Macedonica

Early Journal Content on JSTOR, Free to Anyone in the World
This article is one of nearly 500,000 scholarly works digitized and made freely available to everyone in
the world by JSTOR.
Known as the Early Journal Content, this set of works include research articles, news, letters, and other
writings published in more than 200 of the oldest leading academic journals. The works date from the
mid-‐seventeenth to the early twentieth centuries.
We encourage people to read and share the Early Journal Content openly and to tell others that this
resource exists. People may post this content online or redistribute in any way for non-‐commercial
purposes.
Read more about Early Journal Content at http://about.jstor.org/participate-‐jstor/individuals/early-‐

journal-‐content.
JSTOR is a digital library of academic journals, books, and primary source objects. JSTOR helps people
discover, use, and build upon a wide range of content through a powerful research and teaching
platform, and preserves this content for future generations. JSTOR is part of ITHAKA, a not-‐for-‐profit
organization that also includes Ithaka S+R and Portico. For more information about JSTOR, please
contact support@jstor.org.
Macedonica.
Scripsit
Th. L. F. TafcL
L De portusinuqueThessahnicensL
AntiquamportusThessalonlcensis historiampraelibaviin
Dissertationchistoricapag. 18. l) Imaginemeius numo cui-
dam Thessalonicensiinessc refertBelleius in Memorr. in-
scriptt.Vol. 38. p. 152. ; quae utrnmConstantinum M., eius
conditorem,2) ut volunt,celebret, alium,equidcmnescio.
an
Portumforsanspectatstatuaingentismulieris,turricuidam
urbis occidental!imposita. Eius mulierisad pedes sculpta
est puppis; unde Thessalonicamcum portu suo rebusque
navalibushoc artificiosignificari putabis. Be hac statuavi*
deaturFelix Beaujour in Tabl. du commerceVol. I. p. 3r.
BellorumSlavicorumhistoria(secc.VI- VIII) mentionem
portus aliquotiesiniicit, coll. Dissert, hist. p. /'6. 5a. 5j,
De ostio eius vide ActaS. Demetriicap. 159. pag. 162. (Acta
Sanctorumad mensemOct. T. IV.) : Tqv oto/lu'ovtov sv~
Tavdra Xi/Lisvog.Ibid. cap. 160, p. i65: Kaxa to oro/iuop
tov Xifxsvoq.Adde NicephorumGregoramhistor! 10, 8 s
JIqo ds tov XifAsvog* Catenaferreahoc ostiumclausumfuit
bello Slavico tertio(Dissert,p. 52.)- Mem factumbello Sa-
i) HistoriaThessalonicae,res gestasusque ad annumChr 904.

coroplectens.Tubingae i835. 72 pagg. 4-
3) ZosiniUS 2, 32.
ff Tifiit. V.
<tf, <Rfi?tn.*n?tif. H
158 Macedonica.
razenicoanni904*1testeCameniatain narrationeSaraz. cap. 25.

(ScriptorespostTheophanem ed. Paris. p,338.). Similiterintel-
ligo aliutnCameniatae locum cap. 61., ubi coram introituportus
[xaxdtov nogtyiovtov Xifiivog) navigiademerserecivesThes-
sali. Captus tamen a Sarazenis portus (Cam. 1. c. c. 65.).
Forma eius quadrangnlafuissevidetur,coll. Cameniata
cap. 4 : *AXV0 (ilv hfiiqvTtTgdoiycoviuig ijunegufaqnTai.
Eius memoriamsec. XII., per belli Normannicioccasionem,
non rccurrerevideo; quod non mirum. Classemenim ho-
stilem, CC navibus constantem , in latereurbis orientaliet
meridionali , qua mari alluditur , stationemhabuit, non in
occidental^ coll. Eustath. narrat. Normann.cap. 59. 75- 86.
Eurn veterespassimlaudant. To. Cameniata (ad ann.
go4) c. 4 • 'YnoxoilaivsTai ydg Tig i/.ttoe&uvfiaoi6gAt-
(iqv , da(paXcoQ vnTiu'Qtovjotg nXwrrâirrjv sl'aodov,Tatg
ix nveviiuitovnavreXdog dnsiQaiogvaga/alg, xui rrjv(xov)
OQfiQVaKVfxovaxa&ioTwv ov ix rtjghoinijg&alda>(ji]g6
Ttyyixr'g dnheîe. Miaov yaQ dnsiQâg Sid jivog tsi'/ovq
Ti]V Toiv vddicov §ni(j<5oiav , ovvutisTq&vix tov ngog
&dXaooav xai rriovnvsvfiaToov xXvdoova.CH ddXaaaa yaQ
Kp ftv&w cpvo(O{,uvq y y.ai rijv ixtigofiyv nqbg rqv yjgaov
SQ£vyo(.dvri , TM.diucpQuy{iUTi tov TJjdeTtlyovgxo)Xvo^€V7]f
[ii] €%ovoa , tivi ti'v dnsikrjvinaqtrjasi,%(oqmxoVghq? ixd-
T€Qatov Ttiyovg(.Uqsgi. Kai to vticoQ, i^gi/uancogdkiodrj-
aav , t,dlrjgdndaijgixTogTfjv(tov) tolovtovoq/liovdiaTJ]Q£i.
DemetriusCydoniusin monodiacap. 2. (ScriptorespostTheo-
phanemp. 385. ed. Paris.): Aifiivugds noXkoi(xlv infjvs-
cav o d' svTctvd'a av dixaiwgirixyasveivai nagd-
tiuvtcqi'
d€iy(,iu,n avrug avTi nokeoogis cov xui )uf.isvog , xui Tr'v
nokivovx sig T?p>Sukuooav Xrjyovoav nags/Oftsvog, dXV£ig
noXiv6T£Qav. Ot'rcoosf.ivoTzgov xui t(jovBapvXcovog i-tstsi-
%igio n£gi(i6Xtov. di- cov
MiyiaTog cov wfisvXi/tavcov , fisyi-
01qv naoiysxai t/)vuGCfdXsiuv, xai ti)v noliv olov iv dyxd-
lutg nsgikuf-ifidvoav GV(j,(pvvai $oxfi Gnivdf.iv uvTtj. Nice-
De portu sinuque Thessalon 1censh 159
phorus vero Chumnus,eiusdem, cuius DemetriusCydonius,

seculi (XIV) scriptor,portampluraji magnificentiae dicit in
orationead Thessalonicenses(Boissonad,Anecdd. Gr. Vol..U,
p. i40 • naQanefiipvoangbg rovg Xifisvag*Aliud in lau-
derneius non addit. Eum (ad anpum 1185.) Nicetasin An-
dronico Comn. I, 7. ra rmvOsooaXovixitovinhsia dicit;
singularinumeroNicephorusGregorashist. i3, r. 7. 10. tp
toSv Osaaalonximv inivtiov3) Vulgari Xifiivog nomineuti-
tur To. AnagnostanarrationeTurc. cap. 10, (ad annu,mi43oj.
Est autem sedes eius in occidentaliet boreali idbis la-
tere quaerenda(Hadschi- Cbalfa in Rumeliaet Bosnia p. 7$,
CousineryVoyage Vol. I. p. 4^)> hodieque auditportusand-
quits(Cous. 1. c). 4) Magnitudinem eius testaturidem Had-
schi-Chalfa 1. c. , fere CCC naviumcapacem praedicans,
Restat, ut videamus, quare hoc ipsp loco conditussit,
non e latere urbis oriental!(et meridionali),vel coram ipsa
urbe, quasi infimaeius pars. Eius rei causa in natura re-
rum locorumqnequaerenda videtur. Est enim latus civita-
tis occidentale cum meridionaliab hostibusmaritimisaver-
sum; mare vero, qua urbis muros allabitur, parum pro-
funditatis liabereviJetur, nisi toto anno, tamenaestate, de
quo videndus Euslalhius narratione Normann. cap, 59.
(Opuscc. p. 285 , 60) : *Hv SI ^yr'g iUv&egov to nctQ(l~
Uov oXoVyto (,18V)on xpiXdfruXaoot'ov vdaxogr^vra ngog
Siu rov xuiqov &£Qivov
j(7) T£i'x,Bi ovTU xui firj nl^vovta
ryv $uXaooav pixQi *<** h <*vT')Vwxtalliv • • Cum
his conf. Pocockium in Be^schreib,d. Morgenl. VoK HI.
cum desit
p. ?i4*? qui scriptornaves trahi ad urbemdicit,
rex post pugnam
3) Navalia (vewQia) comburi iussit Perseus non paruitAndroni~
Pydnaeam(Liv. 44, «o). Huic tamenimperio Siculo
cus, cui manclatares Itierat,testeLivio 1. c.y coll. Diodoro
in F.xc cle Virtutt.ct Vitt 3 10 (Opp. ed. Wessel. T. 2. p, 579).
r.™
4) De sinu Jhcrmaeo(strieloijraecorurascnsu; luicmgcuuua
locus Fclicis Beaujonrin Tableau du commerce<le JaGreceVol.1,
p ao : La rctde , qui baigne ce croissant(aream urbisThesialoni-
tout cote's, exceptd
rae), est au fond du Golje, et est fermeede
par le sud~oue$t.
160 Macedonica.
appellencti locus. Cum ultimis ea confer, quae alio loco

afferamde molibusa. 904. mari iniectis. Profundiorem ma-
ris quandampartemin orientaliurbis latere vide ap. Eu-
stathium1. c. cap. 57. Secies moliumillarum(ut hoc solum
ex alia Dissertationepraeoccupem),coram ipsoThessalonicae
muro maritinioquaerenda est, monente Cameniata 1. c.
cap. 17 , qui ibidemnarrat, opus illud, urbi valde condu-
cturum,cum feread mediumpartis infirmaelocum perve-
nisset,interruptum fuisse.
SinumThessalonicensem apud veteresThermaeum(0fp-
(Ltatov)vocari e
solitum, scriptoribusGraecis constat. Videa-
turHerodolus7, 121.*) 123. 8, 127. Scylax cap.67. Strabo
geogr. 2, I, 24* 4> I7* 7? 7>4 5 excerpt,ex eiusdemlibro 7.
$. 2. 4- StepbanusByz. de urbb. v. Qsqixtjet Xaldaxqu.
Eandem formam retinetTacitus annal. 5, 10., itemPlinius
H. N. 4? Ia (23)« Hie vero alio loco, sc. 4? 10 (17) Ther-
maicumdicit, quam formamPtolemaeusquoque babetgeogr.
3, 13. , nee non PomponiusMela 2, 3, 1. Thermum(Osq-
fiov)dicit, Conon ap. Photium(biblioth.cod. 186. p. i4o.
B. ed. Bekk.), ubi QsQfiaTovlegendumesse, quivis conce-
det. Macedonicumeundemdicere videturPlinius H, N. 4>
10(17); de quo tamenloco v. Nosinfra.De sinunostroanteHe-
rodotumegisseHecataeumvideo,coll.Stepb.Byz.v. XaXdarga*
Initiumeius meridionale Peneus, Thessaliae fluvius,
quibusdamfacere videtur,in cuius sententiaetestimonium
aiFeruntScylacemcap. 67. (Hecataeus et Scyl. ed. Klaus.
p. 201.): *.^7r6ds Ilqveiov nora/uovMaxsdovsgtlolv i&vog
xai xoXnog&€Qfiatog.Unde tamen nil consequi videtur.
Macedoniae eniminitiume menteScylacisfacitPeneus,non
sinus Thermaicus , quem Scylax secundo loco ponit. lam
vide Ptolemaeumgeogr. 5, io. (ed. Paris. i546.): Kai iv
tw QsQf.iaiy.io zoXmoXdfiQiog(Xa($Qtov)noxa[xovixfiohal
v 'yo ' p. cHycovigaxQa v ' a ' p. 'Aâ'^tTidog Q£ogu7.o-
vi'xt]fi&I ay ' fi. 'Exzdwyovnoiaôv ixfiolai (i&ldd'ljif.
De portu sinuque Thessaloniccnsi. 161
*A£iovnOTajnov ixfioXaiJlTo- ' yo | p g. IliSQiag AvSiov no-

Tapov ixfioXaipfr' a ' fl | 7. Ilvdva fi9'y6'kW'a ' S'
tAXiax[iovog nora/uov fafloXal (xd-| a y ' Vfr| yo. /ltovxoXa-
via v | X&| a | tfi. QccQvfiov (BoupvQOv)noiafxovixfioleti
v | a | X9 | a. Ilqvsiov norafxovhflo'ai~v ' a' | X&'y ' ifi.
PtolemaeusigitursinusTherraaiciinitiumorientalepro-
pe urbem Aeneanastatuit,ubi tabulae recentiorumgeogta-
phicae fluviumquendamrivumvecollocant, quem a fluvio
FtolemaeiChabrio s. Chabria 5) non diversumesse puto;
interAeneamenimet Cassandriam (Potidaeam)aliumfluvium
non invenio. Unde consequitur,initiumsinus occidentale,
a Ptolemaeo statutum(disertisverbis hoc non significat) ,
prope urbemPydnamfuisse, Aeneae urbi oppositam,s. po-
tius in Haliacmonisfluviiostiis, quae male post Pydnara
ponit. Nemo tamena PtolemaeoThermaicumsinum usque
ad Peneum flumenprolongatum fuisseputabit. Post pro^
montoriumenimEgonidemafiertAmphaxitidem , dein Pie-
riam, cum singulisurbibusfluviisque , sinu ipso in reliquis
non memorato. Promontoriivero Egonidis lectionemcor-
ruptamesse9 alii viderunt(Mannert.Geogr.Vol. VII. p.467).
Ego apud Ptolemaeumlegerimcum Meletio (Geogr. ed. II.
T. II. p. 46 1•) *$Foovig'jtxya. Hie vero locus idem cum
Ecbolo Cameniataeesse videtur, de quo deinceps agam.
Vides, sinui minoremambituma veteribusGraeciae scripto-
ribustribui, quam is est, qui vulgo fertur. Neque alius
Herodoti sensus 7, 123 : 'And de Alvsiqg • . and
TavTtjs riSri eg avrov t€ %bv OsQfiaiov xoXnov
eyivsro %covuvtixm axQUTto (Xerxis)o nX&og . .
eg re ttiv OeQ/uqv.
Idem plane slatuuntmedii aevi scriptoresGraeci. Ca-
meniatanarrationeSaraz. cap. 4 (aa< annum904) • • • &<*m
Xdooiopk'xovaa(urbs Thessalonica)xbXnov>ex voxovnady-
5) De hoc Chalcidicesfluvios. rivoy. Cousiaer.ia Voy.Maced.
Vol. 11 p. i38.
162 M a c c (1 o n i c a.
nXw/tiivov, w xetinSQixXvÔftivj] zqv ix nXayiovnliVQur,tuXg

anccvTU/oSev sigQiovaaig oXxdaiv zijvnooguvrqv
evenifidtov
noqsiuv naQ6%STUi . . CO Sh Sq xoXnog ix rijg fityd-
Xqg d'aXdootjg dnox [ztj&eig did rivog av îvogi
dyxcovog Sixrjv noo fi€fily (.tivov , xal ini fiqxi-
axov tolg vduai diixvov /lisvov, ov ol xaru x™~
Qag (%wQ(tv) ExftoXov dvo(.idtovaiy Sid to noQ^ca
nov rotg vSaaiv £x(i £{I Xijod-a i, gt evov/usvog re
TlQOq T7]V£T6QUV 6% ivaVTlCtg %€QOOVTJjTOV ttV-
%ivog tovtov xaivorofiia, etSQOg Xipijv nsXd-
yiogyiverui. *E% ov dqn€Qdyxoovog pixQig avzov tov
rsi/ovgTrjgnoXecog xvxXov to
nuvevnQenij vdooyfufiuraif
%oigi(p ixdrsga ftiosaivini noXv ivrsivo/usvov (ixrsivo/ue-
vov), xal nQogt^v no'Xivxaxd ^Qa/v ovorsXXo/xevov. Kai
dffOQa fihv6 xoXnog ix votov %r]vXomqv &dXuooav dipOQa
de tovtov6fiqt(og 6 Xtprjv , xal tov Xifiivafj noXig. . • CO
SI v.bXnog saxl neQupsQtjg f t6 xvTogsywvSid nXsioxov jâ-
• tu
&ovg%WQOvv nsQaxa Si xal uqo noXXov Tijg/Jqoovtci
noXXdTtav vSdrtovovoTSi'Xavru.Vides , hoc Cameniatae
loco sinura Thermaicum, licet nomine eius proprio non
allato, valde coarctari,maximamquesinus partemnon sinum
vocari, sed pelagus, Neque aliterEustathiilocum inlelligo
orationestyliticacap. 35 (Opusc. p. 187, 1) : CO xad* ^fidg
xoknogovTOgy6 ngo oy&aX/ucov. Et haec vocis primi-
tiva vis es&edebuit, cum nomenThermae nondumin Thes-
salonicamabiisset. Latiorem tamen vocis vim a Cornelio
Tacito electamvideo annal. 5, 10: • . . Poppaeo Sahino. Isy
Macedoniaeturnintentus j Achaiam quoque curahat. Igitiir
. . . ToronaeumThermaeumque sinumpraefestinknSj rnojcEu-
boeam, Aegaei maris insulamet Firaeum Atticae orae etc.
ScilicetPoppaeusSabiuus, Macedoniaeatque Achaiae a. Chr.
3r. proconsul,Amphipoliturn,seu in quadam potiusChal-
cidices urbe turncommorans , e Singitico, ut puto, sinu
solvens, sinus Toronaeumac Thermaeurapraeternavigavit ,
De portu sinuque Thcssalonicensi. 163
Graeciamitinereroaritimo petens. Unde consequitur,Ta-

