JU Treća gimnazija

LABORATORIJSKA VJEŽBA 1
Određivanje reda veličine molekula oleinske kiseline

Grupa:

1.Aladžuz Azra
2.Čankušić Džana
3.Hajrić Vedad

Profesorica: Mujić Erna Sarajevo, decembar 2019.

Teorijski dio:
U građi fizičkih tijela, atome najčešće susrećemo u hemijskim jedinjenjima jednih s drugima, kao
molekule. Molekule su najmanji nosioci fizičkih i hemijskih svojstava neke supstance. Pošto su
molekule izgrađene iz atoma, znači da one predstavljaju jedan složen sistem dvije ili više
atomskih jezgri i njihovih objedinjenih elektronskih omotača. Molekula se može sastojati od
atoma istog elemenata ili od atoma više različitih elemenata. Veličina molekule ovisi o broju,
vrsti i rasporedu atoma i većinom je u granicama između od 0,1 do 10 nanometara, dok je masa
obično između 10–24 i 10–20 grama.

Masne kiseline su karboksilne kiseline, često s dugim nerazgranatim tijelom (lancem), a mogu
biti zasićene ili nezasićene. Velika većina prirodnih masnih kiselina ima parni broj ugljikovih
atoma.

Oleinska kiselina je mononezasićena omega-9 masna kiselina nađena u raznim životinjskim i

biljnim mastima. Njena formula je CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH. Mononezasićene masti
(mononezasićene masne kiseline) su masne kiseline koje imaju jednu dvostruku vezu u lancu
masne kiseline, dok je ostatak lanca vezan jednostrukim vezama. Mononezasićene masne
kiseline imaju višu tačku topljenja od polinezasićenih masnih kiselina i nižu od zasićenih masnih
kiselina. Mononezasićene masne kiseline su tečne na sobnoj temperaturi.
Aparatura:

 Pipeta
 Oleinska kiselina
 Menzura
 Alkohol
 Kreda
 Plitka posuda
 Voda
 Linijar

Opis vježbe:
U plitku posudu sipati vodu. Nastrugati prah od krede na papir i puhnuti tako da prekrije vodu u
posudi. U pipetu uvuči 1 cm3 oleinske kiseline, a zatim ispustiti u menzuru. U tu menzuru sipati
alkohol do 100 cm3. Od te količine pipetom uzeti 1 cm3 i sipati u drugu menzuru i ponovo
dosuti alkohola do 100 cm3. Na taj način smo dobili da u 1 cm3 rastvora ima 10-4 cm3 oleinske
kiseline. Od tog rastvora pipetom uzeti oko 0,3 cm3 i sipati na mirnu površinu vode. Nastaje
masna površina S=r2π. Ako pretpostavimo da se formirao monomolekulski sloj oleinske kiseline,
onda je zapremina mrlje V=Sd, gdje je prečnik jedne molekule d=V/S, pri čemu je V=0,3 * 10-4
cm3, S je izmjerena površina masne mrlje. Prečnik mrlje izmjeriti linijarom.
 Br. mjerenja r(m) S(m2) V(m3) d

S=r2π
V=Sd
d=V/S
V=0,3 * 10-4

Greške pri mjerenju:

Srednja vrijednost: fsr=(f1+f2+f3+f4)/4
fsr= 52 Hz

Apsolutna greška:
Δf1 = | fsr – f1 | = 9 Hz
Δf2 = | fsr – f2 | = 4 Hz
Δf3 = | fsr – f3 | = 3 Hz
Δf4 = | fsr – f4 | = 1 Hz

Relativna greška:
Δfsr = (Δf1+ Δf2+ Δf3+ Δf4)/4 = 4,25 Hz
Σ= Δfsr/ fsr * 100% = 8 %