Σώμα που δεν ξεκινάει αμέσως… να κινείται!

Σώμα μάζας m = 1 kg βρίσκεται ακίνητο σε

σημείο Α οριζοντίου δαπέδου. Τη χρονική
στιγμή t = 0 στο σώμα ασκείται οριζόντια
δύναμη F το μέτρο της οποίας μεταβάλλεται
σύμφωνα με τη σχέση F = 3t (S.I.). Ο
συντελεστής στατικής τριβής και τριβής ολίσθησης μεταξύ σώματος και
οριζοντίου δαπέδου είναι μ = μστ = 0,6 και η επιτάχυνση της βαρύτητας g = 10
m/s2.
α. Πόση είναι η επιτάχυνση του σώματος τη χρονική στιγμή t1 = 1 s;
β. Πότε το σώμα ξεκινάει να κινείται;
γ. Να γίνει το διάγραμμα της επιτάχυνσης του σώματος σε συνάρτηση με το
χρόνο για τα πρώτα 4 s της κίνησής του.
δ. Πόση είναι η ταχύτητα του σώματος τη χρονική στιγμή t2 = 4 s;
ε. Με ποιο ρυθμό προσφέρει η δύναμη F ενέργεια στο σώμα τη χρονική στιγμή t2
= 4 s;
στ. Η ενέργεια που προσφέρθηκε στο σώμα από τη δύναμη F στο χρονικό
διάστημα από 0 ως 4 s είναι μεγαλύτερη από 18 J; Να δικαιολογήσετε την
απάντησή σας.

Λύση

α. Η στατική τριβή που ασκείται στο σώμα παίρνει τιμές από 0 ως Tστ,max = μστN =
μστmg = 6 N. Τη χρονική στιγμή t1 = 1 s, το μέτρο της δύναμης F είναι ίσο με F = 3∙1
N = 3N. Επειδή F < Τστ,max, το σώμα δεν έχει αρχίσει να κινείται, οπότε δεν έχει
επιτάχυνση, άρα α = 0.

β. Το σώμα θα αρχίσει να κινείται όταν F  Τστ,max, οριακά όταν F = Τστ,max = 6 N.

Άρα ξεκινάει να κινείται όταν 3t = 6  t = 2 s.

γ. Στο χρονικό διάστημα από 0 ως 2 s το σώμα είναι ακίνητο, άρα α = 0.

Στο χρονικό διάστημα από 2 s ως 4 s το σώμα
αρχίζει να κινείται, οπότε η τριβή που του
ασκείται είναι ίση με την τριβή ολίσθησης,
δηλαδή Τ = μΝ = 6 Ν, οπότε η επιτάχυνση που
αποκτάει θα είναι ίση με:

F  T 3t  6
ΣF = mα        3t  6 (S.I.)
m 1
Τη χρονική στιγμή t2 = 4 s η επιτάχυνση του
σώματος είναι ίση με α = (3∙4 – 6) m/s2 = 6
m/s2. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία το
ζητούμενο διάγραμμα απεικονίζεται στο διπλανό σχήμα.

Επιμέλεια: Νεκτάριος Πρωτοπαπάς

δ. Επειδή η κίνηση του σώματος είναι
με μεταβλητή επιτάχυνση, για τον
υπολογισμό της ταχύτητας δεν
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, ούτε
τύπους κίνησης, ούτε το θεώρημα
μεταβολής της κινητικής ενέργειας,
καθώς δεν μπορούμε να βρούμε το
έργο της δύναμης F.
Γνωρίζουμε όμως ότι από ένα
διάγραμμα επιτάχυνσης-χρόνου
μπορούμε με το εμβαδόν να
υπολογίσουμε τη μεταβολή της
ταχύτητας.
Έτσι θα είναι:
26
Εμβ = Δυ  m / s  Δυ = 6 m/s
2
Και επειδή το σώμα ήταν αρχικά ακίνητο, η ταχύτητα του σώματος τη χρονική
στιγμή t2 = 4 s θα είναι υ = 6 m/s.

ε. Ο ρυθμός προσφοράς ενέργειας ισούται με την στιγμιαία ισχύ της δύναμης F. Την
χρονική στιγμή t2 = 4 s, η δύναμη F έχει μέτρο F = 3∙4 Ν = 12 Ν, οπότε η ισχύς της
δύναμης F θα είναι:

PF = F∙υ = (12∙6) W  PF = 72 W.

στ. Τη χρονική στιγμή t2 = 4 s η κινητική ενέργεια του σώματος είναι ίση με:
1 1 
Κ= m2   1  62  J  18 J
2  2 

Επειδή κατά τη διάρκεια της κίνησης, υπάρχουν λόγω τριβών, απώλειες ενέργειας,
στο σώμα το χρονικό διάστημα από 0 ως 4 s θα πρέπει να έχει προσφερθεί ενέργεια,
μέσω του έργου της δύναμης F ενέργεια μεγαλύτερη από την κινητική ενέργεια του
σώματος τότε, δηλαδή μεγαλύτερη από 18 J.

Επιμέλεια:
Νεκτάριος Πρωτοπαπάς
nprotopapas@avgouleaschool.gr

Επιμέλεια: Νεκτάριος Πρωτοπαπάς