citurn, de sinu Toronaeo loquentem,Therrnaeosinui, quern
cum Toronaeo Sabinus praeternavigavit , eandem fermeIon-
gitudinemtribuisse,quam nostrumaevum sinui Thessaloni-
censi assignat. Ex huius enim usu loquendi initiumbabet
interpromontorium Pailluri, in Pallene situm, et promon-
toriumS. Georgiiin MagnesiaThessaliae (Fel. Beaujour in
Tableau du commercede la Grece Voh I. p. 21., coll. Me-
let. geogr*ed. II. T. 2. p. 447*)5 l°ngHudoeiusleucasXXVII.
conficit(Beaujour1. c). Idem de tabula Peutingerianava-
let (ed. Mannert.segment.VII), in qua toti sinui, inter
ThessalonicamThessaliamque intercedenti , imponiturno-
men sinus Macedonia , quod a sinu Taciti Tliermaeonon
differt.AlitertamenPlinius H. N. 4» 10 (17): In ora 5i-
nu$ Ma cedonici oppida Chalastraêt intusPhileros,Letet
medioqueflexu litoris Thessalonica, liberae conditionis.Ad
hanc a DyrrhachioCXIV. millia passman. Therme* In
Thermaico sinu oppida Dicaea, Pydna, Derrha(Derris?),
Scione. Ubi mirum, quod sinum MacedonicumThermai-
cumque distinguit.Sed fac, iure suo egissePlinium: qnare
minoremmarisillius partemdixitsinumMacedonicum, maio-
rem sinumThermaicum ? Contrariumexspectabas 5 quod fa-
ctumvideo a Dicaearchiepitomatore , mediiaevi Graeco,in
montisPelii descriptione(Hudson,geogr. Gr. min. Vol. 2.
p. 29.) : CH d1 in1 %6vvA&(oxai rov Maxedovixov xa-
Tiovfievovx ok nor. Monstrosumquoque , quod sinuiTher-
maico Plinius adponitDerrhamet Scionem,alioque eiusdem
libri loco (12 = 20) ante sinumnostrum, quein ibi Ther-
maeum dicit, 6) varias insulas collocat, quas velerurn
6) Thermaeum Soliuus rjuoquc (licit polyliist. cap. i4t • • • De

amnibus (Thessaliae) Peneus , qui ♦ . undis apertior Mncedoniam
ac Magnesium interluettSjin Thermaeum sinum decidit. Idem
vcro cap. i5: Adolevit puer (Orestes matrickla, Mycciiis profugus)
in spirilu re$ii sanguinis. . . occupatoque, quidquid est, quod
pvoceditin Mac edoti icum sinum et AdriaUcwnsalum; Urram
164 Macedonica.
nemoibi sitas novit. Vides, Plinii in hac geograpliiaeMa-

cedonicae parte parvum usum esse, acquiescendumquein
scriptoribusGraecis,qui sinusThermaiciinitiuminterAeneam
Pydnamque, 7) i. e. Chabriae, Axii, Ludiae Haliacmonisque
ostia statuunt.
Sinus Thermaei nomen Byzantinorum scriptorumsoli
Tzetza atque epitomatorStrabonis habere videntur. Ille
igiturchil. X, 179. sq. p. 369. ed. Riessling.: Kal fiixgi
yvvy to nskayogrd jijg Qsooulovixtjg0 €q p a Tog xoXnog
liysxai and TtjgQeQfxqg x(6(Mjg.EpitomatorStrabonis(me-
dio aevo , ut Tzetza, assignandus)geogr.7. fin. §♦ 2. "On
to /liav ij noXigovx iv rip ulyiafaozov Gsq/ucu'ov xoknov
iariv , iv Tar$vn<OQ£img tov 'OXvpnov, dlX oaov %dnsyti
axadiovg. Unde simul patet, huic epitomatori sinam Ther-p
maeura inaiorem fuisse, quarn aliis scriptoribusGraecls,
cut imperaverat,Orestidem dixit Posteriorem denQminationem ser-

vatAethicusquoque in cosmographia(ed. Henr.Steph.1877.p. i3o):
Macedonia habet . . . ab euro Euboeam et Mace do ni cum si-
num. Quid de Strabonestatuendumsit, non licjuet. Libri enim
septimifinisnon integerad nos peryenit. ExcerptaveroStrabonia-
na (§. i5t) in enumeratione sinuumThessalicorumet Macedonico-r
rum haec habent: tylctXiaxoy,nayaa^xixov , Beofiatov,Toqtavalov,
£iyynixdv,ZiQVfxovixov.Puto tamen, ipsum Strabonemin his
conspirassecumCornelioTacito aliisque Romanis,qui sinumTher-
maeum non minus amplum statuunt,quam sinum Toronaeum.
PomponiusMela q, 3, 1: Ceterum,longis in altumimmissislate-
ribuss ingensinde (i.e. a promontorio PallenaeCanastraeo)Ther-
maicus sinus es.t. In, eurnAxius per Macedonas^ et iam per
ThessalosPeneus excurrit.
Neque aliterLivius44, 11.s, qui bis ha-
bet Toronaicum et Macedonicum mare pro inn Toro-
naico et Macedonico. De sinu vero Thessalonicemihaec
habet Dapperus(Descriptiondes isles de TArchipel.Amsterd. 1703.
p. 346): Son embouchure es( comnieenferme'eentredeux caps9dont
le meridionalest appelle le cap 5, George, qui est septentrio-
nal a I'e'garddu golfe de Volo } mais celui , qui est a son cote
septentrional,se nommePorto di Sabioni, Idem ibidem: On
lui donne centquarantemilesd'ltalie de longueur,etil csf un pen
recourbedans son cours.
7) FormaMelae Cydna corruptaquibusdamvidebitur;scd fuit
urbis vetusnomen, teste Stcph. Byz. Kudva, iibi formamIlvda
(niidvu) « formaK v Jva corruptam Stephanusdicit. Pydnamprae-
ter alia claramfccereVSya (tubera), moneuteEustathio (Opuscc.
p. 259, 74).
Dc portu sinuquc Thcssalon icensi. 165
Mirerisquoque, quod nomeneius apud eos mediiaevi scri-

ptoresnon occurrit, qui peculiaresobsidionutn Thessaloni-
censiumlibellosconscripserunt, ActorumS, Demetriiaucto-
res; dein Cameniatam , Eustathium , Io. Anagnostam ; nee
is
mag apud NicephorumGregoram quam apud, Cantacuze-
num, bellorumsui aevi Macedonlcorum diligentesenarrato-
res,quorumposteriori geographiamMacedonicam etThracicam
multumdebereconstat. Quod maximemirum in Cameniata,
qui Sarazenoruma* 904* per mare adventumabitumquenon
obiterenarrat, sed varias orae illius orientalispartes me-
morat.8)
Restantquaedam huic tractationiiungenda. Et primo
quidem Ecbolon Cameniatae(cap. 4) > cuius nomen apud
eundembis (cap. 23, 67.) recurrit,diligentiusillustrabitur.
Id promontorium mole sua naturalisinumThessalonicensem
s. Thermaeum,strictedictum,conficerea Gameniatadici-
tur. Sunt autemin parteurbismeridionali{orientalem vete-
res dicebant, ex sua urbis descriptione)duo promontoria ,
apud Turcas Kara-Burun dicta, item Kara- Bernus. Ho-
rum maius borarumtriumspatio a Thessalonicadisiunctum
est, atque in mare procurritper unam boram; minus bo^
rae unius et dimidiae intervalloab urbe abest9 portusque
naturalis (i. e. sinusThermaeie sensuHerodotimediiqueaevi
scriptorum) aggeremlimitemqueorientalem(meridionalem)
efficit.Ex adversa horumpromontoriorum parte (in latere
Thermaicisinus occidentali)multumlimi terraequemari in*
gestum est, cuius rei culpam babent Axii reliquorumque
fluminum exundationes 9 quarumvi terra continensab ista
parte admodumaucta dicitur. De his omnibusv. Fel. Beau-
jour in Tableau du commercede la Grece Vol. I. p. 20. scr.
8) Ecbolo Cameniataevctus Aenca imposila cssc dcbuit, ft

quidcmininoripotius, quam maiori, cum quindccimpassimin mil-
lia , iiou amplius, hacc urbs a Thessaluuicaabiueiit, icste Livio
44»*°'
166 Maccdonica.
Aquae raritatemprope oram orientalemCameniataquoque

testalurI. c. cap. 4* De undarumbrevitateid litore mi-
norispromontorii v. imprimisPouquevilliiiterGraecumed.
II. Vol. 5. pag. 114. not. 1. AlluvionesAxil reliquorum-
que fluviorum Macedoniaeoccidentals post Annam Comne-
nara (lib, I. p. 18, ed. Par.) et Bryennium(IV, 18) tangit
FrancogallusBarbie du Bocage apudPouquevillium1.c. De
limo9 Haliacmonisostia tenente, v. Cantacuz. hist*IV, 18.
Singularemsinus Thessalonicensisrecessumquendams.
particulammemorantActa Sanctorum1. c. cap. 160. p. i63 :
Tonov xoXncodq nvog vnaqôvatig , to enixXtj&sv
, CQ/urjOScig
*S «(>/aiW KeXXctQtov. Is locus in parte sinusorientali
quaerendusest; ni egregiefallor, interutrumquepromonto-
rium, quod modo illustravimus.Alitereniminsidiasclassis
Slavica urbiturnstruerevix poterat, SpectatorbellumScla-
vinorumtertium , coll. Dissert,hist. pag. 5a« Alii minus
bene de portuColaciae (Chalastrae?), Thessalonicaeopposite,
cogitabunt, coll. iis, quae nos in agro Thessalonicaeocci-
dentaliquandoque describendoexponemus.
Aliumportum, naturalemputo, Thessalonicaevicinum,
vide apud Cantacuzenum hist. Ill, 63 : Ov fiaxqdvQeaoa-
Xwixijq sv Xt(.ieviy
tov KXconu nQOoayogsvo/Lihw.Ibidem,
quod obiternoto, oppositumPieriae litus importuosum di-
citur. De hoc s#portus. naviumstationecfr»quoque Ni-
cephorumGregoramhist. i3, 10, qui LX stadiorumspatio
a Thessalonicadistareait.
De vento sinus Thessalonicensisper aestatemsolitario
haec apud vetereslegerememini. Anonymusin Actis San-
ctorum1.c. cap. 165 (p. 164) : Ovnio rJjgcogagtov dvifiov
vnaQXpvarjg (tjv ydy Xoinov (Sga devrega) evdioog iivefxog
£'£coTixdgxuranvesi 9 tag (.ir^Sstag ivanOfUivdaag xtZv $u.q-
ftuQtnv(Sclavinorum) vavxeXXugSvvua&ai ngvg vnoorQOcpqv
iXuoai. Idkk' oi (xhv(xoXtgnQog rw dvazoXixoj f.i€Q£i9ol de
nQogxmdviixfoi'êauv. s»
Ventuni hoc loco tuemoralurii
De portu sinuque Thcssa Ionic ens i. 167
e&traneumnon alium fuisse puto, quam septentrionalem*

Qui non iustusatque ordinariusesse potuit (namque extra
ordinematque exspectationem flabat); id quod egregie, ut
alia , aperit CameniatanarrationeSaraz. cap. iZ : 'IovXiog
yotQyyero . . f.irjv, Sis xai nXiov rear txXXiov o tfjis
rjjLiegcov
SiaxoXniog insiadg/eraL avs/nog, ix tcSv i'£ox<Sv tov rijg'Ek-
Xudog 'OXvpnov ryv &Qyj]Vi'/cov9 y.al fits/gigivvdryg wqag
dnb TtQtotd'sv eq> hxdtoTijgtoSv &€Qivaiv^(.lbqwv avvcioninicop
Ttj noXsi , xal tov diga dictfOQtSv. Ergo ventus ordinarius
ea anni tempestateoccidentalisest et meridional is.
Obiter moneo, non mirumvideridebere, quod Came-
niatae loco allato Olympusmons diciturGraecus, licet fue-
rit Macedonicus. Thessalia enim et Macedonia vetus medio
aevo uno regimineet nomine(Thessaliae)iungebatur,unde
factum, ut Thessalonica diceretiirThessalorumprinceps.
Quid? quod montemOlympumiam Herodotus7, 128. Tbes*
salicumdicit, non Macedonioum. cElXudogautem nomen
ipsa Graecia eodem aevo nunquam amisit, cum orane By-
zantinorumimperiumdiceretur^ 'Pco/uuicov. Videaturlose-
pbus Genesius lib. 2. p. 18. ed. Ven. ; Zonaras annal. 1$,22»j
Tbeodorus Balsamo in synodiChalced. canonem28. (Can*
Apost. etc. Paris. 1620. p. 55i. 552.); Georg.Monachusin
Novis imperatoribus (Leon. Sap. cap. 11.); Cedrenusp*4^2.
ed. Paris, (p. 365. ed. Ven.). Adde Dissertat.histor. pag.
5o. not.
II. De Bardarioet de genteBardariotarum.

OrientalemsinusThermaicioram parum aquae fluvialis
mari ministrare, satis abundequenotumest. Rivosquosdam
ac torrentcsCbalcidicebabet, non flumina;ipsaque Thessa-
lonica, quam male quidam (MiqbaelLcquien in Oricntecbri*-
stiano Vol. II. p. 27. Pelt, piolegom.iu epistolasD. Pauii
168 Macedonica.
Tfressalonicenses p. X) ad ipsumAxiuraflumensitam nar-

rant, riviset scaturiginibasgaadet e monteChortaetodela-
bentibus, non fluminibus.Tumorem enimoratoriumprae
se feruntCaraeniataeverba Narrat. Saraz. (ad anAum go4)
cap. 5. : Kstcoa^rat, yaQ . . ilSaoiv dnsiQQig , rotg (lev
nqyaioiQ, rolg Ss norafii'oig
, olg at Xoîiai tov oqovq %m
nsSim%aQi%ovT(u , xal is
avrrjv ttjv ddXaooav detyovvrou.
Quippe in eorundemlocorumdescriptione solos fontesNice-
pborusChamnusmemoratorationead Thessalonicenses (Bois-
sonadii Anecdd. Grr. Vol. II. p. i4o.): Avdig db nQogSoi
ntjydgdvsQQfj^s (usydXag.De aquis in latere urbisocciden-
tali v. Eundem ibid. cap. 6 : "Eon yaQ id (xhvavrov Siu-
§qo%ovvSaaiv , oaov av/Bl r^v is noUv e/siv xai Trp>5*a-
laaaav ysirova. De eodem vero latere magis oratorie sic
babet idem NicephorusChumnus1. c. p. iZg: "AXorjtiqq-
fiuXktxui xai q€i&q<xnotaiwv dsvvdcov.Hoc quo minusde
Echedorofluviointelligas,qui ab urbe spatiohorarumdua-
rum remotusest (Cousinerytab.geogr.),maximopere obstat,
quod is ipse fere torrensest , coll. seqq. ; latus autemocci-
dentale,excepta urbis ipsa vicinia, arboribus tantum non
caret. Rivulos urbem ipsam praeterlabentes v. in tabulis
et
Pouquevillii Cousineryigeographicis , coll. Barb, du Bo-
cage ap. Pouqueviil. itin.Graec'ed. II. Vol. III. p. 106.
Nos vero EchedorumAxiumque{Bardarium) fluvios,
quorumfere sola cum Strymonein Thessalonicensibistoria
mentiofit, diligentius , quatenus aevum inprimismedium
spectant, illustrabimus , omissaomniClialcidice,licetthrono
ac ditioniThessalonicensiturnsubiecta.
Echedonis, in ipso sinus Thermaicirecessuboreali ac
mediusinter Axiurnac Thessalonicamfluens, undas suas
cidem mari, non Axio , ut quidam volunt, miscet. Quern
ut eundem esse cum fluvio Byzantinorum Galico (Galyco,
nunc Gallico) statuam,quanquam ii scriptoresde ea re si-
lenty maximoperefacitScylacisordo , quo Axium (Barda-
De Bardario et dc gente Bar dariotarum. 169
rium)flumen, deinEchedorum,deniqueThermam recenset

