LANJSKI SNIJEG

- izbor tekstova sa portala focanskidani, flickr-a i facebooka

- sve fotografije su objavljene na facebooku, focanskidani, flickr-u ekranportal13, portalima...
- priredio:Kenan Sarač

LANJSKI SNIJEG
- izbor tekstova sa portala focanskidani, flickr-a i facebooka
- sve fotografije su objavljene na facebooku, focanskidani, flickr-u ekranportal13, portalima...
- priredio:Kenan Sarač

1
- izbor tekstova sa portala focanskidani, flickr-a i facebooka
- sve fotografije su objavljene na facebooku, focanskidani, flickr-u
ekranportal13, portalima...
- priredio:Kenan Sarač

2
Foča 1992. : Silovanje kao metoda rata
focanskidani

3 godine ago
https://focanskidani-wordpress-com.cdn.ampproject.org/v/s/focanskidani.wordpress.com/2017/03/16/foca-1992-silovanje-kao-metoda-
rata/amp/?amp_js_v=0.1&usqp=mq331AQCKAE%3D

3
Advertisements

arhiv/birn

Sutkinja MeĊunarodnog tribunala u Hagu Florens Mumba opisala je poĉetak

strahota žena nesrpske nacionalnosti u prvom suĊenju u istoriji ratnih zloĉina po
osnovu seksualnog zlostavljanja:

„Žene i djeca iz foĉanske regije odvoĊeni su na sabirna mjesta, kao što je Buk
Bijela, naselje južno od Foĉe. Odatle su autobusima prebacivani u Srednjoškolski

4
centar u Foĉi, gdje su zatoĉeni. Neki su kasnije odvedeni na druga mjesta u Foĉi ili
u okolini, kao što je sportska dvorana Partizan nadomak policijske stanice, ili u u
privatne kuće u Miljevini i Trnovaĉama. Tamo su našli žene i djevojke iz drugih
dviju opština. Na gore pomenutim mjestima teror je poprimao drugu, veoma liĉnu
dimenziju.―
U dvoranu Partizan vojnici su dolazili kad su htjeli i odvodili mlade žene i djevojke
u obližnje kuće i stanove, gdje su ih, tvrde haške svjedokinje, zlostavljali.

5
U dvoranu Partizan vojnici su dolazili kad su htjeli i odvodili mlade žene i djevojke
u obližnje kuće i stanove, gdje su ih, tvrde haške svjedokinje, zlostavljali:

„Ponekad je to bilo svake noći, ponekad svake druge noći – ne sjećam se taĉno.―

„Ulazili bi tražeći odreĊene osobe, djevojke, odbarali bi ih onoliko koliko su željeli

i onda bi ih odveli sa sobom.―

6
Proces protiv Dragoljuba Kunarca, Zorana Vukovića i Radomira Kovaĉa otkrio je
zastrašujuću ulogu zloĉina, naroĉito izraženog u Foĉi – silovanje je korišteno kao
metoda rata i imalo je etniĉku pozadinu. Izriĉući presudu od 28 godina Dragoljubu
Kunarcu, sutkinja Mumba je potcrtala upravo ovu dimenziju:
„Zlostavljali ste i uništavali muslimanske žene zbog njihove nacionalnosti
odabirući meĊu njima bilo koju koja bi vam se u nekom ĉasu dopala. Vi ste na
7
bojnom polju bili hrabar vojnik, vaši ljudi su, navodno, o vama, bez razlike, imali
visoko mišljenje. Tim autoritetom koji ste prirodno imali lako ste mogli zauvijek
zaustaviti patnje ovih žena. Zato je vaše uĉešće u ovom mraĉnom planu seksualnog
izrabljivanja još odbojnije. Ne samo što ste liĉno zlostavljali žene i djevojke, nego
ste organizovali da ih se prebacuje na druga mjesta potpuno svjesni da će ih tamo
silovati i zlostavljati drugi vojnici.―

8
―Zlostavljali ste i uništavali muslimanske žene zbog njihove nacionalnosti‖,
potcrtala je etniĉku pozadinu silovanja sutkinja Mumba, izruĉući presudu
Dragoljubu Kunarcu.

Iz logora za silovanje žene su odvoĊene i držane mjesecima u zatoĉeništvu u kući u

ulici Osmana Đikića, Karamanovoj kući u Miljevini, zgradi zvanoj „Lepa Brena―.
Glavni muĉitelj, prema izjavama žrtava, bio je Radomir Kovaĉ:

„Kad su nas doveli u taj stan, sjećam se da me je silovao Kovaĉ.―

Sudac: Koliko dugo su vas držali u tom stanu?

Svjedokinja: Nisam sasvim sigurna, ali približno ĉetiri mjeseca.

9
Kovaĉ, osuĊen na 20 godina zatvora, silovao je u nekoliko navrata, a potom i
prodao 12-ogodišnju A.B. Od tada joj se gubi svaki trag. Ovaj je ĉin Tribunal
okarakterisao primjerom njegove nemoralnosti i izopaĉenog karaktera:

„Vaše postupanje sa 12-ogodišnjom A.B., bespomoćnim malim djetetom, prema

kojem niste pokazali apsolutno nikakvo sažaljenje, a koju ste seksualno zlostavljali
na isti naĉin kao i druge djevojke, na kraju ste je prodali kao da je predmet, svjesni

10
da to gotovo sigurno znaĉi da će je dalje seksualno zlostavljati i drugi muškarci.
Znali ste da je zbog toga mogućnost da će se ona jednom vratiti majci, sa ĉijom je
neizmjernom tugom pretresno vijeće bilo suoĉeno na raspravi, time postala još
manja.―

Gotovo polovina lica osuĊenih pred MeĊunarodnim kriviĉnim sudom za bivšu

Jugoslaviju proglašena je krivim za elemente zloĉina seksualnog nasilja. Od 11

11
optuženih na ovom sudu za zloĉine seksualnog nasilja u Foĉi, dvojica su ubijena
prilikom hapšenja, dok su ostali osuĊeni.

Za zločine silovanja i seksualnog zlostavljanja u Foči i domadi sudovi izrekli su brojne presude.
arhiv/birn

priredio:Kenan Sarač
fotografije:internet/screenshot
design:Kenan Sarač
oprema teksta:focanskidani

12
Podsjetnik : Zločin u Miljevini, 9. juna
1992.
focanskidani

2 godine ago

Advertisements

13
[DOSSIER FOĈA] Da nikada ne zaboravimo : Piši, priĉaj, opominji…
Podsjetnik : Zloĉin u Miljevini

Iz Miljevine, 9. juna 1992. sve muškarce odveli i nikad se niko nije pojavio…
Svi šute godinama…

14
Zloĉin u Miljevini
https://focanskidani.wordpress.com/2017/01/10/zlocin-u-miljevini/

Istražitelji će ponovo pretražiti više lokacija u istoĉnoj Bosni

https://focanskidani.wordpress.com/2018/04/08/istrazitelji-ce-ponovo-pretraziti-
vise-lokacija-u-istocnoj-bosni/

Foĉa 1992. : SVJEDOĈENJA

https://focanskidani.wordpress.com/2017/02/05/foca-1992-svjedocenja/comment-
page-1/

15
16
17
18
19
20
21
22
23
I moj je Babo nestao u Miljevini nikad ni traga ni glasa,tuga zaloano�
Mustafa Fisovic

24
– I moj babo je odveden 11.06.1992.jos nikad ga nisam pronasao, odveli ga
cafirska pogan.
kaže ASIM.

priredio:Kenan Saraĉ
fotografije:internet/screenshot
design:Kenan Saraĉ
oprema teksta:focanskidani
Advertisements

25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
  Kulturna baština »  FOTO: Vakuf
Mehmed-paše Kukavice u Foči
 Kulturna baština »
 FOTO: Vakuf Mehmed-paše Kukavice u Foĉi

20. Avgusta 2015.

Oznake: kulturna baština

39
”Ono što je Gazi Husrev-beg predstavljao za Sarajevo ili Ferhat-paša Sokolović za Banja Luku, to je
za Foĉu i Travnik bio Mehmed-paša Kukavica, koji je podigao ukupno osamdeset objekata.”

