. rIBL3 MiMAR SINAN UNiVERSITESi. SOSYAL BILIMLER ENSTITUSU FOTOGRAF ANA SANAT DALI FOTOGRAF PROGRAMI BS FOTOGRAFIK DUYARKAT: FILMVE TEKNOLOVJIK EVRIMi (Yiksek Lisans Tezi) OZAN BILGISEREN 9432 Danigman: Dog. Nilgin SiM SULDUR ISTANBUL - Ocak 1998iginDEKILER Onséz Ozet Summary Boldm 1 Filmin Evrimi 1.1 izdigum 1.2 Bulus (icat) 1.3 Kisa Kronoloji (Fotogratik islem Kesifleri) Béliim 2 Duyarkat: Emilsiyon 2.1 Temel Film Teknolojisi 2.1.1 Film Yapist 2.4.1.1 Gérdintd Olugumu 2.1.1.2 Gériintiintin Gelismesi 2.4.2 Film Hizi 2.4.3 Renk Duyarlilig 2.1.4 Keskinlik 2.1.4.1 Géziimleme Giciniin Olgiilmesi 2.1.4.2 Maksimum Keskinlik Elde Etme 2.4.5 Gren 2.1.6 Kontrast 2.1.7 Film Formatian 2.4.7.1 35 mm 2.1.7.2 Roll Film 2.4.7.3 Plan Film 2.1.8 Esdegerlik Sapmasi 2.1.8.1 Esdegerlik Sapmasi Testi 2.1.8.2 Renkli Filmde Sapma Sorunu 2.2 Siyah-Beyaz Film 2.2.1 Siyah-Beyaz Filmde Hiz 2.2.1.1 Yavag ve Orta Hizit Film 2.2.1.2 Hizli Film 2.2.1.3 Ultra Hizht Film 2.2.2 Kromojenik Film 2.2.3 Bayiik Format Film 2.2.4 Lith Film 2.2.5 Kizilétesi Film 2.2.6 Aninda (Instant) Film "1 16 21 21 22 24 27 30 31 31 33 35 35, 36 36 37 37 38 wn a SRS s 46 462.2.6.1 Polapan 2.2.6.2 Polagraph 2.2.6.3 Polablue 2.2.7 Siyah-Beyaz Filmde Temel Hatalar 2.3 Renkli Negatif Film 2.3.1 Renkli Negatif Filmde Hiz 2.3.1.1 Yavag ve Orta Hizh Film 2.3.1.2 Hizl Renkli Negatif Film 2.3.2 Aninda Baski Ureten Filmler 2.3.3 Renkli Negatif Banyo 2.3.4 Renkli Negatif Filmde Temel Hatalar 2.4 Renkli Saydam Filmler 2.4.1 Slayt Filmde Hiz 2.4.1.1 Yavag ve Orta Hizli Filmler 2.4.1.2 Hizh Slayt Film 2.4.2 Aninda Slayt Film 2.4.3 Tungsten Dengeli Slayt Film 2.4.4 Duplicate Filmleri 2.4.5 Plan (Slayt) Film 2.4.6 Reversal Banyo 2.5 Filmler Hakkinda Bilgiler 2.5.1 Film Kutusu Uzerinde Yer Alan Bilgiler 2.5.2 Plan Film (Sheet) Kod Gentikleri 2.5.3 Filmlerin Muhataza Edilmesi 2.5.4 Banyo Edilmis Negatif, Pozitif Filmlerin Saklanmasi Bolum 3 Emilsiyonun Gelecedi 3.1 Digital Kamera 3.2 Digital Gérdntd Elde Etme ve Gériinti 3.3 Klasik Fotogratlama Karsisinda Digital Gériintileme din Kullanim Alanlart Sonug Kaynakga 49 49 49 Saass 57 59 62 63 63 66 66 23889 nm 72 74 75 76 80 83 87 88Onséz Baslangicindan gunumize dek "Camera Obscura’nin yapisal ézelligi tazia degismemekle birlikte onun poziandirdigi yiizeyin gelisimi arastirma ve denemelerle sdrekli ilerlemistir. Butdn bu adimlar, tarih iginde binlerce farkli kalici gérintd Uretme metodu ve araci gelistirmistir. Fotografik gériintinuin pratik yoldan elde edilmesi ve gogaltiimasi isleminde gimis halejeniirlerin igiga kargi gésterdikleri duyarliliktan yararlaniimistir. Film ve sonrasindaki banyo asamalarinda bu sistemin esaslarindan faydalanilarak elverisli bir gérintu uretme sistemi olusturulmustur. Yeni arayis ve galigmalar kesintisiz olarak devam etmekte olup, daha hizii elde edilebilen, daha basit, orjinale sadik renklerde, kusursuz keskin v.b hedeflerle birbirinden farkli amaclarda ve farkli galigma yapilarinda filmler dretilmistir. Filmler, protesyoneller, amatérler kadar fotograf geken diger genig kitleyide ilgilendirmektedir. Bu galigmada filmlerin tipleri, ézellikleri, olanaklar dahilinde maksimum érneklemeyle birebir sunulmustur. Fotogratik emillsiyonun yapisini ve ¢aligmasini anlamanin, birbirinden bagimsiz malzemeleride de§eriendirmede ortak kriterlerlerle aki! yirutmede kullanicy! dogru sonuca yaklastiracagini Umidetmekteyim. Tez olugumuna katkilarindan dolay!, basta danigmanim Dog. Nilgin Sim Siildur olmak dzere Nurettin Sari - OFSET Yapimevi ve Ora Renk Ayrimcilik, Selim Can - INFORMATION LTD, Canan Erézen, Onder Durmaz, liker Soytiirk - AGAGKAKAN ve Muzaffer Karademire tegekkiir ederim.Ozet Film, fotografik gérintUniin olugmunda kullanilan vazgecilmez araglarin baginda gelir. insanhik tarihi boyunca, gérintl dondurulup saklanmak istenmis, optik pek gok arag icad edilmesine kargin ancak pozitif bilimlerin baslangici olarak kabul edilen 18.yy'in baslarinda, fizik ve kimya deneyleri, aragtirmacilan’ géruntiindin kalici kilinmast yolunda ilerlemelere ve kesiflere goturmdstir. Aradan gegen 160’a yaklasan yil boyunca binlerce fark gOruntl Uretme yolu ve iglemi Uzerinde galigilmistir ve halen arastirmalara devam edilmektedir. Tum bu denemeler gegmigte oldugu gibi glinUmiizde de bik bir sistem karmagasi ve uyumsuzluk yaratmaktadir. Diger tarattan daha iyimser bir yaklasimia, Uretilen bu fotografik malzeme ve onu kullanan makinelerin genig bir yelpazede cesitllik ve alternatifler sundugu disiindldiginde, bu defada tim bu materyallerin zamani geldiginde ne gekilde kullanilacagi sorun olmaya baslamaktadir. Uretilen fotograf malzemelerinin neredeyse tamaminda gumlg ve giimis halejenirler kullaniimaktadir Durum bdyleyken tum prospektis ve datalara karsin ancak fotograflama ve banyo igleminden sonra kullanilan film Ozerinde yapilan seyin dogru yada yanlig oldugu gorulmektedir. Genellemeyle, banyo isiemi, sonug gériintliyle gekim arasina zamani sokmakta ve zaman birgok degiskenin yeni degerlere tasinmasini saglamaktadir. Pek gok film Uretici firma Uretim standartlarini cok yuksek kalite degerlerinde tutmasi ve belli tolerans sinirlari cizmesine karsin fotograt ceken kisi, ekipmaniar: yiizinden, kendi test degerlerini olusturmak zorunda kalmaktadir. Filmler, gérlinta Gretiminde hammaddelerdir ve konu hakkinda bilgiler geligmekte ve biriktirmektedir. “Fotografik Duyarkat: Film ve Teknolojik Evrimi" adini tagiyan tez, igia tepki gdsteren duyarlt yiizeyden asetat tabanli filme gegisi ve yavas yavas asetat tabanli filmden, karanhik oda islemlerinden vazgecip, digital sistemde gdruntd elde etmeyi incelemistir. “Filmin Evrimi" bagligi altinda incelenen birinci bélumde, isi§a duyariilastirma deneyleri ve ilk elde edilen sonuglarla start alan amansiz yarig hakkinda derlenmis bilgiler bulunmaktadir. ikinci béliim “Duyarkat: Emiilsiyon” giiniimizde kullanimda olan filmlerin yapilari, film tipleri, spesifik ézellikleri ve sonuglari hakkinda uygulamalar sonucunda edinilmis bilgileri sunmaktadir. Ugincti ve son béliim "Emilsiyonun Gelecegi” baslidiyla, teknolojik degisim ve ara gegis dénemini yagadigimiz gu giinlerde, digital gériintileme, digital géruntdndn kullanim alanlari ve klasik-digital gdrintiileme arasindaki avantaj- dezavantajlan incelemistir.Summary Film is the main material on the procedure of producing photographic image and with out using film, it's impossiable to keep recorded image. From the ancient times till the end of the 17 century, elusive image had planned or wanted to trap in frozen frame. Even though, too many optical gadgets had invented, improvements and inventions to keep recorded image by the light of physical and chemmical experiments, had started in the date that positive science come up at the beginning of the 18 century. During that nearly passing 160 years, thousands of different approaches had experimented to produce photographic image and still altered technics are developing on the same subject. All these approches made a big kaos and system mess from the beginning, till now. On the other hand with an optimistic point of view , all these photographic products and cameras are displaying plenty of differences and alternatives, on the large scale. In this case, there becomes a big problem of “when” and “how’ to use all these materials. Nearly hundered per cent, silver salts are being use to produce photographic products. At this point having an image by using silver system procedure, there is always “time" between the shots and the results. Time changes the object values which photographed for a minute, and that makes hard to judge the result which had interrupted by the time of development process or printing process. Even thoug, photographic film producing firms make data guides or high tolarace products, photographers had to detect their own equipment configuration. Film is the unique raw material. Variables of the phographic process and instruments are rapidly developing, increasing and changing each day. The title of the work “Photographic Emulsion: Film and Technical Evolution” searched movements trom the emulsion that responds the light to acetat-based emulsion and from that to brand new, high-tec digital imaging systems, which skip darkroom process. In the first chapter titled “Evolution of Film” , it had been searched that how the big race started up from the first light sensitization experiments and early results of it utill now. In the second chapter “Emulsion” compiled specific datas and prospectuses of the films in the market by their practical samples and results. The third and last chapter “The Future of Emulsion” searched the digital imaging systems, transformation from conventional photographic systems to the digital system and the benefits and disadvantages of the conventional and digital systems. | would like to thank to my teacher and adviser Assit.Prof. Nilgiin Sim Sildir and the rest of the people with their firms who activated and supported my work : Nurettin Sari - OFSET Yapimevi and Ora Renk Ayrimeilik, Selim Can - INFORMATION LTD, Canan Erézen, Onder Durmaz, liker Soytirk AGACKAKAN and Muzaffer Karademir.1. Bolum “Filmin Evrimi” - Bu ilk bolum, Rénesans sonrasindan baslayip 17.yy'in sonlarina dek akillarda olusmug bir fikrin yani Camera Obscura ile elde edilen gériintillerin. isik yardimiyla duyarli bir yizeyde sabitlestirme idealinin nasil pratige dénustiguni incelemektedir. Birinci balmin ikinci kisminda, BuyUk Kesif ve hemen ardindaki surecte hizla ivmelenme kazanan fizik ve kimya alanindaki gelislemenin fotografik gériintileme islemlerine dahil edilisi incelenmektedir. Ugiincii ve son kisimda Fotografik Kesifler Krononojisinde hizii bir bigimde, bulunusunun ardindan heniz yarim asir gecmeden nasil gahis adlari yerine daha sonradan markalagacak firmalarin 1gidja duyarli malzeme Uretme yarigina girdikleri tarihlendirmelerle sunulmaktadir. Birinci béliim Tezin %15'ini olusturmakta ve tarihsel gelisimini incelemektedir.1.1- iz Diigtim Kamera yardimt ile resim, “Geg Rénesans’tan beri yapilmakta ve fotograt makinesinin ilkeleri goktan beri bilinmekteydi: “Isik karanhik bir odanin duvarindaki delikten igeriye girip, digarida bulunan seyin hayalini (resmini) ters olarak kargi duvarda bigimlenditir" "Camera Obscura” - Karanlik Oda'nin resim Uretiminde kullanimi, “Geometrik Dogrusal Manzara’nin Leon Battista Alberti, Flippo Brunelleschi ve Donato Bramante gibi sanatgilar tarafindan resimde uygulanmaya baslamasindan bir yizyil sonrasina kadar gergeklestirilemedi. Onlarin, manzara resmi igin klasik kurallarint dayandirdiklari teori, Igik iginlannin nesneden gikip, Koni veya gérsel piramitin zirvesindeki géz_tarafindan algilanmasiydi. Resim yizeyi, bu gérsel piramit'in dikey kesiti olarak gérdllyordu. Alberti, kitabinda (On Painting- 1435) bunu bir pencere ile karsilastirdi: “Herseyden énce resimleyecegim yiizeyde bir dért kése gizerim ve bunu agik bir pencere olarak kabul edip, icine resimlenecek nesneyi olurturum”. Alberti'nin teorik penceresi fikrinden yola cikarak gergeklestirilen bir sonraki kesif, basitge dikey olarak yerlestirilmis, camin merkezinden (bir anlamda SSR vizdrden) bir bakig yoluyla cam SS SS SSS] azerine cizim yapiimasiyes. Albrecht — |] Direr 1525'te bu tir bir aletle bir portre resimledi ve alet_hakkindaki yorumu séyle oldu: “Bu. birisinin portresini yapmak isteyen fakat bunda ciddi olmayanlara gére iyi". Eger isik iginlari_ ince delikten gegip dikey ylzey tarafindan alinirsa, Alberti’nin teorik penceresi, kamera gibi gériintdyd kopyalayabilirdi. Karanlik odanin ilk tanimi Giovanni Battista della Porta tarafindan, kitabinda (Natural Magic-1553) bir teknik ressama yardim olarak, yapildt Paris' Jesuit'nin “Perspektt Kurallan”kitabindan gizim aparat Onbes yil sonra Padua Universitesinde profesér olan ve perspektif Uzerine yazilar yazan Daniello Barbaro, igne deliginin yerine bir tens konulmasi durumunda daha parlak bir gériinténiin dretilebilecegini gésterdi. "EGer bir mekanin tiim pencere ve kapilar! igeriye lensten gelen diginda isik girmeyecek gekilde karartilirsa ve karsi tarafta bir kagidi ileriye ve geriye oynatirsaniz en net detay ortaya gikar, bu kagidin dzerinde bitin gériintd gergekmig gibi renkleriyle, gélge ve hareketleriyle belirir. Sabit bir kagit ile bitin 8manzaray! bir kalemle gélgelendirip, hassas bir sekilde renklendirebilirsiniz’. Camera Obscura, énceleri gergekten bir sanatginin igine girebilecegi kadar biyUk bir odaydi ve taginabilir olmadigi igin kullanigsizdi. 17. ve 18. yizyilda iki yaninda ayaklari bulunan bir kutunun bir tarafinda lens yerlestirildi, diger tarafi ise buzlu camla kapatildi ve bu gekilde mercekten gelen gériintii buzlu cama disitrildd. Daha gelistirilmis bir modelde ki, bu érnek modern reflex fotograf makinesinin atas! olarak anilabilir, kutunun én yUzindeki lensten, igeriye 45 derecelik agiyla yerlestirilmis aynaya diigen gértintd, kutunun Ust yiizeyi ile ayni diizlemde Camera Obscura Lenston gogen goront 45° bulunan buzlu cama yansitilmaktaydi ve resim bU ayia duran aynadan, kagidin deorinde duracadh sayede cam Uzerine konan ince bir kagida giziliyordu. *"*¥*"s" Bunun bir yararida gériintiiniin bir énceki modellerde oldugu gibi bag agagi degil, diz olmastydi. Fakat bir sorun vardi, sanatgilar perspektif kurallarina uygun resimler elde etmek amacindaydilar. Gériintii tabak bigiminde, dairesel basit bir lens (biyiiteg gibi) tarafindan elde ediliyordu ve gériinti dizleme ulastiginda keskinlik oldukca azaliyordu. Gift lens kombinasyonu ile duzlemde kabul edilebilir bir netlik elde edildi ve degisik odak uzaklikii lensler, aginin portreler igin dar, manzara resimleri iginse genis olmasina imkan tanidi. 18. yizyilda Camera Obscura dyle yeterli dizeyde iyilestirildi ki, artik sanatgilarin siradan aletleri arasindaki yerini almisti. Kont Francesco Algarotti, Resim Uzerine Denemeler (1764) adi eserinde Camera Obscura izerine bir bélimde séyle yazmistir: vitalyanlar arasinda en gagdas ressamlar bu bulustan cok faydalandilar, aksi taktirde zaten bu kadar ok geyi canlandirmak miimkiin olmazdi". Fotografta da, esas, kamerada ki gérintiindn, obje dzerindeki isik hareketlerine sadik kalarak, tesbit edilmesi, dondurulmasidir. Bitkilerdeki klorofilin aydinlikta yesil rengi arttirmasi gibi, eskiden beridir gézlemler sonucu elde edilen bilgiler dogrultusunda, giimilg tuzlarinin (gimusle etkilesimde bulunan halejeniirler) igigin etkisiyle esasli bir bicimde degisiklige ugradiklart (birlegik elementin serbest kalip, koyu-saf giimiigiin geride kaldigi) ve karardigida bilinmekteydi. Ama bu olay! ilk olarak bilimsel bir dizeyde, 1727 de inceleyen kisi, Alman tabiat bilimci Johan Heinrich Schulze'dur. Schulze, bunu simyager Christoph Adolph Balduin’in deneyini tekrar ettigi sirada gézlemledi. Bauldin 1674'de kirecin (kalsiyum karbonat), nitrik asitte (aqua regia) tamamen ézildugind ve kalsiyum nitrati olusturdugunu, bununda atmosferdeki nemi emdigini buldu. Gamuru damittia! deneylerden birinde sans eseri, tortunun karanlikta soguk olmasina ragmen isima yaptigini gordi. ve buna “isik veren” (fosfor) adini koydu. Schulze'un, Bauldin’in deneylerini tekrar ederken kullandigi nitrik asit (aqua regia), saf degildi, iginde gumiis 9vardi. Kireci kendisinin drettigi kalsiyum nitrat ve gui Wig Karbonat karigim: igerisinde gézd. Birlegik maddenin giineste koyu mor renge déniistiigiinl farkettiginde oldukga sagirdi. Fakat isinin etkisiyle béyle bir degisiklik ortaya cikmadi ve Schulze tepkimenin isiyla degil igikla ilgisi oldugunu ortaya gikardi. Teorisini ispatlamak igin bir cam sigeye kireg-giimis nitrik asit karigimini doldurdu. Igigin serbestge girebilmesi icin sige yiizeyinde kiigik bir alan birakip, sigenin geri kalan yizeyini koyu maddelerle rttl. Bir kagida sikigik bir dizende isimler ve ciimleler yazip, keskin bir bigakla yazilarin Uzerinden gegip bir gablon hazirladi. Hazirladigi bu gablon kagidi sigenin dzerine bal mumuyla tuturdu. Giineg igigina gikardigi sigede, biraktigi kigik araliga kagidin denk gelen yerlerinde, gok gegmeden, cabucak ve tam olarak kagittaki isim ve yazilarin kopyalandigin! gézlemledi. Schulze bu isik duyarliligi deneyini “karanlik veren” (scotophorous) olarak adlandirdi ve 1727'de Nuremburg Doga Filozoflar: Akademisine galigmalarini, “Igik veren (fosfor) yerine kegvedilen karanlik veren”, “Dikkate deger bir giines tgini tepkimesi deneyi” basliklariyla sundu. Kimyagerler hemen Schulze’un deneylerini tekrar etmeye basladilar ki bu deneyler tim Avrupa’da cok iyi biliniyordu. 18. yizyilin sonunda Camera Obscura’nin elle tutulamayan resmini artik tuzagja digirme diginceleri gizli olarak olugmustu. Pratik teknigin ortaya konmasi istegi, 18. ydzyilin sonlarinda yikselen orta sinifin benzeri gériilmemis bir resim talebiyle tegvik edildi. Gok miktardayeniden iretime ihtiyag duyulmaktaydi. Onceleri lithografi (tag baski) icadedilmisti, sonra tahta oyma kalip kullanilarak resimler, hemen hemen sonsuz sayida basildi. Aydinlanma gaginin sembolii olan Diderot ve d’Alembert’in ansiklopedileri 1751- 1765 yillart arasinda yayinlandi ve resimler agisindan epeyi zengindi. Bu resimler en ince ayrintisina kadar gesitli konular ve meslek dallar ile ilgili resimler igermekteydi. Artik camera obscura optik techizatlar arasinda yerini almist!. Mekanik aletler sayesinde, uzun siiredir bagli kalinan artistik gabalardan kurtulmak istenmekteydi. Bir kisi, bu dénemde sanatg! olmasada, ressam olabilirdi. Orta sinif yuki bir portre talebi igindeydi. Fizyon gizim teknigi (physionotrace) 1786'da Gilles-Louis Chertien tarafindan bulundu. Orjinal, bakir plaka Uzerine kazinarak kopyalantyor ve plaka kagit izerine istenilen miktarda kopyalama yaptyordu. Bu teknik, icad edildigi yillarda oldukca popillerdi, 600 adet portre 1797'de Paris Salon’daki sergide teghir edildi Fevret de St.Memim, fizyon gizim teknigini Amerika'ya tasidi ve sayisi 800 den fazla portre yapti. Sanatsal maharet igin dretilmis bir bagka mekanik alet "Camera Lucida” idi ingiliz bilim adami William Hyde Wollatson 10 Camera Lucia.tarafindan 1807 de tasarlanan alet, ylksekligi ayarlanabilen dlcekli bir boru Uzerine tutturulmug cam bir prizmayi tagimaktaydi. Bu prizma, gizimi yapacak kiginin hem konuyu, hemde gizim yapilan kagidi ayni anda gérmesini saglamaktayd!. Camera Lucida adi ve islevleri bakimindan camera obscura'ya benziyordu ve kolayca tasinabiliyordu Bundan sonra da, el ile gizim gerektirmeden, isigin kendisinin resmi sabitlestirmesi fikri ve bu konuda kesif galismalari basladi 1.2- Bulus (icat) Kamera resmini isik tepkisiyle kaydetme girigimini diigiinsel agidan gergeklestiren ilk kisi, hem Camera Obscura'y: hemde Schulze'un igigin, gimiig tuzlani dzerindeki etkilerini inceleyen deneylerini iyi bilen Thomas Wedgwood'dur. 1800 lerden hemen énce Wedgwood deneylerine basladi. Kagit ve deri yiizeyleri giimig nitratla duyarllastirarak, diz objeleri yada boyadigi yar! gecirqenleri bu yiizeylerle kontak alarak qtin isigiyla ki sonra gértintiyii tesbit etmenin her hangi bir yolunu bulamadi. Gériintiller igikli ortamda pozladi. Wedgwood elde eltigi giines baskilarini, kalict kilamadi, gUnku kontak aldiktan pozlanmaya ve daha da kararmaya devam ettiklerinden, Wedgwood elde ettigi gériintilleri karanlikta sakladi ve ilgilenenlere mum isig1 ile gésterdi. Bagarisizligin verdigi hayal kinikligt, Wedgwood'un katilye giden sagligiyla birlesince denemelere son verdirdi. Orta Fransa'dan (Chalon-sur-Saone) Joseph Nicephore Niepce gok daha bagariiiydi. 1765 yilinda zengin bir burjuva olarak dogan Niepce, kisa bir ordu hizmetinden sonra, kendini teknik icatlara adadi. 1813 yilinda Fransa’ya yeni ithal edilen litografi (tag bask) makinesiyle, gériint kopyalama islemine basladi. 1816 yilinda isigin etkisinden yararlanarak cisimlerin gériintiistind, kamera igindeki duyarli malzeme iizerine kaydetme konusuyla ilgilenmeye baslayan Niepce, farklt boyutlarda kameralar uretmekteydi ve 6nceleri sabit diyaframli lensleri daha sonradan iris (acikligt ayarlanabilir) diyaframlara déniistirdi. Niepce 20 yil boyunca sabirla de neylerini — stirdardi 1816 yilinda elde ettigi ilk gérdntiler guimiig Klorurli: kagit tizerinde oluslurdugu negatiflerdi ve bunlar nitrik asitle yelersiz bir gekilde saplanmist. Negatif tonlari tersine gevirme Cardinal George o'Amboise'un partes! ‘Neephore Nepoe'n 1826'a Hetography nin zorlugu kargisinda oxiinat gravir 1650 toknii le ale eproddksiyon 1"dogrudan pozitit elde etme amaciyla alternatit malzemeler aramaya basladi. 1822'den sonra metal ve cam iizerine asfalt vernigi (zift) siirdii ve sabitlestirici olarak bir tr yag karigim: (lavanta yagi) kulland). Camera obscura sayesinde pozianan duzlemde, 1gik diigen yerler gelistirme igleminden sonra ciplak kallyordu. Poziama sonrasinda duzlemi iyodin dolu bir kutuya, duyarli yiizeyi agagiya gelecek gekilde konuyordu (iyodin oda isisinda gaz héline déniisgiir). Duman gélgeli_ yerlerde duzlemi koyulastird! ve Niepce bu sayede pekde iyi olmayan érnekler elde etti. Niepce'in kullandigi vernik, kamerada olugan gérintiinin ton degerlerini kaydetmeye yeterli derecede tepki gdstermediginden, pozlama sifreleri neredeyse “bir gin” siirmekteydi. Bu arada giinesin ufukta yer degistirmesiyle, obje Nicophero Niepee. "Le Gras” 1827 Heliography izerinde 1gik ve gélgenin olusturacagi derinlik hissi kayboluyordu. Nihayet 1827 yilinda, bilinen anki kareyi penceresinden “Le Gras"a dogru gériinen manzaray!, sekiz saat stiren bir pozlama sonrasinda, duyarit yizeye kaydetmeyi bagardi. Poziama, yanhzca kalay plakanin duyarlilagtirilmis bélgelerini etkiledi ve gériinti aynadaki gibi sag-sol bakimindan tersti. Bir yemek masasini konu alan daha bagaril bir gérinté. 1890'da Fransiz fotograt topluluguna, dlimiinden sonra, Niepce ailesinin bir ferdi tarafindan sunuldu. Objeler, sige, bigak althigiyla birlikte kase, sarap bardagj ve bir dilim ekmek. Tim objeler orta tonlar, high light'lar ve golgelerle iyi bir sekilde tanimlanmist. Ayni dénemde, Camera Obscura'dan taslak gikarma iginde yararlanan bir diger isim Louise Jacques Neophore Niepce. “Yornek Masasi" 1827 Holography Mande Daguerre'di. Benzer yénde arastirmalarda bulunan Daguerre, optikci Charles Chevalier sayesinde Niepce ile yazismaya basladi. Bu yazigma ve gorligmeler sonucunda 1829 yilinin sonlarinda, buluslarint birlestirecekleri, elde ettikleri sonuglari kargiikit olarak gelistirip, kazanci ortak paylagacaklan ve icatlarini uygun bir zamanda “Niepce ve Daguerre” adi altinda yayinlayacaklarin belirten 10 yillik bir antasma imzaladilar. Fakat 1833 ‘te Niepce didi. Daguerre, bu tarihten sonra labratuyanina kapanarak, Niepce’in eski deney verilerinide gézden gegirerek denemelere basladi Daguerre’in kullandigi malzemelerin bir kismi daha énce Niepce tarafindan kullanilmisti ancak, Daguerre’in yéntemi farkliydi. ©, iyot buhartyla kaplanmig giimiis-bakir levhatar kullanmig, kamera igerisinde bu levhalari 15-30 dakika kadar pozladiktan sonra, 12Jevhadaki gizli gériintiiyi, iginde civa bulunan bir kap tizerine, karantikta fevhanin pozianan yizunu kaba dénuk sekildeyerlestirip, civay!