ΔΙΤ11-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Θ.Ε. 2019-2020Α PDF

Σχολή Κοινωνικών Επιστημών
Πτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών

Διοίκηση Τουρισμού
Θεματική Ενότητα ΔΙΤ11

Εισαγωγή στον Τουρισμό και τη Φιλοξενεία
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ:
Ιωάννα Αθ. Γιαννούκου
ΟΜΑΔΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ/ΜΕΛΗ ΣΕΠ (2019-20):

Βαλαχής Ιωάννης, Βλάμη Αιμιλία, Γιαννούκου Ιωάννα, Γκούμας Αριστείδης, Σπυριάδης Θανάσης,
Παπαγεωργίου Μαριλένα, Πατίτσα Χριστίνα, Τσάμος Γεώργιος
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 2

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 1
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ-
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Με την ολοκλήρωση της παρούσας εβδομάδας αναμένεται να:
αποκτήσετε μία ολοκληρωμένη εκτίμηση για τη διαχρονική εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου,
ξεκινώντας από την αρχαία Ελλάδα, συνεχίζοντας στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, για να
καταλήξετε στον 19ο και 20ο αιώνα μέχρι και σήμερα,
αναγνωρίζετε και να διακρίνετε τους παράγοντες που συνέβαλαν στην μεγέθυνση και μαζικοποίηση
του τουρισμού, τις 3 φάσεις που διακρίνονται, τα χαρακτηριστικά τους και τους παράγοντες που
συνέβαλαν ώστε να περάσουμε από τη α’ φάση, στη β’ φάση και τέλος στην γ’ φάση η οποία
συνεχίζεται μέχρι σήμερα,
ερμηνεύετε τα χαρακτηριστικά της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης διακριτών χρονικών
περιόδων του σύγχρονου τουρισμού.

ΥΛΗ
Τίτλος Κατηγορία Δ.Υ. Σελ.

μελέτης
• Βαρβαρέσος, Σ. (2013). Οικονομική του Βιβλίο 19-48
Τουρισμού Εννοιολογικές, Θεωρητικές και
Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις, Εκδόσεις
Προπομπός.
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – ΔΙΤ11 4

Το τουριστικό φαινόμενο
Διαχρονική επισκόπηση των εξελικτικών φάσεων
Η λέξη «τουρισμός» πρωτοεμφανίζεται στις αρχές του 190υ αιώνα
Η δραστηριότητα του τουρισμού εξελίχθηκε παράλληλα με τα στάδια που διαμόρφωσαν την
ανθρωπότητα κατά τις τελευταίες χιλιετίες)
Η διεθνοποίηση του τουρισμού οφείλει τα βασικά χαρακτηριστικά της στον ευρωπαϊκό πολιτισμό

Η αρχαιότητα
Αρχαίες οι ειδικές μορφές τουρισμού
Ο Καίσαρας Αύγουστος θέσπισε τις «καλοκαιρινές διακοπές», κατεξοχήν προνόμιο της ανώτερης
κοινωνικής τάξης, οι οποίες πραγματοποιούνταν το μήνα Αύγουστο (Feriae Augusti)
Το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού συγκαταλέγεται στα 7 θαύματα του κόσμου, τα οποία πρότεινε ο
Φίλων από το Βυζάντιο ως την καλύτερη επιλογή σε κάθε «ποιοτικό ταξιδιώτη».

Ο Μεσαίωνας
Η εισβολή των Αράβων στην Ευρώπη και η επαφή με τον μουσουλμανικό πολιτισμό δημιουργούν
σημαντικά πολιτιστικά κέντρα (Γρανάδα, Σεβίλλη, Κόρδοβα).
Προς τα τέλη του Μεσαίωνα διαμορφώνεται το image (εικόνα) μερικών χωρών στον τομέα της
υποδοχής, το οποίο τις συνοδεύει μέχρι σήμερα (π.χ. γερμανικά και ελβετικά ξενοδοχεία λόγω της
άνεσης, γαστρονομία στη Γαλλία).

Η Αναγέννηση
Η αναγεννησιακή περίοδος εμπλουτίζει τις μορφές του τουρισμού και πολλαπλασιάζει τα κίνητρα της
τουριστικής μετακίνησης σταθερή αύξηση της απασχόλησης στον τουρισμό παγκοσμίως
1600-1660: έκδοση στη Γαλλία 400 βιβλίων ταξιδιωτικού περιεχομένου. Οι εκδοτικοί οίκοι Barbin στο
Παρίσι και Rigaud στη Λυών ειδικεύονται μόνο στις ταξιδιωτικές εκδόσεις.
Αποτέλεσμα της ανάπτυξης και της διεθνοποίησης του τουρισμού ήταν και η καθιέρωση των tours
(περιηγήσεων) στη Γαλλία, οι οποίες ουσιαστικά υλοποιούσαν το κίνητρο ενός πολιτιστικού ταξιδιού,
επιτρέποντας την ανακάλυψη άλλων περιοχών. γεωγραφική αναντιστοιχία δεξιοτήτων εργαζομένων και
θέσεων εργασίας κυρίως στην Ευρώπη

ο 19ος αιώνας
1800 χρήση της λέξης tourist (αγγλικά)
1816 χρήση της λέξης touriste (γαλλικά)
Διαδόθηκε ταχύτατα ο όρος «τουρίστας» μέσω της λογοτεχνίας Γάλλων σαν τον Balzac και το Flaubert
Εκτός του σιδηροδρόμου, σημαντική συμβολή στις μαζικές μετακινήσεις των ταξιδιωτών διαδραμάτισε
και η κατασκευή μεγάλων ατμόπλοιων.
Ο Thomas Cook εφηύρε το «ομαδικό ταξίδι» σε προσιτές τιμές κυρίως για τις μεσαίες εισοδηματικές
τάξεις και το 1862 δημιουργεί το inclusive individual tour (οργανωμένο ταξίδι).

Ο τουρισμός των ‘’rentiers’’ (εισοδηματιών)
O τουρισμός του 19ου αιώνα υπήρξε κατεξοχήν «αριστοκρατικός» και αποτελούσε κτήμα της κοινωνικής
τάξης των «rentiers», δηλαδή εισοδηματιών. (κατά 85-95% κυρίως γαιοκτήμονες, κατά 10-15%
αριστοκρατικής καταγωγής).
Ο αριστοκρατικός τουρισμός των «εισοδηματιών» (παλαιοτουριστική περίοδος: 1750-1914) υπήρξε ο
δημιουργός ταξιδιωτικών μύθων, συμπεριφορών και στάσεων για ορισμένους προορισμούς, οι οποίοι
αποτελούν έως σήμερα σημεία αναφοράς τόσο των τουριστικών μετακινήσεων όσο και των χωρικών
ενοτήτων υποδοχής:
Ταξίδι στην Ιταλία
Ταξίδι στη Βενετία
Οι λίμνες της Βόρειας Ιταλίας κλπ.

Η περίοδος 1905-1935
Ο τουρισμός αρχίζει να εκδημοκρατίζεται.
Σε αυτό συνέβαλαν η ταραγμένη περίοδος (1905-1914), ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918), ο οποίος
εξαφάνισε την ευρωπαϊκή αριστοκρατία ενώ παράλληλα ο πληθωρισμός καταστρέφει τις τάξεις των
εισοδηματιών (‘’rentiers’’)
Η οικονομική κρίση του 1929.

Ο μαζικός τουρισμός
Η πρώτη περίοδος του μαζικού τουρισμού: 1950 έως 1970-1975 Υπερίσχυση του «ποσοτικού κριτηρίου»,
Παθητικότητα της ζήτησης έναντι ενός κοινότοπου τύπου τουρισμού, επικεντρωμένου στο κυρίαρχο
πρότυπο των θερινών / ηλιοκεντρικών διακοπών στην παράκτια ζώνη (4S: sand, sea, sun, sex)
Η δεύτερη περίοδος του μαζικού τουρισμού: 1970-1975 έως 2000. Διείσδυση του «ποιοτικού κριτηρίου»
η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της πληροφόρησης.

Ο μαζικός τουρισμός
Η τρίτη περίοδος μαζικού τουρισμού: 2000 έως σήμερα: Μαζικός, διαφοροποιημένος τουρισμός
Ανακύπτει ένας τύπος τουρίστα, ταξιδιωτικά πιο έμπειρος και ανεξάρτητος.
Η διαμόρφωση νέων καταναλωτικών προτύπων από το «υποκείμενο τουρίστας» και ο
επαναπροσδιορισμός της φύσης και των δομών του τουριστικού προϊόντος, οδηγούν σταδιακά στην
αντικατάσταση των 4S (sea, sun, sand and sex) από τα 4E (Environment and clean nature, Educational
tourism, Event and mega event, Entertainment and fun).

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 2
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

αποκτήσετε ολοκληρωμένη εικόνα των διαφορετικών ορισμών που έχουν δοθεί στον όρο
«τουρισμός», ανάλογα με τον διαφορετικό τρόπο προσέγγισης του φαινομένου και να είστε σε θέση
να αντιληφθείτε τις δυσκολίες οριοθέτησης του τουρισμού ως φαινομένου και αντικειμένου μελέτης,
αντιλαμβάνεστε την εννοιολογική εξέλιξη, και τις σύγχρονες θεωρήσεις του τουρισμού και του
τουρίστα,
διακρίνετε βασικές έννοιες του τουριστικού φαινομένου,
αναλύετε το τουριστικό σύστημα, τα μέρη που το αποτελούν και πώς αυτά αλληλεπιδρούν.

ΥΛΗ

μελέτης
• Βαρβαρέσος, Σ. (2013) Οικονομική του Βιβλίο 49-86
Τουρισμού, Εκδόσεις Προπομπός
• Διονυσοπούλου, Π. (2012). Ευρωπαϊκή

Βιβλίο 60-73
Τουριστική Πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση

Οι δυσκολίες οριοθέτησης του τουριστικού φαινομένου
Η τουριστική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται ως σύνθετο φαινόμενο (ιδιωτικής κατανάλωσης), και
μάλιστα ως πολυσύνθετο φαινόμενο.
Δεν είναι μόνον πολυσύνθετη αλλά και κάτι άλλο ιδιάζον, δηλαδή «ετερογενής» (οι συνιστώσες
απευθύνονται και σε τουρίστες και σε μη τουρίστες, π.χ. επισκέπτες – μη τουρίστες και κατοίκους).
Αυτό αντανακλάται στον τρόπο παραγωγής και διάθεσης των τουριστικών προϊόντων.
Δηλαδή ενώ οι άλλοι οικονομικοί κλάδοι παράγουν συγκεκριμένα προϊόντα με προκαθορισμένη
καταναλωτική συμπεριφορά, ο τουρισμός είναι «γενεσιουργός αιτία» παραγωγής μίας πληθώρας
ετερογενών αγαθών και υπηρεσιών, που αποβλέπουν στη ικανοποίηση τόσο των τουριστών όσο και των
μη τουριστών).

Οι εννοιολογικές προσεγγίσεις του τουρίστα: οι ορισμοί
Διάφορες προσεγγίσεις (ειδικών επιστημόνων ή διεθνών οργανισμών), από τον περασμένο αιώνα μέχρι
σήμερα, προσπάθησαν να «ορίσουν» αλλά ταυτόχρονα και να οριοθετήσουν, την έννοια του τουρίστα.
Κατά την Επιτροπή Στατιστικής των Ηνωμένων Εθνών (UN 1993), η ταξινόμηση των διεθνών επισκεπτών
επιτυγχάνεται με τη βοήθεια των εξής 2 κριτηρίων: a. Των κινήτρων παραμονής των επισκεπτών (οι
επισκέπτες που μετακινούνται σε μια χώρα για να ασκήσουν αμειβόμενο επάγγελμα ή βρίσκονται σε
τράνζιτ ή είναι πρόσφυγες δεν μπορούν να θεωρηθούν τουρίστες), β. η διάρκεια παραμονής, η οποία
επιτρέπει τη διάκριση των τουριστών, που πραγματοποιούν τουλάχιστον μία διανυκτέρευση στην
επισκεπτόμενη χώρα, από τους τουρίστες, οι οποίοι δεν κάνουν διανυκτέρευση (ημερήσιοι επισκέπτες).

Διάκριση «τουρίστα» και «ταξιδιώτη»
Ο ταξιδιώτης ταξιδεύει ‘’δια θεωρίαν’’.
Ο τουρίστας ταξιδεύει απλώς για να θεάται, για θέαμα, δηλαδή ως απλός θεατής, κατά αντιδιαστολή
προς τον ταξιδιώτη (ευφυή παρατηρητή / σύγχρονου εξερευνητή).

Η ομογένεια των στατιστικών στοιχείων
Η διάρκεια των διακοπών μετ’ αποδοχών και ιδίως το ποσοστό αναχώρησης για διακοπές θεωρήθηκαν
για μεγάλο χρονικό διάστημα ως σημαντικοί ερμηνευτικοί παράγοντες της τουριστικής συμπεριφοράς.
Οι κοινωνικές εξελίξεις καθιστούν αυτό το είδος θεωρήσεων απαρχαιωμένο. Η έννοια του ποσοστού
αναχώρησης για διακοπές, βασισμένου σε μετακινήσεις μεγαλύτερες των 3 ή 4 διανυκτερεύσεων,
ανάλογα με τη χώρα, δεν έχει την ίδια βαρύτητα με προγενέστερες χρονικές περιόδους, από τη στιγμή
που καταγράφεται μια μεγάλη ανάπτυξη μικρής διάρκειας.
Η νόμιμη διάρκεια διακοπών (μόνο των μισθωτών), δεν απεικονίζει υποχρεωτικά τη διάρκεια των
μετακινήσεων. Συνθέτει μαζί με τις ΣΣΕ (Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας) εκείνες τις διατάξεις που
άπτονται της διευθέτησης του χρόνου απασχόλησης.

Ο σύγχρονος τουρίστας-καταναλωτής
Η εμφάνιση ενός νέου τύπου τουρίστα – καταναλωτή, σε μεγάλο βαθμό απόρροια της γενικευμένης
χρήσης και εφαρμογής των νέων τεχνολογιών, δεν εξαφάνισε τους παλαιότερους τύπους καταναλωτών.
Ως εκ τούτου δεν υπάρχει ένας αλλά πολλοί τύπου καταναλωτών.
Ο νέος τύπος του τουρίστα – καταναλωτή ουσιαστικά αναζητεί τη «μοναδικότητα».
Στις αρχές του 21ου αιώνα, οι Δυτικοευρωπαίοι και οι Βορειοαμερικανοί τουρίστες καταναλώνουν ένα
πολυσύνθετο τουριστικό προϊόν, υποκείμενο στους κανόνες ενός διαρκούς «Zapping», όπου
εναλλάσσονται ταχύτατα τουριστικοί προορισμοί και τύποι διακοπών, εμμένοντας κατά προτίμηση στις
κρατήσεις της τελευταίας στιγμής.