Vakufski objekti u Foči

To su sljedeći objekti: džamija u kasabi Foĉa, medresa, mekteb, ĉesma, veliki most na Drini, most
na Ćehotini, karavansaraj, hamam, te sedam dućana.

Sakralni i obrazovni objekti Mehmed-paše Kukavice

Najznaĉajniji i najmasivniji objekat koji je podigao Mehmed-paša Kukavica bila je džamija u Foĉi.
Ona predstavlja i najranije podignuti objekat ovog dobrotvora. Gradnja je, kako se sa natpisa vidi,
završena 1752. godine, što potvrđuje da je zapoĉeta prije njegovog dolaska u Bosnu kao
namjesnika. Uz džamiju, medresa i mekteb predstavljaju najvažnije vakufske objekte Mehmed-
paše Kukavice. Medresa je sagrađena brzo poslije podizanja džamije. Nije poznato da li su
medresa i mekteb prvobitno bili odvojeni ili u ustanove u istoj zgradi, kao u novije
vrijeme. Podaci govore da je u dvije medrese i 14 sibjan mekteba u Foĉi 1875. bilo 130 uĉenika i
58 uĉenica.

40
Džamija Mehmed-paše Kukavice u Foĉi

41
 Ostaci džamije Mehmed-paše Kukavice u Foĉi

Komunalni i higijenski objekti Mehmed-paše Kukavice

Iz vakufname saznajemo da je Mehmed-paša Kukavica sagradio i jedan vodovod u Foĉi. Na

samom poĉetku vakufname spominje se ”ĉesma pitke vode”. Neki predpostavljaju da je ova
ĉesma zapravo sebilj, koji je bio istovjetan sebilju na Bašĉaršiji, kojeg je također podigao
Mehmed-paša Kukavica. U kontekstu vodosnabdjevanja spomenućemo i hamam koji je podigao
Mehmed-paša Kukavica. Bio je to ĉetvrti objekat te vrste u Foĉi.

Komunikaciona infrastruktura

U vakufnami Mehmed-paše Kukavice spominju se mostovi na rijekama Drini i Ćehotini.

42
 Foĉa: Most Mehmed-paše Kukavice, Gornji ćehotinski most

Foĉa: pogled na Most Mehmed-paše Kukavice, Gornji ćehotinski most

43
Privredni objekti Mehmed-pašina vakufa

…”za izdržavanje tih zadužbina legator je sagradio i zavještao: karavan-saraj u Foĉi, (…) sedam
dućana u istom mjestu.” Ono što se vakufnamom naziva karavan-saraj u suštini je tipiĉan han.
Ovaj han je bio najveći u Foĉi, zbog ĉega je nazvan i Veliki han.

Foĉa: ostaci hana Mehmed-paše Kukavice

Nove građevine Mehmed- paše Kukavice u Foči

Sahat – kula, tekija i turbe se takođe pripisuju vakufu Mehmed-paše Kukavice.

44
45
46
47
Literatura:
Alija Bejtić – ”Bosanski namjesnik Mehmed-paša Kukavica i njegove zadužbine u Bosni” , Prilozi za
orijentalnu filologiju 6-7, 1956/57, Sarajevo 1958., str. 77-114.,91-92,92-93,89-90,88-91,93-94
OIS, ANU BiH, 85/III, 227. (preveo Abdulah Polimac),
Hajrudin Ćurić – Muslimansko školstvo u Bosni i Hercegovini do 1918., Sarajevo 1983., str. 184.,
GHB, A/3486/TO,
Faruk Muftić, Foĉa 1470-1996, TKP Šahinpašoć, Sarajevo 1997., str. 82,
Džemal Ĉelić – Mehmed Mujezinović – Stari mostovi u Bosni i Hercegovini, Sarajevo Publishing,
Sarajevo 1998., str. 170-171

Prema tekstu Dr. Aladina Husića: VAKUF MEHMED-PAŠE KUKAVICE U FOČI

Prilagodio i pripremio: Kenan Sarač.

48
49
VAKUF MEHMED-PAŠE KUKAVICE U FOĈI (foto)
https://focanskidani.wordpress.com/2015/09/19/vakuf-mehmed-pase-kukavice-u-foci-foto/

VAKUFLJENJE KNJIGA U FOĈI

https://focanskidani.wordpress.com/2017/10/26/vakufljenje-knjiga-u-foci/

HISTORIJA FOĈE : Opis Foĉe iz 1888. godine (foto)

50
https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/06/historija-foce-opis-foce-iz-1888-godine-foto/

HISTORIJA FOĈE : Foĉa i foĉanski kotar 1895. godine (foto)

https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/06/historija-foce-foca-i-focanski-kotar-1895-godine-foto/

STARI TEKSTOVI: KASIM DOBRAĈA – SKRIPTORIJ U FOĈI U XVI STOLJEĆU (FOTO)

https://focanskidani.wordpress.com/2015/10/05/stari-tekstovi-kasim-dobraca-skriptorij-u-foci-u-xvi-vijeku/

HISTORIJA FOĈE : CRTICE IZ XV STOLJEĆA (foto)

https://focanskidani.wordpress.com/2017/07/22/historija-foce-crtice-iz-xv-stoljeca-foto/

Stari tekstovi » Iz Evlijinih bisaga: Šeher Foĉa

https://focanskidani.wordpress.com/2017/06/29/stari-tekstovi-iz-evlijinih-bisaga-seher-foca/

Foĉa: Sjedište sandţaka i doba prosperiteta

https://focanskidani.wordpress.com/2015/09/19/foca-sjediste-sandzaka-i-doba-prosperiteta/

STAMBENA ARHITEKTURA U FOĈI

https://focanskidani.wordpress.com/2017/04/22/stambena-arhitektura-u-foci/

Foĉanska kuća
https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/29/focanska-kuca/

FOĈA : LONDŢA
https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/09/foca-londza/

HISTORIJA FOĈE : O FOĈANSKIM ZANATIMA

https://focanskidani.wordpress.com/2017/02/07/historija-foce-o-focanskim-zanatima/

Foĉa : Hanovi i karavansaraji

https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/08/foca-hanovi-i-karavansaraji/

[stari tekstovi] Husref Redţić : URBANI RAZVOJ FOĈE (foto)

https://focanskidani.wordpress.com/2017/10/18/stari-tekstovi-husref-redzic-urbani-razvoj-foce-foto/

Hatidţa Ĉar Drnda: Grad Foĉa na razmeĊu dvije civilizacije

https://focanskidani.wordpress.com/2017/04/14/hatidza-car-drnda-grad-foca-na-razmedu-dvije-civilizacije/

HISTORIJA FOĈE iz pera Andreja Andrejevića

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/17/historija-foce-iz-pera-andreja-andrejevica/

VAKUF MEHMED-PAŠE KUKAVICE U FOĈI

https://focanskidani.wordpress.com/2015/09/19/vakuf-mehmed-pase-kukavice-u-foci/

Karavan-saraj (Veliki han) Mehmed-paše Kukavice u Foĉi

https://focanskidani.wordpress.com/2015/10/29/karavan-saraj-veliki-han-mehmed-pase-kukavice-u-foci/

Careva dţamija u Foĉi – dţamija Sultan Bajazid II Valije

https://focanskidani.wordpress.com/2017/05/08/careva-dzamija-u-foci-dzamija-sultan-bajazid-ii-
valije/?preview_id=19862&preview_nonce=8513ba369c

51
Hamzabegov mesdţid – najstarija foĉanska dţamija
https://focanskidani.wordpress.com/2017/09/26/hamzabegov-mesdzid-najstarija-focanska-dzamija/

FOĈA:Careva dţamija (Sultan Bajezida Valije II dţamija) dobija minaret – FOTO

https://focanskidani.wordpress.com/2016/02/24/focacareva-dzamija-sultan-bajezida-valije-ii-dzamija-
dobija-minaret-foto/