_sitmst! Civanin ince partikitleri, giimis iyodiirinigiklanmig — bdlgclerinde bitikmig ve sonug olarak zayil pozitil qorintiler clde eimigtin Daquerte Jevhayt isitilnig yemek 1uzu eriyiginde yikayarak levha tizerindeki fazia (gereksiz) iyodirden arindimig ve 1, Jacques Mande Daguorre, Stil Lie, 1897 Daguerreotype. Société Frangalse da Photographie Paris béylece gériintiyi—kalict__ hale getirmistir. Her nekadar "Journal des Artistes” in 27 Eylil 1835 tarihli sayisinda kalict gériintiyi elde ettigini yazsada, Daguerre gériintiiyii kalici kilan tesbit islemini bu tarihten iki yi! sonra bagarabildi. 7 Ocak 1839 ‘da Fransiz Bilimler Akademisi, Daguerre’in basaris! hakkinda bir rapor sundu. 19 Agustos1839 ‘da Fransiz Bilimler Akademisi ve Giizel Sanatlar Akademisi, icadin teknigi ve uygarliga kazandirabilecegi_katkilari agiklayip, herkes tarafindan kullanilabilecegini diinyaya duyurdu. Bu siirecle paralel zamaniarda Mang'in diger yakasinda, Niepce’in caligmalarindan ilham alan ve Camera Obscura, Camera Lucida ile cizimler_ Fr . yapan William Henry Fox Talbot, § By Ocak 1839'da Paris'ten Daguere'in icadi ile ilgili haberler geldiginde dikkatleri_ kendi folojenik cizinierine cekmek igin acele etti. Bu gizimler 25 Ocak 1839'da Michael Faraday laralindan Royal Instulion uyelerine gésterildi. Talbot ise caligmalann 31 Ocakta Royal Society’e sunarak ‘Fotojenik = Gizim_—— Sanatinin L, Jacques Mande Daguerre. Temple Bulvan Paris, irdelenmesi” baghgiyla_ yayinlatti acne Talbot kagidi gumiis kloriirle duyarlilagtirmis ve topladig bitkilerle gesitli materyalleri, 1gik yardimiyla kagidin dzerine pozlad: (bunlar ilk fotogram érnekleri sayilabilir). Kagidi tuz yada potasyum kloriirden elde ettigi bir soluisyonda yikayip, 1sik almayan kisimlari etkisiz birakti. Bu sayede gériintii bir sire icin sabitlenmisti. 1835 yilinda kiigik bir kamera kullanarak, yarim saatlik pozlandirmalarla, bir takim negatifler elde etmistir. Talbot. duyarliig: giimig kullanarak arttirmig, 1840'in son baharinda, giimilg iyodiir kullanmaya 13baslamistir. Ayn maddeyi Daguerre’de kullanmaktaydi ve bunun poz suresini kisaltigint tesadiifen bulmustu, Talbot bu teknigi negatif elde etmeyle sintrlandinp, pozitif baskilar igin gtiméig kloriirli kagit kullanmaya devam ett. Bu gelistirme islemine “Callotype” adini verdi ve sonralart “Talbotype” olarak anildi 1854 yilinda Talbot tiim patentlerini yeni “Collodion” yéntemini uygulayan_ Silvester Laroche’a — birakt. ~— Daquerre’in— teknigi Daguerreotype (Daguerrean pictures), kamu oyuna sunumundan hemen sonra ingiltere. Almanya, Avusturya, isvigre, Polonya, ispanya ve Amerika'ya ulasti. Bir yil sonra Japonya ve Gin'de ilk uygulamalar basladi. Daguerre'in kamerasi 50 kg agirligindaydi ve 400 Frank degerindeydi. 1839 yilinin sonlarinda boyutu ve agirligi ugte bir azald!. Kullanilan ilk Willam Henry Fox Talbot. Botanik 6rnek 1899. Fotojenik gi, emiilsiyon plakasi! 165 x 216 mm boyutlarindaydi ve bu formata “tam plaka’ dendi. Yarim plaka 114 x 140 mm, Geyrek 83 x 108 mm, Altida bir 70 x 83 mm ve Dokuzda bir 51 x 64 mm gibi boyutlandirmalar olustu. Orjinal gériintiiniin sag-solu tersti ve plakanin yansimaya yol agan metalik piriltil bir yizeyi vardi. Detaylarin oldukga fazla kaydedilmesine kargin, kontrast disikti. Gigli giines isigina ihtiyag duyuluyordu ve kapali havalardaki igik giicilyle yapilan pozlamalar 30, dakika civarindaydi, Yeterli pozun kag dakika oldugunu kestirebilmek oldukca favla bir tecriibe ve ustalk gerektirmekteydi. Bu kosullarda portre gekimi yapmak tam. bir iskenceydi. Portre gekimi igin, pozlama “Win rony- rox taber Lagock Avion 1809 esnasinda modelin bag ve sirtint hizzalayan ve Fetojenik iim. talyan botanist Antonio Rerttin'y Agustos 1899'da Talbot taralindan yoland destekleyen ézel_koltuklar_kullanilmaktaydt icadin bu agamalarina paralel giden optik ve kimyasal ilerlemeler kisa zamanda bir birleriyle baglanmaya basladi + John Frederich Goddard, Antoine Frances Jean Claudet ve Franz Kratochwila, plaka duyarliiginin ikinci bir halid grubuyla (gimiig bromiir yada giimilg iyodiir-kloriir) hizlandigint kesfetti 4+ Baron Armond Pierre de Seguier, daha koyu siyah elde etmek icin plakalari daha iyi cilalamay', Boston Massachusetts'ten John Adams Whipple ise cila makinesini buldu. + Parisli Hypolite-Louise Fizeau, Daguerreotype'in soguk metalik piriltisini sabitleme iglemine altin katistirarak, koyu eflatun bir ton elde etti. Bu ayni zamanda gériintlyd daha dayanikli hale getiriyordu + John Baptiste Isenring, rétug teknikleriyle géz ve takilarin parlakligini kontrol edip, yuzu tenklendirdi, + Objektif yerine ig bkey ayna kullanimi, pozlama siiresini kisaltti. Alexander Walcott, 1840 Mart'inda New York'ta dinyanin ilk portre stiidyosunu bu sayede acti. Bir yil sonra Richard Beard ayn! makinayla 23 Mart 1841'de Londra’da Polytechnic Institution’da Avrupa’nin ilk fotograf stiidyosunu acti. + Joseph Petzval, Viyana'li matematikci 1840'da, én ve arka birbirinden ayri 3.6 diyafram agiklikli bir objektif tasarladi. Bu Daguerre makinalarinda kullanilan Chevalier objektiflerinden 30 kez daha hizlydi. Petzval objektifleri, ne objektitin ne de tasarimeisinin Alman olmamasina kargin, "Alman sistemi" diye anildigindan yanlis anlamalara yol acti, Baska ilkelerdeki optik dreticiler, drinlerinin performanslarini hesaplamaksizin mallarina bu ismi vererek satislarini arttirmaya calistilar. + Isi§a duyarli hale getirme metodunun gelistirilmesi ve daha kigUk boyutlu fotograt plakalariyla birlestirilmig objektifli makinalarla poz sireleri, 15 dakikadan, 15 saniyelere indirdi. + Natterer, 1841'de Viyana’da askeri bir toreni 1 saniyelik bir pozlamayla, Gaudin'de Paris sokak gérlntilerini 1/10 saniye gibi surelerde fotograflamay! basardilar. Bu ilk foto-mekanik bulug ve sonraki grafik sanati, insan elinin resim dretiminden gekilmesi devrimine yol acti. Niepce’in katkilart ve Ona adanan ilk, gelecekteki teknolojinin temeli ve glniimuze dek siren amansiz yarigin baslangici oldu. Fotogratin icad edildigi tarihten sonraki yarim asir iginde rastladigimiz mucitler ve gahis adlari, yavag yavas yerlerini arastirma gruplarina ve bir sonraki ylizyiida deviegecek markalara, Uretici firmalara biraktr 151.3- Kisa Kronoloji (Fotografik islem Kesifleri) 1727 J.H. Schulze giimi nitrat ve tebesir tozunun tgiga duyarliliginin kesti. 1772 J. Priestley “Renklerle ilgili olarak Isigin grdndsi, tarihsel ve simdiki durumu’” adit eserin yayinianisi 1777 CW. Scheele, giimig klorur’in isikla giimige indirgenmesi, baz! renklere (menekgse, mavi) daha duyarli olusunun ve amonyagin giimis klorirun igiga duyarliligin: yok ediginin kesfi. 1800 Sir J.F.W. Herschel, Kizil dtesinin kesfi. 1800 T. Wedgewood ve H. Davy, sabitlenemeyen giimils nitrat ve klorir fotogramlar. 1819 Sir J.F.W. Herschel, teo-siilfat'in (hypo) kesfi. 1826 J.N. Niepce, Heliografi teknigiyle pozianmig bélgelerdeki ziftin lavanta yaginda géziildiginiin kesti. 1835 W.H.F. Talbot, gimiis nitratla duyarlilastirilmig kagida “totojenik gizimler” ve negatif baskilar. 1839 L.J.M. Daguerre, Daguerreotype isleminin yayinlanisi. 1839 H. Bayard, direkt pozitif kagit islemi: 1840 W.H.F. Talbot, calotype-negatif gelistirme ve pozitif basma iglemi. 1840 N. de St.Victor ve R. Hunt, termografinin kesfi. 1842 Sir J.F.W. Herschel, cyano-type islemi: 1844 R. Hunt, ferro-oxalit iglemi ve ferro-sillfat banyosu. 1847 N. de St.Victor, albtimin cam plakanin icadi. 1850 D. Blanquart - Evrard, albiimin kagit. 1851 G. Le Gray, mumlu kagit baski islemi 1851 F.S. Archer, islak kollodion islemi. 1851 Regnault ve Liebig (birbirinden bagimsiz), pyrogallol gelistirici. 1852 W.H.F. Talbot, fotogratik indirgeme (gravir) iglemi. 1853 A.A. Martin, tintype, ferrotype, melainotype'larin bulunugu. 1854 J.A. Cutting, ambrotype. 1855 J.C. Maxwell, ana renklerin ayriligi. 1855 Poitevin, karbon potasyum bi-kromat baski islemi. 1858 H. Anthony, amonyakla titsilenmis albumin kagit. 1860 Kollodion kuru plaka. 1862 L. Ducos du Hauron, renkli gériintii elde etmek igin igik béliicd: kamera. 1865 Woodbury tipinde foto-mekanik baski. 1868 Fotolithograti/Kollotype 1868 L. Ducos du Hauron, “Fotografin renkleri - Les Couleursen Photographie” eserin yayinianisi. 1871 Liverpool Kuru Plaka Sirketi, jelatinle kaplanmig giimiig bromir baski kagitlarinin seri dretimi. 161873 H.W. Vogel, boyanarak duyarliligi hassaslastiriimig orthokromatik kollodyon plaka. 1873 W. Willis, platino type. 1878 Jelatinle kapli gimig bromirli kuru cam plaka. 1879 Foto-gravir. 1880 W.de W. Abney, hidrokinon gelistirici 1880 J. Eder ve Toth, pyrocatechin gelistirici banyo 1882 H.B. Berkeley, organik banyo ajaniarin korumada sodyum siilfitin kullaniligi 1883 J. Eder, klorobromiir kagit banyosu. 1884 George Eastman, roll film sistemi ve makinayla kaplanan seri iretim baski kagidi. 1884 Vogel-Ohbernetter, orthokromatik kuru plaka Uretimi. 1886 W.de W. Abney ve P.E. Liesegang, aristotype jelatin giimiis klorir kagit Uretimi. 1887 H. Goodwin, seliiloz roll film igin patent bagvurusu, 1887 G. Pizzighelli, bask: igleminde platin kullanimi. 1888 Kagit muhatazali roll film dretimi. 1888 J. Carbutt, seliiloz yapraklar Uzerine emilsiyon kaplama. 1888 Jelatin gdmiig bromiirld kagit. 1888 Kodak kamera “Siz digmeye basin, biz gerisini hallederiz”. 1888 F. Hunter ve V.C. Driffield, actinograph. 1888 M. Andresen, p-phenylenediamine gelistirici banyo. 1889 H. Shawcross, Vandyke - kahve rengi bask! islemi. 1889 Eastman, nitroseliiloz roll film tabani. 1890 Jelatin giimiig kloriir, baski kagidi dretimi. 1890 F. Hurter ve V.C. Driffield, “Fotografik arastirmalar’ adh eserin yayinianisi. 1890 Platinum klorir kagit Uretimi. 1891 L. Ducos du Hauron, Anaglyps, 3 Boyutlu fotogratlamada kirmizi ve yesilin ayirma igleminde kullaniligi. 1891 M. Andresen, para-aminophenol gelistirici Rodinal. 1891 A. Bagisch, metol gelistici. 1891 F. Ives, kromoskop, tek gekimde tig renk ayrimi yapan kamera. 1891 S.N. Turner, Kodak daylight tipli roll film dretimi. 1891 G. Lippmann, dalga boyu girisimleriyle, renk sisteminin incelenisi. 1893 Beakeland, Velox giimig kloriir amonyakli-gaslight kagit. 1894 J. Joly, perdede toplamsal renkli gériintiilerin incelenmesi. 1895 R.E.wJ. Liesegang, giimiisiin agirtilip boyal gérdntiniin kalici kilinmasi. 1895 W.C. Roentgen, X-iginlari ve radyografinin kesti. 1896 R.E.J. Liesegang, perdede mercekle renk igleminin incelenmesi 1899 T. Manly, ozotype karbon. 1901 A. Eichengrun, seliiloz asetat film tabanin gelistirilmesi 1902 H. Luppo-Cramer, metol-hydrokinon gelistirici banyo. 1902 Kodak, jelatin kivrilmayan film arkaligi (destegi). 71903 Agfa, panchromatik film dretimi. 1905 K. Schinzel, boyar maddenin pargalanisi 1906 Finlaycolor, perdede toplamsal renk diizlemi. 1906 F.C.L Wratten ve Wainwright, ticari pankromatik plaka Uretimi. 1907 Lumiere Kardesler, autochrome plakalar. 1907 B. Homolka, renksiz (beyaz) renk gelistirme islemi. 1907 C.W. Piper ve E.J. Wall, bromoil iglemi. 1908 Dufay, renk deneyleri 1912 R. Fischer ve H. Siegrist, renk kuplérleriyle boyanin sekillendirilmesi. 1914 A. Keller-Dorian, projeksiyona uygun sinema sistemi. 1915 Technicolor boya emilimli sinema filmi. 1915 Kodachrome, gikarimsal-iki renk iglemli negatifi siyah/beyaz film. 1916 Agtacolor, perde gésterimine uygun boya vernikii film. 1919 Autotype sirketi, carbro baski iglemi. 1920 H. Luppo-Cramer, duyarsizlastirma iglemi (desensitization). 1921 Pako otomat banyo makinasi. 1921 A. Bocage, caniilar dzerinde x-iginlamayla tomograti galigmalar! 1923 J.G. Capstatf, Cine-Kodak reversal iglemli sinema filmi 1925 Boya emilimi. 1928 Kodak projeksiyona uygun renkli sinema filmi. 1929 K. Jackobson, amonyak ve amonyakli giimiis klorlir ile hiper duyarlilagtirma. 1930 Ug renk carbro bask islemi. 1932 Agfa projeksiyon filmi. 1932 B. Gaspar, Gasparcolor boya agirtmali sinema filmi. 1935 L. Mannes ve L. Godowsky, Kodachrome 16 mm sinema filmi, gikarimsal ig-renk, reversal film, renk kuplérieklenmig developerler (1936 - 35 mm, 1938 - Plan filmler). 1935 Gasparcolor opak boya-agirtmali baski malzemeleri. 1936 Agfacolor Neu, tripack kuplérleri bir araya getiriligi 1938 N.F. Mott ve R.W. Gurney, gizli gériintii teoris 1938 C. Carlson ve O. Kornei, kuru toz pigmentli gériinti: kopyalama sistemi. 1939 A. Rott ve E. Weyde, dagitmali transfer (kopyalama) sistemi 1939 Agfacolor negatif-pozitif renkli baski islemi. 1940 Iiford Multigrade, degisken kontrastlikta kagit 1941 Kodacolor dagitiimig-kuplérld renkli negatif film. 1942 Ilford, phenidone gelistirme ajani. 1943 Kodacolor havayla dagitimlig-kuplérlii renkli reversal film. 1946 Ektachrome reversal plan film 1946 Kodak Boya transfer baski islemi. 1947 D. Gabor, Holography teorisi. 1948 E.H. Land, Polaroid siyah/beyaz peel-apart malzeme. 181948 Kodak seliiloz triasetat film (nonnitrat taban) 1948 W.T. Hanson, Kodak turuncu tabanht renkli negatif film. 1950 Eastman renkli negatif filmler ve sinema bask: filmleri 1950 Du Pont polietilen terephthalate (PET) film destek tabakasi. 1955 Kodak C Tipi Ektacolor kagit. 1955 Kodak R Tipi Ectachrome kagit. 1963 Polacolor peel-apart renkli (dagitmall) transfer film. 1972 Polaroid SX-70 renkli integral film. 1976 Kodak Instant (aninda baskt ireten) film. 1978 Polavision kendinden banyolu, 8 mm toplamsal sistem, sinema filmi. 1979 Ilford Galeri kagit. 1979 Cibachrome “A” Pearl kagit. 1979 Olympus OM-2 fotograt makinesi, poziama esnasinda film Uzerinden aldigi Slgumle, pozlama ve sireyi kontrol edebilen ilk digiim sistemi. 1981 Ilford XP-1 400, renkli film teknolojisiyle Uretilmig ve C-41 yada XP-1 developeriyle gelistirilebilen siyah/beyaz film. 1981 Kodak Ektachrome 160 sinema filmi, 8 ve 16 mm formatlarinda, EM-26 gelistirme islemii. 1981 3M 640 ASA\‘ik yiiksek hizii, tungsten dengeli film. 1981 Kodak Ektaflex PCT, renkli negatif ve saydamlar igin tek sollisyonlu renkli bask: sistemi. 1981 Gelistirilmig Cibachrome A-II malzeme ve P-30, ev kullanimin: kolaylastiran gelistirici banyo. 1982 Kodak Disc Kamera, Film ve banyo islemi. 1982 Sony Mavigraphy, elektronik fotogratlama islemi 1983 Devrim yaratan T-gren emillsiyon sistemi sayesinde iretilen Kodak Ektar 1000 renkli negatif film. 1983 Polaroid Autoprocess 35 mm aninda saydam gelistirme makinasi, bir renkli ve iki adet siyah/beyaz aninda gérinti dreten slayt film piyasaya surildil. 1983 Polaroid Polaprinter, 1 dakikada (instant) renkli baski yapan printer. 1983 Technido! developer, Kodak Technical Pan 2415 film igin tasarlanmig banyo. 1984 Kodak Camcorder (kamera-kayit) 8-mm kasetli video sistemi. 1984 Vivitar Autofocus 200 AF Lens, konudan ve sonsuzdan yansiyan, lensten gegen igin demetinin mesate farkini élgeklendirerek galigan lens. 1986 Video kameralar Sony, Canon ve digerleri. 1987 Kodak T-Max developer, T-Max (T-grenli) filmler ve diger siyah/beyaz filmler igin tasarlanan gelistirici banyo. 1989 Kodak Ektapress 1600, normal islemle 3200'e ve ittirmeyle 6400 de pozlanabilen renkli negatif film. 1991 Kodak Photo CD. 1993 Fujix E2 Digital Fotograf makinesi. 1994 Kodak DCS digital magazinli Canon EOS-1 makine. 192. Bolum “Duyarkat: Emiilsiyon” - ikinci béltim, fotografin olugmasinda hammadde niteligi tagiyan, filmin igiga nasil tepki verdigini, Uzerinde kalict gériintiintin nasil olugtugunu ve gesitlerinin hangi amagiar_ dogrultusunda * nasil kullaniimasi gerektigini gorse! dreklemelerle sunmaktadir. Degisik emiilsiyon tipleri, siyah-beyaz, renkli negatif ve slayt filmleri arasindaki temel kriterler ve ayrilan ézellikler incelenmektedir. Tezin agirlikla Uzerinde durdugu béltim %60'mn yazili oldugu bu bolumdir2.4 Temel Film Teknolojsi Modern film kimyasinin detaylari elbette oldukga karmasiktir, fakat normal bir fotograt galigmasinda kullanilan tim emulsiyonlar ayni temel prensiple galisir. Isiga duyarlt gumiis iyonlarin iginde barindiran bir matris (kristal kafes), film yizeyine digen gériintinin parlakligina tepki gésterir. Bu, tek bagina filmde gézle gérillur bir degisiklige sebep olmaz, fakat gelistirici bir soldisyon ile igleme sokuldugunda, her kristalin duyarliligi milyonlarca kez arttirtimig olur ve bu kimyasal reaksiyonla Uzerlerine isik diigen kristaller glmiise déner. Béylelikle de gérlintintin gergek ve devamli kaydi saglanmig olur. Bu sonug kabaca bilinen siyah-beyaz negatifi verir. Daha ilerki béllimlerde gérecegimiz, film tarihinde iki énemiiilerleme; renkli ve reversal (geri gevirme - slayt) teknolojisi, bu basit processi (islemi) daha da ileriye gétirmistiir. Bununla beraber, renkli negatif, slayt (saydam) filmlerde siyah-beyaz emilsiyonlar igerir ve banyolarinin ilk agamalari da temel olarak siyah-beyaz film banyosudur. Temel film teknolojisini anlamak igin, siyah-beyaz negatifi incelememiz gerekir. 2.1.1 Film Yapisi Her film igiga duyari kristallerden olugur. Kaydedilebilen detay, bu kristallerin nedenli kiguk ve sik olduguna baglidir ve film tipleri arasindaki baz! temel farkliliklar Kristal gekilleri, boyut, hacim ve tabaka haline getirilme degiskenleri sayesinde olugmaktadir. Kristaller, gmdg bilesiklerinden olugur. Renksiz gdmisiin, potasyum klorlr, potasyum bromir veya potasyum iyodiirle yaptigi karigimlardir. Bu zerrelerin kullanilabilir olmast igin ince bir tabaka iginde sabitlestirilmis bir pozisyonda tutulmasi gerekir ve film iireticileri bu ig igin jelatin kullanir, 35 mm bir filmin kartugundan gikan ucuna dikkatle bakildiginda, makinaya yerlestirildiginde perdeye denk gelecek yizeyin, gri veya sarimst, donuk, yari-mat bir yapida oldugu goruldr. Bu, gok sayida giimiis kristalin iginde gémulti bulundugu jelatin tabaka, diger deyimiyle emiilsiyondur. Jelatin kuruyken oldukga sabittir ve kristalleri sikica pozisyonlart bozulmaksizin tutar, fakat islandiginda sigerek genisler ve gelistirici siviy: absorbe eder. Filmin ucu hafifce islatilip, yuzeye dokunuldugunda, yapiskanlastig: hemen farkedilir. Bu elastikiyet, gelistirici banyonun (developer) ve diger sivi kimyasallarin, jelatin tabaka igine kolaylikla girip, pozisyonunu bozmadan her kristali etkilemesini saglar. Fakat tim bu emillsiyonu destekleyen, kartugu iginde film dénerken geklini bozmadan tasiyacak kuwvetli bir tabana ihtiyag vardir. Filmin diger taraft gevrildiginde, gériilen karanlik ve parlak yizey, seliloz triasetat tabandir ve banyo islemi (develope) bitiminde gérintd bu saydam tabakada izlenebilir. Plan film, daha saglam, kalin, plastik polietilen sert bir arkaya ihtiyag duyar. Bu iki temel bilesige diger iki ince tabaka ilave edilir, Gst tabakay: gizilmelerden koruyan, dayanikli kaplama tabakasi ve 21\giin_ film tabanindan geriye yansiyip istenmeyen ekstra pozlamalan’ ve sizmalari énleyen, yutucu tabaka (anti halo). Sandevi¢ii andiran jelatin ve asetat katlari, igeriden emiilsiyon yéniine dogru kivlmaya yatkindir. 2.1.1.1 Gériintii Olusumu Gelistirici kimyasal maddenin (developer) daha sonradan yardimiyla, dzerine isik dligen tek bir gumis Kristal, metalik gimiise ddniistiirildr, Bu kristallerden milyonlarcasin: igeren bir film tabakast iginde gorimtu, duyatlagtinimig ve duyarlashrilmanis. kristaller kalibt iginde olusur. Banyo islemi bitiminde, gelistirilmig bir negatife mikroskop altinda bakildiginda, siyah partikiiller (tanecikler) ve berrak alanlar, film yapist dizerinde gézlenit Berrak yerler, aslinda izerine 1gik diigmeyen (pozlanmayan) kristallerin bulunmasi gereken bélgelerdir ve banyo islemi sirasinda bu alan céziillip, kristaller ortamdan uzaklastinimistir. Film yiizeyi 1sikla pozlandiginda, tum bilgiler Kristal kalba kaydedilir fakat bu kayit film banyo edilene kadar “gizli gériintii" olarak sakli_kalir. Makina iginde, pozianan tiim kareler resme déniismemig gizli gériintiiler tasiriar Fenty 2.1.1.2 Gériintiiniin Gelistirilmesi Fitmin gelistirimesi sirasinda iki énemli agama séz konusudur: Pozlamanin etkisini, goriilebilecek noktaya kadar arttiran ilk dakika reaksiyonu ve reaksiyonun durduruimasi (gdriintindin sabitlestiriimesi olan ileri agama). ilk agamada gelistirici sivi (developer), ilave edilir ve tim agamalar karanlikta gergeklesir. Jelatin islandiginda siser ve béylece developer't igine alir. Developer, sadece isiktan etkilenmis (pozianmis) giimiis kristalleri Uzerinde gelisimeyi saglar. Bir araya toplanmis her giimiig Kristal tanecik (gren), sekil (resim) olusana kadar siyah metalik giimiige déniisiir. Igigin yogun (kuvvetli) dustigu alanlarda, siyah taneciklerde birlesme eqjilimi gérdliir, bu sayede benzeri alanlar siyah, Igik tutucu (opak) hale geger. Eger developerin her hangi bir zaman kisitlamast olmaksizin filmi etkilemesine olanak tannursa, isk almayan kristallerde cktilenip, metalik {siyah) gimiige déniigecektir. © halde, gériintii tamamen sekillendigi noktada, golistirme iglemi durdurulmalidir. Banyo siiresi: gelistirici banyo (developer) tipine, film tipine, 22poziandirma kosullarina ve sivi sicakhg, ajitasyon gibi degiskenlere baghdir. Geligme igleminin sona ermesi icin, éncelikle developer ortamdan uzaklastinilir (gelistirici banyo dékiilir) ve ardindan su yada asetik asitii su ihtiva eden durdurucu banyo kullanilir, Tim. geligme islemi durdurulmug olur. Bu islem sirasinda, jelatin iginde isik almamis bélgelerdeki giimiig kristaller (fotograflanan objenin 1sik yansitmayan_ bilgeleri_ filmi pozlamaz) hala tamamen karanlikta bulunmalidir, aksi taktirde filmin timi pozlanir (biittin giimiis Kristaller karan yada kisaca film yanar). Olugan gorintiiyi kalict kalmak gin, isiktanetkilinmemig gérunti sablonunun disindaki_gumis _kristallerinin ortadan kaldinimasi gerekmektedir. Bu son asamada sabitlestirici (fixer) banyo kullanilr ve hypo adi ile bilinen banyo, pozianmamig gimiisleri céziicd etkiye sahip sodyum teo silfat igerir. Aruk film igiktan etkilenmez. Film, son olarak bol suyla yikanarak jelatinin iginde kalan pargaciklardan arindinilir. Batiin bunlardan sonra film, tozdan arindirilmig kurutma dolabina asilir, sigen ve kolaylikla bozulabilen jelatin emilsiyonun bizilip sertlesmesi (filmin kurumasi) beklenir © ee Gordintinén Sekillenmesi 1+ Bir gimig Kristal taneciginin gemasi goralmekte, Gumi gitler! ve brom iyonlan bir elektiiksel bag lle birarada bulunur. Gomds iyonlan bir elektron birakir va béylece poztit yke sahip olur. Brom iyonlar fazladan bir elektrona sahip olur ve negatif yoklenir. Gimis sdlfir pargaciklant ve az saytdaki serbest iyonlar yapiyt tamamlar. 