www.askisopolis.

gr

11 Συνδυαστικές ασκήσεις
Τριγωνομετρίας

Στέλιος Μιχαήλογλου – Δημήτρης Πατσιμάς

Askisopolis

1
 www.askisopolis.gr

2
 www.askisopolis.gr

Εκφωνήσεις Ασκήσεων
1η Άσκηση
3
Δίνεται η γωνία ω με    2 .
2
3   4
α) Αν   ,να υπολογίσετε την παράσταση    2    2   
2 6 3
β) Αν     2 :
i) να δείξετε ότι   1 ii) να υπολογίσετε τους άλλους τριγωνομετρικούς αριθμούς.
 1   2
γ) Να αποδείξετε ότι   .
1    
1   1  
δ) Να αποδείξετε ότι   2 .
1   1  
ε) Mε την βοήθεια του διπλανού σχήματος, να βρείτε:
i) τις γωνίες του τριγώνου ΑΒΓ
ii) την περίμετρο και το εμβαδόν του τριγώνου ΑΒΓ.
iii) την περίμετρο και το εμβαδόν του τριγώνου ΒΓΔ.

2η Άσκηση
12 
α) Αν x  και  x   , να βρείτε τους άλλους τριγωνομετρικούς αριθμούς της γωνίας x rad.
13 2

β) Αν 4x  3x  5 και 0  x  , να υπολογιστεί η x .
2
γ) Να εξετάσετε αν υπάρχουν τιμές του x για τις οποίες να ισχύει: x  x  2 .
 1  x
2
 1
δ) Να αποδείξετε ότι   x  
 x  1  x
1
ε) Να αποδείξετε ότι : x  x 
2
στ) Να αποδείξετε ότι  5  2x  x  5 .

3η Άσκηση
 π
Δίνεται η συνάρτηση f  x   εφx  σφx, x   0,  .
 2

 3π 
α) Να δείξετε ότι f  π  x   f   x   f  x 
 2 
1 1
β) Να δείξετε ότι f 2  x    .
ημ x συν 2 x
2

γ) Να δείξετε ότι f  x   2 .

δ) Αν f  x   λ, λ   να υπολογίσετε τις παραστάσεις ημxσυνx και εφ2 x  σφ2 x .

 ΑΒ Γ
ε) Να δείξετε ότι σε κάθε οξυγώνιο τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει ότι f  f 
 2  2

3
 www.askisopolis.gr

4η Άσκηση
Δίνεται η συνάρτηση f  x   ημx  συνx, x  
π 
α) Να δείξετε ότι f  π  x   f   x   2ημx .
2 
 AB Γ
β) Αν Α, Β, Γ γωνίες τριγώνου ΑΒΓ, να δείξετε ότι f  f  .
 2  2
γ) Να δείξετε ότι f  x   2 .
δ) Αν f  x   λ, λ  2 να υπολογίσετε τις παραστάσεις
i. ημxσυνx ii. εφx  σφx , λ  1 iii. ημ 3 x  συν3 x
3 π  1
ε) Αν εφx   , x   , π  να δείξετε ότι f  x    .
4 2  5

5η Άσκηση
ημx
Δίνεται η συνάρτηση f  x   .
2  συνx
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β) Να δείξετε ότι η f είναι περιοδική με περίοδο T  2π .
γ) Να βρείτε το πρόσημο της f στο διάστημα  0, 2π .
δ) Να εξετάσετε αν η f είναι άρτια ή περιττή.
ε) Αν x   0, π  να βρείτε το πρόσημο της συνάρτησης g  x    4  2συνx  f  x   1 .
στ) Να σχεδιάσετε στο ίδιο σύστημα αξόνων τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων
g1  x   g  x   1 και g 2  x   g  2x   1, x  0, 2π  .

6η Άσκηση
Έστω οι συναρτήσεις f  x   ημx και g  x   συνx, x  .
α) Να εξετάσετε αν υπάρχει λ  για τον οποίο να ισχύει f  x   λ2  2λ  4 .
 AB Γ
β) Αν Α, Β, Γ γωνίες τριγώνου ΑΒΓ, να δείξετε ότι f    g  .
 2  2
γ) Να εξετάσετε αν υπάρχουν τιμές του x για τις οποίες g  x   6f  x   9.
2

4 π 
δ) Αν f  x1   , x1   , π  να υπολογίσετε το g  x1  .
5 2 
f x 1gx 2
ε) Αν f  x   0 και g  x   1 να δείξετε ότι   .
1gx f x f x
π  π  1 π  π  4
στ) Αν f   x   f   x   να δείξετε ότι g   x  g   x    .
4  4  3 4  4  9
ζ) Να βρείτε τις τιμές του x   0, π  για τις οποίες η γραφική παράσταση της f βρίσκεται πάνω από τη
γραφική παράσταση της g.
η) Να βρείτε γραφικά τις τιμές του x για τις οποίες 2f  x   1  0 και 2g  x   1  0 .
θ) Να σχεδιάσετε στο ίδιο σύστημα αξόνων στο διάστημα  0, 2π  τις γραφικές παραστάσεις των
συναρτήσεων h1  x   f  2x  , h 2  x   2f  2x  , h 3  x   2f  2x   1

4
 www.askisopolis.gr

7η Άσκηση
Δίνονται οι συναρτήσεις f  x     2  2x  και g  x              x  , ,   0 . Αν οι
συναρτήσεις f,g έχουν την ίδια μέγιστη τιμή και την ίδια περίοδο, τότε:
α) να αποδείξετε ότι     1 .
β) Να σχεδιάσετε τις γραφικές παραστάσεις των f,g όταν x   0, 2π  .
 
