Διακόσμηση και προστασία επιφανειών στην αρχαιότητα από

κείμενα της Ελληνο-ρωμαϊκής γραμματείας.

Δ.Κ.Υφαντής1* και Ν.Δ.Υφαντής2

1 Τομέας Επιστήμη και τεχνική των υλικών, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο ,Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου οδός Ηρώων Πολυτεχνείου 9, 15573 Αθήνα
,Ελλάδα , dyfantis @central.ntua.gr
2 SYCHEM S.A 518 Λ.Μεσογείων15342 Αγία Παρασκευή, Aθήνα ,Ελλάδα
n.yfantis@sychem.gr

Περίληψη
Διακόσμηση και προστασία επιφανειών στην αρχαιότητα από κείμενα της Ελληνο-ρωμαϊκής
γραμματείας.
Οι τεχνολογικές γνώσεις των αρχαίων στις περιοχές της μεταλλουργίας, χημικής τεχνολογίας
καθώς και σε εξειδικευμένα αντικείμενα όπως τα πιγμέντα, τα χρώματα και οι τεχνικές της
ζωγραφικής, η διάβρωση και προστασία των υλικών, ήσαν σημαντικές αλλά δεν έχουν
διερευνηθεί επαρκώς και ως εκ τούτου υποτιμηθεί. Οι σχετικές αναφορές από την ελληνική και
λατινική γραμματεία έχουν σχολιασθεί από ιστορική και φιλολογική άποψη. Τα ευρήματα που
σχετίζονται με την τεχνολογία είναι αριθμητικά περιορισμένα και η αξιολόγησή τους γενικά
πολύ δύσκολη χωρίς την αντίστοιχη εξειδίκευση.
Στην ανακοίνωση αυτή προσπαθήσαμε να αναλύσουμε και να συσχετίσουμε μεταξύ τους
κείμενα από την Ελληνο-ρωμαϊκή γραμματεία με τεχνολογικό ενδιαφέρον των οποίων οι
μεταφράσεις στη διεθνή βιβλιογραφία είναι ασαφείς και μερικές φορές ακατανόητες.
Μελετήθηκαν αποσπάσματα κυρίως από τα έργα των ακόλουθων συγγραφέων :1)
Θεοφράστου (πιγμέντα όπως Μίλτος, Κινάββαρι, Ψιμύθιο και Μίνιο) 2) Παυσανία
(αντιδιαβρωτική προστασία χάλκινων ασπίδων με πίσσα 3) Πλίνιου (πίσσα, άσφαλτος,
συνταγή αντιδιαβρωτικής επικάλυψης του σιδήρου, προστασία επιφανειών χαλκού,
συσχέτιση με πιγμέντα του Θεοφράστου) 4) Διοσκουρίδη (συσχέτιση με πιγμέντα του
Θεοφράστου ) 5 ) Κάτωνα (προστασία από τη διάβρωση χάλκινων δοχείων με βραστή
Amurca, ένα υδατικό απόβλητο ελαιουργείων)
Λέξεις κλειδιά: Αρχαιότητα, Πιγμέντα, Αντιδιαβρωτική προστασία
 D.K.Yfantis1* and N.D.Yfantis2
1 Dept .Material Science and Engineering ,School of Chemical Engineering ,National Technical
University of Athens, Iroon Polytechniou 9,Zografou Campus 15773 Athens, Greece dyfantis
@central.ntua.gr
2 Sychem S.A 518 Mesogion Av.15342 Agia Paraskevi ,Athens Greece n.yfantis@sychem.gr

Abstract
Decoration and protection of surfaces in antiquity from texts of Greaco–roman literature
The technological knowledge of the ancients in the areas of metallurgy, chemical technology,
as well as specialized topics such as pigments, paints and techniques of painting, corrosion
and protection of metals, were significant but have not adequately explored and therefore
underestimated. The relevant references to Greek and Latin literature have been commented
upon by literary and historical perspective. The findings associated with the ancient technology
are limited and their evaluation is generally very difficult without the corresponding
specialization.
In this communication we tried to analyze and to correlate texts from ancient Graeco-Roman
literature with technological interest whose translations in international bibliography sometimes
are obscure and often incomprehensible. Passages were studied mainly from the writings of
the following authors :1)Theophrastus (pigments such as miltos/rubrica terra, cinnabar,
psimythium/cerussa and minium) 2) Pausanias (anticorrosive protection of copper shields by
pitch) 3) Pliny (pitch/bitumen/asphalt/tar, recipe of anticorrosive coating of iron, protection of
copper surfaces, correlation with pigments of Theophrastus) 4) Dioscorides (correlation with
pigments of Theophrastus) 5) Cato (corrosion protection of copper vessels by boiled Amurca
an olive mills waste water).
Key words: Antiquity, Pigments, Corrosion protection