2: Bir \Gik tanesi (foton) Kristal yaplya carptijinda, brom iyonunun elektronuna fazladan enerli verir ve onu kristal govresinde harekete gegirir. Brom iyonu, pozitit yukIn serbest gimilg iyonunu ceker ve kendine baglar. Gomug siltar vo benzeri belirsiz pargaciklar bu yeni baglantiy! gekme e@jlimindedir ve olugan yeni bilesim, duyarl nokta adint ali 3+ Kristale yeni fotonlar diistokce, daha fazla elektron serbest kal. Bu yeni elektronlar ve gimig iyontar ighemi tekrar fedorok duyarlilk noktasinda, jyon ve elektron birkimine sebep olur. Her nekadar bu sathada gérilir olmasada, krista, metal gimise dénisiip kararacaktr. 4 Pozlama islemi bitip Kristal tamamen igigja doydugunda, gerekli Kimyasal degigim olugmustur (giz gorintd halinde kayitidir). Artk goriye golistici (developer) otkisiyle birkag milyon kez Kuvvetlendirlip, gdrdlebilir hale gotirlmesini bekler. 232.4.2. Film Hizi ister siyah-beyaz, ister renkli filmlere bakalim, farkli tipler arasindaki en biydk ayrim, hizlandir. Halen iki ana hiz derecelendirme sistemi kullanilmaktadir, ASA ve DIN. ASA (American Standards Association) Amerikan Standardlari Kurumu, bas harflerinden olugmakta olup aritmetiktir yani say! iki katina giktiginda, hiz da iki kat artmaktadir. Buna gére ASA’s! 100 olan bir film, ASA derecelendirmesi 50 olandan iki kat (misli) hizlidir. DIN (Deutsche Industrie Normen - Alman Endiistri Standardlar!) Alman ve bazi Avrupa iilkelerinin sistemidir ve logaritmiktir. Bu sistemde hiz iki katina giktiginda ana sayiya, Ug eklenmektedir. Ornegin: 50 ASA yani 18 DIN'in iki kati hizli film, 21 DIN'dir (100 ASA). iki sistemden, ASA daha yaygin olmasina rajmen, gu giinlerde adini ISO bag harflerine birakti (International Standards Organization - Uluslararas! Standardlar Organizasyonu). Bununla beraber ISO derecelendirmesi pratikte, ASA numarasinin énde ve DIN sayisinin derece igaretiyle birlikte arkada yer almasiyla olugmus bir kombinasyondur (ISO 100/21°gibi). Genellemeyle, hizit, orta veya yavag diye tanimlanan bir filmin hizi, filmin igiga nasil duyarl oldugunun bir élgisiidiir. Diger varsaymlardan ayri olarak, bir emilsiyon ne kadar duyarlysa, onu kullanmak o kadar kolaydir. Kameranin sallanmasi veya hareket eden konunun bulanikligi problemlerini yenmek igin obtiiratér hizlari yeterince yuksek ve diyatram iyi bir alan derinligi saglamak igin yeterince kisik olabilir. Onden arkaya sinirsiz netlik veya dondurulmug hareket, fotografta her zaman arzu edilmez, fakat birgok fotografg! igin film hizi, gogunlukla hayati énem tasir. Bir filmi 1g1ga, daha duyarli hale getirmek igin, emillsiyon yapisindaki taneciklerin (gren) normalden daha biyiik ve daha fazla sayida olmasi gerekir. Daha sonra, dogru developer kullanimiyla disk igikta yapilan poziamanin, siyah giimig gériintii verebileceginden emin olunmalidir. Problem bu noktada baslar, hareketi donduracak yUksek hizla birlikte birde detayli, keskin gériintii isteniyorsa biyiik tanecikler (gren), ileride gérecegimiz Uzere detay: azaltir. Modern film teknolojisi az miktarda gren arttirim: ile ekstra duyarlilik kazanmada biiyUk ilerleme saglamistir, fakat hiz ile gren (tanecik yapis!) arasindaki baginti ayni kalmaktadir. Hiz istendiginde detaydan, detay istendiginde hizdan feragat edilmektedir. Hangisinin feda edilecegi fotografginin niyetine ve o 6zel filmin kullanimina baglidir. Segim: yavag (slow), ince grenli (fine-grain), hizh ve grenli (fast) gibi bir cetvel Uzerindedir. Bir filmin hizini etkileyen bir kag sey daha vardir. Bunlardan bir tanesi aydinlatmanin rengidir. Butin filmler tum renklere egit duyarliikta degillerdir. Ornegin bir gok siyah-beyaz film kirmiziya, maviden daha az duyarlidir. Sonug olarak eger film, giin igigina gére kirmiziya kayan ig mekan aydinlatmastyla pozlaniyorsa daha az etkili bir hiza sahip olur. Diger faktér developerdir. imalatg! tarafindan saptanan film hizi, standart bir developer igin, normal bir banyo (development) énerir. Fakat, bir ince gren banyosu, gizli gériintéiden daha azini ortaya gikarip, hizi disiirlirken, ayni 24sekilde yiksek enerjili bir banyo, filmin daha hizhymig gibi davranmasina sebep olacaktr Egdegerlik Sapmasi (Reciprocity Failure) basligi altinda gdrecegimiz izere, pozlama siiresi de hizi etkiler. Hem cok uzun, hemde cok kisa pozlamalarda pek ¢ok film, oldugundan daha az duyarl hale gelir. Sinirlar filmin yapisina gore degisir, fakat cetvelin kisa ucu 1/1000 ve uzun ucuda 1 saniye civarindadir. Fai Vows 0 ASA Slayt 1 ita, hyd filmlon 1-2 f Pas dayonbit etayha oktok huwell Ozan Bilgiseren Karakteristik EGri Hizh ve yavag gibi ifadeler bir filmin duyarliligint anlatmada kolay ve popiller yollardir Bununla beraber belirsizik igerir, kaba kargilastirmalar ign yeterliyken, detayl kiyaslamalarda baska verilere ihtiyag duyilur. Bir filmin standart teknik tanimlamalarindan biri de, poziamanin (exposure) gelistiiler qériintin’i yogunluguna (density) ne miktarda karsiik geldigini gésteren grafik eGridir. Negatif ne kadar pozianirsa, goriintii 0 kadar karanlik olur, yani filmde 0 kadar giimiis y nlugu olugur.-Yogunlugun derecesine gire grafik izerinde bir agi ve egri olusur. Bu karakteristik eGridir ve olusan sekil her filme gore farklidir, Filmin igiga karsi duyarlhgin! ve kontrastin eGriye bakarak anlamak miimkiindir. Grafikte yogunluk dikey dogrultuda yeralir. En alta negatifin seffaf bélgesinden (orjinal gériintiinin gélge alanian) tepede en siyah (parlak, aydinlikbélgeler) yere kadar koyulasarak kademeyle gider. Normal kosullarda yikanmig bir negatifin en acik (seffaf) yerlerine bakildiginda, acik gri bir tabakayla kaplandigin' géririz. Bu “taban sisi" seviyesidir ve eGrinin alt limitini belirler. Egrinin “topuk” noktas! tam bunun zerinden baslar. Tepede, "omuz" noktasi, maksimum yogunlugun altinda yer alir. Topuk ve Omuz'un énemi, negatifin kaydettigi detaylanin sinirini olusturmasindandir. Konunun igerdigi degisik parlaklik seviyeleri, normal bir poziamada, grafigin dogrusal béliimune 25kargilik gelir. Eger negatif yogunlugu, grafik eGrinin topuk noktasinda seyrediyorsa, bu az pozlamadandir. Ayni sekilde, omuz bélgesi igin fazla pozlamadan séz edilebilir. Renkli filmlerde béyle Gg egri bulunmaktadir ve her biri bir emiilsiyon katmant igindir. Renk dengeleme ve diizeltme problemleri, ayr! yada birbirini kesen cizgilerle ifade edilir. Hiz Derecelendirmesi i rt ae eee Iso ASA DIN & 16/13 16 13 © e 25/15 25 15 = a 32/16 32 16 = ie pulls 50 18 > 64/19 64 19 < 80/20 80 20 l toot 100 21 « 125/22 125 22 0 160/23 160 23 cy foeeee 200124 200 2a 4 400/27 400 27 800/30° 800 30 = SO 1600/33 135mm fi2 1/8 Bu omokte ortam ‘Si@indan_yarararuimighr. Makin tipot Uzerinedi 400031" 1000 at < 1600/33 1600 33 3200/36" 3200 36 3 © Ozan Bilgisoron Karakteristik EG: EQri, yogunluk kargisinda pozlamay! kiyastamakta ve negatifla, negatiften yapilan bask izerindeki tonlari gomalamakia. Az ve hig igik almamig bélgeler topuk bolgesine kargiik geliyor ve de en koyu golgeleri tems cediyor.Yuksek Igikli bélgeler, omuz bolgesinde ve baskinin ota tonlan, dogrusal bélmiin ortalarnda yer almaktadi, 262.1.3 Renk Duyariiigt Gérdlebilir Igik, bir dizi dalga boyu igerir ve géz bunlant renk olarak algilar. Film ireticisi igin en énemli gérev, fotografta kullanilan her hangi bir emilsiyonun bitin renklere aynt bicimde tepki vermesi saglamaktir, Renkli emiilsiyonlar icin de ayni énem gecerlidir. Fakat bitin filmlerin hammaddesi olan giimiis zerrecikler, birbirlerinden oldukea farkli tepki veren bir dezavantaj yaratirlar. Gel bir ayarlama yapilmaksizin kullarilciklaninda elde edilen gériintilerde Kizmizilann oldukea kKoyu ve mavilerin epeyi acik oldugu gériilecektir. Géz, spektrumun iki farkli ucunda yer alan kirmizi ve mor arasindaki tim renk dizilerine duyarlidir. Dalga boylari bu iki rengin iki zit yénuinde ilerler (Mor ve kizil étesi) fakat bu kisi biz algiyamayiz. Bu sinirlarda renk cetvelinin iki ucundaki renkler bize koyu gelirken, ortadaki renkler gézimuze pariak gériniir TET © Oran Bilgiseren Renkli film, renk cesitferine dogeu tepki verir. Temel siyah-beyaz film bu gin bile hafitge, maviye agin tepki verir. Bu nedenle gdkyUzu, drnekte de géruldign uzere solgundur, Kirmizilara ise az duyarldir ve gézin algilayabileceginden daha koyudur Kirmizi egriler, g6ziin parlak Gozin dugok 1k seviyesinde tepkisi | Gézin normal ging tepkisini gdstermektedir. Parlak et patlakligina tepkisi Maviye duyarl film ve diigik igik _ kosullarina 100 igikta sary! en acik renk Z a0 pan| = \ F = 60 Orthokromatik film CS as ball) & verdikleri farkli tepkiler ise 8 40 5 grafikte gdriilmektedir. Bu gz 20 farkliliklar. deqisil, isik kaynaklarina —gére_—hatif dizeltmeler gerektirdiginden bir Dalgaboyu (rim) cok filtrenin hesaba katilmasi gerekir. Géz en cok san-yesile 27duyarlidir ve en parlak renk olarak gérillir. Isik gartlar! azalinca durum biraz dedisir. Disiik 1gik kogullarinda géz tepkisi sart-yesilden, mavi-yesile yénelir. Normal bir filmde ayni tepkiyi vermelidir, ama malesef bu o kadar kolay degildir. Temel giimiis zerreler, skaladaki sadece 500 nanometre (nm) deki maviye kadar duyarlidir. Bu fotogragiligin ilk yillarinda galigilmak zorunda kalinan emiilsiyon tipidir. Sonugta da, mavi gékyiizii baskida beyaz, yesiller karanlik, kirmizilar ise maksimum siyah olarak ortaya gikar. Ureticiler, boya kullanarak, emiilsiyonun spektrumun kirmizi ucuna tepki vermesine yardimet olmuslardir. Ortokromatik (Ortho) filmler kirmiziya kadar olmasada yesilleri icine alan, duyarliik arttiric! boyalar igerir ve litografik (lith) filmler olarak, kirmizi glivenlik 1g1@1 altinda, gézle kontrol edilerek banyo edilebildiklerinden oldukga yararlidir. Yaptigimiz geyi gorebilmemiz, karanlik oda gartlarinda oldukga énem kazantr. Lith filmler, 6zel efekt ve pozitif-negatit maskeleme islerinde kullanilirlar. Normal siyah-beyaz filmler, Pankromatik diye adiandirilir ve kirmiziya yaklasik 660 veya 680 nm (nanometre) duyarlidir. Yinede boyalar, siyah-beyaz filmlere, géz duyarliliinin aynisini kazandirmada asia yeterli degildir. Diyagrama bakildiginda: gérdiigimuz seyle kiyaslandiginda, normal bir siyah- beyaz filmin mavi, menekge ve mor dtesine gok duyarl, yesile oldukga duyarsiz ve kirmiziya pekte duyarl olmadigi gérilebilir. Sonug olarak filtreler kullanilmadikga maviler biraz agik, yesiller biraz koyu ve kirmizilar solgun gérlinecektir. Renkli filmde dogruluk stardartlari daha kritik olmak zorundadir. Ozellikle de Uretici firmalarin *hafiza (memory) renkler’ diye adlandirdiklarina. Bu renkler insanlarin asiri derecede tanidiklari renklerdir ve kopyalanip yeniden sunulmatari durumunda renklerin orjinale gok yakin, dogru ve tam olmalan gerekir. Cilt tonlari ve griler haftza-ezber renklerinin énde gelen érneklerindendir. Adi gegen renklerde, farkl! bir renge %5 veya 10 kadar az bir kayma dahi olsa, izleyenlere sonug derhal yanlig gériinecektir. Buradaki zorluk, renkli_ emiilsiyoniarin yapisini inceledigimizde gdrecegimiz Uzere, rengin film igerisinde Ug farkli boya tabakasina yerlestirilmig olmasindan kaynaklanmaktadir. Baslangig olarak,her tabakadaki gimig zerreleri tam-dogru duyarlikta, daha sonra Ureticinin kullandigi boyalar tam ve dogru olmalidir. Son olarak her katin kalinligi %4 veya 5'i gegmeyen bir tolerans iginde tam olmalidir. Bu tabakalarin her biri 1/20 mm'den (3/10,000 inch) daha kalin olmadiklan igin Gretilme problemleri korkutucudur. 2.1.4 Keskinlik Film kalitesinin en énemli kriterlerinden baginda keskinlik yer almaktadir. Gagirtici gériilebilir fakat keskinlik dlgilebilir bir kalite degildir aslinda, bir griinti igindeki iyi detay miktarinin subjektit izlenimidir. © halde, dreticiler ve fotogratgilarin sik sik hangi filmin en keskin oldugu konusunda anlagmazliga diigmelerine gasirmamak gerekir. Bununla beraber keskinlik izlenimi veren: Kenar keskinligi (akiitans-acutance), ayirma giicil 28(resolution) ve gren (grain-kumluluk) gibi faktérler digitlebilir. Her birine ne agirlik verilecegi ise tartismaya agik bir konudur. Akiitans (kenar keskinligi), bir tondan digerine gegisin ne kadar ani, birden bire oldugudur. Bir fotograftaki siliietin kenarinin biyiitildagiind diigiinelim. ideali, siyah ve beyaz alanlar arasinda gegis bélgesi bulunmamasidir. Fakat pratikte her zaman gecis bélgesi bulunur. Kenar ne kadar ani ve keskin olursa, akiitans o kadar yiiksektir. Fotograflanacak konunun kontrastininda énemli etkisi vardir. Az énce tanimlanan, biri siyah ve beyaz, digeri beyaz ve gri olan iki kenar diigiinelim. Bu iki kenar esit keskinlikte bile olsa, beyazdan siyaha gecis daha carpic! gériinecektir. Bir baska degisle kontrast ne kadar fazlaysa, keskinlik etkiside o kadar fazia olacaktir. Ayirma (resolution) veya ¢ézimleme-giictl (resolvina-power), birbirine oldukga sik detaylanin filme ne miktarda kaydedilebildiginin dletisudir. Bu konu, ayn! zamanda kullandgimiz lensin optik performansina da oldukga baglidir. Makina ve konunun sabit, netliginde kusursuz olarak yapildigida unutulmamalidir. Céziimleme gli, labratuar sartlar! altinda bir hedefin (target) fotografiamp, sonuglarin_ incelenmesiyle éleGldr. Firma tarafindan sirf bu amag igin iretilen hedef, iizerinde degisik bilyikliiklerde figiilerin bulundugu, tpki géz doktorlarinin bozuklugu digen tabelasini andiran_ bir skaladir. Uretici firmalarin iddialaninin aksine, normal bir kullanimda dahi, ISO da dahil bir cok kriter kesinlik tasimayabilir. Bu noktada, modem fotogral derailerinin film ve ekipmaniarin bagimsiz testlerini yapip, sonuglarin: fotograt, gratik destekli_ yayinladiklart 6Gretici metinlerlerden yararlanabilinir {9920909 « {499006 600) ‘hi na Sevag genes Soe -t Tet iN Gozlimleme gic testi (Bu Paterson hedofinds «inikdinn tizero) agnaidaki sekilde uygulanie: Renk farketmeksizin yan yana yapigtinlan 4 kopya hedef, sad-tist kOge. sad alikige, solist kége, sol-alt kage ve merker olmak uzore 5 okiaya, kullanilan lensin odak uzakiginn 40 katy v7aKbkia duvara: yapistinibr (50 men normal obi Hit icin 2 motte 6 foal), Hedeflerin yapistcidigy duvar ylizeyinel Honijen igik dagilim: saglanit ve polar yapalorak fotogratianr 29: Hite keskinliaini rannnliznnn ‘ aghdn Potograt tee bin Iivnildsiqiindony daca oka hic bi Hekay hayetnen ‘© Ozan Bilgiseren’ —_golmistr 2.1.4.1 Céziimleme-giiciiniin Olciiimesi Bir filmin géziimleme giicii, miimkiin olan en yiiksek gériinti kalitesi elde etmek icin asiri derece keskin bir lens kullanarak, tam optik eksen tizerinden dlgiiliir. Hedef, rnekte de gériildiigii Uzere kalinhiklan ve aralarindaki bosluklan azalan, siyah-beyaz gizgilerden olugur. Sonuglar mikroskop altinda incelenir, Géztimleme giciinii ifade etmenin kolay yolu, en daralan noktada ayrilabilen gizgi ciftini, milimetre cinsinden digiilendirmektir. Genellikle iki say belirlenmistir: Biri diigdk kontrast hedef igin (1.6:1), digeri yiksek kontrast igin (1000-1). ikincisi igin iyi denebilecek bir ayirma, milimetrede 100 yada 125 cizgidir. Uretici firmalarin kullandigi daha gelismig bir metod, Modiller Transfer Fonksiyon'dur (modular transfer function). MTF, cubuklar ve bosluklar aras! parlaklik farkinin elektronik olarak hesaplanmasi prensibine gére caligir. ideal kogulda MTF'nin 1.0 olmasi gerekmektedir, fakal pratikte siyah-beyaz filmlerin MTF'leri 0.25 ile 0.35 arasinda, renkli filmlerin gogunun ise 0.05 ile 0.1 arasindadir2.1.4.2 Maksimum Keskinlik Elde Etme Kullanilan film nedenii iyi olursa olsun, onu kullanma gekline bagli olarak keskinligi etkiler. Bu bakimdan keskinligi belli bir diizeyde tutabilmek igin: Keskin ve én yizeyi temiz, parasoleli lensler kullanilmali, bilingli ve dogru bir netlik yapilmali, hareketi dondurmaya yeterli bir hiz segilmeli, asir! pozlamadan kaginilmalidir (bu emillsiyon iginde dagilma ve sonrasinda sismeye sebep olur). Siyah-beyaz filmlerle galigirken yiksek keskinlik saglayan gelistiriciler (high acutance developer) kullaniimali ve film hig bir gekilde katlamali bigimde (push-process) banyo edilmemelidir. Baski éncesinde, biyitme miktari gz dndinde bulunduruimahi ve 6n tedbirler (lens segimi, bakim! v.b) alinmalidir. 2.1.5 Gren Grenlilik gézle gériilir ve tanimasi kolay bir deger oldugu halde, bir baski yada slayta bakildiginda terminoloji bazi kargikliklara sebep olabilmektedir. Daha énce gérildaga izere film emiilsiyonu, milyonlarca minik giimiig partikilden olugmustur ve metalik gumiise (siyah gumUg) dénustirulmek icin banyo edilir (renkli gdrlinti: durumunda ise boyalar, giimis taneciklerin yerini alir). Bu partikiller, kristal yada gren olarak bilinir fakat gorunmeyecek kadar kiigiktiirler. En biytik tek bir gren, 1/500 mm genisligindedir ve en kiigigi bundan, agagi yukari on kez daha kigiiktur. Grenli oldugu agikga gérilen bir fotograta baktigimizda, gérmekte oldugumuz sey biraraya kimelenmig gok sayida grendir. Bu kimelenme birlesme e@ilimindeki giimligiin banyoyla yogunlagmasi disinda ince bir emiisiyon katmanin yizeyden dibe yigilan ok sayida, gren ihtiva etmesindendir ve onlara baktigimizda ist Uste gakisirlar. Bu nedenle bir fotograta baktigimizda grenlilik izlenimi diginda objektif bir digi, granillite (tanelilik) vardir. Grenlilik subjektiftir, takat granillite kesindir. Filmin her hangi bélimiinde rastgele dalgalanan yogunluk miktaridir. iki sey ayni degildir fakat, birlikte ylruir. Grenlilik genellemeyle, iyi, orta ve kaba olarak siniflandiniir, oysa granillite densitometre (yoguntuk diger) ile dlgillebilir. Yoguntuktaki kiiguk degigiklikler, ortalama standart degerden ne kadar sapildigini ortaya gikarir, say! normalde S'le (kigik sapma), 50 (biyiik sapma) arasindadir ve bu RMS (root-mean- deviation) Granilite adin alir. Renkli filmlerde de ayni ayni giimig kristaller, gérinti kaya) igin kullanilir ve bilindik banyo islemleriyle metalik gumuge déniistUrdldr. Bununla beraber renk, giimis kristalleriyle ayni yerlerdeki boya partikillleriyle gekillendirilir ve son agamada ortamdan giimiis gikartilir. Bu bigimiyle grenlilik, gimig tanelerinin bulunmast gereken yerdeki boya tanecikleri tarafindan olusturulur (Ug farkli tabakadaki, tig renk igin), Saydam olduklani igin siyah beyazdaki kadar net gdrlinmezier. Ug kat emiilsiyon gergegine ragmen, insan gézii renkleri cok detaylt gérmekte zorluk gektigi igin, grenin renkli filmdeki genel izlenimi gergekten daha azdir. Detayla gatistigi igin grenden, pek gok fotografgi ve film Ureticisi kaginmak icin ellerinden geleni yapariar fakat bu film 31hizina bagi oldugu igin her zaman mitimktin olmaz. Grenin az olmast isteniyorsa, film yavag olmalidir. Fotografgilar bir noktay: gézden kagirmamalilardir, en yaygin kullanilan aydinlatma gartlarinin el verdigi_ en yavag film kullaniimalt, yada surprizlerle kargilagmamak igin bitden farkli hizda film taginmalidir. Film dreticilerinin grenliligi azaltirken, hizdan gok fazla feragat etmemek igin bulduklari yontem, kristallerin hacim ve gekillerini degistirmektir. Buniarin arasinda en yaygin olani “T-Gren'li filmler adi verilen, Kristal yapisi kisa ve kalin degil, tablet geklinde sikigtirilarak yassiltilip sekillendirilmig olanlardir. Bu yapi, emilsiyon iginde diizgiin yassi uzantlar halinde, 1giqt daha genig alana dagitir. Diger bir geligme, giimiig kristallerin kompozisyonunu daha etkili kilacak bigimde degistirmektir. J kare 36 mm'den x2.5 bilyatne ile bassist ve qrensirdi vo doku gortinmektocir * 3 kate x60 ilo basilowstie vo qin 4 arenior tek tok gdralmoktedtr. 4. kare #400 ile basiinngte ve tole bit qron bsatikr segitedileektete konstraksuyonunu géstermoktodi T-Gren emiilsiyon Kiasik grenli emilsiyon Gren Kullanimt Tum bunlarin disinda, grenli bir fotograttada yanlig hig birgey yoktur. Bazi fotograflar bariz grene ragmen, daha hog gériinirler. Gren dokusunun énde oldugu durumlarda, fotograf resimsel bir etkiye birindr, Fransiz yeni-izienimci (neo-impressionist) ressamlarin 22kullanmig olduklari noktalama (pointist) tekniginde oldugu gibi. Gren, farklr filmlerde farklt ézellikler gésterir ve genellikle Srnek ne kadar siki ve koyu olursa, grafik etkiside o kadar bagarili olur. Gren, bir noktada zevk meselesidir ve agagidaki tabloda her iki durumuda géstermektedir. Grenden Kaginma Gren Elde Etme ~ Yavag film kullan Hizi film kullan - Siyah-Beyaz gekim ise, ince gren SIB igin yaksek eneriili film banyosu banyosu kullan kullan Minumum biyitme yap. Film formati ne | - Gériintiiniin kigGk bir bélimand buyat kadar buyik ise o kadar iyi Katlamah banyo (push-process) yapma Banyo iglemini uzat Difiizer (ig141 dagitan) tipte bagliga sahip | - Kondensér bashkit bir agrandiz6r kullan bir agrandizér kullan Irani den ‘Ozan Bilgiseren 2.1.6 Kontrast Film kalitesini tanimlayabilmek igin gereken gine énemili degiske: beyaza giden ton araliklari, filmin kaydedebilme kapasitesini gésterir. Etki olarak bu yogunluk siralamasi anlamina gelir. Normal gartlar altinda ideal kontrast, konuya uygun bir gériintiyi olusturacak olandir. Pek cok gene! maksatli film bunu yapar ve orta kontrasttir. Siyahtan kontrastliktadir. Basit gériinmekle birlikte, pratikte kontrasti etkileyen pek gok faktér vardir. Daha énce gériilddigii izere, kontrast bir gdriintii, diz bir gérintiiye kiyasla daha keskin gériinur. Aynt zamanda, parlak, garpici etki pek cok kisiye agik bir anlatim verme egilimindedir. Diger taraftan, gériintiiniin hem tgikli hemde géigeli alanlarindan detay 23isteniyorsa yiksek kontrast problemdir. Baslangi¢ olarak yiksek kontrastin sebebi, tek bir noktadan direkt yayllan sert aydinlatma kaynagidir. Bu ister acik bir ginde gunes isterse kiigik bir flag olsun, kontrast arttirir ve eger filmin kendisi de kontrast bir hale getirilirse (poziama ve yikama hatalariyla) sonug tatmin edici olmaz. Baska bir degisle kontrast hakkinda subjektit oldugu kadar teknik olarakta diginilmelidir. Hatirlanacagi Uzere grafik eGrinin dogrusal giden bélimé dnem arz etmekte ve olugturdugu ac! kontrast hakkinda fikir vermekte idi. Normal kontrasthkta bir film 45 dereceden biraz kiigik bir agi yapar. Terminolojide “egrinin agisi” deyimi yerine Gamma (y) sembolid kullanilir. Gamma 1.0, 45'lik egri anlamina gelir, daha yiksek sayilar daha diktir. Yuksek kontrasth {ith filmler 3.0 ve daha fazia Gamma'ya sahiplerdir. Kontrasti kestirebilmek pozlama kararinin énemli bir pargasidir. Kompozisyona ve 1siga midahale edilerek. uygun film segimi ve amag dogrultusunda banyo islemiyle, bitmis géruintl: éncesinde fotogratin kontrast araligi kaydirilabilir, degistirilebilir. Bu noktada, negatit ve saydam a t a = 4 uit 1 St. Pierre Kilisosi - Hatay © Ozan Bilgisoren Negatifto isiki ve gélge alanlarin detaylari daima baskidan daha fazla kaydediimig olarak gOrblar. Fakat kagidin ton araligina tasinmas) yada sigmasi icin dzel Karanik oda mudahaleleri gerekir. 