γ) Να βρείτε τη τιμή της παράστασης   f    g   .
3 4
δ) Να λύσετε την εξίσωση f  x   3  2g  x  . Ση συνέχεια να βρείτε γραφικά τις λύσεις της ανίσωσης
f  x   3  2g  x  όταν x   0, π  .
ε) Έστω η συνάρτηση h  x   g  x    f  x   1 .
3

i. Να αποδείξετε ότι είναι περιοδική με περίοδο π.

ii. Να δείξετε ότι η h είναι άρτια.

8η Άσκηση
Η συνάρτηση f  x     x  ,   0 , έχει περίοδο π και η γραφική της παράσταση διέρχεται από το
 
σημείο   , 2  .
4 
α) Να βρείτε τα ρ, ω.
β) Να βρείτε τη μέγιστη και την ελάχιστη τιμή της f και να τη σχεδιάσετε στο διάστημα  0, 2 .
 
γ) Να λύσετε την εξίσωση f  x   f   x  .
4 
π  π 
δ) Να δείξετε ότι η παράσταση Α  f 2   x   4συν  π  2x  συν  2π  2x   2f 2   x  έχει
2  4 
σταθερή τιμή.
x π x
ε) Να λύσετε την εξίσωση f 2    5f 2     16
2 4 2

9η Άσκηση
x  x
Δίνεται η συνάρτηση f  x   .
1  x
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
1
β) Να αποδείξετε ότι f  x   1  .
x
γ) Να αποδείξετε ότι η f είναι άρτια.
    4k  1  
δ) Να αποδείξετε ότι f   x   f   x
2   2 
 
ε) Να λύσετε την εξίσωση f   x   3 .
2 

5
 www.askisopolis.gr

10η Άσκηση
συνx ημx
Δίνεται η συνάρτηση f  x    .
1  εφx 1  σφx
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β) Να δείξετε ότι f  x   x  x .
  3   3 
γ) Να δείξετε ότι 2  f  x   0 για κάθε x   ,    ,   .
2 4   4 
x x 4  
δ) Αν    x  0 , x   ,   ,να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς της
1  x 1  x 5 2 
γωνίας x.
  3   3 
ε) Να λύσετε στο  ,    ,   την εξίσωση στο f  x   1 .
2 4   4 
στ) Να αποδείξετε ότι η f είναι περιοδική με περίοδο 2π.
ζ) Να βρείτε τα σημεία τομής της Cf με τους άξονες.

11η Άσκηση
Δίνεται η συνάρτηση f  x    xx   3 xx, x   .
3

1
α) Να αποδείξετε ότι f  x    2x .
2
x 2    2x 
β) Να δείξετε ότι η παράσταση 4f 2        x    2  x   8f   έχει σταθερή
 2   4 
τιμή.
    1
γ) Να δείξετε ότι f 2   x   f 2   y   2f  x  f  y   για κάθε x, y   .
4  4  2
δ) Να λύσετε την εξίσωση f  x   2  33 xx  1  3 3 xx
2f  x 
ε) Να δείξετε ότι  εφx .
π 
1  2f   x 
4 
x
στ) Να λύσετε την εξίσωση 2f  x   2συνx  2f    1  0
2

6
 www.askisopolis.gr

Παρουσίαση Λύσεων

1η Άσκηση
3
Δίνεται η γωνία ω με    2 .
2
3   4
α) Αν   ,να υπολογίσετε την παράσταση    2    2   
2 6 3
β) Αν     2 :
i) να δείξετε ότι   1 ii) να υπολογίσετε τους άλλους τριγωνομετρικούς αριθμούς.
 1   2
γ) Να αποδείξετε ότι   .
1    
1   1  
δ) Να αποδείξετε ότι   2 .
1   1  
ε) Mε την βοήθεια του διπλανού σχήματος, να βρείτε:
i) τις γωνίες του τριγώνου ΑΒΓ
ii) την περίμετρο και το εμβαδόν του τριγώνου ΑΒΓ.
iii) την περίμετρο και το εμβαδόν του τριγώνου ΒΓΔ
Λύση

2
 3 3 4 3
α) ημ x  συν x  1  ημ x  1  συν x  1     ημ x  1   συν x   
2 2 2 2 2 2

 2  4 4 4
1 1
ημ 2 x   ημx   .
4 2
3 1
Επειδή  x  2  , είναι ημx  0 άρα ημx   .
2 2
1

ημx 2 3 1
εφx    , σφx   3 .
συνx 3 3 εφx
2

  4  1 
2
 3 
2
2
3
  3 1 1  3 1
   2   2              4  .
6 3  2  3  6 4 3 3
12

1
β) i) Έχουμε     2     2  2  1  2   2  2  1  0 

   1 0    1  0     1.
2

ii)    1    1    1 .

3
 2 
1 1 1 2 1 2
  
2
      .
1    1   1
2 2
2 2 2
 2 2
           1      .
 2 2

7
 www.askisopolis.gr

 1      1  

2
2   1  2   2 2  2
2

γ)     
1     1    1    1  
2 1   2
 .
 1   

1   1   1   1  

δ)    
1   1   1   1  
   
2 2
1   1   1    1   2
  
1    1   1    1   1   2 
3
 2 
2 2 2 2
   2 .
 2   

ε) i) Έχουμε : ˆ  2   360    2
ˆ.
ˆ  ˆ  90  
Όμως  ˆ  90  3
ˆ  2 ˆ  90  
ˆ  30 και ˆ  60 .

