Veza između padavina i oticaja

„ Sliv kao sistem:

z sistem u kome se vrši transformacija padavina u oticaj
z ulaz u sistem: padavine
z izlaz iz sistema: oticaj
kiša

vreme
Padavine
ulaz model izlaz
(P) (sliv) (Q)
protok

Gubici: infiltracija,
ET, itd. Oticaj
vreme

Veza između padavina i oticaja

„ Izučen sliv
z postoje merenja na izlaznom profilu

„ Neizučen sliv
z ne postoje merenja na izlaznom profilu → modeliranje procesa
padavine-oticaj

1
Modeli fizičkih sistema
„ Uprošćene predstave fizičkih sistema i procesa koje se
koriste za analizu i prognozu rada sistema
z fizički modeli
ƒ laboratorijski uslovi?
z matematički modeli
ƒ jedna ili više jednačina kojima se opisuje ponašanje sistema (sliva)

„ “Model padavine-oticaj” – matematički model procesa

transformacije padavina u oticaj
z na osnovu poznatih padavina određuje se nepoznat oticaj sa
razmatranog sliva

ulaz model izlaz

(P) (sliv) (Q)

Modeli padavine-oticaj
„ Različit stepen uprošćavanja stvarnih procesa – različita
shematizacija procesa
z zavisi od raspoloživih ulaznih podataka i konkretnog zadatka tj.
informacija koje treba da pruži, npr.
ƒ za određivanje poplavnog talasa određene verovatnoće pojave:
modelira se direktan oticaj, dovoljna procena gubitaka na
infiltraciju
ƒ za ocenu ponašanja sliva u budućim uslovima nakon planiranih
promena na slivu: modeliranje oticaja u dužem periodu vremena na
osnovu dugačkog zapisa kiša, evapotranspiracija i potpovršinski
procesi imaju značajnu ulogu u formiranju oticaja, detaljniji model
koji može da prati promenu vlažnosti na slivu

2
Komponente modela padavine-oticaj
„ Modeli efektivne kiše = proračun gubitaka
z transformacija ukupne (bruto) kiše u efektivnu (neto) kišu
z zapremina oticaja
„ Modeli hidrograma direktnog oticaja
z transformacija efektivne kiše u direktan oticaj
z prostorno-vremenska preraspodela efektivne kiše u oticaj
„ Modeli baznog oticaja
z simulacija sporog potpovršinskog i podzemnog oticaja
„ Modeli tečenja u vodotocima
z simulacija tečenja u koritima vodotoka
z transformacija (propagacija) poplavnog talasa
„ Drugi modeli
z simulacija rada objekata (obilazni kanali, akumulacije, retenzije, ...)

Modeli padavine-oticaj

Modeli padavine-oticaj
„ Modeli efektivne kiše
„ Modeli direktnog
oticaja
• koeficijent oticaja
(proporcionalni gubici)
• metoda SCS-CN
• konstantni gubici
• Hortonova jednačina
• Green-Ampt
• Racionalna metoda
• jedinični hidrogram
• metoda izohrona
• kinematski talas

3
Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)
„ Cilj: određivanje zapremine oticaja / efektivne kiše
funkcija gubitaka
vreme

intenzitet kiše
tk
Pe Pe = ∫ ie (t ) dt
0

efektivna kiša
protok

direktan oticaj
TB
V d = ∫ Q d (t ) dt = Pe ⋅ A
0

vreme

Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)

„ Metoda proporcionalnih gubitaka
z koeficijent oticaja kao koeficijent proporcionalnosti

ie = η ⋅ i i g = (1 − η) ⋅ i
Pe = η ⋅ P
intenzitet kiše

pala kiša
efektivna kiša

ig

ie

vreme

4
 Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)
„ SCS metoda
z Soil Conservation Service, US Dept. of Agriculture

