Οι ευαγγελικές αναφορές γράφονται οι πιθανότητες

στους τελώνες να σωθούν, αλλά υπάρχουν

περιορίζονται και
στις αφηγήσεις των τριών τελώνες που έχουν ήδη
συνοπτικών. Ο Μάρκος σωθεί.
ασχο- Στους συνοπτικούς δύο
λείται μόνο μια φορά, στο είναι οι βασικές ομάδες
επεισόδιο της κλήσης του χω-
Λευΐ ρίων στις οποίες
και στο τραπέζι που συμμετέχουν τελώνες394.
ακολουθεί, ενώ ο Στην πρώτη
Ματθαίος και ο κυρίως μέσα από τα λόγια
Λουκάς κάνουν λόγο γι’ του Ιησού, που από την μια
αυτούς σε περισσότερα φαίνονται οι αντιλήψεις
χωρία. Η των ανθρώπων της
αρχική τοποθέτηση των Παλαιστίνης και
ευαγγελικών χωρίων
στους τελώνες Είναι γνωστό πως οι ευαγγελικές
δεν φαίνεται να είναι αναφορές στους τελώνες περιορίζονται
διαφορετική από την στην αφήγηση των τριών Συνοπτικών.
Και εδώ όμως μόνο ο Ματθαίος και ο
αντίληψη που Λουκάς κάνουν λόγο γι’ αυτούς πάνω
είχαν οι Φαρισαίοι και η από μία φορά. Ο Μάρκος ασχολείται
ιουδαϊκή κοινωνία. Οι μαζί τους μόνο στο επεισόδιο της
εισπρά- κλήσης του Λευί και στο τραπέζι που
κτορες των φόρων ακολουθεί.
παρουσιάζονται ως Η αρχική τοποθέτηση των
άνθρωποι αμαρτωλοί, ευαγγελικών χωρίων που
μακριά από το Θεό και το αναφέρονται στους τελώνες δεν
νόμο του. Όμως, στην φαίνεται να είναι διαφορετική από
πορεία των την αντίληψη που είχαν οι Φαρισαίοι
γεγονότων φαίνεται μια και η ιουδαϊκή κοινωνία γι’ αυτούς.
πιο ήπια στάση των Και εδώ οι εισπράκτορες των φόρων
συνοπτικών παρουσιάζονται ως άνθρωποι
έναντι των τελωνών, από αμαρτωλοί, μακριά από το Θεό και το
την στάση των Φαρισαίων. νόμο του. Στην εξέλιξη όμως των
Για
περισσότερων επεισοδίων φαίνεται η
τους Φαρισαίους δεν
διαφορετική αντιμετώπισή τους από
υπάρχει καμία περίπτωση
τα Ευαγγέλια: ενώ για τους
σωτηρίας
των τελωνών, αντίθετα φαρισαίους δεν υπάρχει καμία
στους συνοπτικούς όχι περίπτωση σωτηρίας των τελωνών,
μόνο περι- εδώ όχι μόνο περιγράφονται οι
πιθανότητες να σωθούν, αλλά πολλές
φορές έχουν ήδη σωθεί.
 Δύο φαίνεται να είναι οι λώνης της γνωστής
βασικές ομάδες χωρίων στα οποία παραβολής του Λουκά θα
συμμετέχουν τελώνες : στην πρώτη, πρέπει να
κυρίως μέσα από λόγια του Ιησού, τοποθετηθούν ξεχωριστά
απηχείται η αντίληψη των ανθρώπων από τις παραπάνω ομάδες.
της Παλαιστίνης γι΄ αυτούς,
διαφαίνεται όμως ταυτόχρονα και
θρησκευτική δικαίωση αυτής της
επαγγελματικής ομάδας. Στη δεύτερη,
μέσα από σειρά επεισοδίων
παρουσιάζεται η συναναστροφή τους
με τον Ιησού και οι συνέπειες που
φέρνει αυτή. Είναι γνωστό πως γίνεται
αφορμή ώστε να του αποδοθούν
κατηγορίες από τις θρησκευτικές

από την άλλη

αναδεικνύεται η
θρησκευτική δικαίωση
αυτής

της επαγγελματικής
τάξης. Στη δεύτερη, μέσα
από σειρά
γεγονότων παρουσιάζεται
η συναναστροφή τους με
τον παρατάξεις της Παλαιστίνης. Τέλος η
Ιησού και οι συνέπειες της. διήγηση για τους τελώνες που
Είναι γνωστό πως η συν- πηγαίνουν να βαπτισθούν από τον
αναστροφή του με τους Ιωάννη και ο τελώνης της γνωστής
τελώνες γίνεται αφορμή παραβολής του Λουκά θα πρέπει να
ώστε να
τοποθετηθούν ξεχωριστά από τις
του αποδοθούν κατηγορίες
παραπάνω ομάδες,
από τις άρχουσες
θρησκευτικές
παρατάξεις της
Παλαιστίνης. Η διήγηση
για τους τελώνες
που πηγαίνουν να
βαπτισθούν από τον
Ιωάννη και ο τε-

Στην πρώτη ομάδα χωρίων,
που αναφέρθηκαν παρα-
πάνω, αποκαλύπτονται
αντιλήψεις της ιουδαϊκής
κοινωνίας
(1ο ς μ.Χ. αιώνας) για τους
τελώνες. Αγαπούσαν μόνο
όσους
τους αγαπούσαν και ότι
ήταν όμοιοι με τους
ειδωλολάτρες.
Τις απόψεις αυτές ο
Ιησούς, μάλλον, τις
χρησιμοποίησε για
να χρωματίσει το λόγο του
ώστε να γίνεται
αντιληπτός στο
λαό. Όλη η δράση του
Ιησού δεν επιτρέπει να
θεωρηθεί πως
Αυτός υιοθετούσε αυτές
τις εκφράσεις. Άλλωστε,
επι-
φύλλασσε για τους
τελώνες έναν αρκετά
πρωτοποριακό
ρόλο.
Το ζήτημα, που προκύπτει
από την ανάγνωση των χω-
ρίων της δεύτερης ομάδας,
είναι η λαχτάρα των
τελωνών να
πλησιάσουν τον Ιησού, να
τον ακούσουν και να γευ-
ματίσουν μαζί του395.
Ουσιαστικά το πρόβλημα
έγκειται στο
κατά πόσο είναι αληθές το
ενδιαφέρον για το λόγο και
το
έργο του Ιησού ή τελικά
πρόκειται για το μάταιο
πόθο μιας
περιθωριοποιημένης τάξης
για κοινωνική αποδοχή
από μια
θεοκρατική κοινωνία, όπου
θρησκεία και κοινωνικός
σε-
βασμός συμβάδιζαν.
Αρχικά, θα πρέπει να
ερευνηθούν τα
κίνητρα των τελωνών.
Υπάρχουν περιπτώσεις,
όπως ο
Στην πρώτη ομάδα χωρίων που
αναφέρθηκαν παραπάνω
αποκαλύπτονται αντιλήψεις της
ιουδαϊκής κοινωνίας της εποχής του μπορούσε να προκαλέσει η
συμπεριφορά του αλλά και
Ιησού για τους τελώνες: αυτοί λοιπόν
τον
αγαπούν μόνο όσους τους αγαπούν και πιθανό κίνδυνο που
δημιουργούσε η ανάμειξή
είναι όμοιοι με τους ειδωλολάτρες. Αυτές του με τον
λαό, εφ’ όσον θεωρούνταν
οι απόψεις μάλλον χρησιμοποιούνται άτομο που ασκεί
από τον Ιησού για να χρωματίσουν το
αντιδημοφιλές
επάγγελμα, εδώ
λόγο του και να κάνουν πιο κατανοητό το φανερώνεται ένας
άνθρωπος με γνήσια
κήρυγμά του από το πλήθος που αγάπη για τον Ιησού και το
κήρυγμά του. Το ίδιο
ασφαλώς θα τις γνώριζε. Όλη η δράση
συμβαίνει
του Χριστού δεν επιτρέπει να θεωρηθεί και με το Ματθαίο, ο
οποίος για να ακολουθήσει
πως Αυτός υιοθετούσε αυτές τις τον Χρι-
στό και να γίνει μαθητής
εκφράσεις, Άλλωστε είναι γνωστός ο
του εγκαταλείπει τα πάντα
πρωτοποριακός ρόλος που επιφύλασσε και
προσχωρεί στον
για τους τελώνες. αποστολικό κύκλο.
Πάντως, ενδείξεις για
Το πρόβλημα που ξεπηδάει από άλλα κίνητρα των
την ανάγνωση των χωρίων της δεύτερης
τελωνών δεν υπάρχουν
στα ευαγγέλια.
ομάδας είναι η λαχτάρα των τελωνών να Δεν είναι όμως απίθανο, να
τους ενδιέφερε και το
πλησιάσουν τον Ιησού, να Τον ακούσουν κύρος
που θα αποκτούσαν από τη
και να καθίσουν να φάνε μαζί Του.
συντροφιά με τον Ιησού ή
Φανερώνει άραγε αυτή τους η ακόμη
και να αισθάνονταν
συμπεριφορά γνήσιο ενδιαφέρον για το δικαιωμένοι για τις
επιλογές τους, όταν
λόγο και το έργο του Χριστού ή απλά άκουγαν στο κήρυγμα, πως
δείχνει τον πόθο τους να γίνουν
θα εισέλθουν στη Βασιλεία
του
Ζακχαίος, του οποίου η Θεού πριν από τους
λαχτάρα συνάντησης με Φαρισαίους και τους
τον u921 Ιησού Γραμματείς.
τον κάνει να παραβλέψει Χαρακτηριστικός είναι ο
και την ιλαρότητα που θα αρνητικός σχολιασμός, που
κάνουν οι Φαρισαίοι, για το
κοινό δείπνο του Ιησού με
τους
τελώνες. Το γεγονός ότι
και η τροφή, εκτός των
άλλων,
καθόριζε τις σχέσεις των
Ισραηλιτών μεταξύ τους
και με το
φανερώνεται ένας άνθρωπος με γνήσια
αγάπη για τον Ιησού και το κήρυγμά του.
Το ίδιο συμβαίνει και με το Ματθαίο –και
μάλιστα σε πολύ πιο έντονο βαθμό- ο
οποίος για να ακολουθήσει τον Ιησού και
να γίνει μαθητής του εγκαταλείπει τα