 3 3
ii)        3 .
 3 
 1 3
       2 3 .
 2 
Η περίμετρος του τριγώνου ΑΒΓ είναι ίση με :
   3 3
        3  3  2 3  3  3 3 και το εμβαδόν του είναι ίσο με    .
2 2

iii) Στο τρίγωνο ΑΓΔ έχουμε  ˆ  30    3  3    2   αφού το τρίγωνο

 2 
ΓΔΒ είναι ισοσκελές.
Η περίμετρος του τριγώνου ΔΒΓ είναι ίση με :
΄        2  2  2 3  4  2 3 και το εμβαδόν του είναι ίσο με
   2 3
΄    3 .
2 2

2η Άσκηση

12 
α) Αν x  και  x   , να βρείτε τους άλλους τριγωνομετρικούς αριθμούς της γωνίας x rad.
13 2

β) Αν 4x  3x  5 και 0  x  , να υπολογιστεί η x .
2
γ) Να εξετάσετε αν υπάρχουν τιμές του x για τις οποίες να ισχύει: x  x  2 .
 1  x
2
 1
δ) Να αποδείξετε ότι   x  
 x  1  x
1
ε) Να αποδείξετε ότι : x  x 
2
στ) Να αποδείξετε ότι  5  2x  x  5 .
Λύση

8
 www.askisopolis.gr

2
 12  144 169 144
α) ημ 2 x  συν 2 x  1  συν 2 x  1  ημ 2 x  1     συν 2 x  1   συν 2 x   
 13  169 169 169
25 5  5
συν 2 x   συνx   . Επειδή  x   , είναι συνx  0 άρα συνx   .
169 13 2 13
12
ημx 13 12 1 5
εφx     , σφx  
συνx  5 5 εφx 12
13

β) 4x  3x  5   4x  3x   25 

2

16 2 x  24xx  9 2 x  25   2 x   2 x  

162 x  24xx  9 2 x  252 x  25 2 x 
9 2 x  24xx  16 2 x  0   3x  4x   0 
2

:(3x  0)
4
3x  4x  0  3x  4x  x  .
3

γ) Έστω ότι υπάρχει x   για το οποίο ημx  συνx  2 , τότε  ημx  συνx   4 
2

ημ 2 x  2ημxσυνx  συν 2 x  4  1  2ημxσυνx  4  2ημxσυνx  3   2ημxσυνx   9 

2

4ημ 2 xσυν 2 x  9  4ημ 2 x 1  ημ 2 x   9  4ημ 2 x  4ημ 4 x  9  4  ημ 2 x   4ημ 2 x  9  0 (1)

2

Θέτουμε ημ 2 x  ω και η (1) γίνεται 4ω2  4ω  9  0 που έχει Δ  36  144  108  0 και είναι
αδύνατη. Άρα δεν υπάρχει x   για το οποίο ισχύει ημx  συνx  2 .

2ος τρόπος
ημx  συνx  2  2  ημx  συνx  0  1  ημx  1
 συνx
0
 
0 0

    
 x  1   2   x  2  2     x  1  0   x     ,    άτοπο.
  
Άρα δεν υπάρχει x   για το οποίο ισχύει ημx  συνx  2

x   1  x  1  x 

2 2 2 2
 1   1
δ)   x         
 x   x x   x   2 x
1  x  1  x 
2 2
1  x
 
1   2 x 1  x  1  x  1  x

1
ε) x  x   2xx  1   2xx   1  4 2 x 2 x  1 
2

2
4ημ 2 x 1  ημ 2 x   1  4ημ 2 x  4ημ 4 x  1  0  4ημ 4 x  4ημ 2 x  1   2ημ 2 x  1  0 ισχύει
2

ή
1
x  x   2xx  1  2xx   2 x   2 x 
2
 2 x   2 x  2xx  0   x   x   0 ισχύει.
2

9
 www.askisopolis.gr

στ)  5  2x  x  5  2x  x  5   2x  x   5  .

2

4 2 x  4xx   2 x  5  1  4 2 x  4xx   2 x  5   2 x   2 x  

4 2 x  4xx  2 x  52 x  5 2 x 
0  5ημ 2 x  5συν 2 x  4συν 2 x  4ημxσυνx  ημ 2 x 
4ημ 2 x  4ημxσυνx  συν 2 x  0   2ημx  συνx   0 ισχύει
2

2ος τρόπος
ημx  συνx  2  2  ημx  συνx  0  1  ημx  1
 συνx
0
 
0 0

    
 x  1   2   x  2  2     x  1  0   x     ,    άτοπο.
  
Άρα δεν υπάρχει x   για το οποίο ισχύει ημx  συνx  2

3η Άσκηση

 π
Δίνεται η συνάρτηση f  x   εφx  σφx, x   0,  .
 2
 3π 
α) Να δείξετε ότι f  π  x   f   x   f  x 
 2 
1 1
β) Να δείξετε ότι f 2  x   2  .
ημ x συν 2 x
γ) Να δείξετε ότι f  x   2 .
δ) Αν f  x   λ, λ   να υπολογίσετε τις παραστάσεις ημxσυνx και εφ2 x  σφ2 x .
 ΑΒ Γ
ε) Να δείξετε ότι σε κάθε οξυγώνιο τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει ότι f  f 
 2  2
Λύση

α) f  π  x   εφ  π  x   σφ  π  x   εφx  σφx  f  x 
 3π   3π   3π   π   π 
f   x   εφ   x   σφ   x   εφ  2π   x   σφ  2π   x  
 2   2   2   2   2 
 3π   π   π  π  π 
f   x   εφ     x    σφ     x    εφ   x   σφ   x   σφx  εφx  f  x 
 2   2   2  2  2 

