Κατακόρυφο τελείωμα… οριζόντιας εκτόξευσης!

Σώμα μάζας m = 0,3 kg εκτοξεύεται τη χρονική στιγμή t = 0 από το άκρο (Α)

ενός ψηλού κτιρίου ύψους h = 45 m
ταχύτητα υo = 10 m/s. Ταυτόχρονα στο
σώμα αρχίζει να ασκείται σταθερού
μέτρου οριζόντια δύναμη F, που έχει
αντίθετη κατεύθυνση της ταχύτητας
εκτόξευσης. Φτάνοντας το σώμα στο
έδαφος η κινητική του ενέργεια έχει
εννιαπλασιαστεί.
α. Να δείξετε ότι τη στιγμή της επαφής
του σώματος με το έδαφος η ταχύτητά του
έχει διεύθυνση κατακόρυφη.
β. Πόσο είναι το μέτρο της δύναμης F που ασκείται στο σώμα;
γ. Πόση είναι η μέγιστη οριζόντια απόσταση του σώματος από το κτίριο;
δ. Πόση ενέργεια έχασε το σώμα κατά τη διάρκεια της κίνησής του;
Δίνεται g = 10 m/s2 . Να αγνοηθεί η αντίσταση του αέρα.

Λύση

α. Αφού η κινητική ενέργεια του σώματος φτάνοντας στο έδαφος εννιαπλασιάστηκε,

για το μέτρο της ταχύτητας του σώματος στο έδαφος θα ισχύει:
1 1
   9   m 2  9  m 2    3    30 m / s
2 2
Δουλεύοντας με την αρχή ανεξαρτησίας των κινήσεων για την ταχύτητα του σώματος
φτάνοντας στο έδαφος θα ισχύει:
  x 2  y 2 (1)
Στον κατακόρυφο άξονα στο σώμα ασκείται μόνο το βάρος του, οπότε για το
συνολικό χρόνο κίνησης θα ισχύει:
1 2h 2  45
h  gt  2  t    s  t   3 s
2 g 10
Επομένως η κατακόρυφη συνιστώσα της ταχύτητας του σώματος φτάνοντας στο
έδαφος είναι ίση με:
υy = gtολ = (10  3) m/s  υy = 30 m/s

Αντικαθιστώντας στη σχέση (1) προκύπτει υx = 0, πράγμα που σημαίνει ότι η

ταχύτητα του σώματος είναι ίση μόνο με την συνιστώσα υy, δηλαδή η διεύθυνση της
ταχύτητας του σώματος φτάνοντας στο έδαφος είναι κατακόρυφη.

β. Στον οριζόντιο άξονα το σώμα με την επίδραση της δύναμης F, εκτελεί ομαλά
επιβραδυνόμενη κίνηση και επειδή φτάνοντας στο έδαφος δεν έχει ταχύτητα στον
οριζόντιο άξονα, θα ισχύει:
 10
υx = υo – αxtολ  0 = υo – αxtολ   x    m / s 2
t o 3
Σύμφωνα με το 2ο νόμο του Νεύτωνα στον οριζόντιο άξονα, για το μέτρο της
δύναμης F θα προκύψει:
 10 
ΣF = mαx  F= mαx  F =  0,3   N  F = 1 N
 3 
γ. Η μέγιστη οριζόντια απόσταση του σώματος από το κτίριο θα είναι τη στιγμή που
το σώμα φτάνει στο έδαφος. Για τη μετατόπισή του στον άξονα x θα ισχύει, λόγω της
επιβραδυνόμενης κίνησης:
1  1 10 
xmax = υοtολ – αxtολ2 = 10  3    32  m  xmax = 15 m
2  2 3 
δ. Επειδή η δύναμη F αντιτίθεται στην κίνηση του σώματος στον οριζόντιο άξονα, η
ενέργεια που θα χάσει το σώμα θα ισούται με την απόλυτη τιμή του έργου της
δύναμης F.
Επομένως:

Εαπωλ = WF  F  x max  1 15  J  Εαπωλ = 15 J

Σχόλιο: Ο υπολογισμός της απώλειας ενέργειας θα μπορούσε να γίνει και

διαφορετικά…
Αρχικά το σώμα ξεκινώντας την κίνησή του έχει ενέργεια:
1 1
  mo 2  mgh  (  0,3 102  0,3 10  45) J  150 J
2 2
Φτάνοντας το σώμα στο έδαφος έχει ενέργεια:
1 1
  m 2  0  (  0,3  302  0) J  135 J
2 2
Δηλαδή, κατά την κίνησή του έχασε 15 J, ενέργεια που αντιστοιχεί στην απόλυτη
τιμή του έργου της δύναμης F.

Επιμέλεια
Νεκτάριος Πρωτοπαπάς
nprotopapas@avgouleaschool.gr