Ο τουρισμός ως διακριτή επιστήμη
Οι ειδικοί αντιμάχονται μεταξύ τους για το εάν η μελέτη του τουρισμού αποτελεί μία διακριτή επιστήμη
(«τουρισμολογία») ή είναι ένα σταυροδρόμι όπου συναντώνται διάφορες επιστήμες.
Τουλάχιστον επί του παρόντος, ο τουρισμός φαίνεται ότι είναι δύσκολο να αποτελέσει μία σφαιρική
επιστήμη και αποτελεί ένα σύνολο γνώσεων που προέρχονται από διάφορα γνωστικά πεδία.

Ο τουρισμός ως βιομηχανία
Το ερώτημα αν ο τουρισμός εκλαμβάνεται ως βιομηχανία συνεχίζει να παραμένει επίκαιρο, παρά το
πλήθος των αντιπαραθέσεων και αμφισβητήσεων.
Ο χαρακτηρισμός του τουρισμού ως «βιομηχανίας ή κλάδου» παραμένει ακόμα ασαφής.
Οι εξελίξεις (νέες τεχνολογίες, νέα προϊόντα, νέες αγορές, νέοι κανονισμοί και διευθετήσεις)
ενεργοποιούν δέσμη δυναμικών που προωθούν την προσέγγιση της έννοιας «βιομηχανία του
τουρισμού», ως την πλέον κατάλληλη για το συντονισμό των παραγωγικών δραστηριοτήτων.

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 3
ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
ερμηνεύετε τη διεπιστημονική φύση του τουρισμού,
αναγνωρίζετε και συγκρίνετε βασικές ψυχολογικές θεωρίες και θεωρίες κοινωνιολογίας στον
τουρισμό,
αναπτύξετε την ικανότητα να χρησιμοποιείτε θεωρητικές προσεγγίσεις της ψυχολογίας και της
κοινωνιολογίας στην ανάλυση του τουριστικού φαινομένου.

ΥΛΗ

μελέτης
• Λαγός, Δ (2016) Θεωρητικές Προσεγγίσεις του Βιβλίο 137-170
Τουρισμού, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. &
173-198

Οι δυσκολίες οριοθέτησης του τουριστικού φαινομένου
Η τουριστική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται ως σύνθετο φαινόμενο (ιδιωτικής κατανάλωσης), και
μάλιστα ως πολυσύνθετο φαινόμενο.
Δεν είναι μόνον πολυσύνθετη αλλά και κάτι άλλο ιδιάζον, δηλαδή «ετερογενής» (οι συνιστώσες
απευθύνονται και σε τουρίστες και σε μη τουρίστες, π.χ. επισκέπτες – μη τουρίστες και κατοίκους).
Αυτό αντανακλάται στον τρόπο παραγωγής και διάθεσης των τουριστικών προϊόντων.
Δηλαδή ενώ οι άλλοι οικονομικοί κλάδοι παράγουν συγκεκριμένα προϊόντα με προκαθορισμένη
καταναλωτική συμπεριφορά, ο τουρισμός είναι «γενεσιουργός αιτία» παραγωγής μίας πληθώρας
ετερογενών αγαθών και υπηρεσιών, που αποβλέπουν στη ικανοποίηση τόσο των τουριστών όσο και των
μη τουριστών).

Ψυχολογικές Θεωρίες
Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές σχολές της ψυχολογίας (Malim and Birch, 1988):
Σχολή συμπεριφορισμού
Ψυχαναλυτική Σχολή
Ανθρωπιστική Σχολή
Γνωσιακή ή Γνωστική Σχολή

Ψυχολογικές Θεωρίες
Η θεωρία των τουριστικών κινήτρων Η θεωρία της βέλτιστης διέγερσης του Iso-Ahola (1982)
Η θεωρία των ιεραρχημένων κινήτρων του Maslow Η θεωρία των αιτιωδών σχέσεων των Yoon και Uysal
(1954) (2005)
Η θεωρία των τουριστικών αντιθέσεων του Αιγινήτη Η θεωρία της κλίμακας του ελεύθερου χρόνου του
(1955) Pearce (1988)
Η θεωρία της γνωστικής διαφωνίας του Festinger (1957) Η θεωρία των στάσεων στην τουριστική συμπεριφορά
των Malim και Birch (1992)
Η θεωρία των τύπων προσωπικότητας του Plog (1974)
Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων του Freud
Η θεωρία της περιβαλλοντικής ψυχολογίας στον
τουρισμό του Ittlesson (1976) Η θεωρία της αυτοομοιότητας και της λειτουργικής
συνάφειας των Sirgy και Su (2000)
Η θεωρία των ωθητικών και ελκτικών παραγόντων του
Dann (1977)

Θεωρίες Κοινωνιολογίας
Η συμβιβαστική υπόθεση
Η υπόθεση της αποζημίωσης
Η υπόθεση της εξάπλωσης
Η ουδέτερη υπόθεση
Λειτουργική προσέγγιση
Συστημική θεωρία

Τουριστική βιομηχανία (καταλύματα, επισιτιστικές μονάδες, επιχειρήσεις μεταφοράς, ταξιδιωτικά
γραφεία, tour operators, φυσικά θέλγητρα, ενδιάμεσες επιχειρήσεις, υπηρεσίες υποστήριξης δημοσίου)
Τουριστικό Σύστημα ακολουθεί τέσσερα στάδια:
1. Εισροές
2. Εκροές
3. Μετατροπή
4. Έλεγχος

 Uysal (1998) αναφέρει ότι υπάρχουν τα εξής τουριστικά μοντέλα
1. Τα πρώιμα αναλυτικά μοντέλα
2. Τα μοντέλα προέλευσης- προορισμού
3. Τα διαρθρωτικά μοντέλα
4. Τα εξελικτικά μοντέλα
 Η θεωρία της κοινωνικής ανταλλαγής

 Η θεωρία των κοινωνικών αναπαραστάσεων
 Η θεωρία του συστήματος αξιών
 Η θεωρία της λογικής πράξης
 Η θεωρία της κοινωνικής διατάραξης
 Η θεωρία των κοινωνικών συγκρούσεων

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 4
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΠΑΡΧΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
αναλύετε την εξέλιξη και του λόγους ανάπτυξης του τουριστικού φαινομένου στην Ελλάδα, τους
παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτό και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ελληνικός τουρισμός,
ερμηνεύετε και επεξηγείτε βασικά τουριστικά μεγέθη που αφορούν τον ελληνικό τουρισμό.

ΥΛΗ
Τίτλος Κατηγορία Δ.Υ. Σελ. μελέτης
• Ζαχαράτος Α. Γεράσιμος (2010). Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο της Βιβλίο 18-24

Ελλάδος – Σταθμοί στην Εξέλιξη της Ελληνικής Ξενοδοχίας
• Παπαδουλάκη, Α. (2011). Ιστορία των Τουριστικών Επιχειρήσεων στο Διδακτορική διατριβή 57-84
19ο και 20ο Αιώνα: Ο Ρόλος και η Εξέλιξη των Ταξιδιωτικών
Γραφείων και Πρακτορείων, Διδακτορική Διατριβή, Ελληνικό
Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
• ΞΕΕ (2002). Ανταγωνιστικότητα ελληνικού τουριστικού τομέα. Μελέτη 14-33
• Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (2011). Ανάλυση της Πορείας της Μελέτη 17-32
Τουριστικής Κίνησης 2001-2010 (κειμ.-επιμ. Αλέξης Χατζηδάκης).
• Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (2015). Τάσεις της Τουριστικής Μελέτη 37-58
Κίνησης 2008-2015 (κειμ.-επιμ. Αλέξης Χατζηδάκης). Εθνικό
Τυπογραφείο
Βίντεο
• Visit Greece (2011). Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού 60 Χρόνια
Ιστορίας.

Η εξέλιξη της τουριστικής επιχειρηματικότητας στην
Ελλάδα τον 19ο αιώνα και 20ο αιώνα
18ο – 19ο αιώνα
Το εμπόριο οδηγεί στο ταξίδι :
από τα ταξίδια εξερεύνησης στα ταξίδια καταγραφής πολιτισμών και αναψυχής
Ανάγκη αντιμετώπιση στοιχειωδών αναγκών
Κατάλυμα + σίτιση (προϋποθέσεις ταξιδιωτικής μετακίνησης)
Εμφάνιση εμπορευματοποιημένης μορφής παροχής καταλύματος και σίτισης (πανδοχείο)
Ως συνέπεια των μετακινήσεων:
-Βελτίωση των μέσων μεταφοράς και των υποδομών
-Δημιουργία καινοτόμων τουριστικών προϊόντων της εποχής
-Λουτρά, θεραπευτήρια, σπορ αναψυχή κτλ.

18ο – 19ο αιώνα (μέχρι 1920)
Τουρισμός πολυτέλειας:
◦ Εμφάνιση πολυτελών ξενοδοχείων, Κρουαζιέρα, Οριάν εξπρές
Ποδήλατο-αυτοκίνητο:
◦ Δημιουργία εξατομικευμένης μετακίνησης για αναψυχή
 Εμφάνιση εποχικότητας
Κρίση 1929

1929- ΄Β Παγκόσμιο Πόλεμο
Μετάλλαξη του καταλύματος:
◦ Από χάνι-πανδοχείο στο Hotel
◦ (πολυτελή δωμάτια, καφέ, διάφορες υπηρεσίες κτλ)
Μετά τον ΄Β Παγκόσμιο πόλεμο
◦ Δικαίωμα των πολλών
◦ Ελεύθερος χρόνος-διαθέσιμο εισόδημα
◦ Εισαγωγή πρακτικών βιομηχανικού μάρκετινγκ
1970-τέλος 20ου αιώνα
Εμφάνιση του μαζικού τουρισμού-tour operators
◦ Βελτίωση υποδομών
◦ Βελτίωση υπηρεσιών

Η περίπτωση της Ελλάδας
Σε μεγάλο βαθμό αντίθετη κίνηση
1. Σε πρώτο χρόνο: χρήση από τουρίστες
2. Σε δεύτερο χρόνο: χρήση από επαγγελματίες
Η ανάπτυξη του περιηγητικού τουρισμού

◦ για την ικανοποίηση των υψηλών απαιτήσεων των επισκεπτών καθόρισε τις τεχνολογικές εξελίξεις
στον κλάδο των ξενοδοχείων
◦ Οι ανώτερες ξενοδοχειακές τάξεις αποτέλεσαν το πρότυπο και καθόρισαν την ταξινομική διάρθρωση
του ελληνικού ξενοδοχειακού κλάδου.

Η περίπτωση της Ελλάδας
Αρχικά από ιδιωτική πρωτοβουλία
◦ Ξενοδοχεία
◦ Ξεναγοί
◦ Τουριστικά γραφεία (πώληση εισιτηρίων)
◦ Thomas Cook 1883
Αύξηση ξένων επενδύσεων μετά το τέλος του μεσοπολέμου
Ήπια αύξηση αφίξεων μέχρι το 1960
Αλματώδης ανάπτυξη των αφίξεων 1970-1980 (μαζικός τουρισμός)

◦ Δημιουργία πολλών μικρών επιχειρήσεων

Εγχώριοι ιδιωτικοί φορείς που ευνόησαν την ανάπτυξη
του τουρισμού στην Ελλάδα
1η περίοδος: 19ος αιώνας-Ά ΠΠ
Ανάπτυξη συγκοινωνιών και υποδομών
◦ Σιδηρόδρομοι (εκσυγχρονισμός, πρώτα δρομολόγια εσωτερικού τουρισμού)
◦ Ατμόπλοια (πρώτες ελληνικές εταιρίες, αύξηση των ξένων εταιριών)
◦ Αύξηση πολυτελών ξενοδοχείων
Τουριστικοί οδηγοί στο εξωτερικό
Σημαντικά γεγονότα προβολής της Ελλάδας
◦ Ολυμπιακοί αγώνες 1886 κτλ.
Πρώτη αρθρογραφία για τη σημασία της ανάπτυξης του τουρισμού
Παρόλα αυτά: χαμηλού επιπέδου υποδομές
◦ Πίεση ιδιωτικών φορέων για την βελτίωση τους

2η περίοδος: Μεσόπόλεμος
Προσπάθειες ανάπτυξης του τουρισμού, ιδιωτικές και δημόσιες
Μεταβατικό στάδιο (ούτε μαζικός ούτε πολυτελείας)

Ευνοϊκές οι συνθήκες μέχρι την εμφάνιση της παγκόσμιας κρίσης. Φρένο:
◦ στις επενδυτικές δραστηριότητες
◦ στις αφίξεις
Δημιουργία ιαματικών κέντρων
Αύξηση του εξερχόμενου τουρισμού
Εμφάνιση της τουριστικής συνείδησης (οφέλη, προτάσεις ανάπτυξης)
Παρουσίαση της Ελλάδας στο εξωτερικό

2η περίοδος: Μεσόπόλεμος
Μετατροπή πλοίων από εμπορικά σε πλοία κρουαζιέρας
Εξυπηρέτηση γραμμών του εξωτερικού
Πρώτες αεροπορικές συγκοινωνίες
Προσπάθειες περιηγητικών συλλόγων για την ανάπτυξη του τουρισμού (ίδρυση σωματείων)
Όποια ανάκαμψη ακολούθησε σταμάτησε με τον ‘Β ΠΠ

3η περίοδος: μεταπολεμική
Οι αναπτυσσόμενες χώρες συνειδητοποίησαν την αναπτυξιακή προοπτική του τουρισμού
(εισαγωγές)
Οι αναπτυγμένες συνειδητοποίησαν την ελκυστικότητα των περιοχών αυτών προωθώντας
επισκέπτες προς τις παραπάνω (εξαγωγές)
Δυνατότητες ανάπτυξης
◦ Μαζικότητα ταξιδιών
◦ Αισιοδοξίας των δυτικών κοινωνιών
◦ Καταναλωτικών προτύπων
◦ Επιδότηση διακοπών
◦ Επενδυτικές ευκαιρίες

3η περίοδος: μεταπολεμική
Εμφάνιση
◦ Πακέτων διακοπών με ναυλωμένες πτήσεις
◦ Πτήσεων Charter
◦ Προσφορών από συμβατικές εταιρίες
◦ Εισιτήρια οικονομικής και τουριστικής θέσης
Συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία:
◦ Επανίδρυση του ΕΟΤ (Ξενία)
Βελτίωση υποδομών (σιδηρόδρομοι, αερομεταφορές, ακτοπλοΐα)
◦ Εντατικοποίηση αεροπορικών δρομολογίων
Μείωση αφίξεων από ΗΠΑ λόγω πετρελαϊκής κρίσης (197)
Αύξηση αφίξεων Ευρωπαίων λόγω εισόδου στην ΕΟΟΚ

Χαρακτηριστικά του ελληνικού τουρισμού
Αφίξεις-Διανυκτερεύσεις-Μέση διάρκεια παραμονής
Αυξητική τάση – Διακυμάνσεις λόγω της ιδιαιτερότητας της τουριστικής ζήτησης
Εποχικότητα (υψηλότερη ζήτηση Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο), λόγω:
◦ Του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος
◦ Της γεωγραφικής θέσης
◦ Της επιλογής των tour operators
◦ Επηρεάζει το βαθμό χρησιμοποίησης της υπάρχουσας υποδομής
◦ Εξασθενεί την ανταγωνιστική θέση του τουριστικού προϊόντος
◦ Επηρεάζει την απασχόληση και την εκπαίδευση του προσωπικού
◦ Δεν υπάρχει ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού
Γεωγραφική κατανομή
Συγκέντρωση σε λίγες περιοχές (φυσικά, ιστορικά θέλγητρα)