ημx συνx ημ 2 x  συν 2 x 1

β) f  x   εφx  σφx    
συνx ημx συνxημx ημxσυνx
2
 1  1 ημ 2 x  συν 2 x ημ 2 x συν 2 x 1 1
f 2 x     2 2
 2 2
   2  2
 ημxσυνx 
2 2 2 2
ημ xσυν x ημ xσυν x ημ x συν x ημ x συν x ημ x συν x

ημx συνx ημx συνx

γ) f  x   2  εφx  σφx  2    2  ημx συνx  ημx συνx  2ημxσυνx
συνx ημx συνx ημx
ημ 2 x  συν 2 x  2ημxσυνx  0   ημx  συνx   0 ισχύει
2

1 1 1
δ) Από το β ερώτημα είναι f  x     λ  ημxσυνx 
ημxσυνx ημxσυνx λ

10
 www.askisopolis.gr

2
ημ 2 x συν 2 x ημ 4 x  συν 4 x  ημ x  συν x   2ημ xσυν x
2 2 2 2 2 1 2
εφ x  σφ x 
2 2
    λ 
 ημxσυνx 
2
συν 2 x ημ 2 x ημ 2 xσυν 2 x 1
λ2
λ2  2
λ2
εφ 2 x  σφ 2 x   εφ 2 x  σφ 2 x  λ2  2 .
1
λ2

 ΑΒ  ΑΒ  ΑΒ  180  Γ   180  Γ 

ε) f    εφ    σφ    εφ    σφ  
 2   2   2   2   2 
 ΑΒ  Γ  Γ Γ Γ Γ
f   εφ  90    σφ  90    σφ  εφ  f  
 2   2  2 2 2 2

4η Άσκηση

Δίνεται η συνάρτηση f  x   ημx  συνx, x  

π 
α) Να δείξετε ότι f  π  x   f   x   0 .
2 
 AB Γ
β) Αν Α, Β, Γ γωνίες τριγώνου ΑΒΓ, να δείξετε ότι f  f  .
 2  2
γ) Να δείξετε ότι f  x   2 .
δ) Αν f  x   λ, λ  2 να υπολογίσετε τις παραστάσεις
i. ημxσυνx ii. εφx  σφx , λ  1 iii. ημ 3 x  συν3 x
3 π  1
ε) Αν εφx   , x   , π  να δείξετε ότι f  x    .
4 2  5
Λύση

α) Είναι f  π  x   ημ  π  x   συν  π  x   ημx  συνx και

π  π  π  π  π 
f   x   ημ   x   συν   x   ημ     x    συν     x   
2  2  2  2  2 
π 
f   x   συν   x   ημ   x   συνx  ημx
2 
π 
f  π  x   f   x   ημx  συνx  συνx  ημx  0
2 

β) Είναι Α  Β  Γ  180  Α  Β  180  Γ

 AB  180  Γ   180  Γ   180  Γ 
f f   ημ    συν  
 2   2   2   2 
 Γ  Γ Γ Γ Γ
ημ  90    συν  90    συν  ημ  f  
 2  2 2 2 2

γ) f  x   2  ημx  συνx  2   ημx  συνx   2  ημ 2 x  2ημxσυνx  συν 2 x  2 

2

ημ 2 x  2ημxσυνx  συν 2 x  2ημ 2 x  2συν 2 x  0  ημ 2 x  2ημxσυνx  συν 2 x 

11
 www.askisopolis.gr

 ημx  συνx   0 ισχύει

2

δ) i. f  x   λ  ημx  συνx  λ   ημx  συνx   λ2  ημ 2 x  2ημxσυνx  συν 2 x  λ2 

2

λ2  1
1  2ημxσυνx  λ2  2ημxσυνx  λ2  1  ημxσυνx 
2

ημx συνx ημ 2 x συν 2 x 1 1 2

ii. εφx  σφx       2  2
συνx ημx ημxσυνx ημxσυνx ημxσυνx λ  1 λ  1
2

 λ2  1  2  λ2  1 3λ  λ3
iii. ημ 3 x  συν 3 x   ημx  συνx   ημ 2 x  ημxσυνx  συν 2 x   λ 1    λ 
 2  2 2

1 1 1 1 1 16 4
ε) συν 2 x        συνx  
1  εφ 2 x  3
2
1
9 16 9

25 25 5
1    16 16 16 16
 4
π  4
Επειδή x   , π  είναι συνx  0 άρα συνx   .
2  5
2
 4 16 25 16 9 3
ημ x  συν x  1  ημ x      1  ημ 2 x 
2 2 2
 1  ημ 2 x     ημx   .
 5 25 25 25 25 5
π  3
Επειδή x   , π  είναι ημx  0 άρα ημx 
2  5
3 4 1
f  x   ημx  συνx    
5 5 5

5η Άσκηση

ημx
Δίνεται η συνάρτηση f  x   .
2  συνx
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β) Να δείξετε ότι η f είναι περιοδική με περίοδο T  2π .
γ) Να βρείτε το πρόσημο της f στο διάστημα  0, 2π .
δ) Να εξετάσετε αν η f είναι άρτια ή περιττή.
ε) Αν x   0, π  να βρείτε το πρόσημο της συνάρτησης g  x    4  2συνx  f  x   1 .
στ) Να σχεδιάσετε στο ίδιο σύστημα αξόνων τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων
g1  x   g  x   1 και g 2  x   g  2x   1, x  0, 2π  .
Λύση

α) Για να ορίζεται η f πρέπει 2  συνx  0  συνx  2 που ισχύει για κάθε x   αφού 1  συνx  1.
Άρα Df  .