SEDAMNAEST FOĈANSKIH DŢAMIJA (FOTO)

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/sedamnaest-focanskih-dzamija-foto/

SVE FOĈANSKE DŢAMIJE : Hadţi Seferov mesdţid

https://focanskidani.wordpress.com/2017/09/26/sve-focanske-dzamije-hadzi-seferov-mesdzid/

SVE FOĈANSKE DŢAMIJE : Šejh Pirijin mesdţid

https://focanskidani.wordpress.com/2017/09/26/sve-focanske-dzamije-sejh-pirijin-mesdzid/

SVE FOĈANSKE DŢAMIJE : Muminbegov mesdţid

https://focanskidani.wordpress.com/2017/09/26/sve-focanske-dzamije-muminbegov-mesdzid/

Historija Foĉe : MEĐURJEĈKA DŢAMIJA

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/07/historija-foce-medurjecka-dzamija/

Mustafa-pašina dţamija u Foĉi

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/mustafa-pasina-dzamija-u-foci/

IZ HISTORIJE FOĈE : O DŢAMIJI SULTAN FATIME

https://focanskidani.wordpress.com/2017/08/05/iz-historije-foce-o-dzamiji-sultan-fatime/

Iz historije Foĉe : Dţamija sultanije Fatime

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/iz-historije-foce-dzamija-sultanije-fatime/

Iz historije Foĉe : Dţamija sultanije Fatime (sa fotografije)

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/iz-historije-foce-dzamija-sultanije-fatime-sa-fotografije/

Dţamija Hasana Nazira – Aladţa dţamija u Foĉi

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/dzamija-hasana-nazira-aladza-dzamija-u-foci/

Foĉa:Slovo o Aladţi
https://focanskidani.wordpress.com/2015/12/06/focaslovo-o-aladzi/

Aladţa dţamija u Foĉi, Bosna i Hercegovina

https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/10/aladza-dzamija-u-foci-bosna-i-hercegovina/

Aladţa Moschee in Foĉa,Bosnien-Herzegowina

https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/09/aladza-moschee-in-focabosnien-herzegowina/

Aladţa dţamija u Foĉi – ubijanje i uzdizanje monumenta islamske arhitekture

https://focanskidani.wordpress.com/2015/10/29/aladza-dzamija-u-foci-ubijanje-i-uzdizanje-monumenta-
islamske-arhitekture/

52
[stari tekstovi] HUSREF REDŢIĆ : ARHITEKTONSKA KONZERVACIJA ALADŢA-DŢAMIJE U
FOĈI (foto)
https://focanskidani.wordpress.com/2017/10/15/stari-tekstovi-husref-redzic-arhitektonska-konzervacija-
aladza-dzamije-u-foci-foto/

Legenda o nastanku Aladţe

https://focanskidani.wordpress.com/2017/09/26/legenda-o-nastanku-aladze/

Natpis na Aladţa dţamiji u Foĉi iz 1550./51. godine

https://focanskidani.wordpress.com/2017/05/21/natpis-na-aladza-dzamiji-u-foci-iz-1550-51-godine/

Foĉa:Šehova dţamija (Kadi Osman-efendijina dţamija)

https://focanskidani.wordpress.com/2016/03/22/focasehova-dzamija-kadi-osman-efendijina-dzamija/

IZ HISTORIJE FOĈE:TRI DŢAMIJE O KOJIMA SE NE PRIĈA I NE PIŠE

https://focanskidani.wordpress.com/2016/01/12/iz-historije-focetri-dzamije-o-kojima-se-ne-prica-i-ne-pise/

VAKUF MEHMED-PAŠE KUKAVICE U FOĈI

https://focanskidani.wordpress.com/2015/09/19/vakuf-mehmed-pase-kukavice-u-foci/

FOĈA:Nemaran odnos prema dţamiji i medresi Mehmed–paše Kukavice

https://focanskidani.wordpress.com/2015/11/10/focanemaran-odnos-prema-dzamiji-i-medresi-mehmed-
pase-kukavice/

Faruk Muftić:VAKUF ATIK ALI-PAŠINE DŢAMIJE U FOĈI

https://focanskidani.wordpress.com/2015/12/28/faruk-mufticvakuf-atik-ali-pasine-dzamije-u-foci/

Potpis Evlije Ĉelebije na Atik Ali-pašinoj dţamiji u Foĉi preţivio sva ratna razaranja
https://focanskidani.wordpress.com/2017/05/21/potpis-evlije-celebije-na-atik-ali-pasinoj-dzamiji-u-foci-
prezivio-sva-ratna-razaranja/

IZ HISTORIJE FOĈE : FOĈANSKE DŢAMIJE (FOTO)

https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/iz-historije-foce-focanske-dzamije-foto/

FOĈA:Historijsko podruĉje – Ĉaršija u Foĉi proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i

Hercegovine (foto)
https://focanskidani.wordpress.com/2015/12/29/focahistorijsko-podrucje-carsija-u-foci-proglasava-se-
nacionalnim-spomenikom-bosne-i-hercegovine/

FOĈA – HISTORIJA : Šta nam kazuje fotografija nastala oko 1918. godine
https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/02/foca-historija-sta-nam-kazuje-fotografija-nastala-oko-
1918-godine/

FOĈA – HISTORIJA : Pretraga po razglednici iz 1925. godine

https://focanskidani.wordpress.com/2017/05/06/foca-historija-pretraga-po-razglednici-iz-1925-godine/

U zlatnom dobu foĉanskog šehera, vakifi su se nadmetali u dobru, i teško je u ovoj ĉaršiji bilo reći
koja je dţamija veća, ljepša, vaţnija
https://focanskidani.wordpress.com/2017/07/28/u-zlatnom-dobu-focanskog-sehera-vakifi-su-se-nadmetali-

53
u-dobru-i-tesko-je-u-ovoj-carsiji-bilo-reci-koja-je-dzamija-veca-ljepsa-vaznija/

FOĈA:Careva dţamija (Sultan Bajezida Valije II dţamija) dobija minaret – FOTO

https://focanskidani.wordpress.com/2016/02/24/focacareva-dzamija-sultan-bajezida-valije-ii-dzamija-
dobija-minaret-foto/

Foĉa : Veliko groblje (Aladţanski park)

https://focanskidani.wordpress.com/2017/03/10/foca-veliko-groblje-aladzanski-park/

HISTORIJA FOĈE : KATOLIĈKA CRKVA U FOĈI

https://focanskidani.wordpress.com/2017/02/23/historija-foce-katolicka-crkva-u-foci/

FOĈA : Obnovljena dţamija Sultana Bajazida II Valije ili u narodu poznatija kao Careva dţamija
(foto)
https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/08/foca-obnovljena-dzamija-sultana-bajazida-ii-valije-ili-u-
narodu-poznatija-kao-careva-dzamija-foto/

54
Alija Bejtić - Bosanski namjesnik Mehmed-paša Kukavica i njegova zaduţbina u Bosni (1752-
1756 i 1757-1760)
(stranice od 77-114)
1956.
Kad smo tako zaobilaznim putem došli do konstatacije da је Mehmed-paša Kuikavica roĊen u
muslimanskoj obltelji u gradu Foĉi, ooda nюţemo poći i dalje te navesti još jedan dokaz druge
vrste u istome smislu. Sulejman Kemura, pišući о Mehmed-paši Kukavici u jednom kraćem
ĉlanku, navodi i znaĉajan podatak, sigurno narodnu predaju, koju ја danas nisam mogaю više
ĉuti, da је Mehmed pašin otac bio alajbeg u Foĉi i da је ostavio iza sеbе dvoje nejake djece,
Меhmеdа (kasnijeg Mehmed-pašu) i Sulејmаnа. • Iz više se izvora zna, da је Foĉa u
osamnaestom sto[jeću doista bila sijelo alajbega (zapovjednita lenskilh vitezova sandţaka), i s
time је gornji podatak potpuno u skladu. О Mehmed-pašinu mlaĊem hratu Sulејmаnu nemamo
nikakvih podataka, i ovdje moţemo zasad tek ·nagovijestiti mogućnost, da је on rodonaĉlnik
foĉanskih Kukavica, koji bi u ovome sluĉaju pretstavljali boĉnu lozu paše Kulkavice.