Εσωτερικός τουρισμός
Το άθροισμα εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού βελτιώνει τη θέση της βιομηχανίας του τουρισμού
«Κοινωνικός τουρισμός» και άλλες πολιτικές κρατικής επιδότησης
Δυσκολία στη συγκέντρωση αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων
Κυριότερα χαρακτηριστικά εσωτερικού τουρισμού και ελλήνων τουριστών (ΙΤΕΠ, 1998):
Το μεγαλύτερο ποσοστό κάνει διακοπές σε ιδιόκτητο κατάλυμα ή φιλοξενείται
Χαμηλός βαθμός χρήσης τουριστικών γραφείων
Υψηλός βαθμός εποχικότητας
Μετακινείται με ΙΧ
Πανομοιότητα συμπεριφορά με τους αλλοδαπούς τουρίστες όταν επισκέπτονται ξένους προορισμούς
Τάση περιορισμού διάρκειας διακοπών
Εικόνα του ελληνικού τουρισμού
Τουριστικό προϊόν (ήλιος, θάλασσα, αμμουδιά, λαογραφία, αρχαιολογία κτλ)
Θεωρείται ως τουριστικός προορισμός μετά το 1960
Αρχικά αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και αναψυχής και στη συνέχεια μαζικού τύπου (εμφάνιση tour
operators)
Ισχυρά πλεονεκτήματα:
Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά
Η φιλοξενία
Το κλίμα
Το ανάγλυφο
Πολιτική και κοινωνική σταθερότητα

Από την μεταολυμπιακή ανάκαμψη, στη στασιμότητα
και την ύφεση του ελληνικού τουρισμού (2001-2010)
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η τουριστική κίνηση (διακυμάνσεις):
Κάμψη 2001-2003
Αύξηση 2004-2007
◦ Ολυμπιακοί αγώνες
◦ Βελτίωση υποδομών
◦ Έκθεση και προβολή
Από 2007: στασιμότητα έως το 2010
◦ Πτώση αφίξεων και εισπράξεων
Αλλαγή μεθοδολογίας από ΕΛΣΤΑΤ το 2008
◦ Έρευνα συνόρων (εξορθολογήσεις υπολογισμού αφίξεων αλλοδαπών υπηκόων - αλλοδαποί τουρίστες)
◦ Ακριβέστερη εικόνα
◦ Αποτελεί ζήτημα ο τρόπος συλλογής στατιστικών στοιχείων (αφίξεων στα σύνορα-πτήσεις τσάρτερ,
αριθμός διανυκτερεύσεων, βαλκανικές χώρες προέλευσης κτλ)

Από την μεταολυμπιακή ανάκαμψη, στη στασιμότητα
και την ύφεση του ελληνικού τουρισμού (2001-2010)
Σημαντικές διακυμάνσεις των χωρών προέλευσης των τουριστών
◦ Κρίση διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος
◦ Εξελίξεις στις οικονομίες των χωρών αυτών
◦ Ανταγωνισμών των αναδυόμενων και παραδοσιακών προορισμών
◦ Νέες χώρες προέλευσης τουριστών πολύ ασταθείς με μεγάλες διακυμάνσεις
Κύριος όγκος τουριστών από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Από τη στασιμότητα στην ανάκαμψη
Αρνητική εικόνα της Ελλάδας το 2011-2012 λόγω οικονομικής κρίσης
◦ Ανέκοψε προσωρινά τους ρυθμούς ανάκαμψης
◦ Πιο δύσκολη η ανάκαμψη λόγω του διεθνούς ανταγωνισμού
◦ Αποσταθεροποίηση της διεθνούς οικονομίας
Έδωσαν νέα ώθηση:
◦ Εμφάνιση νέων αγορών (Ρωσία, Κίνα, Βραζιλία, Τουρκία κτλ)
◦ Αναταραχή στις γειτονικές ανταγωνίστριες χώρες
2014: Εντυπωσιακή αύξηση αφίξεων
◦ Λόγω ευστάθειας αλλά και ανάκαμψης της οικονομίας
◦ Τιμολόγησης προς τα κάτω = ελκυστικό προϊόν
◦ Κύριο μέσο άφιξης το αεροπλάνο
◦ Αύξηση τουριστών από τα Βαλκάνια (αύξηση οδικού τουρισμού)
Αυξημένος ρυθμός αύξησης αφίξεων – Μειωμένος ρυθμός αύξησης εισπράξεων
Συμπεράσματα
 Ο τουρισμός και μεταφορές έχουν σχέση δομικής αλληλεξάρτησης
 Το λειτουργικό κόστος των αερομεταφορών είναι πολυσύνθετο
 Οι πολλαπλές αλλαγές των τελευταίων 30 χρόνων που βίωσε ο τομέας των αερομεταφορών, όπως η
απορρύθμιση και η απελευθέρωση, είχαν σημαντικά οφέλη στην προσφορά, τον ανταγωνισμό, καθώς
και την ανάπτυξη και επιβίωση των μικρών περιφερειακών αερολιμένων.
 Οι αερομεταφορές στην Ελλάδα πέρασαν σημαντικές φάσης εξέλιξης που τις οδήγησαν στη σημερινή
κατάσταση ανταγωνισμού και ανάπτυξης
 Η βιωσιμότητα συγκεκριμένων διαδρομών, οι κατάλληλες συμφωνίες μεταξύ αεροπορικών εταιριών,
καθώς και η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι βασικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο
τομέας των αερομεταφορών
 Σε αντίθεση με το διακρατικό επίπεδο, σε παγκόσμιο επίπεδο οι θεσμοί του τουρισμού και των
αερομεταφορών χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα συνεργασίας

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 5
Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
 αντιλαμβάνεστε τις αναπτυξιακές προοπτικές του σύγχρονου ελληνικού τουρισμού μέσα στο
διεθνές οικονομικό περιβάλλον,
 αναγνωρίζετε και αιτιολογείτε τους παράγοντες που επηρεάζουν/διαμορφώνουν τη συμβολή του
τουρισμού στην ελληνική οικονομία,
 αξιολογείτε τη θέση του ελληνικού τουρισμού στο διεθνές περιβάλλον.

ΥΛΗ

μελέτης
• Ινστιτούτο ΣΕΤΕ (2017). Ελληνικός Τουρισμός: Μελέτη 1-107=107
Εξελίξεις- Προοπτικές, Τεύχος 3.
• World Tourism Organisation (2017). UNWTO Μελέτη 1-16=16
Tourism Highlights, 2017 Edition.

Αιχμή του εξαγωγικού αναπροσανατολισμού ο
τουρισμός και οι εξαγωγές αγαθών

Ο ελληνικός τουρισμός και οι προοπτικές του
Ο τουρισμός εισφέρει άμεσα σχεδόν 10% του ΑΕΠ ενώ, συνυπολογιζομένων των έμμεσων ωφελειών,
εισφέρει 1 στα 4 ευρώ του ελληνικού ΑΕΠ. Σε 3 νησιωτικές Περιφέρειες δημιουρ-γεί 50% ή και
περισσότερο του ΑΕΠ τους.
Ο τουρισμός μπορεί να συμβάλει ακόμα πιο δυναμικά στην ελληνική οικονομία και να δώσει μια
επιπλέον μονάδα στο ΑΕΠ της χώρας.
Για την υλοποίηση των αναγκαίων επενδύσεων είναι απαραίτητη η θεσμοθέτηση ενός νέου Ειδικού
Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό.
Ο Στρατηγικός Χωροταξικός Σχεδιασμός για τον Τουρισμό είναι μέρος της τέχνης του εφικτού και πρέπει
να αντιμετωπίσει την πρόκληση για επενδύσεις με περιβαλλοντική προστασία.

Ρόλος Στρατηγικού Χωροταξικού Σχεδιασμού για τον
Τουρισμό
θέτει στρατηγικές κατευθύνσεις αλλά και γενικούς όρους για το είδος της τουριστικής ανάπτυξης –
επιθυμητής αλλά και εφικτής - βάσει της τοποθέτησης της Ελλάδας ως έναν διεθνώς ανταγωνιστικό
τουριστικό προορισμό,
συνδέει τους στόχους και τις κατευθύνσεις με τον αναπτυξιακό προγραμματισμό και με τα
διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία,
επιλύει σε χωρικό επίπεδο και με αρμονικό τρόπο αδιέξοδες, εκ πρώτης όψεως, συγκρούσεις
μεταξύ αναπτυξιακών πόλων και δυνάμεων, χρήσεων και δραστηριοτήτων, υπερβαίνοντας τις
μικροπολιτικές αντιλήψεις και αντιπαραθέσεις,
αξιοποιεί την καινοτομία και τις πρόσφατες τάσεις σε διάφορους τομείς όπως η ψηφιακή
διείσδυση, οι νέες τεχνολογίες πληροφορικής και προστασίας περιβάλλοντος, λαμβάνοντας υπόψη
τα σύγχρονα καταναλωτικά πρότυπα και τις ραγδαία αναπτυσσόμενες δημογραφικές ομάδες όπως
αυτή των “Millennials”,
προωθεί εν τέλει την δημιουργία ενός ανταγωνιστικού και βιώσιμου τουριστικού προϊόντος σε
διεθνές επίπεδο και όχι αποκλεισμένο στα στενά εθνικά όρια, τα οποία προ πολλού έχουν ακυρωθεί.

Οι προοπτικές εξωστρεφούς ανάπτυξης της ελληνικής
οικονομίας
Αν και οι περισσότεροι πολίτες, επιχειρηματίες και αναλυτές να είναι απαισιόδοξοι ως προς τις
μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, υπάρχουν σημαντικά επιτεύγματα στον
τομέα της σταθεροποίησης, εξυγίανσης και αναδιάρθρωσης της οικονομίας κατά την περίοδο 2010-2017
που μας δημιουργούν αισιοδοξία για την ανάκαμψη και την σταδιακή ανάκτηση του χαμένου εδάφους
εφόσον δημιουργηθεί στη χώρα ένα περιβάλλον σχετικής χρηματοοικονομικής ασφάλειας και
εμπιστοσύνης.
Την δεκαετία προ Μνημονίων, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν πολύ ταχύτερα απ’ ότι στις άλλες
μεσογειακές χώρες και στην Ευρωζώνη, λόγω μεγάλης αύξησης των εσόδων από την ναυτιλία.
Ο τουρισμός είναι η αιχμή του εξαγωγικού αναπροσανατολισμού της ελληνικής οικονομίας.
Παρά το πολύ δυσμενές οικονομικό περιβάλλον για τους Έλληνες εξαγωγείς, η αύξηση των εξαγωγών
εγχωρίως παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών στην Ελλάδα υπερέβη αυτήν άλλων χωρών που
εφάρμοσαν Μνημόνια.
Ο τουρισμός έχει πετύχει την απόλυτη εξωστρέφεια και 90% των εσόδων του προέρχεται από το
εξωτερικό.

Την δεκαετία προ Μνημονίων, οι ελληνικές εξαγωγές
αυξήθηκαν πολύ ταχύτερα απ’ ότι στις άλλες μεσογειακές
χώρες και στην Ευρωζώνη, λόγω μεγάλης αύξησης των εσόδων
από την ναυτιλία

H συμβολή του Τουρισμού στην ελληνική οικονομία
(2016) (Ι)
Ο τουρισμός αποτελεί μια δραστηριότητα που Μείωση ΜΚΔ στην Ελλάδα, μεγαλύτερη απ’ ότι στις
οριοθετείται από την πλευρά της ζήτησης ανταγωνίστριες χώρες.
προϊόντων και υπηρεσιών ενώ οι μεταποιητικές
δραστηριότητες ή δραστηριότητες του
πρωτογενούς τομέα αποτελούν δραστηριότητες 3,3 εκ. τουρίστες κρουαζιέρας (+30%) εισέφεραν €483εκ.
παραγωγής και προσφοράς προϊόντων. (+8%) στην ελληνική οικονομία.
Έτσι ο τουρισμός αποτελεί μια δραστηριότητα που €1,4δισ. από τις αερομεταφορές (+9,0%) και €118εκ. (-
–ούτως ή άλλως- αφορά πολλά και διάφορα μέρη 2,5%) από τις θαλάσσιες μεταφορές.
του κοινωνικού και παραγωγικού ιστού μιας χώρας.
24,8 εκ. τουρίστες εισέφεραν €12,8 δισ. στην Η εγχώρια τουριστική δαπάνη έχει συρρικνωθεί 65%
ελληνική οικονομία. περίπου από το 2008 και το 2016 εκτιμάται σε €1.365εκ.
62,6% των εσόδων στο 3ο Τρίμηνο. €1.4δισ. οι τουριστικές επενδύσεις, εκ των οποίων
Κυρίαρχο προϊόν ‘ο Ήλιος και η Θάλασσα’. €615εκ. αφορούν σε εγχώρια δαπάνη.
Αύξηση αφίξεων +5,1%, αύξηση διανυκτερεύσεων 9,6% του ελληνικού ΑΕΠ παράγεται άμεσα από την
+2,9% και μειωση εσόδων -6,8%. τουριστική δραστηριότητα ενώ, συνυπολογίζοντας και τα
έμμεσα οφέλη, ο τουρισμός συνεισφέρει 1 στα 4 ευρώ
του ελληνικού ΑΕΠ.

H συμβολή του Τουρισμού στην ελληνική οικονομία
(2016) (ΙΙ)
50% και άνω του ΑΕΠ των νησιωτικών Περιφερειών Κάθε € 1,0 τουριστικού εσόδου, το ΑΕΠ της χώρας
Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων αυξάνεται κατά € 2,2 έως 2,65.
δημιουργείται από τον τουρισμό. Οφέλη, ο
τουρισμός συνεισφέρει 1 στα 4 ευρώ του Για 3 νησιωτικές Περιφέρειες (Κρήτη, Νότιο Αιγαίο,
ελληνικού ΑΕΠ. Ιόνιο) συνεισφέρει άμεσα στη δημιουργία άνω του
47,3% του ΑΕΠ των Περιφερειών αυτών.
Η συμβολή του εισερχόμενου τουρισμού στην
κάλυψη του ελλείμματος ισοζυγίου αγαθών φτάνει Ο τουρισμός συμβάλλει άμεσα στην αιχμή (Q3) στο
το 90,0%. 16,0% της απασχόλησης.
Οι εισπράξεις από τον τουρισμό αντιστοιχούν στο Το σύνολο των ταξιδιωτικών εισπράξεων ισούται με
82,0% του συνόλου των εισπράξεων από τις το 73,0% των εισπράξεων από τις εξαγωγές όλων
εξαγωγές κάθε μορφής αγαθών που κάνει η χώρα των άλλων προϊόντων πλην πλοίων και καυσίμων
πλην πλοίων και καυσίμων. και ο τουρισμός κάλυψε το 80% του ελλείμματος
του εμπορικού ισοζυγίου.
Το σύνολο της απασχόλησης που δημιούργησε ο
τουρισμός κατά την αιχμή (Q3) του 2016 εκτιμάται 9,6% του ελληνικού ΑΕΠ παράγεται άμεσα από την
σε 602 χιλιάδες εργαζόμενους ή το 16,0% της τουριστική δραστηριότητα ενώ, συνυπολογίζοντας
συνολικής απασχόλησης. και τα έμμεσα οφέλη, ο τουρισμός συνεισφέρει 1
στα 4 ευρώ του ελληνικού ΑΕΠ.