αποδεκτοί από μία σημαίνουσα

Θεό, συντέλεσε στο να
θρησκευτική προσωπικότητα και έτσι να έχουν αυτή τη
συμπεριφορά οι
καταξιωθούν και να δικαιωθούν –αν Φαρισαίοι. Για έναν
βέβαια μπορούσε να γίνει αυτό στ’
Ιουδαίο η τροφή μπορούσε
να συμ-
αλήθεια ή ήταν μόνο μία μύχια ελπίδα βολίζει ευλογία ή κρίση,
αποδοχή ή απόρριψη ή
τους που δεν θα πραγματοποιούνταν αμφι-
βολία396. Σύμφωνα με τις
ποτέ – από τη θεοκρατική ιουδαϊκή
αντιλήψεις αυτές,
κοινωνία στην οποία θρησκεία και γευματίζοντας
μαζί τους ο Ιησούς
κοινωνικός σεβασμός συμβάδιζαν; Για ν’ σημαίνει πως τους
αποδέχεται και τους
απαντηθεί το ερώτημα νομίζουμε πως
θεωρεί ανθρώπους του
πρέπει να ερευνηθούν τα κίνητρα των Θεού, με αποτέλεσμα να
εξισώνεται
τελωνών. Υπάρχουν λοιπόν περιπτώσεις με αυτούς. Το να ελέγξουν
τον Ιησού μέσω των
όπως ο Ζακχαίος, του οποίου η λαχτάρα μαθητών
για συνάντηση με τον Ιησού τον κάνει να
του, αλλά και το
παράλληλο ενδιαφέρον
παραβλέψει και την ιλαρότητα που θα τους για την από-
στολική ομάδα, φανερώνει
μπορούσε να προκαλέσει η συμπεριφορά την προσπάθεια των
Φαρισαίων
του αλλά και τον πιθανό κίνδυνο που
να τραβήξουν τους
δημιουργούσε η ανάμειξή του με το μαθητές μακριά από τον
Χριστό, κατη-
πλήθος, εφ’ όσον θεωρούνταν άτομο που γορώντας τον ότι δεν
ενεργεί σύμφωνα με τις
ασκεί αντιδημοφιλές επάγγελμα Εδώ παραδόσεις
του ιουδαϊσμού. Χαρακτηριστικός είναι ο αρνητικός
σχολιασμός που κάνουν οι Φαρισαίοι για
το κοινό δείπνο του Ιησού με τους
τελώνες. Φτάνουν μάλιστα στο σημείο να
μη μιλήσουν μαζί του αλλά να κάνουν
έλεγχο στους μαθητές του, όχι μόνο για
τη δική τους συμμετοχή αλλά και για τη
συμμετοχή του δασκάλου τους σ’ αυτό το
τραπέζι. Γιατί το κάνουν αυτό; Είναι
γνωστό πως η τροφή εκτός των άλλων
«καθόριζε τις σχέσεις των Ισραηλιτών
μεταξύ τους και με το Θεό. Έτσι η τροφή
μπορούσε να συμβολίζει ευλογία ή κρίση,
αποδοχή ή απόρριψη ή αμφιβολία ….».
(19). Άρα, σύμφωνα με τις αντιλήψεις
αυτές, τρώγοντας μαζί τους ο Ιησούς
σημαίνει πως τους αποδέχεται και τους
θεωρεί ανθρώπους του Θεού. Έτσι όμως,
για τη θρησκευτική παράταξη των
Φαρισαίων , εξισώνεται με τους τελώνες
και θεωρείται ένας από αυτούς. Ενώ οι
μαθητές κάθονται και τρώνε με αυτούς
που θεωρούνται αμαρτωλοί

πάντα και προσχωρεί στον

αποστολικό όμιλο. Πάντως, ενδείξεις για

άλλα κίνητρα των τελωνών δεν υπάρχουν

στα ευαγγέλια. Δεν είναι όμως απίθανο,

αν ληφθεί υπόψη και η κακή γνώμη που

είχε η ιουδαϊκή κοινωνία γι’ αυτούς ,

κάποιους τελώνες να τους ενδιέφερε και

το κύρος που θα αποκτούσαν από τη

συντροφιά του Ιησού ή ακόμη και να

αισθάνονταν δικαιωμένοι για τις επιλογές

τους , όταν άκουγαν στο κήρυγμα, πως θα

εισέλθουν στη Βασιλεία του Θεού πριν

από τους Φαρισαίους και τους

Γραμματείς.
 Πρωτεύουσας σημασίας
ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες του
είναι το ζήτημα, σε ποιο
δασκάλου τους. Δεν φαίνεται να έχουν
λοιπόν άμεση ευθύνη, μιας και όφειλαν τελικά κοινωνικό και
υπακοή σ’ αυτόν. Ταυτόχρονα με αυτή θρησκευτικό επίπεδο
την κίνηση των Φαρισαίων φανερώνεται τοποθετούνταν
η προσπάθειά τους να τους τραβήξουν οι τελώνες. Σύμφωνα με τις
μακριά από τον Ιησού. υπάρχουσες πληροφορίες
η
οικονομική τους άνεση δεν
τους εξασφάλιζε την
κοινωνική
καταξίωση που
επιθυμούσαν. Από την
πληροφορίες των
πηγών, φαίνεται ότι την
εποχή του Ιησού οι
κάτοικοι της
Παλαιστίνης
κατατάσσονταν στις εξής
επτά κατηγορίες α)
Ιερείς β) Λευίτες γ) Ο λαός
των Ισραηλιτών δ) τα
παρά-
νομα παιδιά των ιερέων, οι
προσήλυτοι, οι πρώην
ειδω-
λολάτρες που στις εξής επτά κατηγορίες: α)Ιερείς,
μεταστράφηκαν στον
β)Λευίτες γ)ο λαός των Ισραηλιτών δ)τα
ιουδαϊσμό, οι απε-
λεύθεροι ε) οι ευνούχοι, τα παράνομα παιδιά των ιερέων, οι
έκθετα βρέφη και όσοι
είχαν προσήλυτοι, οι πρώην ειδωλολάτρες που
γεννηθεί με παράνομο
τρόπο στ) οι εκ γενετής μεταστράφηκαν στον ιουδαϊσμό, οι
ευνούχοι, οι απελεύθεροι ε) οι ευνούχοι, τα έκθετα
παραμορφωμένοι
σεξουαλικά και οι βρέφη και όσοι είχαν γεννηθεί με
ερμαφρόδιτοι ζ) οι
εθνικοί397. Δηλαδή οι παράνομο τρόπο στ) οι εκ γενετής
ειδωλολάτρες βρίσκονταν
ευνούχοι , οι παραμορφωμένοι
στην τε-
λευταία θέση και με το σεξουαλικά και οι ερμαφρόδιτοι ζ) οι
λόγιο του Ιησού «…ὥ σ π ε ρ
ὁἐθνικός εθνικοί. (20). Δηλαδή οι ειδωλολάτρες
που
κ α ί ὁ τ ε λ ώ ν η ς» 398,
βρίσκονταν στην τελευταία θέση και με το
απηχούσε την αντίληψη
των Ιουδαίων, λόγιο του Ιησού «…ώσπερ ο εθνικός και ο
φαίνεται πως στην ίδια
κατηγορία αυτή τελώνης» (Ματθ.18,17), που απηχούσε
εντάσσονταν από
τον Ιουδαϊκό κόσμο οι την αντίληψη των Ιουδαίων , φαίνεται
τελώνες. Ήταν άνθρωποι
πως εδώ ανήκαν και οι τελώνες:
χωρίς κα-
μία κοινωνική η Θεωρούνταν δηλαδή άνθρωποι χωρίς
θρησκευτική υπόληψη,
παρόλη την προ- φανή οικονομική τους

Σημαντικό είναι να ερευνηθεί σε επιφάνεια και τη λαχτάρα

ποιο σκαλοπάτι της ιουδαϊκής κοινωνικής
που εκ-
και θρησκευτικής κλίμακας βρίσκονταν οι
δηλώνουν για τα
τελώνες. Έπαιζαν κάποιο ρόλο τα χρήματα θρησκευτικά ζητήματα. Το
επάγγελμα τους
που σίγουρα είχαν, στην καταξίωσή τους; είναι τόσο καθοριστικό
που παραμερίζει όλα τα
Η απάντηση, πιστεύουμε, είναι όχι.
υπόλοιπα
Γνωρίζουμε πως την εποχή του Ιησού οι και δημιουργεί τη
περιφρόνηση των
κάτοικοι της Παλαιστίνης κατατάσσονταν θρησκευτικών παρα-
τάξεων και του λαού. περιφρόνηση των θρησκευτικών

παρατάξεων και του λαού.

3 9 4 . Μ τ θ . 9 , 9 - 1 3 , ( π ρ β λ. Μ ρ κ . 2
καμία κοινωνική ή θρησκευτική ,13-17,Λκ.5,27-32).Η
κ λ ή σ η τ ο υ Μ α τ θ α ί ο υ ή Λ ε υ ί, κ
αιτοτραπέζιπουγίνεταικα
υπόληψη, παρόλη την προφανή
τ ό π ι ν.
Μτθ.11,19=Λκ.7,34.ΟΥιόςτο
οικονομική τους επιφάνεια ή τη λαχτάρα υανθρώπουκατηγορείταιγι
α
που εκδηλώνουν για θρησκευτικά σ υ ν α ν α σ τ ρ ο φ ή μ ε τ ε λ ώ ν ε ς.
Μπορείναφαίνεταιεδώηάπ
οψητης
ζητήματα. Το επάγγελμά τους λοιπόν ιουδαϊκήςκοινωνίαςγιααυ
τ ή ν τ η ν σ υ ν α ν α σ τ ρ ο φ ή, σ τ η
είναι τόσο καθοριστικό που παραμερίζει ρίζεταιόμως