cap. 67. (p. 202. ed. Klaus.): "AîognOTapog,4t5gog1)
, 3ExsS(OQog)noxafiog, QiQfxrjnoXig.
(XsMwQog, *Ex£i$coQog
Eundem ordinem, ut Echedorus interAxium et Thermam
(Thessalonicara)fluat, Ptolemaeus*servat geogr. 3, i3.
Alium fluviuminterAxiumThermamquenemo scriptorum
novit; quodque aquam eius exercituiPersico non suffecisse
dicit Herodotus7, 127 (aestate anni 480 ante Chr. n.), id
ipsum in Gallicumcadit, Thessalonicaevicinum,querntor-
rentemesse disertisverbistestantur historiaeByzantinaescri-
ptores. Cantacuzenus(qui in scribendonominemodo litera
1 utitur,modov) hist.2, 25 : ILoTapovnva ov twv d«y-
vdcov, FaXvxov tovofxaafxivov , ov (xaxqav OsGoaXovixfjg
(j&ovxa. ToannesAnagnostanarratione Turcica cap. 17 : Tov
FafoxovnOTttfiov . . iyyvg rijg noXttogqiovra x«r« tov
xaioov fiaXvara tov %€t,fic5vog. Exiguum fluvium
esse, testaturquoque Strabonisde eo silentium(Exc. e fine
lib. VII. ), itemCameniatae,campumurbis ocoidentalemde-
scribentis; denique Timarionis (Notices et Extr. des Mss.
Vol. 9. parte2. p. 169.) NicephoriqueGregorae(hist.i3, 7).
Rivum dicitFelix Beaujourin VoyagemilitaireVol. I. p. 199.
Verum alios addo eiusdemCantacuzenilocos,nimirum 2, 25:
Ov (.taxQavQsaaaXovixi^g naqa tov FaXvxov nOTafiov* Idem
3,58: Fafaxov, noiaixov %iva IyyvgQsaaaXovixqg. Idem
3, 58 : *EvFaXvxro• . ov noXfaounw&svTtjgnoXscog.Cam-
pum, qui interAxiumThcssalonicamquepatet, alio tem-
pore illustrabimus.Male vero nostrumfluviumcum Hali-
i) FormamdcSQOSbis quidem invenioin Thessalonicensibus
inscriptionibus, ut iucolarumquorundamnornen , (Bockh. inscripU.
Nr. 19G9. 1980.). Sed facitscriptorum Graecorumauctoritas,utin
pleniore formaacquiescam. Apud Hcrodotum(7, 124. 127.) legi
volunt'ExtidcjQOs , cum mss. praestentXelduiQog.Hesychius s. v.
'ExtduQides , Apollodorus2, 5, 11> PtolcmaeusGeogr.3, i3 ct Ety-
mol. M. s. v. (p. 4°4») tuenturformam *E%ida)QQg.Tcste Herodoto
c Crestonicaortus, Mygdoniampermeat, ubi apud campumAxii
uliginosum(7hxqcc 7ioitt{i(p)in marc se exo-
to iXos to in9 *A¥lli*
nerat.
170 M a c e (1 o n i c a.
acmonc confandit Stritterus in MemoiT.(Index hist,ct geo-

graphyp. 269). Primus, ni fallor, NicephorusBryenjnius
Galieuramemorat hist. 4> !9 : • • ^£/ift(BasilaciusrebelIis)
(a. 1079 vel paulo ante). KaraXniwvShrqvsi&siav
t?jgnofatog
6d6v, (e Thessalonicaducentem)IV ovko 7m&jitov [xmqov
deiv dldd^fjrov
, Siu t% XsyojiisvTjg AiTfjg(quae fiiitNearchi
patria) Sieîav , insi tiqoq xvv noxaîovyiyovsv r ov Tuki-
y.bvxalovoiv iyyw(6()ioif dianSQUGag tovtoviyyvgnov rov
tpQOVQiov %ov Idstov xaXovfihov , xui tov exstos vnsQûg
■uvkaxa did
, £/WQ£i rtjg n£$id$ogm Memorabilis ob multa
locus, quera utinamfuturusregionisviatordoctuscum re-
rum naturacomparet! 2) INos missisreliquis, in sold no-
mine aliquantulurnmoramur. Indigenas (iyxtaQtovg)dicit
Bryenniusfluviiaccolas, quod apud hos scriptores , ubi flu-
viorumnominanovttiatradunt,idem est quod barbari,eg,
Slavi , Bulgari, relL Dein nota, una X semper scribi no-
men fluvii, nunquam duplici; quare eius nomen esse Sla~
vicum (Galitschs. Halitscli) putabis.
Reichardustamenin orbe terrarumantiquo(Thracia et
Illyricum)locum quendam Gallicumafiert, quem habetTa-
bula Peutingeriana(ed. Mannert.segm.VII.) , itemGeogra-
phus Ravennas. Cui Reichardusaddit in enumerationeno-
minumolpbabetica: »Kfflich9Palrna; Kilk^ Riedl; Kitticz,
Vaudonc. Haud superestdubium: fluviusenim, cui Kilk
adiacet, nostroaevo adhuc Gallico fertnomen,ex quo vo-
2) Litac situs^ maximopercdisputatus,ex hoc Bryenniiloco

aaf.isapparet, coll. itinercBasilacii contraAlexium, qui turnerat
ad intcriorem Axium,de quo idem Brycuniusvidendus, coll. An-
.nae Comnenac loco, quem deincepsapponamin Bardariiexposi-
tiouc. Litarneandeniesse puto cumTurcicoAc- Punav tabularum
geogr;, quod fereduas leucas a Thessalonicadistate septcntrione,
unaraleucama Gallico ex orients. Bryenniique do-
vox Xfyotxiyijg
cet, Litam turnfereevanuisse. Quod iacle quoque elucet, quod
Litae episcopatusin Rheatinae'bppidumseculo IX. et X. translatus
erat, de quo v. Nos deinceps. Sed Litae memoriamipsa Thessa-
lonica servavit,quae portamLitacaramedio acvo babuit. Ea alibi
tractabimus.
De Bardario et de gente Bardariotarum, 171
cemKilk ortamaadimus.o Reichardusitaque oppidumGal-
llcumfluviohodiernoGallico apponit. Ergo is doctus me-
dio aevo , vel ante, in ripa fluviiGallici oppidum statult,
eodcm nomineinsigne, sive fluviusab oppido nomenacce-
perit(quod hand rarum aevo saltern medio.)sive oppidum
a fluvio. Verum Byzantiniscriptoresuna litera X fluvium
suum scribunt,ut etiam Meletiusgeogr. ed. II. Vol. II. p.
458 ; novitiasolummodoaetas dupliciX. Quanquam Gallia
apud scriptoresinfimaeGraecitatisscribitur. FaXia, coll.
Mazari in BoissonadiiAnecdd.Gr. Vol. III. p. 122. 148. i5a.
i63. Deinde tabula PeutingerianaGallicumoppidummedio
inter AxiumHebrumquespatiocollocat,non circa inferiorem
Axii cursum, ubi Gallicus quaerendus. Quodsi ista tabula
Gallicumoppidumipsi fluvioGallico apponerevolebat,alium
locum eligeredebebat; namquenumerusappositus(XVI.) dis-
crimensignificat a Tauriana,non(utvolunt)a Thessalonica.In
talibusquaestionibustu noli eorumoblivisci,quae supra dizi
de fluviorum apud incolas(£yza>Qi'ovg) denominatione, medio
aevo usitata, coll. iis , quae inferiusde Vardariinominec
scriptoribusByzantiniseruam. Catancsichius(ad Tab. Peu-
tinger.Vol. I. p. 646) Gallici fluvii nomen Thracicum esse
dicit: »vox Thracica lirnosum « Similiteridem vir
significat.
doctusThessalonicam Thracice esseSolun refert.3) De Gal-
lico Tabulae Peutingerianaev. eundemCatancsicbium1. c.
p. 654. Ceterum Schaffarikius (Wiener Jahrbb. Vol. 46.
p. ,55) cum Reichardo facit in sede Gallici urbis definienda,
atcjue hodiernum Dorjan (Doiran), ibidem ferepositum,idem
esse vult cum antiqtiaurbe? quam Taurianum dicit tabula
Peutingeriana. 4) Postremode nymphis Echedori v. Hesych.
s. v.: *E%€dc6() iSsg* at Nvfii(pcu.
3) Forma tamenSolun s. etiam Selun non vereThracica noro
sensu (Slavo - Bulgarica)est, sed corruptae formamediae Graeci-
tatis Salonici, i. e. Thessalonica.
4) Qui GallicumTabulae Peutingerianae in hac, de qua scrmo
est, Macedoniaeparte-collocant , eos rogo, ut in historiamGallo-
172 Macedonica.
M,
Badicemvocis E/e'Jwpocsic explanatEtymologicum
p. 4o4> & sqq. : 'Exidwoog noTa/xogIVLaxtSoviag, 6 7iq6t£-
qov cH$ov6$ (Hdcovog) xuhovpsvog. rO €X(0Vy9Vah <?wp«-
Xqvgov yuo xaiaqptQwv(xaraysQu) yjtjyfiara, Ol(d') £yx*°-
qiqi dovovrat,, 6eQfiara aiycav xsiQavrsg xai xad'isvTeg ug
to v$(oq. "H and Jcoqov nvog *AQKU$o$y uqigtov ra no-
Titfxma' og ovf,iftax(fivld't£dvdQ(t)%m (Dihadslcpw, ifinsocbv
tw nOTUftw y al'iiog ysyovsrijg ovofiaoiag. De his etymolo-
giis quidquid statueris, illud non contemnendum videtur,
quod prior derivatio de auro fluvii
perhibet, non a solisputo
grainmaticorumargutiisrepetendum, coll.Strabonisloco (Exc.
e libroVII. §. 17) , quernin illustrandaPrasiade lacu Hero-
doti in censumvocabo. Argentivero metallaEchedorivici-
nia orientalishabuit,atque etiamnunc habet,coll. iis , quae
de eodem lacu quandoque exponam. His praemissis Barda-
riumiAxiuni)aggredior.
Eundem? ut Ecliedorura, cum aliis Maccdoniae occi-
dentalis fluminibus , ob medii potissimumaevi historiam
illustrabo, unde tamen veteri quoque geograpbiaealiquid
lucis affulsurumspero. CaraeniatanarrationeSaraz. cap. 6
(ad annum ix rijg
904) : IloTttôi di tiveg na(ifx£ye^sig
2xv&d5v(Bulgaria proxima)sôqîxsvoi 9 xal to nQoXs^sv
neSiov (planitiem interBerroeam Thessalonicamque)xa&9
eavtovg duXoftsvot,noXXrjVdaxjjiXtiav xai avxoi rfl noXst,
(Thessalonicae) naQs/ovrav ratg rs %0Q7jyiaigratg and rdov
i/d"V(ov, xai Ttag SC avzdov and rijg &a'doo?ig roav vscov
dvadQO(.iatg, JV <bv snivourai noixikf] %ig nQooodog rwv
%Q£i(ovtcov vddrcov exeivcov{roig vdaaiv ixstvoig)ovyxavaQ*
(jiovou. 5) Ecbedorus (Gallicus) ex hoc fluminumCame-
rum inquirant,qui seculo ante Christumtertio quaeclamMaccdo-
aiae tenuerunt.
5) Pisciumprovcnlumet nayigationcm mercaturamque in his
jQuviismedio acvo excrcitamlaudat Caineniata1. c. $ dc fcrtilitate
agroriim, us debits, tacct, quam ante ipsnmlaudayitKuripiries
13acch. 569. sqq, : T6y i" (uxvQQfcy
dictfias^^QV » . sfvdfcty1*2
De Bardario et tte gente Bardariotarum, 173 *
niatae numeroexcipiendus est, cum sit fere torrens. Surit

autemfluminaCameniataemagnaAxius,Ludias, Ilaliacmon,
in quibus per mediumaevuninavigationem exercitamfuisse,
idem scriptortestatur, coll. Cantacuz,hist,IV, 18 (de Ha-
liacmone,licet nomineeius non allato). HoruinsoliusBar-
darii (Axii) noraenin scriptoribus mediiaevi deprehendi ; 6)
itemStrymonis , et Axio quidem non rarius, quamquam ter-
ram Strymoniam Thessalonicensisturn ditionis non fuisse
credo. Scythaecum Graeciscommercia habentessuntvicini
Sclavini, quorum bella Thessalonicensiaalio temporeillu-
stravimus 9 eorumquevictoresdominiqueBulgari, Macedo-
niae plurimaturn(a. 904 sqq.) tenentes.
Piscium in Bardario copiam testaturquoque Dapperus
in Descript.des isles de l'Archipel.Amsterd.1705. p. 546.
Bardarius(Bardari) eo loco , ubi in sinumThermaeum
se exoneratequatnorhoraruminteryallo a Thessalonicadistat
tov ices svdcufAOPia? pQOTOig dlfiodtictv

mxiiQtt re, iov txlvovsvXn-
nov%ujqccv vdaai yMXllajoiGi Xmaivsiv.De cursnrapidoBardarii v.IN'os
infra. £t nota, Euripidem , Ludiac aquas pulcherrimasdicentem ,•
Homerumsequi II. II, 84$ sqq , ubiAxiivicinivdwQdicitury.tiklt-
aroy. In quo veteresoffendisseconstat, testeStrabonisepitoma-
tore lib. V1L fin.§. 3 (p. 23o. Casaub.), cum Axii imdae OoXsqccI
(limosae) esse solcant. VerumHomerusnonexundationum tempora
in Axio spectat,sed iliumfluviistatum,ubi undaeeius puraesunt.
Aut Homeri xaXXiGTOV fertilitatem spectabit, quatntractumilium
fluviissuis debere elicit Euripides1. c, Viditquc hoc scholiasteg
Horn.II. II, 848. sqq., qui xdlliGiov bene reddit yon^Liajrarorj
quod ultimumvocabulumNili inprimispraedicatum essc constat^
coll. Strabouegcogr.i5, 1, 22 (p. 695. ed. Casaub.) Eandem v^ro
illius r«gionisfertilitatemipse iam Homerusspectat. II. 21, i54 =
*Bz rintoriqsôt/SaJAov. CeterumAxii magnituclinem idemHomerus
testatur,qui 11.2, 849. 16,288. eum EvQvqtoviadicit, II. 21, i4»*
tvQVQit&Qov , ibidemque(i43) ficc&vdivrjp, quod ultimumpraedica-
tum de eodemfluviorepetitNicetasin AlexioComneno,Isaaciifilio;
lib. 3, 1.
6) Schol. in margineCanlacuz. hist 3, 25; Toy "jfi-ioptiotcc^
fioV]tov vvy Baqdd{iiov, scctlovpeyoy, y (jiallov BiGrgirCcc.
Male,
si quid aliud. Bistritzaab urbibusOstrovaatque Edessa (Vodina)
venit, estque maximus triirmrivorum, qui, ubi iuncti Ludiam
sunt,
efficiunt.V*tabulamgeogr,Lapie, et 3Nospaulo inferiusinLudiae
illustr«itione.
9?.%fiein.
«Wm{. Vft
f. WhU- 12
174 Macedonica.
(CousineryVoyage. Vol. I. p. 6i.). 7) Alveus eius Inferior

adeoque medius solutoponte difficilistransita fuit. Unde
hoc fluminead defendendamMacedoniaepartem uti pote-
rant terrae domini veteres. Livius 44? 4^* "*n#: Quarto,
vigilia aitfugit(ex urbe regia Pella Perseus rex, apud Pyd-
nam a Romanisvictnsante Chr* a. 168). . . petebatAm-
phipolim. . properans , ante lucentAxium amnemtraiicere ,
eumfinem sequendi propter difficultatem tran-
situs fore ratus Romanis. Unde simulconsequitur,
pontem turnsolutum fuisse,ad arcendos Romanos,ne ultra
progrederentur. Verura de pontibus eius vadisquedeinceps
agemus. Nanc causa videnda, propterquam alveus eius in-
ferior,ubi per plana terrarumdefluit, sc. interPellam et
mare, difficilis
fuerit. Ea exundationibus s) maximoperecon*
stitit,quibus valde molestum se Axius veteri aevo praestitit.
Cuius rei insignetestimonium extatapud NicephorumGre-
goramhist. i3, 7, 3: Tov ydo xoi nOTajnovjJ'xicfxP, onoi
ftovXo/uevoigei'q rotg dei diuflaiveiv id'skovai , nQOoqvkgnav-
raxq xai ^dai(xov naQByvO(A.ivov to qbT&qovy d'X iv pyayjoi
ronoig , xai tovtoiq ovx elg nqovntov xei/u£i>oig, Stm av sit]
flovXo/uh'U) nuvxi diuftat'vsiv, d'V uyvtoGTOigcog rot noXXd
xai noXkrivinixovxpiv i'/ovoiv, ov fxovoviv ysi/tioovog rs xai
qQog wQuig, onfjvixa daifjihioTSQOviêi rb xodxog 71 twv
7) In Axii accentuGraeco variariconstat,aliis *A%iogscriben-