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 6
ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
 αντιλαμβάνεστε τον ρόλο των αερομεταφορών στη λειτουργία του τουρισμού
 αναγνωρίζετε καίριες προκλήσεις και εξελίξεις στον κλάδο των αεροπορικών εταιριών, όπως αυτές
σχετίζονται με τον τουρισμό

Εισαγωγή
 Ο τουρισμός και μεταφορές έχουν σχέση δομικής αλληλεξάρτησης
 Οι μεταφορές προσφέρουν πρόσβαση σε σε χωρικά προσδιορισμένες τουριστικές δραστηριότητες
 Αερομεταφορές και ξενοδοχεία αποτελούν βασικά μέρη του προϊόντος των τουριστικών πρακτόρων
 Το 2014, οι αεροπορικές μεταφορές αποτελούσαν το 54% των εισερχόμενων τουριστών παγκοσμίως
 Ο τομέας των αερομεταφορών βίωσε πολλές αλλαγές τα τελευταία 30 χρόνια, όπως η απορρύθμιση
και η απελευθέρωση

Αεροπορικές εταιρείες
 Σύνθετο κόστος που περιλαμβάνει
 τεχνικούς παράγοντες (π.χ. τύπο αεροσκάφους)
 συμπληρωματικές υπηρεσίες (π.χ. Συστήματα μάρκετινγκ και κρατήσεων)
 άμεσα και έμμεσα κόστη (π.χ. Αερολιμενικές χρεώσεις)
 Η κερδοφορία στηρίζεται σε υψηλά ποσοστά επιβατικής πληρότητας

 Πολυσύνθετη τιμολογιακή πολιτική

Κρίσιμες εξελίξεις
 Απελευθέρωση και ιδιωτικοποίηση των αερομεταφορών (ΗΠΑ 1978 και Ευρώπη 1987-1997)
 Αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους
 Στρατηγικές συμμαχίες και ανταγωνισμός
 Αντιμονοπωλιακές συμφωνίες («open skies»)
 Ανάπτυξη υποδομών σε τουριστικούς προορισμούς
 Έμφαση στην ασφάλεια των επιβατών
 Διευκολύνσεις έκδοσης ταξιδιωτικής visa για τους επιβάτες
 Δυνατότητα δυναμικού πακέτου (dynamic packaging) μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου (e-ticketing)
 Σύγχρονες τάσεις στη διάρκεια των διακοπών (μικρής διάρκειας, μεγάλης συχνότητας)

Η κατάσταση στην Ελλάδα
Μονοπωλιακές πρακτικές και προστατευτισμός (1950-1981)
Μερική απελευθέρωση ναυλωμένων πτήσεων (1981-1991)
Τρίτο ευρωπαϊκό πακέτο μέτρων (1991-1998)
Πλήρης απελευθέρωση και σημαντική αύξηση στη διεθνή επιβατική κίνηση (1998-σήμερα)

Αερομεταφορές και αερολιμένες
 Συμβιωτική σχέση αερομεταφορέων και αερολιμένων
 Η σημασία των χρονοθυρίδων στις αερομεταφορές
 Τιμολογιακή πολιτική αερολιμένων
 Η κατάσταση στην Ελλάδα

Σημαντικές προκλήσεις
 Τήρηση προτύπων ασφαλείας
 Μόλυνση του περιβάλλοντος και επιπτώσεις στην δημοσιονομική πολιτική των κυβερνήσεων
 Δυναμικός ανταγωνισμός σε επίπεδα εγχώριας, άλλα και παγκόσμιας αγοράς
 Βιωσιμότητα συγκεκριμένων διαδρομών
 Αβεβαιότητα και ανασφάλεια επιβατών, λόγω της σχετικά συχνής χρεωκοπίας εταιριών του κλάδου

ΥΛΗ
• Τσάρτας, Π. & Λύτρας, Π. (2017). Τουρισμός, Τουριστική Ανάπτυξη: Βιβλίο 45-52

Συμβολές Ελλήνων Επιστημόνων. Εκδόσεις Παπαζήση.
• Papatheodorou, A. (2011). Airlines and Tourism: Interrelations and Βιβλίο 197-209
Trends. In J. F. Ο’Connell and G. Williams (Eds.), Air Transport in the
21st Century: Key Strategic Developments, (pp. 197-209). Aldershot:
Ashgate.
• Duval, D.T. (2013). Critical Issues in Air Transport and Tourism. Άρθρο 494-510
Current Issues in Tourism, 15(3), 494-510.
• UNWTO (2013). Tourism and Air Transport Policies. 20th Session of Μελέτη 1-9
UNWTO General Assembly.

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 7
Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ
 αντιλαμβάνεστε τη δομική εξέλιξη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καταλυματικού κλάδου και
του ξενοδοχειακού δυναμικού στην Ελλάδα
 διακρίνετε και να ερμηνεύετε τη διαχρονική πολιτική χρηματοδότησης της ελληνικής ξενοδοχίας
 αναλύετε βασικές στατιστικές καταλυμάτων

ΥΛΗ
• Παυλόπουλος, Π. (2007). Τουριστικά Καταλύματα Μικρού και Βιβλίο 53-102

Μεσαίου Μεγέθους: Ρόλος, Προοπτικές, Μέτρα, Ινστιτούτο
Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων. ΙΤΕΠ.
• Τσάρτας, Π. & Λύτρας, Π. (2017). Τουρισμός, Τουριστική
Βιβλίο 517-524
Ανάπτυξη: Συμβολές Ελλήνων Επιστημόνων. Εκδόσεις
Παπαζήση.
• Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (2015). Τάσεις της
Τουριστικής Κίνησης 2008-2015 (κειμ.-επιμ. Αλέξης Μελέτη 59-84
Χατζηδάκης). Εθνικό Τυπογραφείο.

ΜΜΕ: Συμβατικό Μέγεθος

ΜΜΞΕ: Ισχυρά Σημεία (1)
Στα ισχυρά σημεία εντάσσονται τα ακόλουθα: Τοπικός χαρακτήρας της ιδιοκτησίας, η
οικογενειακή απασχόληση και το υψηλότερο
Φυτώριο δηµιουργίας και αναπτύξεως νέων ποσοστό τοπικής µισθωτής εργασίας που
επιχειρήσεων, ένα είδος πηγής αιµοληψίας για την απασχολούν σε σύγκριση µε τις µεγάλες. Υπάρχουν
οικονοµία και την κοινωνία. Η εκκίνηση από τα ενδείξεις για ύπαρξη τάσεως να αυξάνεται το
χαµηλά, πολύ συχνά οφείλεται σε ποσοστό που περιέρχεται σε ξένη, µη τοπική,
ιδιοκτησία καθώς αυξάνεται το µέγεθος.
χρηµατοδοτικούς περιορισµούς, καθ’ ον χρόνο ο
υπό εκκόλαψη επιχειρηµατίας ενδέχεται να Η τοπική καταλληλότητα (µικρά νησιά, ακραίας
αποτελεί υπό δυνητική έννοια σπουδαία πηγή µορφής εποχικότητα). Η µεγάλη µονάδα, λόγω
νέων ιδεών, επινοήσεων. υψηλών σταθερών εξόδων, αποτελεί
αντιοικονοµική λύση σε συνθήκες, όπως είναι το
Δοµική αναγκαιότητα υπάρξεως αυτών, επειδή µέγεθος του προορισµού, η ενεργός διάρκεια της
µια σειρά από περιορισµούς, χρηµατοδοτικούς και τουριστικής περιόδου και άλλα.
άλλους, καθιστά αδύνατη την εξ υπαρχής επιδίωξη Συµπληρωµατική δραστηριότητα και συµβάλλει
του µεγάλου. τοιουτοτρόπως στην οµαλότερη κατανοµή του
πληθυσµού στον χώρο.
Για την ίδρυση αυτών απαιτείται επουσιώδης
εµπειρία και µικρό ποσό κεφαλαίων.

ΜΜΞΕ: Ισχυρά Σημεία (2)
Στα ισχυρά σημεία εντάσσονται τα ακόλουθα:
Υπηρετούνται σπουδαίοι περιφερειακοί σκοποί, τους οποίους αδυνατούν άλλες οικονοµικές δραστηριότητες να
προαγάγουν. Υπάρχουν, πράγµατι, ενδείξεις ότι στις περιοχές όπου η τουριστική δραστηριότητα έλαβε ορατές
διαστάσεις µειώθηκαν οι εισοδηµατικές ανισότητες και αυξήθηκε ταχύτερα ή µειώθηκε βραδύτερα ο πληθυσµός και η
απασχόληση.
Επιβίωση αξιών και παραδόσεων (οικογενειακό περιβάλλον, οικογενειακή ζεστασιά, άµεση επικοινωνία µε τοπικό
πληθυσµό, συντήρηση του πνεύµατος φιλοξενίας). Η συντήρηση και ανάδειξη µιας αυθεντικής τοπικής παραδόσεως
στην παροχή υπηρεσιών, συνδυαζόµενη µε την στενή επαφή µε τον πελάτη, που καθιστά εφικτή το µικρό µέγεθος και η
παροχή ευκαιριών απασχολήσεως, καθιστούν την ΜΜΞΕ αξιόπιστο εταίρο της τοπικής κοινωνίας. Η µεγάλη µονάδα, µε
τις διεθνώς τυποποιηµένες υπηρεσίες, δεν προσφέρεται κατά το πλείστον για την ικανοποίηση τέτοιων σκοπών.
Παροχή εξειδικευµένων υπηρεσιών, σχεδιασµένων να ικανοποιήσουν εξειδικευµένες ανάγκες ατόµων ή οµάδων µε
ιδιαιτερότητες στις προτιµήσεις.
Στο σύνολο των ΜΜΕ όλης της οικονοµίας, ποσοστό 25% εξελίσσεται σε εξαγωγικές, δηλ. σε διεθνοποιηµένο παίκτη.
Καθ’ όσον όµως αφορά στον τουριστικό τοµέα το ποσοστό ανέρχεται σε 90%, γεγονός που καθιστά τον τοµέα
αναντικατάστατο αναπτυξιακό παράγοντα σε χώρες που διαθέτουν τους απαιτούµενους φυσικούς και πολιτισµικούς
πόρους. Το πλεονέκτηµα αυτό ενδυναµώνεται έτι περαιτέρω για µικρές χώρες.

ΜΜΞΕ: Αδύναμα Σημεία (1)
Στα αδύναμα σημεία εντάσσονται τα ακόλουθα:
Αδυνατούν να αξιοποιήσουν τις οικονοµίες κλίµακας, µε δυσµενείς συνέπειες για τη λειτουργία τους, αλλά και την
ανάπτυξή τους. Από µιας άλλης απόψεως, η διαδικασία εισόδου και εξόδου των µικρότερων επιχειρήσεων προκαλεί
αυξηµένο ανταγωνισµό και αύξηση της παραγωγικότητας. Ωστόσο, η υψηλή κινητικότητα συνιστά στοιχείο ανασφάλειας
και αβεβαιότητας στον εργαζόµενο. Διεθνή εµπειρία, λίγες από τις νέες ΜΜΕ επιβιώνουν για περισσότερα από 5 έτη.
Εφαρµογές νέων τεχνολογιών αποδεικνύονται δύσκολες (µικρά ποσοστά επιχειρήσεων χρησιµοποιούν σύγχρονα µέσα
επικοινωνίας). Συνέπεια αυτής της αδυναµίας είναι να µην εκµεταλλεύονται την ευκαιρία που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες
για µείωση του κόστους και µίµηση επιτυχηµένων πρακτικών χρηµατοδοτήσεως. Στην Ελλάδα όπου το άνω του 60% των
καταλυµάτων ανήκει σε µικρές και πολύ µικρές µονάδες, δεν υπάρχει ούτε η στοιχειώδης τεχνογνωσία, αλλ’ ούτε και οι
απαιτούµενοι προς τούτο πόροι.
Προβολή και διαφήµιση, παρά τα λεγόµενα περί δυνατότητος συλλογικής προσπάθειας, είναι, και για λόγους
οικονοµικούς, αδύνατη και ανύπαρκτη.
Αδυναμία προσφοράς ποικιλίας υπηρεσιών, στοιχείο που αποτελεί ταχέως αυξανόµενη απαίτηση των αλλοδαπών
τουριστών.
Αδυναµία εξωτερικής χρηµατοδοτήσεως παρεµποδίζει όχι µόνο την ίδρυση αλλά και την ανάπτυξη της επιχειρήσεως. Οι
χρηµατοδοτικοί όροι που αντιµετωπίζουν είναι, επιεικώς, δυσµενείς. Τα επιτόκια είναι συγκριτικώς υψηλότερα, αλλά και ο
δανεισµός περιορισµένος. Οι δυσκολίες είναι πολύ µεγαλύτερες για τις νέες ΜΜΕ.

ΜΜΞΕ: Αδύναμα Σημεία (2)
Στα αδύναμα σημεία εντάσσονται τα ακόλουθα:
Χαμηλή ποιότητα των ανθρωπίνων πόρων που χρησιµοποιούνται. Παρά το γεγονός ότι η χαµηλή ποιότητα δεν αποτελεί,
κατ’ αρχήν, εγγενές στοιχείο του µεγέθους της παραγωγικής µονάδος, η πράξη έχει αντίθετη άποψη. Η συµπληρωµατική
απασχόληση, που υποτίθεται ότι προσφέρει, συµβεί αυτή να είναι δευτερεύουσα, έχει την τάση να συντηρεί χαµηλή
ποιότητα. Συµπράττει και το ασθενές θεσµικό πλαίσιο ιδρύσεως και λειτουργίας, το οποίο έχει ως συνέπεια η εκκίνηση να
εµπεριέχει τον σπόρο της χαµηλής ποιότητος. Π.χ. για την ίδρυση µιας τέτοιας µονάδας, που πρόκειται να λειτουργήσει σε ένα
οικογενειακό πλαίσιο στηρίξεως από άποψη εργασίας, δεν απαιτείται καν στοιχειώδης γνώση βασικών πραγµάτων, τα οποία
να προετοιµάζουν τον κυοφορούµενο επιχειρηµατία να διαµορφώσει τουριστική συνείδηση.
Πηγή αβεβαιότητος αποτελεί η αυξανόµενη ευαισθησία των τουριστών για την ποιότητα του περιβάλλοντος. Η µεγάλη
επιχείρηση υπερτερεί, εν προκειµένω. Υποστηρίζεται, παρά ταύτα, ότι και εδώ η συνεργασία µπορεί να αµβλύνει το
µειονέκτηµα.
Το µερίδιο των µεγάλου µεγέθους µονάδων τείνει να αυξάνεται σε όρους κλινών. Η παγκοσµιοποίηση και
φιλελευθεροποίηση επιτείνουν την τάση. Εδώ η ένωση των δυνάµεων των ΜΜΕ δεν µπορεί να αντιµετωπίσει το πρόβληµα,
διότι δεν διαθέτει ούτε οικονοµικούς, ούτε τεχνικούς πόρους για διαφήµιση και προβολή και µάλιστα για προϊόντα, τα οποία
δεν διαθέτουν.
Ο µεγαλύτερος κίνδυνος για τις ΜΜΕ είναι οι εξελίξεις που επηρεάζουν το καταναλωτικό πρότυπο του τουρίστα =>
Απαξίωση των µικρών και πολύ µικρών µονάδων καταλυµάτων. Ακυρώνει αισθητά το δυνητικό πλεονέκτηµα των ΜΜΕ για
παροχή εξειδικευµένου-προσωποποιηµένου προϊόντος.