όλα τα υπόλοιπα και δημιουργεί την

σ ε π ρ α γ μ α τ ι κ ό γ ε γ ο ν ό ς. Δ ε ν 10,21).Ανμάλισταστονόρο
είναιούτεαντίληψηκάποιω «ν ή π ι α» σ υ μ π ε ρ ι λ η φ θ ο ύ ν κ α ι
νούτε τα
έκφρασηπουχρησιμοποιούν ά τ ο μ α, τ α ο π ο ί α η ι ο υ δ α ϊ κ ή κ
τανγιατηνεπαγγελματικήτ οινωνίατααντιλαμβάνοντα
άξητων νως
τ ε λ ω ν ώ ν. Στη συνέχεια παρατίθενται
Μτθ.21,31-32=Λκ.7,29-30.Εδ
ώχρησιμοποιείταιαπότους τα σχετικά με τους τελώνες
ε υ α γ γ ε λ ι σ τ έ ς ω ς β ά σ η, τ ο ί δ ευαγγελικά χωρία ανά ευαγγελιστή
ι ο λ ό γ ι ο τ ο υ Ι η σ ο ύ. Α ν τ ι κ α θ ί
στανται και ομάδα. Για διευκόλυνση η πρώτη
όμωςοιαρχιερείςκαιοιπρε ομάδα συμβολίζεται με το Α, η
σβύτεροιτουλαούμετουςΦ
αρισαίους δεύτερη με το Β και οι δύο
κ α ι τ ο υ ς Ν ο μ ο δ ι δ ά σ κ α λ ο υ ς. μεμονωμένες περιπτώσεις με το Γ
ΕνώτοχωρίοΜατθαίο5.43-4
8,ανήκει
στηνΕπίτουΌρουςομιλίαςπ
ουαναφέρεταιστηναγάπηγ
ιατο Ματθαίος
σ υ ν ά ν θ ρ ω π ο. Έ χ ε ι ω ς π α ρ ά λ 1. 5,43-48.Οι τελώνες αγαπούν μόνο
ληλότουτοεδάφιοΛκ.6,27-2
8και32-
όσους τους αγαπούν Α
26.Εδώόμωςοιτελώνεςαντι 2. 9,9-13.Η κλήση του Ματθαίου και
καθίστανταιμετουςαμαρτ το φαγητό με τους τελώνες Β
ω λ ο ύ ς. 3. 10,3. Ένας από τους
ΤοεπάγγελματουΜατθαίου
παρατίθεταιμόνοστονκατά μαθητές:Ματθαίος ο τελώνης Β
λογο 4. 11,19. Ο Υιός του Ανθρώπου
τουστενούκύκλουτωνμαθη κατηγορείται πως
τών(Ματθαίοςοτελώνης).Ε συναναστρέφεται με τελώνες Β
νώστο
ευαγγέλιοτουΛουκάαρκετ 5. 18,17. Ο τελώνης είναι
έςαπότιςαναφορέςστουςτ εξομοιωμένος με τους
ελώνες ειδωλολάτρες Α
ανήκουνστοιδιαίτερουλικ 6. 21,31-32. Οι τελώνες και οι πόρνες
ό τ ο υ ε υ α γ γ ε λ ι σ τ ή. Μ ι α π ρ ώ τ
η, γ ε ν ι κ ή
θα εισέλθουν πριν από τους
αλλάταυτόχροναουσιαστι αρχιερείς και τους πρεσβύτερους
κήπαρατήρησηείναιότιόπο του λαού, στη Βασιλεία του Θεού ,
υγίνεται γιατί πίστεψαν στον Ιωάννη το
λ ό γ ο ς γ ι α τ ο υ ς τ ε λ ώ ν ε ς, σ ε ό Βαπτιστή Α
λ α τ α ε υ α γ γ ε λ ι κ ά ε δ ά φ ι α, ε κ
τόςαπό
εκείναπουαπηχούναντιλήψ
ειςτηςιουδαϊκήςκοινωνία
ς,
χρησιμοποιούνταικατάκόρ
ωνγιανααποτελέσουντοαν
τίπαλοδέος
130
τωνΦαρισαίωνκαιτωννομο Μάρκος
διδασκάλωνκαιναδικαιώσ 1. 2,13-17. Η κλήση του Λευί και το
ουντις τραπέζι με τους τελώνες Β
επιλογέςτουΙησούκαιτηνδ
ιδασκαλίατουπερίφανέρω
σηςτων
μυστικώντηςΒασιλείαςτου
Θ ε ο ύ σ τ α «ν ή π ι α » ( Μ τ θ . 1 1 , 2 5
= Λ κ.
 Λουκάς
1. 3,12-13.Οι τελώνες στον Ιωάννη
Γ
2. 5,27-32. Η κλήση του Λευί και το
τραπέζι με τους τελώνες Β
π ν ε υ μ α τ ι κ ά α ν ώ ρ ι μ α, π ο υ , ε π
ειδήδενμπορούσανναπλησι
άσουντο
Θεόοδηγούντανσεασεβήμη
αποδεκτάεπαγγέλματα(τελ
ώ ν ε ς,
πόρνεςκ.α.),τότεφαίνεται
3. 7,29-30. Ακόμη και οι τελώνες – σε
η ά μ ε σ η σ χ έ σ η τ ω ν « ν η π ί ω ν» μ αντίθεση με τους Φαρισαίους και
εαυτούς τους Νομοδιδασκάλους –
πουασκούσανεπονείδισταε βαπτίζονται από τον Ιωάννη Α
π α γ γ έ λ μ α τ α.
4. 7,34. Ο Υιός του Ανθρώπου
κατηγορείται για συναναστροφή
με τελώνες Β
5. 15,1 κ.ε. Οι τελώνες και οι
αμαρτωλοί που πλησιάζουν και
ακούνε τον Ιησού γίνονται
αφορμή για τις παραβολές του
χαμένου προβάτου, της χαμένης
δραχμής και του ασώτου υιού (ή
του Πατέρα που αγαπάει εξίσου
τα παιδιά του ) Β
6. 18,10-13. Παραβολή Τελώνη και
Φαρισαίου Γ
7. 19,1-10. Η συνάντηση του Ιησού
με τον αρχιτελώνη Ζακχαίο Β

Στη συνέχεια θα δοθούν κάποια

στοιχεία, απαραίτητα για την ορθή

κατανόηση των παραπάνω ευαγγελικών

εδαφίων. Έτσι, παράλληλα χωρία –με την

στενή έννοια και μόνον σε ότι αφορά

τους τελώνες –είναι τα εξής :

Η κλήση του Ματθαίου –εφόσον

δεχόμαστε την ταύτισή του με τον Λευί –

και το τραπέζι που γίνεται κατόπιν.

(Ματθ. 9,9-13 = Μαρκ. 2,13-17 =Λουκ.

5,27-32)

Ο Υιός του Ανθρώπου

κατηγορείται για συναναστροφή με

τελώνες ( Ματθ. 11,19 = Λουκ. 7,34)

Αυτοί οι στίχοι (Ματθ. 11,19

=Λουκ.7,34 ) ανήκουν στην ομάδα Β των

χωρίων που αναφέρονται στους τελώνες.

Μπορεί να φαίνεται εδώ η άποψη της

ιουδαϊκής κοινωνίας γι’ αυτή την

συναναστροφή, στηρίζεται όμως σε

πραγματικό γεγονός. Δεν είναι ούτε

αντίληψη κάποιων ούτε έκφραση που

χρησιμοποιούνταν γι’ αυτή την

επαγγελματική τάξη.

Το χωρίο Ματθ. 21,31- 32 είναι

ουσιαστικά παράλληλο με το Λουκ. 7,29-

30, έχοντας ως βάση το ίδιο λόγιο του

Ιησού. Αντικαθίστανται όμως οι αρχιερείς

και οι πρεσβύτεροι του λαού με τους

Φαρισαίους και τους Νομοδιδασκάλους.

Ενώ το χωρίο Ματθ. 5,43-48 ανήκει στο

μέρος της επί του Όρους ομιλίας που

αναφέρεται στην αγάπη για το

συνάνθρωπο. Έχει ως παράλληλό του το

εδάφιο Λουκ. 6,27-28 ‘ 32-36. Εδώ όμως

οι τελώνες αντικαθίστανται με τους

αμαρτωλούς.
Το επάγγελμα του Ματθαίου

παρατίθεται μόνο στον κατάλογο του

στενού κύκλου των μαθητών (Ματθαίος ο

τελώνης ). Ενώ στο ευαγγέλιο του Λουκά

αρκετές από τις αναφορές στους τελώνες

ανήκουν στο ιδιαίτερο υλικό του

ευαγγελιστή.

Σ’ αυτό το σημείο είναι

απαραίτητη αυτή η γενική παρατήρηση:

παντού λοιπόν, όπου γίνεται λόγος για

τους τελώνες, σ’ όλα τα ευαγγελικά

εδάφια, -εκτός από εκείνα που απηχούν

αντιλήψεις της ιουδαϊκής κοινωνίας-

αυτοί χρησιμοποιούνται για ν’

αποτελέσουν το «αντίπαλον δέος» στους

Φαρισαίους και τους νομοδιδασκάλους

και να δικαιώσουν τις επιλογές του Ιησού

και την διδασκαλία του περί φανέρωσης

των μυστικών της Βασιλείας του Θεού

στα «νήπια» (Ματθ. 11,25= Λουκ.10,21 ).

Αν μάλιστα στον όρο «νήπια»