55
Alija Bejtić - Bosanski namjesnik Mehmed-paša Kukavica i njegova zaduţbina u Bosni (1752-
1756 i 1757-1760)
(stranice od 77-114)
1956.
Kad smo tako zaobilaznim putem došli do konstatacije da је Mehmed-paša Kuikavica roĊen u
muslimanskoj obltelji u gradu Foĉi, ooda nюţemo poći i dalje te navesti još jedan dokaz druge
vrste u istome smislu. Sulejman Kemura, pišući о Mehmed-paši Kukavici u jednom kraćem
ĉlanku, navodi i znaĉajan podatak, sigurno narodnu predaju, koju ја danas nisam mogaю više
ĉuti, da је Mehmed pašin otac bio alajbeg u Foĉi i da је ostavio iza sеbе dvoje nejake djece,
Меhmеdа (kasnijeg Mehmed-pašu) i Sulејmаnа. • Iz više se izvora zna, da је Foĉa u
osamnaestom sto[jeću doista bila sijelo alajbega (zapovjednita lenskilh vitezova sandţaka), i s
time је gornji podatak potpuno u skladu. О Mehmed-pašinu mlaĊem hratu Sulејmаnu nemamo
nikakvih podataka, i ovdje moţemo zasad tek ·nagovijestiti mogućnost, da је on rodonaĉlnik
foĉanskih Kukavica, koji bi u ovome sluĉaju pretstavljali boĉnu lozu paše Kulkavice.

56
57
- izbor tekstova sa portala focanskidani, flickr-a i facebooka
- sve fotografije su objavljene na facebooku, focanskidani, flickr-u ekranportal13, portalima...
- priredio:Kenan Sarač

58
59
Pukovnik Marko Kovaĉ silovane foĉanske Bošnjakinje opisao kao namjenski ubaĉene
obavještajce
KAD DŢELATI UMISLE DA ŢRTVE POSTANU
http://www.bosnjaci.net/prilog.php?pid=66565&fbclid=IwAR1mj2nvMx0x4lX-
XS14xZSM5sO8wWShvuVKKsazWRbN_7JaLgvyB23JT-s

Pukovnik Marko Kovaĉ silovane foĉanske Bošnjakinje opisao kao namjenski ubaĉene
obavještajce
KAD DŢELATI UMISLE DA ŢRTVE POSTANU
http://www.bosnjaci.net/prilog.php?pid=66565&fbclid=IwAR1mj2nvMx0x4lX-
XS14xZSM5sO8wWShvuVKKsazWRbN_7JaLgvyB23JT-s

60
61
28. decembar 2018.
Sud BiH : Optužnica stiže poštom
Tužilaštvo je nastavilo s praksom podizanja optužnica protiv lica koja nisu dostupna
pravosudnim organima BiH. Uz manjkavosti regionalne saradnje, nejasno je da li de suđenja
u ovim predmetima početi u dogledno vrijeme. U nekim slučajevima optužnica nije
potvrđena ni nekoliko mjeseci nakon podnošenja.
Tako su u ovoj godini optuženi Slađan Tasid, Zoran Adamovid, Novak Stjepanovid, Slobodan
Durčid, Slađan Pajid, Goran Mojovid, Dušan Cimeša i Nenad Bubalo. U saopštenjima je
navedeno da je riječ o državljanima Srbije, odnosno licima nastanjenim u Beogradu ili Crnoj
Gori. Za neke je navedeno da žive izvan BiH i da im je optužnica dostavljena poštom.
Tužilaštvo je optužilo i Dragoljuba Kunarca, koji izdržava zatvorsku kaznu od 28 godina
zatvora zbog zločina u Foči po presudi Haškog tribunala. Kada de i gdje de biti suđeno
Kunarcu po novoj optužnici nije određeno.
Od potvrđivanja optužnice u februaru suđenje nije počelo ni četvorici optuženih za zločine u
Vlasenici zbog bolesti optuženog Maneta Đurida.

28. decembar 2018.

Sud BiH potvrdio je optužnicu protiv Gorana Mojovida

koji se tereti da je 2. augusta 1992. godine, kao pripadnik Vojske Republike Srpske (VRS),
izazivanjem eksplozije u potpunosti uništio kulturno-historijski i religijski spomenik Aladža
džamiju u Foči.
Prema optužnici, Mojovid je 2. augusta 1992. godine, u večernjim satima, u svojstvu
načelnika Inžinjerijske jedinice Taktičke grupe Foča Vojske Republike Srpske (VRS), došao u

62
vojne prostorije Taktičke grupe Foča u Velečevu te prenio prisutnim pripadnicima naredbu
da se sruši Aladža džamija.
Kako je navedno, dvojica prisutnih srpskih vojnika odbili su da izvrše tu naredbu, dok je Rajko
Miloševid pristao, te je nakon toga zajedno s Mojovidem otišao do Vojnog magacina “Livade”
u opdini Foča gdje su preuzeli potrebni materijal za aktiviranje eksplozije.
“Zatim su mine i ostali materijal istovarili te su ih Goran Mojovid i Rajko Miloševid postavili na
odgovarajuda mjesta oko i unutar džamije, a zatim ih aktivirali te eksplozijom u potpunosti
srušili Aladža džamiju”, navodi se u saopdenju Suda BiH.
U narednom periodu optuženi Mojovid bi se trebao izjasniti o krivnji.

63
64
65
66
67
Kovač je knjigom pokušao dželata pretvoriti u žrtvu i naslov knjige bi realno mogao glasiti „Kad dželati
žrtve postanu“.

Pored mnogobrojnih izrečenih laži pukovnik Kovač, jedan od predvodnika zločina nad Bošnjacima, na
najbrutalniji način negira velike srpske zločine sprovedene tokom agresije na Republiku Bosnu i
Hercegovinu nad Bošnjacima u Foči.

U priči naslovljenoj „Laži o silovanim muslimankama u Foči“, pukovnik Kovač piše: “Silovanje Srba nad
Muslimankama je najveda neistina izrečena od strane zapadnih i muslimanskih obaveštajnih službi.
Optuženi Srbi za silovanje u Foči: Tuta, Klanfa, Žaga, Nino, Gojko i Gagovid - to je najveda laž. Upravo su oni
silovani od strane posebno obučavanih Muslimanki za obaveštajce i one su namenski ubačene u Foču
prema pripadnicima paravojnih sastava u Foči. Žene Muslimanke kod navedenih paravojnih boraca imale
su sigurnost života, stanove, telefone, hranu i što je najvažnije značajne obaveštajne podatke o mome
rukovođenju i komandovanju i borbenim aktivnostima. Te žene su izjavile da nisu silovane, ved da je to
bila velika ljubav iz mladih dana. To su i kod predsednika Karadžida izjavile, a kod Alije su morale da lažu i
sve su izjavile da su silovane.
Na suđenje u Haškom tribunalu nisu htele da idu radi svedočenja, ved je išla žena pladenik - lažni svedok.“

Ovo su možda i najjezivije laži koje je neko iznio s ciljem negiranja srpskih zločina u Bosni. Pukovnik Kovač
svjesno negira haške presude izrečene za brojna silovanja fočanskim monstrumima, a onda ih pokušava
amnestirati nazivajudi ih pripadnicima paravojnih (nekontrolisanih) snaga. Međutim, činjenice govore
drugačije...