ΜΜΞΕ: Βασικό Πλεονέκτημα & Κύριο Ζητούμενο
Δύο Ισχυροί Παράγοντες των ΜΜΞΕ είναι:
 Τα χαρακτηριστικά του προορισµού και
 Η διαφοροποίηση των προτιµήσεων των καταναλωτών =>
δηλ. η παραγωγή εξειδικευµένων υπηρεσιών µε χρώµα και παραδοσιακά στοιχεία αποτελεί κατ’ ουσία
μόνιμο πλεονέκτηµα των ΜΜΞΕ.
Βασικό Ζητούμενο: Εγρήγορση και προσαρµογή των Παραγωγών στις απαιτήσεις της ζητήσεως, οι
οποίες από την φύση τους εµπεριέχουν σηµαντική δυναµική, ιδιαιτέρως ενισχυµένη από την
παγκοσµιοποίηση και την καλπάζουσα τεχνολογική εξέλιξη.

Χαρακτηριστικά του Ελληνικού Καταλυµατικού
∆υναµικού (1)
Κατάταξη των ξενοδοχείων και λοιπών καταλυμάτων (με βάση το μέγεθος, ΙΤΕΠ)
2004: Το 37% του καταλυµατικού δυναµικού αποτελείται από πολύ µικρές µονάδες, µέσου µεγέθους 14-15 κλινών.
Το ποσοστό γίνεται 45-50%, αν συνυπολογισθούν και οι αδήλωτες µονάδες.
Τα λοιπά καταλύµατα, δηλ. ενοικιαζόµενα δωµάτια-κατασκηνώσεις, ισούνται µε το 80% των ξενοδοχειακών
καταλυµάτων.
Τα ξενοδοχεία 2 και 1 αστέρων και τα αντιστοίχων κατηγοριών ενοικιαζόµενα δωµάτια και κατασκηνώσεις
αντιπροσωπεύουν µέγεθος της τάξεως του 60% του καταλυµατικού δυναµικού.
Τα ενοικιαζόµενα δωµάτια, ως ποσοστό του συνόλου, εµφανίζουν άνοδο (1996-2004). Μόνο το 24% των
ενοικιαζοµένων δωµατίων εµπίπτουν στις κατηγορίες 4 και 3 κλειδιών, ένδειξη προϊδεάζουσα αρνητικά για την
ποιότητα και ποικιλία των προσφεροµένων από αυτά υπηρεσιών.

Χαρακτηριστικά του Ελληνικού Καταλυµατικού
∆υναµικού (2)
Το 70% των ενοικιαζόμενων δωματίων (σε αριθµό κλινών) είναι εγκατεστημένο σε νησιωτικούς
προορισμούς και παρουσιάζουν αυξημένο βαθμό συγκεντρώσεως στα συμπλέγματα µικρών νησιών. Οι
ακόλουθες σχέσεις είναι άκρως αποκαλυπτικές:
Σηµείωση: Ο πρώτος αριθµός αναφέρεται στο ποσοστό των ενοικιαζοµένων δωµατίων και ο
δεύτερος στο ποσοστό των ξενοδοχειακών καταλυµάτων (ΙΤΕΠ 2004).

Χρηματοδότηση της Τουριστικής Ανάπτυξης
1. Άμεση Δημόσια
Χρηματοδότηση Υποδομών
Γενικού και Ειδικού
Τουριστικού Χαρακτήρα
Οι περισσότερες
Κυβερνήσεις από το 1950
έως σήμερα φαίνεται να
έχουν ακολουθήσει ένα 2. Άμεση Δημόσια
Γενικό Πλαίσιο Χρηματοδότηση και
Χρηματοδότησης για τον Διαχείριση Εγκαταστάσεων
σχηματισμό του ποσοτικά Επιχειρηματικού Χαρακτήρα
και ποιοτικά αναγκαίου
Τουριστικού Κεφαλαίου
3. Έμμεση Χρηματοδότηση του
Ιδιωτικού Τομέα με την Παροχή
Αναπτυξιακών Κινήτρων

Πολιτική Χρηματοδότησης του Ελληνικού Τουρισμού (1)
1920-1930: σταδιακή αύξηση της εισερχόμενης τουριστικής κίνησης (περιηγητισμού) στη Χώρα => 1929 ιδρύθηκε ο Ελληνικός
Οργανισμός Τουρισμού, σκοπός:
 η ενίσχυση και προαγωγή του τουρισμού στη Χώρα,
 με το συντονισμό των δράσεων της διοίκησης και των φορέων του τομέα
 και με την ειδικότερη επιδίωξη της άρσης «παντός ατόπου επιζήμιου δια την ανάπτυξιν του τουρισμού».
Δεκαετία 1950: Ανάδειξη του διεθνή τουρισμού σε τομέα προτεραιότητα για την οικονομική ανάπτυξη της Χώρας, λόγω του
συναλλαγματικού του χαρακτήρα.
1951: ανασύσταση ΕΟΤ (βασικός φορέας χάραξης και άσκησης τουριστικής πολιτικής) ανέλαβε:
 να πραγματοποιήσει και να λειτουργήσει άμεσα τις αναγκαίες για την τουριστική ανάπτυξη επενδύσεις υποδομής
και ανωδομής (π.χ. Ξενία) = > να ανοίξει τον δρόμο γρήγορα τις τουριστικές περιοχές της χώρας,
 να διαμορφώσει τα πλαίσια χρηματοδοτικής - πιστωτικής πολιτικής => την ενθάρρυνση του ιδιωτικού τομέα να
επενδύσει σε τουριστικές επιχειρήσεις.
1965-1979: Ενσωμάτωση της Ελλάδας στο Διεθνές Τουριστικό Γίγνεσθαι.

 1967- 1974: Πολιτικές Αντικατάστασης Τραπεζικών Κριτηρίων & Επιτάχυνσης Σχηματισμού του Ξενοδοχειακού
Κεφαλαίου.
 1975 – 1979: Ν.Δ. 1313/1972: Πρώτη Παρέμβαση Περιφερειοποίησης του Τουρισμού.

Πολιτική Χρηματοδότησης του Ελληνικού Τουρισμού (2)
1981-1989: Έμφαση της Τουριστικής Πολιτικής στην Ανάπτυξη Ξενοδοχειακών Μονάδων Μεσαίων και Μικρών
Δυναμικοτήτων.
 1262/1982: Εισαγωγή Άμεσων Κεφαλαιακών Ενισχύσεων στην Πολιτική Κινήτρων για την Ξενοδοχία (Επιδοτήσεις &
Επιχορηγήσεις). Έμφαση στην Ανάπτυξη ΜΜΞΕ & Ενίσχυση Ίδρυσης Ενοικιαζόμενων Δωματίων - Διαμερισμάτων.
1990-2004: Προσπάθειες της Τουριστικής Πολιτικής για Ποιοτική Βελτίωση της Τουριστικής Προσφοράς και Εναρμόνισή της
με τις Σύγχρονες Απαιτήσεις της Ζήτησης:
 1990-1997: Ν.1892/1990: Αποκλεισμός ενίσχυσης επενδύσεων ίδρυσης ξενοδοχείων Γ΄ τάξης και κάτω.
 Ν. 2601/1998: Περιορισμός Άμεσων Κεφαλαιακών Ενισχύσεων. Έμφαση σε Επενδύσεις Εκσυγχρονισμού
Ξενοδοχείων & Μετατροπής Παραδοσιακών Κτιρίων σε Καταλύματα
2005 – 2010: Τουριστική Πολιτική αλλάζει λογική και γίνεται Επεκτατική Πολιτική, στρέφεται προ την Επιτάχυνση της Ίδρυσης
Ξενοδοχειακών Μονάδων:
 Ν. 3299/2004: Επιτάχυνση των Επενδύσεων Ίδρυσης Ξενοδοχείων (=> έως και το 2010 ενθάρρυνε κυρίως την
ίδρυση και τον εκσυγχρονισμό ξενοδοχειακών καταλυμάτων 4* και 5*).
2011 – 2018: Περίοδος Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής

 Ν. 3908/2011 (επέδρασσε ελάχιστα λόγω οικονομικής κρίσης).
 Ν. 4399/2016: ενισχύει αποκλειστικά επενδυτικά σχέδια ίδρυσης & εκσυγχρονισμού ξενοδοχείων 3*- 5*. Δίνει
έμφαση στα φορολογικά κίνητρα. Την περίοδο 2012-2018 η θεαματική αύξηση των τουριστικών αφίξεων
προκάλεσε αύξηση των ξενοδοχειακών μονάδων μέσω άλλων πηγών (όπως συγχωνεύσεων, κ.α.).

Τάσεις της Τουριστικής Κίνησης 2008-15
Οι διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχειακά καταλύματα (1)

Οι διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχειακά καταλύματα (2)
Μετά το 2009 ακολουθείται πτωτική πορεία στις ξενοδοχειακές διανυκτερεύσεις ημεδαπών, η οποία
εμφανίζεται να ανακόπτεται το 2013.
Ο αριθμός των διανυκτερεύσεων αθροιστικά αλλοδαπών και ημεδαπών, το 2014, εμφανίζεται
αυξημένος κατά 5,5% έναντι του 2013. Οι διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών παρουσιάζουν αύξηση 6,8%,
ενώ εκείνη των ημεδαπών παραμένει στάσιμη (-0,1%).
Τις τρεις πρώτες θέσεις το 2014 συναγωνίστηκαν η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία.
Συγκεντρώνουν το 42,6% του συνόλου των διανυκτερεύσεων. Εμφάνιση της Κίνας από το 2006 και μετά.
Οι τέσσερεις νησιωτικές Περιφέρειες (Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων και Κρήτης)
αποσπούν σταθερά το μεγαλύτερο μερίδιο διανυκτερεύσεων των εισερχόμενων τουριστών.
Τα 3/4 του συνολικού ετήσιου αριθμού διανυκτερεύσεων αλλοδαπών σε ξενοδοχειακά καταλύματα και
σε χώρους κάμπινγκ (75,7% το 2014) πραγματοποιείται το τετράμηνο Ιουνίου-Σεπτεμβρίου.
Την περίοδο 2008-2014, η συνολική μέση πληρότητα κλινών, σε ετήσια βάση, των ξενοδοχειακών
καταλυμάτων μειώθηκε σημαντικά. Από 56,7% το 2008 έπεσε στο 47,3% το 2014, δηλαδή η μείωση
έφθασε τις 9,4 μονάδες!

Η ανάκαμψη της Αθήνας (1)

Η ανάκαμψη της Αθήνας (2)
Η επίδραση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην ελκυστικότητα του προορισμού Αθήνα γρήγορα
εξαντλήθηκε.
Το αεροδρόμιο της Αθήνας δεν ακολούθησε την πορεία των αφίξεων στα λοιπά αεροδρόμια της χώρας,
τα οποία παρουσίασαν έντονα ανοδική πορεία ήδη από το 2013. Εντυπωσιακή ανάκαμψη καταγράφηκε
το 2014.
Η εποχικότητα των αφίξεων διατήρησε τα βασικά χαρακτηριστικά της, με την έξαρση της κίνησης του
αεροδρομίου τους θερινούς μήνες.
Τελικό προορισμό μόνο για ένα μέρος από το σύνολο των αφίξεων τουριστών αναψυχής στο
αεροδρόμιο της Αθήνας (69% - 80%). Οι υπόλοιποι έχουν τελικό προορισμό άλλες περιοχές (Σαντορίνη,
την Κρήτη, Μύκονο, Θεσσαλονίκη).
Το 2015 συνολικός αριθμός διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία είναι αυξημένος (7,6%) ως προς το έτος
βάσης 2008, ενώ το 2013 ήταν μειωμένος κατά 11,3% => «Επανεκκίνηση» της τουριστικής ανάπτυξης.
Παρά την οικονομική κρίση, έχει επέλθει αναβάθμιση της σύνθεσης της προσφοράς της Αττικής ως προς
τις κατηγορίες αστέρων. 2015: 45,5% των ξενοδοχειακών κλινών ανήκουν στα 4* & 5* αστέρων).

Σύνθεση & εξέλιξη τουριστικών καταλυμάτων &
ξενοδοχειακού δυναμικού (1)

Σύνθεση & εξέλιξη τουριστικών καταλυμάτων &
ξενοδοχειακού δυναμικού (2)
2015: Το σύνολο του καταλυματικού δυναμικού μπορεί να εκτιμηθεί ότι υπερβαίνει τα 30.000, με συνολική δυναμικότητα περί
τις 1.250.000 κλίνες. Το ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας παρουσιάζει σχεδόν αδιάκοπη αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες.
Ο μέσος όρος της δυναμικότητας των ξενοδοχειακών μονάδων έχει αυξηθεί σε 80,3 κλίνες ανά μονάδα, σε σύγκριση με το 2008,
οπότε ήταν 76,3 (αντίστοιχα 41,6 δωμάτια το 2015, έναντι 40 το 2008).
Η πλειοψηφία του αριθμού των μονάδων, λόγω της μικρής δυναμικότητας έχει χαρακτηριστικά μικρής οικογενειακής
επιχείρησης.
Ο αριθμός κλινών στις κατηγορίες 4* και 5* το 2008 αποτελούσαν το 36,7% της συνολικής ξενοδοχ. δυναμικότητας, αλλά μετά τη
δημιουργία αρκετών νέων μονάδων αυτών των κατηγοριών την τελευταία δεκαετία, το 2015 έχουν φθάσει πλέον το 41,1.
Το 57,6% των ξενοδοχειακών μονάδων εξακολουθεί να ανήκει στις κατηγορίες 1* και 2*. Ωστόσο οι κατηγορίες διαθέτουν μόνο
το 35,1% του συνολικού δυναμικού των κλινών, είναι επομένως σχετικά μικρής δυναμικότητας.
Ο κύριος όγκος των ξενοδοχειακών μονάδων, δωματίων και κλινών το 2015 συγκεντρώνεται στο Νότιο Αιγαίο και στην Κρήτη.
Από άποψη μεγέθους μονάδων, στην Κρήτη και στα Ιόνια νησιά βρίσκονται και οι μεγαλύτερες ξενοδοχειακές μονάδες .Οι
περισσότερες κλίνες 5* διαθέτει η Κρήτη (36.055 κλίνες), και ακολουθεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (35.758 κλίνες).
Οι επιχειρήσεις camping παρουσιάζουν σχετική απώλεια του δυναμισμού τους, παρά την πρόσφατη υπαγωγή τους στα «κύρια
ξενοδοχειακά καταλύματα» βάσει του νόμου 4276/2014. Το μέσο μέγεθος ανά μονάδα έπεσε από 280 άτομα το 2004, σε 269
άτομα το 2013. Με βάση τα στοιχεία του ΞΕΕ, το 2015 λειτουργούν 295 μονάδες με δυναμικότητα 80.482 ατόμων (μέση
δυναμικότητα273 άτομα).
ΕΒΔΟΜΑΔΑ 8
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΘΕΛΓΗΤΡΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
διακρίνετε και να κατατάσσετε τα τουριστικά θέλγητρα,
αντιλαμβάνεστε θέματα διοίκησης που συνδέονται με την ανάπτυξη των τουριστικών θελγήτρων,
αναγνωρίζετε τον ρόλο των θελγήτρων ως προϊόν ελεύθερου χρόνου στην εμπειρία των τουριστών.