tibus, aliis "Altos, V. Homer.II. 2, 849. sq. 16, 288. 21, i/Ji.157.
i58. Aeschyl.Pers. 485. ed. Well, ibique schol. Eurip. Bacch.53o.
Matth.Scyranus62U Herodot. 7, ia3. 124. Thucyd.2, 99. Scylax
cap. 67. Strabo Geogr. 1, 1,6. 7,7,8. Excerptae Strabonislibro
7. § 3. Diodor. Sic. 6. 27. (Opp. ed. Wessel Vol. II. p. 643). Pto-
lemaeusGeogr.3, i3. Plutarch.Demetr.l'i. Pausanias5, 1,3. Aeliaa.
H. A. i4» 25 ed. Iacobs. (ubi significaturScythiaeminorisfluvius
Axius). SozomenusH. E. 7, i5 (de Axio, Syriae flumine). Hesy-
chius s v. I4|tof. Eustathius(qui semper"A^togscribit)et scholL
ad II. 2, 8i9- sq. Odyss. 11,238. sq. (p 366. ed. Buttm.) Etymol.
M. p. 4o4>B. sqq. ChroniconPaschaleT. I. p. 6a. ed. Bonn. Geor-
gius Syncellusin chronogr.p. 5 10. ed. Bonn.
8) Axii superiorisexundationesspectare videturHerodotus8,
i38. , licet nominefluviinon memorato.Sed potest etiam Erigon
(Tzcroa) csse, Axio ab occidenteinfluens.
De Bardario et dc gcnte Cardariotarum. 175
vSdroDP(pvaiq , (lanxt%ovad re xai xaxaxkvôvaa xd tf&t-

opiva fxsQi]rijg ytjg, dkXd xai &£q£i xb xai y&ivonwQw x.
x. A,. Spectaturhoc NicephoriGregorae loco inferiorAxii
cursus, interBerroeamac Thessalonicam. Duo ibi vada
turnhabuit (a. i343)9 coll. NicephoroGregorahe. (eri-
Qav rijg iyvtoapht)*; didpaoiv). Adde nos infra,ubi exun-
dationesfluviieiusque vada iterumattingemus.
Comnenorumaevo Berroeae ac Thessalonicaeterritoria
is fluviusdirimebat,inque duos alveos, antequamin mare
se exoneraret,sc. vcteremet recentiorem, discedebat. Quod
ipsumpraeteralia optimeaperit NicephorusCaesar Bryen-
nius hist.4> l$ : • • • TIqoq uva norafibv. . . ov iy%m-
g/toQxuXovoiBagSaQiov. CO de BagSaQioq xaraQqet
(lev ix Ttovrijgviag Mvai'ag OQtSv,xai Si'itovStd Sxovncov,
xuxsun(isxa%vSrQOvtiniTtyg ru
xai Srvniov, Ji'â vifiviov
oq?j. BQa%v dh ixelfav nQo'iwv , Sitatfjaiv dkkqXcov
%d rs BsQQOiag, xai Qs ooalovi'xq g %(OQia , Si*
fjLvraiv§4(ov, xai ngbg ttjv ddXaaaav duioi. Xgovoig <ts
nQOtSQOv fiqaxvxi ttjgISiag dnovevaagnogeiug^€t£()odg£frQa-
ntxo, ov ndvv xi Svolvq xgiotvaxaiitov xijgnQOx&Qag Sto-
Sov dntyovGav , woxs xijv nQipqv
'£vfi(i?jvai ixehov ndqoSov
dKaQvy/t tlvai avtoqwij. Anna Comnenalib. I. p. 18. ed,
Paris.: . . Tov noxu/uov
BaqSdqov*^ ovxtoydy«y^w-
Robertus
g) Formam Bardarus pro Bardarius habet quoque
Monachusin historiaHierosol.lib. 3 (Gesta dei prr Francos. Ha-
nov. 1611. T.I. p. 3;): Denique in crastinumad /lumenBar da-
rum venientes(Tancredus et BoemuudusNormanui, pcregrinan-
tes cum suis Cpolin, indeque in terrainsanctama. 1097), plures
ipso die transierunt.Fiebat eorumtransitus per inferioremfluvii
alveum, cum Pelagoniamperagrassent, quae medio aevo usque ad
Haliacmonempatuit,coll. ibidem Roberto. In eiusdemvero itine-
ris narrationeBardarius scribiturapud Wilhelm.Tyr. 2, i3: Ad
Bardarium fluviumetc. Idem 2, 14: Ad Bardarium Jluyium
. . enavizatoamne. FormamBardal habentgestaTancrediprin-
Ad
cipis cap. 4. (MuratoriSS. rer. Itall. Vol. 5. p. 287): Ibid.flumen,
quod Bardal dicitur, perducitur.hos . flnviusrapax. cap. 6:
cursu rapido. Illustrabimus aliosque velcrum loeof in
Aquae
Viac Rguatiacexpositione
176 Macedonica.
q icog uvtqvovofidôvai. cPetfisvyaQ uvio&svand tcSv§y-

yvdsvrtjgMvoi'ag gqwv, naQUfiu'ftwv ds noXlovgfieta'£v
Tonovg, xai Sloqiôov nqog re %^v €(o xai rqv
ianigav %d t€ Bs§QOia xai t« Qsgg aXovixy
7CQOG7Jxovra9ixdidcooivslg rtjv xa&' râg xai voriav
&uXuaouv. JlaaypvGidb ol fieyiaxov tcovnOTa/xcSvtoiovtov
ti. *Enu$uv Sia rijg nQoa/oiosoyg ti
dvaGTy/ud a£ioXoyov
inupogyoGHn yijg,tots iy ml %dxaxuQQOna qsovoiv, woney
rag nodrag xoiragavrdov. Kai rijv fxhv
Stj {.iSTa/uei'PovTsg
nakaiuv xaraXeinovoinaQodovStuxevov vyQOvxai y^QSvovaav
vdaxog* ijv Ss vvvSioSsvovaiVf t/uniTilcooi noXkcSv.
qsv/hutcov
Tovtoovovv T(ov dvolv naQodoov ts
, rijg nakaiag zagddqag
xal T?jgaQTi ysvofisvqg noqsiag,to ftera^vdsaod/Lisvog
(Alexius Coma. , adversusBasilacium rebellem castra me-
tans) xai top fihv oXxov tov nOTaôv cog docpdltiav &£fisvog
ex d'axsQOv, rfj rs nakaia Siodio 7]Sri ydqayyi ysyovvia, ix
rijg zov qevfiatog iniQQOiag xa&dnsp avTOipvsi dno%()qod-
fisvog di(tiQv%i, SGTQaTOnsdsvasv, ov nXelov toSv SvoVv t'
vQicov OTudiwv dkXijXcovdnodisoTrjXOTcov* Cum hoc Annae
loco iuoge NicephorumGregoramhist. i3, 7, 2: Tov fi€~
t«'§i) B s $ $ 01 ag xai Qsa a aXovixq g (jeovrog no-
rafiotu 10) Iuxta posuiAnnaeBryenniiquelocos, ut Annae
10) Mcdelamin transcursu

admoveboAeliani loco H. A. i5, 1:
BSQolctgis xal QsoocckovCzys
fiiaog §€i notttpog,dvojua'udGj qccIo g.
Is fluviusAelianieditoresmale habuit. lamque hoc quidem nemo
negabit, si Aelianus fluviumrivumvealiquem Beroeae Thcssa-
lonicaeve propiorem sigmficarevoluisset, hoc ipsum dicendum
fuissc,Don id, quod narrat, tc. labi ilium fluviuminter utramque
civitatem. Ergo Aeliani fluvius est maior quidam fluviusinter
utramqueurbcmlabens. Sed quis? Ludias? Is tamenAxiomisce-
tur priusquamhie in mare exit, et minorAxio essc videtur,quura
in omni Byzantinorum historia, ubi toties agitur dc bellis medio
interBerroeamet Thessalonicamspatio gestis, ne scmel quidem
menioretur, quanquam, qui Berroeampetebant,postAxiumtrans-
ire Ludiam debebant. RestatigittirAxius etEchedorus; immoille
solus. Echedorusenimexiguusest proximusque Thessalonicae:alius
aiitemfluviusinterutramquecivitatemnon labitur, coll. Talwlis
gcographicis, sed rivulialiquot sine nomine. De Axio antcmsic
NicephorusGregorashist i3 , 7, 2 : Tovuer<x%u H f <>o 0 /u c
De Bardario et dc gente Card ariotar urn. 177
narratiocum Bryenniimaritiverbis, quem ante coniugem

scripsisseconstat (Anna Comn. praef. ed. Paris, fol. 26),
comparetur. Quod Gaesarissaliabet de intervallointerce-
dente,meliusid de utriusquealvei, quam de castrorum Ale-
xiani et Basilaciani intervallointelligitur
, coll. Nicephoro
Bryennio. Axii novumalveumAlexius, Basilacii adventum
e Thessalonicaexspectans,a tergohabuit,veteremrelictum-
que a fronte,coll.CousineryoI.e. p. 61., qui vir doctusvete-
rem alveum (veterem Bardariumab incolisdictum)ipse in-
visit, ab orientali recentiorisalvei latere situm, Iongum
duas , et quod excedit, horas itineraries.11) Cursumhuius
alvei tabula Cousineryigeographica , ut alia , non monstrat.
Idem vero Cousineryussi Chalastramveterum, cui hodier-
nuraGraecorumpagumquendam, nomine Coldkia, respon-
dere putat, in sinistraAxii ora ponit,id quo auctoristesti-
monionisus, faciat, ipse viderit; certe non Strabonisloco
(Excerptae libr.VII. fin.): 3E*ti]oids (vj££iog)(xexa^vAra-
'keoTQag xai QsQfxrjg^ PomponiusMela a; 3, 1 : Interutrum-
que (Axiumet Peneum) Chalastra(sic legendumpro insano
Cassandria) , Cydna (Pydna) etc. Erat igiturChalestrain
dextroAxii litoreprimopost Chr. seculo sita, non epito-
matorisStrabonianiaevo , qui , Comncnorum puto tempore
vivens,mutationem factam,si qua antea acciderat, referre
praetermisit.Ergo Axii alveumpostStrabonisaevum mu-
tatumputatCousineryus. Quod quanquam disertisverbis
xai GeooaXovixys §£&vtos norapov; ubi Axius signifi-

caturxca' iZoyqr,nominefluviinon expresso.Tu igiturapudAelia-
uuid lege !//£*o?,quod facilecorrumpcbatur, postquamform.i medii
aevi A3E1OZ pro A%102 in codicesAelianireceptaerat. Occur-
rit quidemformaurbis MacedouicacAsterion*ct mythicum herois
Macedonicinomen Asteropaeus;vertimhaec aliena sunt. Meam
loci Aelianeiemendationem quandoque puto firmabit doctusMace*
doniaevisitator,qui piscii Aelianeispeciemeiusque piscandiratio-
ueni diligenlius, Aclianuminspiciens,cxaminabit.
nar-
II) Scylitza(ed. Pans. p. 8(J5.eat Ven.p 677; sunpliciter
rat, Alexiumcastrahabuisse transBardarium(i; e in dextra ora
alvei relicti)
178 Mace donic a.
non expressit, tamenverisimileest ex eius verbis1.c. p. 6t>

fin. De terrae augmento, Axii inundationibusdebito, v.
Eundem ibid. p. 62. Chalestrarn in occidentalisagri Thes-
salonicensisdescriptionedenuo tentabimus. Postremonon
praetermittendus Timarionis locus cap. 5 (Noticeset extr.
des mss. vol. IX. parte2. p. 169): Eig %6v*A'sibv nora-
fiov&qQag evsxtvtjxopev(e Thessalonica). noraficov Sh ov-
•
rog tcoj>xaxd Maxedova {Maxedoviav) 6 /xiyiatog o£ ex
%<3vBovXyagixcov oqcjv dQ%i[xsvog xaxa fiiXQuxai disottj-
xoTa pcvârta, $ha xai ig fiiayayxeiav nqbg %fjxa&6d(povv-
aydfievog,"OpqQog av tlnev rs
, ?jvg psyag x$, tiuqu tjJv
nalaiav MaxtSoviav xai TLiXkavxdreiai,xai xaru rqv iyyvg
ndgaXovtv&vgexSiSot. Forma *d£eidg ibidemrecurritcap.
4 (P* ll°): earn paulo inferiusaliis scriptorumlocis illu-
strabimus.
Revertimur ad BryenniumAnnamque, quae maritiver-
ba tantumnon repetit, nisi quod earn partern, quae de
utroqueAxii alveo agit , explanareconatur, novumalveum
cxundationibuseius deberi, oratorio quodam tumore ad-
dens,iocumquecommissiproeliiclariusBryenniomonstrans.
Moesia Annae, s. nova Moesia Bryennii9 a Dardania vete-
rum non diversaest, montesque,e quibus Axius emittitur
(prope urbemKalkenderentabularumgeographicarum), cum
Scardo veterumconspirant, cuius ilia pars nanc dicitur
Tschar Dagh {Scardus mons),urbiPrisrend
fluvioque
Drino (nigro)Adriampetentiimminens. De his v.
inpri-
mis Hadschi- Chalfamin Rumel. et Bosn.
p. 96. Scupa
Bryennii{Scopia et Scopiae veterumac posteriorumquo-
rundam, ut NicepboriGregorae, all.) est urbs hodierna
Uscup (Uscub), coll. Hadschi-Chalfa p. g5. Magis in voci-
bus Stupa et Strumpitza12) (Ostromdscha , Stromdscha*
ia) Bulgaricnm nomca esse narratinscriptioMartyriiXV mar-
tjrum,auctoreTheophylacto, Bulgariaearchicpiscopo(Opp. ed. Vcn.
J. III. p. 477.), ubi additur,olim dictamTiberiopolin; quod postc-
nus miln dubium vidctur. Omisit
Theopliylactilocum Wcssclia-
Do Bardario et de gente Bar dariotamm* 179
Strumnhza,Strimbilza)ambigitur. Ea oppida e menteBry-

ennii vicina sibi esse videntur,sed ex adversoposita. Stupa,
Istip, Istib Turcarum{Stobi veterum?)alii fluvioadiacent,
qui Axio a sinistramiscetur(Hadschi-Chalfap. 92) ; Strura-
pitzae situm non alibi invenio, quam initiofluviiStrumnit-
zae , qui aquas suas Strymonia dextramiscet, u e. a latere
Axii sinistro(Hadschi-Chalfa 1. c. p. 90). Axiusitaquenon
dici poteritinterurbes Vstup (Istip) et Strumpitzamper-
meare, cuius posteriorissitumillustraredebebatDu Cangius
ad AnnamGomn.p. 382. ed. Paris.; Stupa veroBryenniiin
dextra Axii parte quaerenda sunt, forsanin ripa Erigonis
(Tzernae , coll. Cedreno p. 708. ed. Paris, p. 554* ed. Ven.),
qui in Axium medioeius cursu a dextra influit (Hadschi-
Chalfa1. c. p. 92). Ibi veterem urbem Stobos collocare
solent, licet antiquitatistestimoniodestituti, quod notatur
quoque a Scbaffarikio in Wiener Jahrbb. Vol. 46. p. 54**-
xu
Bryenniideinde verba {di/a ripvcov oqrf) manifesto allu-
dunt ad angustiasMacedoniaesuperioris,quae nominean-
gustiarums. stenarumProsed (Prosaci, Prusaci, al.) Axii
alveo immineredicuntur, de quibus locus eximius exstat
apud Nicetamin Alexio Comneno, Isaacii filio, 3, 1. , coll.
Cantacuz.hist. 3, 4*« Adde Schaffarikium 1. c. p. 55., qui
ProsecumidemessecontenditcumTurcico Demircapu} quan-
quam tabulae recentiorum geographicaelocumTurcicuranon
Axio apponunt(quod indubiumin Niceta), sed proculab eo
uni alterivefluviorum in Axiuma dextrolatere influentium.
Prosecusautem cum castellosuo sinistraeAxii ripae immi-
net e menteNicetae1. c.
RepetamusBardariiinitium,cuius illustrationem supra
p» i65 sqq. inchoavimus. Nicephorus Gregoras hist 8, l4> 7•
'Exelfrev TQiratogig to xwvIxoniwv noXt'/viov xarakvofAtp
iv OQOigydy twv TQifiaXXwv 0$ naQax/javovugxai top
gius ad Hierodem(Itiuerarp, 688), ubi agiturde Tiberiopoii
Phrygian
180 Macedonica.
*A£idvt£$£uti£$anoxafxbv , og fxsrd2rQVf,t6va(liyiOTOg^dv
bSo%svy ex oqcjSvrcovavroov ixeivco ^yvvfêvog. Ov togov-
%ogd'av ix nqycovsv&vg, dWS ovv ig to xdxavTtgicov xai
alXoig x£i[xaQQOigto Qsvfxa xoivov/xevog, xai ig BoiqSuqiov
fUTaTixHfiBvog ydy xul vavoinQQQgeviots xai ivia-
TOvvo/Lta,
%ov xuSioTaTai. Eadem , iisdemferraevocibus servatis,
infrarepetitlib. io? 2, 7. Iamque e Nicephoriverbispatett
Axii cursumsuperioremformamferetorrentisprae se ferre,
quum eum scriptorcum aliis torrentibus comparet,quorum
undis auctus validiorfiat. Non audiendusitaque Mannertus
(Geogr.Vol. VII. p. io5), qui eum iam turn? cum Scopia
praeterlabitur,satis aquarum habere refert, ut vado qui-
busdamlocis transiriqueat (debeat), coll. Cedreno(pag.yo5.
ed. Paris. , p. 552. ed. Venet.): Tij nolti $i 2xoni<oviyyi-
oagf evQe niqav Â'&iov tov noraîov, ov vvv BaqSaQiov
OVOfXOÔVGi dÛQl(.lV(Og TOV 2aj.lOVqX.
, 13) XaT£GXt]V00lil€VOV
Ga^Qcov yu,Qrfj nlrjîvQa tov noraftov, xai nig ov diafia-
%bgto vvv syov €G£tui , ?]vh%e70 dpeXcog* Tivbg 6s iwv
GTQaucoTwvnoQOv svQOVTogx. t. X. Vides, Axinm eo tem-
pore stalumsuum vulgaremnon babuisse; nequealiterinlei-
ligendusin eadem re Zonaras bist. 17. 8: CO fiaGihevg
. .
xaThkafistiuqu tw *A£,ii§nOTafxwroy âfxovtjXavXiô^svov
0 BaQdaQiog ovtco nagu Tolg na'kaioXg(ovofid^sro. TLoXkov
Si tov noiajLiovysovTog,dûXcogol fiaqpaooi xaTSGxrjVtovro
. ..
noQOv $s yvooa&ivTogx. r. A. Neque dissentit Nicephori
Gregorae locus hist. i5, 1,2: •• Tijg tgovSxom'covnoXscog,
rjg xai nOTaiA.bg*Atybgavco&svnodsv (xiyiGjogxaTSiGi naQa-
Quod enim Axii magnitude)
ipavcovrjy£(A,oviag. praedicatur,
id inferiorem
eius alveumspectat, non initia, quae in aliis
quoque fluminibusexiguaesse solent. De fontibusBardarii
v. CrippsiumBritannumap. Clarkium(Travels in various
i3) Nicetasin Alexio, Isaacii Augelifratre,3, 1 (secundumCo-
rliceni Augustammi): 'O ll'$€idg noiccpog, 6 vvv BctQâQiog Afyo-
(.Uvos. Georgius Pachynicres in Michacle Palacologo 1, 10: u5s
;i(*df to n£Q(xiovG&iti
iqv nowtAOv Hailed{iiov rjoav.
De Bardario et dc gente Bardariotarum. 181
countriesetc. ParteII. Sect.III. p.534): The bestinfor-