68
69
70
71
72
 Balkanska istraživačka mreža predstavila je jedinstvenu bazu podataka o javno dostupnim
pravosnažnim presudama izrečenim u 386 predmeta ratnih zločina pred sudovima u bivšoj Jugoslaviji
i pred Haškim tribunalom. Prema ovim podacima, za ratne zločine je osuđeno više od 700 ljudi, a
podaci u mapi de se periodično popunjavati.
Srbija je iz državnog budžeta, tačnije iz džepa građana – poreznih obveznika, izdvojila ukupno 1,7
miliona eura finansijske pomodi za odbranu za bosanske Srbe pred licem pravde.
Ratni optuženici i osuđenici koje je Srbija finansirala pred domadim i međunarodnim sudovima:
 Ratko Mladić, presuĊeni ratni zloĉinac na Sudu u Haag-u...
 Zdravko Tolimir, osuĊen za genocid poĉinjen u Srebrenici i Žepi
 Ljubiša Beara, oficir Vojske Republike Srpske (VRS) osuĊen na doživotni zatvor za genocid u
Srebrenici
 Radivoje Miletić, komandant VRS-a, osuĊen na 19 godina zatvora za ubistvo i progon
 Drago Nikolić, osuĊen na 35 godina za pomaganje i podržavanje genocida
 Vinko Pandurević, komandant Zvorniĉke brigade, osuĊen na 13 godina zatvora
 Vujadin Popović, osuĊen na doživotnu kaznu zatvora za genocid u Srebrenici
 Ljubomir Borovĉanin, visoki zvaniĉnik policije Republike Srpske, osuĊen na 17 godina
 Radislav Krstić, komandant VRS-a, osuĊen na 35 godina za genocid u Srebrenici
 Mićo Stanišić, ministar unutrašnjih poslova Republike Srpske, osuĊen na 22 godine zatvora
 Stojan Župljanin, bivši regionalni naĉelnik za bezbednost, osuĊen na 22 godine zatvora
 Radoslav BrĊanin, osuĊen na 30 godina zatvora za progon, deportacije, nasilno premeštanje i muĉenje
Bošnjaka i Hrvata
 Ranko Ćešić, osuĊen za ratne zloĉine
 Dragan Nikolić, priznao krivicu za progon, silovanje i ubistva tokom rata u BiH
 Milomir Stakić, osuĊen na 40 godina zatvora za zloĉine poĉinjene u Prijedoru
 Zoran Žigić, osuĊen za ratne zloĉine poĉinjene u Prijedoru
 Stanislav Galić, osuĊen na doživotnu kaznu zatvora za granatiranje Sarajeva
 Dragomir Milošević, osuĊen na 35 godina za granatiranje Sarajeva.

73
74
75
Haški sud izmijenio Pravilnik nakon promjena u
vijedima na suđenjima Karadžidu i Mladidu
piše: Emina Dizdarevid/detektor.ba - 27.12.2019.
Mehanizam za međunarodne krivične sudove (MMKS) – pravni nasljednik Haškog tribunala –
izmijenio je svoja pravila koja definišu izuzeda sudija, što je, prema mišljenju stručnjaka, urađeno
kako bi se spriječila situacija u kojoj bi sudija Jean-Claude Antonetti mogao dopustiti Radovanu
Karadžidu da zahtijeva preispitivanje pravosnažne doživotne kazne za genocid i druge zločine
počinjene u BiH.
Pravilnik Haškog suda koji definiše ko odlučuje o zahtjevima za izuzeda sudija izmijenjen je tako da
ove odluke u bududnosti može donositi samo tročlano vijede koje imenuje predsjednik.
U slučajevima kada se zahtjev za izuzede odnosi na predsjednika Mehanizma, prema izmjenama
Pravilnika, odluku donosi najiskusniji sudija – ali samo ukoliko on lično nije predmet sličnog zahtjeva
ili prijave za diskvalifikaciju ili povlačenje u vezanom slučaju.
Karadžidev advokat Peter Robinson kazao je za Balkansku istraživačku mrežu Bosne i Hercegovine
(BIRN BiH) da je do ove izmjene pravila došlo samo radi predmeta protiv bivšeg predsjednika
Republike Srpske (RS).
“Sudije Mehanizma su bile uplašene da de sudija Antonetti dozvoliti Radovanu Karadžidu da se žali na
doživotnu kaznu”, rekao je Robinson.
Izmjene Pravilnika odlukom vedine sudija
Karadžid je 20. marta ove godine pred Mehanizmom pravosnažno osuđen na doživotnu kaznu zatvora
za genocid počinjen u Srebrenici te zločine protiv čovječnosti i kršenje zakona i običaja ratovanja.
Proglašen je krivim za genocid u Srebrenici, progone širom BiH, terorisanje građana Sarajeva i
uzimanje pripadnika UNPROFOR-a za taoce. Kazna mu je povedana sa 40 godina na doživotnu.
Nakon izricanja presude tražio je njeno preispitivanje, kao i odluke o povedanju kazne sa 40 godina na
doživotnu. Ovaj zahtjev odbio je sudija Carmel Agius, nakon čega je Karadžid ponovo uputio žalbu,
navodedi da bi o tome trebao odlučivati sudija Jean-Claude Antonetti, a ne predsjednik Agius ili
najiskusniji sudac Theodor Meron.
Karadžid je u svom zahtjevu za isključenje Agiusa i Merona iz odlučivanja tražio da sudija Antonetti
odluči o njegovoj žalbi jer je smatrao da su pristrasni – s obzirom da su ranije u drugim predmetima
osuđivali njegove podređene na doživotne kazne zatvora.
Antonetti je prethodno u slučaju protiv Ratka Mladida imenovan, kao najiskusniji sudija, da odluči o
zahtjevu da izuzede sudija, što je odobrio, navodedi da su Agius i Meron pristrasni.

Ovu odluku kritikovali su brojni pravni eksperti, predstavnici udruženja žrtava, a i tadašnji predsjednik
Suda u Haagu Meron je kazao za BIRN BiH da je “mogao donijeti fer presudu”, kao i da je djelovanje
Antonettija “naškodilo interesima Suda”.
Iz Mehanizma su potvrdili da je došlo do izmjena u pravilima, te je pojašnjeno da je Pravilnik usvojen
na preporuku posebnog odbora, u skladu s procedurom za usvajanje amandmana.
“Odluka je donijeta apsolutnom vedinom sudaca Mehanizma”, navela je Helena Eggleston,
glasnogovornica Mehanizma.
Američki advokat Robinson tvrdi da je ova izmjena dobila podršku vedine sudaca samo iz straha od
slučaja “Karadžid”. Prema Robinsonu, Karadžid je tražio da mu se omogudi žalba na pravosnažnu
presudu jer mu je kazna s 40 godina podignuta na doživotnu, ali je predsjednik MMKS-a Carmel Agius
– umjesto da imenuje Vijede – sâm odbacio ovaj zahtjev.
“Karadžid je tada tražio preispitivanje, ističudi da Agius nije ovlašten da odluči o tome. Istovremeno,
tražio je izuzede Agiusa zbog njegovog prethodnog učešda u predmetima u kojima su izrečene
doživotne kazne osobama koje su bile podređene Karadžidu”, pojasnio je Robinson.
Prema pravilu, o zahtjevu za izuzede sudije odlučuje najiskusniji sudija. To je u ovom slučaju bio sudija
Antonetti, rekao je Robinson. Međutim, sudija Agius je nastojao da izbjegne Antonettijevo učešde
time što je imenovao tročlano vijede da odluči o zahtjevu za izuzede.