συμπεριληφθούν και τα άτομα, τα οποία

η ιουδαϊκή κοινωνία τα αντιλαμβάνονταν

ως πνευματικά ανώριμα, που, επειδή δεν

μπορούσαν να πλησιάσουν το Θεό

οδηγούνταν σε «ασεβή» επαγγέλματα μη

αποδεκτά (τελώνες, πόρνες κ. α. ),

τότε φαίνεται η άμεση σχέση των

«νηπίων» με αυτούς που ασκούσαν

επονείδιστα επαγγέλματα.
 πόρνες. Ο Π. Ν. Τρεμπέλας
συνδέει την δυσμενή
αντιμετώπιση των
τελωνών από τους
ευσεβείς Ιουδαίους με
την μη τήρηση της αργίας
α. Ο ι τ ε λ ώ ν ε ς σ του Σαββάτου και της
τηνεποχήτουΙ επαφής
ησού τους με τους Έλληνες
(1ος αιώνας μ.Χ.) (δηλαδή με τους
ειδωλολάτρες)
Έργο των Τελωνών ήταν
εμπόρους την ίδια ημέρα.
κυρίως η είσπραξη των
Παραπλήσια χωρίς να είναι
έμμεσων φόρων. Δεν ήταν
ακριβώς ίδια φαίνεται να
λίγοι εκείνοι οι τελώνες
είναι η θέση του G. B. Gaird,
που
ο οποίος συναρτά το
χαρακτηρίζονταν από
απληστία και αδικία εις
Στην εποχή του Ιησού, τον 10 αι. μ.Χ.,
βάρος του έργο των Τελωνών ήταν κυρίως η
λαού του Θεού. Αυτά που είσπραξη των τελών, δηλ. των
συνέλλεγαν έπρεπε να ικα- έμμεσων φόρων. Όπως είναι γνωστό
νοποιούν την κρατική πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους
εξουσία που τους είχε ήταν άδικοι και άπληστοι, ενώ αυτά
παραχωρήσει που συνέλεγαν έπρεπε να ικανοποιούν
την κρατική εξουσία που τους είχε
αυτό το έργο και
παραχωρήσει αυτό το έργο, αλλά και
παράλληλα να αποδίδουν τους ίδιους. Εξ αιτίας αυτών, σύμφωνα
οικονομικά με πολλούς ερευνητές,(1),θεωρούνταν
οφέλη στους ίδιους. Οι από την κοινωνία της Παλαιστίνης
λόγοι αυτοί, σύμφωνα με μισητοί και ξένα σώματα, που δεν
πολλούς ανήκαν στους «υιούς του Αβραάμ»
ερευνητές399, συντέλεσαν κάτι που κυρίως ισχυρίζονταν οι
ιουδαϊκές θρησκευτικές παρατάξεις,
στο να θεωρούνται από
(2), ενώ εξισώνονταν με τους
την αμαρτωλούς , τους εθνικούς και τις
κοινωνία της Παλαιστίνης πόρνες.
απόβλητοι και να μην Ο Π. Ν. Τρεμπέλας,(3), συνδέει
κατατάσσονταν στους την δυσμενή αντιμετώπιση των
«υιούς του Αβραάμ», κάτι τελωνών από τους ευσεβείς Ιουδαίους,
που κυρίως με την αργία του Σαββάτου και την
επαφή τους με Έλληνες (δηλ.
ισχυρίζονταν οι άρχουσες
ειδωλολάτρες) εμπόρους την ιερή
θρησκευτικές ημέρα. Όπως γράφει «αι απαιτήσεις
παρατάξεις400, ενώ του επαγγέλματός των (των τελωνών)
εξισώνονταν με τους καθίστων πρακτικώς αδύνατον την
αμαρτωλούς, τους τήρησιν του Σαββάτου (Έλληνες
εθνικούς και τις έμποροι διέσχιζον τα σύνορα κατά το
Σάββατον και συνεπώς οι τελώναι
ώφειλον να ευρίσκονται εκεί κατά την νομοδιδάσκαλοι και οι
ημέραν ταύτην). Ούτω δε ήσαν εν Φαρισαίοι τους
διαρκεί επαφή μετά του εθνικού χρησιμοποιούσαν ως
κόσμου. Ουδείς ευσεβής Ιουδαίος θα
εξέλεγε τοιούτον επάγγελμα».
παραδείγματα προς
Παραπλήσια, χωρίς να είναι αποφυγή. Κατακριτέα
ακριβώς ίδια, φαίνεται να είναι η θέση θεωρούνταν η
του G. B. Caird, ο οποίος συναρτά το συναναστροφή μαζί τους
κοινωνικό στίγμα των τελωνών με την όπως συμπεραίνεται από
συνεργασία που είχαν –εξ αιτίας του αρκετά
επαγγέλματός τους- με εθνικούς χωρία της Καινής
ανώτερους υπάλληλους και εμπόρους.
Παράλληλα και αυτός υπογραμμίζει
Διαθήκης. Απαγορεύονταν
πως οι άδικοι μέθοδοι που να τρώει
χρησιμοποιούσαν εξασκώντας το κάποιος μαζί τους στο ίδιο
επάγγελμά τους (εκβιασμοί ) τους τραπέζι ή να πηγαίνει σπίτι
οδηγούσαν στην κοινωνική τους, ενώ σε καμία
περιθωριοποίηση.(4) περίπτωση οι ραββίνοι δεν
θα δέχονταν
κοινωνικό στίγμα των έναν τελώνη για μαθητή
τελωνών με την τους402, γιατί τότε, θα
συνεργασία που γίνονταν και
είχαν, λόγω του αυτοί αμαρτωλοί.
επαγγέλματός τους, με Αυτές οι ενδεικτικές
εθνικούς ανώτερους εκδηλώσεις σε βάρος των
υπάλληλους και εμπόρους. τελωνών, ερμηνεύονται
Παράλληλα και αυτός πραγματικά δύσκολα και
υπογραμμίζει πως οι μόνο ως
μέθοδοι που αποτέλεσμα της
χρησιμοποιούσαν απληστίας και του
εξασκώντας το επάγγελμά σκληρού τρόπου με τον
τους (για παράδειγμα Πράγματι το επάγγελμα –και πιθανόν
εκβιασμοί) η καταγωγή τους, όπως θα φανεί
οδηγούσαν στην κοινωνική παρακάτω –τοποθετούσε τους τελώνες
περιθωριοποίηση401. πολύ χαμηλά στην κοινωνική κλίμακα
Πράγματι το της Παλαιστίνης. Είναι γνωστό πως ο
επάγγελμα και πιθανόν η λαός παρόλη την προφανή οικονομική
τους επιφάνεια δεν τους εκτιμούσε,
καταγωγή τους,
ενώ οι νομοδιδάσκαλοι και οι
τοποθετούσε τους Φαρισαίοι τους χρησιμοποιούσαν ως
τελώνες πολύ χαμηλά στην παραδείγματα προς αποφυγή.
κοινωνική κλίμακα της Θεωρούνταν αδιανόητο, όπως
Παλαιστίνης. Είναι γνωστό συμπεραίνεται από αρκετά χωρία της
πως ο λαός παρά την Καινής Διαθήκης, να τρώει κάποιος
προφανή μαζί τους στο ίδιο τραπέζι ή να
πηγαίνει σπίτι τους, ενώ σε καμία
οικονομική τους επιφάνεια περίπτωση οι ραβίνοι δεν θα δέχονταν
δεν τους εκτιμούσε, ενώ οι έναν τελώνη για μαθητή τους, (5),
γιατί τότε, εφόσον είχαν τέτοιες
συναναστροφές, θα γίνονταν
υπαινιγμοί σε βάρος τους, κάτι που
συνέβη στον Ιησού, και θα
κινδύνευαν να χαρακτηριστούν και
αυτοί αμαρτωλοί που δεν τηρούσαν τα
καθιερωμένα.
Αυτές οι ενδεικτικές ακραίες
εκδηλώσεις σε βάρος των τελωνών
είναι δύσκολο να ερμηνευτούν μόνο
ως αποτέλεσμα της απληστίας τους και
του σκληρού τρόπου με τον οποίο
συγκέντρωναν τα οφειλόμενα στην
εξουσία. Άραγε στην ιουδαϊκή
κοινωνία των χρόνων του Ιησού δεν θα
υπήρχαν και άλλες επαγγελματικές
ομάδες, οι οποίες εξαιτίας της
εργασίας τους, θα φέρονταν με
σκληρότητα προκαλώντας το μίσος
των πολιτών; Για παράδειγμα
οι στρατιώτες της φρουράς των
Ηρωδών, ( μεταξύ των οποίων
υπήρχαν και άτομα ιουδαϊκής
καταγωγής) που, και συνεργάζονταν με
τους Ρωμαίους και έπαιρναν μέρος σε
αντιδημοφιλείς ενέργειες, σαν τη
σύλληψη του Ιωάννη του Βαπτιστή,
γιατί να ήταν περισσότερο αποδεκτοί,
κοινωνικά και θρησκευτικά απ’ ότι οι
τελώνες. Ή γιατί να μην εξισώνονται
με τους εθνικούς και τις πόρνες αυτοί
που ασκούσαν επονείδιστα
επαγγέλματα στην
οποίο συγκέντρωναν τα
οφειλόμενα στην εξουσία.
Άραγε
στην ιουδαϊκή κοινωνία
των χρόνων του Ιησού δεν
θα
υπήρχαν και άλλες
επαγγελματικές ομάδες, οι
οποίες
εξαιτίας της εργασίας
τους, θα φέρονταν με
σκληρότητα
προκαλώντας την
απέχθεια των πολιτών; Για
παράδειγμα,
γιατί να ήταν περισσότερο
αποδεκτοί, κοινωνικά και
θρησκευτικά από ότι οι
τελώνες οι στρατιώτες
της φρουράς
των Ηρωδών, (μεταξύ των
οποίων υπήρχαν και άτομα
ιουδαϊκής καταγωγής) που
και συνεργάζονταν με τους
Ρωμαίους και έπαιρναν
μέρος σε αντιδημοφιλείς
ενέργειες,
όπως η σύλληψη του
Ιωάννη του Βαπτιστή; ή
γιατί να μην
εξισώνονται με τους
εθνικούς και τις πόρνες
αυτοί που