1.karedeki negatition, direkt yaptlan baskida orta tondaki detayiar kayboimugtur, 2.pozitf baskida maskeleme ile detaylar yerine oturtulmustur 34filmlere farkli yaklagimlarda bulunulmalidir. Negatif, bask éncesinde birinci asamadir ve tercihlerin bir kismi baski agamasinda belirlenebilir. Eger bir negatif diz ve kontrasti kit bir goriiniimdeyse, bu kétii degildir, kontrasta baski sirasinda miidahale edilebilir. Bununla beraber kontrast bir negatit ¢ok daha az segenek birakir. Slide (saydam) filmlerde ise gérinti tek agamada olugur bu sebepten poziama ve banyo tam, dogru olmalidir. Daha sonradan yapilan midahaleler genellikle bir segenek degildir. Kontrast araliginin disinda, birde tek tek tonlarin ne kadar ayrildig: meselesi vardir. Bazi filmler skalanin gélge kisimlarinda (karakteristik egrinin topuk noktasinda), bazilari ise igikli bélgelerde (omuz noktas!) daha iyi ton ayirdederler. Filmler arasindaki bu gok ince farkliliklar, yan yana bir kiyaslama yapildiginda énem kazanir. Genelde yavag hizli ince-grenli filmler, daha hizht filmlerle kiyaslandiklarinda biraz daha kontrast olmakla kalmayip, ayn! zamanda omuz ve topuk noktalarinda farkli performansiara sahiptir. Ozellikle, siyah-beyaz filmlerde, banyo agamasinda yapilacak ayarlamalar bu farkliiklari kaldirmanin bir yoludur. 2.1.7 Film Formatian Filmler 3 temel tipte Uretilmektedir. Perfore delikli, metal kartuga yerlestirilen 35 mm, 6.2 cm genisligindeki roll (rulo) filmler ve tabaka halinde dretilen plan filmler. Bu temel tipler digindaki plastik kartuglu enstantene makineler igin uretilen filmler, kullanim azligi ve basitik sebeplerinden konu digindadir. Ug tip arasinda 35 mm en yaygin olarak kullanilanidir ve gekilen gOriintiler standart boyutta, 24x36 mm Olgilerindedir. Bununia beraber, roll filmler, bir dizi farkl format igerir ve eger makine uygunsa, sadece film magazini degistilerek bu segenekten biri kullantlabilir. Plan filmler (sheet) farkli, 6zel boyutlarda,farkli format segenegine iretilirler ve teknik kamera gasesine karanlikta yuklenerek kullanilirlar. 2.4.7.4 35 mm Aslinda sinema filmi stoklarindan (bobinden) kesilip daha kisa dlgilerde dretilen 35 mm, Gift sira perfore deliklerine sahiptir. Bu delikler filmin makine iginde, kartugundan disariya dogru ve geri sararken kartus igine, dogrusal ve dizginn bir bigimde sariimasini saglar. Perfore delikleri, motor-drive gibi hizli ve sert sarma (ileri ve geri) iglemlerine uygun ve Girenglidir. Metal, isik gegirmez kartug igine filmden, 36x24 mm'lik karelerden yeterli uzunlukta bir miktari yerlestirilir. Normal olarak saydam filmler 36, 20 poz, negatit filmler 36, 24 ve 12 pozluk iretilirler. Kartugun agizi siyah kadife geritle kapli olup, 1$1g1n igeri sizmasini engeller. Film takarken, bu ince araliktan disari gikan dil, bazi makinelere sadece diz olarak yatirilirken, pek gok mekanik makinede sarma mekanizmasindaki makaraya, el ile yerlestirilir. DX kod, film kartugu disina retici tarafindan kodlanan ISO bilgisinin, makinenin kartus yuvasindaki altin kontaktérler tarafindan otomatik olarak okunup, makine bellegine yerlesmesini saglayan elektronik bir sistemdir. 354x5 Inch 6x12. om Birebir Slcnkte film formatian, 2.4.7.2 Roll Film Roll (rulo) film, 6.2 cm genigliginde, deliksiz olarak orta formatta kullanilmak igin Uretilmigtir Yiizey alani 35 mm ile kiyaslandiginda epeyce biiytiktiir. Emillsiyonu ekonomik kullanmak ve giin 1siginda yukleme yapabilmek icin her iki ucundan 1sik gegirmeyen (opak) bir kagida bantianip rulo bigiminde sarilmistir. Yiikleme ve geri sarma sirasinda sadece, bu kagit kilavuzluk yapar ve film daima rulo iginde sakli kalir. Genellikle roll film, 120 tipinde satilir ve kullanilacak makinenin formatina qére cekilecek poz sayis! dedisir. 220 tipi film ise 120'nin iki kati uzunluga sahiptir ve tlkemizde kullanim: séz konusu degildir. Oldukga az kullanilan bir diger orta format 70 mm, aynt gértintii alanina sahip olup, deliklendirilmistir. 35 mm makinalar hep ayn! formatta pozlamalar yaparken, roll film kullanan makineler format zenginligiyle dikkat geker. Daha genig film alant farkli formata sahip olmay! pratiklestirir ve 4,5x6 cm den, panoromik formatlar: 6x12 ve 6x17 cm ye kadar gesitlilik gésterir 2.1.7.3. Plan Film Plan filmler (tabaka yada sheet) nerdeyse sadece teknik kameralarla kullanilirlar (Hasselblad'in ze! magazinlerine kesilmig plan film yiklenebilir). En ok kullanilan 36Olgiiler: 4x5 ing ve 8x10 ingtir. Fakat 3 1/4 x 4 1/2 ing, 4 3/4 x 6 1/2 ing, 9x12 em, 6 1/2 x 8 1/2 ing ve 11x14 ing gibi segenekler de vardir. Bu dlgiilerde, gok daha genig yizeyler polietilen bir film tabanini kullanmayi gerektirdiginden, roll filmlerin seliloz triasetat tabanlarindan daha kalin ve sert taban yapisina sahiptirler. Plan filmler, tek tek karanlikta film magazinlerine elle yerlestirilir ve kullanilacagi zaman makinaya magazin yerlestirilip, magazinin éniindeki koruyucu plaka (dark slide) kaldiriidiktan sonra poziama yapilir, ardindan yeniden plaka sirgiilenerek film garantiye alinir. 2.1.8 Esdegerlik Sapmasi (Reciprocity Failure) Gok kisa yada gok uzun poziamalar, sanki filmin kendi reel hiz derecesinden daha yavasmig gibi davranmasina sebep olur. Fakat uzun yada kisa pozu tam olarak tanimlayabilmek igin filmin yapisi ve ne amag igin kullanilacag) bilinmelidir. Pek gok daylight (giin 1s1g}) filmde sapma 1/4 saniye ile 4 saniye arasinda baslar fakat tungsten (suni) aydinlatma kogullarina kalibreli filmlerde poziama sireleri saniyeler boyuncadir ve nitelikte bir bozulma gérllmez. Egdegerlik sapmasi diyatram ve enstantene sijreleri arasindaki ilskiye baglidir. Normal sirelerde, 1/1000 ve 1/15 saniyeler arasinda diyatram bir stop bir stop arttinp, enstantene hizida birer birer azaltilirsa pozlamalar ayn kalacaktir. 1/125 enstanteneye f 11, 1/60'1n f 16’da verecegi yoguniugun aynisini verecektir. Dugiik igik kogullarinda, gin batimi sonrasi-gece Sncesi yada ay 1s191 ile yapilan pozlamalarda egdegerlik sapmasini kestirebilmek, dogru pozlamalar yapabilmemize yardimet olur. 2.1.8.1 Egdegerlik Sapmasi Testi Esdegerlik sapmasi basit bir testle saptanabilir. Siyah-beyaz bir film segilir ve isik sartlarinin, kullanilan lensin en agik oldugu duruma (érnegin) 1/8 enstantenye karsilik gelen isik kogulunda, makina tripota yerlestirilir, ardindan bir dizi poziama islemine gegilir. Her bir poziamada, sire iki katina gikarilirken, diyafram bir stop kisilir (lensin el i minimum degere kadar). Ortalama bir lens agai yukari 7 f stopluk bir pozlama secenegi sunar ve bununla toplam sire son poziamada 8 saniyeyi bulur. Film, banyo iglemi sonrasinda incelendiginde yan yana dizili karelerde kademeli bir kararma Poziama | Wi0000 ] 11000 | 1100 | 10 Tag + 5 sireyiuzat| : IT-grenil f ag +8 - fiimier | yada sureyluzat| = - : ‘Siyat-Beyaz flmde resprosite dozen i. Bu degeriar Kodak taratindan tavsiye edilmist. 37goriilecektir. Artik film, dogrusal bir hesaplamayla paralel giden bir pozlamanin digina kaymaktadir ve azalan bu poz miktarini dengelemek igin poz arttirimina ihtiyag duyulur. Resprosite siyah-beyaz gekimlerde, g6z ardi edilip, baski sirasinda dizeltilebilinirken, renkli filmlerde ciddi bir soruna dénugir. Uretici firmalar, resposite sapmalarint duzeltebilmemiz igin cesitli test verilerinden olusturduklari degerleri tavsiye ederler. 2.1.8.2 Renkii Filmde Sapma Sorunu Renkli negatif ve slayt filmler s6z konusu oldugunda, poz noksanligi diginda diger bir problem, ig kattan olugan renkli film emiilsiyonunda her bir katin, bir renge gére esdegerlik sapmasina ugrayip, sonug gérlintiin| bozulmasidir. Renkli filmin mikemmel olarak galigabilmesi igin pozun, tig katmanda esit renk dedisimi gegirmesi ve dagilimda olmasi gerekir. Ug kademeni herhangi birinde, uzun poz yUziinden bir takilma olursa renk dengesi kayar ve bu problemi gidermek igin makina objektifi éniinde tamamlayici renk filtreleri kullanilir, ayn zamanda da poz arttirilir. Pozun ne miktarda arttirilip, filtrenin ne renk ve yogunlukta kullaniimas: gerektigi, Uretici firmalar taratindan tablolar halinde sunulur. Ancak, bu tavsiyeler, genellemeler ve de belli sinirlar gergevesinde olup, spesifik durumlarda “tavsiye edilmez” olarak nitelendirir. Bu noktada tek cevap, kiginin kendi kosullarinda kendi degiskenlerini test etmesidir. Uzun poziamalarda tungsten filmlerin daha basarih, daha az sapmayla galistiktart ve daha kugik mudahalelerle dizeltildikleri bilinmektedir. Bununla birlikte igi, renk filtreleme durumuna gelirmeden énce olabildigince farkli filmi, uzun pozlamada test edip, elde edilen verilerle rengin nereye, ne kadar kayacagini bilmekte fayda vardir. Diger taraftan elde edilen yeni sonug (renk degisimi) begenilebilinir. [enki Negati Fim in. fosn_| _t00sn,__+| IVericolor II ve Il TE. TE. TE. Kodacolor VR 100 lve Kodacolor VR 200 | +1 stop,sCC10R | 42stop+CC10R, TE. +CC10Y Kodacolor VR 400 +1/2 stop +1 stop +2 stop Kodacolor VR 1000 +1 stop+CC10G | +2 stop+Cc20G | +3 stop,+CC30G, 300108 kodacolor Gold 100 lve Kodacolor Gold 200 | +1 stop,+CC20¥ TE TE. T.E : Tavsiye Edilmez 38Slayt Filmler igin resprosite duzeltme tablosu Kodak datalar referans alinarak yazilmistir 70sn. 700sn Film ‘Ts. Ektachrome Panther 50 +172 stop +1/2 stop Tavsiye Professional (Gunisig1) CC 05M CC 05M Edilmez Ektachrome Panther 50X +1/2 stop +1/2 stop Tavsiye Professional (Ginisig) CC 058 CC 058 Edilmez Ektachrome Panther 100 +1/2 stop +1/2 stop Tavsiye Professional (Gumigigi) CC 058 CC 058 Edilmez Ektachrome Panther 100X +1/2 stop +1/2 stop Tavsiye Professional (Gunigigi) CC 058 CC 05B Edilmez Ektachrome 64 +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Giinisigi) CC O5R Edilmez Edilmez Ektachrome 64X +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Ginigigi) CC O5R Edilmez Edilmez Ektachrome 100 and 100 PLUS +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Gunisigi) CC O5R Edilmez Edilmez Ektachrome 100X +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Giinisig) CC O5R Edilmez Edilmez Ektachrome 200 +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Gunisigi) CC 05M Edilmez Edilmez Ektachrome 400X Yok Tavsiye Tavsiye Professional (Gunisigj!) Filtre gerekmez Edilmez Edilmez Ektachrome P800-1600 +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Gunisig!) CC 10¥ Edilmez Edilmez Ektachrome P1600 Tavsiye Tavsiye Tavsiye Professional (Gunisigj!) Edilmez Edilmez Edilmez Ektachrome 64T ‘Saniyeden uzun poziamalar igin tasarlanmistir. Tavsiye Professional (Giinisig!) edilen fitreler icin, ambalajdan cikan yénergeyi okuyunuz Ektachrome 160 +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Giinisigi) CC O5R Edilmez Edilmez Ektachrome 320 +1/2 stop +1/2 stop Tavsiye Professional (Gunigigt) CC O5R CC 10R Edilmez Kodakchrome 25 +1/2 stop Tavsiye Tavsiye Professional (Ginisigi) Filtre gerekmez Edilmez Edilmez Kodakchrome 64 +1 stop Tavsiye Tavsiye Professional (GUnisigi) CC 10R Edilmez Edilmez Kodakchrome 200 Tavsiye Tavsiye Tavsiye Professional (GUnisiG1) Edilmez Edilmez Edilmez 392.2 Siyah-Beyaz Film Siyah-beyaz ¢aligmanin bazi dikkate deger pratik avantajlani bulunur. Sadece tek bir emiilsiyon tabakasindan olustugundan, gelistirme islemleri oldukga_basittir, renk dogrulugu séz konusu degildir. Developer, gériintiyti bir agamada gekillendirir, ve geriye filmin sadece tesbit edilmesi kalir. Gogu fotografg!, siyah-beyaz filmlerini kendi yikar ve basar. Bu islemleri, aksatmadan yiiritmek renkli islemlerden daha basittir. Ayrica renkli film igin, igi dikkatle yapacak belli normlarda ticari bir labratuvar bulmak zordur. Pozlamadan, baskiya siyah-beyaz, fotografciya gériintyi hinerle igleme olanag) verir. oysa renkli film kullananlar bunu genis éigtide ihmal eder. Monochrome bir filmde fotograigilarin, gériintiiyii rafine etmede kullanabilecekleri bir ekonomi vardir ve fotografgr agisindan, harika kontrol imkanlari saglar Farklr tipte gelistirici kullanimuyla, sure sicakik, sulandirma v.b degiskenleiie” qren, kontrast ve akiilanst kontrol etmek Kapadokya - Ilford FP 4 1S0 125/22" 6x? em, 90 mm - 1/60 /8 mimkindir. Renk filtreleriyle, konunun siyah-beyaza karsilik gelecek tonlari kontrol edilebilir. Baski sirasinda bir negatifin, yogunlugu ve kontrasti iizerinde tamamuyle fark gekilde galigilabilinir. Bazi aligiimadik emilsiyonlar, gok yiksek kontrasttan, gézle gérlilmeyen dalga boylarina kadar cok degisik alanlarda galigma imkant saglar. Ozetle, siyah-beyaz korkung bir mirasa sahiptir ve bir cok fanatik fotografgiya gore gorse! ifadenin en gigli araci olarak kalmaktadhr. 402.2.1 Siyah-Beyaz Filmde Hiz Siyah-Beyaz filmde hiz derecelendirmeleri: Yavas, orta, hizlt ve gok hizh (ulira) seklinde cu ISO. 1?den baslayip ISO 6400'e kadar gider gitmektedir. Hiz skalasinin kisa 2.2.1.1 Yavag ve Orta Hizh Film Yavag ve orta hizl siyah-beyaz filmlerin gértintii kaliteleri, hemen hemen bitbiriyle aynidir, Daha énceden de gérdigiimisz uzere gren, hz ve akiitans arasinda gli bir etkilesim s6z konusudur. Yuksek g@riintd kalitesi, kUgiik gren yapisina baglidir fakat bu gartlarda film hizi azalmaktadir. Bu sebeple bu grupta yuksek hiz derecelerinde yer alan filmler, detay bakimindan feda edilmistir. Bu hiz gruplarindan hangisinin standart malzeme olacag), yapilacak fotograt caligmasina baglidir. Genel amaclar dogrultusunda. ISO 100-125°Iik filmer orta hizh olarak kullanilirlar ama eger still-life gibi aydinlatmanin asia sorun olmadig! bir konuda calisiliyorsa, daha yavas gruplar standart olacaktir. Aynt sekilde siyah-beyaz basin fotogratgiligi séz konusu oldugunda ISO degeri daha ylksek bir standarita olacaktir. Yavas grupta yer alan filmler ISO 25 (Agfapan 25 ve Kodak Technical Pan 2415) yada ISO 32 (Ilford Pan F ve Kodak Panatomic-x) diger birgok filmden gok daha extrem ince gren, ok yiiksek akiltans ve birazda yliksek kontrast karakteristigini paylasirlar. Bask: agamasinda kontrast farkiliklari, kagit tipi degistirilerek asilabilir. GézUmleme-gici, her milimetrede agagi yukar! 200 cizgidir. Technical Pan, kendisi igin tasarlanmig ézel developer Technidol Liquit (sivi) ile banyo edildiginde milimetrede 400 cizgi gibi inanilmaz bir géziimleme yapar. Orta hiz emilsiyonlar, ISO 100 (Agfapan 100,Kodak T-Max 100) yada ISO 125 (Kodak Plus-X ve Verichrome Pan, Mord FP4) hizlara sahiptir. Keskinlik ve gren 0 kadar carpict degildir fakat hala oldukga iyidir (Agfapan icin her milimetrede 145 ve T-Max igin 200 gizgi). Bir baska film segme kriteri, bitmig baskinin boyutlart yani gérinténin ne kadar bilytittlecegidir. Akiitans ve gren, sadece ciddi biiyiitmelerde énem kazanir. Yavas filmlerde grenlilik oldukca iyidir ve agagi yukari x40 bilytitmede dikkat geker. x20 kez bilytitme her iki hiz igin géze HP-§ (Push) 1600 Pan F-50 THX 100 epradiksiyonu geklen ve biyitilen 4 Omekte gan yapisi Karsllasinimaktady. Ancak cidd bir biylmede gren soruna dérisecekti 41garpan bir greniilik olmaksizin keskin sonuglar (baskt) verir. Ama gren isteniyorsa, bu durumda hizli filme ihtiyag duyulur. Diz (flat) gren kullanan yeni tip emiilsiyoniar, iki grup arasindaki farki birbirine yaklastirir. Kodak T-Max, tablet seklinde tiggen gimig kristaller kullanir ve bu yolla gren boyutuna gére duyarlilik daha yiksellilir. Béylece film daha yavag emilsiyonlarla birlegen bir karakter kazanir ve Plus-X yada Panatomic-x ile yer degistirebilir. T-Max, orta ve Technical Pan, yavag hiz grubunda géze carpar. Her ne kadar, film duyarhligini degistirecekde olsa, ince gren banyosu kullanilmalidir Test: Yavag ve Orta Hiz Filmlerin Kargilastiriimas! Filmler arasinda detayhi bir kiyaslama yapabilmek igin, sabit bir objeyi, muimktin oldugunea fazla ve farklr film ile fotograflayip. maximum bijyitmeyi yapmak gerekir. Greni ortaya cikarabilmek icin en uygun durum fotograflanacak objenin kolaylikla segilebilen detaya, tim tonal siralamaya sahip olmast ve ézelligi olmayan bir orta ton bélgesi igermesidir 2.2.1.2 Hizh Film Standart siyah-beyaz hizhi filmler baglica: SO 400 (KodakTri-X ve T-Max 400, Ilford HP5, Fuji Neopan 400, Agfapan 400) hiz derecelerine sahiptir. Orta ve yavag hizlh filmlere kiyasla gren cok daha dikkat gekici olmakta bitlikte, objektif bit degerlendirmede yinede agin degildir Kodak'in T gren teknolojisi. T-Max 400% ayn hiz derecesinde olmasina ragmen, THX den dikkal cobocek kadar fark yapar. Banyo sonunda Ti X gélge delay daha. iyi verme egilimindeyken, T Max daha keskin ve daha az grenlidir, Gok sayida psikolojik faktoriin araya girmesine kargin, her ne kadar siyah-beyaz ve renkli_filmler arasinda direkt bir kargilagtirma yapmak orsatia yinede paskilat karsilastinidiginda, gérsel kalitenin ayni hizdaki filmlerden siyah-beyaz olanda renkliden daha iyi oldugunu séylemek dogru olur. Bunun sebebi emiilsiyon katmaninin—renklide daha kalin Ozan Bilgiseren MSU Konservatuar 2 lord HP-5 (Push 800), 20mm 1/30 {5.6Uretilmek zorunlulugundandir. Bir ISO 400 renkli slayt filmin RMS Granilitesi Gren) agagi yukar! 16, 17'dir fakat yukarda adi gecen filmlerden her hangi birinde 14, Kodak T-Max 400 de ise 10'dadir. Giin igiginda, yliksek enstanteneler ve kisik diyaframlar vermesine karsin, ig ve dig gekimlerde, aksyon ve répértaj isleri igin idealdir Test: Gren Biiyiitme Normal bir kullanim agrandizman sinirlarina baglidir. Bu sebepten, bir negatif 13x18 den 40x50 cm’ ye kadar degisik kademelerde buiyiitilerek, bir dizi bask yapilip grenin hangi noktada gériintlyi bozmaya basladigina karar verilebilir. Subjektit bir degerlendirme de olsa, yinede grinin diz tonlarindaki detay miktari gézlemlenebilir. Hizii filmler, enerjik lipte developer kullanimi yada banyo siresinin uzatilmasiyla ISO 400 den daha yuksek hizlarda kullanilabilirler, Buna karsin gren artar, Ayni biyiitme testi, katlamalt pozlanan filmler igin de yapilabilir. Ote yandan amali_yikanan bir negatiften. bir detay! biyutmek ve sert bir kagida bask! yapmak greni gértinir kilinabilir Nogatitton Bayi gren yapisi aybr gdralme 2.2.1.3 Ultra (Gok) Hizh Filmler ISO 400 den yukari hizlarda da filmler tretilmektedir. Kodak Recording film 2475 ISO 1000-4000 arasinda caligan bir siyah-beyaz emiilsiyondur. Bu film igin Kodak normal banyoda ISO 1600 tavsiye etmektedir ve film, yuksek kontrastli konuda milimetrede 63 cizgi ayirirken, dusk kontrastta bu say! 32° ye diiger. Flag segenedinin olmadig! cok disk aydinlatma kosullar! icin tasarlanmistir. Gok empresyonist, bir etki tasarlanmadikga biyiitme minimumda tutulmalidir. Filmin duyarlligi kirmiziya kagtigindan, kirmizi objeler olmasi gerekenden daha agik tonlarda gériilir. T-gren teknolojisiyle iretilen Kodak T- Max 3200 Un granillitesi Tri-X ile aynidir. Her ne kadar en iyi sonuglarin! ISO 1600 de vermekteyse de, pratik olarak ISO 6400 ve hatta 12500'e kadar kullanilabilir (eger gériinti kalitesi beklentisi yiksek degilse). T-Max developer konsantre sivi bir banyo olup, T-Max 3200 igin en ideal sonuglart verir (film diger banyolarlada yikanabilir) 432.2.2 Kromojenik Film Siyah-beyaz film teknolojisinde, farkli ve yeni bir yaklasimda, sonug gérintiyi olusturan metalik giimiisten vazgecip, renkli film kimyasindan yararlanarak gimiig yerine boya tanecikleri (kuplérleri) kullanmak olmustur. Kéklii bir geligme ve atilim gibi gézikmesine karsin, bu gesit bir film fotograf pazanivia btiyiik bir degisiklik yapmamistir. Baslangigta Mord bulunmaktadir. Kendi ézel alaninda bazi dikkate deger avantajlar sunmakla_ bitlikte Iford ve Agfa, kromojenik filmler ve versiyonlarin dretirken, simdi pazarda sad an Bilgiseren XP-2 400 Negatit HP-5 400 Negatit Kromojenik negalit ile normal bir negatit sakincalarida bulunmaktadir. Kromojenik film, baslangigta isigi kaydetmek icin giimis kristallerden yararlanur, fakat daha sonra giimiis yerini boya kuplérlerine (tanecik) birakir. Renkii filmde boya, renk cesitleri icin kullanilir, oysa burada sadece tonlama islevi gériir Ayn zamanda boya kuplérleri filme, gumiisten daha ince grenli bir film karakteri kazandirmig olur. Eger ayni konu, normal bir negatifle ve kromojenik film negatifiyle karsilastinirsa, yiiksek bir bilyiitmede, neden gren yapisinin normal negatiften daha iyi oldugu gézle de goriilebili. Kromojenik film, daha dizgin kiimelenmis, yumusak boya bulutlarindan olugmustur. Bu filmin diger énemli yan, onun genis Sleiide poza toleransidir. Ilford’'un XP2 kodlu filmi (orjinal XP1 in giinimlize uyarlamasi) ISO 50 den ISO 800 kadar genis bir poz araliginda (-1 stop, +3. stop arasi), normal bir banyoyla, kabul edilebilir sonuclar (baskilar) saglamasidir. Filmin nominal degeri {SO 400 dir. {SO 1600 zorlandiginda banyo siiresinin uzatilmasi gerekmektedir. Renkli negatif banyo islemi C-41 ile film gelistriir. 442.2.3 Blyiik (Large) Format Film Onceki béliimlerde, gren ve keskinlik konusunda tim tartigma ve secenekler, baskinin epeyce bilyitiime ihtiyaci iizerine ileri stiriilmiigtir. 35 mm elbetteki, biiyutme durumlarinin en popiiler ve soruntu oldugu formattir. Aynt zamanda, kiictik baskilar izleyiciyi yakin mesafede tutarken, buytik hhaskilar seyirciyi geride durmaya cesatetlendirit © zaman, bir dereceye kadar fotograli izleme mesafesine bagh olarak, grenieri Negatit drole Mar kealtocleki baskilatt ig yolerlidie 4x5 ine ince a yanslacak baskida, qronlilik pratik olan hesaba katimaz. Gu hoyullarda calisan kamera tonsleri. digr tarmatlardan Hlaliy kesae dyatesmnly. uzun pozbamal re alan derinlikleti saglartar algilamada farklar olugacaktir. Diger yan negatif baslangi¢ olarak biiyiik ise, secilen baski boyutu igin daha az biyitme gerekecektir. Bu géruiniim olarak daha iyi grenli bir film etkisi uyandiracaktir. Byiik formatia calgma, gren azhgi, keskinlik, lekeler ve kusurlardan arindinimasindan dolay! dala kaliteli galigma saglar ve ton gecisleri, bagk herhangi bir formatta gdriilmeyecek kadar hassastir. BuyUk format fotogratetiikia, plan film kullanilir. Tipik 4x5 ing, 8x10 ing negatiflere birlikte uzun format 6x9 cm yada 6x12, cm 6lgitlerde genig formata dahildir, Plan filmlerin sundugu gériintii kalitesi, agik bir fark dogurur giinkil, baskida herhangi bir optik zorlama olmaksizin detaylar kagida transfer edilir. 4x5 inten sadece minyattir kontak baskilar elde edilirken, 8x10 ing negatif ciddi bir gériinti kalitesine sahip birebir kontaklar saglar. Buyk formatta galisilirken dikkat edilmesi gereken énemli kogullarin baginda, emilsiyon yiizeyinde toz ve cizik 45birakmaktan kaginarak magazine yikleme yapmak ve de banyo agamasinda developerin film yizeyine homojen (esit) dagilmasina dikkat etmektir. Siyah-beyaz plan filmler Uc tipte: yavag, orta ve hizii (ISO 320-400) olarak derecelendirilmistir. Yuksek hizii (high- speed) ve Infra-red gibi spesifik emiilsiyonlarda kullanima sunulmustur. 