76
“Ovo vijede je nedavno donijelo odluku da nemaju ovlasti da o ovome odluče jer ovlast ima samo
najiskusniji sudija”, pojasnio je Robinson.
Prema Robinsonu, kako bi se izbjeglo neminovno imenovanje sudije Antonettija da odluči o
Karadžidevom zahtjevu, sudije su izmijenile pravilo kako bi se zahtjev mogao dodijeliti samo
najiskusnijem sudiji “koji nije predmet ovog zahtjeva ili vezanog zahtjeva za izuzede”.
S obzirom da je Tužilaštvo prethodno tražilo izuzede sudije Antonettija u slučaju “Mladid”, prema
ovom novom pravilu, on ne može da bude najiskusniji sudac koji de odlučiti o Karadžidevom zahtjevu
za izuzede sudije Agiusa.
Umjesto njega, idudi najiskusniji sudija – Joseph Masanche iz Tanzanije – bit de određen da donese
ovu odluku, naveo je Robinson.
Vradanje povjerenja
Istraživačica međunarodnog humanitarnog prava Iva Vukušid s Univerziteta u Utrechtu kazala je da
promjene pravila i amandmani ovakve vrste nisu neobični u radu sudova, te da su se pravila rada
Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) mijenjala u više navrata i to nije ništa
neobično.
“Odsad nadalje važne odluke o diskvalifikaciji trebali bi donositi paneli, a ne jedna osoba, što se meni
čini smisleno. Odluke ovakve vrste su osjetljive i imaju važne posljedice i dobro je da o tako važnom
pitanju raspravlja više sudija”, navela je Vukušid.
Ona je rekla da ova promjena vjerovatno ima veze sa sudijom Antonettijem i njegovim odlukama, no
nije sigurna da Mehanizam pokušava “vratiti povjerenje”. Mišljenja je da se pravila mijenjaju
prvenstveno zbog same institucije, kako bi se osiguralo ono što sudije smatraju boljim
funkcionisanjem i da bi se možda spriječile slične kontroverze u bududnosti.
“Da li se trebalo ranije reagirati? Pravila su bila važeda takva kakva jesu, i ako dobro razumijem stvari,
ne može se sad retroaktivno tu ništa učiniti, no možda je zaista trebalo ranije razmišljati o tome da
ovakve važne odluke ne donosi samo jedan sudac koji može imati razne motive – poput
profesionalne taštine ili osobne antipatije – koji mogu utjecati na odluku”, smatra Vukušid.

Antonettijev stav u vezi s percepcijom pristrasnosti imao je velikog uticaja na sastav Žalbenog vijeda u
predmetu protiv bivšeg komandanta Vojske Republike Srpske (VRS) Ratka Mladida.
Prvostepenom presudom Mladid je proglašen krivim na doživotni zatvor za genocid i druge zločine
počinjene u BiH. Žalio se na ovu presudu, ali je Antonetti prihvatio zahtjev za izuzede i u Žalbenom
vijedu promijenjeno troje sudija.
Miodrag Stojanovid, advokat u timu Mladideve Odbrane, kazao je da nije imao priliku vidjeti izmjene
u Pravilniku, ali je dodao da su promjene u Vijedu bile opravdane i legitimne.
“Realno govoredi, cijenedi praksu sudova u okruženju u kojima ja radim, sasvim je prirodno da takvi
zahtjevi za izuzede imaju osnova u činjenici da je postupajudi sudija u ranijim predmetima bio
kontaminiran svojim stavom koji je iznio u nekim ranijim predmetima gdje je sudio o istoj pravnoj
stvari ili o istoj činjeničnoj stvari”, rekao je Stojanovid.
Kako je navela Vukušid, malo suđenja koja se bave bivšom Jugoslavijom je ostalo pred Mehanizmom
– predmeti “Mladid” i “Stanišid i Simatovid” – i izmjena Pravilnika za ove slučajeve de vjerovatno imati
mali efekt.
Odbrane bivšeg šefa Službe državne bezbjednosti Srbije (SDB) Jovice Stanišida i operativca te službe
Franka Simatovida, kojima se ponovno sudi pred Mehanizmom, trenutno iznosne svoje
dokaze. Stanišid i Simatovid su optuženi za progon, ubistva, prisilno premještanje i deportacije Hrvata
i Bošnjaka u Hrvatskoj i BiH. Izricanje njihove pravosnažne presude se očekuje naredne godine.
Žalbeno vijede MMKS-a je za 17. mart 2020. zakazalo iznošenje žalbe na prvostepenu presudu
Mladidu, osuđenom na doživotnu kaznu zatvora. Još uvijek nije određen datum izricanja konačne
presude, ali je Carmel Agius, predsjednik Mehanizma, kazao da de presuda biti izrečena do kraja
2020. godine.
detektor.ba

77
78
79
80
81
82
83
84
ZLOČINI U FOČI: 12-GODIŠNJA DJEVOJČICA
SILOVANA DEVET PUTA U JEDNOM DANU
Na suđenju za zločine počinjene na području Foče, vještak neuropsihijatrije potvrdio je da četiri
svjedokinje, inače žrtve silovanja, pate od trajne promjene ličnosti i razorene seksualnosti, te da je sa
takvim oštedenjima njihova životna funkcionalnost svakodnevno ugrožena.

Senadin Ljubovid, vještak neuropsihijatrije, kazao je da je, poslije dugotrajnog razgovora sa svakom
svjedokinjom ponaosob, došao do zaključka da njih sve četiri imaju trajne psihičke poremedaje, pate
od posttraumatskog sindroma, te zauvijek imaju traumu od višestrukog silovanja.
Kako je objasnio, najvedi poremedaj ima oštedena svjedokinja A, koja je u vrijeme silovanja imala 12
godina.

“Najpotresnija priča je svjedokinje A, koja je kao dijete bila silovana. Ovaj čin svakako ostavlja
trajne posljedice na žrtvu, a kamoli kada vam se to dogodi dok ste dijete. To je jako teško prevazidi.
Naročito za nekog ko je ovakvu traumu preživio kao dvanaestogodišnjak, i to devet puta u jednom
danu”, kazao je vještak Ljubovid.

Tužilaštvo BiH tereti Jaska Gazdida, nekadašnjeg pripadnika Vojske Republike Srpske (VRS), da je od
početka aprila 1992. do kraja marta 1993. godine počinio silovanje nad više ženskih osoba bošnjačke
nacionalnosti koje su bile smještene u sportskoj dvorani “Partizan” u Foči.

U optužnici je navedeno da je Gazdid dolazio u stanove i sportsku dvoranu “Partizan”, gdje su bili
zatvoreni civili, te da je u više navrata odvodio ženske osobe, među kojima su bile i maloljetne
djevojčice.

Gazdida optužnica tereti da je držao u seksualnom ropstvu jednu maloljetnu žensku osobu, te da je,
pod prijetnjom i uz upotrebu oružja, silovao odvedene ženske osobe i omogudio drugim osobama da
ih siluju.

Tokom unakrsnog ispitivanja, vještak Ljubovid napomenuo je da osobe sa ovakvim traumama pate
od poremedaja višestruke ličnosti, ali da u ovom slučaju nije imao dileme u vjerodostojnost njihovih
izjava.

“Ono što je činjenica jeste da se žrtve ne sjedaju tačno likova koji su ih silovali, ali Vijedu moram
naglasiti da je to sasvim normalno i da tu, po pravilu, postoje dvije krajnosti. Žrtve silovanja ili
precizno zapamte lice do najsitnijih detalja ili im lik počinioca ostaje nejasan i mutan”, kazao je
Ljubovid.

U nastavku suđenja pročitan je iskaz koji je M.B. polovinom decembra 2002. godine, tokom
provođenja istrage, dala Kantonalnom sudu u Sarajevu. Tužilaštvo je iskaz pročitalo jer je M.B. 2006.
godine preminula.