ασκούσαν επονείδιστα
επαγγέλματα στην
Παλαιστίνη403,
όπως λόγου χάρη οι
κάπηλοι και οι έμποροι των
καρπών του
Σαββατικού έτους. Και
τέλος, γιατί να μην
θεωρούνται
άνθρωποι του Θεού, άτομα
όπως ο αρχιτελώνης
Ζακχαίος
που η συμπεριφορά του
φανέρωνε, τόσο τις
θρησκευτικές
του ανησυχίες, όσο και την
συμπάθειά του, για τους
αναξιοπαθούντες
συμπολίτες του.
Οπωσδήποτε κρίνονται
σοβαρότατοι οι λόγοι,
εφόσον ισχύουν, η μη
τήρηση της
αργίας του Σαββάτου και η
συναναστροφή με
ειδωλολάτρες
 υπαλλήλους και εμπόρους
ώστε να θεωρηθούν οι
Παλαιστίνη,(6),όπως π. χ. οι τελώνες
κάπηλοι και οι έμποροι των καρπών θρησκευτικά και
του Σαββατικού έτους. Και τέλος, γιατί κοινωνικά απόβλητοι.
να μην θεωρούνται άνθρωποι του
Θεού, άτομα όπως ο αρχιτελώνης
Εγείρεται όμως το
Ζακχαίος που η συμπεριφορά του ερώτημα , εφόσον οι ίδιοι
φανέρωνε και τις θρησκευτικές του ήταν υπεύθυνοι των
ανησυχίες και την συμπάθειά του, σε τελωνείων,
λανθάνουσα ίσως μορφή, για τους δεν θα είχαν τη
αναξιοπαθούντες συμπολίτες του. δυνατότητα, αν το ήθελαν,
Βεβαίως είναι σοβαροί να σταματούν
λόγοι, εφόσον ισχύουν, η μη τήρηση
της αργίας του Σαββάτου και η
την εργασία τους αυτή την
συναναστροφή με ειδωλολάτρες ημέρα και να ζητούν από
υπαλλήλους και εμπόρους ώστε να τους
θεωρηθούν οι τελώνες θρησκευτικά εμπόρους να περιμένουν
και κοινωνικά απόβλητοι. Τίθεται την επόμενη για να
όμως το ερώτημα: Εφόσον οι ίδιοι πληρώσουν
ήταν υπεύθυνοι των τελωνείων, δεν θα τους δασμούς; Άλλωστε
μπορούσαν, αν το ήθελαν, να
σταματούν την εργασία τους αυτή την
κανένας δεν θα τους
ημέρα και να ζητούν από τους ανάγκαζε να
εμπόρους να περιμένουν την επόμενη εργαστούν το Σάββατο,
για να πληρώσουν τους δασμούς και αφού οι ίδιοι ως
να περάσουν; Άλλωστε κανένας δεν θα επιχειρηματίες
τους ανάγκαζε να εργαστούν το είχαν ενοικιάσει τους
Σάββατο, αφού οι ίδιοι ως φόρους και τους
επιχειρηματίες είχαν ενοικιάσει τους
φόρους και τους εισέπρατταν πλέον
εισέπρατταν πλέον
για δικό τους όφελος. Ταυτόχρονα για δικό τους όφελος.
είναι γνωστή η ανοχή που έδειχναν Ταυτόχρονα είναι γνωστή
στις θρησκευτικές ευαισθησίες των η ανοχή
Ιουδαίων οι Ρωμαίοι επίτροποι και οι που έδειχναν στις
Ηρώδες.(7). Έτσι είναι δύσκολο να θρησκευτικές ευαισθησίες
δεχτεί κάποιος πως θα διέταζαν τους των Ιουδαίων
εισπράκτορες των τελών να
συναλλάσσονται την ημέρα της οι Ρωμαίοι επίτροποι και οι
θρησκευτικής αργίας. Τέλος οι τελώνες Ηρώδες404. Έτσι είναι
δεν θα ήταν οι μοναδικοί Ιουδαίοι που δύσκολο
θα είχαν συνεργασία με εθνικούς. να δεχτεί κάποιος πως θα
Οπότε και πάλι αυτοί οι λόγοι δεν διέταζαν τους
επαρκούν για να δικαιολογήσουν την εισπράκτορες των
δεινή θρησκευτική τους θέση που
τελών να συναλλάσσονται
περιγράφουν τα Ευαγγέλια.
Άρα συνθετότερα την ημέρα της
φαίνονται να είναι τα αίτια της θρησκευτικής
κοινωνικής απόρριψης, της απέχθειας
αργίας. Τέλος είναι μάλλον
ουτοπικό να θεωρούμε ότι
οι
τελώνες ήταν οι μοναδικοί
Ιουδαίοι που είχαν
συνεργασία
με εθνικούς. Οπότε και
πάλι αυτοί οι λόγοι δεν
επαρκούν
για να δικαιολογήσουν την
δεινή θρησκευτική τους
θέση
που περιγράφουν τα
Ευαγγέλια. Βαθύτερα
επομένως θα
πρέπει να είναι τα αίτια
της κοινωνικής
απόρριψης, της
απέχθειας και του μίσους
που
και του μίσους που έτρεφαν οι
κάτοικοι της Παλαιστίνης για τους
τελώνες. Το πιθανότερο –και αυτή η
θέση θα υποστηριχτεί στη συνέχεια-
είναι πως η αντίδραση εναντίον τους
οφείλονταν κυρίως στη θρησκευτική
φόρτιση που είχε ο φόρος για τους
κατοίκους της Παλαιστίνης. Είναι
γνωστό πως για τους Ιουδαίους η
απόδοση του φόρου ήταν καθαρά μία
θρησκευτική πράξη, που, εκτός των
άλλων, ξεκαθάριζε το ζήτημα της
κυριαρχίας της άγιας γης. Άλλωστε
ένας από τους κύριους λόγους για τον
οποίο ξεσηκώθηκαν οι Ζηλωτές, ήταν
η αντίδρασή τους στην προσφορά
φόρου στον κατακτητή, πράγμα που
φανερώνει τη θρησκευτική
ιδιαιτερότητά του.
Τέλος, πρέπει να
τονιστεί πως οι τελώνες δεν ήταν
απαραίτητα αποξενωμένοι από το Θεό
και το λαό, όπως τους παρουσίαζαν
κυρίως οι Φαρισαίοι. Αυτό το γεγονός
αντανακλάται στις μαρτυρίες των
Ευαγγελίων και ενισχύεται από την
μαρτυρία του Ιώσηπου, ο οποίος στο
δεύτερο βιβλίο του « Ιουδαϊκού
πολέμου» αναφέρεται στην βοήθεια
που προσέφερε ο τελώνης Ιωάννης
στην ιουδαϊκή κοινότητα της
Καισάρειας την εποχή του Νέρωνα.
Συγκεκριμένα έδωσε μαζί με άλλους
επιφανείς Ιουδαίους οκτώ τάλαντα στο
ρωμαίο επίτροπο Φλώρο (64-66), ώστε
αυτός να ευνοήσει τους συμπατριώτες
του Ιουδαίους σε διένεξη που είχαν με
τους Έλληνες κατοίκους της πόλης,
(8),
έτρεφαν οι κάτοικοι της
Παλαιστίνης για τους
τελώνες.
Ενδεχομένως, η αντίδραση
εναντίον τους οφείλονταν
κυρίως στη θρησκευτική
φόρτιση που είχε ο φόρος
για τους
κατοίκους της
Παλαιστίνης. Για τους
Ιουδαίους η απόδοση
του φόρου ήταν καθαρά
μια θρησκευτική πράξη,
που
ξεκαθάριζε το ζήτημα της
κυριαρχίας της άγιας γης.
Στο
σημείο αυτό να θυμηθούμε
ότι, ένας από τους
πρωτεύοντες
λόγους για τον οποίο
ξεσηκώθηκαν οι Ζηλωτές,
ήταν η
αντίδρασή τους στην
καταβολή φόρου στον
κατακτητή,
γεγονός που καταδεικνύει
τη θρησκευτική
ιδιαιτερότητά του
φόρου για την κοινωνία
της Παλαιστίνης τον 1ο
αιώνα μ.Χ.
Οι Φαρισαίοι, και όχι μόνο,
παρουσίαζαν τους
τελώνες
αποξενωμένους από το Θεό
και τον λαό. Η ιστορική
αλήθεια για την στάση
των τελωνών,
καταγράφεται στα
Ευαγγέλια και ενισχύεται
από την μαρτυρία του
Ιωσήπου, ο
οποίος στο δεύτερο βιβλίο
του «Ιουδαϊκός Πόλεμος»,
αναφέρεται στην βοήθεια
που προσέφερε ο τελώνης
Ιωάννης
στην ιουδαϊκή κοινότητα
της Καισαρείας την εποχή
του
Νέρωνα. Συγκεκριμένα
παραθέτει ότι ο τελώνης
Ιωάννης
έδωσε μαζί με άλλους
επιφανείς Ιουδαίους οκτώ
τάλαντα
στο ρωμαίο επίτροπο
Φλώρο (64-66), ώστε να τους συμπατριώτες του
ευνοήσει Ιουδαίους σε διένεξη που
είχαν με
τους Έλληνες κατοίκους
της πόλης405.
Για να γίνουν αντιληπτές
οι επαγγελματικές
δραστηριότητες των
τελωνών και οι λόγοι που ο
λαός της
Παλαιστίνης απέφευγε την
συναναστροφή με αυτούς
είναι
αναγκαίο να αναφερθούμε Ηρώδες, προφανώς
στο φορολογικό σύστημα φρόντιζαν για τους δικούς
της τους
ρωμαϊκής στρατιώτες, ενώ στην
αυτοκρατορίας406. Η Ιουδαία υπήρχε ουσιαστικά
φορολογία στη ρωμαϊκή μόνο η
αυτοκρατορία ήταν μια
υπόθεση που αφορούσε Για να γίνουν καλύτερα
αποκλειστικά τις επαρχίες
κατανοητές οι επαγγελματικές
της. Από αυτές
εισπράττονταν οι δραστηριότητες των τελωνών και οι λόγοι
φόροι του κράτους, που
ήταν ή σε χρήμα ή σε είδος που ο λαός της Παλαιστίνης τους
(σιτάρι