2.2.4 Lith Film Lith yada Line (cizgi) filmler dylesine yuksek bir kontrasta sahiptir ki, kendilerine uygun bir banyoda gelistirildikten sonra geride iki tondan olugmus bir gériintii kalir, tam beyaz ve tam siyah. Klasik emilsiyon tiplerinden fark olan lith film tabaninda negatifte gdrmeye aligtigimiz soluk gri ton yoktur. Lith negatif filmin neresi igik almamissa, tamamen geffaf ve neresi poziandiysa koyu-yogun siyahtir. Seffat ve koyu yerler arasindaki gegisler oldukga keskindir, Uygulama alani foto-mekanik répréduksyonlardir ve grafik sanat filmleri olarak taninirlar. Her hangi bir fotografik kullanim igin, Kodalith Ortho 2556 Type 3 yada Ilford Line Film, temel bir emiilsiyon ig gérebilir. Her hangi bir siyah- beyaz developerla kullanildiginda, gesitli sulandirma ve surelerde sonug verir, buna D- 76 gibi standart developer ve hatta kagit gelistiriciler de dahildir. Maksimum keskinlikte bir efekt icin, iki kisimdan olugan konsantre Kodalith Super Liquit developer ile gelistiritir. Coguntukla lith filmler, orthokromatiktir ve kirmiziya duyarsizdir. Bu sayede, film banyo edilirken, kirmizi gUvenlik isiG1 altinda gézlemlenerek isiem istenildigi an durdurulabilir. Bu dnemli bir kontrol imkant saglar, drnegin bu sayfanin lith'e cekilen réprédiksyonunda Mi ve eder film, developer iginde normalden biraz uzun kalirsa, harf kenarlarinda tagmalar ve gigmeler olacaktir. Orthokromatik lith filmler, tunsten aydinlatma ve giinisiginda farkli hiziarda galigir. Ayni zamanda kullanilan developer da hiz1 etkiler, fakat dmnek olarak: Kodalith film, giin 1g1@1 veya flagla, Kodalith Super Liquit developerin 1 (banyo)+ 3 (su) derisiminde banyo edilirse, ISO 12 hizina sahip olur. Ayni kosullarda aydinlatma tunsten oldugunda, hiz ISO 8 olur. Bu bakimdan film agir olmayan poz ve banyo hatalarina toleranslidir. Yuzlerce degisik efekt isleminde kullanilan lith film, en gok: pozitit-negatit maskelemeler, fotomontaj, sandevig (birlestirilmis gorinti) islemlerinde, posterizasyon, rélyet efektleri elde etmede ve multivizyonda goriintii dizenleme islemleri gergeklestirilir. 2.2.5 Kizil Otesi (Infra-red) Film Kodak'in High-Speed Infrared 2481 filmi 35 mm formatta standart kartus iginde 36 pozluk iretilmektedir. Infra red film, kizil6tesi yayilmaya, insan géziinden gok daha fazla duyarlidir. Bununia beraber film, diizenti emiilsiyonlarda oldugu gibi normal isik ve bir miktar ultra viyolete de duyarlidir. Bu yiizden, diger dalga boylannin etkilerini siizmek igin kuwetti, objektif énii filtreler kullanmak gerekir. Oldukga siradan manzara ve planlar, kizil dtesi fotograflamayla surreal, acayip gdruntillere 46dénigebiliTamamiyla tonal sialamaya bakilarak konu anlasthr kalabilir fakat tam Biigis tonlar, bazen ¢ok olagan iistii sekillerde yer degistirebilir. Gren fazlaca on plandadir ve bu fark yaplya bir kalite katar. Her ne kadar kullanimi diger filmler kadar kolay olmasada, sonuclan oldukea keyiflidir. Giines infrared radyasyonun kaynagiysa da, kizil étesi yayilma sabahlan ve gee dgleden sonralart. daha yilksek —_olma egilimindedir. Pek cok obje kizil étesi dalgalan, aynen giin isiGt gibi ye Berrak gékyiizii hig yansitmadigindan oldukca koyu (baskida), bitkiler cok yansitiklanndan beyaz gorandrler. Bu vada insan viicudununyaydigh ist dalgalanint goriintiileyebilmek igin cok 6zel termogralik ekipman gerekir! Bu filmi kullanirken en cok yadirganicak sey, Findiklr Parks Kodak'in High Speed Infrared 2481 film, 20mm 1/125 11 pozometrelerin hig bir sekilde bir ise (3 poz taramasindan biti), Cokin Kirmtzy fire (agin falda +3), yaramamasi ve filmin belirli bir ISO derecesi bulunmamasidir. Gesilli durumlaica, cekim tecribesi belli bir dizeye gelene dek, poz ayarla deneme-yanilma metodu olarak kale caktir, hatta belli tecrlibelerde dahi sik sik siirpriziere karsilagilabilinir. Ole yandan film bilimsel bir amagtan,ziyade resimsel bir efekt igin kullanildijindan do@ru pozlama kurallart pek fazla énem tasimamaktadir. Pozlamada temel teknik yaklasik tahmin edilen bir degerin altinda ve Ustiinde poz taramasi yapmaktir. Fazla ve az poz, bazen olaganiistil hog ve enteresan gériintiler ortaya gikarabili. ik denemelerde sahne énee filtesiz, sonra kirmizi fitreli_ ve son olarak (tabi eger varsa) opak infra-red fitreyle cekilmelidir. Poz filtre tipine ve gecirgenligine gorede degisir, fakat ise, parlak giinesl bir giinde 1/125 yada 1/250 enstantanelerde. Kodak (wratten) 25 numaralt bir kirmzi filteyle baglanabili, Filtresiz 2 stop kisilnken, opak 87 numaraltfilreyle iki stop poz arttinlir ve bu degerlerin ikiger stop alti, Ustii taranur. Agiri pozlama, her hangi bir filmde oldugu gibi greni fazlalagtiir ve genig, diz alantarda géze batar. Filtreler siiprizier yaratir. Hig kullaniimazlarsa kontrast diiser ve etkileride pek fazla ayirdedilemez ve bazi konularda sanki sadece grenli normal bir siyah-beyazmig gibi gértiniir. Kirmiz! fire, ultra viyolet ve mavi isigt kesip, karakteristik kizil 6tesi gériintiiyid verir. ED (Extra Dispersion) Lensler haricindeki bir gok mercek, igiGin tiim dalga boylan igin diizeltilmig degjdir ve infra-red isimada odak farkli bir arnoktaya kayar. Objektifierin Uzerindeki kick kurmizi bir nokta bu yeni netik merkezini igaret eder ve neti yapmak igin bu noktadan yararlanilir. En ekstrem efeltier (Kodak wratten no) 87, 87C, 88A veya 89B filelerle elde edilr. Vizdrden firelerle ve farkli bir noktaya kaymig odakla netik yapmak neredeyse imkansiz olacagindan, tipot kullaniimasi tavsiye edi. High Speed Infrared film, makineye tamamuyla karanikta yiklenmeli ve cikanimalidir. Gin igiginda yikleme yapilirsa fimin bir kismi bozulabili. Bu sebepten étii, disarda film yiklenme zorunlulugu varsa, fotografginin yarunda ar torbas' (isik gegimez torba) bulunmalidir. Ayn sekide fim banyo agamasinda plastic tank yerine miimkiinse golik tankta gelistiiimelidir (gelik, filmi radyasyondan korur). Diger bir problem ‘emiisiyonun cok ince ve narin olusu, Kolaylia tmakla cizilebilmesidir. Fim pozianir pozianmaz miimkiin ofan en kisa_siirede banyo edilmelidi, taban sisi problemi olusabili. Kodakin 4143 numaral filmi 4x5 ing boyutlannda retilen bir diger krzil étesi emulsiyondur. 2.2.6 Instant (Aninda) Film Kiasik Polaroid ve Fuji Instant gbi malzemeler bilincigi Uizere renkli bastalar sekinde arincia gértintiler veri. Fakat ayni zamianda siyah-beyaz folograt iginde, geleneksel 35 mm format ve kartugund mavi beyaz negatit ve siyah-beyaz saydam fimler tiretimektedi. Bu malzeme her hangi bir ézel magazin (back) ve adaptér kullanim: gerekimez. Bunu yani sia ota ve biiyik format ign fark pte bask bitimli ve bir tanede aninda negaiif tireten cok degerli malzemeler bulunur 35 mm kameralara normal yiklenip, pozianan iki tp siyah-beyaz slayt fim sadece ézel bir techizat: Polaroid Auto Processor araciigyla banyo ediir (gelisinir). Bu makinanin iki tip elektik motorlu ve alle cevimeli: model mevouttur. Her paket iginde 35 mm kartusla bitikte, agzi mihi Kimyasal gelistrici Grite bulunur Gelisties si eae Patatcs tokeslok Gelgume on patina bag, | | atginis 26 mm | poz grunts eae Auto processor fotografi > Fotogralta grilen elle calstinian. model, madeniyetten (zak. yrlrde Tahatikia kulaniabiltProcessorun igino @ncolkia geltiicl Onto yerigtiir ve 'ucu makaraya ‘ Yerlesti, adindan pozlanmis time ykenerek teu ayo yere. tutu. st Kapak Kapatiinea geltiieh zen! kurma Koll hareketile kin. Kum old dzqon ve. standart bi Tizda, bitene kadar Fitmin sant. Polapan igin 1 yada 2 dakika, Polagraph igin alan duruma gore beklendikten onra kurma kolu gariye dogiru gevrilc 48,2 Polapan, gogu bilindik siyah-beyaz film gibi pankromatiktir ve orta hizdadir (ISO 125). 36 pozluk, 1 Polapan bir slayt filmidir. Normal bir siyah-beyaz negatif emiilsiyonla kiyaslandiginda daha dar bir poz toleransina sahip oldugundan, gekim yaparken onu renkli slaytfilmiymis gibi diigtinmekte fayda vardir, Ornegin azicik az poz, gérsel olarak ayni miktardaki fazia pozdan daha kabul edilebilir duizeydedir. Aninda goruti elde etme isleminin temel prensibi, klasik emilsiyona zit birbicimde Ustte duran temiz film tabaninin, alttaki emiilsiyonla sandeviglenmesidir. Oncelikle, daha sonradan atilacak (gp) negatif tabakada_glimus gelisimi olusturulur. Sonug gértinti, arta kalan pozianmamig giimiig kristallerin, cakigan yeni tabakadakilerle yer degistirmesi_ sonucunda Ozan Bilgiseren metalik glimtise indirgeme islemi tamamlanmis olur. Tim basamaklar, renkl slayt isleminde oldugu gibi yurdir. Polaroid slay! filmler 6zellikle iki sebepten kolaylikla zedelenebilir koruyuctt kaplama tabaka diger geleneksel _filmlerin Uzerindekilerden Gok daha incedir ve emiitsiyon yukanya bakmaktadir. Bu bakimdan slayt ézenle incelenmeli ve her hangj bir lup asia yiizeyinde kaydirilmamalidir. Bir baska problem OTF (off the plain), film diizleminden élgtim yapan Polapan'in_yoksok Kontast! der siya Royer nenatl inierle kyasianaignca atk makinelerle caligilirken yaganabilir. OTF dlgiim sistem, film ‘utarviabilecogi séylenetilir dizlemine dénUk fotoselin, mat film ylizeyinden okudugu pozu degerlendir. Fakat Polapan'in parlak gegirgen taban' lens ve fotosel yéniine dénuiktur. Bu kogullar altinda manuel élgme islemleri daha guvenilirdir. 2.2.6.2 Polagraph Instant siyah-beyaz filmin yuksek kontrast versiyonudur. Grafik agirliklcaligmatarda kullanilabilecek temiz, koyu, sert ve berrak sonuglar verir. Koyu siyahlara ulagmak icin gelistirme stiresi 2 dakika tutulmalidir. Poz tolerans! oldukga limiltedir: +/- { 1/3 stop. Fakat burunia birlikte baski kalitesine yakin dogrulukta pozitif gériintd) vermektedir. Lith filmler gibi kopyalama v.b iglemlerinde kullaniimalarina karsin, pankromatiktiler ve bu ylizden tungsten aydinlatmalarda etki hizlan pek degismez 2.2.6.3 Polablue Polaroid'in bir diger emilsiyonu, sonug gorintuyii mavi-beyaz ve negatif, hemde slayt olarak ireten Polablue'dur. Bu film acil prezentasyontarda, her hangi bir yazinin, semboliin yada sablonun slayta kopyalanmast igin dretilmistir, Tibbi, Klinik dékiimanlarin da kopyalanmasinda kolaylik saglamaktadir. Diistk hizi ve az kare sayis! (12 poz) yiizinden fotograt amaciyla kullaniimamaktadir: ISO 8 (daylight)- ISO 4 (tungsten), 492.2.7 Siyah-beyaz Filmde Temel Hatalar Siyah-beyaz fotograflamada temel hatalan! anlayabilmek igin biraz sezgi giicli ve bu problemlere sebep olan terslikleri tanimlayabilmek igin sondan basa dogru adim adim mantiksal kavrama giiciine gaba géstermek gerekir. Yanlishgin yada_yanhgliklarin olugabilecegi Ug ana genig alan vardir: Kullanilan film, pozlama degerleri ve banyo iglemi. Bu bakimdan gézle gériiliir bir hatanin éncelikle hangi alana ait oldugunun bulunmasi gerekir. Film Sik sik hatalardan dretici firmalar sorumlu tutulup, suglanirken, gergekten yapim hatasina ait cok cok az sayida kusur vardir ve ézellikle siyah-beyaz konusunda hemen hemen bilindik bariz bir Srnek yoktur (her ne kadar renkli negatit ve slaytta bir kag 6rnek olmugsada). Ureticilerin kalite kontrol standartian oldukga yiksektir, Ote yandan filmin saklanma kosullari énemlidir. Her ne kadar siyah-beyaz filmler, renkli kadar kota kullanima duyarli degillerse de bayatladiklarinda en genel gekilde sislenme problemi yaratirlar. Bunun diginda isin basinda amaca yénelik film segmek ve filmi limitleri iginde kullanmak gerekir. Poziama Pozun dogru olarak fotografcr tarafindan deqerlendirildigi 6n kosuluyla halalar poz de gerlerinin yanhig ayarlanmast yada makine mekanigiyle ilgili sorunlardan kiynaklanmak tadir. Bu agamada, negatifin fotograf karesi disindaki bos alanlar ip ucu verebilir Banyo Negatif éncelikle iyi 1sik dagiimina sahip bir isikli masada, kuvvetli bir lupla, kenarlari siyah bir maskeyle kapatilip iyice incelenmelidir. Burada negalife zarar verme gu temel ihtimalierden —kaynaklanabilir:. —-yikama_—_—talimatlari. =~ ve_—_srelerinde hata, banyo kimyasallart yada ekipmanlarindan kaynaklanan hatalar ve kazalar Yine pek Gok banyo hatasint analiz etmede kége-kenar yazilari énemli dlgiide ip ucu verir ve geligtirme miktar! hakkinda rehberlik eder Ff Ai Smeg 7 * : “ * 7 © Ozan Bilgiseren og pozu dogerensirme: Slaytar Uzerinde gbrsel degerlondinme yapmak kalaydie. Kara asiina uyqun qdrinoyarsa tamama. Oysa gat fim, sadece gsranti dretme igleminin yan yoludur. Bununia bitikte, moselolori baginda gBztimlomekto vo bask agamasinda birikirmemekte fayda vardir. Omek segilen konu orta kontrastikta olup 1 {stop fatkiarla poz taranmss. iyi bir negatiin on ack alanian (baskida koyu bolgale), ki Karo arasindakt gotta alandan bir miktar daha youn olmal ve bir mikar daha detay tas oyu alaniarsa (yan baskida agie-sikk bélgoler)blok siya olmamaldir, aks! taktiide detaylar kaybolur. Negatil dz olarak bir kitap sayfasina yatnidiginda, kuwveti si altinda negattin koyu Bélgeler altnda Kalan harfler okunabiimetir. 507] 1- Tamamen Seffaf Film: Film, kare diginda Uretici firmaya ait kenar bilgilerde dahil olmak uze- re hig bir yazi ve gériintid olmaksizin seffaf ise, film dogru bir bigim- de gelistirilememis yada banyo kimyasallan yanlis bir siralamayla kul- laniimistir, Buydk ihtimalle nce saptama banyosu (fix) ardindan ge- listirici kullanilmistir. 2- Kenarlan Yazili Seffaf Film: Normal gelistirilmig fakat film pozlanmamistir. En ufak pozlama iga- reti bulunuyor olsa detay gériilecektir fakat muhtemelen film kaza eseri yikanmis yada makinaya dogru yerlestirilmediginden hig pozlan- mamistir. 3- Tamamen Siyah Kare: Film normal sekilde geligmistir fakat, kenar bilgilerini de yok eden tim alani etkileyen yogunluk, filmin tamaminin giddetli gia maruz birakildigini gésterir. Filmin hangi agamada yandigi arastirilmali (ma- kineye yUkleme éncesi, makina iginde, gikarista yada tanka yikleme- de v.b), énlemi alinmalidir. 4- Zayif ve Az Pozlu Negatif Gériintii oldukca agik ve yogunluk bakimindan zayif fakat kenar ya- zilari normal ve net bigimde okunabiliyorsa, banyo isleminin normal oldugu ancak filmin yetersiz pozlandigi sdylenebilir. Az pozlamaya se- bep olan hatalar (dogru yerder éigim, pozometre yada makina ari- zasi v.b) gézden gecirilmelidir. 5- Zayif ve Az Gelistirilmig Negatif: Kenar bilgilerinin zayifligi ve negatifin tagidig: gériintiye ait az mik- tardaki yogunluk, gelistirme islemi sirasinda filmin, oldukga kisa sii- rede yikandig1, developerin bayatladig}, fazla sulandirildigr, digik 1s1- da tutuldugunu yada hepsinin kombinasyonu olabilecegini igaret eder. 6- Yogun ve Fazla Pozlu Negatif: Normalde (baskida koyu gérlinecek) agik alanlar hatta en solgun alanlar dahi kémir gibi koyu ve yogunsa, buna karin kenar yazila- ri normal gériinmekteyse, film geregirden fazla pozlanmistir. 7- Yogun ve Normalden Fazia Gelistirilmis Negatif: Negatif agiri yogunluktan kémirlegmistir. Karenin digina dogru ve ke- nar yazilarinda sismeler gériinmektedir. Uygulanan gelistirme iglemin- deki hatalar, dinlendirilmeden hazirlandig1 bigimiyle kullanilan develo- perdan, developerin az sulandirilmast, yUksek isi, uzun stireli gelis- tirme, fazla ajitasyon yada tim bunlarin kombinasyonundan kaynak- lanmaktadir. io8- Retiikilasyon (emiilsiyon Gatlamasi) Emilsiyon Uzerinde gatlama etkisi nisbeten az rastlanan bir hata olup. banyo asamalari arasindaki ist farkindan kaynaklanmaktadir. Muhte- melen film, normalden fazla isidaki bir gelistiriciden sonra soguk suy la yikanmig yada yine dugik isda sabitlestiriciye maruz birakilmigtir 9- Perforeden igeri Dalgalanmalar: Bu izler en cok, negatifin diz bir sekilde tonlanmis alanlarinda dik kat ceker. Etki, her delikten cergevenin icine dogru giren bir gélge seklindedir. Diigiik seviyede (film yiksekliginden az) ve az miktarda developerda, homojen olmayan bir ajitasyondan kaynaklanir, Digik bir ihtimalle motor thive'da buna sebep olabilir 10- Gelismeden Kalmis Lekeler Genellikle filmin sprale yanlis yiiklenmesinden, spral yivinden cikip bagka bir yerde dist Uste binmesi yada bitigik emiilsiyon yizeyine ya pigarak, developerin yiizeye etki etmesinin engellenmesinden kaynak: lanur. Film, kuru sprallere dikkatle ve hig bir kogulda zorlanmadan yer- lestirilmelidir. 11- Igik Sizmasi: Roll (rulo) filmlerde, renin en disinda ince siyah cizgiler seklinde qérii Jen sizmalarla nadiren karsilagilir. Ay gekilde, gevgek kartuglara sartan 35 mm lik sarma filmler, parlak giin igiginda yiiklenip, makinadan cika. niidiklan siirece bu sorunla karsilagilir. Siziny gergevenin disinda tutula: bildigi stirece sorun yoktur. Ama filmi garantiye almak igin yiikleme-bo- galtma iglemleri sarj torbasi yada az isikli bir yerde gercelestirilebilir 12- Tim Negatif Yizeyinde Genel Gri'lik: Eger filmde tamamuyla, kenar yazilarida dahil genel bir grilik ve sis- lenme gériildyorsa, bunun muhtemel sebebi filmin sprale yiiklenmesi agamasinda azda olsa igija maruz kalmasidir. Karanlik odanin 1sik sizdinip sizdirmadigi kontrol edilmeiliir. 13- Gizilmig ve Yirtilmig emillsiyon: Banyo isleminden hemen sonra, emillsiyon islak ve yumugakken en hafif basing hasar vermeye yeterlidir. Filmi silerken ve kurutmak igin asarken, trnaklamamak ve parmak izi birakmamak igin cok dikkat edilmeiidir. 44- Kurumus Lekeler: Film ydzeyinde su, her noktada esit kurumaz ve son kalan damlalar iz birakir. Film kiregten anndirilmis, filtrelenmig suyla yikanmal, foto: flu gibi fiim yizeyinden damlalan kaydiran bir soltisyondan gecirilip 1st ve filtrelenmis havay: sirkuile eden profesyonel bir kurutma dolabina asilmalidir. Lekel filmer. lik foto-flulu suda lekeler gidene kadar bek letilip yeniden kurutulduklarinda bir miktar temizlenebilirler2.3 Renkli Negatif Film Renkli fotografcilikta ilk yapilacak secim, negatifle slayt arasindadir. Giiniimiizde gelig- mig karanhik oda imkanlari, bilgisayar ekipmanian ve yazilimlar sayesinde, baski ve say dam segenekleri yada birinden digerini elde edebilme imkanlan artan kaliteyle, oldukca kolaylasmistir, Bu noktada verilebilecek en spesifik drnek, gazetelerde son baskiya ye- tigecek spor fotograflarinin direkt negatiften, scannerla (tarayic) digital ortamda pozitite déndstirilerek baskiya girilmesidir. Bu yéntem renkli negatifin, slayttan daha hizli ban- yo edilmesiyle zaman kazadirmaktadir. Bununla beraber istenen sey, ust kalitede bir baski ve iyi bir diizenleme ise renkli negatif dogal secimdir. Renkli negatif film Uzerine gorinti, siyah-beyaz da oldugu gibi kaydedilir. Fakat daha sonra, metalik gimiis yeri- ni boya taneciklerine (kuplér) birakir. Agikca gériildiiga: noktaya kadar negatif biiyiitildi- @iinde, cok renkli-benekli, saf renklerin olusturdugu noktalamali bir empresyonist tabloyu andirir. Ote yandan renkli negatifi gérsel olark degerlendirebilmek, portakal rengi taban tonu ve zit renkleriyle zordur. Teknoloji Her ne kadar farkli emilsiyon yapisinda ve farki banyo asamalari gegirmekte olsalar- da, hem renkli negatif hemde slayt filler, temel basit bir prensiple calisir: Ana renkle- re (kirmizi, yesil ve mavi) duyarl Gg katman, gikanmsal renk sentezine gore galisarak Koruyueu — Maviye euyna kaplama y ——emuisiyon Pozlama Color Rioaeh vo fi Sncosinde fim Developer sonrasinda tm Si fille Magenta AnichaloTasIvet taban Boye Gomg brstal fie Kirmzya — tabakaci Kuplora alos ‘auyart emlsiyan Film yitzeyinde gimmie kriets! ve boya kuplérlerinin asamalar arasindak! Ronkli negatif emilsiyon kesit. rumlart. tim renkleri olusturur. Negatifte dig katmanin her biri bir ana renge duyarlidir ve banyo asamasinda her renk katmaninda olusan gérinti, tamamlayici (komplimenter) renkte bo- ya tanecikleriyle (kuplérleri) boyanir. Ana renkleri tamamlayan ara renkler sirasiyla: sa- 11, magenta ve cyan‘dir. Dogal olarak renkli film emiilsiyon teknolojisi, siyah-beyaz'dan daha karmasik ve emilsiyonu siyah-beyazdan daha kalindir. Tipik renkli negatifin kesi: tini incelersek, yapi klasik siyah-beyaz emillsiyonun ince gecirgen filtrelerle birbirlerinden 53ayrilip, tig kat Uist Uste serilmig halidir. emilsiyonun en dst katmani diger katlar gibi, normal bir siyah-beyaz emiilsiyondur fakat boyayla, beyaz 1sigin mavi dalga boylarina (mavi renge) duyarlastirilmistir. Aynt zamanda bu kat, banyo sirasinda developerla re- aksiyona girip, sari renkli boyay: (mavinin zit rengi) retecek renk kuplérlerinide ihtiva etmektedir. Bir alt katman, yesil dalga boylanina (yesile) duyarlastinimig olup, magenta (yesilin zit rengi) renk kuplérlerini ihtiva eder. En altta kalan son katman, kirmizi dalga boylarina duyarli olup, cyan renk kuplérleri ihtiva eder. Tim emillsiyon, siyah-beyazda ki gibi en Gstte yapry: gizilmelerden koruyan kaplama tabakas!, dip yansimalar! yutan anti-halo tabakasi ve tastyici tabandan olusur, Ust (maviye duyarl!) ve orta (yesile du- yarli) tabakalar arasinda san ince bir filtre katmani bulunur ve pozlanma sirasinda ma vi dalga boylarini siizerek yesil (orta kat) ve kirmiziya duyarl (en alt kat) tabakalarin pozlanmasini engeller giinki, emillsiyonun tim katlari mavi dalga boylarina duyarlidir. San filtre banyo asamasinda kaybolur. Poziama ardindan, igigin farklt dalga boylar Uc tabakanin bir yada daha faziasi tarafindan yutulur. Oregin, yesil isik sadece yesile 54duyarl tabakadaki giimiis kristelleri etkiler. Banyonun birinci asamasi First, tipki siyah- beyaz developer gibi pozianan giimis tanecikleri yiikseltip metalik giimilg grenlere dé- ndstirdr, Ayni zamanda gelistirici kimyasal maddenin yan driinleri, gumiig kristallerle bir- likte emilsiyona homojen dagilmis bulunan boya kuplérleriyle, renk elde etmek icin tep- kimeye girer. Pozlanmis yesil katman 6rnegi icin magenta boya olugacaktir. ikinci aga- ma Color Developer'da (renklendirme banyosu) metalik giimilg, oksidasyon artig1 ile bo- ya kuplérind etkileyip, renk olusumunu saglamig ve emillsiyon igindeki gérevini tamam- lamistir. Son agama Bleach (agirtma) ve Fix’de (saptama) boya kupldrlerinin olugturdu- gu renkli gdruntiniin sabit birakilip metalik gums siyah-beyaz gablonun emilsiyondan kazinip atilarak, silinmesi gerekir. Elbetteki elde edilen sonug gérintide tonlar ve renk- ler zittir, fakat baski agamasinda (tim bu iglemlerin tersi bir kere daha tekrarlanarak) pozitif géruntd ve aslina yakin renkler elde edilecektir. Banyo islemleri tamamlandiktan sonra, kare diginidaki yazil alanda dahil olmak izere tim negatifi kaplayan turuncu renk, her ne kadar negatifin gérsel olarak renk degerlendirmesini giiglestirsede, belli problemleri yenmek igin gereklidir. Bu turuncu maske olmaksizin, bazi mor ve mavi-ye- sil degerlerin renk sadakati, emiilsiyonda kullanilan cyan boyanin yesil ve maviyi, ma- genta boyanin ise maviyi yutma egiliminden étirii bozulmaktadir. Uretici firmalar, bu so- runun dstesinden gelebilmek igin hali hazirda olusmug dg ana renge duyarl katmant yekpare maskeyle sandeviclemislerdir. Turuncu renk olarak algilanan maske, aslinda iki ayri filtre tabakasinin dst Uste gakigmasiyla olugmustur. Bunlardan birincisi sari filtre ta- bakasi, yesile duyarli tabakaya giden istenmeyen mavi dalga boylarin! nétralize eder- ken, ikinci tabaka magenta ve sarinin birlesiminden (pembe) olusmus bir filtredir ve ay- ni gekilde, kirmiziya duyarli tabakaya inmek dizere olan istenmeyen mavi ve yesil dal- ga boylarin: nétirler. Baski asamasinda negatifin turuncu rengi, renkli kagidin maviye dogru kaydirilmis olan duyarliigiyla dengelenir. 