Kako se navodi u iskazu, oštedena M.B. je tokom 1992. godine bila zatočena u Srednjoškolskom
centru, te sportskoj dvorani “Partizan” u Foči, odakle je izvođena na silovanje “skoro svake večeri”.
“Šest vojnika je znalo odjednom da me siluje. Među nama je bilo odraslih žena, ali i djevojaka koje su
bile maloljetne, između 14 i 16 godina. Mene su izvodili mnogi vojnici, ali moju rođaku Emritu izvodio
je Jasko Gazdid”, stoji u iskazu koji je pročitan.
Izvor: balkaninsight.com

85
86
Posted on 22 Oktobra, 2016

Legally Validated Foĉa Genocide is part of Bosnian Genocide

LEGALLY VALIDATED FOĈA GENOCIDE IS PART
OF BOSNIAN GENOCIDE
https://focanskidani.wordpress.com/2016/10/22/legally-validated-foca-genocide-is-part-of-bosnian-
genocide/

https://genocideinbosnia.wordpress.com/tag/foca/
https://genocideinbosnia.wordpress.com/2011/01/04/legally-validated-foca-genocide-
is-part-of-bosnian-genocide/#more-496

―I was sent to the special department for the pregnant women at Foca (see: Foca
Genocide). I had one month to go. For one month nobody touched us, and then
Chetnik soldiers visited us, and took all our gold and took two women from our room
at 3 a.m. One of those women had given birth to a dead baby before that and the other
was three months pregnant. They brought them back at 9 a.m. The next night they
came back and took four women, the two from before and another two, who had
newborn babies. It happened every night. They came and took those four women all
the time. When I noticed someone was coming in the evening hours…I hid under a
sink in a cupboard. Everything else was like normal. We got food for the children. A
Serb doctor told us the soldiers wouldn‘t touch us…and we didn‘t tell them anything. I
gave birth to my daughter Aida there. After some months, Munira and the other

87
women were told they would be freed in a prisoner exchange. One evening some
soldiers came with vehicles to take us. I thought we would be killed. Dr Cancar saved
us. Don‘t worry, my children while I‘m here nothing will happen to you. And at that
moment one of the soldiers took away the woman who had had the stillborn
baby…‖ (personal testimony from ―Safe Area Gorazde)
The https://genocideinbosnia.wordpress.com/2011/01/04/some-acts-are-not-
forgivable-genocidal-rapes-in-bosnia/women knew the rapes would begin when ‗Mars
na Drinu‘ was played over the loudspeaker of the main mosque. (‗Mars na Drinu,‘ or
‗March on the Drina‘, is reportedly a former Chetnik fighting song that was banned
during the Tito years.) While ‗Mars na Drinu‘ was playing, the women were ordered to
strip and soldiers entered the homes taking the ones they wanted. The age of women
taken ranged from 12 to 60. Frequently the soldiers would seek out mother and
daughter combinations. Many of the women were severely beaten during the rapes.
One case had a Serb soldier telling a Bosnian woman he was raping, ―You should have
already left this town. We‘ll make you have Serbian babies who will be Christians.‖
(Seventh Report on War Crimes in the Former Yugoslavia: Part II , US submission of
information to the United Nations Security Council)

There were numerous rape camps in the town of Foĉa. ―Karaman‘s house‖ was one of
the most notable rape camps in Foca. While kept in this house, girls were repeatedly
raped. Among the women held in ―Karaman‘s house‖ were minors as young as 12
years of age. In the findings of the Kunarac trial the appalling conditions of the
detention centers being used for mass rape were described.

https://genocideinbosnia.wordpress.com/2011/01/04/some-acts-are-not-forgivable-
genocidal-rapes-in-bosnia/#more-501

88
Genocide in Bosnia
Bosnian Genocide, 1992-1995

1 2 - Y E AR - O L D B O S N I AK G I R L D E S C R I B E S R AP E B Y
SERB SOLDIERS

Daily News, p.2

12 December 1992.

ZAGREB, Croatia — The Serbian fighters who have seized large parts of Bosnia-
Herzegovina are being accused of systematic rape against captured Bosniak [Bosnian
Muslim] women and girls.

89
The accusations, by Bosnian officials, foreign activists and by the victims themselves,
have mounted along with reports of murders, beatings and forced relocations of
civilians in the war-torn country.

In one account, Vazima Visovic, a slender, 12-year-old Bosniak girl, described her
ordeal last summer in a Serbian camp for women in Foĉa, southern Bosnia.

―We were kept there for 27 days and got almost nothing to eat. The Chetniks [Serbian
soldiers] beat us, abused us and raped us, including me,‖ she said, her stony voice
sounding agonizingly adult.

―They were coming night and day, always in groups of two or three, and took us to
apartments — me, my mother and another woman. One man raped all three of us. … I
was always raped by two or three.‖

2,000 Bosnians Pregnant by Rape

Kingman Daily Miner, p.14,
28 January 1993
GENEVA (AP) — At least 300 babies have been given up by women raped during the
ethnic war in Bosnia-Herzegovina, according to a European Community report.

The report, released Tuesday, cited information from representatives of the mosque in
the Croatian capital of Zagreb, who have been caring for refugees.

Officials at the mosque also said they knew of 2,000 women pregnant as a result of
rape.

The whereabouts of the 300 babies, who are considered Bosnian, was not specified.
But officials have said some such infants are receiving care in Croatia, while a team of
lawyers studies their situation.

Bosnian Serb fighters have been accused of raping Muslim women as part of a
campaign of terror to clear whole areas of non-Serbs. There are allegations of rape
camps set up by Serb irregulars.

https://genocideinbosnia.wordpress.com/2011/01/29/12-year-old-bosniak-girl-
describes-rape-by-serb-soldiers/#more-1485

90
91
92
93
94
95
96
97
98
Mr.Abdulah Kovaĉević,r.a. (1954.-1992.):UMRIJEĆU U SLAVU ALLAHA
https://focanskidani.wordpress.com/2016/02/03/mr-abdulah-kovacevicr-a-1954-1992-umrijecu-u-slavu-
allaha/

99
100
101
102
osted on 3 Februara, 2016

Mr.Abdulah Kovačevid,r.a. (1954.-

1992.):UMRIJEDU U SLAVU ALLAHA
https://focanskidani.wordpress.com/2016/02/03/mr-abdulah-kovacevicr-a-1954-1992-umrijecu-u-slavu-
allaha/?fbclid=IwAR2Bqd9bN8Ci2CCLuz2UNb1fPqrj9xSVPckElwZmJ9VcfIx8LcSKa4JdgsE
Prva žrtva četničkih zločina
Dana 15. januara 1992. godine u Vražićima kod Čelića ukopan je magistar
ekonomskih nauka, predsjedniku MBO Bijeljina…
Rezervisti JNA oteli su ga 29. novembra 1991. godine. Potraga policije iz
Lopara, Tuzle i Sarajeva nije urodila plodom, a njegov nestanak izazvao je
proteste u Vražićima, Čeliću te ispred zgrade Općine Lopare. Ljekar Radomir
Kerović, tadašnji predsjednik SDS-a, a kasnije četnički vojvoda, okupljenima je
rekao: “Ništa ne brinite, Abdulaha ćete dobiti živa ili mrtva”. Unakaženo
Kovačevićevo tijelo pronaĎeno je 6. januara 1992. godine na brdu Žunovo
nedaleko od Vražića…
UMRIJEĆU U SLAVU ALLAHA
Umrijeti majko hoću,
da ne bude Bosna RAM,
što ostalo od života,
bilo bi me živjet sram.

Umrijet majko hoću,

imana mi,dina,
Za slobodnu Bosnu
Rodila si sina.

Umrijeti majko hoću,

Prije Ramazana,
Neka babo post zaposti
Bošnjak-muslimana.

Umrijeti majko hoću,

S molitvom ezana,
Da minaret svjetlo krasi,
Cijelog Ramazana.

Umrijeti majko hoću,

u pjesničkom duhu,
umjesto zagrljaja
šalji mi fatihu.

Umrijeti majko hoću,

bez bojazni,straha,

103
podanik ću biti samo,
u slavu Allaha.

