หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน

การงานอาชีพ
และเทคโนโลยี ป. 6
ชั้นประถมศึกษาปที่ 6
กลุม สาระการเรียนรูก ารงานอาชีพและเทคโนโลยี
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551

ผู้เรียบเรียง
สายใจ เจริญรื่น
วิรัช ปริมณฑลสกุล

ผู้ตรวจ
รศ.จริยา เดชกุญชร
เรวดี บุญแย้ม
ธนิย สหพงษ์

บรรณาธิการ
นันทกาญจน์ การสามารถ
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป. 6
ชั้นประถมศึกษาปที่ 6
กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

ผู้เรียบเรียง
สายใจ เจริญรื่น
วิรัช ปริมณฑลสกุล

ผู้ตรวจ
รศ.จริยา เดชกุญชร
เรวดี บุญแย้ม
ธนิย สหพงษ์

บรรณาธิการ
นันทกาญจน์ การสามารถ
ISBN 978-616-8047-44-6

บริษัท กรพัฒนายิ่ง จำากัด

เลขที่ 23/34–35 ชั้น 3 ห้อง 3B
ถนนตรีมิตร แขวงตลาดน้อย เขตสัมพันธวงศ์
กรุงเทพฯ 10100
 คำานำา
คำ�นำ�
หนังสือเรียน รายวิชาพืน้ ฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป. 6 เล่มนี้ จัดทำขึน้ ตามหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 สำหรับนักเรียนในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
โดยมีเป้าหมายให้นักเรียนและครูใช้เป็นสื่อในการจัดการเรียนรู้ เพื่อพัฒนานักเรียนให้มีคุณภาพ
ตามมาตรฐานที่กำหนดไว้ในหลักสูตร มีสมรรถนะสำคัญด้านการสื่อสารการคิด การแก้ปัญหา
การใช้ทักษะชีวิต และการใช้เทคโนโลยี ตลอดจนพัฒนานักเรียนให้มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์
และทำประโยชน์ให้สงั คม เพือ่ ให้สามารถอยูร่ ว่ มกับผูอ้ น่ื ในสังคมไทยและสังคมโลกได้อย่างมีความสุข
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี เล่มนี้ยึดแนวการจัดการเรียนรู้
ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ใช้หลักการส่งเสริมให้นักเรียนมีความรู้ ความเข้าใจธรรมชาติของการงาน
อาชีพและเทคโนโลยี และสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
และยั่งยืน โดยพัฒนานัก เรียนแบบองค์รวมอยู่บนพื้นฐานของการบรูณาการความคิดรวบยอดที่
เน้นให้นักเรียนเรียนรู้ด้วยการปฏิบัติ (Active Learning) และเรียนรู้โดยใช้สมองเป็นฐาน (Brain-
based Learning) เน้นการเรียนรู้ให้ตรงกับรูปแบบการเรียนรู้ (Learning Styles) และเน้นทักษะ
ทีส่ ร้างเสริมความเข้าใจทีค่ งทนของนักเรียนซึง่ เป็นผลลัพธ์ปลายทางทีต่ อ้ งการให้เกิดตามหลักสูตร
การจัดทำหนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี เล่มนี้คณะผู้จัดทำ
ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญในสาขาวิชาและการพัฒนาสื่อการเรียนรู้ ได้ศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 อย่างลึกซึ้ง ทั้งด้านวิสัยทัศน์ หลักการ จุดหมาย สมรรถนะสำคัญ
ของผูเ้ รียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชีว้ ดั ชัน้ ปี สาระการเรียนรูแ้ กนกลาง
แนวทางการจัดการเรียนรู้ และการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ แล้วจึงนำองค์ความรู้ที่ได้มา
ออกแบบหน่วยการเรียนรู้ แต่ละหน่วยการเรียนรู้ประกอบด้วยตัวชี้วัดชั้นปี ผังมโนทัศน์สาระ
การเรียนรู้ ประโยชน์จากการเรียน คำถามชวนคิด เนื้อหาสาระต่าง ๆ นานา น่ารู้ แหล่งสืบค้น
ความรู้ ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา กิจกรรมเสนอแนะ โครงงาน การประยุกต์ใช้ และคำถามประจำ
หน่วยการเรียนรู้ ซึ่งองค์ประกอบเหล่านี้จะช่วยส่งเสริมให้นักเรียนเกิดความเข้าใจที่คงทน และ
เกิดการเรียนรู้อย่างครบถ้วนตามหลักสูตร
หวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป. 6
จะช่วยสนับสนุนให้นักเรียนได้พัฒนาทักษะพื้นฐานในการทำงาน การจัดการ การคิดสร้างสรรค์
และการใช้เทคโนโลยีเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการดำรงชีวิต บรรลุตามจุดมุ่งหมายของหลักสูตร