2.3.1 Renkli Negatif Filmde Hiz Renkli negatif filmde hiz derecelendirmeleri: Yavas, orta ve hizli geklinde gitmektedir Hiz skalasinin kisa ucu ISO 25'ten baslayip SO 1600'e kadar gider. 2.3.1.1 Yavas ve Orta Hizli Renkli Negatif Filmler Amatér ve profesyonel pazar diisiinildugiinde Uretici igin ig hacminin en yogun oldugu alan- dir, Baglangicindan giinumiize gelismeler, an (enstantane - snap shot) gériintiileme ihtiya- cint gidermeye dogru yénlenmig ve bundan bitiin fotografgilar yararlanmistir. Ant fotograt- giligi, banyo ve baski iglemlerinin tamamen otomatik makinelerle gergeklestirilmesi ve filmin aligilagelenden daha yiiksek poz toleransina (+1, -2 f stoplar aras!) sahip olmasi gibi ka- rakteristik yénleriyle, basli bagina bir alan olusturmustur. Bagarili renkli negatifler, mikem- 55me! pozlanmasalar da basilabilir olmalidir. Ozellikle ana taleplerden biri daha zengin renk- ler igindir ve teknolojideki esas gelismeler, genel kontrasti yiikseltmeden daha yiksek renk doygunlugu elde etmeye yénelikti.. emiilsiyonun sadece her renk tabakasi igindeki boya konsantrasyonunu arttirmak, filmin genel kontrastin: da ayni gekilde yiikselttigi igin, bu dog- ru bir yaklasim degildir. Boyayi sekillendiren yeni tip renk kuplérleri dretilmis ve turuncu maskeyle bazi istenmeyen renkler siiziilip, katmanlar arasi degradelik engellenme yoluna gidilmistir. Keskinlik arttirma yolunda, daha ince emiilsiyon dretimi ve yasill up, késeleri sekillendiriimig gren kullanim: buna ilave edi- © Ozan Bilgiseran lebilir. Onde gelen iireticilerin devam eden arastirma ve gelistime cabalan, kullanilan marka ve cesit siralamasint suirekli degistirmektedir, Belirli 6zel filmler simdi eskisine gére daha gabuk geligmig versyontanyla yer degistirmek- tedir. Kaginilmaz olarak, baski agamasinda renkli negatif filmlerin kryaslanmasi biiyik cesitilik gésterir. Bu noktada Fotograt: Standard ince-grenli negatif ils (sooo Monat arian ISO) herhangi bir test, isi siyah-beyazdan daha zorlastirir, Glin- 200 olarak siniflandilir. Her ikiside berrak, canli, detaylt gortintaler icin uygundur ki renk cok bilyiik subjektit tercihler getirir. iki farklt film arasinda mantkl bir Kiyaslama_yapabilmek igin, 6ncelik le cekim asamasida standart ekipman kullaniimali, ayn! kosullarda banyo edilmeli ve daha sonra baski asamasinda her iki negatif, tek bir marka kagit Uzerine ayni sartlar altinda ba silmalidir. Bu koguliara uyulmadigi stirece ana markalar arasindaki herhangi bir fark gok énemii olmayacaktur 2.3.1.2 Hizh Renkli Negatif Film Hizh renkli negatif filmler, siyah-beyaz emilsiyonlarda oldugu ISO 400 ve yukarsin. daki hiz dereceledirmesinde (ISO 1000, ISO 1600) siniflanir ve ayni sekilde, ortam 1st Giyla elde tutulur gekim yapabilme fonksiyonunu yerine getirir. Bu negatifierden elde edi- len baskilar, her ne kadar grenliysede, diigiik 1sik Kosullarinda erisilemez durumlarin tes- bitinde kullaniimaktadir, Buna ilaveten, renkli grenin ézel karakterinden grafik amaclarla- da, bilingli olarak yararlanabilinir. Hizi renkli negatif film teknolojisi siyah-beyazda da kul- lanilan T-gren (yassiltiimg tablet geklinde) yapisindan yararlanir. T-gren, daha genig yi- zeyi ile 1si§a daha tepkilidir, ayni zamanda gelistirilmis renk kuplérleri, developer icinde- ki okside edici maddelerin potansiyel film hizini disdrmesini énler. Bu filmlerin kullani- lacagi aydinlatma sartlari diisinilerek, renk kaymalan hesaba katilmalidir. Tum yiksek ISO'u filmler gibi bu filmlerde sicaktan ve X isinlarindan cabuk etkilenirler. Bu ylizden, uzun dénem stoklama i¢in 0°C (32°F) yada daha diisiik isilarda dondurucuda, kisa dénem iginse agagi yukan 10°C (50°F) civarinca rutubetsiz ve soguk ortamda saklanmalidir 56ty tr 2h San ms ’ ‘Ayo gérinté 180 100 ve ISO 1000 senkli negatiten biiytilerk aradaki teksti ve skin frks vurgulanst ISO 10001 negatite netik dalia azdir ve boya tanecklei gbzle gbrulmekted 2.3.2. Aninda (Instant) Renkli Baskt Ureten Filmler Integral instant (komple aninda) filmer yani yerlesmis adiyla “polaroid'ler, uretim agama sinda miihiirlenmis paket iginde yanliz banyo edilmig filmi degil, sonug baskiy! retecek tum kimyasalllari ve materyalleri ihtiva eder. Daha énce gérdigimiz, 35 mm instant filmlerin genig.siniflandirmasina ragmen, instant fotograf malzemesinin coguniugu renkli sonug baski iretir ve 6zel bir makineye ihtiyag vardir. 1972\de SX-70 makine ve film Gretimi ile yapilan basiangig, Polaroid firmasinin diizenli arastrmalanyla daha hizl ban yo siiresi, daha yiiksek renk doygunlugu ve durulugu veren yeni malzemeler saglamis- tir. Sonug gériintti, pozitif ve baski seklinde olmasina karsin, instant film, renkli negatif- le ayni temel prensibe gre galisir. Yine emiilsiyon dig ana renge duyarli kattan olus- maktadir ve renk siralamasida aynidir. Fakat, her katmanin hemen altinda, komplimen- ter (tamamlayic!) ara renk boya maddesi bulunur. Aynt sekilde renkli konudan gelen «sik, bu Ug katmandaki giimiis tuzianini etkiler. Daha sonra pozianan tabaka, makineden c\- karken kimyasal gelistirici zarfinin sikistinp patlatir. Sikigan en Ustteki bog gériinti ala- ni ve altindaki negatif, yayilan alkali gelistiricinin boya developerlanni aktive etmesine yo! agar. Ug fark katmandaki boyalar yukariya dogru, gériintiiniin olugacagi bos taba- kaya gé¢ eder, fakat her biri Gzerindeki tabakada filtre edilir. Tim bunlar, glgli gin 1si- ainda pacifier (igik tutucu) bir tabaka sayesinde gerceklestirilir. Baslangicta bu opak ta- baka banyoyu isiktan korurken, alkali gelistiriciyle birlestiginde seffaflasarak, gecirgen ha- le gelir. Her katmanin olusturdugu birlesmis etki, en Ust plastik geffaf yiizey altinda po- 2itit bir gériintii olarak sekillenir. Herhangi bir instant baski, keskinlik bakimindan ancak boyutlarina yakin bir renkli negatif kontakla kiyastanabilir ve dogru porlamialarda. sonuc: lar oldukga bagarihdirPolaroid fn cok Konusunda aksaklik up olmadiginy (dalainhkla unutulan yoksek enetantane, poilamayan bie fag v.s) aésteri Orinal for henvz poeianmadan, cekim makaninda elds edliacek conuclanin bir aplamda gavantienmesini sagl. Ayn! zamanda bir Ait dihtor la edilacek sonic gérinr hakkindla fk edinme acisindnn oldukea énem lage Fologratewa éncalikla, makina ve ya da muster, gokime polaroid sayasinde aninda midatiale edip goruslerini not bir bigindo anatabiir ya da fotografeinn aniatrnak isteciins gorabile Polaroid sayosinda por faramn miktavds azniabile Yukawidak) gakimde flag va ota 021 bi aren illin ‘vo koyu gori fon 6nundo, potnk oiysinin Konteast bmn ieinda olup lk, Koni aychnaknalt Gokimlorla uzun pozan Polaroid casi format ve tila Grete Par fnlarin dgrtanvtimect we iyi polaroid’ kolayca rasprosteye sokmasidir. Sut ungslon aydinlatm icin 64T Oretilmistir. Fakal.cayight tipindekior 1/4 onstantonoye galinca C20 R + C10 ¥ fio dagerterinda duzetma istamaye bask Yukavidoki omek Worasan arlam ‘sip sayasinde. polaroid yegerimis. ayn poz dada daha az kilanmeye saben olmustor2.3.3 Renkli Negatif Banyo Renkli negatif film banyosu C-41, dogru isi ve zamanlama, karanlik oda ve yardimct araglarla standart caligmada kesin kurallara uyma zorunlulugu getirir. Standart C-41 ban- yosu sicaklik bakimindan sadece +0.15, -0.15°C sapmaya izin verir ve 7 agamadan olu- sur. Toplam 24-25 dakikada tamamlanir (filmin kurutuimasi harig). Nasi! siyah-beyaz film iki ana agamada (geligtirme ve tesbit) banyo ediliyorsa, renkli negatif icin Ug ana aga- mada gerekir. Ekstra agama agartmadir ve agamalar gu stray! izler : €-41 islemi (Kodak Flexicolor) Basamaklar Sicakhk ‘F("C) Sire(dak.) Colour Developer [100 (37.8) Bila Bleach 75-105 (24-405) 6/4 Yikama. 75-105 (24-40.5) WZ Fix 75-105 (24-40.5) Gil2 Yikama 75-105 (24-40.5) Sia Stabilizer 75-105 (24-40.5) ie Kurutma 75-110 (2443.5) | 10-20 592.3.4 Temel Renkli Negatif Hatalarn Renkli negatif sonuclarini degerlendirme, siyah-beyaza kiyasla yeni problemler olusturur. Sadece yogunluk ve kontrast degil ayn! zamanda, renk degisiliklerini de igerir. Turuncu taban tonu, renkler arasindaki en ince farkliiklari érter ve onlann tamamlayicis! olarak daha kuwetl renkler gérilir, Bu birlesen iki etki, gérantinéin genel rengi hakkinda hi- kiim vermeyi pratik olarak imkansizlastinr. Ne olursa olsun, muhtemel ve énemli prob- lemler asagida drneklendigi iizere, yalniz negatiften tanimlanabilir 1- Makinanin arkast aciimasinin sebep oldugu kismen yank karede, sik sizintist karanhk ve mavi-yesil géruntr. Buna karsihk aynt problem slaytta patlak ve portakal rengidir. 2 Lekeli karanlik nokta, banyo asamalanndan birinden kalmadir Developera, bleach yada fix bulasmis olabilir yada ayni kimyasallar film sprale saniirken filmle temas elmig olabilir. Spraller ve tank temizligine dikkat edilmetidir 3- Film makinede, ileri yada geri sanirken yahut banyo edilmis film, kurutma dolabina asilirken olugan cizikler, genellikle yatay ve mavi goriinir. ©] 4- Kare digina uzanan genel sislenme, karanlik odada isik sizintis! olabilecegini isaret eder 5: Kenar yazilarint yok edecek kadar negatifi karartan sey, ancak ekstrem isik olabilr. 60Serpe Re yo 6 Fazla banyo, isiklt bélgelerin yogunlugunu arttinr. Negatifte daha yiksek kontrast, kenar isaretlemeleri ve sayllarda fazla pozla (over expose) kiyasla koyuluk géritlir 7- Negatit kenar igaretlemelerinden de anlasilacagi dizer dogru banyo edilmis, fakat 2 stop kadar fazla pozlanmistir. Goruinti: olarak, fazla banyo edilmige benzemekte fakat, gélgeler genelde oldukea fazla detay géstermekte 8- Az banyo edilmis bir negatifte gériintii ve kenar igaretleri oldukca zayiftr ve diiz, cansiz baskilar verecektir 9 7 ve 10. Karelerle karsilastima igin Konmus aynt plan dogru poz ve banyolu normal negatif. 10- Ayni gériintiiniin 2 stop az pozlanmisi, isikh parlak alanlarda iyi detay var fakat koyu tonlar diz ve donuk baskilar verecek. 612.4 Renkli Saydam (Stayt) Filmler Yine ayni sekilde, slayt film kullanimin belirleyen kriter, cekimin ne amagia yapiidigidir Her ne kadar Cibachrome, Ektachrome islemleriyle pozitiften pozitif baskilar elde edile. biliyorsa da slayt, matba asamasinda CMYK renk ayrimi sisteminin temelini olusturmak tadir. Bu su anlama gelir: Kagit izerine basilan neredeyse tim fotograflanin renk ayrim- lan yani elde edilen CMYK renk kaliplan, orjinal yada répréduksyon dialardan elde edi- lir. Burada ‘neredeyse” kelimesi, giderek gelisen digital teknolojiyi igaret etmektedir, ciin- ki direkt baskidan (opak) tarama (scan) islemiylemiyle de renk ayrimi yapilmaktadir. An- cak, su an diadan elde edilen sonuglar daha kalitelidir. Slayt filmin diger dogal bir kul- lanim alani, projeksiyon ve arsiviemedir. Multivizyon ve multi-medya sektdru slayt filmle fotograflanip, kurgulanan gériintiileri projeksiyon amagl kullanir ve dzellikle multivizyonun gérsel ifade giicii etkileyicidir. Reversal (geri cevirme) film teknolojisi, tek bir basamak- Sta gizli gériinti’ sablonundan. baslangictaki_ne- gatit kism! atip, filmin pozlanmamis_yerlerinde < gériintil ve renk olugumu saglar. Eger renkli ne- gatif bir renk yéniine hafif bir kaymada bulunur sa, bunu baskt agamasinda diizeltebilmek mum kiindiir, fakat stayt icin ayni renk kaymast kal cid. Bu filmierle gahsitken renk diizeltme, ce kim agamasinda yapilir. Ayn zamanda_filmin poz toleransi oldukga dardir. Ote yandan, ban- yo siresi arttirimina bagl olarak birden farkli ISOllarda, push-process'e uygun yiiksek hizda filmler dretilmektedir. Profesyonel_fotogratcilarin vazgecilmez malzemeleri slayt filmler, siyah-be Eflanll Usta, Fuji Velvia ISO. 50 ince rani fn 17 ve renkli negatif filmlerden daha bol ve spe- fomeginds zongin tonlor va hast alan vin gézlomlonmekiedi 4.5x6, 80mm 1190 44 sitik gesitllike gésterir Teknoloji Renkli saydam filmin yapisi, turuncu taban tonu olmaksizin renkli negatif ile aynidir. Yi- ne Ug: temel emillsiyon katmani vardir, Ust kat mavi, orta kat yesil ve. alt kat kirmizi dalga boylarina duyariidir. Gizli gériint, her tig tabaka igindeki giimig kristalleriyle se- Killenir. ilk agama siyah-beyaz gelistirme banyosudur. Gimis kristallerle birlikte emiilsiyon igide homojen bir bigimde harmanianan renk kuplérler, bu agamadan_ etkimenmezler. Yanlica tig katmanda (poz alan yerlerde) negatif bir siyah-beyaz gériintii olusur. Bir son- raki agama “geri cevirme'dir ve pozlanmamig gimiig kristaller, metalik giimiige déniig- tril. Color developer, sonradan metalik gumuse donustirulen Kristallerin yakinindaki renk kuplérlerinde boya olugumu saflarken, ilk basta pozlanmis olan kristallerin renk 62kuplérlerinde herhangi bir degigme olmaz. Bu sekilde gériintii negatiften pozitife déniig- tiirdlmis olur. Geriye kalan islemler, éncelikle biitiin filmi kaplayan giimisstin emilsiyon- dan kazinip atilmasi, ardindan gériintiiniin sabitlestirilmesi (fix) ve dengelenmesidir (stab- lizer). Gériildigii Gzere renkli slayt teknolojisi hem emiilsiyon yapisi, hemde kimyasal ig lemleriyle oldukea komplekstir. Bu karmasiklik, slayt filmlerin poz araligini (poz toleran- st) daralttig gibi ayn zamanda renk sadakatini korumayida giiglestirmektedir. Korwyucu — Mviye dy aplama . entlsiyon ter aes fie Yogev femiyen Aniihinly —Tagiych taban Poston Shah heyae Color loach ve fix Ara tabaka Keniry taba ‘nearinda fim Developer Devolopar ——sanmneindn fn ‘uy consid ty sonata. a emalsiyon A stot eyo est ie on Ae . Gumus krista \ Wes y, \ . T t ‘ya Motatik gamugo Boyanmnig renk vile dena rs raped Flim ydzeyinde gimds kristal vo boya kuplérlerinin agamalar arasindaki durumlar. 2.4.1 Slayt Filmlerde Hiz Slayt Film'de filmde hiz derecelendirmeleri: Yavas, orta ve hizl seklinde gitmektedir. Hiz skalasinin kisa ucu ISO 25'ten baslayip ISO 3200'e kadar gider. 2.4.1.1 Yavag ve Orta Hizht Slayt Filmler Yavag hiz derecesindeki renkli slayt filmler ISO 50 ve orta hizdakiler ISO 100 civa- rindadir. Gériintii kalitesi bakimindan bu filmler birbirlerine yakin sonuglar verir. Kes- kin, oldukea ince grenli emilsiyon yapisinda, doygun renk skalasina sahip ve pratik hizda dretilir. Asinda yavag ve ori hizh filmler arasinda cok biiyik bir fark yoktur, birinde biraz daha ince gren digerind’ | stop avantaji bulunmaktadir. Bu !asmandaki filmler, film teknolojisinden ve gelismelerden en fazla yararlanan, ilerde de yararlana- 63cak gruptur. Onde gelen tim dnemli film dreticileri pe- riyodik olarak her bir 6zel alanda, yeni bir ilerleme du- an Bigiseren yurur: gren dagilimi, renk doyguntugu ve renk sada- kati gibi degigkenler iizerinde gecici avantajlar kazanir- lar ama uzun yarista yapilan atilimiar, asia bir Uretici- nin tekelinde kalamaz. Bu devinim sayesinde: gren renk kuplérleri (color couplers) ve katman (interlayers) inceligi caligmalarinda énemli asamalar kaydedilmistir He pistesyore Iso oo tiga gay Siyah-beyazda gérdigimiz yassiltilmig gren teknoloji- 70-210 mm zoom, si ayn! avantajlari slayt filmede kazandirmistir Daha diizgiin ve siki bir kalip elde etmek icin gelistirciye tepkisi yiiksek kiictik gekir- deklerin emiilsiyon yiizeyinde cift yapilanmasi (double-structuring) saglanmistir. Ara ta- bakalar (interlayers), boyalarin ig emiilsiyon arasinda yayilmasin! énler ve her bir kat- mandaki 1sik yogunlugunu kontrol eder. Bu konuda da yeni tip kuplérler ve perdeleme saglayan gelismis ézel boyalar kullanimaktadir. Yapilan degisiklikler ve gelismeler dreti- ci firma yada profesyonel dergilerdeki karsilastirmal: testlerin datalarinda rakkam ve gra fiklere déniisebilir. Kontrast: kiyaslayabilmek i¢in eGriler incelenip, milimetredeki cizgi sa yis! ve granilite degerleri kontrol edilebilin Grnegin: Kodak Ektachrome 100 icin, RMS degerini 11, Fuji ve Agfa'da benzer bir emiilsiyonda 11 ve daha yavas filmde RMS 10 degerini elde edebilir, fakat bu degerler iizerinde kiyaslama yapmak miimkiin degildir. Kalite stiinliigiiné: segmenin tek mantikli temeli, fotografcinin kendi kendine yapacagi pahali ve zaman harcatan bir gayretle, yanyana kiyaslama olacaktir. Gren ve keskinlik farklt_kategoride ele alinacak konular dizerinde ve renk testleri cilt tonlari, nétr griler, toplamsal ve cikarimsal renklerin bulundugu hedeflerden elde edilen réprédiksyonlar ize inde, esit kogullarda degerlendirilmelicir Fuji Provia 100 IWochrome 100 Kodak E1008 Ug farkle marka_va_amilsiyon tipinde rangi degertendirabilmak, ancak ginal gorintnin biliamesi yada ori kart, ve rank skalalarinin referans alinmasivia gergeklagebilic. 135mm, 1/60'a poz taramasi 64Kodachrome (Non-Substantive Film) Slayt filmlerin kiigik fakat hig bir sinifa girmeyen (non-substan- tive) dnemii bir bdlimi, sdhretiyle taninan “Kodachrome” dur ve ©zan Bilgiseran bu film Klasik renkli saydam film yapisinda degildir. Gegmiste, diger Gretici firma da ayni emiilsiyon yapisinda filmler dr miler fakat giinimiizde sadece Kodachrome kullanimdadir. Bu 6zel retin ve Sze! banyo iglemleri gerektiren film, klasik emiilsiyoncan fark olarak, renk kuploreri tagineunaktadie, Oe Kodachrome ISO 64, 85mm, 1125 £28 renge duyarllastinian ve renk kuplérleri olmaksizm emilsiyon tabakalan incelip azalan fim, tami tamina bir siyah beyaz filmdir. Uzun ve karmasik bir ban yo prosediri sonrasinda renkli gérlintii elde edili. Kodachrome 6zel banyosu olan K-14 ile gelistiilir ve bu banyo sisteminde film yikamak her hangi bir profesyonel film labaratuvan icin bile oldukga karmasik ve zordur. Amerika Birlesik Devietleri diginda diinyada oldukca az sa- yida, Avrupa'da her iilkede birer merkez K-14 islemiyle Kodachrome film yikamaktadir. Uike- mizde hentiz bu filmi yikayan bir profesyonel labratuvar bulunmamaktadir, Fakat 35 mm Ko- dachrome film iki alternatifle satiga sunulmustur. Bunlardan birincisi banyo ticretinin filme da- hil olmadigi secenektir ve genelikle ABD i¢ pazan icin tiretiimektedir. ikinci alternatif, filmin banyo Ucretininde satin alimdaki : 4 fiyata dahil oldugu secenektir. Bu ‘i tip film, ambalaj! icinde filmle bir- likte minik bir zarf tagir ve kulla- nildiktan. sonra (poziama_ sonra sinda) film kartusu zarf icine yer- lestirlip, zarf uzerindeki bell: bas I) ikelerdeki Koclaclome. labra tuvarlannin biti secilip, adresi- ya- zilp, postayla yollarur. Yaklasik Kodachrome 180 25, 28mm, 1/60 £56 3.5 hafta icinde, film banyo edi! mig ve hatta slaytlar gergevelenmis (eger gerceve dcretininde film dcretine dahil oldugu bir ku- tu satin alinmigsa) bir gekilde kullanici adresine geri yollanir. Filme push-pull (uzun-kisa) ban- yo islemleri tavsiye ediimemekle birlikte sonuclann kalitesi hakkinda garanti veriimez. Kodak ailesinin en yavag filmi 9 luk bir graniilite ve yiiksek kontrast bir hedef icin milimetrede 100 cizgi ayrim giictine sahiptir. Gértint kalitesi iddialannin cogu Kodachrome 25 (ISO) hakkinda olmakla beraber, ISO 64, ISO 100, | fessional 120 tipinde de dretilmektedir. ISU 40 tungsten tipi ise sadece A.B.e ie pazarda ) 200 film versyonlanda bulunmaktadir. [SO 64. pro: kullanimdadir. Benzersiz keskinlik, renk zenginligi ve ayni kararda gren yapisiyla ézel bir yer tutan Kodachrome'un konrasti yiiksektir ve bununda problem: olabilecegi bir cok durum vardir 652.4.1.2 Hizh Slayt Film Zayif 1sik kosullarinda, ince-grenii emilsiyonlardan iki veya tig f stop avantajla bas langig saglayan filmler [SO 400 hiz derecelendirmesine sahiptir. Bununla beraber iire- ticiler, kullanicinin. karstsina gikan olumsuz kos ne kar liarin belirsizli¢ sthk, degisken [SO'ya_ sahip, banyo da push edilebilen 6zel Lasaranm filmlerle secenokier’ artimmstardir Bu tip filmienin uzerinde {SO 800. ISO. 1600 ve ISO 3200 gibi te hiz birlikte yer alir. Kullanier, bu hiziar © Ozan Bilgiseren Goran Bragovic Diigiin ve Genaze Orkestrast ISO 1600 (push-3200) 300mm 1/60-1190' f-4 dan birini pozlama éncesinde secer ve degistirmeksizin uygular. Filmi hangi ISO'da_ kullandigint, labaratuvara_ bildir- mek durumundadir, daha iyi bir yéntem film kartusu dzerine permanent bir ka- lemle 1SO'nun isaretlenmesidir. Buna gé- re filmi yikayacak labaratuvar First Deve loper siiresini degistirerek filmi normal yada push (uzatmali) olarak yikayabilir. Fates VEE Sareea Bu noktada her zamanki avantaj, deza- 150 1600 (push-3200) 135mm 190-115-186 f:2.8 vantaj durumlarina gelinir. Hi¢ kimse bu kosullarda ylksek renk doygunlugu ve kes- kinligi bekleyemez, gren en biiyaik problemdir. Amag, digtk kosullarda hareketi: don: durubilmek ve tripodsuz, bagimsiz gekim yapabilmektir. 2.4.2. Aninda Slide Film (Instant Polachrome) Polaroid firmasi tarafindan uretilen ISO 40 fiz derecelendirmesinde, daylight tipinde ve polaroid processor makinasinda gelistirilen projeksiyon amacli aninda slayt filmdir Orta kontrastikta, ince grenli yapida olup 90 cizgi/mm ayirma giicindedir. Normal ve giinlik (daimi) kullanimdaki_ filmlerle kalibrelendiginde ¢ekim icin referans verir Renkler hafif magentaya kayabilsede, projeksiyonda nétr ve doygundur. Ancak film 1/15 enstantenenin altinda resprositeye girmektedir ve poz toleransi + 1/2 f stop'tur 662.4.3 Tungsten Dengeli Slayt Film Simdiye kadar baktigimiz bitin filmler giin igig! icin, hatta daha belirgin ola rak berrak gékydziindeki gin ortasi giines igiginin rengi igin ayarlanmistir (ka~ etveli izerinde bu, 5500 K’ dir. Elektronik flas- larda ayni renk sicakliginda isik drettikleri icin herhangi bir problem olmaksi- libre edilmistir). Renk sicakligi zin kullanilabilirler. Fotografilikta aydinlatmasindan yararlanilan bir diger 1sik kaynagi Tungsten lambalardir. Giiniimizde kullaniimamakla birlikte tungsten ampul aydinlatmasiyla ¢aligtiiian taslar, yakin bir gegmiste, gimdiki paraflas sistemleri gibi stiidyo cekimlerinde kullanilmaktaydi (tungsten kaynaklar, sinema aydinlatmasinda halen yaygin bicimlerde kullanilmaktadir). Gin 1gigindan Kel- vin dere cesi olarak disgdk (3200) ve yine gin isigiyla kiyaslandiginda spekt- rumunda mavi dalga boylari azaldigi igin orjinal renkleri gin igigi tipi filmde (daylight) sari ve portakal’a kaydiran tungsten lambalar igin, bu igik kaynakla- rina kalibrelenmig ve bu aydinlatma kosullarinda kullanildiginda her hangi bir renk problemi cikarmayan slayt filmler tretilmistir. Akim gegisiyle flamanin ak korlagarak yaydigi tgimayla calisan tungsten lambalar (floresan lambalardan ay- ri tutularak) ig mekanda en cok karsilasilan aydinlatma elemaniaridir. Eger bir tungsten ig mekan aydinlatmasiyla, daylight tipte bir film kullaniyorsa bahse dildigi Gzere mekanin ve mekanda yer alan objelerin renk sadakatleri bozula caktir. Bu durumda aydinlatmadaki mavi eksikliginin yarattigi sari-portakal renk kirlenmesi, renk dénistirme filtreleriyle orjinale yakin hale getirilir, Kodak Wrat ten 80 A (yada karsilik gelen) mavi bir filtre, pozlama esnasinda objektif éniin- de tutularak, tungstendeki mavi eksikligi dengelenebilir. Fakat filtre kullanim: optik (keskinlik) performansi diisirdr, filtre yutuculugu (faktérii) yiiziinden poz- lama sireleri uzayabilir, sire uzadiginda resprosite icin renk kaymalari ve ekst- Kodak Ektachrome 1607 (EPT Kodak Ektachrome 10H Daylight 20 mm 1/4 1 5.6 20 mm Wd 15.6 + 23ra poz arttirimina ihtiyag duyulur v.b. Tim bu zorlayici ve testedilmedigi sure- ce bilinmeyen degiskenler yerine, tamamen tungsten aydinlatmanin hakim oldu- gu planlarda bu sik gartlarina kalibreli tungsten filmler kolayca kullanilir. Tip A olarak bilinen tungsten filmler 3400 K° de, tip B olanlar ise 3200 K° de ta- sarlanmis iki tip tungsten filmdir. Hassas ve tam renk balansi, slayt filmlerde, renkli negatiften gok daha fazla kritiktir, bilindigi Gzere renkli negatif baski aga- masinda da belli renk midahalelerine izin verir. Bu filmlerden en yaygin kulla- nilanlart, Kodak Ektachrome 50 T, Ektachrome ISO 160 T, Fujichrome ISO 64 T dir ve 3200 K° de tasarlanmislardir. Tungsten filmierde, gin 1g1g1 ile kulla- nildiklarinda aradaki renk sicakligi farkindan éturd dengelenerek, filtreyle kul- lanilmak zorululugu tasirlar (aslina sagdik renkler elde edilmek isteniyorsa). Bu durumda filmi kirleten mavi renkten kurtulmak igin Kodak Wratten no: 85 B (ya- da kargilik gelen) agik portakal rengi filtre tercih edilmelidir. Tungsten filmler zayif aydinlatma kogullarinda kullanim igin tasarlandiklarindan, uzun poza (resprosite) daha dayaniklidirlar. Poz sirelerinin bir kag dakikaya kadar gikma- sina kargin her hangi bir renk ve poz dizeltmesi istemez. 