ΥΛΗ
• Page, S.J. (2003). Εισαγωγή στον Τουρισμό: Το Τουριστικό Βιβλίο 263-295

Μάνατζμεντ στον 21ο Αιώνα. Εκδόσεις Παπαζήση

Τουριστικά Θέλγητρα: εισαγωγή
 Τα τουριστικά θέλγητρα είναι βασικό συστατικό στοιχείο του τουρισμού
 Θέλγητρα στον τόπο προορισμού και καθ’ οδόν προς τον τόπο προορισμού
 Αποτελούν καίριο σημείο της υποδομής του τόπου προορισμού
 Συνδυάζονται με στρατηγικές ανάπλασης μιας περιοχής
 Αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης για πολλές επισκέψεις και στρατηγική ανάπτυξη περιοχών

Κατηγορίες και ορισμός τουριστικών θελγήτρων
Τρείς κύριες κατηγορίες θελγήτρων:
1. Φυσικά ή ανθρωπογενή θέλγητρα
2. Θέλγητρα κομβικού ή γραμμικού χαρακτήρα
3. Τοποθεσίες, μόνιμα θέλγητρα και ειδικές εκδηλώσεις
«Τουριστικό θέλγητρο είναι ένας συγκεκριμένος τόπος με κάποιο ιδιαίτερο ανθρώπινο ή φυσικό
χαρακτηριστικό που επισύρει την προσοχή του επισκέπτη ή του μάνατζμεντ.» (Pearce, 1991:46)

Κοινές κατηγορίες θελγήτρων
Μελέτη περίπτωσης:
Ηνωμένο Βασίλειο
Πηγή: Page (2003)

Στοιχεία τουριστικού θελγήτρου
 Προσελκύει επισκέπτες και χρειάζεται ανάλογο μάνατζμεντ
 Προσφέρει μια ευχάριστη εμπειρία κα έναν απολαυστικό τρόπο να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους οι
πελάτες
 Είναι σχεδιασμένο για την επίτευξη αυτού του σκοπού
 Διευθύνεται ως θέλγητρο που δίνει ικανοποίηση στους πελάτες
 Προσφέρει κατάλληλο επίπεδο εγκαταστάσεων και υπηρεσιών που να ικανοποιούν και να φροντίζουν
τις απαιτήσεις, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των επισκεπτών
 Μπορεί να χρεώνει ή όχι αντίτιμο εισόδου
 Προσφέρει και προϊόντα και υπηρεσίες
 Μπορεί να αναλυθεί ως προϊόν ελεύθερου χρόνου ή και ως μια εμπειρία

Επίπεδα προϊόντος – τουριστικού θελγήτρου


Ποιότητα υπηρεσιών και SERVQUAL

Παράγοντες που θα διαμορφώσουν τα τουριστικά
θέλγητρα στο μέλλον
 Ανάπτυξη προϊόντων και καινοτομία
 Μάρκετινγκ και προώθηση
 Δημιουργία εσόδων και χρηματοδότηση
 Εκπαίδευση και κατάρτιση
 Παρέμβαση της τοπικής κοινωνίας και δημόσιου τομέα

 Τα τουριστικά θέλγητρα είναι βασικό στοιχείο των τουριστικών δραστηριοτήτων, και αποτελούν
σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα
 Τα τουριστικά θέλγητρα αποτελούν πόλο έλξης επισκεπτών, διαμορφώνουν την τουριστική εμπειρία και
απόλαυση, και κατευθύνουν τις τουριστικές δαπάνες
 Διακρίνονται τρεις κατηγορίες θελγήτρων: α) φυσικά ή ανθρωπογενή θέλγητρα, β) θέλγητρα με κομβικό
ή γραμμικό χαρακτήρα και γ) θέσεις/τοποθεσίες, μόνιμα θέλγητρα και ειδικές εκδηλώσεις
 Ένα τουριστικό θέλγητρο μπορεί να οριστεί ως «ένας συγκεκριμένος τόπος με κάποιο ιδιαίτερο
ανθρώπινο ή φυσικό χαρακτηριστικό που επισύρει την προσοχή του επισκέπτη ή του μάνατζμεντ.»
(Pearce, 1991:46)
 Ταξιδιωτικά αξιοθέατα παρουσιάζουν έναν συγκεκριμένο κύκλο ζωής προϊόντος, έχουν καθοριστικές
επιρροές στην εμπειρία του επισκέπτη, και η επιτυχία ή αποτυχία τους διαμορφώνεται από
συγκεκριμένους παράγοντες

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 9
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
αντιλαμβάνεστε τον ρόλο των νέων τεχνολογιών στη λειτουργία του τουρισμού,
αντιλαμβάνεστε τις κυριότερες εφαρμογές των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)
και των κοινωνικών μέσων στον τουρισμό,
εξηγείτε και αναλύετε τις επιπτώσεις των τεχνολογιών αιχμής στην τουριστική βιομηχανία.

ΥΛΗ
• Τσάρτας, Π. & Λύτρας, Π. (Επιμ. έκδοσης) (2017). Τουρισμός, Βιβλίο 713-734 &
Τουριστική Ανάπτυξη: Συμβολές Ελλήνων Επιστημόνων. Εκδόσεις 743-751
Παπαζήση.
• Ρερρές, Κ. & Καφέζα, Ε. (2009). Ο Τουρισμός στην Ψηφιακή Εικόνα. Βιβλίο 61-92 &
ΙΤΕΠ-ΞΕΕ. 93-114

Εφαρμογές των Τεχνολογιών Πληροφορικής και
Επικοινωνιών στον Τουρισμό
Ίντερνετ
Ηλεκτρονικό εμπόριο
Διαχείριση του τουριστικού προορισμού( Destination Management Organization – DMO)
Γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα, υπηρεσίες τοποθεσίας και χρήση τεχνολογιών κινητής
πλατφόρμας στον τουρισμό (m-tourism)
«Έξυπνα» συστήματα-ανάλυσης δεδομένων στον τουρισμό

Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών-
Συστήματα Στήριξης Αποφάσεων στον Τουριστικό
Σχεδιασμό
Τυπολογίες
Η τυπολόγηση βοηθά στην οργάνωση της παρεχόμενης κάθε φορά πληροφορίας.
Η τυπολογία είναι ένα εργαλείο, μια μεθοδολογία κρίσιμης σημασίας για τη διαδικασία λήψης
αποφάσεων και τη διατύπωση πολιτικής για τον τουρισμό σε εθνικό επίπεδο.
Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ΓΣΠ)
Ασαφής ταξινόμησης c υποομάδων (Fuzzy c Means-FcM)

Σχεδιασμό
Μελέτη περίπτωσης: ο ελλαδικός παράκτιος και νησιωτικός χώρος
Περιοχή μελέτης: Το σύνολο του ελλαδικού παράκτιου και νησιωτικού χώρου
Στόχοι τυπολογίας:
Προσδιορισμός στο βέλτιστο αριθμό ζωνών διαχείρισης σύμφωνα με κριτήρια
Προσδιορισμός με ακρίβεια χωρικά τις ζώνες αυτές
Δυνατότητα αλλαγής κριτηρίων εάν είναι απαραίτητο
Ενισχύει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στην εξειδίκευση της πολιτικής
Ενισχύει τη διαδικασία του σχεδιασμού και της βιώσιμης ανάπτυξης του τουρισμού στην περιοχή
ενδιαφέροντος

Σχεδιασμό
Μεθοδολογία υλοποίησης: Δημιουργία μιας εκτενής χωρικής βάσης δεδομένων σε ArcGIS στην οποία
προστέθηκαν ρουτίνες που αναπτύχθηκαν σε γλώσσες προγραμματισμού συμβατές. Χρησιμοποιήθηκαν
α) χωρικά δεδομένα υπό μορφή ψηφιακών χαρτών και β) βάσεις δεδομένων συνδεδεμένων με τα ΓΣΠ
Αποτελέσματα:
Τα κέντρα των κλάσεων /ομάδων/ τύπων περιοχών τουριστικής ανάπτυξης όπως προέκυψαν από την
εφαρμογή του αλγόριθμου ήταν:
1. Πολύ χαμηλή ΤΑ 2. Χαμηλή ΤΑ 3. Κλασικοί Προορισμοί 4. Χαμηλή – Μέση ΤΑ 5. Υψηλή ΤΑ 6. Μέση ΤΑ
7. Πολύ χαμηλή ΤΑ 8. Υψηλότερη ΤΑ

Σχεδιασμό
Συμπεράσματα:
Η τυπολογία των τουριστικών παράκτιων περιοχών αποτελεί ένα δυναμικό εργαλείο σε θέματα ανάληψης
πολιτικής και τουριστικού σχεδιασμού καθώς αναδεικνύει τις ιδιαιτερότητες αλλά και την ανομοιογένεια
που παρουσιάζει το τουριστικό προϊόν στην παράκτια ζώνη
Η τυπολογία είναι δυναμική και παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησης του συστήματος με την
εφαρμογή της κατάλληλης πολιτικής ανά τύπο περιοχής μέσω της ανατροφοδότησης του
Είναι δυνατή η παρακολούθηση του συστήματος και η εξέλιξη της κατάστασης του τουρισμού μετά την
εφαρμογή πολιτικών και τη συμπεριφορά σε αυτές μέσω της διαφοροποίησης των τουριστικών δεικτών

Νέες Τεχνολογίες και Τουρισμός
Εφαρμογές και επιπτώσεις στην τουριστική ζήτηση και
βιομηχανία
Κοινωνικά μέσα: Εργαλεία και Λειτουργικότητα
Μοίρασμα (πολυμεσικών) πληροφοριών

Δημιουργία ταυτότητας / προσωπικότητας τους χρήστη και διαχείριση αυτής
Ανάπτυξη και στήριξη διαλόγων
Δημιουργία ομάδων και δικτύων
Καλλιέργεια σχέσεων μεταξύ των χρηστών
Δημιουργία της αίσθησης (εικονικής) παρουσίας

Κοινωνικά μέσα και τουριστική ζήτηση: Εφαρμογές και Επιπτώσεις
Στάδια αγοραστικής Χρήση κοινωνικών δικτύων Στάδια τουριστικής
συμπεριφοράς εμπειρίας
Αναζήτηση πληροφοριών -Αναζήτηση βίντεο και φωτογραφιών τουριστικών εμπειριών και Πριν από το ταξίδι
προορισμών
-Διάβασμα εμπειριών άλλων μελών της διαδικτυακής κοινότητας
Αξιολόγηση Πληροφοριών -Αναζήτηση και διάβασμα σχολίων άλλων χρηστών για τουριστικά Πριν από το ταξίδι
προϊόντα προορισμούς και εμπειρίες
- Χρήση μηχανών αναζήτησης
Επιλογή – Αγορά προϊόντος - -Αγορά προϊόντων μαζί με άλλους χρήστες ή με βάση το τι Πριν από το ταξίδι
υπηρεσίας μοιράζονται ότι καταναλώνουν άλλοι χρήστες
Κατανάλωση υπηρεσίας -Χρησιμοποίηση κοινωνικών χαρτών για την εύρεση τοποθεσίας Στη διάρκεια του ταξιδιού
επιχειρήσεων και λήψη οδηγιών προσέλευσης
-Χρήση κοινωνικών μέσων για τη δημοσιοποίηση της κατάστασης
του χρήστη
-Χρήση κοινωνικών μέσων για επικοινωνία και συνδεσιμότητα με
άλλους που βρίσκονται εκτός προορισμού
Αναβίωση υπηρεσίας - Ανάρτηση σχολίων και εμπειριών στα κοινωνικά μέσα Μετά το ταξίδι

Κοινωνικά μέσα και τουριστικές επιχειρήσεις: Εφαρμογές και Επιπτώσεις
1. Εκμετάλλευση κοινωνικών δικτύων από τις επιχειρήσεις (Δημιουργία και διαχείριση εταιρικού προφίλ
/Ανάπτυξη και λειτουργία εταιρικών κοινωνικών δικτύων/ Αξιοποίηση του user generated content)
2. Αξιοποίηση για την εκτέλεση επιχειρησιακών λειτουργιών (Έλεγχος και διαχείριση της φήμης και της
εικόνα/Ενίσχυση και προώθηση εμπορικής μάρκας/Προσέλκυση και διατήρηση πελατών/ Έρευνα
αγοράς/Εξυπηρέτηση πελάτη/ Διαφήμιση προβολή υπηρεσιών/Κοινότητες καταναλωτή)
3. Χρήση των κοινωνικών μέσων για το ηλεκτρονικό μάρκετινγκ (Κοινωνικές κοινότητες-social

community/Κοινωνικό εμπόριο-social commerce/Κοινωνική δημοσιότητα-social publishing/ Κοινωνική
διασκέδαση-social entertainment)

Κοινωνικά μέσα και τουριστική βιομηχανία
Οι σημαντικότερες επιπτώσεις εντοπίζονται :
στις αλλαγές που έχουν επιφέρει στη δομή
τον τρόπο λειτουργίας
τον επαναπροσδιορισμό των επιχειρησιακών μοντέλων
της διαπραγματευτικής δύναμης διαφόρων επιχειρήσεων σε όλο το μήκος της τουριστικής αλυσίδας
διανομής και αξίας.
Επιρροή των κοινωνικών μέσων στη δομή της τουριστικής αλυσίδας αξίας:
1. διάλυση υπαρχουσών δομών και τουριστικών επιχειρήσεων
2. δημιουργία νέων τουριστικών επιχειρήσεων και εισαγωγή τους στην αλυσίδα αξίας
3. αλλαγή του λειτουργικού ρόλου των υπαρχουσών τουριστικών επιχειρήσεων και της τουριστικής
ζήτησης