mation I couldprocurerespecting thesourceoftheVarda r
was insubstance asfollows: whentheplain oftheVardar
is scorchedup in summer , theshepherds drivetheirflocks
andherdsintothecountry between Bosnia and Caradar^
and to highmountains beyond Caradar j eightdaysjour-
neyfrom Salonica. Those shepherds relate
, thatin a
swampj whichtrembles whena manwalks uponit, there
is a spring,whichrisesfromtheearthso as toforma river
uponthespotelevenyardswidefrombankto bank. Soon
afterwards it becomes
augmented bysevenother stre-
tributary
ams (called rivers by the shepherds); butthetrue
sourceof theF ardar , theysay9is thispowerful fountain.
Adde Hadschi• Chalfam1. c. p. 85. His subiungoStrabonis
fragmentum libri septimi, ut videtur, de Axii in Paeonia
fontibus,editionibus Strabonianisaddendum. ScilicetEusta-
thiusad Horn.II. 2, 848 sq. (ed. Rom. p. 359) haec habet:
rO db yztoyQacpog xai, on v,A£iog
%.iyti xai ^TQVfucovix JLaio-
•
voovq&ovgi xai on ol (xivIlaiovag G>Qvyaiv anoi'xovg, ol
de aQxyy^MSdnotpaivovai , xai t^v ILaioviav f^s/Q1-^£â"
yovi'agxai ILuoiag ixTerdo&uiyaolv
De exundationibus eius, ob quas mediusinferiorveeius
alveuspermearivix potest, praeterNicepborumGregoram
initio(p. 174) citatumvide Cantacuz. hist. 3, 58. 5g., coll.
Theophylactiloco deinde afferendo.
Vadum eius quoddam, in alveo inferiore,Cantacuzenus
memorathist. 5, 58., coll. NicephoroGregora1. c. ; ubi, ut
paulo superiuset lib. 4* 22» (ed« cit. T. III. p. 159, 18),
*A£eidgscribitur,non *j4£iog; antiquam vero scriptionem
idem Cantacuzenusreliquislocis servat. Diuque ante eum
Nicetasin AlexioComneno,Isaacii filio,5, 1.: nora/uog /?«-
&vdivi]Q 6 ld'£eibg, quod praedicatum ei Homerus praebuit
II. 21, i43. De eodem GeorgiusAcropolitahistor.cap. 70.
(coll. ^G) : Jiufidgtvv Bct()dd(iuov,ov 01 nulaioi Na'&ibv
182 Macedonia a,
(1. *Atyibv)ovo/xd%ovoi.Idem hist.c. 69. : Tbv BaoSaQiov

SianSQuoag. Adde Anonymiindicemurbiumapud Bundu-
riumad Constantinurn Porphyrogenitum de thematibus I. (ed«
Paris, p. 10., ed. Venet. p. 6): 'A&ibg noia/.ifig , 0 vvv
BagSaQiog. Neque aliter Meletins Geogr. Vol. II. cd. II.
p. 472. Et vide, ne diphthongou in hac scriptionesubsit
derivatioquaedam Axii ut adiectivigentilitiia nominequo-
dam substantivo *A%6g.
Formam^£*0£, non *A%£ibg , Eustathiusturnaliis Ho-
mericoramcommentariorum locis servat,turnad IliadcmXI,
710 (p. 83o, 10. ed. Rom.) : Te&tWQfjTai de ov uqo nol-
TiOvxui jfjgtcovMaxsdbvoovyijgnsgi rbv tire™A'iov ens
BaqSagiov xazaQQayeToav(pui(iogdSgu xalata , oqfiaivov-
aa y wg eows, Ssivd.14) AliterultimaeGraecitatisscriptor
Laconicus Chalcondylas, qui semper 9A%€ibgscribit.
Vide hist. lib. 1. (p. i/{. ed. Paris, p. 11. ed. Ven.) ; lib. 2.
(p. 5a. ed. Paris, p. 41*e^- Venet.); lib. 4- (p» 116. ed. Paris,
p. 91*ed. Ven.) ; lib. 5. (p. i33. ed. Paris, p. 104. ed. Ven.);
lib. 8. (p. 229. ed. Paris, p. 179. Ven.); lib. 10. (p. 282.
ed. Paris, p. 220. ed. Ven.).
Earn tamen scriptionemimprobatseculi XII. scriptor
Tzetza chiliad.X. hist. 3i6, 187. 188 (p. 570. ed. Kiessl.) :
Jlatovegfibol Bovlyagoi. Mrj nsi'&ovrolg(HovpuXoig,
"AlXovgnvag xovgIlaiovag vogxitsiv nagd lovrovg,
Ot"A£lOV VOfAlÔVOlV€T£QOVTOV BuQdaQT] ,
Kai *A%€ibv,ovx *A'£ibvq>aoi s YQucpjjdiq>&oyyip.
Citat deinde Horn. II. 2 , 848. sq. Axium a Bardario per
quosdammedii aevi auctoresdiscretumreapse fuisse, alibi
equidemnon legi5 sed %A&ibgquominnsposteaquoque dice-
retur, non impediissevidemusTzetzae auctoritatem , colh
14) Scriptaliaec post mediumscculumXIIConstantinopoli, tibt
Homcricasua , item Pimlaricaet Dionysiacaexarasse Eustathium
constat. Aliud graudinisexemplum , fineeiusdemseculi (post an-
num n85) agris Macedonumfuncstae,v. apud eundemEustathium
oraL auuo auspicaudo habiU cap« 20 (Opuscc. i55, 4U-^° )
Dc Bardario ct de gente Ba rdar iotar um. 183
loci'ssupra citt. SimilemqueBardarii scriptionem (JBaptfa-

Qtiog pro BaqSaQiog) in locis Georgii Acropolitaesupra
allatisvidimus. Unde etiam formaBaQSaQtuoxtov (Barda-
riotarum). GeorgiusPachymeresin MichaeiePalaeologo 4»
29: BaqSaQUWTag xai KoQnvayi'ovg. Obiter moneo, in
alio Axio, Scythiaeminorisfluvioprope ostiaIstri, eandem
discrepantiamscribendi occurrere. Vide AelianumH. A*
i4, 25. (ed. Iacobs.)» ubi Mss. pro 'A'£iovhabent%A£>siov
et Naty'ov,non aliter ac GeorgiusAcropolita supra lauda-
tus, ubi pariterNa£sioglegiturpro ÂSpiog. Et vide, ne
Docti a Tzetza notatide Axio Bulgariae,Istro vicinae, i. e.
Scythiaeminoris,cogitarint.
Axii DOmensuperioresuo cursu fluviumnostrumse-
culo XIV. servasse,Nicephorus Gregoras(8, i4? 7- ^,2, 7)
supra citatus(p. 179) docere videturMannertoGeogr. Vol.
VII. p. io5. 15) Non praetermittendum tamen, loco Gre-
gorae priore pro o£ sqq. codicemA. hanc solummodo lectio-
15) Non nego, iis, quae Nicephorus(8, 14> 7* supra allatus
p, 179) de duplici nomineAxii refert,aliquantisperopitularialius
scriptorislocum,Acropolitae, Nicephoropaulo antiquioris. Is igitur
histor.cap. 35 : 01 fxhynsgi toyEvgoy xaf td Ixeios nedictyopag
noiohfievoi,ol dh negi ta xatiattga fiigyxai toy noraudv, Sy %
Xv'tfqyQiovoa yldjjtcc, xct&ctnfQ iiptjpsr, MaQdây xatoyo/Ltd^ti.
Kai yd^giatiy cSg dkq&tSgEvqos (ita semper scribit Acropolita,
non EuQog) fi^XQ1'*ai r°v AXtxov tag txtigoftas
noioufiiyog,xnxtt-
&ey mqi to Alyaloy ixQfoy nilayog. "On dhovfipdllovoi,xotrî
xai €TGQ0i noTccuoi,xai [uei£ionoiovaiv , iyalldxxei %oig-ticcqoi-
xovot,xai Tovfyofia.Ubi primoobservo, pro A'ipov legendumesse
Alyov: Hebrugenim non ad Haemum (Balkan) fluit, sed ab eo
descendit. Labiturqueusque ad Aenumurbem,mariAegaeoappo-
sitam, et iuxta earnin mare exit. DeindeAcropolita, obiterinspe-
ctus, de diversisfluviisloqui videtur,Hebro (superiori)et Maritza
(inferiori).NegHgenter tarnen verbasua composuit.Debebatrevera
dicere, idem flumensuperiusHebrum, inferiusMaritzamvocari.
Quod tamenaliis Acropolitaelocis refutarivideo. Vide cap. a5 :
TIdQfxctêt'pctg ovy tyy *AdQUiyov , nfni ret ayej toil Evqou
t*jvnoQttoyinoulto. Idem cap.43 : Ilsqi toy noTcc/uov, oyEvQoy
xctlovoi, nlyoioy tijg fioyyg tov Bygo g (1. tfaBijgag,Verae)
noiovfityoy tag QOag,MaQlrtctvde xcrtovjufvov 6iaXixt(p*
%ioQitixjj
Ubi sermoest de inferioriHebri cursu, ut non aliter loco scqu.
cap. 59: 'End dh io> Evgoy tniif&uxti,Sy Magliây 6 %v6alos
Xicioyofidiulaog.
184 Macedonia a.
nem habere: Kai ytv6(xevoi xurd rov *Aiihvnoraîdv, og

(xeraTid'tysvoQzovvo/xaBaQdaQiog xixXfjrai , ivTvy^dvofxev
rfj rov KgdXq (i* e. Serborum principis)ntvfrsQa.Milii,
ut libere sententiam meamexponam, aut librarius, aut ipse
Gregorasineptonarrationissuae loco doctamde Axii nomine
observationem inculcassevidetur. Quis enim, ni ipse terras
illas lustrandoalia didicit, Axii superiorcmpartcm, barba-
ris nunquamnon obnoxiam,vetusnomenseculoChristiXIV.
servasse putabit, cum inferiormarique proxiraapars diu
antea barbarumnomenBardarilinduisset ? FidemGregorae
haberem, si Axii inferioremcursum, Graecorurareliquiis
vicinum, antiquo nomine, superioremnovitioinsignirinar.
raret; vel superioremalio barbaro, inferiorem alio barba-
roy coll. Ludia , cuius superiorcursus Slavice dici fertur
Potava, inferiorTurcice Kara - Smak.
Axii nomenCreticum essevidetur,ut vicinaeBottiaeae.16)
Herodototeste(4, 54) Axus Cretae urbs fuit(earl TfjgKq^
Tfjg*A%og noXig); quae unde dicta sit, aperirevideturSte-
phanus Byz#de urbb. v. vOa'£og.Is enim Sid to , inquit,
xaTa ytjvuvai tov tonov, mi xgyfiivtadi] vnuqyîv(appella-
tam fuisse). Ubi tamen voces xard y?jvelvai corruptaevi-
dentur.Hesychius veros.v. d%oghancvocemMacedonibusvin-
dicat, idemquesignificare narrat,quod vXi]; unde alii Axium
a silvismacedonicedictumexistimabunt (Jhivium saliibusm-
tcrfluentem , saltuosurn). Perquam enim rapidum(torrentu-
eux) dicit Felix Beaujourin Voy. milit.Vol. I. p. 202., colL
Euripidisloco supra allato. Ceterum nomina quarundam
urbiumMacedonicarum circa Aîum positarumCretamspe-
clant,coll. Miillero: iibcr die "Wohnsitzedes Macedon.Volks,
M. s. v. : ttdueict, 7i6XigMaxsdoytag . . y.aXeUiii
j6) Etymol.
dl dno Botrtovogtov Kntjiog fj noUg. Strabo Geogr. 6, 3, 6., coll,
2 : BQ€//T&Gt,oy t)"inoixijoai fxtyXsyovictiKqtjtss, ol [A6ia Gtjoio)^
ineX&oi/itg, £x Kviogoqu- fift*ol ix itjg 2.'ixfliag dntjQxoisg îtiu
iov 'Idnvyog.. 01/ouupslvctt,J£qmaiv autotg, cdl' d/iel&elv elg tt)t>
UoTiiaiay. Aristotelcisca narraveratin Bottiensium rcpublica (Plu-
larch. Thes. i6).
De Bar Jar io et dc gentc Bard a riot a rum. 185
Berol. 1825. p. 53., ibique Tab. geograph. Quid? quod Bolbe

quoque lacus Gretenses accolas habuit , monente Cantacuze-
no hist. II, 25 : Mbtu^v QsooaXoviXTjg xai'Psvrivijg,cpgov-
qiov Tivog, 0 naga rfjBoXpyh'pvTjxttxaiini locpovISqv-
(asvov, eoTQaTOniSsvoev (imp. Byzantinusa. i53o) ev X<OQty
xivi tq&v KqtjtcSv nQoaayOQevofxh^ y oil organa ix Kqij-
Tijg avid xajwxovv, Jt' ah lav two, ix rtjgvqoov dvaojuv-
tb<;. Ceterum Axii nomen Macedones in Syriaequendamflu-
vium transtulerunt.SozomenusH. E. 7, i5 : 2vqoi $h(iu-
liara (repugnabant)01 tov vaov 'Ana£i£iag , xyg nqbg rw
*A£imnoiafxto. Hos Syros refertquoque numus Vaillantii
(hist. Syr. p. 25i): Idnctfiiav tcov nQog T(jj yA'£ty*Hunc
Syriae AxiumMacedonicisimilitudinem prae se tulisseputo,
coll. iis , quae paulo inferiusde Edessa Macedoniae ex-
ponam.
BardariinomenComnenorumprimoaevoTheophylactus
habet, Bulgariaearchiepiscopus,epist. 53. (Opp. ed. Ven.
Vol. 3. p. 671) : XcoQiov,n£Qitov BaQSaqiov diaxtfysvov.
Adde eundem praesulemin pontiumAxii et Bandariotarum
nostraillustratione.Thessalonicensium christianorum ultimus
scriptor, Io. Anagnosta, narratione Turcica , (ad annum
i43o) bis Bardarium habet (cap. 17. 18). E latinorum scri-
ptorummedii aevi numeroadiicio InnocentiiIII. epistolas
lib. id, 18 (ed. Baluz. Paris. 1682. Vol. 2. p. 607.), ubi in
expositionedioecesisThessalonicensisoccurrunt Bardariotae,
quernS. papae locum in fine totius tractationis apponara.
Videatur quoque Guil. Tyr. 2, i3,
Bardarum Anna Coranenadicit libroI. p. 18. ed. Par y
item Bardarem (libro V. p. i35.). Prius mihi suspectum
yidetur, legendumquevel BaqSaQiov (Bardarium),vel Buq-
6uqj]V(Bardarem). Quod ultimumTzetzae loco supraallato
confirmatur.Graece nunc fluviusdiciturBaodaQt,s. Bct()dd~
Qt](Melet. Geogr. ed. II. T. II. p. 458). Schol. Aeschyli
Pers. 486 (p. 5o3. ed. Schutz.) : >/§/'ov • tov Banddoi?
J8G Macedonia a.
notaiiov* Etymologiamvocis Turcicam affertHadschi-