Pe F Pe P − F0 − Pe
= a → =
intenzitet kiše

P − F0 d P − F0 d
P = Fo + Fa + Pe
( P − F0 ) 2
Pe =
P − F0 + d
Pe
F0 = 0.2d

Fo Fa ( P − 0.2d ) 2
Pe =
P + 0.8d

vreme
⎛ 1000 ⎞
d = 25.4 ⋅ ⎜ − 10 ⎟ [mm]
⎝ CN ⎠

Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)

„ SCS metoda

( P − 0.2d ) 2 ⎛ 1000 ⎞
Pe = d = 25.4 ⋅ ⎜ − 10 ⎟ [mm]
P + 0.8d ⎝ CN ⎠
80

70

60

50 CN = 100
95
Pe (mm)

40 90
85
80
30 75
70
20 65
60 55
50
10

0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120
P (mm)

5
Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)
„ SCS metoda
z Uslovi prethodne vlažnosti zemljišta I, II i III
ƒ uslovi I – suvi prethodni uslovi
ƒ uslovi II – prosečna prethodna vlažnost
ƒ uslovi III – velika prethodna vlažnost

4.2 CN II 23 CN II
CN I = CN III =
10 − 0.058 CN II 10 + 0.13 CN II

z Broj krive CN zavisi od

ƒ hidrološke grupe tla (A – peskovi, B, C, D – gline)
ƒ vrste površine (namene i stanja)

Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)

„ SCS metoda
z broj krive CN zavisi od namene (vrste) površina i sastava tla
(hidrološke grupe)
z Hidrološke grupe tla (klasifikacija prema mogućnosti za upijanje
vode po zasićenju zemljišta):
ƒ A (najmanja mogućnost oticanja): duboki peskovi sa vrlo malo
ilovače i gline, duboki porozni les.
ƒ B: pretežno peskovita tla manje dubine i les manje dubine i slabijeg
sastava
ƒ C: plitka tla i tla koja sadrže glinu i koloide
ƒ D (velika mogućnost oticanja): pretežno gline visokog procenta
bubrenja kao i neka plitka tla sa skoro nepropusnom podinom blizu
površine

6
Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)
„ SCS metoda
z broj krive CN

Namena zemljišta Hidrološka grupa tla

A B C D
Obrađeno zemljište: u smeru pada terena 72 81 88 91
po izohipsama ili terasama 62 71 78 81
Pašnjak ili prirodna livada:
sa slabim uslovima za upijanje 68 79 86 89
sa dobrim prilikama za upijanje 39 61 74 80
Livada stalna (kultivirana)
sa dobrim prilikama za upijanje 30 58 71 78
Šuma: sa slabim uslovima za upijanje 45 66 77 83
sa dobrim prilikama za upijanje 25 55 70 77
Otvoren prostor, travnjaci, travnati sportski tereni, groblja i sl.
dobri uslovi: trava na 75% ili više površine 39 61 74 80
srednji uslovi: trava na 50% do 75% površine 49 69 79 84

Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)

„ SCS metoda
z broj krive CN

Namena zemljišta Hidrološka grupa tla

A B C D
Gradska jezgra, površine sa poslovnom i komercijalnom namenom
89 92 94 95
(85% nepropusnih površina)
Industrijske zone (72% nepropusnih površina) 81 88 91 93
Stambene zone
sa 65% nepropusnih površina 77 85 90 92
sa 38% nepropusnih površina 61 75 83 87
sa 30% nepropusnih površina 57 72 81 86
sa 25% nepropusnih površina 54 70 80 85
sa 20% nepropusnih površina 51 68 79 84
Asfaltirani parkinzi, krovovi, prilazni putevi 98 98 98 98
Putevi i ulice
asfaltirani sa ivičnjacima i slivnicima 98 98 98 98
nasuti šljunkom 76 85 89 91
zemljani 72 82 87 89

