ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 1

ΚΕΙΜΕΝΑ
«Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον»
«Η Πόλις»
«13-12-43»
«Σοροκάδα»
 ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ
Κ.ΚΑΒΑΦΗΣ
 Χρόνος: 31 π.Χ  ήττα από τον Οκταβιανό στο
Άκτιο. Ο Οκταβιανός καταδίωξε τον Αντώνιο στην
Αλεξάνδρεια την οποία κατέλαβε στην 1η Αυγούστου
30 π.Χ . Ο Αντώνιος αυτοκτόνησε.

 Τόπος : Αλεξάνδρεια

 Τίτλος
: «Ο Βίος Αντωνίου» από τους
«Παράλληλους Βίους», Πλουτάρχου.
 Ώρα μεσάνυχτα :
 ώρα συνδεδεμένη με προλήψεις και παραδόσεις
 μυστηριακή ατμόσφαιρα
 ώρα αλλαγής της μέρας  συμβολίζει την αλλαγή
κατάστασης του Αντωνίου
 Στάση ζωής – Ηθική επιταγή (modus vivendi =
τρόπος ζωής):
αποτυχία, ήττα, τέλος  αξιοπρέπεια, θάρρος,
ψυχραιμία, στωικότητα, όχι μεμψιμοιρίες, όχι αυταπάτες,
συμμόρφωση στον αριστοκρατικό κώδικα τιμής
ηδονιστική αντιμετώπιση – να απολαύσει τις μνήμες του
παρελθόντος

 Πως πετυχαίνει:
 β΄ πρόσωπο
 επαναλήψεις
 προτρεπτικές προστακτικές
Σύμβολα

 Αντώνιος:
i. Το εκλεκτό άτομο, το ξεχωριστό που αξιώθηκε πλούτη και
απολαύσεις
ii. Ενσαρκώνει τον καθένα που πρέπει να βρίσκεται σε
ετοιμότητα να αντιμετωπίσει αξιοπρεπώς το τέλος
iii. Τραγικός άνθρωπος – πρότυπο προς αποφυγή

 Αλεξάνδρεια
i. Μια πόλη ονειρική, ιδεώδης, θεοποιημένη
ii. Η ίδια η ζωή με τις χαρές της
iii. Ταύτιση Αλεξάνδρειας με θίασο / θεό Διόνυσο – θεοποιημένη
τον εγκαταλείπει
 Τεχνική ποιήματος

Θεατρικότητα – Δραματικότητα :
i. Εικόνες, ζωντάνια
ii. Ομιλητής – ακροατής (πρωταγωνιστής –
δευτεραγωνιστής)
iii. Θίασος, φανταστικό σκηνικό
 Η ΠΟΛΙΣ
Κ.ΚΑΒΑΦΗΣ
 Εσωτερικός μονόλογος με τη μορφή διαλόγου:
 Εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του
 Εκφράζει την προσωπική του ευθύνη
 Θεατρικότητα – δραματικότητα – παραστατικότητα

 Προσωπική ευθύνη: ο άνθρωπος με τις αδυναμίες,

τα πάθη και τις λανθασμένες του επιλογές ευθύνεται
για τη δυστυχία του

 Διάψευση κάθε ελπίδας – ανέφικτο της

πραγματικής φυγής
 Συμβολισμός Πολις
 Αλεξάνδρεια ή μια φανταστική πόλη
 Η ίδια η ζωή – αποτυχημένη πάθη και αδυναμίες
ρημαγμένος ψυχικός κόσμος, πόλη της φθοράς,
της αποτυχίας, του μαρασμού, της παρακμής του
αδιέξοδου
 Πόθος της φυγής και της αλλαγής
 Η αποτυχία του ανθρώπου να υπερβεί το
αδιέξοδο στο οποίο έχει φτάσει
 +13-12-43
Γ. ΙΩΆΝΝΟΥ
 Χρόνος: ιστορικός  1943, αφηγηματικός 1963
 Τόπος: Καλάβρυτα

 Πρόσωπα: 2 αδέλφια, νεκρός 16χρονος, ντόπιοι

τουρίστες, συγγραφέας
 Ενότητες: α) εκταφή 16χρονου αγοριού β) επίσκεψη
ομάδας τουριστών
 Αφηγηματική τεχνική: ρεαλισμός, γλώσσα απλή
 Στάση συγγραφέα κατά την διάρκεια της
εκταφής: δέος – ευλάβεια – σεβασμός – κατάνυξη –
ταύτιση – τύψεις και ενοχές
 στάση συνειδητοποίησης του χρέους (τιμή στους
ήρωες)

VS
 Στάση τουριστών: τυπική σεμνότητα και
προσποίηση – βεβήλωση και ασέβεια (φωνάζουν
χαχανίζουν, ερωτήσεις) – ύβρις ( ‘καλά τους έκαναν’)
 προδοτική και αντιπατριωτική στάση
 Πληροφορίες για:

 Περίοδος κατοχής 1943 :