Αλλαγή στις Καταναλωτικές Προτιμήσεις των Τουριστών
Ο παράγοντας ηλικία
Συχνότητα χρήσης του Διαδικτύου
Από τα τρία S στα τρία Ε
Πιο έμπειρος καταναλωτής
Οι λιγότερο έμπειροι τουρίστες προτιμούν τις ομαδικές μετακινήσεις
Υπερπληροφορημένος τουρίστας

Δεν είναι πλέον σαφής η διάκριση των ρόλων μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή
Ο δυνητικός τουρίστας εμπιστεύεται μόνο τις αισθήσεις του
Ο νέος τουρίστας αναλαμβάνει περισσότερο ρίσκο
Διαφοροποίηση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τουρίστα (Πίνακας)

Στην εποχή της μαζικής παραγωγής Στην ψηφιακή εποχή του μαζικού πελατοκεντρισμού
Μαζικού Τουρισμού
Δε διαθέτει σημαντική ταξιδιωτική εμπειρία Αρκετά έμπειρος καταναλωτής ταξιδιωτικών εμπειριών
Στη διάρκεια των διακοπών του ο τουρίστας δραπετεύει από το σπίτι του Τώρα δραπετεύει από την εργασία του
Ξεφεύγει από την καθημερινότητα Μεταφέρει τις καθημερινές του ασχολίες στις διακοπές
Πολυήμερα ταξίδια στη διάρκεια των διακοπών από τις εργασιακές Περισσότερα αλλά συντομότερα ταξίδια
υποχρεώσεις
Αναζητεί ήλιο και θάλασσα (από τα 3S) Αναζητεί νέες εμπειρίες (στα 3Ε)
Αγοράζει ομογενοποιημένο πακέτο που δημιούργησε ο Τ.Ο. Ψάχνει για παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών
Παρόμοια ποιότητα σε όλο το εύρος των υπηρεσιών που συνθέτουν την Ο καταναλωτής επιλέγει το πακέτο υπηρεσιών με χαμηλή συνοχή ποιοτικών
ταξιδιωτική εμπειρία χαρακτηριστικών
Προκαθορισμένη τιμή πακέτου Συνδιαμορφώνει την τιμή
Μετακινείται μαζικά Ατομικά σχεδιασμένη μαζική μετακίνηση
Από την πόλη στη φύση Αναζητά την αυθεντικότητα και τη μοναδικότητα του προορισμού που επιλέγει
Έμμεση ενημέρωση από τρίτους . - Αγοράζει πακέτα υπηρεσιών από Άμεση ενημέρωση από προηγούμενη εμπειρία / Internet. – Αγοράζει υπηρεσίες
ενδιάμεσους (πρακτορεία) από τους παραγωγούς
Παθητικός τηλεθεατής, επισκέπτεται τα αξιοθέατα Χρήστης διαδραστικών εφαρμογών συμμετέχει στη διαμόρφωση των
χαρακτηριστικών της εμπειρίας
Καταναλώνει απερίσκεπτα Σέβεται τους φυσικούς πόρους
Σήμερα εδώ, αύριο στην πατρίδα. – Ανωνυμία που οδηγεί στην ελευθεροτυπία Βλέπει, διασκεδάζει, δεν καταστρέφει. – πολιτικά ορθή συμπεριφορά

Η χρήση των ψηφιακών συσκευών υψηλής τεχνολογίας προάγει την κοινωνική απομόνωση
Υβριδική καταναλωτική συμπεριφορά
Πιο ευέλικτη συμπεριφορά και μεγαλύτερη αμεσότητα
Η επίδραση της διαδραστικότητας
Μείωση μέσου χρόνου ζωής προϊόντων και υπηρεσιών
Κάνει τις κρατήσεις αργότερα

Ανάγκη για ποικιλία και μεγαλύτερο εύρος επιλογών
Πιθανή διάσταση προσδοκώμενης και αντιλαμβανόμενης ποιότητας
Ανάγκη για αποτελεσματικό έλεγχο του κόστους
Εξειδίκευση στο χώρο των μικρών τουριστικών καταλυμάτων
Περισσότερη ώρα παραμονής των πελατών μέσα στο ξενοδοχείο

Η χρήση του διαδικτύου οδηγεί σε πολιτικά ορθότερες συμπεριφορές
Η ψηφιακή τεχνολογία βελτιώνει την ποιότητα του τουριστικού προϊόντος και επανατροφοδοτεί τη
ζήτηση
Η επίδραση των νέων μέσων ψυχαγωγίας στα αισθητικά πρότυπα

Αλλαγές στους Σκοπούς Πραγματοποίησης ενός
Ταξιδιού
oΟι ειδικές μορφές τουρισμού συνιστούν το νέο πρότυπο μαζικού τουρισμού
oΟ τουρισμός ειδικών ενδιαφερόντων (θαλάσσιος τουρισμός, Ski, Golf, Extreme Sports)
oΤαξίδια εικονικής πραγματικότητας

Ταξιδιού
Ο Επιχειρηματικός τουρισμός
Πωλητές και μεσαία στελέχη επιχειρήσεων
Επίδραση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στον τουρισμό πόλεων (e-government)
Τουρισμός εμπορικών εκθέσεων

Ταξιδιού
Συνεδριακός τουρισμός
Μορφωτικός τουρισμός (e-learning)
Τουρισμός για ψώνια
Θεραπευτικός τουρισμός
Πολιτιστικός τουρισμός

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 10
ΠΕΡΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠOΛΙΤΙΚΗΣ
 αντιλαμβάνεστε τον ρόλο, τους στόχους και τα στάδια της τουριστικής πολιτικής και του
τουριστικού σχεδιασμού
αντιλαμβάνεστε και ερμηνεύετε την εξέλιξη της τουριστικής πολιτικής στην Ελλάδα
διακρίνετε τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής τουριστικής ανάπτυξης
εξηγείτε τη δομή του ελληνικού τουρισμού σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο

ΥΛΗ
• Lickorish, L. & Jenkins, C. (2004). Μια Εισαγωγή στον Τουρισμό. Βιβλίο 256-273
Εκδόσεις Κριτική.
• Τσάρτας, Π. & Λύτρας, Π. (Επιμ. έκδοσης) (2017). Τουρισμός,
Τουριστική Ανάπτυξη: Συμβολές Ελλήνων Επιστημόνων.
Βιβλίο 63-73
Εκδόσεις Παπαζήση.
• Tsartas, P., Papatheodorou, A. & Vasileiou, M. (2014). Tourism
Development and Policy in Greece. In C. Costa, E. Panyik, & D.
Buhalis, (Eds.) European Tourism Planning and Organisation Βιβλίο 295-316
Systems: The EU Member States. Channel View Publications.
295-316.

Τουριστική Πολιτική, Τουριστικός Σχεδιασμός &
Τουριστική Ανάπτυξη
Το σχέδιο της τουριστικής ανάπτυξης περιλαμβάνει έξι στάδια:
1. Τον καθορισμό των στόχων της.
2. Τη διατύπωση της τουριστικής πολιτικής βάσει των στόχων αυτών.
3. Τη συγκρότηση των κατευθυντήριων γραμμών για την υλοποίηση της τουριστικής πολιτικής,
προκειμένου να οριστούν οι παράμετροι του τουριστικού σχεδιασμού.
4. Το πρόγραμμα εφαρμογής ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του τουριστικού σχεδίου.
5. Την ανάπτυξη ενός εποπτικού μηχανισμού, για τη διαπίστωση του εάν το σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης
ανταποκρίνεται στους στόχους του.
6. Τη διαδικασία επανεξέτασης για την αναθεώρηση και τη βελτίωση της τουριστικής πολιτικής και των
στόχων της, εάν είναι απαραίτητο.

Τουριστική Πολιτική
Πολιτική είναι η λογική εξέταση των εναλλακτικών επιλογών => Η χάραξη τουριστικής πολιτικής είναι απα-
ραίτητη για τον καθορισμό των εναλλακτικών δυνατοτήτων, καθώς και τα οφέλη της κάθε μιας επιλογής
έναντι των υπολοίπων.
Η ανάγκη ανάπτυξης τουριστικής πολιτικής εγείρει τα ακόλουθα ερωτήματα:
Ποιο είναι το τουριστικό προϊόν που μπορεί να διατεθεί στην αγορά;
Ποιος τύπος του τουριστικού προϊόντος θα πρέπει να διατεθεί στην αγορά;
Πώς θα πρέπει να προωθείται ο τουρισμός στην αγορά;
Τι τύπους τουριστών μπορεί να προσελκύσει ο προορισμός;
Ποιος είναι ο πιθανός αντίκτυπος των επιλογών που γίνονται στο επίπεδο της τουριστικής πολιτικής;

Τουριστικός Σχεδιασμός
Ο σχεδιασμός της τουριστικής ανάπτυξης γίνεται βάσει συγκεκριμένων βημάτων:
Ανάλυση της ζήτησης
Ανάλυση της προσφοράς
Πρόβλεψη της ζήτησης
Το κόστος και η χρηματοδότηση τον σχεδίου
Υλοποίηση
Έλεγχος
Αξιολόγηση
Βιωσιμότητα

Τα Διαμορφωμένα Πρότυπα της Ελληνικής Τουριστικής
Ανάπτυξης
Πρότυπο Οργανωμένου μαζικού τουρισμού διακοπών
Πρότυπο ενταγμένο στο τοπικό αναπτυξιακό πλαίσιο: Αστικός τουρισμός, Τουρισμός υπαίθρου
Πρότυπο βιώσιμου τουρισμού με χρήση ειδικών & εναλλακτικών μορφών τουρισμού
Πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης σε θύλακες
Πρότυπο παραθερισμού

Παράγοντες Επιρροής των Χαρακτηριστικών της
Ελληνικής Τουριστικής Ανάπτυξης
1. Η αποδοχή του προτύπου ανάπτυξης των 4s
2. Η σταδιακή εδραίωση μιας συγκεκριμένης διαφημιστικής εικόνας
3. Από τη συνεργασία στη συχνή ταύτιση με την πολιτική των tour operators
4. Οι ευρωπαϊκές πολιτικές για τον βιώσιμο τουρισμό στη δεκαετία του 1980
5. Η συμβολή του στην περιφερειακή ανάπτυξη και αύξηση του αριθμού των δυναμικών προορισμών
6. Οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της τουριστικής πολιτικής σε άλλους κλάδους της τοπικής
οικονομίας
7. Η ένταξη της χώρας σε μια γεωγραφική περιοχή η οποία είναι σταθερά η μεγαλύτερη τουριστική
αγορά του κόσμου
8. Η στροφή στις ειδικές & εναλλακτικές μορφές τουρισμού ωφελεί την τουριστική ανάπτυξη της χώρας

Ελληνική Τουριστική Ανάπτυξη
ΕΒΔΟΜΑΔΑ 11
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
κατανοείτε τη φύση και εξέλιξη της δημόσιας τουριστικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα,
αντιλαμβάνεστε τον ρόλο της τουριστικής εκπαίδευσης στην προετοιμασία των φοιτητών για την
αγορά εργασίας,
αναγνωρίζετε τους δεσμούς της τουριστικής εκπαίδευσης με την τουριστική βιομηχανία.

ΥΛΗ
• Τσάρτας, Π. & Λύτρας, Π. (Επιμ.έκδοσης) (2017) Τουρισμός, Βιβλίο 99-107 &

Τουριστική Ανάπτυξη: Συμβολές Ελλήνων Επιστημόνων. Εκδόσεις 607-613
Παπαζήση
• Ινστιτούτο ΣΕΤΕ (2014). Οι Εκπαιδευτικές Ανάγκες των Επιχειρήσεων Βιβλίο 1-79
στον Κλάδο του Τουρισμού στην Ελλάδα.

Εισαγωγή- Ιστορική Αναδρομή
Το 1937 ιδρύεται η ΣΧΟΛΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ (ΣΤΕ)
Το 1956 ιδρύεται η Ανωτέρα Σχολή Τουριστικής Εκπαίδευσης στη Ρόδο (ΑΣΤΕΡ)
Το 1994 ιδρύεται η Ανωτέρα Σχολή Τουριστικής Εκπαίδευσης στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης (ΑΣΤΕΑΝ)
8 Σχολές ΕΠΑΣ και 8 ΙΕΚ και 4 Σχολές ξεναγών
Εισαγωγικές εξετάσεις μέσω πανελληνίων στις χολές ΑΣΤΕΡ και ΑΣΤΕΑΝ (Τσάρτας & Λύτρας, 2017)

Εισαγωγή- Ιστορική Αναδρομή
Η ΣΤΕ εξελίχθηκε σε Οργανισμό Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΤΕΚ) έως το 2013 όπου
καταργείται και εντάσσεται ως διεύθυνση τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στο Υπουργείο
Τουρισμού (Τσάρτας & Λύτρας, 2017).
Σήμερα λειτουργούν διάφορα τμήματα στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ως ΑΕΙ/ΤΕΙ στα πλαίσια
αναδιάρθρωσης του εκπαιδευτικού συστήματος.

Τουριστική εκπαίδευση και απασχόληση
Στην Ελλάδα σημειώθηκε ραγδαία ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας τα τελευταία 40 έτη.
Ωστόσο, υπάρχει χάσμα ανάμεσα στην τουριστική εκπαίδευση και στην απασχόληση λόγω μείωσης της
απορρόφησης των αποφοίτων.
Η τουριστική εκπαίδευση πρέπει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στο περιεχόμενό της και στις ανάγκες
των εργοδοτών.
Συνεχής κατάρτιση και επιμόρφωση, εξειδίκευση γνώσεων, νέες εκπαιδευτικές μέθοδοι απαιτούνται για
την κάλυψη αναγκών της τουριστικής βιομηχανίας.

Τάσεις και Προοπτικές
Σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΤΕ (2014), οι τάσεις στην αγορά εργασίας αφορούν:
1. σταθερή αύξηση της απασχόλησης στον τουρισμό παγκοσμίως
2. συμβολή της τεχνολογίας στην αυτοματοποίηση των εργασιών
3. γεωγραφική αναντιστοιχία δεξιοτήτων εργαζομένων και θέσεων εργασίας κυρίως στην Ευρώπη
Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey&Co (2014) στην Ελλάδα το 33% των εργοδοτών δεν μπορεί να βρει
εργαζόμενους με κατάλληλες δεξιότητες

Μετάβαση από την εκπαίδευση στην απασχόληση
Διάγραμμα: Τρία σταυροδρόμια
(Πηγή ΣΕΤΕ (2014))

Προοπτικές
Η εκπαίδευση πρέπει να γίνει περισσότερο προσιτή με τη χρήση νέων εκπαιδευτικών μεθόδων όπως η εξ’
αποστάσεως εκπαίδευση της τεχνολογίας και του Διαδικτύου, ενώ οι εργοδότες πρέπει να δίνουν
περισσότερες ευκαιρίες στους εργαζόμενους καλύπτοντας ένα μέρος των διδάκτρων.
Όλοι οι φορείς που εμπλέκονται πρέπει να συνεργαστούν για ομαλή και επιτυχή μετάβαση από την
εκπαίδευση στην αγορά εργασίας
 Πρακτική άσκηση
 Προγράμματα κατάρτισης
 Προώθηση νεανικής επιχειρηματικότητας

Επίδραση τουρισμού στην απασχόληση

Ο τουριστικός κλάδος παρουσιάζει πλήρη ανάκαμψη τα τελευταία έτη.
Κινητήριο μοχλό ανάπτυξης αποτελεί το επαρκές και κατάλληλα εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Με την κατάρτιση μπορεί να εξαλειφθούν οι ελλείψεις σε δεξιότητες και ειδικότητες στον τουριστικό
κλάδο.
Τα κενά δεξιοτήτων επικεντρώνονται α) στην εμπειρία β) τουριστικές σπουδές γ) βασικές δεξιότητες
(ξένες γλώσσες), εξυπηρέτηση πελατών
Εφαρμογή νέων μεθόδων εκπαίδευσης για να γεφυρωθεί το χάσμα ώστε να επιτευχθεί ομαλή μετάβαση
από την εκπαίδευση στην απασχόληση όπως η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση, και η πρακτική άσκηση σε
τουριστικές επιχειρήσεις.