ημ  x  2π  ημx
β) Είναι f  x  2π     f  x  και
2  συν  x  2π  2  συνx
ημ  x  2π  ημx
f  x  2π     f  x  , οπότε η f είναι περιοδική με περίοδο T  2π .
2  συν  x  2π  2  συνx

12
 www.askisopolis.gr

γ) Είναι 1  συνx  1  1  συνx  1  1  2  συνx  3 , άρα 2  συνx  0 για κάθε x   , οπότε το

πρόσημο της f εξαρτάται από το πρόσημο του ημx.
Όταν x   0, π  είναι ημx  0  f  x   0 ενώ όταν x   π, 2π  είναι ημx  0  f  x   0.

δ) Αρχικά βλέπουμε ότι για κάθε x  Df και  x  Df .

ημ   x   ημx
Είναι f   x     f  x  άρα η f είναι περιττή.
2  συν   x  2  συνx

ημx
ε) g  x    4  2συνx  f  x   1  2  2  συνx  1  2ημx  1
2  συνx
Αρχικά θα αναζητήσουμε τις τιμές του x   0, π  για τις οποίες g  x   0.
1 π
Είναι g  x   0  2ημx  1  0  2ημx  1  ημx   ημx  ημ .
2 6
Αναζητούμε τις τιμές του x για τις οποίες η γραφική παράσταση της
1
y  ημx βρίσκεται πάνω από την y  .
2
π  π 1
Επειδή ημ  ημ  π    , παρατηρούμε στο σχήμα ότι το
6  6 2
1
τμήμα της y  ημx που βρίσκεται πάνω από την y 
2
περιέχεται
1  π 5π 
μεταξύ των σημείων Α, Β, άρα ημx   x   ,  και προφανώς
2 6 6 
1  π   5π 
g  x   0  ημx   x   0,    , π  .
2  6  6 

στ) g1  x   g  x   1  2ημx  1  1  2ημx , g 2  x   2ημ2x  1  1  2ημ2x .

Η g1 έχει g1 max  2, g1 min  2 και περίοδο T1  2π , ενώ η g 2 έχει g 2 max  2, g 2 min  2 και περίοδο
2π
T2   π . Η γραφική τους παράσταση φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:
2

13
 www.askisopolis.gr

6η Άσκηση

Έστω οι συναρτήσεις f  x   ημx και g  x   συνx, x  .

α) Να εξετάσετε αν υπάρχει λ  για τον οποίο να ισχύει f  x   λ2  2λ  4 .
 AB Γ
β) Αν Α, Β, Γ γωνίες τριγώνου ΑΒΓ, να δείξετε ότι f    g  .
 2  2
γ) Να εξετάσετε αν υπάρχουν τιμές του x για τις οποίες g  x   6f  x   9.
2

4 π 
δ) Αν f  x1   , x1   , π  να υπολογίσετε το g  x1  .
5 2 
f x 1gx 2
ε) Αν f  x   0 και g  x   1 να δείξετε ότι   .
1gx f x f x
π  π  1 π  π  4
στ) Αν f   x   f   x   να δείξετε ότι g   x  g   x    .
4  4  3 4  4  9
ζ) Να βρείτε τις τιμές του x   0, π  για τις οποίες η γραφική παράσταση της f βρίσκεται πάνω από τη
γραφική παράσταση της g.
η) Να βρείτε γραφικά τις τιμές του x για τις οποίες 2f  x   1  0 και 2g  x   1  0 .
θ) Να σχεδιάσετε στο ίδιο σύστημα αξόνων στο διάστημα  0, 2π  τις γραφικές παραστάσεις των
συναρτήσεων h1  x   f  2x  , h 2  x   2f  2x  , h 3  x   2f  2x   1
Λύση

α) Γνωρίζουμε ότι 1  x  1 για κάθε γωνία x. Οπότε αν υπήρχε η γωνία x, θα ήταν:
 2  2  4  1  2  2  5  0 (1)
1   2  2  4  1   2  2
   2  4  1   2  3  0 (2)
Η (1) έχει διακρίνουσα    2  4 1 5  16  0 , οπότε διατηρεί σταθερό πρόσημο και είναι
2

 2  2  5  0 για κάθε τιμή του πραγματικού αριθμού λ, οπότε η (1) ισχύει.

Η (2) έχει διακρίνουσα    2  4 1 3  8  0 ,οπότε και αυτή διατηρεί σταθερό πρόσημο και είναι
2

 2  2  3  0 για κάθε  , οπότε η (2) είναι αδύνατη και έτσι δεν υπάρχει γωνία x για την οποία να
ισχύει x   2  2  4 .

 AB  AB  180  Γ   Γ Γ Γ

β) f    ημ    ημ    ημ  90    συν  g  
 2   2   2   2 2 2

γ) g 2  x   6f  x   7  συν 2 x  6ημx  9  1  ημ 2 x  6ημx  9  0  ημ 2 x  6ημx  8

Έστω x   τότε η ανίσωση γίνεται: 2  8  6  2  6  8  0 (1) .
Η (1) είναι τριώνυμο με ρίζες το 2 και το 4.
Από το πρόσημο του τριωνύμου που ω  2 4 
φαίνεται στον διπλανό πίνακα, διαπιστώνουμε ότι:   6  8
2
+ - +
  6  8  0  2    4 , άρα
2

2  x  4 που είναι αδύνατο γιατί 1  x  1 , άρα δεν υπάρχει γωνία x.