คณะผู้จัดทำ
 คำาชี้แจง
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป. 6 เล่มนี้ ได้ออกแบบ
คำ�นำ�
หน่วยการเรียนรู้ให้แต่ละหน่วยการเรียนรู้ประกอบด้วย
1. ตัวชี้วัดชั้นปี เป็นเป้าหมายในการพัฒนานักเรียนแต่ละชั้นปี ซึ่งสอดคล้องกับมาตรฐาน
การเรียนรู้มีรหัสกำกับมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด เช่น ง 1.1 ป. 6/1 (รหัสแต่ละตัวมี
ความหมายดังนี้ ง คือ กลุ่ม สาระการเรียนรู้การงานอาชีพ และเทคโนโลยี 1.1 คือ สาระที่ 1
การดำรงชีวติ และครอบครัว มาตรฐานการเรียนรูข้ อ้ ที่ 1 ป. 6/1 คือ ตัวชีว้ ดั ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 6
ข้อที่ 1)
2. ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้ เป็นผังทีแ่ สดงขอบข่ายเนือ้ หาสาระในแต่ละหน่วยการเรียนรู้
โดยมีชื่อหน่วยการเรียนรู้ และหัวข้อหลักของเนื้อหาในหน่วยการเรียนรู้นั้น ๆ
3. ประโยชน์จากการเรียนรู้ คือ ประโยชน์ที่นักเรียนจะได้รับจากเรียนจบในแต่ละหน่วย
การเรียนรู้ซึ่งเขียนไว้เป็นประเด็นเพื่อกระตุ้นให้นักเรียนนำความรู้และทักษะจากการเรียนไปใช้ใน
ชีวิตประจำวัน
4. คำถามชวนคิด เป็นคำถามหรือสถานการณ์เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนเกิดความสงสัยและ
สนใจที่จะค้นหาคำตอบ
5. เนือ้ หา ตรงตามสาระมาตรฐานการเรียนรูแ้ กนกลาง โดยแบ่งเนือ้ หาเป็นช่วง ๆ แล้วแทรก
กิจกรรมพัฒนาการเรียนรู้ที่พอเหมาะกับการเรียน รวมทั้งมีการนำเสนอด้วยภาพ ตาราง แผนภูมิ
และแผนที่ความคิด เพื่อเป็นสื่อให้นักเรียนสร้างความคิดรวบยอดและเกิดความเข้าใจที่คงทน
6. นานา น่ารู้ เป็นความรูเ้ สริมหรือเกร็ดความรูเ้ พือ่ เพิม่ พูนให้นกั เรียนมีความรูก้ ว้างขวางขึน้
โดยคัดสรรเฉพาะเรื่องที่ผู้เรียนควรรู้
7. กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ เป็นกิจกรรมที่กำหนดไว้เมื่อจบเนื้อหาแต่ละตอนหรือแต่ละ
หัวข้อ เป็นกิจกรรมที่หลากหลาย ใช้แนวคิดทฤษฎีต่าง ๆ ที่สอดคล้องกับเนื้อหา เหมาะสมกับวัย
และพัฒนาการด้านต่าง ๆ ของนักเรียน สะดวกในการปฏิบตั ิ กระตุน้ ให้นกั เรียนได้คดิ และส่งเสริม
ให้ศึกษาค้นคว้า เพื่อพัฒนาให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ตามเป้าหมายของหลักสูตร โดยครูผู้สอน/
นักเรียนสามารถนำกิจกรรมดังกล่าวมาใช้ปฏิบัติในช่วงกิจกรรมลดเวลาเรียนเพิ่มเวลารู้ได้
8. แหล่งสืบค้นความรู้ เป็นแหล่งการเรียนรูต้ า่ ง ๆ เช่น เว็บไซต์ หนังสือ สถานที่ บุคคล เป็นต้น
เพื่อให้นักเรียนศึกษาค้นคว้าความรู้ที่สอดคล้องกับเรื่องที่เรียนเพิ่มเติม
9. ผังมโนทัศน์สรุปเนือ้ หา เป็นการสรุปเนือ้ หาหลังจากจบหัวเรือ่ งของแต่ละหน่วยการเรียนรู้
ซึ่งนำเสนอเป็นผังมโนทัศน์ (Concept Map) เพื่อให้นักเรียนได้ทบทวนความรู้
 10. กิจกรรมเสนอแนะ เป็นกิจกรรมบูรณาการทักษะที่รวมหลักการและความคิดรวบยอด
ในเรื่องต่าง ๆ ที่นักเรียนได้เรียนรู้ไปแล้วมาประยุกต์ในการปฏิบัติกิจกรรม
11. โครงงาน เป็นการเสนอแนะหัวข้อโครงงานและแนวทางการปฏิบัติโครงงานที่สอดคล้อง
กับมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดชั้นปีของหน่วยการเรียนรู้นั้น เพื่อพัฒนาทักษะการคิด การ
วางแผน และการแก้ปัญหาของนักเรียน
12. การประยุกต์ใช้ เป็นกิจกรรมที่เสนอแนะให้นักเรียนได้นำความรู้ ทักษะในการประยุกต์
ความรู้ในหน่วยการเรียนรู้นั้นไปใช้ในชีวิตประจำวัน
13. คำถามทบทวน เป็นคำถามเพื่อทบทวนความรู้และความเข้าใจเนื้อหาของนักเรียน
14. บรรณานุกรม เป็นรายชื่อหนังสือ เอกสาร หรือเว็บไซต์ที่ใช้ค้นคว้าอ้างอิงประกอบ
การเขียน
15. อภิธานศัพท์ เป็นการนำคำสำคัญ ที่แทรกอยู่ในเนื้อหามาอธิบาย และจัดเรียงตามลำดับ
ตัวอักษรเพื่อสะดวกในการค้นคว้า
 สารบัญ
หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 การจัดการในการทำงาน ..............................................1
1. การทำงานกับสมาชิกในครอบครัวและผู้อื่น...........................................2
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ .................................................................. 3
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ .................................................................. 7
2. การดูแลรักษาสมบัติภายในบ้าน .......................................................8
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ .................................................................. 9
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................11
3. การเตรียม ประกอบ และจัดอาหารให้สมาชิกในครอบครัว ....................11
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................13
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................15
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................16
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................18
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................21
• ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา.....................................................................22
• กิจกรรมเสนอแนะ...........................................................................23
• โครงงาน ......................................................................................23
• การประยุกต์ใช้ ...............................................................................23
• คำถามประจำหน่วยการเรียนรู้ที่ 1 .......................................................24
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 รอบรู้เรื่องเกษตร .....................................................25
1. ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการปลูกพืช .....................................................26
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................29
2. การปลูกไม้ดอกและผักสวนครัว .....................................................29
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................32
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................37
3. การเลี้ยงสัตว์ ............................................................................37
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................38
4. การเลี้ยงปลาสวยงาม ..................................................................38
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................41
• ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา.....................................................................42
• กิจกรรมเสนอแนะ...........................................................................43
• โครงงาน ......................................................................................43
• การประยุกต์ใช้ ...............................................................................43
• คำถามประจำหน่วยการเรียนรู้ที่ 2 .......................................................44
หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 ช่างประดิษฐ์ในบ้าน .................................................45
1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับงานช่าง ........................................................46
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................48
2. การติดตั้งและประกอบของใช้ในบ้าน ..............................................48
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................49
3. การทำงานประดิษฐ์ ....................................................................50
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................52
4. การประดิษฐ์ของใช้ ....................................................................52
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................55
5. การประดิษฐ์ของตกแต่ง ..............................................................55
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................57
• ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา.....................................................................59
• กิจกรรมเสนอแนะ...........................................................................59
• โครงงาน ......................................................................................59
• การประยุกต์ใช้ ...............................................................................59
• คำถามประจำหน่วยการเรียนรู้ที่ 3 .......................................................60
หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 กิจธุระในชีวิตประจำวัน .............................................61
1. รายรับและรายจ่ายส่วนตัว ..............................................................62
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................64
2. รายรับและรายจ่ายของห้องเรียน....................................................65
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................66
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................68
3. การจัดเก็บเอกสารการเงิน ............................................................69
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................70
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................72
• ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา.....................................................................73
• กิจกรรมเสนอแนะ...........................................................................74
• โครงงาน ......................................................................................74
• การประยุกต์ใช้ ...............................................................................75
• คำถามประจำหน่วยการเรียนรู้ที่ 4 .......................................................75
หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 ก้าวทันเทคโนโลยี ...................................................76
1. รู้จักเทคโนโลยี .............................................................................77
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................78
2. ระบบเทคโนโลยี .......................................................................78
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................80
3. การสร้างสิ่งของเครื่องใช้ตามกระบวนการเทคโนโลยี ...........................80
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................86
• ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา.....................................................................87
• กิจกรรมเสนอแนะ...........................................................................88
• โครงงาน ......................................................................................88
• การประยุกต์ใช้ ...............................................................................89
• คำถามประจำหน่วยการเรียนรู้ที่ 5 .......................................................89
หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 คอมพิวเตอร์สร้างสรรค์งาน ........................................90
1. หลักการเบื้องต้นของการแก้ปัญหา ....................................................91
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................93
2. การใช้คอมพิวเตอร์ในการค้นหาข้อมูล ............................................94
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................97
3. การเก็บรักษาข้อมูล ....................................................................98
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ................................................................99
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ..............................................................102
4. การเลือกใช้ซอฟต์แวร์ประยุกต์ในการสร้างสรรค์งาน .........................102
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ..............................................................105
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ..............................................................110
• ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา...................................................................111
• กิจกรรมเสนอแนะ.........................................................................113
• โครงงาน ....................................................................................113
• การประยุกต์ใช้ .............................................................................113
• คำถามประจำหน่วยการเรียนรู้ที่ 6 .....................................................114
หน่วยการเรียนรู้ที่ 7 อาชีพในฝัน .........................................................115
1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับอาชีพ ........................................................116
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ..............................................................117
2. การสำรวจตนเอง .....................................................................118
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ..............................................................122
3. คุณธรรมในการประกอบอาชีพ ....................................................122
กิจกรรมการเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ ..............................................................126
• ผังมโนทัศน์สรุปเนื้อหา...................................................................127
• กิจกรรมเสนอแนะ.........................................................................128
• โครงงาน ....................................................................................128
• การประยุกต์ใช้ .............................................................................128
• คำถามประจำหน่วยการเรียนรู้ที่ 7 .....................................................129

• บรรณานุกรม ...............................................................................130
• คำอภิธานศัพท์ .............................................................................132
 1
การจัดการในการทำางาน หน่วยการเรียนรู้ที่

ตัวชี้วัดชั้นปี
1. อภิปรายแนวทา�ในการทืำ�านและปรับปรุ�การทืำ�านแตละขั้นตอน (ง 1.1 ป. 6/1)
2. ใชทักษะการจัดการในการทืำ�านและมีทักษะการทืำ�านรวมกัน (ง 1.1 ป. 6/2)
3. ปฏิบัติตนอยา�มีมารยาทในการทืำ�านกับครอบครัวและผูอื่น (ง 1.1 ป. 6/3)
ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้
การทืำ�านรวมกับเพื่อน
การทืำ�านกับสมาชิก มารยาทในการทืำ�าน
สิ่�ที่ตอ�เตรียม ในครอบครัว รวมกับสมาชิกในครอบครัว
กอนประกอบอาหาร และผูอื่น
การวา�แผน การทืำ�านกับสมาชิก
ประกอบอาหาร การประกอบอาหารคาว ในครอบครัวและผูอื่น
วิธีการดูแลรักษา
การเตรียม ประกอบ และจัดอาหาร สิ่�ขอ�เครื่อ�ใชภายในบาน
ใหสมาชิกในครอบครัว ¡ÒèѴ¡ÒÃ㹡Ò÷ӧҹ
การดูแลรักษา
การจัดอาหาร การประกอบอาหารหวาน สมบัติภายในบาน
การทืำเครื่อ�ดื่ม
การดูแลรักษาเครื่อ�ใชไฟฟา

ประโยชน์จากการเรียน คำาถามชวนคิด
1. รูจักทำา�านตามขั้นตอน และนำาทักษะ นักเรียนมีวธิ กี ารทืำ�านในชีวติ ประจืำวัน
การจัดการมาใชในการทืำ�านกับสมาชิก อย า �ไร และพอใจกั บ ผล�านที่ เ กิ ด ขึ้ น
ในครอบครัวและผูอื่น หรือไม เพราะเหตุใด
2. ดู แ ลรั ก ษาสมบั ติ ภ ายในบ า น เตรี ย ม
ประกอบ และจั ด อาหารให ส มาชิ ก
ในครอบครัวไดอยา�มีประสิทธิภาพ
 2 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

1. การทำางานกับสมาชิกในครอบครัวและผู้อื่น
1.1. การทำางานกับสมาชิกในครอบครัว
ครอบครัวเป็นกลุมขอ�บุคคลที่อยู
รวมกัน มีความสัมพันธ์ และผูกพันกันทั้� นานา น่ารู้
ดานรา�กาย จิตใจ การเ�ิน และกฎหมาย ลักษณะขอ�ครอบครัวทีอ่ บอุน สมาชิก
ความสัมพันธ์ที่ดีและบรรยากาศที่อบอุน ในครอบครัวจะตอ�มีความรัก มีความเขาใจ
เป็นสิ่�สืำคัญที่สมาชิกทุกคนในครอบครัว มีความเห็นใจ ชวยเหลือกัน และรวมกัน
ตอ�รวมมือกันสรา�ขึ้น แกปัญหาดวยการใชเหตุผล
ประโยชน์ของการทำ งานกับสมาชิก
ในครอบครัว มีดั�นี้
1. เป็นการสรา�ความสัมพันธ์ที่ดีและแสด�ถึ�ความรัก ความผูกพันขอ�คนใน
ครอบครัว
2. ชวยปลูกฝั�คุณธรรมในการทืำ�าน ฝึกใหเป็นคนมีความรับผิดชอบตอหนาที่
มีความขยันมีระเบียบ มีความซื่อสัตย์
3. เป็นการนืำความรูม าใชใหเกิดประโยชน์ตอ ครอบครัว เชน การประกอบอาหาร
สืำหรับครอบครัว
4. ชวยประหยัดแร��านและรายจายขอ�ครอบครัว
5. เป็นการสรา�เสริมลักษณะนิสัยที่ดี เชน การดูแลบิดามารดาเป็นความ
ประพฤติที่แสด�ถึ�ความกตัญญูกตเวที
แนวทางการทำ งานกับสมาชิกในครอบครัว ควรยึดหลักการดั�ตอไปนี้
1. สมาชิกในครอบครัวควรรวมมือ
กันวา�แผนในการทืำ�าน นานา น่ารู้
2. จัดแบ�หนาทีต่ ามความถนัดและ
ทักษะการจัดการเป็นการจัดระบบ
ความสามารถขอ�สมาชิกแตละคน
�านทั้ �การทำ า�านเป็ น รายบุ ค คลและการ
3. ปฏิบัติตามขั้นตอนขอ�กระบวน ทืำ�านเป็นกลุม เพื่อใหทืำ�านสืำเร็จตาม
การทำ า �านและทั ก ษะการจั ด การ ได แ ก เปาหมายอยา�มีประสิทธิภาพ
การวิเคราะห์�าน การวา�แผนในการทืำ�าน
การปฏิบัติ�านตามลืำดับขั้นตอน และการประเมินผลการทืำ�าน
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 3
4. รวมมือกันทืำ�านและมีน้ืำใจชวยเหลือกันเพื่อให�านเสร็จสิ้นไปพรอม ๆ กัน
5. สมาชิกทุกคนในครอบครัวควรรักษามารยาทและมีคุณธรรมในการทืำ�าน