7
Modeliranje efektivne kiše (gubitaka)
„ SCS metoda

⎧[ P (t ) − 0.2d ] 2
visina kiše

pala kiša ⎪ , P (t ) > 0.2d

P (t ) + 0.8d
efektivna kiša ⎪⎪
Pe (t ) = ⎨
⎪ 0, P (t ) < 0.2d
⎪
⎩⎪
vreme
pala kiša
intenzitet kiše

efektivna kiša

ig

ie

vreme

Modeliranje direktnog oticaja

„ Transformacija efektivne kiše u oticaj
z “propagacija” efektivne kiše do izlaznog profila sliva
„ Vreme putovanja i vreme koncentracije
z izohrone: linije istog vremena putovanja vode do izlaznog profila sliva
z vreme koncentracije: najduže vreme putovanja (hidraulički najduži put)

tc = n∆t

3∆t
2∆t
∆t

8
Modeliranje direktnog oticaja
„ Princip transformacije talasa
1. translacija
2. ublaženje
translacija

Q
ulazni
talas ublaženi maksimum

izlazni talas

Modeliranje direktnog oticaja

„ Metoda izohrona - čista translacija efektivne kiše
z pretpostavka: kiša je ravnomerna po površini sliva
ie

i e3
i e2
...
t = Δt : Vo1 = i e1 ⋅ Δt ⋅ a1 → Q1 = i e1 ⋅ a1
i e1

t = 2Δt : Q 2 = i e 2 ⋅ a1 + i e1 ⋅ a 2
0 Δt 2Δt 3Δt ... t
t = 3Δt : Q3 = i e3 ⋅ a1 + i e 2 ⋅ a 2 + i e1 ⋅ a 3
t = 4Δt : Q 4 = i e 4 ⋅ a1 + i e3 ⋅ a 2 + i e 2 ⋅ a 3
a3 t = 5Δt : Q5 = i e5 ⋅ a1 + i e 4 ⋅ a 2 + i e3 ⋅ a 3
tc = 3∆t ...

a2
2∆t
a1

∆t

9
Metoda izohrona
„ Metoda izohrona – specijalni slučajevi
z kiša pada ravnomerno po površini sliva, ie = const
z ai = a
z tk → ∞

1 t
t = Δt : Q1 = i e1 ⋅ a1 = i e a = 3 i e A
2
t = 2Δt : Q2 = i e 2 ⋅ a1 + i e1 ⋅ a 2 = 2i e a = 3 i e A ie

t = 3Δt : Q3 = i e3 ⋅ a1 + i e 2 ⋅ a 2 + i e1 ⋅ a 3 = 3i e a = i e A Q

t = 4Δt : Q4 = i e 4 ⋅ a1 + i e3 ⋅ a 2 + i e 2 ⋅ a 3 = 3i e a = i e A
t = 5Δt : Q5 = i e5 ⋅ a1 + i e 4 ⋅ a 2 + i e3 ⋅ a 3 = 3i e a = i e A
Qmax = ie A
...

0 tc t

Metoda izohrona
„ Metoda izohrona – specijalni slučajevi
z kiša pada ravnomerno po površini sliva, ie = const
z ai = a
z tk = tc

tk = tc
1
t = Δt : Q1 = i e1 ⋅ a1 = i e a = 3 i e A t
2
t = 2Δt : Q2 = i e 2 ⋅ a1 + i e1 ⋅ a 2 = 2i e a = 3 i e A
ie
t = 3Δt : Q3 = i e3 ⋅ a1 + i e 2 ⋅ a 2 + i e1 ⋅ a 3 = 3i e a = i e A Q
2
t = 4Δt : Q4 = 0 ⋅ a1 + i e3 ⋅ a 2 + i e 2 ⋅ a 3 = 2i e a = 3 i e A
1
t = 5Δt : Q5 = 0 ⋅ a1 + 0 ⋅ a 2 + i e3 ⋅ a 3 = i e a = 3 i e A
Qmax = ie A
t = 6Δt : Q6 = 0 ⋅ a1 + 0 ⋅ a 2 + 0 ⋅ a 3 = 0