και άλλα τρόφιμα). Κάθε θεωρούσε παραδείγματα προς αποφυγήν
μια από τις επαρχίες θα πρέπει εδώ, δι’ ολίγων, να γίνει
όφειλε να
καταβάλλει το φόρο που αναφορά στο φορολογικό σύστημα της
της αντιστοιχούσε.
Υπήρχαν όμως ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.(9).
και επαρχίες, όπως η
Αίγυπτος, που Η φορολογία στη ρωμαϊκή
υποχρεώνονταν να
αυτοκρατορία ήταν μία υπόθεση που
καταβάλλουν χρήματα και
τρόφιμα. Για να πληρώνει αφορούσε αποκλειστικά τις επαρχίες.
μια
επαρχία μόνο χρηματικό (10 ), Από αυτές εισπράττονταν οι φόροι
φόρο στον κατακτητή θα
έπρεπε του κράτους , που ήταν ή σε χρήμα (11) ή
στο έδαφός της να μην σε είδος (σιτάρι, άλλα τρόφιμα κ. α.).
υπάρχουν στρατιωτικές
μονάδες. Η (12). Κάθε μία από αυτές έπρεπε να δίνει
Παλαιστίνη ανήκει σε αυτή
την κατηγορία. Όπως είναι ή το ένα ή το άλλο. Υπήρχαν όμως και
γνωστό, την εξουσία εδώ
επαρχίες, όπως η Αίγυπτος, που
την ασκούσαν, ο εθνάρχης
Αρχέλαος και οι τετράρχες υποχρεώνονταν να δίνουν και τα δύο.
που όλοι ανήκαν στην
οικογένεια των Ηρωδών, Για να πληρώνει μία επαρχία
ενώ την Ιουδαία
κυβερνούσε ο μόνο χρηματικό φόρο στον κατακτητή θα
ρωμαίος επίτροπος που
είχε την έδρα του στη έπρεπε στο έδαφός της να μην υπάρχουν
Καισαρεία. Οι
στρατιωτικές μονάδες (13) , στις οποίες Ειδικοί χώροι υπήρχαν για
το σκοπό αυτό και είναι
θα καταβάλλονταν ο ανεφοδιασμός τους
γνωστοί
ή να υπάρχουν ελάχιστες. Η Παλαιστίνη με την επωνυμία
«τελωνεία» Όπως μας
ανήκε σ’ αυτή την κατηγορία. Όπως είναι πληροφορούν οι
συνοπτικοί, ένα τελωνείο
ρωμαϊκή φρουρά που βρίσκονταν στην περιοχή
έδρευε στο φρούριο της
Αντωνία της Καπερναούμ, στο οποίο
Ιερουσαλήμ, ως μόνιμη μάλιστα έγινε η κλήση του
στρατιωτική Ματθαίου. Στη Γαλιλαία
εγκατάσταση. φαίνεται να είναι άμεση η
Οι επαρχίες έπρεπε να εξάρτηση του φόρου από
φροντίζουν για τον τις παραγωγικές
εφοδιασμό διαδικασίες που
της Ρώμης με σιτάρι και να σχετιζόταν με τη λίμνη
παρέχουν τροφή στους Γεννησαρέτ (αλιεία.
αξιωματούχους και τους Συντήρηση
στρατιώτες. Ταυτόχρονα αλιευμάτων).
έπρεπε να
καταβάλλουν και μετρητά
στα όργανα της γνωστό, την εξουσία εδώ την
αυτοκρατορίας. ασκούσαν οι φόρου υποτελείς ο
Υπήρχε η δυνατότητα
δημιουργίας φόρων με εθνάρχης Αρχέλαος και οι τετράρχες που
ειδική έγκριση του
αυτοκράτορα, όπως ο όλοι ανήκαν στην οικογένεια των
φόρος στο ναό που έδιναν
Ηρωδών, ενώ την Ιουδαία την
οι
κάτοικοι της Παλαιστίνης. κυβερνούσε ο ρωμαίος επίτροπος που
Εκτός από τους άμεσους
είχε την έδρα του στην Καισάρεια. Οι
φόρους
σημαντικοί ήταν και οι Ηρώδες , προφανώς φρόντιζαν για τους
έμμεσοι που εισπράττονταν
υπό τη δικούς τους στρατιώτες, ενώ στην
μορφή δασμών για τα
Ιουδαία υπήρχε ουσιαστικά μόνο η
εμπορεύματα που
διακινούνταν από ρωμαϊκή φρουρά που έδρευε στο
μια επαρχία ή περιοχή της
αυτοκρατορίας σε μια φρούριο Αντωνία της Ιερουσαλήμ σαν
άλλη.
μόνιμη στρατιωτική εγκατάσταση.(14).
 Οι επαρχίες έπρεπε να ήταν ο Ζακχαίος, που,
όπως φαίνεται στο
φροντίζουν για τον εφοδιασμό της Ρώμης
ευαγγέλιο του
με σιτάρι και να παρέχουν τροφή στους Λουκά, είχε ενοικιάσει με
άλλους συναδέλφους του,
αξιωματούχους και τους στρατιώτες. τους
δασμούς του τελωνείου
Ταυτόχρονα έπρεπε να δίνουν και της Ιεριχούς. Ο Ματθαίος
μετρητά στα όργανα της αυτοκρατορίας,
προτού
να γίνει μαθητής του
ενώ μπορούσαν να υπάρξουν και φόροι Χριστού ήταν τελώνης και
ανήκε στον
με ειδική έγκριση του αυτοκράτορα, όπως όμιλο επιχειρηματιών που
είχαν μισθώσει το
για παράδειγμα ο φόρος στο Ναό που
τελωνείο της
έδιναν οι κάτοικοι της Παλαιστίνης. Καπερναούμ. Δουλειά του
ήταν η είσπραξη των
Εκτός από τους άμεσους φόρους δασμών για
τα εμπορεύματα που
σημαντικοί ήταν και οι έμμεσοι που διακινούνταν από την
περιοχή του
εισπράττονταν υπό τη μορφή δασμών για Ηρώδη Αντίπα σε εκείνη
του Φιλίππου. Ζητούμενο
Συνηθισμένο φαινόμενο είναι
ήταν η ενοικίαση των από ποια αρχή οι τελώνες
φόρων της Παλαιστίνης
της αυτοκρατορίας από ενοικίαζαν τους
μεγάλους επιχειρηματίες, φόρους. Από τους
τους Ρωμαίους ή από τους
«δημοσιώνες», ή από όμιλο, τοπικούς υποτελείς
που τον αποτελούσαν οι ηγεμόνες; Για την περιοχή
τελώνες, αν επρόκειτο για της Ιουδαίας δεν τίθεται
τέλη, των οποίων ήταν τέτοιο
χαρακτηριστική η ποικιλία θέμα, αφού εδώ την
στο ρωμαϊκό κράτος. εξουσία την ασκούσαν οι
Επικεφαλής τέτοιου ρωμαίοι
ομίλου, που δημιουργούσε επίτροποι. Πιθανόν να
μια είχαν στην δικαιοδοσία
εταιρεία, ήταν ο τους και τους
αρχιτελώνης. φόρους, οπότε αυτοί
Χαρακτηριστική προφανώς τους ενοικίαζαν
περίπτωση στους
τα εμπορεύματα που διακινούνταν από ομίλους των
επιχειρηματιών. Όσο για
μία επαρχία ή περιοχή της αυτοκρατορίας
τις άλλες περιοχές u959 οι
σε μία άλλη. Ειδικοί χώροι, τα τελωνεία, φόροι ενοικιάζονταν από
τους Ηρώδες, οι οποίοι
υπήρχαν γι’ αυτό το σκοπό. Ένα τέτοιο, ασκούσαν
την εξουσία στο
όπως πληροφορούν οι συνοπτικοί εσωτερικό τους. Συνεπώς
Ευαγγελιστές, βρίσκονταν στην περιοχή
οι τελώνες της Γαλιλαίας,
και μεταξύ αυτών και ο
της Καπερναούμ, στο οποίο έγινε η κλήση Ματθαίος, εισέπρατταν
τα τέλη, που ενοικίαζαν
του Ματθαίου. Στη Γαλιλαία (14α) από τον Ηρώδη Αντίπα.
Είναι φανερό πως οι
φαίνεται να είναι άμεση η εξάρτηση του
τελώνες συγκροτούσαν
φόρου από τις παραγωγικές διαδικασίες εταιρείες
με σκοπό την είσπραξη των
που σχετιζόταν με τη λίμνη Γεννησαρέτ τελών μιας ορισμένης
περιοχής.
(αλιεία, συντήρηση αλιευμάτων κοκ.).
Τα τέλη αυτά είχαν
ενοικιαστεί είτε από τη
Συνηθισμένο φαινόμενο ήταν η ρωμαϊκή αρχή
ενοικίαση των φόρων της αυτοκρατορίας
είτε από τους ανθρώπους
που ασκούσαν μια κατά
από μεγάλους επιχειρηματίες, τους κάποιο
τρόπο, ανεξάρτητη
δημοσιώνες, ή από όμιλο, που τον εξουσία σε μια περιοχή,
υπό την
αποτελούσαν οι τελώνες, αν επρόκειτο
κηδεμονία πάντα του
για τέλη, των οποίων ήταν αυτοκράτορα. Σε τελική
ανάλυση
χαρακτηριστική η ποικιλία στο ρωμαϊκό 138
μπορεί ο τρόπος που
κράτος. (15). Επικεφαλής τέτοιου ομίλου, συγκέντρωναν τους
φόρους να ήταν
που δημιουργούσε μία εταιρεία, ήταν ο
σκληρός και απάνθρωπος,
αρχιτελώνης. Χαρακτηριστική περίπτωση δεν σημαίνει όμως πως
υποχρεωτικά για το λόγο
ήταν ο Ζακχαίος, που, όπως φαίνεται στο αυτό θα έπρεπε να
τοποθετηθούν
ευαγγέλιο του Λουκά, είχε ενοικιάσει με
στο ίδιο επίπεδο με τους
άλλους συναδέλφους του, τους δασμούς αμαρτωλούς και τους
εθνικούς και
του τελωνείου της Ιεριχώς.
να εκλαμβάνονται ως Ηρώδες , οι οποίοι ασκούσαν την εξουσία
παραβάτες του νόμου.
139 στο εσωτερικό τους. Άρα οι τελώνες της