2.4.4 Duplicate Filmi Orjinal slayttan bir yada birden gok miktarda yeniden Uretim istendiginde, orjinalden birebir kopyalama isleminde duplicate filmlerinden yararlanilir. Bu yeniden kopyalama yani duplikat islemi igin normal bir slayttan cok daha yumugak kontrastta ve orjinaiden minimum detay kaybettirecek filme ihtiyag duyulur. Kodak'in 5071 numarali emilsiyonu bu amagla kullanilmaktadir. 5071 35mm, 35mm bobin ve 46mm bobin boyutlarinda, SO-366 35mm ve 35mm bobin boyutlarinda, 6121 4x5 ila 16x20 ing arasindaki boyutlarinda, 8071 120 roll ve 7121 plan boyutlarinda dretilmektedir. Hizi ISO 12 ile ISO 20 arasindadir ve SO-366 flag igigina dengeliyken bunun disindakilerin tumd tungsten dengelidir. Orta kontrastlikta, zengin ve nétr renklerde, ince grenlidir (125 gizgi/mm). Farkl: emilsiyonlarla belli renkler elde edilmek zorunlulugundan filtre kitleriyle kullanilir. K tipi, Kodachrome duplikatlamada kullanilir ve kesinlikle push-process (ittirme) tavsiye edilmez. 2.4.5 Plan (Stayt) Film Plan (sheet) film kullanmanin profesyonel sonucu, énde gelen ureticilerden, ya- vag ve orta hiz kategorisinde iyi bir kutu segimidir. Buydk formatin yarari, ge- leneksel yuksek gériintd kalitesinde yatar. Pek az sayidaki view kamera (bii- yuk format) elde tutularak kullantlabildiginden ve lens agikliklarinin elverigsizli- 68gi g6z Sniine getirildiginde, da ha kiiguik formatiarla kiyaslan diginda cok da(a fazia zaman ve gayret gerektirler. Bu se bepten tizh yada yiksek hizl plan film icin talep yoktur. Da ha fazla isik gerektiginde, da ha uzun bir pozlama_ yapilir makine tripod tizerindedit ve kare iginde konu hareketi var sa durdurulur yada durdurul maya caligi (qenellomeyley Plan filmler 3 14 x 4 14 ing'ten (8.3 x 10.8 em), SO x 40 inge (76.2. x 101.6 cm) ka- dar boyut secenegi gésterir fakat en cok kullantlan ve ter cil edilen iki boyul, 4 x 5 Fuji Velvia ISO 50 4x5 Inch film, 210mm 1/125 f:11 (10.2 x 12.7 cm) ve 8 x 10 (20.3 x 25.4 cm) ing'tir. Metrelik buyditme oranlarinda, gren vermeksizin ve kes kinlik feda edilmeksizin, inkar edilmez kalitededir. Bu ekstra kalite slaydin kul- lanim alanina baglidir. Plan film, film yiikleme ve gikarmada biiyiik avantajlar saglar. Film magazininin iki tarafina birer plan film (yani toplam iki pozlamalik film) yerlestirilir ve gereken poz adedi kadar yiikleme-bosaltma yapilir yada bir- den fazia magazin daha énceden film yiklenerek hazir tutulur. Magazine film tamamen karanlikta yiklenir ve karanhikta gikartilir. Bu isin karanlik odada di- sinda pratik olarak gerceklesebilmesi icin isik gecinmeyen garj torbasi (charge bag) kullanilir. Film, magazine yerlestirilmeden dnce, magazin basingli hava spreyi yada pompa ile iyice tozdan ve kirden arindiriimalidir. Yuklerken sag el- de tutulan film, sag el isaret parmagina denk getirilmesi gereken centik saye- sinde dogru yizi (emiilsiyon tarafi) bulunarak dogru taraftan pozlanmis olur. Aynt zamanda birbirlerinden farkli sekillerde dretilen, plan film kenarinda yer alan gentikler bize, filmin ISO'su ve dretici firma hakkinda bilgiler verir. Fuji Quick Load (hizii yiklenebilir) filmer, Polaroid 545 yada benzeri magazinlere giin 1giginda kolayca yiklenip, dark slide kullanmaksizin pozlama sonrasi tek- rar zarfina gekilirek oldukca seri ve kolay kullanim avantajt saGlar2.4.6 Reversal Banyo islemi Reversal banyo iglemi agagidaki siray! takibeder. Slayt filmlerde olugan yanlighiklan gér- sel olarak degerlendirmek negatif filmlere gére daha kolaydir. Ozellikle poziama anlast- lir bigimde belirgindir. Slaytlarda renk kaymalani, sprallerin kirliiginden, ara yikamada kul- lanilan suyun Ph degerine, tanka yiklenen film sayisina kadar pek cok degiskenle fark- lik gésterir. Bunun diginda gli ekonomik E-6 kitleride yikama igleminde kullanilmakta- dir. E-6 banyo iglemi basli basina bir uzmanlik alanidtr. E-6 islemi (Kodak Ektachrome Kit) Basamaklar Stcakltk *F(‘C) Sre(dak.) First Developer 7 Nk Yikama Ikinci Yikama_ 92-102 (33.5-39) Reversal Banyo 92-102 (33.5-39) Bundan sonraki basamaklarda karanliga Colour Developer Kondisyoner Bleach Son Yikama Stabilizer Kurutma 75-120 (24-49) 702.5 Filmler Hakkinda Bilgiler Uretici firma tarafindan hazirlanan ambalaj tizerindeki_ yazilar kullaniciya film hakkinda bilgiler sunar. ilk ve 6nemle dikkat edilinesi gereken yazilarin baginda son kullanim tarihi yer almaktadir. Kutunun dist kadar igindeki prospektiiste okunup iretici tavsiyeleri gézden gecirilmelidir. BUyOk format filmlerin kod centikleri film tipinin, markasinin ve hizinin saptanmasinda ip uclari verir. Karanlikta, kalemle kagit dzerine aktarilan gentik sekli daha sonradan tabloyla karsilastinilarak filmin ne oldugu anlasilabilir 2.5.1. Film Kutusu Uzerinde Yeralan Bilgiler ‘Kodak 36..- oer ri Onerton Son kul tai é DO nara hae DN Ree Sam beat pase Hil formate oj neo aay 40 NOWLTWHY arvonaroion, PECL ED sreiwont soeVericolor 400 Professional 4028 Vericolor HC Professional 4329 Vericolor ID/Copy 4078 Vericolor Internegative 4112 (ESTAR kalin taban) Vericolor Internegative Type 2, 4114 Vericolor Print 4111 (ESTAR kalin taban) Universal kod centigi (6zel siparig Urunleri) Ektachrome 64 Professional 6117 (daylight) Ektachrome 100 Professional 6122 (daylight) Ektachrome 100 Plus Profe: sional 6105 (daylight) Ektachrome 200 Professional 6176 (daylight) Ektachrome 64 T Professional 6118 (lungsten) Ektachrome Duplicating 6121 Ektachrome Duplicating Type K/7121 Universal kod gentigi (zel siparig driinleri) PLUS-X Pan Professional 4147 (ESTAR kalin taban) TRI-X Pan Professional 4164 (ESTAR kalin taban) T-MAX 100 Professional 4052 T-MAX 400 Professional 4053 Technical Pan Film 2415 Yiiksek Hizht Kizilétesi 4143 (ESTAR kalin taban) Ayrim Negatifi 4133, Tip 2 Pan Masking 4570 Matrix 4150 (ESTAR kalin taban) Professional S/B Kopyalama (Duplicating) SO-3392.5.3 Filmlerin Muhataza Edilmesi Filmler temelde iki kategoriye ayriliriar: Esas olarak profesyonel kullanim icin tasarlan- mig olanlar ve amatér kullanim igin tasarlanmig olanlar. Profesyonel filmler, fabrikadan giktiklar! andan baslayarak en iyi sonucu verecek bigimde uretilirler. Yalnizca dogru bi- gimde saklandiklari sirece bu ézelliklerini korur ve miimkin olan en iyi sonuglari verir- ler. Tavsiye edilen saklanma kosullarinin digina gikildiginda, hiz yada renk dengesi de- disimleri ortaya cikabilir. Ayrica, en iyi kalitenin elde edilebilmesi igin filmlerin pozlandik- tan sonra miimkiin olan en kisa sirede banyo edilmeleri gereklidir. Bunun tersine ama- tr renkii filmlerin fabrikadan giktiktan sonra oda sicakliginda tutulacaklar! ve poziama ile banyo islemleri arasindaki surenin deYigkenlik gésterecegi varsayihr. Uretim sirasin- da buna kars! ortalama bir énlem alinir. Profesyonel kullanim igin amatér bir film segil- diginde, makaralar arasindaki tutarliik, profesyonel (soguk) depolama kosullari sagjlandi- Ginda elde edilir. Satin alinan bir parti film, renk dengesinin ve hizin tatmin edici olup olmadigi ve degilse ne gibi duzeltmelerin yapiimasi gerektigini saptamak igin standart kogullarda testedilmelidir. Tum fotograf malzemeleri, dzellikle de renkli filmler, olumsuz saklama ve kullanim kosullarindan ciddi bigimde etkilenirler. Banyo edilmemis filmlerin izerindeki bozucu etkileri ortadan kaldirmak igin, pozlama éncesi ve sonrasinda koruyu- cu saklama kogullari saglanmalidir. Rutubete Karsi Koruma Tum filmler, hava gegirmeyen folyo kiliflarda yada gegme kapakli plastik muhafazalarda ve kapagi banth kutularda satiliriar. Uretici firma 6zel ortam kogullarinda ambalajlama iglemini yaptiindan, filmin kullanilacag! ana dek orjinal kilif yada folyonun agiimamasi gereklidir. Plan (sheet) filmlerin gaz gegirmez folyo torbalari, timiyle igik gegirmez ol- mayabilirier. Bu nedenle s6z konusu torbalarin normal oda yada gin igiginda cikariima- malart gerekir. Istya Karst Koruma Filmlerin, ne tur ambalajda bulunurlarsa bulunsunlar, herhangi bir 1s1 kaynaginin etk de kalmamalari gerekir. Malzemenin iki haftadan uzun stire saklanmalar! bekleniyorsa, 13°C yada daha disiik 'silarda tutulmalari tavsiye edilir. Kritik uygulamalarda kullanila~ cak filmlerin, bir dondurucuda, -18 ila -23°C arasinda depolanmalari gerekir. Sogutulmus olan filmleri olasi zararlardan korumak igin, ambalajlarini agmadan énce, istlarinin oda sicakligina ulasmast beklenmelidir. Kimyasal Etki ve Radyasyona Karsi Koruma Gaz gegirmeyen kendi orjinal torba yada kutularda bulunmayan filmlerin endustriyel gazlar- dan, géziicllerden ve organik bilesiklerden uzak tutulmasi gerekir. Yapiskan tecrit bantlari bu tur bilesikleri gegirebilir. Roll filmler,plastik torba diginda vidal kapakli metal kutu yada kavanozlarda ghvenle saklanabilr. Hava-imanlannda bagaj kontrolinde kullanilan disUkdozlu x-1gin! kontrol cihazlan, birkag kez cihazdan gegen filmlerde bile gézle gorildr etki- ye yol agmaz. Ancak baz! iilkelerde hala yanlizca bir gegiste bile banyo edilmemis fimleri etkileyebilen yuiksek dozlu cihazlar kullanilmaktadir. Bu nedenle emin olunmayan durumlar- da, filmler cihazdan gegirilmemelidir yada sirt bu ig igin dretilmig, filmi x-iginlarindan koru- yan kurgun folyo torba satin alinip, pozlanmis filmler bunun iginde muhafaza edilmelidir. Ambalaji Agiimis Filmlerin Korunmasi Nem oraninin gok yiksek oldugu durumiarda, pozlanmis filmlerin en kisa zamanda ban- yo edilmeleri buyuk énem tagir. Fimler asiri sicakliktan, nemden ve nem yogunlagma- sindan, sanayi gaziarindan ve dumanlardan korunmalidir. Cok soguk filmlerin kullanimt sirasinda, gatlama ve yirtilma olasiligina karst dikkatli olunmasi gerekir. Filmlerin maki- ne iginde, Srnegin kurma yada geri sarma sirasinda gok hizl hareket etmeleri, statik elektirik atlamalarina ve dolayistyla banyo edilmis filmlerde lekeler olugmasina neden ola- bilir, Dusk 1s! ve disk nem orani, statik elektrik olugumunu kolaylastirir. 2.5.4 Banyo Edilmig Negatif/Pozitif Filmlerin Saklanmasi: Banyo islemi sonunda siyah/beyaz ve renkli negatifler pergament negatif posetler igersinde ve miimkiinse kontak baskilariyla birlikte arsivienmelidirler. Poget ve kontak izeri numara- landirilarak olusturulan indeks, fotografa arsivden ulagmay! kolaylastinir. Ayni gekilde slaytlar gergevelenip, plastik foylerde saklanmalidir. Renkli filmlerde kullanilan renk maddeleri olabil- digince dayaniklidir. Ancak en iyi performansin elde edilebilmesi icin banyo edilmig malze- melerin serin, kuru ve karanhk bir yerde saklanmasi gerekir. Renkli dia-pozitifler olabildigin- ce temiz ve tozsuz saklanmalidiriar. Kullanim sirasinda gok dikkatle ve yalnizca kenarlarin- dan tutulmadir. Plan ve roll film orjinaller 6zel dia-pozitit gergeve yada dosyasinda saklan- malidir. Nokta, leke ve parmak izleri gogu kez yikama, stabilizasyon ve kurutma yoluyla gi- derilebilinmektedir. Toz yada kumag tiyleri, temiz bir deve tiyii frgayla silinebilir. Tarama iglemi sirasinda Smegin: Drum scanner'a baglanan dialar, cam yUzey ve film arasina sird- len ve newton halkalarinin olugmasint engelleyen bir ya@ ile kirlenir. Newton engelleyici bu sivinin orjinal diay: tahrib etmemesi igin, dianin yeniden stablizerden gecirilerek temizlenme- sive kurutulmasi gerekir. Sanayi gazlan, gbzliciler ve organik birlesikler gogu kez orjinale zarar verirler. Bu sebeple filmler béyle ortamlardan uzak tutulmalidir. Bazi mikro-organizma ve bicek tirleri de kimi zaman film emiilsiyonlarina zarar verebilir. Gigid lambalarla uzun stireli projeksiyon da dia-pozitiflerin émrind kisaltabilir, renk bozulumlari ve tahribata yolagabilir. projeksiyon igin profesyonel marka ve modeller tercih edilmeli, projeksiyon makinesinin isi gegirmez cami higbir zaman gikarilmamali, yada tavsiye edilenden daha gig- 1d bir lamba takilmamalidir. Bir sogutucuda, 2°C de saklanan filmleri, 21°C oda sicakligin- da tutulan fimlerden en az 10 kez daha uzun bir sire, yani 20 ile 50 yil arasinda tatmin edici kalitelerini korumalari beklenir. Bir dondurucuda -18 ile -23°C arasinda tutulan, uygun bigimde banyo edilmig filmlerin ise kalitelerini sinirsiz bir sire boyunca koruyabilmeleri gerekir. 743. Bolum “Emiilsiyonun Gelecegi”- Uciincii Béliim Isiga duyarli guimis halejenir prensibine gore Uretilen hammadde niteligindeki fotograf filmlerine alternatif olarak gelistirilen elektronik goriintiileme sistemleri ve bu yeni yaklasimin getirdigi avantaj-dezavantajlar, uygulamalt olarak sunmaktadir. Son béliim toplam tezin %15’ini olusturmaktadir3.1 Digital Kamera Digital gériinté Uretme konusunda atilan ilk adim, 1950’lerin ortalarinda A.B.D. Milli Stan- dartlar Birosu (N.B.S) arastirmacilarindan Russel A. Kirsch yénetimindeki bir ekibin, fo- tograt ylizeyindeki isik yansiticilig1 degisimlerini kopyalamaya yarayan basit bir “scanner” {tarayic!) yapmasiyla basladi. N.B.S'in sistemi, mekanik bir scanner, 1500 kelime hafi- zal! SEAC bilgisayar ve bir de osiloskoptan olusmaktaydi. Bu ekipmanla elde edilen ilk digital géruntd 60x60 noktadan olusan, disk gdzUnurlukte oldukea kalitesiz bir resimdi Bu tarihten 70'lere dek bilgisayarla baglantili galigmalar diginda gérlntd Uretimine yéne- len ciddi gabalar gérilmedi. !970’lerin sonunda bilgisayar endistrisinin P.C (personal computer) Uretimine gegisiyle birlikte, video kayit sistemlerinin de pazara girmesine pa- ralel bir bigimde 80'lerin baginda pekgok firma elektromanyetik ve digital gériinti elde etmek igin aragtirmalara basladi. Sadece Canon, Nikon, Kodak, Fuji ve Polaroid gibi kla- sik fotograf makinesi ve filmi dreten firmalarin degil, IBM, Macintosh, Crosstield, Olivet- ti, Phillips ve Sony gibi firmalarinda bu arastirma alaninda yollar! kesigti. 90'lardan gu ana degin gegen kisa zaman zarfinda, birbirleriyle uyumsuz yada uyumlu olmasina kar- gin siratle model ve sistem yenileyen yizlerce digital gérunti Uretme, isleme ve baski aleti Uretildi. Digital gérintiilemede hedeflenen amaglarin baginda glimils halejeniirld sisteme bagim- luli ortadan kaldirarak, karanlik oda islemlerini atlayip, en kisa yoldan pozitit ve yeni- den islenmeye hazir gériintiyi elde etmek gelmektedir. Bu anlamdaki ilk érnek 1982’de Sony firmasi tarafindan piyasaya sirilen digital kamera Mavica’dir. 50 kare hafizalt ya- da bilinen degimiyle pozluk (!) manyetik diskete gériinté kaydeden kamera, televizyon ekraninda gekilen poziari gésterebilmekte ve begenilmeyen poziar hafizadan silinip, dis- kette bosalan alana yeni gériintiller kopyalanabilmektedir. Ayn! zamanda gériintiller bir video band: izerine daimi kaliciliginin saglanmas' igin kaydedilip, gogaltmak igin (bir an- lamda duplicate) distetten diskete kopyalanabilmektedir. Printer giktis! belli boyutta kart dzerine baski imkani saglarken, gérintd modem sayesinde telefon hattindan baska bir yere transter edilebilmektedir. Digital gériintié kaydi, dogadaki bir géruntiinin kablodan iletilebilen elektrik mesajlarina dénisturiilmesidir. Dogadaki kaynag) ister iki, ister Ug boyutlu olsun, géruntl her zaman iki boyutludur. Uygulama sirasinda géziimlenmesi gereken ilk problem, iki boyutlu izlen- mesi gereken gdrintUnin tek boyutlu verilerle ifade edilmesidir. Elektrik akimina dénus- tirilmigs mesajlarin kablolar iginde iletilmesinde, analog sistem dogada var olan sirekli dalgalanma durumunu referans alir. Igiga duyarl ylzey Uzerindeki her noktada isigin yogunlugu, o anda iletilmekte olan elektrik akim siddetini degistirir (dalgalandinr). Digi- tal sistemde ise bu elektriksel dalgalanmalardan olugan mesajin éncelikle sayisal buyik- luklere déniistirilmesi ve bir matematiksel hesaplamayla ikilik veri tabanina (binary co- 76de) uygulanmasi gerekir. ikili sistemde, bir biiyiikliigiin sayisal ifadesi “1” ve *0" ile si- niriidir. Bu yizden akim siddeti bir ya da sifir sayilariyla dlgiildir. Yani belli bir zaman diliminde akim ya ‘vardir” ya da “yoktur’. Bilgi iletiminde bu en kisa mesaj “Bit” olarak adlandiritir. Lens, gévde ve vizér sistemleri klasik makinelerle ayni olan yeni kugak digital kamera- larda en dnemli fark, gériintiiniin diistiigii diizlemde 1siga duyarli film yerine video ka- meradakine benzeyen CCD (charge-coupled device) sisteminin bulunmasidir Uc boyutlu hareketsiz bir objeden ya da iki boyutlu bir ylizeyden yansiyan veya gecir gen bir maddeden siizillerek gelen tsik, kaydedilirken 3 renk (RGB) CCD'den ve buna bagi 1siga duyarli elektronik “sensor’den yararlanilir. Sensor, scannerlarda mekanik ya da elektronik olarak ya da bir tarayic: ayna yardimiyla hareket ettirilebilir. Ancak bu ta- rama isleminin belirli bir enstantene iginde tamamlanmasi gereken durumlarda dregin still video gérintiileri ya da orta ve biiyik formatta kullanilan “digital back’lerde tarama iglemi yeterince kisa siirede yapilamiyacagindan, gériintiiniin diistiigii diizlemde petek bicimli sensdrden yararlanilir. Petegin her hiicresi tretilecek gériintiideki pixellerie (nok- taciklar) eslegmistir. Hiicreler, iizerine diigen 1gig!, miktar ve kalitesine gore elektronik sinyallere déniistiirerek griintiiniin elektonik bir haritasinin olugmasini saglar. Bu digital veriler, digital back'ten bilgisayar sistemi ne alinirken, daha kiigiik snap-shot ka meralarda, kamera igindeki yazilip. silitws bilen hafiza cipinde (Ep-Rom) ya da floppy diskette kayith tutulabilir Bu_nok tadasorun, film kullanmayan bir maki neyle, ikinci béllim “2.1.4 Keskinlik” bag igi altinda gérdiigiimiiz tizere, elde edi len bir gérintiintin “ne kadar keskin ya da kaliteli” oldugudur. Bilindigi Gzere film de gériinti kalitesini etkileyen en temel kriterler fiz (ISO), format ve biiyiitme oranidir, Filmdeki grenin karsiligi digital goriintiide pixeldir (noktacik). Digital gé- riintiler belirli sikitkta pixellerden olugur ve gdriintiiniin géziimleme giicit bu pixel lerin sikigi (yada yoguniugu) ile dogru orantilidir. Céziimleme giict burada bir ine olusturan pixel sayisi_ hesaplanarak baz alinir. insan gézi 1 ing'te 600 pixe Kodak DC-50 Digital Camera ie olde edimig bir soruntre o Cee ey © Ozan Bilgiseren ee ay ik kez "Distal Gaga Fotogral program sirnsinda kamuoyuna sunulan Kadakin ik digital kamacas! DC-40 amatétlre hitap eden bir modell 120 cmm-sonsuz ainsi net géstink eran, 35 mm'le kiynslandfunes 42 mm ye dak vials hnyonath obj soliphi ve gowoye uyan dagish objokiler hullanabii: 1/90. 1/175 metontons arasindn degigik hnzlaeda calgmakta clip, qdudadei Xenon fag kullalabimekted. acihlit 196/28 a 19616 cwscunaln ve sin dye ISO 84° dati 24 hit venh Yiahznsina salip ve 786x504 pixel gBzOmleme gucindedkr. Sikighema pron sayosinde bofoainds. 48 griinta tutatamekterk li ayirt edebilmektedir. Bunu fotograf clinic séyle Srnekleyebiliriz: 8x10 ine bir baskinin siirekli cizgilerden olugan kaliteli bir gérintii olarak algilanabilmesi icin 4.800 x 6.000 = 2.880.000 pixelden olusmus olmasi gereklidir (8x600-4.800, 10x600-6.000). Elektronik haritalama ile bu kadar cok noktanin matematiksel verilerini tutmaksa hafiza kapasitesi ve erisim hiziyla ilgili problemler dogurur. Az énceki émek fotograf eger sadece siyah ve beyazdan olusuyor ve hig gri ton igermiyorsa, gériintiiniin her pixeli icin 1 Bitlik bil- gi gereklidir. Biraz daha hassas bir gériintii dretilmek istendiginde, her pixel icin siyah, koyu gri, agik gri ve beyaz seceneklerini sunan iki bitlik bilgi gereklidir. Ton gecislerinin dogal siirekiiligi iginde algianmasi istendigine ise yaklasik 256 fark cesit gri tonuna ih- 78tiyag duyulur. Bu dizeyde bir ton segenegi, her pixel icin 8 bitlik bilgi gerektirir, Bu da yazili bir metnin bir karakterinin tanimlanmasi igin gereken bilgi miktarina esittir. Yazil bir metinie kiyaslandiginda, bir géruntiniin hafizada ne kadar alan iggal ettigi hesapla- nabilinir. Gériintindn hafizada kaplyacagi alan gdztimleme giiciine bagi olarak degisir. Ornegin yiiksek géziiniirliikli (high-resulation) tam sayfa renkli bir gérlintU, bask dnce- si elektronik iglemierde 20-30 MB (megabyte) yer isgal eder. Karsilastirma icin bu 90 sayfalik tezin tim metninin (sadece yazilarin) 0.2 MB'a sigabildigini belirtmek aerekir Renkli bir gériintiniin sayisal biiyUkldklere kodlanmasi, her pixelin renginin, toplamsal ana renklerin (kirmiziyesil ve mavi) kargimyla olustugu teorisine dayanir. Yiiksek ¢- ZuniirldklG: renkli bir gérdintiniin olusturulabilmesi igin her ana renk icin 8 bitlik bir bilgi nin saklanmasi gerekir. Bu ise, her pixel igin toplam 24 bit anlamina qelit ve bize 16,777,216 (yaklasik 17 milyon) farklt renk kullanabilme sans tanir (insan qdézii tarafin- dan tamami algilanamasa da). Bilgisayarda kullanilan renkler bir kag bigimde siniflandi nilabilir. En yaygin olan rengin tir, parlakik ve doygunluk (hue, lightness, saturation) olarak rakkamsal biiyikliklerle ifade edilmesidir. Bu sistemle (HLS sistemi) tanimlanan renkler, bilgisayarin yapacagi kolay bir islemle toplamsal sisteme (RGB) déniistiiriiliir. Gériintiinin baski olarak izlenecegi durumda ise basildigi yiizey isik yaymayip ancak yansitti@t isikla goriilebildigi icin cikarimsal sisteme gore, olarak renklendirilir (CMYK sistemi) 1, magenta, cyan ve siyah, Havok ve fagla, hz etkisi cagianan kaktus goruntist. Kodak DC-50 1De-a0'dan daha geligttimig model DC-50 Digital Kamora dugik 22. orta 11 vo yoksok cozunulokte 7 kare GorOnte belagine sahipiz. Tom kareler coke ona kamera bie bihisayaen bagianin. Photo Enliancer For Kodak ve Photoshop3.2 Digital Gériinté Elde Etme ve Gériintiindin Kullanim Alanlart Tezin ilk béliminde bahsi gegen litografi ve gravirr iglemlerinde sarfedilen el emegi, bu- na bali kalinan artistik gabalar ve araya giren zamandan kurtulma istegi fotografin ica- dint dogurmustu. Takibeden siireg igerisinde fotografik gériinti ve foto-mekanik repro- diksyon sistemleri gériintiniin kitleye, olabildigince hizh ve gok sayida ulasabilmesini saglamistir. Bu noktada tarih bir kere daha kendini tekrar ederek, digital géruntileme sisteminin yine matbaa'dan ve bir anlamda tabandan, fotograf stdyolarina yani tepeye dogru geligmesini saglamistir. Deviegen reklam sektdriniin gidiimiindeki pazar dergile- ri, sUreli yayinlar, katalog, brogiir ve billboard'lar v.s izerinde yer almasi gereken tim gérsel malzemelerin belirli bir standardi, basilacak tim kopyalarda yerine oturtmasi ve korumasi gerekmektedir. Yizlerce derginin basilan onbinlerce sayisinda, “globallesen diinya markalarinin standartlarini sajlamak matbaa islemlerini otomasyona ve seri tre- time sokmustur. Tim bu iglemlerin gergeklesmesinde bilgisayarlardan yararlanilmaktadir. $imdi bulundugumuz noktada Analog ve Digital sistemler birlestirilmis bir bigimde yani “Hibrit" bir sistemde kullaniimaktadir, Fotogratlar 2. Béliimde gérdigiimaz klasik emilsi- yonlarla ve bilindik bigimiyle film Uzerine kaydedilip, banyo ve karanlik oda islemleriyle gdriintd geligimi tamamlandiktan sonra kullanima hazirdir, Bundan bir basamak sonra ise gazetelerde basin fotograflar, matbaalarda reklam amag- hi gérsel malzemeler sayfaya girme amaciyla “scanner” araciligtyla taranmakta ve digi- tal ortama aktarilmaktadir. Scanner - Tarayic!, fotografik gérintiyii digital ortama cevir- meye yarar ve bir kag farkli cesidi uretilmigtir. Opak masa Usti scanner A-4 ve daha kiigiik formatta karta ya da kagjida basili fotograflari tarama isleminde kullanilir. Model ve markaya bagi olarak kimi scannerlar, okuyucu bash§: degistirerek farkli formattaki dialari da tarayabilmekteyken yine sirf dia tarayan masa sti’ makinelerde mevcuttur. Fakat en yiksek ve profesyonel performans Drum (tambur) scannerlarla elde edilir. Ozel cam silindire baglanan farkli formattaki dialar ya da silindir ydzeyinin elverdigi boyutlar- daki opak fotograflar (6rnegin: Cibachrome baskilar) tamburun merkezinden cikan lase- rin, silindirin dénmesiyle gérsel malzemenin iginden gecerek: renk, tir, parlaklik, sekil v.b gibi verileri optik géze iletir. Bu gérsel degerler artik bilgisayar belleginde binary (iki- lik) sistemde kargilik bulur ve iglenmeye hazir bir gekilde tutulur. Digital gériintuniin bilgisayar hafizasinda veya disk Uzerinde tam say! dizileri halinde sak- lanmasi, geleneksel fotografin “gizli gériinti” agamasina benzetilebilir. Bu gériinti bir ek- randa, kagit veya film izerinde izlenebilir ve bu agamada cok zengin gesitlilikte kontrol- lere tabi tutulabilir. Gériintiiniin ofis imkanlarinda kagit, kart, film v.s Uzerine basilmasi iglemi “gikig almak” olarak adlandiniir. 