ClialfaI. c. p. 87., quam earum rerumintelligentibus relin-
quo , coll. iis , quae infra de Bardarii nomine exponam.
Mihi vox Bardari {Vardari) extraneisdeberi, et cognata
videturcum appellativisvocibus Bardarius, Bardas , Far-
dan rell., quae cum similibusin historiaByzantinanon ra-
rae sunt. Si quis tamenantiquameius originem desiderat,
is habetArdyaeoss. Bardaeos , Illyricamgentem , a Roma-
nis in interioraterraruraremotos , ubi debinc iuxta Darda-
nios, superiorisMacedoniae incolas sedebant. Yideatur
Strabo 7, 5, 7, io. (p. 3i5 - 3 18). NomenErigonisvero,
qui ab occidentein Axiumse exonerat,in Slavicam formam
abiissevidemu6,coll. Cedrenohist. p. 709. ed. Paris.: dici-
tur Tzerna. Slavice Ludiae quoque superior cursus dici
ferturPotava.
Ponies AxiL Theophylactus , Bulgariae archiepiscopus
fine sec. XI , epistola55 COpp. cd. Ven. T. 3. p. 6o,3.):
. . . &ut$(jovds (alterumitinerisimpedimentum) to zov yti-
tovoq noxafiov, ov fj nakaid [ilv xaicEX)i?]vig''<d'€iov,17via
dh val pdQpctQogovoftdCeiBagdovaQiov (Baqd agio v). Oi-
%oq yuQ Sid noXXcovfxsvqs(ov oyuiv, rjj d* iv rovroig xi'ovi
zaxsiofi vvv dyxw&sig, xai pyxs nstyig diafiuiveiv didovg,
(urjis yiqjvgav tyjuw did %d xaxcog dnoXov^nvu nora[A.M(710-
%a(.iov~)xelobvia, axoupidiw nfysi (fiovon^/ji vel similiter)
noQsvaifxogyivszui. Mirumest in Thessalonicensium et Ber-
roeitarumper medium aevum commercio,quod pons nullus
eo tempore(fineseculi XL, sive aevi Comnenoruminitio)
Axio impositusdicitur, 17) scilicet in tutelam(si locum
Theopbylactirecteintelligo)vectigaliumadministrandornm ;
quae sic acrius exigi poterunt, si navibustranseundum erat.
An vectigaliaAxii, quod magisnunc placet, peribant, ob
pontemturnaliam ob causam, e. g. Normannosarcendos,
i^) Idem j>lanoFulcheriiCarnotonsis loco supra allato ovinci-
tur 1 uere coacvi llicopliylaclusct lMileherius
De Bardario et de gentc B arda i i otarum. 187
destructum? Id vero Ipsumme movet, ut Theopiiylactum

de Axio inferioreintelligam,qui Thessalonicam Berroeamque
non de superiore. Hunc enim adeo exundationum
interfluit,
imbriumquetempore vado transiriposse, supra vidimus*
Bulgariaes. Achridensium Archiepiscopuscum illas literas
archiatroimperatorioscriberet, Achride relictaThessaloni-
cam adire volebat. Seculo XV superiorquoque Axiuspon~
tem habuit, sc. ubi vetus urbs Scopia. Laonicus Chalcon-
dylas libro X. (p. 282. ed. Paris., p. 220. ed. Ven.) : Tip
ini toSv2xoni'cov yeyvqavin *A%siu> nora/nw.Eum Turca-
rum imperatore saxis condidit, cum ibi (ut videtur) antea
nullus fuisset.
MacedonumveterumtemporeAxio inferioripons impo-
situsfuit, coll. Flutarchoin Demetriocap. fyx.(eni Ttjvrov
*A£tovysyvoav); item Romanorum,coll. ItinerarioHieroso-
lymitanop. 6o5. ed. Wessel. : Civitas Thessalonica. Mu-
tatio ad decimum. Mutatio Gephira {Gephyra')*
CivitasPelli (PelJae) 18). Lapideusneturnfuerit , an subli-
cius, non constat. Sublicius est nostro (Turcarum) aevo ,
de quo vide Hadschi- Chalfamin Rumelia et Bosnia p. 85.
Cousineryustamen(1. c. Vol. I. p. 62.) nullumibi pontem
invenit. Numerantur internostrum fluvium ac Thessalonicam
leucae quatuor (Cousindry 1. c. p. 61.). Aliis pontibus
alveum eius inferioremnunc carere, ex eodem Hadschi-
Chalfapatet, qui , ubi de nostroAxii ponte loquitur,paulo
superius(ad urbemJenidsche - Vardar) navigiis maioribus
flumen traiicinarrat. Verumetiamalveus eius mediusnunc
pontemlapideumhabet, sc. in urbe Turcica Koprili, colK
Hadschi- Chalfa 1. c. p. 90.
Bardarii ostia. PraeterPtolemaeumgeogr. 3, i3. vide
PTicephorum Gregoramhist.i3,8, 1 (ad annum i343): To
rov nozafiiovajofiu. Adde Cousin. 1. c» p. 62.
18) Bellorumtemporesolutusis pous videtur,quod Livii locus
(44> 4^) innuit. Ditficultatemtraiicieudioptime aperitNicephorus
Gregorashist. i3^ 7, 3., quernlocumsupraattuli.
188 Mace donic a.
Axiumf non Slrymonern , Axio licet maiorcm,Macedo-

nibus terraesuae fluviumprincipalemfuisse, inde quoque
consequitur , quod nomeneius in Syriamtranstulerunt , ubi
alius nobisAxius fluviusoccurrit,testeSozomenohist,eccles.
7, 15, sc. apud Apameamurbem* Et fuitreveraAxius an-
tiquiorisMacedoniae limes fere orientalis. Simili ratione
Macedonesnomenregiae antiquiorisEdessae (Bodinae), ubi
regessuos sepeliebant , in Syriam transtulerunt , testeSte-
phano Byz. s. v. : "JEdsooanoXigSvQt'ag,did %i'v twv
vddroov qv[4,i]V onto xXtjd'stGa dnh T?jg*ivMa-
xedovia. Haec ergo Edessa Macedonicamsitu locorum
aquisque imitatavidetur; hinc nomen.
AntequamBardariotarum em aggredior,pau-
illustration
ca monendavidenturde Ludia fluvio. Hunc, Axio proxi-
mum, quocum in sinumThermaicumcommuninunc alveo
se exonerat(Cousinery1. c. Vol. I, p. 62) , prisco aevo us-
que ad Pcllam urbemnavigatumfuissetestatur Strabogeogr.
exc, lib. VII. §. 8. : Etta xai
*EQi'y<ov AovSiaq norafioq,
*Ano§h ytovdiovsig Titkluv noliv dvunXovgorddia yx.
Mira Strabonisloco Erigonismentio, pro quo fluviumHe-
liconems. Baphyram(Pausan. 9, 3o, 4) legisse Strabonem
s. epitomatorem eius putarem,ni Heliconpauloinferius quae-
rendusesset, i. e. prope urbemDium. Ulteriusquoque, i.
c. supraPellam, Ludiam navigatumfuisse, Rlausenius ad^
struerevult ad Scylacemcap. 67. (p. 201'): TLoTaîogAv-
diag, noXi g Alyai, xai fiaaiXeioviv avrjj, xai dvdnkovg
figavrijv dvd rov Avdiuv. Notandurn,Scylaciscodicesba-
bere TLOAA VIAIC, undeSalmasiuslenissimacmendatione
extuditIlEAAA TLOAIC. Quid? quod confusionem lite-
rarumE et O in eodem Pcllae nominecodex itinerantHie-
rosolymitani habet (p. 606. ed. Wessel.), ubi legiturCivitas
Polli (Pelli, i. e. Pellae) ; undePolam s. Pollam quis
dictamputabitlinguaMacedonum,Pellam Graccorum. Scy-
lax deindc in suo Mncedoniacpcriplo solos fore mnritimos
De Bardario et de gente.Bardariotarum. 189
locos enumerat , rarius eos , qui sunt intus, ut Apolloniam

Mygdoniae et lacutn Bolben, ubi addit: Elol ds xai al'av
Maxsdoviag (.uaoyaia nollal 9 quas tamen silet. Scyla-
iv
cem vero9 cuiusaetas bellis Persicisposteriorvidetur, quis
Pellara, Macedoniaeregiam, omisisseputabit,Aegas (Edes-
sam, Vodinam) vero, 19) a mari multo quam Pella remo-
tiores, regiaeurbis dignilateante Pellam ornatas, turnso-
lam necropolis memorasse ? Et Ludiam usque ad Edessam
navigari, nondum audivi; immo ties rivi, interhos Bistritza
ab Edessa Ostrobaqueveniens,non fluviusaliquis, e supe-
riore terralabentesin lacumPellae (lacuna Jenidsche)inci-
dunt (Beaujour voy. milit.Vol. I. p. ig5) ; praetereaAxii
ilia particula(jxn6anaaf.ta)^ quam habetStrabo(Exc. lib. VII.
nr.9. p. 35o) , coll. Cousin. 1. c. T. I. p. 84. sq., quamquam
hoc Axii dnoonaoiia altiorisindaginisesse videtur. Ex hoc
igiturlacu aquae emissaeLudiae nomenaccepere,non aquae
ei immissae , coll. Strabone1. c. : ILella eysi h'fivrjvtiqo
avTTJg , i % fjg 0 Avdiaq nOTapbgqbV. Wondicit, St' rjg,
ut Plinius H. N. 4, 10(17) de Strymone per lacumCercinen
fluente. 20)
ad
Egi de Echedoro, Axio, Ludia, Haliacmone. Venio
Bardariotarum Ma-
posteriusdissertationiscaput, gentem
cedonicam.
Eos non anteLeonemSapienteminvenio(a. 886-90^),
in cuius Novella de tbronis(Leunclavii lus Graeco-Rom.
T. I. p. 92.) occurritepiscopusBardariotarum ai) rjroiTovq-
xcov. Leo igitur1. c. tg (16): Tto Qeaaalovi^g QeoGah'ctg
Ig) Aegasab Edessa distinguitPtolemaeus geogr.3, |3 (p. 162

ed. Wechel.), ubi scribitut
MyccCcc.Haec tamenAegeaab Edessa
sq.
non multumclistititcoll. mensuriaPtoJemaei.
20) Ludiam apud neminemscriptorum Hyzantinorum invem,sea
Haliacmona,licet nominehuius non expresso. V. Cantacuz.IV, na-18.,
teste hie fluvius fere
tiireraibus usque ad urbemBerroeatn
quo
vigabaturanno i35o.
3i) Horuraigiturraentioantiquissimum simuicaraani lesumo-
nium est.
ffl.fl&eim WlwU f*WW*i.V* lc5
190 Macedonia a.
(subsunt sequentes cpiscopi)' a 6 KiTQOvg. ft 6 Bt(»$oiaq.

y o ^Qovyovfimag. d 6 SsQpioov. € 6 KaaavSqiag. g 6
Ka^naviag tJtoiKaatQiov. £ 6 JlerQag. r' 6 'EqxovXi'cov
tJtoiÂqSafxiqewg. & 6 'Isqiooov ijzoi ayiov OQOvg. t o
Anijg xal 'Pevuvijg. x 6 BaQdaQicovwv rjoi Tovqkodv.
Io hoc indice difFicillimus
est sensus particulaerpot,
quae veteribus,poetispraesertim, fuitvel; medioaevo fuisse
videturidem quod sive* Verumquis urbemHierissumean-
dera fuisseputabitcum monte sancto (Atho); Glabinitzam
eandem cum Acrocerauniis(Novella Leonis 1. c. : o JTAa/Jt-
vutag ijroi*AxQOxeQavviag) ; TraianopolineandemcumDidy-
moticho(Androniciindexepiscopatuum , in Imperio Orien-
tali libro 8. p. 195. ed, Ven.j? Particula ?Jtolisto aevo
turnhaud raro adhibitafuissevidetur,ubi sedes episcopalis
ab alia mbe in aliam transpositaerat, servatotainensimul
nomineurbis antiquioris , in huius puto honorem. Quare
haec particulaeum sensumhabet, ut idemepiscopatus(non
eadem urbs) duplex nomenhabuissevideatur,vetus et no-
vitium,ubi sedes episcopatustranslataerat ex altera in alte-
ram; quod plane apparetex Androniciani indicisloco modo
allato de Traianopoli. Sic JJtoiidem erit quod particula
xai in eodem indiceLeonis Sap. supra allato, ubi occurrit
d Airijg xai 'Psvu'vjjg(episcopus).22) Sc. Lite fere cva-
nuerat; quare episcopatus Rentinam transferebatur.Sic
legiturepiscopus(DiXinncov xai Jâfiag (i. e. solius Dra-
mae) , de quo videndusMichael Lequien in Oriente christ.
Tol. II. p. 69. 70. Alia exemplapraestatCrusius in Turco-
graeciap. 172 sqq. Simillime, ut hoc unumaddam, parti-
cula vel medio aevo vim particulaeet induit,coll. Cohcilio-
rum Tomo X. (Paris. i644* P- 5 14) • Cum suo clero vel
11) Alia exempla huius usus particulaerjioi praeVieteadem

L'eonisNovella §. 2. 7. 10. 21. 22. 43. 56. Ubi tamenalii de una
cademque urbe cogitabunt , qnae sit antiquo nominevocata et no-
-vitio. Sic plane in indice Andronici1. c. verba XqioiCnokig»}'io*
KafiaXXa(Cavala) eandem urbemsignificant.
De Bardario ct tie gente Bardariotarum. J9i
plebe (i. e. et plebe) ; quernvocis vel ugum irube testima-

niorumprobare possum, non volo. Satis crit, ex eodem
Tomo addere pag. 456, 5i5.
Ergo BardariotaeTurcaequeLeonis imperatorUdiversi
sunt? Primo eqoidemaspectuvix hoc crediderim. Namque
parum probabile videtur, duas nationes eodem episcopatu
comprehensas fuisse. Deinde particulatJtolmedtoaevo baud
raro etiam idem valuissemibi persuasnmest, quod sivesensu
vetere; id quod ii quandoque monstrabunt, qui in istaspar-
tes Novellae Leonianae inquirent , quas citaviin nota. Po-
stremoquaedam naiiones apud Byzantinosbaud raro variis
nominibus insigniuntur, e. g-Serbi (Triballi), Bulgari(Moesi,
Pannonii), Hungari(Turcae) , Gumani (Patzinacitae, Pet-
schnegri),Turcae (Persae) , etc.
Oppones, tales episcopatumnIndices non opus babere
notitiisdoctis, quod secus in annaliumauctoribus , qui le-
gentiumornatusquecausa multaaddunt, per se abuntlantia.
Sed primo videamusde Bardariotis, q«ii non semel
lantumoccurruntin bistoriaeByzantinaemopumentis.Eraut
iq palatio Constantinopolitano cum Cortinariissatellites,pri-
iniceriosubditi,colLGeorgioPachymerein MichaelePalaeo-
logo 4j 29 (ad annum 1272): BaQdaQeuoTagxai KoQTiva-
qi'ovq. Adde antiquioremscriptorem , GeorgiumAcropoli-
tam (bist. cap. 640 > ubi in castrisimperatorisNicaeni oc-
curruntBardariotarum satellitumtentoria; undesimulcogno-
scitur,capta a. 1204 Cpoli Bardapotas cum LascaridisNi-
caeam concessisse. lam vero Codinus(sec. XV.) de oificii*
aulae Cpolitanae4, 5i : . . 01 de BaQdaQuZxai$ig tijv rtjs
avkijg&vgav. . (stationemhabent). Idem ibid. 55: Toi-
avra ivdv{iaru sqv9qu 23) ivivovvai (ilv xai ol BaQdaQiw-
23) Nicetas in AndronicoComneno2, 10: Ou/ pi t# poypro-

pacprj(fOQOvvmQctp<5ovxoi» : Od
Pro his glossa codicis Augustan!
BuQtictQu»xr}G,Non antiquiusnoviantiquitatistestimoaium dpBar-
Hariotarum aulico ministerio,quam hunc Nicetae locum, qiî vcl
ahsque glossa Augustaoade iis intelligcnduserat. Eorura partcwi,
192 Macedonica.
tat . . Ini xsqpaXfjgJt JI e qo txov (poQffta ((poQr^ta) , *Ay~