Γαλιλαίας, και μεταξύ αυτών και ο

Ματθαίος, εισέπρατταν τα τέλη, .

που ενοικίαζαν από τον Ηρώδη Αντίπα.

Ο Ματθαίος προτού γίνει

μαθητής του Χριστού ήταν τελώνης που

ανήκε στον όμιλο επιχειρηματιών που

είχαν μισθώσει το τελωνείο της

Καπερναούμ. Δουλειά του ήταν η

είσπραξη των δασμών για τα

εμπορεύματα που διακινούνταν από την

περιοχή του Ηρώδη Αντίπα σ’ αυτή του

Φιλίππου.

Ζητούμενο είναι από ποια

αρχή οι τελώνες της Παλαιστίνης

ενοικίαζαν τους φόρους. Από τους

Ρωμαίους ή από τους τοπικούς υποτελείς

ηγεμονίσκους; Φυσικά για την περιοχή

της Ιουδαίας δεν τίθεται θέμα. Εφόσον

εδώ την εξουσία την ασκούσαν οι

ρωμαίοι επίτροποι θα είχαν στην

δικαιοδοσία τους και τους φόρους, οπότε

αυτοί θα τους ενοικίαζαν στους ομίλους

των επιχειρηματιών. Όσο για τις άλλες

περιοχές οι φόροι ενοικιάζονταν από τους

 Ανακεφαλαιώνοντας, φαίνεται Οι τελώνες,
τοποθετούνταν στην ίδια
πως οι τελώνες συγκροτούσαν εταιρείες θρησκευτική και
κοινωνική κλίμακα με τους
με σκοπό την είσπραξη των τελών μιας
αμαρτωλούς, τους
ορισμένης περιοχής. Τα είχαν ενοικιάσει εθνικούς και
τις πόρνες. Η δυσμενής
είτε από τη ρωμαϊκή αρχή ή από τους αυτή τοποθέτησή τους από
την
ανθρώπους που ασκούσαν μια ιουδαϊκή κοινωνία, δεν
ήταν απόρροια κάποιας
«ανεξάρτητη» εξουσία σε μία περιοχή
ανίερης
υπό την κηδεμονία του αυτοκράτορα. πράξης τους, αλλά κυρίως
η άσκηση του
Μπορεί ο τρόπος που συγκέντρωναν τους συγκεκριμένου
επαγγέλματος. Από τις
φόρους να ήταν σκληρός και
διηγήσεις των ευαγγελίων
απάνθρωπος, δεν σημαίνει όμως πως όμως δεν
φαίνεται να ήταν
υποχρεωτικά μόνο γι’ αυτό θα έπρεπε να περισσότερο ή λιγότερο
θεοσεβούμενοι
τοποθετηθούν στο ίδιο επίπεδο με τους από άλλα μέλη της
αμαρτωλούς και τους εθνικούς και να
ιουδαϊκής κοινωνίας.
Αντίθετα σε
θεωρηθούν παραβάτες του νόμου του πολλές από τις διηγήσεις
που τους αφορούν,
Θεού. καταγράφεται
ο πόθος τους να γίνουν
αποδεκτοί από τη
θεοκρατική
κοινωνία που ζούσαν. Έτσι,
θέλουν να προσεύχονται
στο
ναό (παράβαλε την
παραβολή u964 του Τελώνη
και του
Φαρισαίου) και να ή λιγότερο θεοσεβούμενοι από άλλα
έρχονται σε συχνή επαφή
μέλη της ιουδαϊκής κοινωνίας. Αντίθετα
με
θρησκευτικές σε πολλές από τις διηγήσεις που τους
προσωπικότητες
ευρύτερης αποδοχής όπως αφορούν, φαίνεται ο πόθος τους να
ο
Ιωάννης ο Βαπτιστής. γίνουν και αυτοί αποδεκτοί από τη
Επιπλέον δεν υπάρχει θεοκρατική κοινωνία που ζούσαν. Έτσι,
κάποια
μαρτυρία που να τους θέλουν να προσεύχονται στο Ναό (όπως
κατηγορεί ότι δεν
τηρούσαν τις συμπεραίνεται από την παραβολή του
βασικές διατάξεις του
Τελώνη και του Φαρισαίου) και
νόμου, εκτός βέβαια από
το κοινό επισκέπτονται θρησκευτικές
φαγητό με τους
θεωρούμενους προσωπικότητες με ευρύτερη αποδοχή
αμαρτωλούς (am- haarez),
σαν τον Ιωάννη το Βαπτιστή. ‘Επίσης
κάτι για το οποίο όμως εκ
των πραγμάτων ήταν πουθενά δεν φαίνεται ότι δεν τηρούσαν
αναγκασμένοι να το
κάνουν, εξαιτίας της τις βασικές διατάξεις του νόμου, εκτός
κοινωνικής τους
θέσης. Ταυτόχρονα δεν βέβαια από το κοινό φαγητό με τους
αποδεικνύεται πως δεν θεωρούμενους αμαρτωλούς, κάτι για το
τηρούσαν
την αργία του Σαββάτου
Οι τελώνες λοιπόν τοποθετούνταν

στην ίδια θρησκευτική και κοινωνική θέση συναλλασσόμενοι με

με τους αμαρτωλούς, τους εθνικούς και εθνικούς

τις πόρνες. Αιτία γι’ αυτό, όπως ειπώθηκε
εμπόρους. Επομένως, είναι
παραπάνω, δεν ήταν οι πράξεις τους αλλά περίεργο να θεωρούνται
αμαρτωλοί από μια
κυρίως η άσκηση του συγκεκριμένου
κοινωνία, η οποία
επαγγέλματος. κατεξοχήν
στηριζόταν σε μια
Από τις διηγήσεις των Ευαγγελίων
θρησκεία τήρησης τυπικού
και
όμως δεν φαίνεται να ήταν περισσότερο
τελετουργικών διατάξεων, οποίο όμως φαίνεται πως
μόνο και μόνο γιατί
αναγκάζονταν από τις συνθήκες και την
εισέπρατταν
φόρο με σκληρό τρόπο, από κοινωνική τους καταγωγή. Ταυτόχρονα
τη στιγμή που η αγωνία
τους δεν αποδεικνύεται πως δεν τηρούσαν την
για θρησκευτική ένταξή,
τους οδηγούσε σε πράξεις αργία του Σαββάτου συναλλασσόμενοι με
ευλάβειας. εθνικούς εμπόρους. Άρα, είναι περίεργο
Παραπάνω τονίστηκε πως
η ιουδαϊκή κοινωνία να θεωρούνται αμαρτωλοί από μία
φανέρωνε το θρησκευτικό
της αποτροπιασμό για κοινωνία, η οποία κατεξοχήν στηριζόταν
τους
σε μία θρησκεία τήρησης τυπικού και
142
τελώνες, εξαιτίας του τελετουργικών διατάξεων, μόνο και μόνο
φόρου που εισέπρατταν εξ
ονόματος γιατί εισέπρατταν το φόρο με σκληρό
των ρωμαίων. Αυτή
θεωρείται η λύση του τρόπο, από τη στιγμή που η αγωνία τους
προβλήματος
για θρησκευτική ένταξη , τους οδηγούσε
σύμφωνα με τους
περισσότερους ερευνητές. σε πράξεις ευλάβειας.
Έχει να κάνει
με τα οφειλόμενα που Σε προηγούμενο κεφάλαιο
εισέπρατταν. Αυτοί τα
έπαιρναν όχι τονίστηκε πως η ιουδαϊκή κοινωνία
για το ναό, δηλαδή για τον
Θεό, αλλά ενεργούσαν στο φανέρωνε το θρησκευτικό της
όνομα των ρωμαίων αποτροπιασμό για τους τελώνες, εξαιτίας
κατακτητών,
εισπράττοντας τους του φόρου, εφόσον αυτή, ήταν αδύνατο
φόρους για εκείνους. Με
άλλα λόγια, οι τελώνες να σταματούσε να τον πληρώνει χωρίς
θεωρούνταν κατά κάποιο
οδυνηρές συνέπειες. Επομένως εδώ
τρόπο βλάσφημοι.
Άνθρωποι που πρέπει να αναζητηθεί η αιτία της
στερούνταν εθνικής και
θρησκευτικής συνείδησης. άσχημης θρησκευτικής και κοινωνικής
Προδότες, που
θέσης των τελωνών: Η λύση του
συνεργάζονταν με τον
κατακτητή και τους προβλήματος έχει να κάνει με τα