วิธีการทำ งานกับสมาชิกในครอบครัว มีดั�นี้

1. การวิเคราะห์งาน สมาชิกในครอบครัวควรชวยกันรวบรวม�านตา� ๆ ที่ตอ�
ทืำแลวจัดจืำแนกวา�านนั้น ๆ มีรายละเอียดปลีกยอยอะไรบา� มีใครเป็นผูรับผิดชอบ
2. การวางแผนในการทำ งาน เพื่อกืำหนดแนวทา�ในการปฏิบัติ�านไวลว�หนา
วาจะทืำอะไร ทืำเมื่อไรทืำวิธีใด ใครเป็นผูทืำ กืำหนด�านเสร็จเมื่อใด แลวจึ�กืำหนด
ภาระ�านไดแก ประเภทขอ��าน รายการ�านที่ตอ�ปฏิบัติ เวลาปฏิบัติ�าน และผูรับ
ผิดชอบดั�ตัวอยา�
ตารางกำ หนดภาระงานของสมาชิกในครอบครัวของเด็กหญิงนิดา รักเรียน
ประเภทของงาน รายการงานที่ตองปฏิบัติ เวลาปฏิบัติงาน ผูรับผิดชอบ
1. �านประกอบ – เตรียมและประกอบอาหาร – เชาและเย็น – แมและนิดา
อาหาร – จัดและเก็บโตะอาหาร – เชาและเย็น – พอและพี่ชาย
– ลา�ภาชนะในการประกอบอาหาร – เชาและเย็น – แมและนิดา
2. �านรักษา – หอ�นอน – ทุกวัน – สมาชิกทุกคน
ความสะอาด – หอ�รับแขก – วันเสาร์ – พี่ชาย
หอ� – หอ�ครัว – ทุกวัน – แมและนิดา
– หอ�น้ืำ – ทุกวัน – นิดา
3. การปฏิบตั งิ านตามลำ ดับขัน้ ตอน เมือ่ สมาชิกแตละคนไดรบั มอบหมายหนาที่
และความรับผิดชอบแลว ใหล�มือปฏิบัติ�านนั้น ๆ ไปตามลืำดับขั้นตอนจน�านเสร็จ
4. การประเมินผลการทำ งาน เมื่อสมาชิกปฏิบัติ�านเสร็จแลวใหรวมกันตรวจ
สอบผลการปฏิบตั �ิ านวาเป็นไปตามแผนทีว่ า�ไวหรือไม ถาไมเป็นไปตามแผนจะปรับปรุ�
แกไขรวมกันอยา�ไร

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
1. นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน รวมกันแสด�ความคิดเห็นเกี่ยวกับ
ประโยชน์และวิธกี ารทืำ�านรวมกันกับสมาชิกในครอบครัว แลวสรา�แผนทีค่ วามคิด
2. นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน แสด�บทบาทสมมุติวาเป็นสมาชิกใน
ครอบครัวเดียวกัน แลวรวมกันวา�แผนการทืำ�านบาน
 4 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

1.2 การทำางานร่วมกับเพื่อน
การทืำ�านรวมกับเพื่อนหรือการทืำ�านกลุม หมายถึ� การทืำ�านรวมกันตั้�แต
2 คนขึ้นไป โดยมีเปาหมายในการทืำ�านอยา�เดียวกัน
ทักษะการทำ งานร่วมกัน เป็นความ
สามารถในการทำ า �านอย า �ใดอย า �หนึ่ � นานา น่ารู้
รวมกันกับผูอื่น โดยมีเปาหมายเดียวกัน
การทำ า�านรวมกับเพื่อนสมาชิกใน
และทืำให�านสืำเร็จตามเปาหมายที่กืำหนด กลุมจะตอ�ปฏิบัติตนอยา�มีมารยาท เพื่อ
ไว โดยยึดหลักการดั�นี้ ให�านสืำเร็จตามเปาหมายที่ตั้�ไว
1. รู จั ก บทบาทหน า ที่ ข องตนเอง
การทืำ�านกลุม จะประกอบดวยหัวหนากลุม เลขานุการ
กลุ ม และสมาชิกในกลุมซึ่� แตล ะคนมีบทบาท
หนาที่ และความรับผิดชอบแตกตา�กัน
2. มีทักษะในการสื่อสาร เพื่อใหสมาชิกใน
กลุมทุกคนมีความเขาใจเรื่อ�ตา� ๆ ตร�กัน และ
นืำไปปฏิบัติไดถูกตอ�
3. มีคุณธรรมในการทำ งาน เพื่อใหไดรับ การสื่อสารที่ดีจะทำใหทุกคน
ความรวมมือในการทืำ�าน มีความสุขกับการทืำ�าน มีความเขาใจตรงกันเกี่ยวกับงานที่ทำ
และประสบผลสืำเร็จ
4. สรุปผลการทำ งาน เป็นการนืำผลการ
ปฏิบัติ�านตามขั้นตอนที่กลุมชวยกัน
วา�แผนไวมาสรุปรวมกันดวยวิธีการตา� ๆ เชน
การอภิปราย การจัดทืำราย�าน
5. การนำ า เสนอผลงาน เป็ น การนำ า ผล
การปฏิบัติ�านหรือผลสรุปจากการทืำ�านที่อยูใน
รูปแบบตา� ๆ มาเผยแพรใหแกเพื่อน ๆ หรือ การจัดนิทรรศการเปนการนำเสนอ
ผูที่สนใจทราบดวยวิธีการตา� ๆ เชน การจัด ผลงานเผยแพร่ใหแก่ผูที่สนใจ
นิทรรศการแสด�ผล�าน
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 5
กระบวนการทำ งานกลุ่ม มีขั้นตอนดั�นี้
1. การเลือกหัวหนากลุม่ สมาชิกทุกคนในกลุม จะตอ�ชวยกันคัดเลือกผูท มี่ คี วาม
เหมาะสมและสามารถนืำพาใหกลุม ทืำ�านประสบความสืำเร็จตามเปาหมาย โดยพิจารณา
เลือกผูที่มีคุณลักษณะขอ�ผูนืำ
หัวหนาหรือผูนำ กลุ่ม ควรมีคุณลักษณะดั�นี้
1. เป็นที่ยอมรับนับถือขอ�สมาชิกในกลุมดานความรู
และความสามารถใน�านที่ทืำ

6. สื่อสารและเผยแพรผล�าน 2. เป็นคนเปิดเผย จริ�ใจ

ขอ�กลุมไดดี ซื่อสัตย์ และเป็นกันเอ�

5. พรอมที่จะใหความชวยเหลือ 3. มีความเป็นประชาธิปไตย
สมาชิกในกลุม และยอมรับฟั�
ความคิดเห็นขอ�ผูอื่น
4. เป็นผูนืำในการทืำกิจกรรม
2. การกำ หนดเป้าหมาย เป็นการกืำหนดสิ่�ที่กลุมตอ�การวาคืออะไร ซึ่�แตละ
กลุม จะตอ�มีเปาหมายเดียวกัน เปาหมายอาจมีการเปลีย่ นแปล�ไดขนึ้ อยูก บั สถานการณ์
ที่เกิดขึ้น โดยเปาหมายจะมีทั้�เปาหมายระยะสั้นและระยะยาว
3. การวางแผนในการทำ งาน เป็นการกืำหนดกิจกรรมไวลว�หนาวาตอ�ทืำ
อะไรบา� จะทืำอะไรกอน–หลั� จะแบ�หนาทีก่ นั อยา�ไร และมีขนั้ ตอนการทืำ�านอยา�ไร
เพือ่ ใหบรรลุเปาหมายทีก่ ืำหนดไว ซึ�่ การวา�แผนทีด่ จี ะชวยใหบรรลุเปาหมายได�า ยขึน้
4. การมอบหมายงาน เป็นการพิจารณาวาสมาชิกแตละคนในกลุม มีความสามารถ
ดานใดบา�ที่จะชวยใหการทืำ�านขอ�กลุมบรรลุเปาหมายที่กืำหนดไวแลวจึ�จัดการแบ�
�าน ตามความรู ความสามารถ และความถนัดขอ�สมาชิกแตละคน ดั�นี้
1) เลขานุการกลุ่ม คือ ผูที่มีหนาที่เกี่ยวขอ�กับการติดตอประสาน�าน การ
จดบันทึกการประชุม หรือหนาที่อื่น ๆ ตามที่หัวหนากลุมสั่� เพื่อสื่อสารไปยั�สมาชิก
ในกลุม ซึ�่ เลขานุการควรมีความสามารถในการจับใจความ สรุป และบันทึกการประชุม
มีมนุษยสัมพันธ์ดีและ มีความละเอียดรอบคอบในการทืำ�าน มีทักษะในการสื่อสาร
และมีความสามารถในการประสาน�าน
 6 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