Mr.Abdulah Kovačević
(rahmetullahi alehji rahmeten vasiaten)

************

104
Abdulah Kovačević:Vrijeme nezaboravnog Bosnoljublja
Njegovo “Bosnoljublje”: “Umrijeti majko hoću da ne bude Bosna
RAM, što ostalo od života, bilo bi me živjet’ sram”.
Abdulah Kovačević, prvi šehid u sjeveroistočnoj BiH, roĎen je 3.
maja 1954. godine od oca Avde i majke Aiše. Osnovnu školu
završio je u Vražićima, a srednju u Brčkom. Diplomirao je na
Ekonomskom fakultetu u Subotici, postdiplomski studij završio
je u Ljubljani, a na Beogradskom univerzitetu pripremao je
doktorsku disertaciju. Poznato je da je s profesorima u
Beogradu došao u sukob zbog nacionalnog imena Bošnjak.
Objavio je pedeset naučnih radova iz oblasti ekonomije, a svoje
osvrte na predratnu političku situaciju objavljivao je u mnogim
novinama. Za života je objavio zbirku poezije pod naslovom
“Zlatne kiše”, a posthumno je objavljena njegova zbirka poezije
“Bosnoljublje”. U njoj naslućuje svoju smrt stihovima: “Umrijeti
majko hoću da ne bude Bosna RAM, što ostalo od života, bilo bi
me živjet’ sram”.

U svakoj nepravdi i zlu vidim od svog tijela gomilu kostiju i ispijene oči, stihovi su slutnje rahmetli mr.
Abdulaha Kovačevida, koji su ispisani na nišanu njegovog mezara u rodnom mjestu Vražidi kod Čelida.
Tu je ukopan 15. januara 1992. godine, a njegova sudbina neraskidivo je vezana za sudbinu njegovog

105
naroda i njegove domovine. Poruka vojvode Prije posljednjeg rata istupio je iz SKJ, a potom postao
predsjednik Muslimanske bošnjačke organizacije (MBO) u ovom dijelu BiH. Upozoravao je na strahote
koje se spremaju bošnjačkom narodu i Bosni i Hercegovini. Autor je elaborata o društvenoj i
ekonomskoj opravdanosti formiranja opdine Čelid, odnosno izdvajanja iz opdine Lopare onog dijela na
kojem žive Bošnjaci i Hrvati. Provedeni referendum dao mu je za pravo i opdina Čelid u sastavu FBiH
danas je stvarnost.
Muminovidi: Sestra i zet više ne vjeruje da de krivce stidi kazna
Rezervisti JNA oteli su ga 29. novembra 1991. godine. Potraga policije iz Lopara, Tuzle i Sarajeva nije
urodila plodom, a njegov nestanak izazvao je proteste u Vražidima, Čelidu te ispred zgrade Opdine
Lopare. Ljekar Radomir Kerovid, tadašnji predsjednik SDS-a, a kasnije četnički vojvoda, okupljenima je
rekao: “Ništa ne brinite, Abdulaha dete dobiti živa ili mrtva”. Unakaženo Kovačevidevo tijelo
pronađeno je 6. januara 1992. godine na brdu Žunovo nedaleko od Vražida. Njegovi sestra Mina i zet
Vahid Muminovid sjedaju se tih dana. Zvanično objašnjenje – Policija iz Lopara mi je javila da
ponesem jedno debe i da krenem automobilom dokle mogu ka Lukavici. Rekli su da je pronađeno
tijelo rahmetli Abdulaha . Ističe da je tijelo pronađeno na nepristupačnom brdu te da je
najvjerovatnije izbačeno iz helikoptera. Zvanično objašnjenje da je Kovačevid izvršio samoubistvo
skokom sa stijene smatra cinizmom. – Kad sam tamo stigao, obdukcija je ved bila završena. Jedina
stijena je bio kamen koji je razbio Abdulahovo tjeme kad je izbačen iz helikoptera. Na tijelu je bila
samo košulja, a vidjeli su se tragovi mučenja, paljenja, urezivanja nožem. Oči upale, podočnjaci tamni,
a stopala su bila smežurana kao da je dugo stajao u vodi – svjedoči Muminovid. Nakon svega što se
desilo on više ne vjeruje da de krivce stidi kazna i dodaje da je sudbina Abdulaha Kovačevida vječita
opomena svim Bošnjacima. Ni slutili nisu da je majka znala da joj je sin ubijen.
Novinski članak koji je majka Aiša do smrti čuvala u njedrima
Abdulahova sestra Mina sjeda se da je njen brat, koji je živio u Bijeljini, a radio u Termoelektrani
Ugljevik, uzeo slobodne dane da se odmori od svega. – Sigurno im je smetalo ono što je pisao i što je
radio. Danima su ga pratili, vrebali, a posljednji put vidio ga je jedan komšija pored rijeke Šibošnice.
Krenuo je da obiđe zasade oraha koje je uzgajao. Tada je tu bila jedna jedinica JNA i jasno je šta se
dogodilo. Odmah smo išli da ga tražimo, ali uzalud – sjeda se Mina. Kazuje da se otac Avdo nadao da
de ubice stidi kazna, sve do smrti 2007. godine. Iste godine umrla je i majka Aiša, kojoj su govorili da
se njen sin razbolio i od bolesti umro u Brčkom. Ni slutili nisu da je ona znala za sinovljevu sudbinu. –
Nakon njene smrti pronašli smo isječak iz novina koji je čuvala u njedrima. Pisalo je: “Kako je ubijen
Abdulah Kovačevid: Bačen iz helikoptera!” – kaže Mina i dodaje da se obistinilo sve ono, i ružno i
lijepo, o čemu je pisao, što je predviđao i čemu se nadao njen brat.

priredio:Kenan Sarač
fotografije:internet/google
oprema teksta:focanskidani

106
Posted on 3 Februara, 2016

Foča:Šest decenija muzeja (koje

eksponate nedete vidjeti i zašto?)
https://focanskidani.wordpress.com/2016/02/03/focasest-decenija-muzeja-koje-eksponate-necete-
vidjeti-i-zasto/

Kroz četiri stalne postavke Muzej najbolje svjedoči o ovom kraju Bosne,
historiji, običajima, imenima, potkrepljujući sve sačuvanim fotografijama i
predmetima. Postavke “Foča u prošlosti”, “Etnografska postavka”, “Bitka na
Sutjesci” i “110 dana fočanske republike” privlače sve veću pažnju javnosti. Na
godišnjem nivou ostvare više od 3.000 posjeta.

107
МУЗЕЈ ОБИЉЕЖАВА 60 ГОДИНА ПОСТОЈАЊА

Музеј „Стара Херцеговина“ обиљежава 60. годишњицу свог успјешног

рада и дјеловања, а током године услиједиће бројни садржаји којима ће
се прославити овај значајан јубилеј. Наиме, на данашњи дан, одлуком
тадашњег Народног одбора општине, основан је музеј у Фочи. Током
постојања неколико пута је мијењао име, па је тако био Завичајни музеј,
Музеј југоисточне Босне, а потом Музеј фочанског периода НОБ-а, да би
1998. године добио назив Музеј „Стара Херцеговина“ који носи и данас.

***

108
OVE EKSPONATE – sadržaje nećete vidjeti!!!

ОВЕ ЕKСПОНАТЕ – садржаје нећете видјети!!!

зашто? – zašto?

109
110
111
112
113
114
Pročitajte i slijedeće članke na:focanskidani.wordpress.com
FOČA 1992. – 1995.:DNEVNIK ZLOČINA (dokumenti,svjedočanstva)
https://focanskidani.wordpress.com/2015/12/22/foca-1992-1995-dnevnik-
zlocina-dokumentisvjedocanstva/
MUZEJ FOČANSKE SRAMOTE
https://focanskidani.wordpress.com/2015/12/16/muzej-focanske-sramote/
***

fotografije:internet/fb PutnikNamjernik/flickr ekranportal13/focanskidani

priredio:Kenan Sarač

115
LANJSKI SNIJEG
- izbor tekstova sa portala focanskidani, flickr-a i facebooka
- sve fotografije su objavljene na facebooku, focanskidani, flickr-u ekranportal13, portalima...
- priredio:Kenan Sarač

LANJSKI SNIJEG
- izbor tekstova sa portala focanskidani, flickr-a i facebooka
- sve fotografije su objavljene na facebooku, focanskidani, flickr-u ekranportal13, portalima...
- priredio:Kenan Sarač

116