Idem ibid. 54» •
(cucurbitinum)ivof.taôfxivov.
yovQtordv
Tovtovq ndXai, TliQGag xatd.yivog ovTag, 6
fiaaiXsvg (Theophilus, Michaelis films, a. 829- 842.)
(.is? 01x10 ag exei&sv slg to (tov) Bag dag iov ad-
d-ios nor a/Liov, dg>' ov xai BaQdaQiwjai xaXovv-
rai. Idem ibidem7, i3. (de mensa epulisque imperatoris
Byzantini): Mstu yovvto navrag tov nakanov nokv/QO-
viaai xard tfjvra£ivavrcov,li^XQ1'xa* T(*>vBaodaQicoicov
yard tijv ndrQiov xai tovtodv (poovrjV,ijzoi JI s q-
oiariy siGEQxovrai xai ol yjdXrai,xai no'v%QOVi%ov(n xpdX-
xai
TiOVTsg, psz1 avjo to xovrdxiov.
tj naQ&svog oi] (.isqov
tov in £qov a 10v t ixtsi, xui ndXiv to noXv/goviov
(multosannos imperatori).
IgiturPersae hi Bardariotae esse videntur. Suadere
videnturloci Codiniani; quibusaccedit maiorquaedamaucto-
ritas, Leo Grammaticus , Codino multo antiquior,qui in
Theophilohaec habet (ef. Paris, p. 45o. ; ed. Ven. p. 358):
Toviw TiQoascpvysv QsoyoflogIldQoqg a/Liatw nazQi oivtov
justu FIsqogov xikiaSmv TsaaaQtoxaiSexa , ovg dthei/usv oti-
rog iv rolg di/uaoi xaTaoxqvo&oag,xai elg TOvQftagdnoxaTa-
GT7]Gag*ot fxexQi tov vvv kiyovzai TOVQiiaillsQ-
G(ov. 24) Vixit hie scriptorseculo decimo(JELanke
, de By-
cum uxoribusputo et liberis, Btyzantinus quidam ignotusqueim-
peratorCpolin traustulerat , ut diu post TzaconumMoreoticorum
partemMichaelPalaeologus(Georg.Pachymeres in MichaelePalaeo-
Jogo4,26; coll. NicephoroGregora4, 5.). Tza'conumyeroministe-
riiimnauticumerat Cpoli, Bardariotarum mereaulicum. Tzacones
Cpolin primovenerea, 1269.
.. 24) HorumPersarum,qui priraoin urbe Sinope consederant ,
trigintamillia in regnumGraecorumrecepta essc refertInceitus
ConstantiniPorphyrogeniti continuator in Theophilo(Scriptorespost
Theophanemed. Paris,p. 77.; ed. Ven. p 57). Neque aliterIose-
phus Genesiusregumlibro 3. p. 5g. ocl. Bonn. Bina millia in sin-
gula thematas. provinciasdivisa esse clicuntur (ios. Genesiusatque
Incertusibid.). ParvunaLeonis Grammaticinumerum(14,000) se-
quiturrfuoqueSymeonMagisterinThfophilo(Scriptt.postTheoph.
ed. Paris,p. 415.; ed. Ven. p. 3 12). Zonaras(hist. i5, 29.) habet
13,ooo. CeteiumregniGraecorumprovinciaeXV c maiorinuiuero
DeBardario et de gente Bardai iotarum. 193
zantinarumrerumscriptoribus
graecis. Lips.1677.p. 678).
Leoni addo IncertumConstantini
Porphyrogeniticontinua-
torem(Scriptorespost Theophanemed. Paris*p. 770:
vO&sv axQi$ fiii&v ttjv nQOoijyoQi'av ILsqgwv at
XWV &£(iaTV>V TOVQ[lUl X £X' T,Q COV1(XL , €<jp' ol Q Sl€-
onaQTjaav. Vixit et bic scriplor seculo X., qui verba
facitde eadem plane re, quam narravitLeo Grammaticus
(uterque scriptorvixiteodem seculo, quo Leo Sapiens imp.,
qui mortuusest a. 912.)* Neuter vero Turcis utitur pro
Persis; immouterquein sua TheophilihistoriaTurcas Per-
sasque distinguit,ut diu ante TheophylaclusSimocattahist.
3, 6. 5, 10 (ad Mauriciiimperium).
Reliqui quoque rerumTheophilinarum Persas
scriptores
illos a Graecis in fidern receptos a Turcis, Arabum sociis,
distinguunt.Vide, si tantiest, Genesium1. c. p. 68. 69.
ed. Bonn. Ergo stabitCodini testimonium , qui Bardariotas
dicitPersas.
Venio ad posterioremindicisLeonianigentem, Turcas.
Hos cum Cumanis, in Hungarian!,ut volunt, postMagya-
ros delatis, vel cum Magyarisquidarnunos eosdemqueesse
putabunt.
Missa nunc quaestionede ratione, quae intercederevi-
deturinterCumanosMagyarosque, totierimusin explanan-
da ipsa Turcarumvoce et gente, quos cum BardariotisMa-
cedonicisiungitNovella Leonis unperatoris.Et primoqui-
dem in medio historiaeByzantinaestadio, sc. Comnenico,
Turci sunt iidem,qai Hungari(Magyari). Cedrenusp. 596.
ed. Paris, p. 467. ed. Ven. : Tovg Tov gxovg .. . Ovy-
ygovg xaXovfiivovg {Turcos . . . Ungrosdictos). Zonaras
annal. 16, 27: T<Sv de Tovqxwv, %6ivOiiyyQWV <fy-
(3o,ooo) consequuntur.Sed seculo X. , cuius sunt hi scriptores r

Graecorumimperiumin sola Asia habuitprovincialXV., ia Europa
XII , coll. ConstantinoPorphyrogenito de Them. libr. I. II. Seculo
IX, , i. e. Theophiliimp. aevo, arctioresimperil finesfuisseexis-
timo.
104 Maccdonica.
XaSrr Loquitur uterque de foedere, quod LeO Sapiens,

Novellde nostraeauctor, cum MagyariscontraBulgarospe-
pigit anno Christi888. , coll. Thunmannoin libro eximio:
Vntersuchungen liber die Geschichteder ostL turop. V biker.
T. I. p. i4<> Adde Theodor. Gazam de origineTurcarum
(Leonis Allatii Symmictap. 123. ed. Ven.). Hosque Tur-
cos eosdemesse, qui dehincMagyari{Megeriapud Constan-
tinumPorphyrogenitum) dicebantur, ex historiahuius na-
tionis patet, quam dedit Constantinus Porphyrogenitus de
administr.cap. 4°-? coll. 5i. Deinde simile nomenBarda-
hius (sic, iion Bardariiis)occurritin historiaByzantina,con-
iunctumcum nomineTovQxog , coll. Iosepho Genesiolib. I.
(de imperioLeonis Amalecitae)p. 5. ed. Ven.: BagSavifo
y M Tovqxo$ im'nXqv. Huic Bardanii nomini
t(j> naxQwltk)
a delenominasimilissoni Bardas^ Bardanes, eodem historiae
Byzahtinaestadio frequentia. Quanquam hae voces magis
Persice sonant, quam Magyarice.
Persis (Bardariotis)Codini illustratis,ex me quaeres,
quinarnvere Leonis Turci fuerint ? Ei , qui utrumqueNo-
Vellae Leonianae populumdistinguendum putat, aut erunt
captiviquidam Turcarum apud Genesium et reliqttospost
Theophanemscriptores , i. e. Asiani,qui cum Persis ibidem
iunguntur ; aut eruntEuropaei spontedescendentes in Grae-
ciam e terraboreali (Hungrica, i. e. Turcica); incertum,
quando. Nee magiscertum,sintneHungariae incolis ante
Magyarorumibi adventum(a. 889), an ipsis Magyarisad-
nnmerandi ? Hoc vero, sc. Hungarosfuisse, liquere vide-
tur e vi nominisTurcici in illo rerumByzantinarum stadio.
Sed habeo aliumtestem,Luitprandum in
episcopum legatione
Ottonis ad NicepborumPbocam, Graecorum imperatorem
(Muratoriscript,rer. Ital. Vol. II. p. 485. ; ad calcem Leo-
nis Diaconi ex edit. Bonn. p. 365): Cum obsideretis (Otto-
ncs) Bareas, trecend
lantummodo Ungari iuxta Thes-
salonica.m quingentos ct in Un-
Graecoscomprchenderuut,
De Bardario et de gen to Bardariotarum. 195
successit
gariamduxerunt.Quae res, quia prospere , com*
piditducentos f haud longe Constantino-
Ungariorum
poli in Macedonia facere. Ex quibus,cum
similiter
redirent
incauteper angustam viam,quadragintasiintcapti;
quos nunc Nicephorus , de custodia eductos,
pretiosissimisque vestibus ornatos, patrono s
sibi et deftnsorts parat? secum in Assy riam
due ens. Cum his Bardariotas in aulico rainisterioiunctos
putabis, incertutn , quando. Nam Bardariotarumut satelli-
tumaulicorummentionon ante finem seculi XII. occurrit,
coll. iis, quae exposuimussup. not. 23. Quare iunctishit,
non magisliquet. Propterstirpiumquandamaffinitatem hoc
facturnputabis.
Quo anno Nicephorus Phocas, qui regnarecoepit a. 963.,
hos satellitesMagyaros suae personae admoverit , e Luit-
prandosatis apparet. Evenit hoc neque anno962. , ut falso
opinaturiliustriscomes de Mailath in histor.MagyaricaVol.
I. (Vindobonae 1828. Vol. L p*^40? neque anno 969, ut
narratLupus Protosospatain Chronico(Muratoriscriptt.rer.
Ital. Vol. 5» p*4°): Anno 969. introivhOthorex in Apu-
liam, menseMartii>et ebseditcivitatern Barii, irritoconatu
Imtnoanno 968. debetarirritaBarii in Apulia per Ottoneni
obsidio, eodemqueanno Luitprantdum legationemsuam By-
zantinamobiisseconstat, coll. viro doctissimoVekst (Das
Leben und die ZeitenKaisersOtto desGrossen.Dresd. 1829.
p. 536* not.).
Cum CumanisTurcas (Bardariotes)nostrosalii eosdem
esse suspicaWntur. Male , si quid video. Turcae Leonis
multosunt antiquioresCumanis.
Prkna Bardariotarum (Turcorum) in rebtisGraecoruni
mentio oceurritapud Leonem (a. 886- 912). Quaeres,nwni
is ipse imperatareos inMacedoniamveterissensusreceperit,
an aliquis antecessorum ? Leo cum Magyaris,qui anno 88c>
iu Hungariamimmigrassedicuntur, foedus habuit, paula
196 Macedonia a.
ante, sc. a. 888. initum(Leonis tactica, Ed. Meurs. p. a83.

Cedren.p. 696. ed. Paris. ; p. 467. ed. Ven. Zonaras hist.
16, 12); deinde etiam bello ab illis petitusfuit (Engel.
Gesch, v. UngarnT. I. p. 547•)• Hinc fieripotuit, ut ca-
p'ivos eorum nactus, eos in Macedonia iuxta Bardariotas
coliocaret. Verumliberi Magyarinondumeo temporechri-
stiani erant; quod secus in Bardariotiset Turcis imperato-
ris Leonis, quos Thessalonicensimetropolitae subiectosvide-
mus. Unde aliquamdiuante Leonis imperium in regnoGrae-
corumsedere debebant; id quod ad tempuspaulo antiquius
nos remittit , forsanTheophili(a. 829- 842) imperium.Eo
regnantepugna commissa dicitur interGraecosTurcosquc
(Magyaros) in sinistrolitore Danubii inferioris. Fuerant
enim satis diu antea GraecorumHadrianopolitanorum multa
niiilia a ChrumoBulgaroad ripameius fluviisinistramab-
acta, ubi duce quodam populari, Cordyle,agebant,Bulga-
ris snbditi. Temporisdecursu,patriaepriorisdesiderioacti,
earn repetereconabantur. Quo cognito, Bulgari, eorum
domini, Turcos (Magyaros), qui e septentrionehorurn
GraecorumIstrianorumin hodiernaValachia vel Moldavia
turnhabitabant,adversusabiturientes evocant. Fiunt proe-
lia Graecorumcum Turcis, Hi fugantur. Qraeci, classe
Byzantinae Danubio avecti, in patriam evadunt, manum
forsanTurcorum (Magyarorum)captorumsecurn ducentes.
Acta haec omnia Theophilo regnante,de quibus videndus
Leo Grammaticus in Michaele, p. 364. &ci»ed. Ven. (p*4^8.
sq. ed. Paris.).
Aliara Turcorumnostrorums. Magyarorummanum in
regnoGraecorumapud Acbridem(Lychnidum)inveniremihi
videor, Illyriciorientaliscivitatemsatis claram, paludem-
que Lychnitida , et quidemseculo undecimo. Anna Comne-
na libroIV. (p. 109. ed. Paris, p. 88. ed. Ven.): Twv n£Qi
r rjv *Ayj)idc5v0 ixovvT(ov Tovqxcov* jHorumdux
erat Taticius? patreet genteSarazenus (Anna 1. c.) ; unde
De Bardario et de gente B ard ariotarum. 197
tamen coniicere nolis, milites eius Sarazenos vel Turcos

Asianos sensu nunc vulgarifuisse, quorum nomine passim
iam utiturAnna Comnena. Certe hi Turci Achridenses non
a in
poterantiidem ease ac Persae illi, Theophilo provincias
regai sui distributi.Turn enim (a. 829- 84^) Achris cum
Illyricoaliis parebat, quam Graecis, qui istasregionesinitio
demumseculi undecimiper Basiliumimp., cognomineBui.
garoctonum , recuperarunt.Auxiliaresvero Asiani, a Sul-
tano transmissiGraecorumimperatori Alexio I. (Anna libro
5. p. ,137. cd. Paris., p. no. ed. Ven.) , erantTurci sensu
vulgari5 Turci Achridensespridemibi , sc. in Illyrico, se-
debant. Turcique seculi X. (Magyari)a Sarazenis, Atticam
Graeciamquee parlemaritimavastantibus, satisdistinguuntur
in vitaS. Lucae iunioris§. 62. (AA. SS. ad Februar. T. II.
p. 95. sqq.) : TurcarumgenteincursanteAtticam(Propter
hos Sanctus in insulamquandampropinquamfugit). Sara-
zeni, Atticamoratnsimul infestantes , ibidemdicunturAga-
reni, itemIsmaelltae (Sarazeni). Turci vero S. Lucae fuere
-non alii quam Magyari, isto seculo turnaliis terris, turn
Graeciae infesti. Ergo Turcos Achridensesac Thessaloni-
censeseidemUngrorumgentiassignabis.Ungri veroa Luit-
prandomemoratiTnrcarumMacedonicorumpopulares esse
poterant , ex Hungariasua in regnumGraecorumturn, ut
alias, irrumpentes ; quod non semperbene illiscessissetesta-
tur idem Luitprandus , qui nobis initiumministerii Ungro-
rum aulici apud imperatoresByzantinosprimusaperit.
Et haec fere argumentaesse videntur , quae nos per-
moverepossintad discernendos NovellaeLeonianaeBardario-
tas a Turcis. JVihilominus alia se nobis offerunt, quae fa-
ciunt, ut BardariotasTurcasque eosdemesse putemus. In
his primumlocum obtinetusus particulae^Vo*perquamam-
biguus locis supra allatis. Acccdit veterumsilentiumde
Magyarisad fluviumAxiutn(Bardarium) transpositis.Ma-
cedoniamquidem cum Graecia setulo X. depraedabantur ,
198 Macedonica.
nee iamen habitabant; parva eorunimantisConstantinopolin

abducta est eodem tempore. Turcae vero Novellae Leonia-
nae integroseculo his antiquioressunt, atqtieinter Mace-
doniae incolas recensentur.
Quid multa? Novellae Leonianae verba ijtoi glossam
redolent,quae seculoIX. vel X. tribuinon potest,coll. iis,
quae supra monuide Persarum(et hi fuereBardariotaese-
cundumCodinum)Turcarumquediscrimifle apud scriptores
seculi VII- X. Est tamenhaec glossa meliorisnotae inler-
pretamentum, licet diu post Leonemtextuiintrusum,quod
ex sequentibusapparebit.
Habemus revera BardariotarumTurcarumque nomine
unam nationemMacedonicam , non duas. Videatur Inno-
centiusIII. Papa Romanusepistolarumlibrot5, 18. (ed. Ba-
luz» Paris. 1682. Vol. II. p. 607) i Ad haec ipsi Thessalo-
nicensi metropolisuam confirmamus provincial, in quo
subscriptos episcopatesspeciaiilcr nominibusduximusexpri-
meridos, videlicet: Citrens em , Beriens em ( Berroe-
ensem), Vardariense m , Serviensem^ Platamo-
nensem, Laftgardensem (Langadensem), Adrame-
riensem (Ardameriensem), Nerisiensem (Hierissiensem),
et Cassdndre n sent. Hie index, tertioferepost Leonis
imperiumseculo scriptusturn,cum Latini imperinmByzan.
tinumtenerent(ab a. no4) 9 Leoniannmindicemfererepe-
tit, nil tamen additamentihabet ut Leonianus, et Varda-
riensemquoque episcopatumnude meniorat*Quod solum
mihi documentoest, BardariotasLeonis a Turcis non diver-
sos esse putandos.
Verum sententiam nieanimaximeconfirmat Pouquevillii
nostriauctoritas , qui Bardariotas Macedonicos, veterumpo-
steros, in Macedonia ipse visitavit. Ergo vir eximius in
Voyage de la Grece, Ed. II. Vol. III. p. 74. sqq. : »Je've-
nais de fairedes conquetesgeographiquesen explorant un
pays nouveaupour la science, et en retrouvantau niilieu^
De Bardario et de gente Bar dariotar u». 199
de la poussiere de quelques vitles anciennes, les Gaebres