2) สมาชิกในกลุ่ม ควรมีความรับผิดชอบหนาที่ที่ไดรับมอบหมายจากกลุม
ปฏิบัติตามคืำสั่�ที่ไดรับจากกลุมอยา�เต็มที่ เป็นผูฟั�และแสด�ความคิดเห็นที่เป็น
ประโยชน์ตอกลุมเป็นผูตามที่ดีและใหความรวมมือในการแกปัญหาตา� ๆ ขอ�กลุม
และยอมรับมติเสีย�ขา�มากขอ�กลุม
5. การปฏิบตั งิ าน เป็นขัน้ ตอนการปฏิบตั �ิ านตามแผน บทบาทหนาที่ และควบคุม
การปฏิบัติ�านขอ�ตนเอ�ใหเป็นไปตามแผนที่วา�ไว
6. การประเมินผลและปรับปรุงการทำ งาน เป็นขัน้ ตอนทีจ่ ะทืำใหผปู ฏิบตั �ิ านได
ทราบวาบรรลุตามเปาหมายที่กืำหนดไวหรือไม โดยมีการประเมินผลในทุกขั้นตอนขอ�
การปฏิบัติ�านตามแผน ตั้�แตเริ่มทืำ�าน ระหวา�การทืำ�าน และหลั�จากทืำ�านเสร็จ
แลว ถาประสบความสืำเร็จเร็วก็แสด�ใหเห็นวา กลุมมีการจัดการที่ดี แตถาไมประสบ
ความสืำเร็จ กลุมจะตอ�นืำปัญหาหรือขอบกพรอ�ที่พบมาปรับปรุ�แกไข เพื่อใชเป็น
แนวทา�ในการปฏิบัติ�านครั้�ตอไป
ลักษณะของกลุ่มงานที่ดี เมื่อนักเรียนตั้�กลุม�านขึ้นมาแลวจะตอ�รูวากลุมนั้น
เป็นกลุม�านที่ดีหรือไม โดยพิจารณาจากลักษณะดั�ตอไปนี้

1. สมาชิกมีความเชื่อมั่นวาจะสามารถ 2. สมาชิ ก มี ค วามจ�รั ก ภั ก ดี ต  อ เพื่ อ น

ทืำสิ่�ตา� ๆ ไดมากกวาทืำไมได ในกลุม โดยไมดูหมิ่นเพื่อนรวม�าน

3. สมาชิกมีการยอมรับและ
สนใจเหตุการณ์ตา� ๆ

5. สมาชิกสามารถรับฟั�ความคิดเห็นซึ่�กันและกัน 4. สมาชิกทุกคนมีความเป็นมิตร
ทั้�ภายในและภายนอกกลุม ยิ้มแยม แจมใส และมีน้ืำใจ

เพื่อให�านขอ�กลุมสืำเร็จตามเปาหมายที่กืำหนดไว สมาชิกทุกคนจะตอ�รูจัก
ปฏิบัติ�านตามบทบาทและหนาที่ขอ�ตนเอ�
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 7

1.3 มารยาทในการทำางานร่วมกับสมาชิกในครอบครัวและผู้อื่น
มารยาท หมายถึ� กิริยาวาจาที่ถือวาสุภาพเรียบรอยในการทืำ�านรวมกับสมาชิก
ในครอบครัวและผูอื่น ซึ่�มารยาทในการทืำ�านที่ควรปฏิบัติ ไดแก
1. ยึดมั่นในหลักประชาธิปไตยโดยสมาชิกทุกคนควรแสด�ความคิดเห็นเพื่อหา
แนวทา�ในการปฏิบัติรวมกันและยอมรับฟั�ความคิดเห็นขอ�ผูอื่น
2. มีความรับผิดชอบและทืำ�าน
ตามหนาที่ที่ไดรับมอบหมายใหสืำเร็จ
3. ใหเกียรติและมีนืำ้ ใจชวยเหลือซึ่�กัน
และกัน
4. มีสติในการทืำ�าน ทืำ�านดวยความ
ละเอียดรอบคอบ และระมัดระวั�
การปฏิบัติงานอย่างมีมารยาท
5. มีมนุษยสัมพันธ์ทด่ี กี บั ผูร ว ม�าน ยิม้ แยม
จะทำใหผูร่วมงานทำงานอย่างมีความสุข
แจมใส และมีอารมณ์ดีอยูเสมอ
6. มีวิธีการสื่อสารเพื่อสรา�ความเขาใจที่ดีตอกัน สนทนาดวยถอยคืำสุภาพ
ไมพูดคุยหรือตะโกนเสีย�ดั�ในขณะทืำ�าน เพราะจะรบกวนสมาธิในการทืำ�านขอ�
ผูรวม�านคนอื่น

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ

1. นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน รวมกันแสด�ความคิดเห็นเกี่ยวกับ

ประโยชน์และวิธกี ารทืำ�านรวมกันกับสมาชิกในครอบครัว แลวสรา�แผนทีค่ วามคิด
2. นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน แสด�บทบาทสมมุติวาเป็นสมาชิกใน
ครอบครัวเดียวกัน แลวรวมกันวา�แผนการทืำ�านบาน
 8 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

2. การดูแลรักษาสมบัติภายในบ้าน
2.1 วิธีการดูแลรักษาสิ่งของเครื่องใช้ภายในบ้าน
สิ�่ ขอ�เครือ่ �ใชภายในบานผลิตจากวัสดุหลากหลายชนิด เชน ไม โลหะ พลาสติก
ซึ่�จะมีวิธีการดูแลรักษาที่แตกตา�กัน ดั�นี้
1. การปัดฝุ่นโดยใชไมกวาดขนไก่ เหมาะสืำหรับทืำความสะอาดสิ่�ขอ�เครื่อ�
ใชที่ทืำดวยไม โลหะ และพลาสติก ซึ่�มีฝุ่นละออ�เกาะติดเพีย�เล็กนอย เชน โตะ เกาอี้
ตูเสื้อผา
2. การเช็ดดวยผาชุบน้ำ บิดหมาด เหมาะสืำหรับทืำความสะอาดสิ�่ ขอ�เครือ่ �ใชที่
ทืำดวยไม โลหะ และพลาสติกที่มีรอยเปื้อนหรือเป็นคราบติดอยูเพีย�เล็กนอย เชน
รอยเปื้อนบนโตะอาหาร หมอหุ�ขาวไฟฟา
3. การขัดและลางดวยน้ำ เหมาะสืำหรับทืำความสะอาดสิ�่ ขอ�เครือ่ �ใชทที่ ืำดวย
พลาสติก เซรามิก ยา� และกระเบื้อ� เชน จาน ชาม ถั�น้ืำหากเครื่อ�ใชสกปรกมาก
ตอ�ผสมผ�ซักฟอกล�ไปในน้ืำเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทืำความสะอาด
4. การขัดใหขึ้นเงา เหมาะสำาหรับทำาความ
สะอาดสิ่�ขอ�เครื่อ�ใชที่ทืำดวยโลหะ เชน ตูเก็บ
เอกสาร เพราะสามารถขัดใหขนึ้ เ�าได วิธกี ารขัดทืำได
โดยใชผานุม ๆ ชุบน้ืำยาขัดเ�าขัดถูใหทั่วพื้นผิวขอ�
สิ่�ขอ�เครื่อ�ใชนั้น ๆ
5. การเช็ดถูและขัดดวยน้ำ ยาขัดหนัง เหมาะ
การใชผานุ่ม ๆ ชุบน้ำยาขัดเงา สืำหรับดูแลรักษาสิ่�ขอ�เครื่อ�ใชที่ทืำจากหนั� เชน
ขัดตูเก็บเอกสาร โซฟา ซึ่�จะทืำใหสิ่�เหลานี้มีความเ�า�ามและชวยยืด
อายุการใช�าน
6. การเช็ดและถูดว ยกระดาษหนังสือพิมพ์ เหมาะสืำหรับทืำความสะอาดกระจก
และบานเกล็ด โดยฉีดพนน้ืำยาเช็ดกระจกกอน แลวใชกระดาษหนั�สือพิมพ์เช็ดจะทืำให
กระจกมีความแวววาวและใสสะอาดกวาการใชผาเช็ด
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 9

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน รวมกันอภิปรายเพื่อเสนอแนวทา�การ
ดูแลรักษาสมบัตภิ ายในบาน แลวเลือกสาธิตวิธกี ารดูแลรักษาสิ่�ขอ�เครือ่ �ใชภายใน
บาน 1 ชนิด พรอมกับใหเพื่อน ๆ รวมกันวิจารณ์