4 4
δ) f  x1    ημx 
5 5
2
4 16
Είναι  2 x   2 x  1      2 x  1    2 x  1 
 
5 25
14
 www.askisopolis.gr

16 9 9 3
 2 x  1    x    .
25 25 25 5

Επειδή  x   η γωνία x βρίσκεται στο 2ο τεταρτημόριο όπου το συνημίτονο είναι αρνητικό, οπότε
2
3
g  x    x   .
5

f x 1gx 2 ημx 1  συνx 2

ε)     
1gx f x f x 1  συνx ημx ημx


x

1x
1  x  x  1  x 
2
x  2 x  1  2x   2 x
2

   
1  x x 1  x  x 1  x  x
1  1  2x 2  2x 2 1  x  2
   
1  x  x 1  x  x 1  x  x x

π  π  1 π  π  1
στ) f   x   f   x    ημ   x   ημ   x  
4  4  3 4  4  3
      
Παρατηρούμε ότι   x     x   , δηλαδή οι γωνίες  x και  x είναι συμπληρωματικές.
4  4  2 4 4
             
   x        x       x  και    x        x       x  .
 4   2  4   4   4   2  4   4 
    1     1
Είναι    x      x       x      x  
4  4  3 4  4  3
Υψώνοντας στο τετράγωνο τη τελευταία σχέση, έχουμε:
2
     1 
2
 2      2  1
  4  x     4  x     3     4  x   2  4  x    4  x     4  x   9 
              
        1     1
 2   x    2   x   2   x     x    1  2   x     x   
4  4  4  4  9 4  4  9
    1 8     4
2   x     x    1       x     x   
4  4  9 9 4  4  9

π 
ζ) f  x   g  x   ημx  συνx  x   , π  ,
4 

2  π 3π 
η) Είναι 2f  x   1  0  ημx 
 x   ,  (1) και
2 4 4 
1 π 
2g  x   1  0  συνx   x   , π  (2).
2 3 
 π 3π 
Από τη συναλήθευση των (1),(2) προκύπτει ότι x   , 
3 4 

15
 www.askisopolis.gr

θ) h1  x   f  2x   ημ2x, h 2  x   2f  2x   2ημ2x, h 3  x   2f  2x   1  2ημ2x  2

7η Άσκηση

Δίνονται οι συναρτήσεις f  x     2  2x  και g  x              x  , ,   0 . Αν οι

συναρτήσεις f,g έχουν την ίδια μέγιστη τιμή και την ίδια περίοδο, τότε:
α) να αποδείξετε ότι     1 .
β) Να σχεδιάσετε τις γραφικές παραστάσεις των f,g όταν x   0, 2π  .
 
γ) Να βρείτε τη τιμή της παράστασης   f    g   .
3 4
δ) Να λύσετε την εξίσωση f  x   3  2g  x  . Ση συνέχεια να βρείτε γραφικά τις λύσεις της ανίσωσης
f  x   3  2g  x  όταν x   0, π  .
ε) Έστω η συνάρτηση h  x   g  x    f  x   1 .
3

i. Να αποδείξετε ότι είναι περιοδική με περίοδο π.

ii. Να δείξετε ότι η h είναι άρτια.
Λύση

α) Είναι 1    2x   1  2  2  2 x   2    2    2  2 x     2 , άρα f max  α  2

Είναι 1         x   1      1             x       1 , άρα g max  α  β  1
f max  g max  α  2  α  β  1  β  1
2π 2π 2π
Είναι Τf   π και Τg  . Τf  Τg  π   α 1  2  α 1 .
2β α 1 α 1

16
 www.askisopolis.gr

β) f  x   1  2  2x  g  x   2    2x 

γ)

  2    
  f    g    1  2  2    3  2      3  2  3  3
3 4 3 2  3 3

δ) f  x   3  2g  x   1  2 2x  3  2  2   2x   4  2 2x  4  2 2x 

 2x   
 2x   2x   1  2x  1  2x     x   , 
 2x 4 2 8

f  x   3  2g  x   2x   2x
Γνωρίζουμε ότι στο διάστημα  0,   είναι  2x   2x
π π π 5π 5π
όταν 2x   x  και 2x  π   x
4 8 4 4 8
 π 5π 
οπότε οι λύσεις της ανίσωσης είναι το διάστημα  ,  .
8 8 

ε) h  x   2  συν2x  1  2ημ2x  1 
2
 2  συν2x  4ημ 2 2x .
Dh   .
i. Για κάθε x   ,  x  π   ,  x  π   .
h  x  π   2  συν2  x  π   4ημ 2 2  x  π   2  συν  2x  2π   4ημ 2  2x  2π  
h  x  π   2  συν2x  4ημ 2 2x  h  x 
h  x  π   2  συν2  x  π   4ημ 2 2  x  π   2  συν  2x  2π   4ημ 2  2x  2π  
h  x  π   2  συν2x  4ημ 2 2x  h  x  .
Επειδή h  x  π   h  x   h  x  π  η h είναι περιοδική με περίοδο Τ  π.

ii. Είναι h   x   2  συν  2x   4ημ 2  2x   2  συν2x  4   ημ2x   2  συν2x  4ημ 2 2x  h  x 
2

οπότε η h είναι άρτια.