0Dia pozitit geviriciler cok sayida marka ve modelle digital gériintiiniin yeniden Klasik fo- tograf emilsiyonu dzerine gegmesini saglayan araglardir. Basit bicimde diizenek, karan- ik bir kutu igine yerlestirilmis monokrom monitér ve bunun éniinde yer alan renk filtre garkina bakan bir fotograf makinesinden olugur. Degisebilir gévdelerle 35 mm’den 4x5 ing’e kadar farkli formatlarda film dzerine kay't saglanabilir. Kagit ya da kart izerine gikig almak s6z konusu oldugunda ise mirekkep pilskiirten (ink-jet), tagiyici yizeyi elektriklendiren, isitarak boyay! kagida geciren (thermal), boyay! kagidin bir milimetre altindan buharlastiran (dye-sublimation) v.b gibi gok gesitli ysntem- le cikig alan yazici sistemler meveuttur. Yazicinin gézimleme giicii, gériintiniin elektro- nik mesaj halinde kendisine aktanilan tiim bilgileri basacagi gikiga yansitacak giigte ol- malidir. Yuksek gézindrlUkld gikiglar gerekmiyorsa ing bagina en az 200 nokta basabi- len (200 dpi: dots per inch) yazicilar kullanilmalidir. Yuksek gézuniirlik amaclantyorsa, en az 600 dpi kapasiteli bir yaziciya ihtiyag vardir. Butlin bu asamalar verilerin iglen- mesinde kullanulan bilgisayarlarla gergeklestirilmekte olup, geligen teknolojiyle iglem hiz- lari mega hertz (MHz), bilgi kullanma ve saklama kapasiteleri de mega byte (MB) hat- ta giga byte (GB) olarak tanimlanir. Data adi verilen bilginin saklanmasinda, farkhi araglardan yararlanilir. Gogunlukla man- yetik diskler (floppy disc, hard disc, zip, jaz, syquest v.b), optik diskler (CD ve CDRom) ya da RAM kartlar: segeneklerinden bir veya daha faziast kullanilir, Masa Usti yayincilikta, kullanim kolaylig1, ekipman gesitiligi, fiyat v.b gibi avantajlarla Macin- tosh, istiinlgii elegegirmig durumdadir ve pek gok matbaa, gazete, reklam ajansi bu sis- temle ya da kendi sistemini destekler nitelikte Mac'lerle galigmaktadir, Yukarida adi gegen bitin ekipman diginda, masanin son ayagimi, taranip digital ortama alt- nan gériintd Uzerinde midahaleler ve oynamalara olanak saglayan bilgisayar yazilimlant {programlant) olugturmaktadir. Bunlarin arasinda en popiileri Adobe Photo-shop olmak tize- re, Color Studio, Digital Darkroom, Image Studio v.b programlar goriinti islemede adina sik- ¢a rastlanir yazilimlardir. Photo-shop neredeyse alti ayda versiyon (ayn! programin yeni, ge- nigletilmig ve daha ileri hali) yenilemekte ve ideal bir fotograt stiidyosuyla, ideal bir karanlik odanin (hatta labratuvar) birlestirilmis tam olanaklarini fantastik bigimde biinyesinde kaynastir migtir. Fotografcilarin keyfini kagiran cizik, toz ve lekelerin rétuslanmasi ve pek cok gekim ha- tasinin izlerinin gok kisa bir sirede yok edilmesi mimkiin hale gelmistir. Fakat fotografginin bilgisayar tecribesizligi ve kullanabilme 6zri, bilgisayar oparatériniin fotograflama ve karanlik oda bilgilerinden yoksunlugu ve her ikisinden anlayanin ise fo- togratik géz ve gézlem yetenegiyle birlikte, illdstratif resim gizebilme yetilerinin hepsinin bir arada bulunmasidaki problemlerden étir, programin uyandirdigi ilgi, kisa bir sure sonunda kullanicida hayal kinkligina dénugebilmektedir. Yine de Photo-shop sayisizefektleri ve olanaklariyla, normalde karanlik odada giinlerce strecek montajlari ya da fo- tografik midahaleleri, dakika bazinda bilgisayar monitériinde ve gin igiginda gergekles- tirmektedir. Photo-shop'un bir diger énemli ézelligi: Mac Paint, TIFF, EPS, PICT, RAW, Scitex, IFF, GIF, PCX, Pixar, TGA, Thunder Scan, Pixel Paint, Targa, Photo CD v.s formatlarda gériintd okuyabilen tek program olmasidir. Bu béliimde yer alan tim ekipman ve yazilimlar, yaratici ve dogru bigimlerde kullanil- diginda, amaca yénelik pek gok alanda gérint isleme dinyasinin vazgegilmez enstri- manlari haline déniigmislerdir. Digital gérintileme ve buna bagh maniplasyonlar, mat- baa ve renk ayrim atdlyelerinin rutin isleri diginda en yaygin gekilde Multimedya ve Ar- siv amaciyla kullaniimaktadir. Eglence ya da egitim amagli interaktif CD'ler (CDI) her hangi bir konu hakkinda derlenmig metinler, fotograflar, grafikler, animasyonlar, video go- runtileri, mizik ve ses efektlerinin digital verilerle disk igine kaydedilmesiyle, konuyu bi- rebir gekliyle izleyici ya da kullaniciya sunmaktadir. Bu gekilde gérUntu ve metinler, yip- ranmaksizin kullanilabilen bir ansiklopedi seklinde sonsuza dek basvurulalabilir kaynak- lar haline dénuismektedir. Yazih metinler ve elektronik sinyaller uzunca bir zamandir digital ortamdan manyetik mal- zemeler ve diskler Uzerinde kopyalanmaktadir. Ayni gekilde fotograflar da, tarama isle- mi sonrasinda CD'lere, yeniden kullanimiarinda en az orjinalleri kalitesinde iyi gorunta saglayacak bir bigimde kaydedilir. Argivleme ve Index'leme isleri en gok gérsel malzemenin hizla ve bol miktarda deger- lendirildigi gazeteler, matbaalar, renk ayrim atdlyeleri, reklam ajanslari, fotograf ajansla- 11 ve dia bankalarinda kullanilmaya baslanmig ve bu sayede milyonlarca fotografin or- ganizasyonu daha rahat kontrol edilebilir hale gelmistir. Digital fotogratin, Rekiam ve Tanitim amagli protesyonel stiidyolara girigi ise yUksek maliyet ve know-how eksikligi ydztinden yavas ilerlemeler géstermektedir. Bu noktada digitale gegis Ulkemizde de, tlim dinyada oldugu gibi az sayida stiidyoda ve agir adimlarla gergeklegmek- tedir. Ancak digital stiidyolar, ig veren reklam ajanslarina, sistemin getirdigi dusk maliyetli, hizl ve sonsuz sayida alternatif eskiz sunan 6nerilerle sinirlan zorlamaktadir. Basin ve haber sektériinde bu sistem sayesinde kazanilan en énemli Ustnldk hizdir. Bilinen klasik makinelere takilabilen digital back'ler ile kaydedilen gOrtintd, direkt mizam- paja hazir gekliyle, bir cep telefonu sayesinde ana merkeze gok kisa bir surede akta- nilabilir, Foto muhabiri hig film taketmeden ve film takip gikartmadan yazilip silinebilen diskete gérintileri kaydedebilir. Bunun diginda Digital Fotograf yepyeni ve biydk bir alandir. Bu konu Uzerinde kreatit anlamda sanatsal galigmalar yapan pek ¢ok insan vardir ve sanat niteligi zaman iginde kendiliginden belirecektir. 23.3 Klasik Fotograflama Karsisinda Digital Gérintéleme Klasik fotograflamada pek gok igik durumu, géziimlenmesi gereken teknik problemler ya- ratmaktadir, drnegin: renk sicakligi ya da konu kontrasti ile ilgili konularda. Béyle bir durumda geleneksel yéntemierle konuya yaklasildiginda araya zaman ve emek girmek- tedir. Ya kontrast limitler igine gekilecek ya da isigin degismesi beklenecektir. Ya da renk sicaklig! ile ilgili karigik bir problem varsa dengeleme yoluna gidilecektir. Endustri- yel ve tanitim amagh pek gok gekimde buna benzer teknik problemlerin ortadan kaldi- nilabilmesi igin yuksek bittgeli produksyon faturalari édenmektedir. Fakat bitin fotograt- gilar gektikleri gériintilerin, fotograf emiilsyonu iginde gizli gérintuden, kalici goruinté ha- line déniigmesi arasinda gegen sireyi hep sabirsizlikla beklerler. Ne kadar tecriibeli olunursa olunsun, standartlar korunsun, polaroidler gekilmis olsun hep bir huzursuziuk(!) hissedilir. Digital fotograf bunu ortadan kaldirmaktadir. Bir kag dakika iginde gériinti: ekranda belirecek ve sonug grlilecektir. Yuksek kontrast ya da karigik renk sicakligi yaratan sahnelerde, tripod Uzerinde sabit duran digital back'li kamerayla birden cok gekim yapip, (Srnegin: igikli yer igin bir tane ve ardindan koyu yer icin uy- gun poz degerleriyle bir kare daha) elde edilen géruntiiler segmeli olarak birlestirilip ide- al durum saglanabilir. Bunun disinda, stiidyoya still-life ya da pack-shot gekimi igin ge- len pek gok driiniin ambalaji ya da gériintsi gekim igin uygun olmayabilir, ve yahut Art direktor fotografgidan fotograt imkanlanyyla gézlimlenmesi mimkin olmayan problem- li bir gekim isteyebilir, yapilan isik bir sey icin iyiyken, diger gey bozulabilir. Bu iyi iki sey fotogratgidan bir arada, ayn! anda istenebilir ve bunu klasik fotograt literatirinde gdzimlemek miimkiin olmayabilir. Boyle bir durumda da Digital fotograf cikig yoludur. Bir de gekimi klasik fotograf yéntemleriyle her zaman bag belasi olmug renk sadakati- nin titizlikle korunmasi ve orjinaliyle benzer olmasi gereken konular bulunur. Seramik, bordiir, fayans, mermer, hall, kumag v.b gibi Uriinler klasik yéntemle cekildiklerinde renk tutturma soruniar! yaganmaktadirlar. Gunku: ikinci bélmde gérdiigimiz izere renkli film 1giga duyarli Ug katmandan, dolayisiyla Ug ana renkten olugan karakteristik egrilere sa- hiptir. Oncelikle tig eGri asia bir biriyle gakigmaz yani mutlaka film Ug ana renkten bir ya da ikisine biraz daha duyarlidir. Bu da orjinalin renginin bir miktar kaymasina sebep olur. Daha sonra, ikinci biydk mesele eGrinin agisini etkileyen poziama ve banyo ko- sullaridir. Poziamanin stiidyo sartlarinda ideal tutuldugu diigiinilse bile, banyo kosullart labratuvarda degigebilir. Ornegin ilk gekilen 10 makara dia ile ardindan gekilenler ara- sinda banyo kogullarinin degigmig olmasi, bu Ug karakteristik gizginin agisinin, dolay'- siyla rengin degigmesi anlamina gelir. Oysa béyle gekimlerde hafif bir renk kaymasi bi- le olsa, bunun gekimin bagindan sonuna dedin ayni yén ve miktarda olmasi istenir ki renk ayriminda yapilacak dengelemede fazla problem yaganmasin. Digital fotograflama- da ise bu gesit bir driin, dig ana renk igin ayri ayri pozlandirilip, elde edilen gdrintiler 83digital ortamda birlestirilerek, dg egrinin ayn: dogrultuda ust ste gakismasi saglanarak orjinal rengin %100'dne yakin sonuglar elde edilmektedir. Dékiimanter fotograflamada digital teknolojinin kazandirdigi hiz, klasik yéntemle kiyas bi- le kabul etmez. Bu bakimdan digital kameranin tarihi misyonunu gergeklestirdigi ilk go- rev, heniz sivil teknolojiye hizmet etmedigi 1989 yilinda Amerikan deniz piyadelerince Panama'da, Albay Noreyega’ya karsi gergeklestirilen harekatin ilk gérintilerinin Fujix marka digital bir kamerayla gekilip bir dakikadan az bir sirede eski baskan Bush'a gén- derilmesi olmustur. Vogue kapaginda omuzlarindan agagisi su icinde fotograflanan Madonna’nin giyisisi da- ha sonradan begenilmeyip, photo-shop'la askilari inceltilmistir (ve Madonna’y! yeni bir gi- yisiyle suya sokmak gerekmemistir!). Time ve News Week dergilerinin Federal hapisha- neden mecburen alip kullanmak zorunda kaldiklar! O.J. Simpson’un hapishane vesikall- 1, iki derginin kapaginda da photo-shop miidahalesiyle bir birinden (renk ve kontrast bakimindan) farkli hale getirilmeye caligiimistir. Daily Mirror gazetesi limunden sonra Lady Diana'nin yatta gekilen fotogratlarinda Dodi E! Fhayed'le yizlerinin digital manip- lasyonla birbirlerine yaklastinildigini kabul etmistir. Ozetle: Geleneksel fotogratta deneyim ve emekle, yillar iginde Sgrenilecek pek gok is- lem, gok basit ve gabucak sirelerde yapiImaktadir. Hemen hemen kimyasal hig bir ig- lem gerekmemekte, elde edilen gériintiler CD'ler iginde 6zel bir dolap, saklama ortami gerektirmeden ve kolayca taginabilir bir bigimde muhafaza edilmektedir. Modemle, tele- fon hattindan gériintii her hangi bir yere transfer edilebilmektedir. Tum bu sagladigi avantajlarin kargisinda digital gbriintilemede kullanilan ekipmantar bu- giine gére son derece pahalidir. Spesifik yizlerce fotograf malzemesine yillarca yatirim- da bulunmus protesyoneller igin bir digital back’e 30-40,000 $ ve bilgisayar donanimina 5-10,000 $ édemek, bu hatiri sayilir paray! fotograf malzemesine yatirmaktan daha az kazandinir griinmektedir. Aynt zamanda, bu yeni ekipmantarin model ve marka gegit- lendiriminde bir kaos yaganmakta oldugu diisinuldugiinde, sistemin biraz daha ilerleme ve standartlarint yerine oturtmas! beklenmelidir. Aksi kogulda satin alinan teghizat yil yil yenilenmedikge makineler gép'e déniisecektir. Bir diger digital dezavantaj, dzellikle orta ve bilydk format kameralara takilan back'lerle tarama yaparken, gereken poziama sure- lerinin tipki fotografgiligin ilk yillarindaki kadar dakika bazinda uzamasiyla ilgili problem- lerdir. Pozlama duragan konulara sarsintisiz bigimde uygulanmakta ve cekim sirasinda aydinlatma araglari ya da back'in voltajinin her hangi bir sekilde degismemesi sagjlan- malidir (regilasyon). Bu tur cihazlarla stidyoda, flag kafalari yerine, sinema aydinlatma- sinda kullanilan daylight ark benzeri, 5650°K renk sicakliginda, 1000 saat’e yakin émiir- 1d ampilllerle galigan, sirekli igik kaynaklari kullanimaktadir ve bunlar da digital gérun- tuileme maliyetine ilave edilmektedir. 8435 mm makinelerde kullanilan backlerde ise belli bir enstantene hizinin izerine (1/250) yine tarama hizindan étird cikilamamakta ya da gériintil Kalitesinden feragat edip da ha disk ¢ézUndrldklu cekimler yapiimaktadir. Teknolojinin ilerlemesiyle bu soruntar ¢O- zillecekmis gibi gérlinmektedir Getirdigi batin bu avantajlar karsisinda digital fotograf hakkinda diigiindimesi gereken esas nokta, hii tiiketim diinyasina bu sistemin yaratmaya basliyacagi enflasyon, gér- sel kirllit ve ablaki sorunlardir. Enflasyon, metay! degersizlestirmektedir ve yiiz altmiga yakin yildir, gercegin taniklgini yapan_fotograt'a. digital montaj tekniklerinin ayaga diistiigi bir dé nemde duyulan given sarsilmaya baslamistir. Ote yandan el emegi kiymetienmeye baslayarak, kre atif ve deneysel fotogratia elde edilmis teknikler ya da bu tarzlardan etkilesimler, tanitim fotogratciligt- na ve 6zellikle de moda fotografina girmeye bas- lamistir. Bundan 10-15 yil énce teknik hata olarak degerlendirilebilecek pek cok unsur bugiin géstere géstere kullanilmaktadir. Renk ve kontrastin abar- ulmasi icin dia filmler poziandiktan sonra C-41 renkli negatif film banyostnda ters _islemlere (cross-process) sokulup diadan taban tonsuz ne Tors Islom (Cross Process) gatit ve bundan da renkli baskilar elde edilirken Teh Sepa 180 109 ron reat tn yin benzer bir bicimde renkli negatif film pozla sary koymist. 100 mm 1/60 detisk == Ma_-Sonrasin- peor arnt Cpr ahie em banyosunda ters isleme sokulup, sari ton hakimiye- tinde dialar elde edilmektedir. Tekil ve bir daha tek- rarlanamaz gériintii elde etme istegi pek cok fotog- rafely! Polaroid'le calisip yeni teknikler bulmaya it- mistir ve bunlardan en popilleri polaroid inalzeme © Ozan Bilgiseren yiizeyinin yani emillsyonun su'da ¢éziilerek sulubo- ya kagidi ya da tuval gibi yeni bir yuzey uzerine yapilan transteridir Akildigi, Dada, Anti-Art kompozisyonlarla ve abarti- i renklerle, akilda kalmay amaglayan bu tarz fo- tograflar belki de, her seyin suni miikernmellikte g6- riindiiga 90'larn digital tarzina karst cikmaktadir, tipki resim sanatindaki Disavurumcular gibi ? Bu konuda sdylenebilecek son sz: Digital fotogtal jg. tan wen ss elon geste 69 Sin sistemine gecisin “kanh m2”, “kansiz mi?" olacagi- poi reprodiksyon aliniktan sonra snk su dir. Yani klasik sistemin terk edilip, edimeyecegi, [Mets weve! mun auton trllsyon edilecekse bunun kisa mi, ya da uzun vadede mi tonkoK bir hinunayn bast 85, zan Bilgiseranolacagidir, Bu noktadaki sahsi fikrim, klasik film emilsyonu dzerine yapilabilecek herge- yin yapiimis oldugu ve bundan sonraki gelisim grafiginin yakinlarda bir devrimi isaret et- medigidir, fakat bunun yanisira konu iizeride binlerce firma, yiiz yillardir galigmig ve ga ligmaktadir. Kapitalist bir anlayigla klasik emilsyon kullanan milyonlarca makinanin ve laboratuvarin devre dist birakilmasi yerine, miimkiin oldugunca faydalanilmasi gerektigin- den ileriemeler iki yénde de digital ve kiasik alanda da gergeklesmektedir. APS (Advan- ced Photo System) adi verilen yeni kusak minyatéir kamera ve filmlerin bir buguk yil kadar éncesi pazara girmesi bu kanty! dogrular niteliktedir. Klasik giimiig halejeniirlii te- mele dayali bu yeni sistemde gériintii alan’ 35 mm'den 1/4 daha kiigiiktiir ve tagiyict film tabani normal filmin seliiloz tri-asetat tabanindan cok daha ince ve giigli polyetilen naftalitten imal ediimektedir. Azaltiimig pertore delikieri arasindaki bosluklara manyetik veriler yiiklenebilmektedir (filmin makine icinde sectigi kareleme durumu ya da baski boyutlarina ait bilgiler v.s) ve bu veriler printer tarafindan otomatik olarak yorumlanarak baski gerceklestirilir. APS fotograf makineleri, filtresiz sigara paketi biiyiklu@lindedir ve film kartugu Uzerindeki igaretlerden filmin poziamp, pozianmadigi ya da yarisina gelin- mis olup olmadigi anlasilmaktadir. Yaniiz baski boyutlari alisilmigin disindadir 10.16x15.24 cm (4x6 ing), 10.16x17.78 cm (4x7 ing), 10.16x25.4 cm (4x10 ing) Uygulama ey mi me. Ease Photoshop solarizasyonu-2 Photoshop solanzasyonu-3 Photoshop solarizasyonu-4 Ofjinal géruntd, Tetenal 310 banyonun First developerinde 3 1/2 dakika gelisifidiktan sonra, karanlik odada el feneriyle 2 saniye pozlandinlip 4 dakika daha first developerda gelistrimis, islem standart Color developer ve Bleact'le tamamlanarak Solarize goriinti aide sdilmisti. Oninal, tarandiktan sonra photoshop programi fitreleriyle olmasi gerekene benzeyen segenekler arasindan farklt géruntU verenier arasindan segiimistr. Orjinal solarizasyon ‘aravana’ denemelerle 1/2 giin, photoshop 1/2 saat galisma zaman alms. 86Sonug Nasil retinasiz bir géz, gérme fonksiyonunu yerine getiremezse, bildigimiz anlamda fotograt filmi olmaksizin, géruntdyd kalic! kilmak imkansizdir. Yaz! duvardan, kil tablete ve ardindan kagida gegerek binlerce tarkl dil ve kaligratiyle icadindan gunumiize insanhik tarihiyle ilgili kayitlari sunmaktadir. Fotografta tipki yazi gibi bulundugu tarihten gu an'a degin tarihimize igik tutmaktadir. Aradan gegen 160'a yakin yil iginde, Schulze’un gumiis nitrat ve tebesir tozlariyla baslattig: deneyler, fotografik gériintii Uretme metodunu giimis tuzlarinin galigma prensibi sayesinde belli bir sisteme oturtmustur. Fakat ilerlemelerle birlikte alternatif yollar hep aranmistir ve halen aranmaktadir. Yazinin bulunmasinin énemi kadar, bilgilerin kitleye ulagmasinda kagidin ve matbaanin da énemi biiyiiktur. Ayni bakis agisiyla “Camera Obscura” kadar, duyarkat'in_ ve onu igleme tekniklerininde gelismesi bir devrimdir. Filmler gérintii tretiminin hammaddeleridir. Farkli gegit ve kullanimlariyla anlatim: destekler nitelikte sonuglara yénelmeler, tarziar olugmustur fakat, gelismeler slphesiz devam edecektir. Ugiinc béliimde “digital fotograt" yerine “digital gérinta” kelimeleri sikca kullanilmistir. Digital sistemle elde edilen gériintiye “fotograf" denip denemiyecegi tartigmaya agik bir konudur. Fakat ayni zamanda bu, fotograt filmi ve kart! kullanmaksizin gérintl elde edebilmenin yeni bir yoludur. Bunun bir yo! ayrimi olup olmadigini zaman gosterecektir. ister asetat tabanli filmler olsun, ister elektronik sistemler, biitlin adi gegen araglar! dogru kullanmayi 6grenmenin diginda belkide en énemli olan konu bu bog sayfalara “ne”yi “nasil” yazacagini_bilmektir. 87Kaynakca Ansel ADAMS "The Negative: Exposure and Development" Morgan and Morgan 1968 Focal Encyclopaedia of Photography, Focal Press Ltd. 1978 The Techniques of Photography, Time-Life Books, 1976 Michael FREEMAN “Collins Photography Workshop: FILM" William Collins Sons and Co Ltd. 1990 John B. WILLIAMS "Image Clarity - High Resolution Photography" Focal Press, 1990 John HEDGECOE "The Photographer's Handbook” Ebury Press, 1992 Series Editor: Sidney F. RAY - "Photographic Data” Focal Press 1994 Sidney F. RAY - "Photographic Chemistry and Processing” Focal Press 1994 Sidney F. RAY - “Photographic Imaging & Electronic Photography” Focal Press 1994 Beaumont NEWHALL - “The History of Photography” The Museum of Modern Art, New York 1982 George SCHAUB - “The Amphoto Book of FILM” Watson - Guptill Publications, Inc. 1992 “Reference Data For Kodak Professional Photographic Products” Eastman Kodak Company, 1994 John J. LARISH - “Electronic Photography” Computer Graphics Technology and Management Series, 1995 “Fuji Professional Data Guide" Fuji Film Imaging and Information, 1995 "” igareti disindaki tiim fotograf érnekleri ve grafikler Michael FREEMAN ‘in “Collins Photography Workshop, FILM’ kitabindan alinmistir. 88