2.2 การดูแลรักษาเครื่องใช้ไฟฟ้า
เครื่อ�ใชไฟฟาในบานมี แตละชนิดมีหลักการทืำ�านและวิธีการใชแตกตา�กัน
หากดูแลรักษาอยา�สม่ืำเสมอจะทืำใหใช�าน
ไดทนทานและมีประสิทธิภาพ ซึ�่ ควรปฏิบตั ิ
นานา น่ารู้
ดั�ตอไปนี้
1. เตารีดไฟฟ้า ใชสืำหรับรีดเสือ้ ผา ประเทศสมาชิกอาเซียนที่ผลิตเครื่อ�
ใหเรียบ เตารีดไฟฟามีหลักการทืำ�านโดย ใชไฟฟาเป็นสินคาส�ออกที่สืำคัญ ไดแก
มาเลเซียและอินโดนีเซีย
ใชพลั��านไฟฟาทืำใหเกิดความรอน มีทั้�
แบบธรรมดาและแบบไอน้ืำ ซึ่�มีวิธีการดูแลรักษาดั�นี้
1) เมื่อสายไฟเตารีดไฟฟาชืำรุดตอ�รีบเปลี่ยนทันที โดยใหชา�ไฟฟาเป็น
ผูเปลี่ยนเพื่อปอ�กันไมใหเกิดอันตรายจากการถูกกระแสไฟฟาดูด
2) การวา�เตารีดไฟฟาควรวา�ในลักษณะตั้�เตารีดขึ้น ไมควรวา�ไวบนผา
นาน ๆ เพราะจะทืำใหผาไหมและมีคราบติดที่พื้นเตารีด
3) เมื่อถอดปลั๊กเตารีดไฟฟาออกแลว ควรรอใหเตารีดเย็นกอนจึ�เก็บเขาที่
ใหเรียบรอย
2. หมอหุงขาวไฟฟ้า ใชสืำหรับหุ�ขาวโดยใชระบบอัตโนมัติ ซึ่�มีวิธีการดูแล
รักษาดั�นี้
1) ควรเช็ดดานนอกขอ�หมอหุ�ขาวไฟฟาทีอ่ ยูช นั้ ในใหแห�สนิทกอนทีจ่ ะวา�
ล�ในหมอชั้นนอกและเก็บสิ่�แปลกปลอมหรือเศษผ�ที่อยูดานในขอ�หมอชั้นนอกออก
ใหหมด
2) ควรระวั�ไมใหหมอชัน้ ในเกิดรอยขีดขวน โดยใชฟอ�น้ืำหรือผานุม ทืำความ
สะอาด
 10 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

3) ควรวา�หมอหุ�ขาวไฟฟาไวในที่แห� มั่นค�แข็�แร� และยกหมอหุ�ขาว

ไฟฟาดวยความระมัดระวั�อยาใหหมอชั้นนอกตกหลน เพราะจะทืำใหชืำรุดเสียหายได
3. โทรทัศน์ เป็นเครื่อ�ใชไฟฟาภายในบาน ใชสืำหรับชมขาวสาร ความบันเทิ�
และความรูตา� ๆ ซึ่�มีวิธีการดูแลรักษาดั�นี้
1) ติดตั้�โทรทัศน์ในพื้นที่ที่เรียบและวา�โทรทัศน์บนพื้นที่รอ�รับที่มั่นค�
แข็�แร�
2) ไมควรตั้�โทรทัศน์ไวในชอ�ขอ�ตูโชว์ที่แคบเกินไป เพราะจะทืำใหการ
ระบายความรอนไมสะดวก และปิดโทรทัศน์พรอมกับถอดปลั๊กไฟออกทุกครั้�หลั�การ
ใช�าน
3) ไมนืำอุปกรณ์ตม น้ืำหรืออุปกรณ์ไฟฟาทีม่ คี วามรอนมาติดตั�้ ใกลโทรทัศน์
และไมควรใชผาคลุมตัวเครื่อ� เพราะจะทืำใหโทรทัศน์ระบายความรอนไมสะดวก
4) การทืำความสะอาดโทรทัศน์ควรถอดปลั๊กไฟออกกอนทุกครั้� โดยใช
ผานุมแห�เช็ดหรือเช็ดดวยผาชุบน้ืำบิดหมาดใหสะอาด
4. ตูเย็น ใชสืำหรับเก็บรักษาอาหารและเครื่อ�ดื่มใหอยูในสภาพสดไดนาน ซึ่�
มีวิธีการดูแลรักษาดั�นี้
1) ติดตั้�ตูเย็นบนพื้นที่ที่เรียบและสม่ืำเสมอ เพื่อปอ�กันตูเย็นเคลื่อนที่ สั่น
และมีเสีย�ดั� ควรปิดประตูตูเย็นใหสนิท และไมเปิดหรือปิดตูเย็นบอย ๆ ซึ่�จะชวย
ประหยัดพลั��านไฟฟาและยืดอายุการใช�านขอ�ตูเย็น
2) ควรติดตั�้ ตูเ ย็นในทีท่ มี่ อี ากาศถายเทสะดวก โดยใหดา นหลั�หา�จากผนั�
ไมนอยกวา 10 เซนติเมตร และดานบนควรหา�จากเพดานไมนอยกวา 30 เซนติเมตร
3) ไมควรติดตั้�ตูเย็นในที่ที่มีอุณหภูมิสู� มีแส�แดดสอ�ใกลเตาแกส ใกล
เตาอบ บริเวณที่อับชื้น มีน้ืำกระเซ็นถึ� หรือใกลอา�ลา�มือ
4) การทืำความสะอาดภายนอก
ตูเ ย็นควรถอดปลัก๊ ไฟออกกอนทุกครั�้ แลว
นานา น่ารู้
ใชผา นุม ชุบน้ืำสบูเ ช็ด จากนัน้ เช็ดดวยผาชุบ
น้ืำสะอาด และเช็ดตามดวยผาแห� ทีส่ ะอาด ไมควรราดน้ืำล�บนตูเย็นทั้�ภายใน
อีกครั้� และภายนอก เพราะจะทืำใหเกิดสนิมและ
ไฟฟาอาจรั่วได
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 11

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
1. นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน รวมกันแสด�ความคิดเห็นเกี่ยวกับ
ประโยชน์และวิธกี ารทืำ�านรวมกันกับสมาชิกในครอบครัว แลวสรา�แผนทีค่ วามคิด
2. นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน แสด�บทบาทสมมุติวาเป็นสมาชิกใน
ครอบครัวเดียวกัน แลวรวมกันวา�แผนการทืำ�านบาน

3. การเตรียม ประกอบ และจัดอาหารให้สมาชิกในครอบครัว

3.1 การวางแผนประกอบอาหาร
การประกอบอาหารทุกครั�้ จืำเป็นตอ�มีการวา�แผนลว�หนา เพื่อชวยใหปฏิบัติ
�านไดสืำเร็จลุลว�อยา�มีประสิทธิภาพ เพราะการวา�แผนจะทืำใหเห็นภาพรวมขอ�การ
ทืำ�านทั้�หมดวามีอะไรที่ตอ�ทืำบา� ควรเริ่มตนการทืำ�านจากจุดใด และควรทืำ�าน
อยา�ไร จึ�จะไดอาหารทีด่ มี คี ณ
ุ คา ประหยัดเวลา และคาใชจา ย ซึ�่ การวา�แผนประกอบ
อาหารมีวิธีการดั�นี้
ปรุ�อาหารไวรับประทาน
วัตถุประสงค์ ประหยัดรายจาย
ชวยแบ�เบาภาระขอ�พอแม
รายการอาหาร
การวางแผน ภาชนะเครื่อ�ใช
สิ่งที่ตองจัดเตรียม
ประกอบอาหาร เครื่อ�ปรุ�

ขั้นตอนการปรุ�
วิธีปรุ� ตรวจสอบรสชาติอาหาร
ปรับปรุ�แกไข
ศึกษาวิธีการ (ถาพบวารสชาติอาหารไมอรอย)
เตรียมภาชนะเครื่อ�ใช
วิธีการจัดอาหารตั้�โตะ จัดอาหาร
สถานที่
วิธีการทืำความสะอาด ภาชนะเครื่อ�ใช
 12 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

การทำ รายการอาหาร คือ การกืำหนดรายการอาหารทีจ่ ะประกอบ เพือ่ รับประทาน

ในแตละมื้อ แตละวัน หรือแตละสัปดาห์ โดยคืำนึ�ถึ�สิ่�ตอไปนี้
1. จำ นวนคนที่รับประทาน เพื่อจัดทืำอาหารใหมีปริมาณเพีย�พอ ไมนอยเกิน
ไปและไมเหลือทิ้�
2. เพศและวัยของผูรับประทาน เพศหญิ�และชายจะชอบอาหารไมเหมือนกัน
และวัยที่แตกตา�กันจะตอ�การอาหารตา�กัน เชน วัยเด็กตอ�การอาหารประเภท
เนื้อสัตว์
3. คุณค่าทางอาหาร อาหารที่ประกอบในแตละมื้อควรจัดใหมีครบทั้� 5 หมู
เพื่อใหผูรับประทานไดรับสารอาหารครบตามที่รา�กายตอ�การ
4. ชนิดและลักษณะอาหาร พิจารณาจากสิ่�ตอไปนี้
1) มื้ออาหาร มื้อเชาควรเป็นอาหารที่ปรุ��าย มื้อกลา�วันอาจเป็นอาหารจาน
เดียว มื้อเย็นอาจกืำหนดอาหารเป็นชุดเพราะมีเวลามากในการเตรียมและรับประทาน
2) ความหลากหลาย ในแตละมื้อควรเลือกอาหารที่แตกตา�กัน ทั้�วิธีปรุ�
เครื่อ�ปรุ� และรสชาติอาหาร เชน มีผัด แก� รสหวาน รสเปรี้ยว
3) ความสวยงาม อาหารแตละมื้อควรเลือกอาหารที่มีสีตา� ๆ กัน เชน แก�
เผ็ดสีแด� ผัดผักสีเขียว ไขเจียวสีเหลือ�เพราะจะชวยใหอาหารนารับประทานยิ่�ขึ้น
5. งบประมาณ ตอ�พิจารณาเลือกซือ้ อาหารทีม่ คี ณ ุ คา ราคาไมแพ� เพือ่ ควบคุม
ราคาใหอยูในว�เ�ินที่ประมาณไว