0 tc 2tc t

10
Metoda izohrona
„ Metoda izohrona – specijalni slučajevi
z kiša pada ravnomerno po površini sliva, ie = const
z ai = a
z tk > tc
tk > tc
t c = 3Δt , t k = 4Δt
1 t
t = Δt : Q1 = i e1 ⋅ a1 = i e a = 3 i e A
2
t = 2Δt : Q2 = i e 2 ⋅ a1 + i e1 ⋅ a 2 = 2i e a = 3 i e A ie
Q
t = 3Δt : Q3 = i e3 ⋅ a1 + i e 2 ⋅ a 2 + i e1 ⋅ a 3 = 3i e a = i e A Qmax = ie A

t = 4Δt : Q4 = i e 4 ⋅ a1 + i e3 ⋅ a 2 + i e 2 ⋅ a 3 = 3i e a = i e A
2
t = 5Δt : Q5 = 0 ⋅ a1 + i e 4 ⋅ a 2 + i e3 ⋅ a 3 = 2i e a = 3 i e A
1
t = 6Δt : Q6 = 0 ⋅ a1 + 0 ⋅ a 2 + i e 4 ⋅ a 3 = i e a = 3 i e A
t = 7Δt : Q7 = 0 ⋅ a1 + 0 ⋅ a 2 + 0 ⋅ a 3 = 0
0 tc tk tk + tc t
tc tc

Metoda izohrona
„ Metoda izohrona – specijalni slučajevi
z kiša pada ravnomerno po površini sliva, ie = const
z ai = a
z tk < tc
tk < tc

t
t c = 3Δt , t k = 2Δt
1
t = Δt : Q1 = i e1 ⋅ a1 = i e a = 3 i e A ie

2 Q
t = 2Δt : Q2 = i e 2 ⋅ a1 + i e1 ⋅ a 2 = 2i e a = i A
3 e
2
t = 3Δt : Q3 = 0 ⋅ a1 + i e 2 ⋅ a 2 + i e1 ⋅ a 3 = 2i e a = 3 i e A tk
Qmax = t ie A
c
1
t = 4Δt : Q4 = 0 ⋅ a1 + 0 ⋅ a 2 + i e 2 ⋅ a 3 = i e a = 3 i e A
t = 5Δt : Q5 = 0 ⋅ a1 + 0 ⋅ a 2 + 0 ⋅ a 3 = 0
0 tk tc tk + tc t
tc
tc

11
Racionalna metoda
„ Racionalna metoda
z Mulvaney, 1850
Q = η⋅i ⋅ A

η – koeficijent oticaja
i – intenzitet kiše trajanja tk = tc
A – površina sliva
„ Osnovne pretpostavke:
z intenzitet efektivne kiše konstantan tokom trajanja kiše
z kiša ravnomerno raspoređena na slivu
„ Primena
z za male slivove (preporuke: do 25 km2)
z kao metoda za dimenzionisanje kolektora kišne kanalizacije

Racionalna metoda
„ Tri osnovna slučaja
intenzitet kiše

a) tk = tc
tk = tc

Q = η⋅i ⋅ A
protok

tc tc

12
Racionalna metoda
„ Tri osnovna slučaja

intenzitet kiše
b) tk > tc
tk

Q = η⋅i ⋅ A
protok

tc tc
tk

Racionalna metoda
„ Tri osnovna slučaja
intenzitet kiše

c) tk < tc
tk

tk
Q = η⋅i⋅ A
tc
protok

tk tk
tc

13
Racionalna metoda
„ Poređenje tri osnovna slučaja
tk1 = tc

tk3 < tc
i tk2 > tc

Q
Q = η⋅i ⋅ A
tk
Q = η⋅i ⋅ A
tc

0 tc 2tc t
tk3 < tc tk2 t + t tk2 + tc
k3 c

Racionalna metoda
„ Poređenje tri osnovna slučaja sa odgovarajućim
računskim kišama iste verovatnoće pojave
tk1 = tc