17
 www.askisopolis.gr

8η Άσκηση

Η συνάρτηση f  x     x  ,   0 , έχει περίοδο π και η γραφική της παράσταση διέρχεται από το
 
σημείο   , 2  .
4 
α) Να βρείτε τα ρ, ω.
β) Να βρείτε τη μέγιστη και την ελάχιστη τιμή της f και να τη σχεδιάσετε στο διάστημα  0, 2 .
 
γ) Να λύσετε την εξίσωση f  x   f   x  .
4 
π  π 
δ) Να δείξετε ότι η παράσταση Α  f 2   x   4συν  π  2x  συν  2π  2x   2f 2   x  έχει σταθερή
2  4 
τιμή.
x π x
ε) Να λύσετε την εξίσωση f 2    5f 2     16
2 4 2
Λύση

2π 2π
α) Είναι T  άρα πω2.
ω ω
 
Επειδή η γραφική της παράσταση διέρχεται από το σημείο   , 2  ισχύει ότι
4 
   
f    2    2 2   2    2 . Άρα f  x   2ημ2x .
4  4 
 

β) Είναι f max  2, f min  2 .

      
γ) f  x   f   x   2  2x  2   2   x     2x     2x  
4   4  2 
 π π κπ π 
 2x  2κπ   2x  4x  2κπ   x   , κ ή
 2 2 2 8 
 π 
 2x  2κπ  π   2x αδύνατη 
 2 

π   π  2o
δ) Είναι f   x   2ημ  2   x    2ημ  π  2x   2ημ2x, συν  π  2x    συν2x,
2   2 
4o
π   π  π 
συν  2π  2x   συν2x και f   x   2ημ  2   x    2ημ   2x   2συν2x
4   4  2 
Είναι Α  4ημ 2x  4συν2x  συν2x  2  4συν 2x  4ημ 2x  4συν 2x  8συν 2 2x 
2 2 2 2

18
 www.askisopolis.gr

A  4ημ 2 2x  4συν 2 2x  4  ημ 2 2x  συν 2 2x   4  1  4

2 2
x π x  x   π x 
ε) f    5f 2     16   2ημ 2   5  2ημ2      16 
2

2 4 2  2   4 2 
π  4
4 ημ 2 x  5  4 ημ 2   x   16  ημ 2 x  5συν 2 x  4 
2 
ημ 2 x  5 1  ημ 2 x   4  ημ 2 x  5  5ημ 2 x  4  4ημ 2 x  1  ημ 2 x 
1 1
 ημx   
4 2
 1 π π π 5π 
 ημx   ημ  x  2κπ  ή x  2κπ  π   2κπ  , κ    ή
 2 6 6 6 6 
 1  π π π 7π 
 ημx    ημ     x  2κπ  ή x  2κπ  π   2κπ  , κ
 2  6 6 6 6 

9η Άσκηση

x  x
Δίνεται η συνάρτηση f  x   .
1  x
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
1
β) Να αποδείξετε ότι f  x   1  .
x
γ) Να αποδείξετε ότι η f είναι άρτια.
    4k  1  
δ) Να αποδείξετε ότι f   x   f   x
2   2 
 
ε) Να λύσετε την εξίσωση f   x   3 .
2 
Λύση

α) Η f ορίζεται όταν 1  συνx  0  συνx  1  x  2κπ, κ   και όταν ορίζεται η εφx , δηλαδή όταν
π  π
συνx  0  x  κπ  , κ  . Άρα D f     2κπ, κπ   , κ  .
2  2

x
x
x  x x   2 x 1   2 x
β) f  x     
1  x 1  x x 1  x  x 1  x 
1  συνx  1  συνx  1 συνx 1
f x    1
συνx 1  συνx  συνx συνx συνx

γ) Αρχικά παρατηρούμε ότι για κάθε x  Df και  x  Df .

1 1
Είναι f   x   1  1  f  x  άρα η f είναι άρτια.
συν   x  συνx

  4k  1   1 1 1
δ) f   x  1 1 1 
 2    4  1    4      
   x    x    2    x 
 2   2   2 

19
 www.askisopolis.gr

  4k  1   1 1  
f  x  1 1  f   x
 2         2 
     x      x 
  2   2 

  1 1 1
ε) f   x   3  1  3 2 2
2         x 
   x       x  
2  2 
1 1 1   
 2  x   x    x    x      
x 2 2 6  6
π  π 7π
x  2κπ  , κ   ή x  2κπ  π      2κπ  , κ  .
6  6 6

10η Άσκηση

συνx ημx
Δίνεται η συνάρτηση f  x    .
1  εφx 1  σφx
α) Να βρείτε το πεδίο ορισμού της.
β) Να δείξετε ότι f  x   x  x .
  3   3 
γ) Να δείξετε ότι 2  f  x   0 για κάθε x   ,    ,   .
2 4   4 
x x 4  
δ) Αν    x  0 , x   ,   ,να βρείτε τους τριγωνομετρικούς αριθμούς της
1  x 1  x 5 2 
γωνίας x.
  3   3 
ε) Να λύσετε στο  ,    ,   την εξίσωση στο f  x   1 .
2 4   4 
στ) Να αποδείξετε ότι η f είναι περιοδική με περίοδο 2π.
ζ) Να βρείτε τα σημεία τομής της Cf με τους άξονες.
Λύση

π
α) Για να ορίζεται η εφx , πρέπει: συνx  0  x  κπ  , κ  .
2
Για να ορίζεται η σφx , πρέπει: ημx  0  x  κπ, κ  .
 π π
Ακόμη πρέπει 1  εφx  0  εφx  1  εφx  εφ     x  κπ  , κ   και
 4 4
 π π
1  σφx  0  σφx  1  σφx  σφ     x  κπ  , κ   .
 4 4
 π π
Άρα D f     κπ, κπ  , κπ   , κ  .
 2 4