3.2 สิ่งที่ต้องเตรียมก่อนประกอบอาหาร
กอนล�มือประกอบอาหารควรจัดเตรียมสิ่�ตอไปนี้
1. การเตรียมภาชนะเครือ่ งใชในการประกอบอาหาร การประกอบอาหารทุกครั�้
จืำเป็นตอ�ใชภาชนะเครื่อ�ใชหลายอยา� ไดแก ภาชนะเตรียมอาหารสด เชน มีด เขีย�
จาน กะละมั� ครก และไมตีพริก ภาชนะในการประกอบอาหาร เชน หมอ กระทะ
ตะหลิว ทัพพี ชามผสม และภาชนะใสอาหารที่ปรุ�แลว เชน จาน ชาม ถวยเล็ก
2. การเตรียมอาหารสด การเตรียมเนื้อสด เชน เนื้อหมู ลา�ใหสะอาดกอนนืำ
มาหั่น เสร็จแลวไมตอ�ลา�อีก เพราะจะทืำใหเสียคุณคาทา�อาหาร การเตรียมอาหาร
ทะเล หอย นืำมาแชน้ืำไวครูใหญ ๆ กอนเพื่อใหหอยคายเศษดินและสิ่�สกปรก แลว
ลา�ใหสะอาด ปู ลา�น้ืำใหสะอาดกอน ถาจะทืำปูเผา ปูอบ หรือปูนึ่� ใหใชมีดตัดสวน
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 13
ปลายขอ�กามเล็ก ๆ ออกกอน ถาจะนืำปู
ไปผัดใหใชมือแกะกระดอ�ปูออกกอน ตัด นานา น่ารู้
สวนที่รับประทานไมไดและสวนปลายกาม
ประเทศบรูไนเป็นรัฐอิสลาม ประชาชน
ออก จากนัน้ ตัดครึ�่ ตัวและตัดตามยาวขอ� นับถือศาสนาอิสลาม อาหารการกินจึ�เป็น
ลืำตัวอีก 2–3 ครั้� กุง ลา�น้ืำใหสะอาด ถา อาหารมุสลิม ซึ่�มีการผลักดันอุตสาหกรรม
จะทืำกุ� เผาหรือกุ� อบใหใชมดี ตัดกรีก�ุ และ อาหารฮาลาลบรูไนไปสูตลาดสากล
หนวดออกกอน ถาจะนืำไปตม ผัด หรือ
ปรุ�อาหารอื่น ๆ ใหแกะเปลือกกุ�ออกเหลือหา�ติดไว ตัดกรี ตา และหนวด แลว
ผาหลั�ดึ�เสนดืำกลา�หลั�ออก
3) การเตรียมผัก เลือกสวนที่กินไมไดออกกอน แกะผักออกเป็นกาบหรือใบ
นืำไปลา�ดวยน้ืำที่ไหลจากกอกใหสะอาดผักที่เป็นหัวใหลา�ทั้�หัว ไมควรใชน้ืำอุนลา�
เพราะจะทืำใหผักเหี่ยวและสูญเสียวิตามินแลวนืำผักไปหั่นตามขนาดที่ตอ�การ ถา
ตอ�การรับประทานผักสดควรแชดวยน้ืำผสมดา�ทับทิม จะชวยใหผักสะอาดมากขึ้น
3. อนามัยของผูประกอบอาหาร มีดั�นี้
1. ควรรักษาเสื้อผาและรา�กายใหสะอาดอยูเสมอการชิมรสชาติอาหารควร
ตักใสชอน
2. ผูที่เป็นโรคติดตอ เชน โรคหวัด
โรค ไมควรประกอบอาหารใหผูอื่นรับประทาน
3. ขณะประกอบอาหารไมควรพูดคุย
มากเกินไป เพราะจะทืำใหน้ืำลายกระเด็นล�ไป
ในอาหาร

ผูประกอบอาหารควรลางมือใหสะอาด
ก่อนประกอบอาหาร

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 2–3 คน เลือกวา�แผนประกอบอาหารคนละ 1
ชนิดรแลวรวมกันแสด�ความคิดเห็นเกี่ยวกับขอควรคืำนึ�ในการทืำรายการอาหาร
และสรุปเป็นแผนที่ความคิด
 14 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

3.3 การประกอบอาหารคาว
แกงจืดเตาหูหมูสับ มีขั้นตอนการทืำตามกระบวนการทืำ�านดั�นี้
1. การวิเคราะห์งาน เป็นการศึกษารายละเอียดตา� ๆ ขอ�การทืำแก�จืดเตาหู
หมูสับวาผูประกอบอาหารจะตอ�มีความรู ทักษะ และตอ�จัดเตรียมสิ่�ใดบา� เพื่อนืำ
ขอมูลเหลานี้ไปใชในการกืำหนดวัตถุประส�ค์ การเตรียมอุปกรณ์และเครื่อ�ปรุ� และ
การกืำหนดวิธีการประกอบอาหาร
2. การวางแผนในการทำ งาน โดยสรา�แผนที่ความคิดเพื่อใหเห็นภาพรวมขอ�
การทืำแก�จืดเตาหูหมูสับ ดั�นี้
ปรุ�อาหารไวรับประทาน
วัตถุประสงค์ ประหยัดรายจาย
อุปกรณ์ ไดแก หมอ ทัพพี มีด เขีย� ถาด
ชาม จานแบน
สิ่งที่ตองจัดเตรียม เครื่อ�ปรุ� ไดแก
1) หมูสับ 100 กรัม
2) ผักกาดขาว 1 ตน
3) ตนหอม 2 ตน
ศึกษาวิธีการ 4) น้ืำเปลา 4 ถวย
5) เตาหูหลอด 1 หลอด
1) การเตรียมเครื่อ�ปรุ� 6) น้ืำปลาหรือซีอิ๊วขาว 3 ชอนโตะ
2) ขั้นตอนการประกอบอาหาร 7) ผักชี 2 ตน
8) น้ืำมันหอย 1 ชอนโตะ
9) พริกไทยป่น 12 ชอนชา
10) ซุปไกหรือหมูกอน 12 กอน
11) น้ืำตาลทราย 1 ชอนชา
3. การปฏิบัติงานตามลำ ดับขั้นตอน เป็นการล�มือทืำแก�จืดเตาหูหมูสับ ดั�นี้
การเตรียมเครื่องปรุง
1) นืำหมูสบั มาผสมกับเครือ่ �ปรุ�ตา� ๆ ดั�นี้ น้ืำมันหอย 1 ชอนโตะ น้ืำปลา
หรือซีอิ๊วขาว 1 ชอนชา น้ืำตาลทราย 1 ชอนชา และพริกไทยป่น 12 ชอนชา คลุกเคลา
เครื่อ�ปรุ�ใหเขากันแลวพักไวในชาม
2) ลา�ตนหอมและผักชีใหสะอาด ผักกาดขาวแกะทีละใบนืำไปลา�น้ืำให
สะอาด แลวใชมีดหั่นเป็นชิ้นพอคืำ วา�แยกไวเป็นสวน ๆ ในจานหรือถาด
3) นืำเตาหูหลอดมาหั่นเป็นแวนหนาประมาณ 1.5 เซนติเมตร
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 15

1) 2) 3)
วิธีการทำ
1) เปิดเตาโดยใชไฟคอนขา�แร� ใสน้ืำเปลา
ล�ในหมอ แลวยกขึ้นตั้�บนเตาไฟ
2) ใสซุปไกหรือหมูกอน 12 กอน ล�ไป พอน้ืำ
เดือดนืำเตาหูหลอดใสล�ไป
3) รอจนน้ืำเดือดอีกครั้�จึ�ตักหมูสับเป็นกอน
เล็ก ๆ ทยอยใสล�ไป ปรุ�รสดวยน้ืำปลาหรือซีอิ๊วขาว 2
ชอนโตะ
4) นืำผักกาดขาว ตนหอม และผักชีใสล�ไป
รอจนน้ืำเดือด ชิมรสชาติ แลวยกล�
5) ตักใสถวย โรยพริกไทยป่น แลวนืำไป
รับประทาน
4. การประเมินผลการทำ งาน เป็นการตรวจสอบแก�จืดเตาหูหมูสับที่ทืำเสร็จ
แลววามีรสชาติอรอยตามความตอ�การหรือไม เชน ถารสชาติจดื เกินไปใหปรับปรุ�แกไข
โดยใสน้ืำปลาหรือซีอิ๊วขาวล�ไป

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน เลือกประกอบอาหารคาว 1 ชนิด ตาม
ขั้นตอนขอ�กระบวนการทืำ�าน วิเคราะห์สารอาหารที่จะไดรับในอาหารนั้น ๆ และ
สรุปผลการปฏิบัติ�าน
16 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

3.4 การประกอบอาหารหวาน
การทำ แกงบวดฟักทอง มีวิธีการทืำดั�นี้
การเตรียมอุปกรณ์และเครื่องปรุง ควรจัดเตรียมใหพรอม ดั�นี้
– อุปกรณ์ ไดแก หมอ ทัพพี จาน ชอน ถวย กระชอน มีด เขีย� ผาขาวบา�
กะละมั�
– เครื่องปรุง ไดแก
1) ฟักทอ� 1 กิโลกรัม 4) เกลือป่น 1 ชอนชา
2) มะพราวขูด 12 กิโลกรัม 5) น้ืำเปลา 4 ถวย
3) น้ืำตาลปบ 1 ถวยตว�
วิธีการทำ

