1

ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ 2Η
ΚΡΟΙΣΟΣ ΚΑΙ ΣΟΛΩΝ

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΚΡΟΙΣΟΥ ΚΑΙ ΣΟΛΩΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

 ΔΟΜΗ
- Εισαγωγή (κεφ. 29)- Ο Σόλων φτάνει στις Σάρδεις στην αυλή του Κροίσου
- Κύριο μέρος (κεφ. 30-32)- Το ερώτημα του Κροίσου στο Σόλωνα (30α). Απάντηση
Σόλωνα, παραδείγματα ευτυχισμένων ανθρώπων (30β-31). Η αληθινή ευτυχία (32).
- Επίλογος (κεφ. 33) – Οργή του Κροίσου και αποπομπή του Σόλωνα (κεφ.33)

 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
1. Κάτω από ποιες συνθήκες επισκέφτηκε ο Σόλων τις Σάρδεις; Πώς εξηγεί ο
Ηρόδοτος το ταξίδι του; (Α 29)

2. Ποιες πληροφορίες μας δίνει ο Ηρόδοτος για τη φιλοξενία του Σόλωνα από τον
Κροίσο και ποια ήταν η αφετηρία του διαλόγου των δύο αντρών; (Α30)

3. Ποια απάντηση έδωσε ο Σόλων και πώς αντέδρασε ο Κροίσος; (Α 30,31)

4. Πώς αντιλαμβάνεται ο Σόλων την πραγματική ευτυχία; (Α 32)

5. Γιατί ο Κροίσος έδιωξε θυμωμένος το Σόλωνα από το παλάτι του; (Α33)

 ΣΧΟΛΙΑ
- «με την ιδέα ότι είναι ο πρώτος στην ευτυχία» (Α 30): Και μόνο ότι ο Κροίσος έχει
τέτοια ιδέα για τον εαυτό του συνιστά ύβρη για τους αρχαίους Έλληνες. Φέρεται
αλαζονικά, του δημιουργούν κόρο, που οδηγεί στην ύβρη και την άτη, η οποία
προκαλεί τη νέμεση των θεών και την τίση.
[Η εκδήλωση της ύβρης ακολουθεί ορισμένα στάδια (όχι υποχρεωτικά όλα). Οι
όροι που χρησιμοποιούνται για να τα αποδώσουν είναι οι εξής:
1. κόρος: υπερβολή, το να έχει κανείς πολλά ή υπερβολικά αγαθά, το να βρίσκεται
κάποιος σε κατάσταση ευτυχίας, επιτυχίας και αφθονίας κατά την οποία τίποτα
δεν του λείπει.
2. άτη- τύφλωση του νου.
3. ύβρη –αλαζονεία, υπέρβαση του μέτρου
4. νέμεση- θεική οργή και τιμωρία
5. τίση –ανταπόδοση της ύβρης με συμφορά, τιμωρία
6. κάθαρση – απολύτρωση, επαναφορά στο μέτρο, μετά την τιμωρία και αφού ο
υβριστής συναισθανθεί την ενοχή του.]

- «ό, τι καλύτερο μπορεί να χαρίσει η τύχη σε άνθρωπο…δε σηκώθηκαν από τον

ύπνο τους» (Α31): Οι ιδέες που δίνονται εδώ είναι η πίστη στην τύχη, η απαισιοδοξία
(ο θάνατος είναι προτιμότερος από τη ζωή), η πεποίθηση ότι ο θάνατος στον ύπνο
είναι ο καλύτερος θάνατος. Η τύχη για τους αρχαίους δεν αναιρεί την ευθύνη του
ανθρώπου, αλλά αφήνει χώρο για την ελεύθερη δράση και ότι η απαισιοδοξία
αναιρείται από την αντίθετη ακριβώς άποψη. Ο θάνατος στον ύπνο είναι ένα πολύ
ευχετικό μοτίβο.
 2