συνx ημx συνx ημx συνx ημx

β) f  x     συνx  ημx   
1  εφx 1  σφx   συνx  ημx ημx  συνx
1 ημx 1 συνx
  συνx ημx
1 συνx 1 ημx
 2 x  2 x  2 x   2 x  x  x   x  x 
f x      x  x
x  x x  x x  x x  x

20
 www.askisopolis.gr

  3   3 
γ) Επειδή x   ,    ,   είναι 0  x  1  1  x  0 (1) και 1  x  0 (2).
2 4   4 
Με πρόσθεση κατά μέλη των (1),(2) προκύπτει ότι 2  x  x  0  2  f  x   0

x x 4 4 4 4
δ)    x  0  f  x   x    x  x  x    x   .
1  x 1  x 5 5 5 5
2
 4 16 16
Είναι  x   x  1   x      1   2 x 
2 2 2
 1   2 x  1  
 5 25 25
9 3 3
 2 x   x   . Επειδή 0  x  1 , είναι x  .
25 5 5
3
x 5 3 1 4
Είναι x     και x   .
x  4 4 x 3
5
ε) f  x   1  x  x  1  3   x  x   1 
2

 2 x  2xx   2 x  1  1  2xx  1  2xx  0 

ημx  0 ή συνx  0 που είναι αδύνατο λόγω των περιορισμών. Άρα η εξίσωση είναι αδύνατη.

στ) Αρχικά παρατηρούμε ότι για κάθε x  Df και x  2π, x  2π  Df .

f  x  2π   συν  x  2π   ημ  x  2π   συνx  ημx  f  x  ,
f  x  2π   συν  x  2π   ημ  x  2π   συνx  ημx  f  x  οπότε η f είναι περιοδική με περίοδο 2π.

ζ) Είναι 0  Df η Cf δεν τέμνει τον άξονα y΄y.

ημx συνx
f  x   0  συνx  ημx  0  συνx  ημx   
συνx συνx
π π
εφx  1  εφx  εφ  x  κπ  , κ  
4 4

11η Άσκηση

Δίνεται η συνάρτηση f  x   3 xx   3 xx, x   .

1
α) Να αποδείξετε ότι f  x    2x .
2
x 2    2x 
β) Να δείξετε ότι η παράσταση 4f 2        x    2  x   8f   έχει σταθερή τιμή.
 2   4 
    1
γ) Να δείξετε ότι f 2   x   f 2   y   2f  x  f  y   για κάθε x, y   .
4  4  2
δ) Να λύσετε την εξίσωση f  x   2  33 xx  1  3 3 xx
2f  x 
ε) Να δείξετε ότι  εφx .
π 
1  2f   x 
4 
x
στ) Να λύσετε την εξίσωση 2f  x   2συνx  2f    1  0
2
Λύση

21
 www.askisopolis.gr

  1
2
1
α) f  x   3 xx  3 xx  xx  2 x   2 x  xx  1   2xx  2x
2

x 1  x 1 2o 1 2o
β) Είναι f      2       x   x , συν  π  x    συνx,
 2  2  2  2 2
4o
   2x  1    2x  1    1
συν  2π  x   συνx και f      2      x   x
 4  2  4  2 2  2
2

x 2    2x 
2 2
1  1 
4f 2        x    2  x   8f    4  x   x  x  8  x  
 2   4  2  2 
1 2 2 1
4 ημ x  συν 2 x  8 συν 2 x  ημ 2 x  συν 2 x  2συν 2 x  ημ 2 x  συν 2 x  1  σταθερή
4 4

    1
γ) f 2   x   f 2   y   2f  x  f  y   
4  4  2
1 2 π  1  π  1 1 1
ημ  2   x    ημ 2  2   y    2 ημ2x  ημ2y  
4  4  4  4  2 2 2
π  π 
ημ 2   2x   ημ 2   2y   2ημ2xημ2y  2 
2  2 
συν 2x  συν 2y  2ημ2xημ2y  2 
2 2

1  ημ 2 2x  1  ημ 2 2y  2ημ2xημ2y  2 
0  ημ 2 2x  ημ 2 2y  2ημ2xημ2y 
 ημ2x  ημ2y   0 ισχύει
2

1 1
δ) Είναι f  x   ημ2x   f  x   2  0 οπότε:
2 2
f  x   2  3 xx  1  3 3 xx  2  f  x   3 3 xx  3 3 xx  1 
3

1
f  x   3f  x   1  2f  x   1  2  2x  1   2x  1 
2
3 3
2x  2   x    ,   
2 4

1
2f  x  2 ημ2x
2 ημ2x ημ2x 2ημxσυνx
ε)     
π  1 π  π  1  συν2x 1  2συν 2 x  1
1  2f   x  1  2 ημ2   x  1  ημ   2x 
4  2 4  2 
2 ημx συνx ημx
 2
  εφx
2 συν x συνx

x 1 1 x
στ) 2f  x   2συνx  2f    1  0  2 ημ2x  2συνx  2 ημ 2  1  0 
2 2 2 2
2ημxσυνx  2συνx  ημx  1  0  2συνx  ημx  1   ημx  1  0   ημx  1 2συνx  1  0 
 π 
 ημx  1  x  2κπ  , κ    ή
 2 
 1  π 2π 
 2συνx  1  0  συνx    συνx  συν  π    x  2κπ  , κ
 2  3 3 
22