1) ปอกเปลือกฟักทอ� แลว 2) หั่นเป็นชิ้นพอคืำแลวผึ่� 3) คั้นกะทิแลวแยกเป็นหัว

ลา�ใหสะอาด ใหสะเด็ดน้ืำ กะทิ 1 ถวยตว� หา�กะทิ
2 ถวยตว�

4) เปิ ด เตาโดยใช ไ ฟกลา� 5) ใสฟกั ทอ�ล�ตมประมาณ 6) เติมหัวกะทิและเกลือป่น

นืำหมอใสหา�กะทิตั้�บน 10 นาที ใสนืำ้ ตาลปบ ต ม ให เ ดื อ ดอีกครั้�หนึ่�
เตาไฟ แลวคนจนกระทั�่ คนใหละลาย ตมตออีก ชิมรสชาติแลวยกล� และ
เดือด 5 นาที ตักใสถว ยนืำไปรับประทาน

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน เลือกประกอบอาหารหวาน 1 ชนิด
ตามขั้นตอนขอ�กระบวนการทืำ�าน แลวแลกเปลี่ยนกันชิมรสชาติอาหาร แลว
ใหคะแนน และสรุปผลการปฏิบัติ�าน
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 17

3.5 การทำาเครื่องดื่ม
เครื่อ�ดื่มเป็นสิ่�ที่ชวยระ�ับความกระหาย มีวิตามินและเกลือแรที่ชวยบืำรุ�
สุขภาพ เครื่อ�ดื่มที่ควรทืำไวดื่มเป็นประจืำ ไดแก
1. เครื่องดื่มที่ทำ จากผักหรือผลไม เชน
น้ำาส้มคั้น น้ำาใบบัวบก น้ำามะนาว เครื่อ�ดื่ม
ประเภทนี้ ถ า ปรุ � ดื่ ม สด ๆ จะให คุ ณ ค า ทา�
โภชนาการสู�
2. เครื่องดื่มประเภทนม หรือเครื่อ�ดื่ม
ผสมนม เช น นมวั ว เครื่ อ �ดื่ ม ประเภทนี้ มี
แคลเซียมสู� ชวยบืำรุ�กระดูกและฟัน
การทำ น้ำ มะนาว น้ืำมะนาวเป็นเครื่อ�ดื่ม
ที่ทืำใหรา�กายไดรับสารอาหารประเภทน้ืำ วิตามิน และเกลือแร ชวยใหระบบตา� ๆ ใน
รา�กายทืำ�านไดตามปกติ ชวยปอ�กันโรคเลือดออกตามไรฟัน ชวยใหผวิ พรรณสวย�าม
และชวยระ�ับอาการกระหายน้ืำ น้ืำมะนาวมีวิธีการทืำดั�นี้
การเตรียมอุปกรณ์และเครื่องปรุง ควรจัดเตรียมใหพรอม ดั�นี้
– อุปกรณ์ ไดแก หมอ ชามแกว มีด เขีย� ที่คั้นน้ืำผลไม ทัพพี ผาขาวบา�
แกว หลอดดูด
– เครื่องปรุง ไดแก
1) มะนาว 5–6 ผล 4) น้ืำแข็� 1 แกว
2) น้ืำเปลา 1 ถวยตว� 5) เกลือป่น 14 ชอนชา
3) น้ืำตาลทราย 1 ถวยตว�
วิธีการทำ
1) นืำน้ืำตาลทรายกับน้ืำใสหมอตั้�ไฟ คนให
ละลาย แลวเคี่ยวตอไปใหเดือด ยกล�ตั้�ไวใหเย็น กรอ�ดวยผาขาวบา�สะอาด เพื่อ
ทืำน้ืำเชื่อม
 18 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

2) ลา�มะนาวใหสะอาด ผามะนาวครึ่�ซีก แลวคั้นน้ืำมะนาว แลวผสมน้ืำมะนาว

ล�ในน้ืำเชื่อม
3) เติมเกลือ คนใหเขากัน ชิมรสชาติ และปรุ�ใหมีรสกลมกลอม
4) ตักน้ืำมะนาวใสแกว ใสน้ืำแข็� และหลอดดูดแลวนืำไปดื่ม

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
นักเรียนแบ�กลุม กลุม ละ 4–5 คน เลือกทืำเครื่อ�ดื่ม 1 ชนิด ตามขั้นตอน
ขอ�กระบวนการทืำ�าน และสรุปผลการปฏิบัติ�าน
3.6 การจัดอาหาร
การจัดผัก มีวิธีการจัดดั�นี้
1. การจัดผักสด มีวิธีการจัดดั�นี้
1) มะเขือ ใชมีดบา�ตัดขั้วออก แลวใชปลายมีดจักเป็นรูปกลีบดอกไมแ�ะ
เมล็ดแยกออกจากเปลือก หรือแกะสลักลูกมะเขือใหเป็นตาสี่เหลี่ยมหรือดอกจัน แลว
ผาลึกล�ไปประมาณครึ่�ลูก โดยรอยผาจะแบ�ออกเป็น 4–6 สวน เพื่อใหใชสอมแกะ
มะเขือรับประทานได�าย

2) แตงกวา ใชปลายมีดบา�เซาะรอ�ตามความยาวขอ�ผล 6–7 รอ� จากนั้น

หั่นเป็นแวน ๆ จะไดแต�กวารูปคลายดอกไม

2. การจัดผักสุก ผักที่นิยมทืำสุกเพื่อจิ้มกับเครื่อ�จิ้มตา� ๆ เชน ผักบุ� ผัก

กระเฉด กะหล่ืำปลี แคร์รอต ถั่วพู มักหั่นเป็นชิ้นแลวจัดใสจานแบนใบใหญเพื่อให�าย
ตอการรับประทาน
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 19

การจัดผักสุกและผักสดรวมไว้ในจานเดียวกัน มีวิธีการดั�นี้
1) แบ�พื้นที่ในจานแบนออกเป็นสวน ๆ
ตามจืำนวนขอ�ผักที่จะจัด แตละสวนอาจไมเทากัน
ขึ้นอยูกับปริมาณผักแตละชนิดวามีมากหรือนอย
2) วา�ผักแตละชนิดแยกไวเป็นพวก ๆ
ตามสวนขอ�พื้นที่ในจาน ถาจัดทั้�ผักสดและผักสุก
ไวจานเดียวกัน ใหจดั ผักสดไวแถบหนึ�่ ผักสุกไวอกี
แถบหนึ่�
3) จัดวา�ผักแตละชนิดล�ในจาน
นานา น่ารู้
ใหเรียบรอย ซึ่�ผักที่จัดอาจมีสีตา� ๆ กัน
จึ�ควรวา�สลับสีใหดสู วย�ามนารับประทาน ถ า มี ผั ก ไม ม ากชนิ ด และจานใส ผั ก
3. การจัดผลไม้ ใหญพออาจวา�ถวยเครือ่ �จิม้ ไวขา � ๆ หรือ
1) การจัดผลไมใส่ภาชนะทั้งผล ตร�กลา�จานดวยก็ได
มีวิธีการจัดดั�นี้
(1) ตัดใบไมที่มีพื้นผิวสวย�าม ลา�ใหสะอาด แลววา�รอ�ในภาชนะ
(2) วา�กลวยไวขา�หนึ่� วา�ผลไมที่เป็นผลเดี่ยวไวเป็นพวก ๆ และผล
ไมที่เป็นชอใหจัดวา�ทั้�ชอ
2) การปอกผลไมใส่จาน ผลไมบา�ชนิดตอ�ใชมดี ปอกเปลือกออกกอน หรือ
แกะสลักใหสวย�ามดูนารับประทานยิ่�ขึ้น เชน
(1) ละมุด เลือกผลที่แกจัด นืำมาปอกเปลือกออกใหผิวเรียบเสมอกัน
ใชปลายมีดกดที่กึ่�กลา�ผลใหมีรอยหยักคลายฟันปลารอบผล แยกผลละมุดออกเป็น
2 สวน เขี่ยเมล็ดออก จะไดละมุดที่ดูคลายรูปดอกไม

(2) มั�คุด ใชมีดผารอบผล แลวแยกฝาสวนบนออก นืำมาวา�เรีย�

ในจานแตถายั�ไมรับประทานทันทีอาจใชฝาขอ�แตละผลปิดไวกอนก็ได แลววา�เรีย�
ใสจาน
 20 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

(3) แต�โม ใชปลายมีดบา�กดล�ทีก่ ลา�ผลลึกประมาณครึ�่ ผลใหเป็นรอย

หยักคลายฟันปลาจนรอบ แลวแยกออกเป็น 2 ซีก ใชชอ นตักไอศกรีมขนาดเล็กตักเนือ้
แต�โมเป็นคืำ ๆ ใสจานจนหมด แลวนืำเนื้อแต�โมบรรจุล�ในเปลือกแต�โมซีกหนึ่�ให
เต็ม จากนัน้ นืำเปลือกแต�โมอีกซีกหนึ�่ ทีต่ กั เนือ้ ออกแลวประกบไวเพือ่ ไมใหมกี ลิน่ เหม็น
เมื่อเนื้อแต�โมถูกทิ้�ไวโดนอากาศ นาน ๆ

4. การจัดขนมหวาน มีวิธีการจัดดั�นี้
1) ขนมหวานทีเ่ ปนห่อ เชน ขนมกลวย ขนมใสไส ขาวตมผัด และขนมเทียน
ขนมทีเ่ ป็นหอจะชวยปอ�กันไมใหฝนุ่ ละออ�หรือเชือ้ โรค
ที่ปะปนอยูในอากาศมาเกาะขนม ชวยปอ�กันแมล�วัน
ตอม ทืำใหขนมสะอาด และสามารถรับประทานขนมได
ทันทีที่เปิดหอวิธีการจัด ควรจัดใสจานแบนหรือถาด
เล็ก ๆ เพื่อใหมอ�ดูสวย�ามรอบดาน โดยแยกขนม
ที่เป็นหอทร�สู� หอทร�เตี้ย หรือหอเป็นมัด จัดวา�
เป็นกลุม ๆ ใหเป็นระเบียบสวย�าม
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 21

