Υλικό Φυσικής-Χημείας Ρευστά.

Το ιξώδες και η κίνηση της πλάκας.

Πάνω σε ένα τραπέζι έχει στρωθεί ένα λεπτό στρώμα μηχανέλαιου

πάχους  =0,1cm. Μια πλάκα μάζας m1=0,5kg και εμβαδού 
Α=0,2m2, ηρεμεί πάνω στην γλυκερίνη. Δένουμε την πλάκα με
αβαρές νήμα, το οποίο αφού περάσουμε από αβαρή τροχαλία όπως
στο σχήμα, στο άλλο του άκρο του δένουμε ένα σώμα Σ, μάζας
m2= 0,5kg, το οποίο κάποια στιγμή (t=0) αφήνουμε να κινηθεί.
i) Να βρεθεί η αρχική επιτάχυνση του σώματος Σ.
ii) Αν μετά από λίγο, το σώμα Σ αποκτά σταθερή ταχύτητα πτώσης υ=10cm/s, να βρεθεί ο συντελεστής
ιξώδους του μηχανέλαιου.
iii) Ποια η επιτάχυνση της πλάκας τη στιγμή που έχει ταχύτητα υ1=4cm/s, θεωρώντας ότι κάθε στιγμή ι-
σχύει η γνωστή εξίσωση για την τριβή που ασκείται στην πλάκα από το μηχανέλαιο.
Δίνεται g=10m/s2.

Απάντηση:

i) Στο διπλανό σχήμα έχουν σχεδιαστεί οι δυνάμεις που ασκού- 

 N 
νται σε πλάκα και σώμα Σ, όπου αφού το νήμα και η τροχαλία T T1

είναι αβαρή, η τάση του νήματος, που ασκείται στα σώματα T1
 
έχει το ίδιο μέτρο Τ1, ενώ T είναι η δύναμη τριβής που δέχε-
w1 

ται η πλάκα από το μηχανέλαιο. Η πλάκα ισορροπεί στην κα- w2
τακόρυφη διεύθυνση, οπότε Ν=w1.

Η τριβή έχει μέτρο T  nA , οπότε για t=0, όπου υ=0 δεν

ασκείται τριβή και από το θεμελιώδη νόμο της μηχανικής για κάθε σώμα, έχουμε:

Σώμα Σ: ΣF=m2∙α → m2g-Τ1=m2α

Πλάκα: ΣFx=m1α → Τ1=m1α

Τα δυο σώματα προφανώς θα κινούνται μαζί, οπότε με πρόσθεση κατά μέλη παίρνουμε:

m2 g 0 ,5
m2 g  ( m1  m2 )a  a   10 m / s 2  5 m / s 2
m1  m2 0 ,5  0 ,5

ii) Μόλις τα σώματα αποκτήσουν σταθερή ταχύτητα, θα έχουμε ΣFΣ=0 ή Τ1=w2, αλλά και ΣFπ=0, οπότε:

Τ1=Τ→ m2 g  nA →


m2 g 0 ,5  10  0 ,1  10 2
n   0 ,25 N  s / m 2 .
A 0 ,2  0 ,1

www.ylikonet.gr 1
Υλικό Φυσικής-Χημείας Ρευστά.

iii) Τη στιγμή που η ταχύτητα των σωμάτων είναι υ1 η τριβή που ασκείται στην πλάκα, έχει μέτρο:

 4  10 2
T  nA  0 ,25  0 ,2  N  2N
 0 ,1  10  2
Από το θεμελιώδη νόμο της μηχανικής για κάθε σώμα, έχουμε για:

Σώμα Σ: ΣF=m2∙α1 → m2g-Τ1=m2α1

Πλάκα: ΣFx=m1α1 → Τ1-Τ=m1α1

Τα δυο σώματα προφανώς θα κινούνται μαζί, οπότε με πρόσθεση κατά μέλη παίρνουμε:

m2 g  T  ( m1  m2 )a1 (1)

m2 g  T 0 ,5  10  2
a1   10 m / s 2  3m / s 2 .
m1  m2 0 ,5  0 ,5

Σχόλιο για καθηγητές:

Ο παραπάνω εξίσωση (1) γράφεται:

 d
m2 g  nA  ( m1  m2 ) →
 dt
d 
( m1  m2 )  nA  m2 g  0
dt 
Η παραπάνω, είναι μια διαφορική εξίσωση της μορφής:

dx
A  Bx  C  0
dt
B
C   t 
Η λύση της οποίας είναι της μορφής x   1  e A  και στην περίπτωσή μας:
B  

nA nA
m g  t  m g   t 
  2  1  e m1  m2    2  1  e m1  m2  
nA   nA  
  

m2 g
Έτσι για t→∞,    0 ,1m / s η λεγόμενη και οριακή ταχύτητα. Στην πράξη βέβαια η ταχύτητα αυ-
nA

τή αποκτάται σε χρονικό διάστημα t  5

m1  m2   5 ( 0 ,5  0 ,5 )  0 ,1  10 2 s  0 ,1s !!!
nA 0 ,25  0 ,2


Όλα αυτά βέβαια, με την προϋπόθεση, ότι η εξίσωση T  nA ισχύει κάθε στιγμή και όχι μόνο όταν έχου-

με σταθερή ταχύτητα, πράγμα όχι απόλυτα σωστό…

www.ylikonet.gr 2
Υλικό Φυσικής-Χημείας Ρευστά.

Υλικό Φυσικής-Χημείας
Γιατί το να μοιράζεσαι πράγματα, είναι καλό για όλους…
Επιμέλεια:

Διονύσης Μάργαρης

www.ylikonet.gr 3