tk3 < tc
i tk2 > tc

Q
Q = η ⋅ i1 ⋅ A
tk Q = η ⋅ i2 ⋅ A
Q = η ⋅ i3 ⋅ A
tc

0 tc 2tc t
tk3 < tc tk2 t + t tk2 + tc
k3 c

14
Jedinični hidrogram
„ Definicija: jedinični hidrogram = hidrogram direktnog
oticaja usled jedinične efektivne kiše (1 mm)
konstantnog intenziteta koja je ravnomerno raspoređena
po površini sliva
„ Osnovne pretpostavke:
z intenzitet efektivne kiše konstantan tokom trajanja kiše
z efektivna kiša ravnomerno raspoređena na slivu
z za efektivnu kišu zadatog trajanja baza hidrograma oticaja je
uvek ista, a ordinate su proporcionalne ukupnom sloju oticaja
(ukupnoj efektivnoj kiši)
z jedinični hidrogram je jedinstven za dati sliv i nepromenljiv u
vremenu

Jedinični hidrogram
„ Primena teorije linearnih sistema - sliv se tretira kao linearni sistem
„ JH predstavlja odgovor sistema (izlaz) na jedinični impuls (ulaz)

ulaz I(t)
izlaz Q(t)
jedinični
impuls u( t - τ)
jedinični odgovor sistema
1

τ vreme t

15
Jedinični hidrogram
„ Teorija linearnih sistema:
z princip proporcionalnosti: odgovor sistema na impuls veličine c jednak
je odgovoru sistema na jedinični impuls pomnoženom sa c

ulaz I(t)
izlaz Q(t) 3u ( t - τ )
3

u( t - τ)

τ vreme t

Jedinični hidrogram
„ Teorija linearnih sistema:
z princip superpozicije: odgovor sistema na dva jedinična impulsa jednak
je zbiru odgovora na svaki od dva impulsa

ulaz I(t)
izlaz Q(t) u( t - τ1 ) + u( t - τ2 )

u( t - τ1 )
1 1 u( t - τ2 )

τ1 τ2 vreme t

16
Jedinični hidrogram
„ Teorija linearnih sistema:
z princip superpozicije i princip proporcionalnosti zajedno

ulaz I(t)
izlaz Q(t) 3u(t - τ1) + 2u(t - τ2)
3
2

τ1 τ2 vreme t

Jedinični hidrogram
„ JH važi za jedno trajanje kiše

tk2
tk1 t
ie = 1/tk2
efektivna kiša 1 mm
ie = 1/tk1
ie

u tk1 – jedinični hidrogram

tk2 – jedinični hidrogram

17
Jedinični hidrogram
„ Važna karakteristika JH
z površina ispod JH jednaka je površini sliva
Qd

direktan oticaj tk – jedinični hidrogram

u

Qd (t )
u (t ) =
Pe
Qd
u

t t

TB TB
Qd (t )
TB
1 TB 1
∫ Q d (t ) dt = V d = Pe ⋅ A ∫ u (t ) dt = ∫ dt = ∫ Qd (t ) dt = ⋅ Vd = A
0 0 0 Pe Pe 0 Pe

Jedinični hidrogram
„ Određivanje na osnovu osmotrenih podataka
(identifikacija)
1. odvajanje direktnog i baznog oticaja

Q Qd

tk direktan oticaj

Qd
Qd

t t

18
Jedinični hidrogram
„ Određivanje na osnovu osmotrenih podataka
(identifikacija)
2. određivanje efektivne kiše i proračun JH