2) ขนมหวานที่มีลักษณะเปนชิ้นหรือเปนคำ เชน ขนมถวยฟู ฝอยทอ�

ทอ�หยิบ ทอ�หยอด เม็ดขนุน วิธีการจัด นิยมจัด
ใสจานเดียวกันโดยแยกป็นสวน ๆ การจัดขนม
แต ล ะชนิ ด ต อ �วา�ให เ ป็ น ระเบี ย บและสวย�าม
สืำหรับฝอยทอ�อาจจัดเป็นแพ หรือใชสอมตะกุย
ใหเป็นฝอย ๆ กอนแลวนืำไปจัดใสจานก็ได

นานา น่ารู้
คนไทยมีความเชือ่ เรือ่ �ขนมไทย จึ�นืำ ขนมม�คล 9 อยา�ไปประกอบเครือ่ �คาวหวาน
ในพิธีม�คล ไดแก ทอ�หยิบ ทอ�หยอด ฝอยทอ� ขนมชั้นทอ�เอก เม็ดขนุน จาม�กุฎ
เสนห์จันทร์ และขนมถวยฟู

แหล่งสืบค้นความรู้

1. นักโภชนาการ ผูประกอบอาหารตามรานตา� ๆ ผูรู ครู พอ แม

2. หนั�สือ วารสาร แผนพับ เว็บไซต์เกี่ยวกับอาหารและเครื่อ�ดื่ม
3. โทรทัศน์ วิทยุ และวิดีโอที่เกี่ยวกับอาหารและเครื่อ�ดื่ม
4. รานอาหาร บาน โร�เรียน หอ�สมุด ชุมชนที่อาศัยอยู และ�านนิทรรศการ
ที่เกี่ยวกับอาหารและเครื่อ�ดื่ม

กิจกรรมเรียนรู้...สู่ปฏิบัติ
นักเรียนแบ�กลุม กลุมละ 4–5 คน จับสลากเลือกสาธิตการจัดอาหารตาม
หัวขอที่กืำหนดใหกลุมละ 1 หัวขอ แลวอภิปรายรวมกัน
1) การจัดผัก 2) การจัดผลไม 3) การจัดขนมหวาน
22 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

¼Ñ§มโนทัศน์สรุปเนื้อหา
การจัดการในการทำางาน
เรียนรูเกี่ยวกับ

การทำ งานกับสมาชิกในครอบครัว การดูแลรักษาสมบัติ การเตรียม ประกอบ และจัดอาหาร

และผูอื่น ภายในบาน ใหสมาชิกในครอบครัว

การทำ งานกับสมาชิกในครอบครัว วิธีการดูแลรักษาสิ่งของเครื่องใช การวางแผนประกอบอาหาร

ภายในบาน
แบ�เป็น โดย
ประโยชน์ขอ�การทืำ�าน มีวิธีการดั�นี้ กืำหนดวัตถุประส�ค์
แนวทา�การทืำ�าน การปัดฝุ่น จัดเตรียม รายการอาหาร
วิธีการทืำ�าน การเช็ดดวยผา ศึกษาวิธกี ารปรุ� ภาชนะเครือ่ �ใช
การขัดและลา�น้ืำ เครือ่ �ปรุ�
การทำ งานร่วมกับเพื่อน การขัดใหขึ้นเ�า
การเช็ดดวยน้ืำยาขัดหนั�
ควรปฏิบัติตาม การเช็ดดวยกระดาษ สิ่งที่ตองเตรียมก่อนประกอบอาหาร
หลักการทืำ�าน หนั�สือพิมพ์ โดย
ภาชนะเครือ่ �ใช
กระบวนการทืำ�านกลุม อาหารสด
มีขั้นตอนดั�นี้ การดูแลรักษาเครื่องใชไฟฟ้า อนามัยขอ�ผูประกอบอาหาร
การเลือกหัวหนากลุม โดย
ไดแก การประกอบอาหารคาว
กืำหนดเปาหมาย
วา�แผนในการทืำ�าน
การประกอบอาหารหวาน โดย
มอบหมาย�าน
ปฏิบัติ�าน
ประเมินผลและปรับปรุ� การทำ เครื่องดื่ม โดย
�าน ทืำตามกระบวนการทืำ�าน
4 ขั้นตอน ไดแก
มารยาทในการทำ งานร่วมกับ
การวิเคราะห์�าน
สมาชิกในครอบครัวและผูอื่น
การวา�แผนในการทืำ�าน
ไดแก การปฏิบัติ�านตามลืำดับขั้นตอน
ยึดมัน่ ในหลักประชาธิปไตย การประเมินผลการทืำ�าน
มีความรับผิดชอบตามหนาที่ การจัดอาหาร
ใหเกียรติและมีนืำ้ ใจ
ไดแก
มีสติในการทืำ�าน การจัดผักสด
มนุษยสัมพันธ์ทด่ี ี การจัดผักสุก
มีวธิ กี ารสือ่ สารทีด่ ี การจัดผลไม
การจัดขนมหวาน
 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6 23

กิจกรรมเสนอแนะ

1. นักเรียนสัมภาษณ์ผูปกครอ�เกี่ยวกับการทืำ�านรวมกันเพื่อใหครอบครัว
อบอุน แลวสรุปผลการสัมภาษณ์
2. นักเรียนแบ�กลุม กลุม ละ 4–5 คน วิเคราะห์ปญ
ั หาทีอ่ าจเกิดขึน้ ในการทืำ�าน
รวมกัน พรอมอธิบายเหตุผลประกอบ
3. นักเรียนสอบถามคุณแมเกี่ยวกับวิธีการเตรียม ประกอบ และจัดอาหาร
ใหสมาชิกในครอบครัว และสรุปผล
4. ครูพานักเรียนไปทัศนศึกษาใน�านที่เกี่ยวกับอาหารขอ�ภาคตา� ๆ ที่จัดโดย
ภาครัฐหรือภาคเอกชน บันทึกความรูที่ได และนืำมาอภิปรายรวมกัน

โครงงาน
ใหนกั เรียนเลือกทืำโคร��านจากหัวขอทีก่ ืำหนดให 1 เรือ่ � หรืออาจทืำโคร��านอืน่
ที่นักเรียนสนใจ โดยเลือกเรื่อ�ที่เกี่ยวขอ�กับเนื้อหาที่เรียน แลวเขียนโคร��านตาม
รูปแบบที่ครูกืำหนด
เรื่องที่กำ หนดให้
1. คิดสูตรอาหารและเครื่อ�ดื่มโดยเนนคุณคาทา�อาหารที่จะไดรับ
2. ประกอบอาหารและเครื่อ�ดื่มจากพืชสมุนไพร
3. ออกแบบจัดอาหารชนิดตา� ๆ
หมายเหตุ โคร��านที่เลือกตามความสนใจควรไดรับคืำแนะนืำและความเห็นชอบจากครู
ที่ปรึกษากอนดืำเนินการ และประเมินผลโดยครู/ผูปกครอ�/กลุมเพื่อนในดานกระบวนการทืำ�าน
รวมทั้�นักเรียนควรมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและสรุปผลกอนพิจารณาเก็บรวบรวมไวใน
แฟมสะสมผล�าน

การประยุกต์ ใช้
ถาทีบ่ า นขอ�นักเรียนจะจัด�านเลีย้ � นักเรียนจะชวยเหลือคุณพอคุณแมในเรือ่ �ใด
และจะจัดการอยา�ไร
24 หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน การงานอาชีพฯ ป. 6

คำ�ถามประจำ�หน่วยการเรียนรู้ที่�1

1. การทืำ�านแบบมีมารยาทควรปฏิบัติอยา�ไร
2. การทืำ�านรวมกับสมาชิกในครอบครัวมีประโยชน์อยา�ไร
3. การวิเคราะห์�านมีความสืำคัญอยา�ไร
4. เพราะเหตุใดจึ�ตอ�วา�แผนในการทืำ�าน
5. การทืำ�านรวมกับเพื่อนหรือการทืำ�านเป็นกลุมมีแนวทา�ปฏิบัติอยา�ไร
6. ถาไมดูแลรักษาสมบัติภายในบานจะเกิดผลเสียอยา�ไร
7. การขัดใหขนึ้ เ�าเหมาะสืำหรับการดูแลรักษาสิ�่ ขอ�เครือ่ �ใชชนิดใด เพราะเหตุใด
8. อธิบายวิธีการดูแลรักษาเครื่อ�ใชไฟฟา 1 ชนิด มาพอเขาใจ
9. การทืำรายการอาหารควรคืำนึ�ถึ�เรื่อ�ใดบา�
10. สิ่�ใดบา�ที่ตอ�จัดเตรียมกอนล�มือประกอบอาหาร
11. การเตรียมเนื้อสดเพื่อนืำไปประกอบอาหารมีวิธีการอยา�ไร
12. การปฏิบัติอยา�ไรจึ�จะจัดวาเป็นผูที่มีอนามัยในการประกอบอาหาร
13. การปรับปรุ�รสชาติใหดีขึ้นเป็นขั้นตอนใดขอ�กระบวนการทืำ�าน
14. การคั้นน้ืำมะนาวจัดเป็นขั้นตอนใดขอ�กระบวนการทืำ�าน
15. การจัดอาหารมีความจืำเป็นหรือไม อยา�ไร