Bardariotes,qui sont elablis dans la Mace'doinedepuis le
huitiemesiecle de notreere25), et je m'eloignai en tnetlitant
d'autresdecouvertes. Plein d'esp&ances, je revinsjusqu'au
pont de Smighi, d'oi je marchaipendantquatre lieues en
suivantla base verdoyante du montBermius, jusqu'aubourg
de Bogotziko, oh nousnousrefugiames aux approchesd'unorage,
qui commencait a e'clater. J'apprisdes habitants , qui sont
d'origineBardariotes,mais restesChretiens,que de pereen
filstous sont macons, exercantleur metiera Constantinople
et dans les principalesvilles de Yempire,ou ils sont parfbis
appeles en vertu d'ordressuperieurs, corameles squterraz-
zis de la Londgiaria.o Idem ibidem in nota p. 75: »On
seraitd'aprescela embarassed'expliquer, commentces trente
mille Guebres,qui avaientpour £v£quele pr^latde Poliana
(aujourd'huiCogliana, ville ruindevoisiqede Cara - Verria),
suffragunt de Thessaloniqae (Oriens Christianus) , parlaient
le turc- tatate , piiisquefai vu desfragmentsdes evangiles
tradidtsdans cettelanguepour leur usage, lorsqu'ilsetaient
chretiens. Mais cela s'explique: la langue des Sassanides,
dont ils descendaient,e'taitle pehlvi,je le sais: mais Codin
(p. 56) dit, que les Bardariotesadressaientleur felicitations
a l'empereuren langue turque,ou bien en person[locumsu-
pra dedi pag. ig2.].« Idem ibidem: »Ne pourrait- on
dire plus raisonnablement encore, que les 00,000 guerriers
pro vena ient des tribus turcomanes , qui , tout en adoptant
le culte du feu et la religiondes Perses, poavaient cepen-
dant avoir conserveleur langue; car les motsIHqoui, ILbq-
cioti , ôaîGTi , Tovqxiotisont synonymespour les By-
zantins,qui ont dcritsans critiqueni discern ement?«
Persas et Turcas a ByzantinisScriptoribusseculorum
YII - X. vere discretosfuisse, supra monuimus. Arabesne
25) AfFcrt
in nota quosclamByzantinorum
locos de liardariolis,
a nobis quoque supracum aliis ailatoa.
200 M a c e d o n i c a.
(Saiazeni) cum Persis Turcisque eonfusiab iis fuerint,ex-

ponerehoc loco non licet.26) Sed concedo Pouquevillio
doctissirno, aevo Comnenorum et sequentibususque ad ca-
ptarn a Turcis Constantinopolinmodo Turcas27) occurrere,
inodo Persas, ubi sermo est de solis Turcis hodierniss»
Osmanis. Inspice Annam, Eustathium,Nicetain,Acropoli-
tam, PachymerenijGregoram,Cantacuzenum, ut aliosomit-
tam. Puriorem sermonemsectantes scribebant Persae f
vulgaremTurcae.
Quod vero Pouquevilliusde Bardariotishabet titTur-
comanis(Turcis), id unice verumest. Testanturhoc evan-
gelia illorumChristianorum in linguamTurco- Tataricarn
conversa. lam videbis, quam vera sit glossa ilia Novellae
Leonianae (ijroi Tovqxoi*). Erant Turcae stirpe, reli-
gione Christiani. Ergo tjtoi revera erit sive.
Sed Persas et Turcas discernuntscriptoresLeoni imp.
coaevi, nostrosqueBardariotasvocantPersas. Scio equidein,
Persas illi scriptoreseosdem puto dixere, qui prisco aevo
Parthivocabantur,a veteribusPersisdiscernendos,Scythas
ex Asia boreali in Persidemdelatos, et Persarumin regno
ipsoque nominesuccessores. Anonyrm apud Chalcondylaai I.
p. 5. ed. Paris.: "Evioi Ss ndg&cov anoyovovgTovqxovq
ipaolv sivai. Ab his Turcas historiaByzantinorumcoaeva
non raro distinguit ut hostes. Recte. Turcae enimut liberi
nomades, ut cognatiCurdi, 28) agebant, modo his, modo
illis operam suam vendentes,saepius vero praedantes.Undc
tamennon consequitur, stirpe diversos fuisseab iis, qui
26) Incertiscculi scriptor,Darnasctnus, hypodiaconuset Stu-

ditesThessalonicensis, in homiliis neograecescriptis sive The-
sauro (Venet. 1603.p, 5i3.) Arabas, qui a. 904. Thessalonicamce-
perc , Turcasdicit, ubi verba facit de S. Demetrio, Thessaloui-
censiumRossorumquepatrono.
27) Antiquissimus aevi Gomneuiciscriptor,TheophylactusBulg,,
Turcas memorat(pro Persis),cpist.26. (Opp. ed.Ven. T. III. p. 66 f).
28) De Curdis Turcisque coguatis v. TheodoruinGazani ia
Origg.Turc. (Leonis AllatiiSymmictap. lai. ed» Ven,)>
De Bardario et de gente Bar da r iotarum. 201
seculo IX. Persae vocabantur. Iromoid ipsum, quod de

lingua Turco - Tatarica Persarum BardariotarumPouque-
villiustradit,coll. additamento LeonianorjtoiTovqxcov, claro
testimonio est, Persasillos, seculoIX. in regnumGraecorum
receptos , non minusTurcas stirpefuisse,quamTurcas turn
proprie dictos.
Persae (Turcae) illi num iam turnChristianifuerint ,
cum in regnumGraecorumreciperentur , necne, e scripto-
ribus Graecorumnon liquet. Prius tamen mihi probabile
est. Eorum certe dux Theophobus (nomenviri pristinum
s. Asiaticumignoro) in Aula ByzantinaeducatusChristia-
nusque fuii; et Tbeopbilusimp. Persarumgentiliberacum
Graecis connubia{iniya[u'uv)concessit(ConstaniiniPorpby-
rogeniticontinuatorcap. 21., in Scriptt.post Tbeophanem
p. 70. ed. Paris.) ; quod non aliterfieripotuit,quam si Per-
sarum quaedam copia turnChrislisigna sequebatur. Utut
statuas, fine eiusdem seculi, quo in regnumGraecorum
transierant,Cbristianifuereii Persae, qui in Macedonian!
receptifuerant 9 coll. Novella Leonis. De reliquis iliorum
receptorumeorumqueposterisnil proditumvidetur.
Nomen suumBardariotaea fluvioBardarioaccepissevi-
dentur, quam Codioi reliquorumque Graecorumsententiam
fuissenullus dubito. Poteranttamen fluvioipsi ex se no-
men dare, quod certe nee Slavice sonat, nee Bulgarice.
Quid? quod Turcicamfluviietyrnologiam Hadschi- dial fa
proditin Rumeliaet Bosnia p. 87. Adde Nos supra p. 186.
Deintle non unus tantumTurciae fluviusab accolis nomen
accepit; ut Strymon(Strumabulgarice)Turcis modoestflii-
men Marmar, ab oppido quodam medli aevi Marinario,
modo flumenOrfan> ab oppidoOrfano; neque aliter vele-
rum lacus Cercinenunc audit Tukinos, a pago vicinoTa-
kinos. Sed de bis alibi agam.
Hoc mihi certumesse videtur,Persas s. Turcas Tbeo-
phili imperatoris ad ipsumAxium(Bardarium) initio trans-
202 Macedonia a;
latos fuisse. Hinc forsanoriginemtraxitTurcicumoppidum

Jenidsche - Vardar, inferioriBardario vicinum (Hadschi-
Chalfa1. c. p. 85.). 29) De superioreBardario, vel etiam
medio, nolis cogitare, ut sede pristinaadvenarum. Nam-
que seculo IX. ista Macedonia e pars Bulgarica fait, non
Graeca. JNunc ex occidenteBardarii, procul ab hoc f]umi-
ne , habitant,in oppidoBogotzico, ad Haliacmonem(Poti-
quev. VoL III. p. 740 5 30) in oppido Anaselitza e meridie
Bogotzici(Pouquev. Vol.11, p. 509), et in pagis quibusdam
ex occidenteet septentrione urbisCastoriae(Pouquev. Vol.
III. p. 27.}. Qui propeCastoriamversantur,nuncsuntTur-
cae religione(Pouquev. T. III. 1. c. p. 27.) , seculo forsan
XVI. a sacrisChristianisvi aversi.
Urbs eorumepiscopalisPoliana fuit,hodie, ut Pouque-
villio videtur(Vol. III. p. ^5. not.), Cogliana, nunc eversa
(Tab. geogr.Lap.)? prope ad Haliacmonem,e septentrione.
Indicesepiscopates LeonisSap. atque InnocentiiIII. idem sua-
dent, si ad ordinemepiscopatuumThessalonicensium diligentius
attenderis , quo in utroque indice enumerantur.Ad secu-
lum XVI. MartinusCrusiusin Turco- Graeciahabet episco-
pum, qui se subscripsitinioxonoQnoksavivtjgxai JBaQdioo-
Qiicov, ubi TlofadvyQ legendumet BaydaQicoTwv , coll. eo-
deni Crusio p. 287., ubi alia subscriptiobene sic se habet:
o nokidvqgrsQaoiftog. Eadem subscriptioiterumoccurrit
p. 558. Sed autographoinscriptum erat: 'EmoxontjQeaoa-
31)
, ILfoXeavivrj.
XovixtjQ
Quando Poliana destructafuerit, non constat. Quod
•29) Idem TurcfcusscriptorBardariuraindc ab iirbeJenidsche -

Vardar maioremfierinarrat. Ergo vix eadem esse poterit haec
urbs cum turcicaurbe Jenidsche (Neapoli dixeris),propead Ludiae
lacum (e septentrioneruderumPellae), quae eodem nomine iam
ad annum14^0 apud Io. Anagnostam occurrit(narrat.lure. cap. 20).
3o) Alibi (Vol. II. p. 391.) Pouquevilliuseos nunc ad Axium
babitaredicitj nil document!aileiens.
3 1) PaguinquendamPoliana ad mediumAxium invenio, qui
tamenalienusest a nostratractationc.
D c B a rd a ri o e t d e g e nte Bardariotar'um. 203
enimCrusiusearn memorat,inde non consequitur,Polianam

sec. XVI. superstitemfuisse. Poliana nomen veteris urbis
episcopalis, ut in aliis medii aevi monumentis,significare
potest. Quid ? quod diu ante (sec. XI) ilia regio pessime
habitaest a Normanniscruciatis,qui anno 1097 per regnum
Graecorum proficiscebantur , terram Sanctam petentes. li
prope Castoriam, quidem ex orienteeius et meridie,
et
castrumhaereticorum, in Pelagonia situm(quae usque ad
Haliacmonempatuil aevo medio)? igni ferroqueeverterunt,
de quo praeter alia scriptavideanturGesta Peregrinantinm
Francorumcap. 4» (Gesta Dei per Francos ed. Bongars.)*
Verum in hoc ut in alias huius dissertation is partesii dili-
gentiusinquirent, qui istamquandoque Macedoniae partem
veterisgeographiaegratia adibunt.
Bardariotarumepiscopatumnon affertCousineiyusin
itinereMacedonicoVol. I. p. 48. , sc. potioresputo mcnip-
rans, non omnesThessalonicensis praesulissuffraganeos.

Macedonica

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Macedonica

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Read more about Early Journal Content at http://about.jstor.org/participate-­‐jstor/individuals/early-­‐

i) HistoriaThessalonicae,res gestasusque ad annumChr 904.

razenicoanni904*1testeCameniatain narrationeSaraz. cap. 25.

phorus vero Chumnus,eiusdem, cuius DemetriusCydonius,

appellencti locus. Cum ultimis ea confer, quae alio loco

*A£iovnOTajnov ixfioXaiJlTo- ' yo | p g. IliSQiag AvSiov no-

nXw/tiivov, w xetinSQixXv^Oftivj] zqv ix nXayiovnliVQur,tuXg

Graeciamitinereroaritimo petens. Unde consequitur,Ta-

6) Thermaeum Soliuus rjuoquc (licit polyliist. cap. i4t • • • De

nemoibi sitas novit. Vides, Plinii in hac geograpliiaeMa-

cut imperaverat,Orestidem dixit Posteriorem denQminationem ser-

Mirerisquoque, quod nomeneius apud eos mediiaevi scri-

8) Ecbolo Cameniataevctus Aenca imposila cssc dcbuit, ft

Aquae raritatemprope oram orientalemCameniataquoque

e&traneumnon alium fuisse puto, quam septentrionalem*

II. De Bardarioet de genteBardariotarum.

Tfressalonicenses p. X) ad ipsumAxiuraflumensitam nar-

rium)flumen, deinEchedorum,deniqueThermam recenset

acmonc confandit Stritterus in MemoiT.(Index hist,ct geo-

2) Litac situs^ maximopercdisputatus,ex hoc Bryenniiloco

niatae numeroexcipiendus est, cum sit fere torrens. Surit

tov ices svdcufAOPia? pQOTOig dlfiodtictv

(CousineryVoyage. Vol. I. p. 6i.). 7) Alveus eius Inferior

7) In Axii accentuGraeco variariconstat,aliis *A%iogscriben-

vSdroDP(pvaiq , (lanxt%ovad re xai xaxaxkv^ovaa xd tf&t-

q icog uvtqvovofid^ovai. cPetfisvyaQ uvio&svand tcSv§y-

10) Mcdelamin transcursu

narratiocum Bryenniimaritiverbis, quem ante coniugem

xai GeooaXovixys §£&vtos norapov; ubi Axius signifi-

non expressit, tamenverisimileest ex eius verbis1.c. p. 6t>

Strumnhza,Strimbilza)ambigitur. Ea oppida e menteBry-

countriesetc. ParteII. Sect.III. p.534): The bestinfor-

(1. *Atyibv)ovo/xd%ovoi.Idem hist.c. 69. : Tbv BaoSaQiov

loci'ssupra citt. SimilemqueBardarii scriptionem (JBaptfa-

nem habere: Kai ytv6(xevoi xurd rov *Aiihvnora^idv, og

Berol. 1825. p. 53., ibique Tab. geograph. Quid? quod Bolbe

notaiiov* Etymologiamvocis Turcicam affertHadschi-

destructum? Id vero Ipsumme movet, ut Theopiiylactum

Axiumf non Slrymonern , Axio licet maiorcm,Macedo-

locos enumerat , rarius eos , qui sunt intus, ut Apolloniam

Ig) Aegasab Edessa distinguitPtolemaeus geogr.3, |3 (p. 162

(subsunt sequentes cpiscopi)' a 6 KiTQOvg. ft 6 Bt(»$oiaq.

11) Alia exempla huius usus particulaerjioi praeVieteadem

plebe (i. e. et plebe) ; quernvocis vel ugum irube testima-

23) Nicetas in AndronicoComneno2, 10: Ou/ pi t# poypro-

tat . . Ini xsqpaXfjgJt JI e qo txov (poQffta ((poQr^ta) , *Ay~

(3o,ooo) consequuntur.Sed seculo X. , cuius sunt hi scriptores r

XaSrr Loquitur uterque de foedere, quod LeO Sapiens,

ante, sc. a. 888. initum(Leonis tactica, Ed. Meurs. p. a83.

tamen coniicere nolis, milites eius Sarazenos vel Turcos

nee iamen habitabant; parva eorunimantisConstantinopolin

de la poussiere de quelques vitles anciennes, les Gaebres

(Saiazeni) cum Persis Turcisque eonfusiab iis fuerint,ex-

26) Incertiscculi scriptor,Darnasctnus, hypodiaconuset Stu-

seculo IX. Persae vocabantur. Iromoid ipsum, quod de

latos fuisse. Hinc forsanoriginemtraxitTurcicumoppidum

•29) Idem TurcfcusscriptorBardariuraindc ab iirbeJenidsche -

enimCrusiusearn memorat,inde non consequitur,Polianam

You might also like

Read more about Early Journal Content at http://about.jstor.org/participate-‐jstor/individuals/early-‐