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 12
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
αντιλαμβάνεστε βασικές έννοιες και προκλήσεις των στατιστικών του τουρισμού,
αναγνωρίζετε και επεξηγείτε τις κατηγορίες/ταξινομήσεις των διεθνών επισκεπτών και των
τουριστικών ταξιδιών,
ερμηνεύετε τη φύση και τον ρόλο του Συστήματος των Εθνικών Λογαριασμών (ΣΕΛ) και των
Δορυφόρων Λογαριασμών Τουρισμού (ΔΛΤ).

ΥΛΗ
• Βαρβαρέσος, Σ. (2000). Τουρισμός, έννοιες, μεγέθη, δομές: Η 15-33

Ελληνική πραγματικότητα Βιβλίο
• Ζαχαράτος Γ. (2003). Package Tour: Παραγωγή και διάθεση του 15-29
Τουριστικού Ταξιδιού. Βιβλίο
• Τσάρτας, Π & Λύτρας Π. (επιμ. Έκδοσης) (2017). Τουρισμός,
Τουριστική Ανάπτυξη. Συμβολές Ελλήνω. Επσιτημόνων. Βιβλίο 255-263

Εκδημοκρατισμός των διακοπών
Διευρυμένη δυνατότητα των ατόμων να πραγματοποιούν τουριστικές μετακινήσεις.
Δίνει την ευκαιρία σε κοινωνικά αποκλεισμένες κατηγορίες του πληθυσμού να καταναλώσουν τουριστικά
αγαθά και υπηρεσίες σε τόπους της ημεδαπής και την αλλοδαπής.

Βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στον
εκδημοκρατισμό των διακοπών
Τουριστικοί οδηγοί-φυλλάδια
Πολλαπλασιασμός των τουριστικών οργανώσεων
Δημιουργία τουριστικής νομοθεσίας
Αύξηση του εισοδήματος
Διεύρυνση του ελεύθερου χρόνου
Ανάπτυξη και διάδοση του σιδηροδρόμου
Ανάπτυξη της αυτοκινητοβιομηχανίας

Βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στον
εκδημοκρατισμό των διακοπών
Μείωση του κόστους του ταξιδιού
Οργάνωση πτήσεων charters
Βελτίωση των υπηρεσιών υποδοχής και οι διασυνοριακές διευκολύνσεις
Πολλαπλασιασμός των τουριστικών προϊόντων (banalization)
Δημιουργία μεγάλων τουριστικών οργανισμών (Tour Operators)
Επικράτηση διεθνούς ειρήνης για μεγάλο χρονικό διάστημα

Βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στο banalization
 Η μαζικοποίηση του τουρισμού
Οι πολιτικές τουριστικής ανάπτυξης των χωρών υποδοχής
Ο διεθνής ανταγωνισμός μεταξύ χωρών
Η εμφάνιση των νέων τουριστικών κρατών
Η ταχύτατη αύξηση της τουριστικής ζήτησης
Ο πολλαπλασιασμός, οι μεγεθύνσεις και οι οικονομικές συγκεντρώσεις των Tour Operators

Βασικές έννοιες που οριοθετούν τους πρώιμους
επιστημονικούς ορισμούς του τουρισμού
1. Ο σκοπός του ταξιδιού (κίνητρο)
2. Η διάρκεια παραμονής (μετακίνηση)

Η έννοια του ‘τουρίστα’
ΟΡΙΣΜΟΣ
Τουρίστες ορίζονται οι προσωρινοί επισκέπτες, η παραμονή των οποίων υπερβαίνει τις 24 ώρες στον τόπο
επίσκεψης.
Άρα ο τουρίστας συνιστά τύπο επισκέπτη που πραγματοποιεί τουλάχιστον 1 διανυκτέρευση στο
προορισμό υποδοχής.
ΚΙΝΗΤΡΑ
• Διακοπές, ανάπαυση, θεραπεία, υγεία, σπουδές, σπορ
• Επαγγελματικές υποθέσεις, οικογενειακοί λόγοι, συνέδρια

Η έννοια του ‘εκδρομέα’
ΟΡΙΣΜΟΣ
Εκδρομείς ορίζονται οι προσωρινοί επισκέπτες, η παραμονή των οποίων ΔΕΝ υπερβαίνει τις 24 ώρες στον
τόπο επίσκεψης.
Άρα ο εκδρομέας συνιστά τύπο επισκέπτη που ΔΕΝ πραγματοποιεί διανυκτέρευση στο προορισμό
υποδοχής.
ΚΙΝΗΤΡΑ
• Διακοπές, ανάπαυση, θεραπεία, υγεία, σπουδές, σπορ
• Επαγγελματικές υποθέσεις, οικογενειακοί λόγοι, συνέδρια

Η έννοια του ‘Δορυφόρου λογαριασμού’ στον τουρισμό
ΟΡΙΣΜΟΣ
Δορυφόρος λογαριασμός του τουρισμού (ΔΛΤ)ορίζεται το σύστημα των τουριστικών στατιστικών που
αναλύει:
 Την ζήτηση κάθε είδους αγαθού ή υπηρεσίας που εμπίπτει στη τουριστική δραστηριότητα
 Τη σύνδεση της τουριστικής ζήτησης με την συνολική προσφορά αγαθών και υπηρεσιών (εγχώριων
και εισαγόμενων) στο πλαίσιο της οικονομίας ενός προορισμού
 Την αλληλεπίδραση της τουριστικής προσφοράς με άλλες οικονομικές δραστηριότητες

ΕΒΔΟΜΑΔΑ 13
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ
αντιλαμβάνεστε το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πολιτικής στη λειτουργία του τουριστικού προϊόντος,
αντιλαμβάνεστε το ρόλο των ρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής τουριστικής πολιτικής στη βελτίωση του
τουρισμού,
διακρίνετε την επίδραση των διεθνών πολιτικών πρακτικών στις διεθνείς τουριστικές μετακινήσεις,
ερμηνεύετε το διατομεακό χαρακτήρα του τουρισμού και την επίδραση των πολιτικών της
Ευρωπαϊκής ένωσης στην οικονομική και κοινωνική διάσταση των Κρατών μελών.

ΥΛΗ
• Διονυσοπούλου, Π. (2012). Ευρωπαϊκή Τουριστική Πολιτική: Η 73-87

Βιβλίο
Δυνατότητα Διαμόρφωσης της στα πλαίσια της ευρωπαϊκής &
ολοκλήρωσης 192-210

Βασικά αλληλοδιαδοχικά συστατικά μέρη του ταξιδιού
αναψυχής
1. Απόφαση για την πραγματοποίηση του ταξιδιού
2. Αναχώρηση από τον τόπο μόνιμης κατοικίας
3. Μετακίνηση προς τον τόπο επίσκεψης
4. Παραμονή στον τόπο επίσκεψης
5. Επιστροφή στον τόπο μόνιμης κατοικίας

Παράγοντες που προσδιορίζουν το ταξιδιού αναψυχής
1. Η κατανάλωση όλων των επιμέρους στοιχείων του ταξιδιού
2. Η μη πραγματοποίηση έστω και ενός εκ των συστατικών μερών του ταξιδιού ανατρέπει την
πραγματοποίηση του
3. Η ύπαρξη στοιχειώδους ετεροχρονισμού μεταξύ αγοράς, παραγωγής και κατανάλωσης των
επιμέρους μερών ως προϋπόθεση πραγμάτωσης του
4. Η συνεχής χωρο-χρονική διαφοροποίηση της παραγωγής και διάθεσης των επιμέρους μερών ως
προϋπόθεση πραγματοποίησης του ταξιδιού ως συνολικού αγαθού

Σημεία καθορισμού της διακρατικής και διεθνούς
ανάπτυξης του ταξιδιού αναψυχής
1. Το ταξίδι αναψυχής συνιστά καταναλωτικό προϊόν
2. Στο πλαίσιο του τουρισμό ο καταναλωτής (επισκέπτης) μετακινείται από τον τόπο της ζήτησης στον
τόπο της προσφοράς
3. Στον διεθνή τουρισμό ο τόπος ζήτησης και ο τόπος προσφοράς συνιστούν χώρες με διαφορετικό
θεσμικό πλαίσιο, κανόνες και περιορισμούς
4. Τα συστατικά μέρη του ταξιδιού προϋποθέτουν την ύπαρξη παραγόμενου κεφαλαίου σε ετήσια
βάση από τους τόπους παραγωγής και από τους τόπους προσφοράς
5. Η διάθεση του ταξιδιού ως προϊόντος μέσω της μετακίνησης του επισκέπτη από τον τόπο
παραγωγής στον τόπο ζήτησης και το αντίστροφο επηρεάζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες συνθήκες
ελεύθερης μετακίνησης ατόμων

Βασικά επίπεδα καθορισμού του κρατικού
παρεμβατισμού στον τουρισμού
 Η συγκρότηση του «Εθνικού κράτους» και η διαμόρφωση «εθνικής τουριστικής πολιτικής»
 Η εναρμόνιση των επιμέρους εθνικών πολιτικών για τον τουρισμού με ντιρεκτίβες, προτάσεις και
πρωτοβουλίες υπέρ-εθνικών φορέων και οργανισμών όπως ο World Tourism Organization (UNWTO),
World Travel and Tourism Council (WTTC) ως αποτέλεσμα διεργασιών και κοινών διαβουλεύσεων
κατανάλωση των επιμέρους στοιχείων του ταξιδιού
 Η ενσωμάτωση ή διάκριση συγκεκριμένων μορφών της διαμορφούμενης πολιτικής παρέμβασης της
ΕΕ για τον τουρισμό στις υπόλοιπες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Τα κύρια χαρακτηριστικά της οδηγίας της Επιτροπής
Ταξιδιού και τουρισμού της ΕΕ
 Τα τουριστικά φυλλάδια πρέπει να αναγράφουν αναλυτικά τις τιμές και τις προσφερόμενες
υπηρεσίες
 Οι τιμές των υπηρεσιών δεν μπορούν να αναπροσαρμοστούν το αργότερο 20 μήνες πριν την
αναχώρηση
 Ο διοργανωτής ταξιδιών είναι υπεύθυνος προς τον καταναλωτή για οποιαδήποτε αποτυχία, αναβολή
ή αθέτηση όρων προσφοράς υπηρεσιών ακόμα και στην περίπτωση που αυτές παρέχονται από
τρίτους
 Παροχή ικανοποιητικής υπηρεσίας ακόμα και σε περίπτωση χρεωκοπίας της ταξιδιωτικής εταιρείας

Ειδικά μέτρα κοινωνικής πολιτικής της ΕΕ που
επηρεάζουν την τουριστική βιομηχανία
 Τα δικαιώματα ίσης μεταχείρισης των μεταναστών για εξεύρεση εργασίας, και παροχής επιδόματος
ανεργίας και πρόνοιας για το διάστημα που δεν απασχολούνται.
 Δικαίωμα μετακίνησης σε άλλη χώρα της ΕΕ εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις
 Επιβολή δικαιώματος ίσης αμοιβής, ίδιου ωραρίου και ίσης αξίας εργασίας βάσει των διατάξεων της
συνθήκης της Ρώμης.
 Αμοιβαία αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
τριετούς διάρκειας
 Δημιουργία κοινής κάρτας επαγγελματικής κατάρτισης εργαζομένων στον τομέα της εστίασης και
των ξενοδοχείων

Τέλος Διδακτικών
Σημειώσεων ΔΙΤ11

ΔΙΤ11-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Θ.Ε. 2019-2020Α PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΔΙΤ11-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Θ.Ε. 2019-2020Α PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Σχολή Κοινωνικών Επιστημών

Πτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών

Θεματική Ενότητα ΔΙΤ11

ΟΜΑΔΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ/ΜΕΛΗ ΣΕΠ (2019-20):

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 2

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 3

Τίτλος Κατηγορία Δ.Υ. Σελ.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – ΔΙΤ11 4

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 5

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 6

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 7

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 8

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 9

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 10

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 11

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 12

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 13

Με την ολοκλήρωση της παρούσας εβδομάδας αναμένεται να:

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 14

Τίτλος Κατηγορία Δ.Υ. Σελ.

• Διονυσοπούλου, Π. (2012). Ευρωπαϊκή

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – ΔΙΤ11 15

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 16

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 17

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 18

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 19

Ο νέος τύπος του τουρίστα – καταναλωτή ουσιαστικά αναζητεί τη «μοναδικότητα».

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 20

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 21

Ο χαρακτηρισμός του τουρισμού ως «βιομηχανίας ή κλάδου» παραμένει ακόμα ασαφής.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 22

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 23

Τίτλος Κατηγορία Δ.Υ. Σελ.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – ΔΙΤ11 24

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 25

Γνωσιακή ή Γνωστική Σχολή

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11

Η υπόθεση της αποζημίωσης

Η υπόθεση της εξάπλωσης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 28

Τουριστικό Σύστημα ακολουθεί τέσσερα στάδια:

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 29

1. Τα πρώιμα αναλυτικά μοντέλα

2. Τα μοντέλα προέλευσης- προορισμού

 Η θεωρία της κοινωνικής ανταλλαγής

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 30

 Η θεωρία του συστήματος αξιών

 Η θεωρία της λογικής πράξης

 Η θεωρία της κοινωνικής διατάραξης

 Η θεωρία των κοινωνικών συγκρούσεων

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 31

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11 32

• Ζαχαράτος Α. Γεράσιμος (2010). Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο της Βιβλίο 18-24

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – ΔΙΤ11 33

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11

Η ανάπτυξη του περιηγητικού τουρισμού

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΠΠΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΔΙΤ11

Αύξηση ξένων επενδύσεων μετά το τέλος του μεσοπολέμου

Ήπια αύξηση αφίξεων μέχρι το 1960

Αλματώδης ανάπτυξη των αφίξεων 1970-1980 (μαζικός τουρισμός)