Qd
tk – jedinični hidrogram
direktan oticaj
u
TB
V
V d = ∫ Q d dt → Pe = d
0 A
Qd (t )
u (t ) =
Qd Pe

t t

⎡ m 3 /s ⎤
u (t ) : ⎢ ⎥
⎣ mm ⎦

Jedinični hidrogram
„ Primena
z za kišu trajanja tk sa efektivnom visinom Pe1:

tk – jedinični hidrogram
Qd

Qd (t ) = u (t ) ⋅ Pe1
u(t)
t t

19
Jedinični hidrogram
„ Primena
z za složenu kišu trajanja ntk: superpozicija n elementarnih hidrograma

tk – jedinični hidrogram kiša trajanja 3 x 24h

10 35
30
9
30
8
7 25
20
u (m 3/s/mm)

Pe (mm)
20
5 15
15
4
3 10
2
5
1
0 0
0 24 48 72 96 120 144 0 24 48 72 96 120 144
t (h) t (h)

Jedinični hidrogram
„ Primena
z za složenu kišu trajanja ntk: superpozicija n elementarnih hidrograma

0 24 48 72 96 120 144 168 0 24 48 72 96 120 144 168

450 0 450 0

400 10 400 10
20 20
350 20 350 20
30
300 30 300 30
Q (m 3/s)

Pe (mm)

Q (m 3/s)

Pe (mm)

250 40 250 40

200 50 200 50

150 60 150 60

100 70 100 70

50 80 50 80

0 90 0 90
0 24 48 72 96 120 144 168 0 24 48 72 96 120 144 168
t (h) t (h)

Qd 1 (t ) = u (t ) ⋅ Pe1 Qd 2 (t ) = u (t − 24) ⋅ Pe 2

20
Jedinični hidrogram
„ Primena
z za složenu kišu trajanja ntk: superpozicija n elementarnih hidrograma

0 24 48 72 96 120 144 168 0 24 48 72 96 120 144 168

450 0 450 0

400 15 10 400 15 10
20 20
350 20 350 20
30 30
300 30 300 30
Q (m 3/s)

Pe (mm)

Q (m 3/s)

Pe (mm)
250 40 250 40

200 50 200 50

150 60 150 60

100 70 100 70

50 80 50 80

0 90 0 90
0 24 48 72 96 120 144 168 0 24 48 72 96 120 144 168
t (h) t (h)

Qd 3 (t ) = u (t − 48) ⋅ Pe3 Qd (t ) = Qd 1 (t ) + Qd 2 (t ) + Qd 3 (t )

Sintetički jedinični hidrogrami

„ Za neizučene slivove
„ Konstruišu se na osnovu karakteristika:
z vreme podizanja Tp
z vreme opadanja Tr
z maksimalna ordinata umax neto kiša

tk
2 tp
z vreme kašnjenja tp:
rastojanje između težišta
hijetograma efektivne kiše i
maksimalne ordinate tk
jediničnog hidrograma umax

tk Tp Tr
Tp = t p +
2
Tb

21
Sintetički jedinični hidrogrami
„ regionalne veze između karakteristika sliva i
karakteristika jediničnog hidrograma
z npr. um (A), tp(L, Lc, Isl)

„ karakteristike nisu nezavisne, jer je potrebno ispuniti

uslov:
TB
∫ u (t ) dt = A
0

Sintetički jedinični hidrogrami

„ Sintetički jedinični hidrogram po SCS

neto kiša
Tr = 1.67T p → TB = 2.67T p
tk
2 tp
TB
u m ⋅ TB A
∫ u (t ) dt = = A → u m = 0.75
0 2 Tp
tk
umax tk
Tp = t p +
2
Tp Tr
t p ≈ 0.6t c
Tb