οφειλόμενα που εισέπρατταν. Αυτοί τα

ηγεμόνες της Παλαιστίνης, ρήξη με την διδασκαλία
σε ένα τόσο σοβαρό του Μωσαϊκού νόμου.
ζήτημα που Ακόμη και ο
έθιγε τις ευαισθησίες των απλός λαός τους
συμπατριωτών τους. θεωρούσε όμοιους με τους
Η βλασφημία εναντίον του εθνικούς, ενώ
Θεού και η συνεργασία με ήταν διαδεδομένη η
τον κατακτητή, ήταν οι αντίληψη ότι έθεταν σε
δυο βασικές αιτίες που κίνδυνο την
καταδίκαζαν τους προσπάθεια για τήρηση
τελώνες σε των πατρώων αρχών, που
κοινωνικοθρησκευτικό θα
αποκλεισμό. οδηγούσαν στην
Κατηγορούνταν από τους αναγέννηση του ιουδαϊκού
Ιουδαίους πως έθνους. Οι
αποδέχονταν τους ευρέως διαδεδομένες
ρωμαίους ως κυρίαρχους αυτές αντιλήψεις είχαν
της γης των πατέρων, πολλές
αντίληψη έπαιρναν όχι για το Ναό –δηλαδή
που συνδέονταν άμεσα με
για το Θεό- όπως έκαναν οι τα «δίδραχμα
την καταβολή του φόρου
στους λαμβάνοντες» αλλά ενεργούσαν στο
κατακτητές. Έτσι γίνεται
αντιληπτή ή έντονη όνομα των κατακτητών και των
απέχθεια που
ένοιωθαν για τους ανθρώπων τους στην Παλαιστίνη,
τελώνες οι Γραμματείς και εισπράττοντας τους φόρους αντ’ αυτών .
οι Φαρισαίοι,
οι οποίοι ήταν τηρητές Δηλαδή οι τελώνες θεωρούνταν
των παραδόσεων και
ήθελαν μέσω βλάσφημοι που δεν είχαν ούτε εθνική
αυτών να διατηρήσουν την
ούτε και θρησκευτική συνείδηση, αφού
εθνική τους ταυτότητα. Σε
καμία συνεργάζονταν με τον κατακτητή και
περίπτωση δεν θα
αποδέχονταν τους τους ηγεμονίσκους της Παλαιστίνης
τελώνες, αφού με το
σ΄ένα τόσο λεπτό ζήτημα που έθιγε τις
επάγγελμα που ασκούσαν
αποδέχονταν τους ευαισθησίες των συμπατριωτών τους.
ρωμαίους ως
κυρίαρχους της αγίας γης, Άρα οι κατηγορίες που τους
γεγονός που έρχονταν σε
κάθετη αποδίδονταν και τους είχαν οδηγήσει
στο τελευταίο σκαλί της θρησκευτικής ο φόρος στην ιουδαϊκή
κοινωνία. Επιπλέον η άμεση
και κοινωνικής κλίμακας , ήταν η
σχέση
βλασφημία εναντίον του Θεού και η των τελωνών με τους am-
haarez, ήταν μια ακόμη πολύ
συνεργασία με τον κατακτητή. Έτσι, θα βασική αιτία για τη
δημιουργία του αρνητικού
θεωρούνταν εκτός των άλλων, από τους κλίματος που
143
Ιουδαίους, πως δεν αποδέχονταν τον
επικρατούσε σε βάρος
Θεό ως κυρίαρχο της άγιας γης αλλά τους. Και μόνο για το λόγο
αυτό
τους ρωμαίους, μιας και αυτή η ήταν αδύνατο να γίνουν
αποδεκτοί από τις
αντίληψη είχε συνδεθεί με την εισφορά ιουδαϊκές
του φόρου. Κατανοείται λοιπόν η
κοινωνικές και
θρησκευτικές παρατάξεις.
απέχθεια που ένοιωθαν γι’ αυτούς οι Καθώς επίσης η
προσπάθεια τους για
δυσμενείς, όπως θρησκευτική και κοινωνική
προαναφέραμε, συνέπειες καταξίωση, που θα του
στη ζωή των έκανε να ξεφύγουν από το
τελωνών, μια από τις επίπεδο
οποίες ήταν και το να μην των ανθρώπων τη γης (am-
γίνονται haarez) αποκλείεται να
δεκτές οι εκδηλώσεις γίνονταν
ευσέβειας τους στο Θεό. αποδεκτή. Κατ’ αυτόν τον
Οι συλλέκτες των φόρων, τρόπο συντηρούνταν η
στους κόλπους των άλλων δυσμενής
λαών, υποτελών στους θέση που τους απέκλειε
ρωμαίους δεν ήταν εξίσου από τα ανώτερα
συμπαθείς. Πουθενά όμως πνευματικά
δεν εντοπίζεται στρώματα της ιουδαϊκής
θρησκευτικός κοινωνία.
Γραμματείς και οι Φαρισαίοι:
αποκλεισμός τους και
κοινωνική απαξίωση στο Αφού τα μέλη των
βαθμό που
απαντάται στον ιουδαϊσμό. θρησκευτικοκοινωνικών παρατάξεων
Είναι λοιπόν ξεκάθαρες οι
επιπτώσεις της ήταν τηρητές των παραδόσεων και
θρησκευτικής σημασίας
ήθελαν μέσω αυτών να διατηρήσουν την
που είχε προσλάβει
εθνική τους ταυτότητα,(27),πως θα
μπορούσαν να κάνουν αποδεκτούς τους οφείλονταν στον τρόπο
είσπραξης των φόρων με
τελώνες, οι οποίοι με την εργασία τους,
βίαιο
φαίνονταν ν’ αναγνωρίζουν ως τρόπο και στη συνεχή
επαφή τους με τους
κυρίαρχους της Παλαιστίνης τους Ρωμαίους. Η
αρνητική εικόνα που είχε η
ρωμαίους και όχι το Θεό, όπως δίδασκε ιουδαϊκή κοινωνία ήταν
ο μωσαϊκός νόμος; Είναι λοιπόν απόλυτα
αποτέλεσμα της
αντίληψης, ότι εξαιτίας
φυσικό να τους εξισώνουν με τους της εργασίας τους,
αναγνώριζαν ως
εθνικούς –άποψη που είχε περάσει και κυρίαρχους της Αγίας Γης
τους Ρωμαίους
στο λαό- μιας και θεωρούνταν, πως, αφού
και όχι το Θεό. Μάλιστα
εισέπρατταν φόρους, όχι για το Θεό αλλά αυτό τεκμηριωνόταν από
τη θέση
για τους κατακτητές, υπέσκαπταν την ότι καταβολή του φόρου
σε κάποιον, σήμαινε και
προσπάθεια για τήρηση των πατρώων
αυτόματη
αρχών, που εκτός των άλλων θα αναγνώρισή του ως
κυρίαρχου, που είχε όμως
οδηγούσαν στην αναγέννηση του και την
αποδοχή των
ιουδαϊκού έθνους, μετά την απαλλαγή φορολογουμένων. Οι
από τους κατακτητές , σύμφωνα με τις
κάτοικοι της
Παλαιστίνης μπορεί να
αποκαλυπτικές αντιλήψεις. Αυτά έδιναν αυτά που ζητούσαν
οι
οδηγούσαν, εκτός των άλλων και να μη κατακτητές και τα ντόπια
όργανά τους, οι Ηρώδες,
γίνονται δεκτές οι εκδηλώσεις ευσέβειας
αυτό
των τελωνών. όμως ήταν πράξη
εξαναγκασμού κάτι που
μαρτυρείτε από
Ωστόσο, θα ήταν ιστορικά τις συνεχείς εξεγέρσεις με
ανακριβές αν λέγαμε ότι η αφορμή τη φορολογία.
θρησκευτικά δεινή θέση Παράλληλα ήταν αδύνατο,
των τελωνών μέσα στο ένας ευσεβής Ιουδαίος,
θεοκρατικό ενταγμένος στο σύστημα
περιβάλλον της της ιουδαϊκής θεοκρατίας,
Παλαιστίνης του 1ο υ αιώνα να
μ.Χ., δεχόταν να γένει τελώνης.
Έτσι, είναι φυσικό αυτοί να
προέρχονταν από τους am- καταξίωση, που θα τους έκανε να
haarez, που δεν φαίνεται να
ξεφύγουν από το επίπεδο των ανθρώπων
είχαν
ούτε τις αντιλήψεις ούτε της γης (am-haarez) ,αποκλείεται να
του ενδοιασμούς των

Βεβαίως και στους υπόλοιπους

θρησκευτικοκοινωνικών
ομάδων της Παλαιστίνης.
κατακτημένους λαούς δεν ήταν Άλλωστε,
εφόσον ανήκαν στο
δημοφιλείς οι συλλέκτες των φόρων, ούτε θρησκευτικό περιθώριο
του Ιουδαϊσμού,
προκαλεί εντύπωση ο βίαιος τρόπος
μπορούσαν εύκολα να
συλλογής των οφειλομένων. Πουθενά υποδυθούν ρόλους
αδιανόητους για
όμως δεν εντοπίζεται θρησκευτικός έναν ευσεβή. Πάντως, από
τις διηγήσεις των
αποκλεισμός τους και κοινωνική
ευαγγελίων,
απαξίωση στο βαθμό που αυτά φαίνεται πως η
προσπάθεια των τελωνών
συνέβαιναν στον ιουδαϊσμό. Φαίνονται για αναγνώριση
και κοινωνική καταξίωση
λοιπόν ξεκάθαρα οι επιπτώσεις της είναι συνεχής. Επιζητούν
θρησκευτικής σημασίας που είχε
τη
συναναστροφή με
προσλάβει ο φόρος στην ιουδαϊκή χαρισματικές μορφές,
συχνάζουν στο ναό,
κοινωνία. κάνουν αγαθοεργίες. Τα
παραπάνω όμως δεν
Αλλά και η άμεση σχέση των φαίνεται να
δημιουργούν κάποια
τελωνών με τους am-haarez ήταν βασική
αναστροφή του αρνητικού
αιτία για τη δημιουργία του αρνητικού κλίματος
που έχει δημιουργηθεί
κλίματος που επικρατούσε σε βάρος των εναντίον τους, ούτε να
βοηθούν στην
εισπρακτόρων των έμμεσων φόρων. Και αποδοχή τους,
μόνο γι’ αυτό ήταν αδύνατο να γίνουν
τουλάχιστον με τον τρόπο
που αυτοί θα
αποδεκτοί από τις θρησκευτικές επιθυμούσαν.

παρατάξεις. Και η προσπάθειά τους όμως

για θρησκευτική και κοινωνική

 τους Ρωμαίους. Τα παραπάνω ήταν μία

πρακτική που τελικά δεν αφορούσε μόνο

αυτούς. Η αρνητική λοιπόν εικόνα που

είχε σχηματίσει γι αυτούς η ιουδαϊκή

κοινωνία του 1ου αιώνα μ. Χ. ήταν

αποτέλεσμα της αντίληψης, ότι αυτοί, εξ

αιτίας της εργασίας τους, αναγνώριζαν ως

κυρίαρχους της Αγίας Γης τους Ρωμαίους

γίνονταν δεκτή , και έτσι υπήρχε

κάθε λόγος να συντηρείται η δυσμενής

θέση που τους απέκλειε από τα ανώτερα

πνευματικά σκαλοπάτια της ιουδαϊκής

κοινωνίας.

Συμπεράσματα

Η θρησκευτικά δεινή θέση των

Τελωνών μέσα στο θεοκρατικό

περιβάλλον της Παλαιστίνης του 1ου αι. μ.

Χ. δεν μπορεί να οφειλόταν ούτε στον

τρόπο είσπραξης των φόρων με βίαιο

τρόπο ούτε στο συγχρωτισμό τους με

 am- haarez. που δε φαίνεται να είχαν

ούτε τις αντιλήψεις ούτε τους

ενδοιασμούς των θρησκευτικοκοινωνικών

ομάδων της Παλαιστίνης. Άλλωστε ,

εφόσον ανήκαν στο θρησκευτικό

περιθώριο του Ιουδαϊσμού, μπορούσαν

εύκολα να

και όχι το Θεό. Μάλιστα αυτό

τεκμηριωνόταν από τη θέση ότι η

καταβολή του φόρου σε κάποιον, σήμαινε

και αυτόματη αναγνώρισή του ως

κυριάρχου, που είχε όμως και την

αποδοχή των φορολογουμένων. Οι

κάτοικοι της Παλαιστίνης μπορεί να

έδιναν αυτά που ζητούσαν οι κατακτητές

και τα ντόπια όργανά τους, οι Ηρώδες

Αυτό όμως ήταν, όπως είναι φυσικό,

πράξη εξαναγκασμού κάτι που μαρτυρούν

οι εξεγέρσεις, που γίνονται με αφορμή τη

φορολογία.

Παράλληλα ήταν αδύνατο, ένας

ευσεβής Ιουδαίος, ενταγμένος στο

σύστημα της ιουδαϊκής θεοκρατίας, να

δεχόταν να γίνει τελώνης. Έτσι, είναι

φυσικό αυτοί να προερχόταν από τους

 υποδυθούν ρόλους αδιανόητους

για έναν ευσεβή.

Πάντως, τουλάχιστο από τις

διηγήσεις των Ευαγγελίων, συνεχής

φαίνεται να είναι η προσπάθειά των

Τελωνών για αναγνώριση ( και συνεπώς

κοινωνική καταξίωση) από μία

θρησκευτική προσωπικότητα. Επιζητούν

λοιπόν τη συναναστροφή με χαρισματικές

μορφές, συχνάζουν στο Ναό κάνουν

αγαθοεργίες. Τα παραπάνω όμως δεν

επιτυγχάνουν μία γενική αναστροφή του

αρνητικού κλίματος που έχει

δημιουργηθεί εναντίον τους ούτε

βοηθούν στην αποδοχή τους , τουλάχιστο

με τον τρόπο που αυτοί θα επιθυμούσαν.