- «ο θεός είναι όλο φθόνο και χαίρεται να φέρνει τα πάνω κάτω» (Α32): Όταν ο
άνθρωπος φτάνει σε υπερβολικό βαθμό δύναμης, τότε ο θεός θυμώνει, αγανακτεί, τον
φθονεί, τον οδηγεί στην τύφλωση του νου και τον τιμωρεί. Η τιμωρία αυτή δεν
έρχεται ως ποινή καθορισμένη από τη Μοίρα, αλλά ως εκδήλωση της θεικής οργής
και του φθόνου που θέλει να υποτάξει τον άνθρωπο στον κανόνα του μέτρου, να
αποκαταστήσει την ηθική τάξη. Ο Ηρόδοτος αναφέρεται γενικά στο θείο, ίσως κάτω
από την επίδραση των φιλοσοφικών ιδεών της εποχής του. Παρουσιάζει κάποιες
μονοθειστικές τάσεις χωρίς να είναι μονοθειστής.

 Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΩΣ ΑΦΗΓΗΤΗΣ ΚΑΙ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ

1) Η συνομιλία Κροίσου-Σόλωνα αποτελεί μια νουβέλα (διήγηση ενός φανταστικού

γεγονότος, που διακρίνεται από το θρύλο, το μύθο, γιατί κινείται στην περιοχή των
ανθρώπων χωρίς την επενέργεια θαυμάτων). Η νουβέλα ανήκει στον παραδειγματικό
τύπο λόγου, τον οποίο ο Ηρόδοτος χρησιμοποιεί για να σχολιάσει τα ιστορικά
δρώμενα, να περιγράψει αντιλήψεις, νοοτροπίες ατόμων, ομάδων και εθνών που
αποτελούν σημαντικούς παράγοντες του ιστορικού γίγνεσθαι ή για να παρουσιάσει με
τρόπο παραστατικό απόψεις δικές του ή άλλων συνομιλητών για διάφορα ζητήματα.

2) Η δραματοποίηση της αφήγησης –οι πραγματικοί ή πλασματικοί λόγοι και

διάλογοι που αποδίδει ο Ηρόδοτος στα πρόσωπα των ιστοριών του- είναι το πιο
χαρακτηριστικό μορφολογικό στοιχείο του ηροδότειου έργου. Ο Ηρόδοτος δε μας
πληροφορεί για τον τρόπο σύνθεσης, από όσα άκουσε ή του είπαν και όσα θεώρησε
ότι ταίριαζαν σε κάθε περίπτωση. Εδώ δεν έχουμε ένα πραγματικό διάλογο, αφού ο
Κροίσος υποβάλλει δύο σύντομες ερωτήσεις, ενώ η τρίτη ερώτηση αποτελεί
ξέσπασμα αγανάκτησης. Η αφήγηση του Ηρόδοτου είναι άμεση και παραστατική.

3) Οι νουβέλες διακρίνονται για το έντονο παραμυθικό ύφος και το δραματικό

ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα τους. Πρόθεση του ιστορικού δεν είναι να παρουσιάσει
ιστορικά γεγονότα, αλλά στηριγμένος στις παραδόσεις να πλάσει ένα διάλογο, που θα
μπορούσε και να είχε γίνει, ένα διάλογο που συμπυκνώνει την αντιπαράθεση του
ασιατικού και ελληνικού κόσμου.

4) Στη νουβέλα μπορούμε να διακρίνουμε μοτίβα με λαικά –παραμυθικά στοιχεία,

όπως ότι πριν από το θάνατο δεν μπορούμε να εκφράζουμε γνώμη για κανέναν, ο
θάνατος μέσα στον ύπνο, η τριπλή επανάληψη που προκαλεί την επιδείνωση.

5) Μέσα από την αντιπαράθεση Κροίσου-Σόλωνα φαίνεται η αντιπαράθεση της

ελληνικής και ασιατικής αντίληψης για την ευδαιμονία. Βασικό στοιχείο είναι ο
πλούτος και η σημασία του.