22
Sintetički jedinični hidrogrami
„ Sintetički jedinični hidrogram po SCS
z bezdimenzionalni krivolinijski JH

u/um 1

0.8

0.6

0.4

0.2

0
0 1 2 3 4

t/Tp

Sintetički jedinični hidrogrami

„ Sintetički jedinični hidrogram po Jovanoviću i
Brajkoviću
z modifikovani sintetički JH po SCS

neto kiša
Tr = rT p → TB = (1 + r )T p

tk tk
2 tp Tp = t p + , t p = at k + t 0
2
0.086
⎛ L⋅L ⎞
tk t 0 = 0.4 L0.67 ⎜ c ⎟
⎜ J ⎟
umax
⎝ u ⎠

L, Lc [km], J u [%], t o [h ]
Tp Tr
a = f ( A) = 0.3 ÷ 0.7
Tb
TB
u m ⋅ TB 2A
∫ u (t ) dt = = A → um =
0 2 TB

23
Sintetički jedinični hidrogrami
„ Neke fizičke karakteristike sliva
z L – dužina glavnog toka, meri se od izlaznog profila sliva po
glavnom toku do izvora
z Lc – dužina glavnog toka do težišta sliva, meri se od izlaznog
profila sliva do tačke na glavnom toku koja je najbliža težištu
sliva

L
Lc

Sintetički jedinični hidrogrami

„ Neke fizičke karakteristike sliva
z Isr – srednji nagib glavnog toka
z Iu – uravnati nagib glavnog toka, računa se pomoću uravnate kote Z*
koja se određuje iz uslova
1 *
S = ∫ ( Z − Z 0 )dx = (Z − Z 0 ) L
2

Z
podužni profil vodotoka Z max − Z 0
I sr =
Zmax L
Zmax – Z0

Z* Z* − Z0
Iu =
Isr Iu
Z* – Z0

L
S
Z0

x
L

24
Sintetički jedinični hidrogrami
„ Preporuke za koeficijent r

Vrsta površine / metoda Koeficijent r

racionalna teorija 1
urbano, veliki nagib 1.25
SCS 1.67
urbano/ruralno 2.25
ruralno, brdovito 3.33
ruralno, blagi nagib 5.5
ruralno, ravno 12.0

Sintetički jedinični hidrogrami

„ Procena vremena koncentracije – formule iz prakse
Metod/autor Formula za tc (min) Napomena
Kirpich (1940) tc = 0.0195 L0.77 S–0.385 za ruralne slivove sa jasno izraženim rečnim
tokovima i strimim nagibima; za asfaltirane
L = dužina toka od izvora do izlaza (m)
površine ili betonske kanale preporučuje se da
S = prosečan nagib sliva (m/m)
se tc pomnoži sa 0.4

FAA (1970) tc = 0.7 (1.1 – c) L0.5 S–0.333 formula razvijena za odvodnjavanje aerodroma,
a može se koristiti za urbane slivove
c = koeficijent oticaja u racionalnoj metodi
L = dužina površinskog tečenja (m)
S = nagib površine (m/m)
Kinematski tc = 1.36 L0.6 n0.6 i–0.4 S–0.3 za površinsko tečenje na razvijenim
talas površinama; formula se rešava iterativno pošto
L = dužina površinskog tečenja (m)
sadrži intenzitet efektivne kiše koji zavisi od
n = Maningov koeficijent hrapavosti
vremena koncetracije (uz korišćenje zavisnosti
i = intenzitet ef. kiše (mm/min)
intenzitet kiše – trajanje – povratni period)
S = prosečan nagib površine (m/m)
SCS metoda tc = 0.0136 L0.8 S–0.5 (1000/CN – 9)0.7 za male ruralne slivove; smatra se dobrom za
kašnjenja potpuno pokrivene površine, dok za mešovite
L = najduži put tečenja na slivu (m)
površine daje precenjeno tc; nastala od
CN = SCS broj krive
pretpostavke da je tc = 1.67 tp
S = prosečan nagib sliva (m/m)
SCS metoda tc = 1/60 Σ (Li / vi) podrazumeva određivanje brzina površinskog
brzina tečenja
Li = dužina putanje tečenja (m)
vi = prosečna brzina tečenja (m/s)

25