- Γερμανική κατοχή – Αντίσταση (1940 -1945)
- Εκτελέσεις ως αντίποινα (Δίστομο, Καλάβρυτα, Χορτιάτης)
- Καλάβρυτα: 1943, 1200 άνθρωποι – άντρες άνω των 13,
πρόχειροι και ομαδικοί ενταφιασμοί
- Συνεργασία ελλήνων με εχθρό – ταγματασφαλίτες

 Μετακατοχική περίοδος 1963:

- Ιδεολογικός διχασμός – κλίμα διχασμού ↔ έλλειψη σεβασμού
για τα θύματα της Γερμανικής κατοχής
- Ισχυρή παρέμβαση της Αμερικής στα πολιτικά πράγματα με
τη μορφή της δωρεάν βοήθειας
 Στόχος – Μήνυμα :
 Να δείξει τι στάση πρέπει να τηρούμε απέναντι στα
μαρτύρια και τις θυσίες του ελληνισμού ↔ ευλάβεια,
σεβασμού, φόρο τιμής

 Να καταδικάσει την έλλειψη ιστορικής μνήμης και απουσία

σεβασμού ↔ τυπική στάση αδιαφορία, βεβήλωση, ασέβεια
αναγνώριση δικαιολογιών στον εχθρό

Πετυχαίνει να στείλει το μήνυμα μέσω της αντίθεσης – ρήγματος

μεταξύ α΄ και β΄ ενότητας
 ΣΟΡΟΚΑΔΑ
ΝΙΚΟΣ ΚΑΣΔΑΓΛΗΣ

 Χρόνος : περίοδος ψυχρού Πολέμου (επίδειξη

ισχύος στην μεσόγειο)

 Τόπος: Ρόδος

 Προετοιμασίες – η στάση των ελλήνων:

 αλλαγή ονομασίας του μπαρ Στάση υποτέλειας,
 φέρνουν κορίτσια δουλοπρεπής,
συμφεροντολογική,
κερδοσκοπική
Στόχος: να αποδοκιμάσει
 την υπεροπτική συμπεριφορά των ισχυρών στους μικρούς λαούς
 την υποτίμηση της φύσης

Αφηγηματικές τεχνικές:
 ρεαλισμός που φτάνει τον Νατουραλισμό
 όχι συναισθηματικές εξάρσεις
 περιγραφή υπερτονίζοντας την αρνητική όψη της ζωής, την
εξαθλίωση
 Αναδρομική αφήγηση – σχήμα / μέθοδος κύκλου
 Εναλλαγή αφηγηματικών προσώπων : α, β, γ πρόσωπο
 Ειρωνεία και σαρκασμός στη περιγραφή των Αμερικάνων
 Τρόπος παρουσίασης
 των προσώπων – μέσα από τη συμπεριφορά τους, χωρίς να
σχολιάζει
 των γεγονότων - μέσα από τη περιγραφή και αφήγηση των
γεγονότων χωρίς να σχολιάζει κάνει κηρύγματά
 Προοικονομία - πρώτη γραμμή κειμένου
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2
Σαλαμίνα της Κύπρος
Πορτοκαλόκηπος
Το ψαράκι της γυάλας
 ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ

 Χρόνος: 1953 (Αγγλοκρατία, λίγο πριν την έναρξη του

απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959)

 Τόπος: Σαλαμίνα – Κύπρος

 Επιγραφή – προμετωπίδα: “Πέρσαι” Αισχύλου 

ναυμαχία Σαλαμίνας 480 π.Χ – παραλληρισμός
ΑΣτροφή: παραπέμπει στις
αυτοκρατορίες που πέρασαν από την
Κύπρο:
 Ρωμαϊκή
 Μυκηναϊκή
 Βυζαντινή

Θέλει να δείξει την ελληνικότητα της Κύπρου

Μέσω της ιστορίας
 Αντίθεση μεταξύ Α΄ και Β΄ Στροφής :
 Α΄ Στροφή : υπάρχουν
ερείπια, φθορά,
ερήμωση, παρακμή
θάνατος γιατί κάνει
αναφορά στο απώτερο
ιστορικό παρελθόν του
τόπου
 Β΄ Στροφή: δίνει την
ζωή μέσω του έρωτα και
της νιότης. Μέσα από
την αντίθεση θέλει να
τονίσει την συνέχιση της
ζωής, της ιστορίας και
της παράδοσης, παρά
την Αγγλοκρατία.
 Φωνή:
 συνείδηση ποιητή
 φωνή ιστορίας, πατρίδας, λαού
 Θεός

Χαρακτηρίζεται προφητική γιατί προβλέπει το

ξεσηκωμό και το αποτέλεσμα του αγώνα
 «Κύριος επί υδάτων πολλών»: φράση από τον
28ο ψαλμό της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Θεός της
Παλαιάς Διαθήκης, ο δημιουργός της ζωής αλλά και
ο Κύριος της Δικαιοσύνης θα ταυτιστεί με το Θεό
του Αισχύλου, τον τιμωρό της Ύβρης.
 ΣΤΙΧΟΙ ΜΕ ΔΥΟ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ:

«Μήτε μπορούν … μισό δράμι»:

1. Δίψα των Κυπριών για ελευθερία και δικαιοσύνη
(πέλαγος)  δεν σβήνεται με καλοπιάσματα, υποσχέσεις,
προνομία, θέσεις (μισό δράμι)
2. Δίψα των Άγγλων για δύναμη και εξουσία (πέλαγος) 
δεν επαρκεί ένα μικρό νησί (μισό δράμι)

«Και τούτα τα κορμιά, πλασμένα από ένα χώμα που

δεν ξέρουν, έχουν ψυχές»:
1. Οι Άγγλοι δεν ξέρουν ότι οι Κύπριοι έχουν ψυχική αντοχή,
δύναμη και ελληνική ψυχή
2. Οι Κύπριοι είναι αμόρφωτοι και δεν γνωρίζουν πολλά για
την ιστορία τους, όμως έχουν δύναμη, ψυχικές αντοχές και
η συνείδηση τους είναι ελληνική
«Δεν αργεί να καρπίσει τ’ αστάχυ … για να
γεμίσει με την τρέλα»

1. Το κακό είναι η ύβρις, αλαζονεία, η υπέρβαση του

μέτρου που χαρακτηρίζει τους κατακτητές και που
θα οδηγήσει στον ξεσηκωμό των Κυπρίων.

2. Το κακό είναι ο ξεσηκωμός των Κυπρίων ο

οποίος προκαλείται από την υβριστική
συμπεριφορά των κατακτητών. Η τρέλα είναι η ιερή
τρέλα της επανάστασης που θα καταλάβει τα μυαλά
των Κυπρίων, αφού είναι τρέλα ένας μικρός λαός
να τα βάζει με ολόκληρη αυτοκρατορία
 Απογοήτευση από την στάση των συμμάχων του
Β΄ Π.Π – Άγγλων  Αντίφαση διακηρύξεων –
λόγων και πράξεων:
α) αγώνας για αξίες και ιδανικά όπως η ελευθερία,
δικαιοσύνη, ειρήνη

β) καταπάτηση αξιών με το να κρατούν υπόδουλη

την Κύπρο
 Δραματικός Διάλογος ή Μονόλογος :

1. Ρεαλιστική στάση ζωής  ανέφικτο της πάλης με

ισχυρούς, επικρατεί δίκαιο ισχυρότερου

2. Αισιόδοξη στάση ζωής  επανάληψη της ιστορίας

ο θεός της δικαιοσύνης θα αποκαταστήσει το δίκαιο

Συμπέρασμα: Η Κύπρος θα ελευθερωθεί επειδή αυτό

επιβάλει η αποκατάσταση του μέτρου και της
Δικαιοσύνης. Ο ποιητής δικαιώθηκε γιατί με τον αγώνα
του 1955-1959 οι Κύπριοι πέτυχαν την ανεξαρτησία
τους.
 Η κοσμοθεωρία των αρχαίων Ελλήνων : Μοτίβο

Ύβρη Τίση Κάθαρση

 Δάνεια:
 Επιγραφή το έργο «Πέρσαι» του Αισχύλου
 «Νήσος τις εστί»  Αισχύλος
 «Δεν αργεί να καρπίσει τ’ αστάχυ»  Αισχύλος
 «Η γη δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στον ώμο και
να φύγουν»  Μακρυγιάννης
 «Για να φουσκώσει της πίκρας το προζύμι»  Παλαιά
Διαθήκη
 «Φωνή κυρίου επί των υδάτων»  28ος ψαλμός της
Παλαιάς Διαθήκης
 Προσευχή του Beresford
 Τεχνικές ποιήματος / εκφραστικά μέσα :
 Ενσωματώσεις άλλων κειμένων (δάνεια)
 Λέξεις σύμβολα (πιθάρια- κολόνες )
 Προφητικός τόνος
 Θεατρικότητα
 Μυστηριακή ατμόσφαιρα
 Δισημία
 ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΚΗΠΟΣ
ΓΙΏΡΓΟΣ ΦΙΛΊΠΠΟΥ ΠΙΕΡΙΔΗΣ

 Χρόνος :
 Ιστορικός: 1955-1956 ( Αγγλοκρατία, Δολοφονία
Πετράκη Γιάλλουρου)
 Χρόνος δράσης: 35 χρόνια  εφηβική ηλικία Πετρή –
53 ετών

 Τόπος: Δερύνεια ( Κύπρος)

 Πρόσωπα: ο Πετρής, η μάνα, ο Αρτέμης και σε

ευρύτερο πλάνο οι Κύπριοι και δύο παλληκάρια
που ανακοινώνουν το θάνατο του Αρτέμη
ΤΟ ΔΙΉΓΗΜΑ ΚΙΝΕΊΤΑΙ ΓΎΡΩ ΑΠΌ ΔΎΟ ΆΞΟΝΕΣ
ΣΧΈΣΕΩΝ:
ΠΕΤΡΗΣ -
ΠΕΤΡΗΣ - ΑΡΤΕΜΗΣ
ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΚΗΠΟΣ

 Το δέσιμο του ανθρώπου  Οι καινούριες ιδέες, τα

της Κυπριακής υπαίθρου όνειρα, τα πρωτοφανή
με τη γη και τα δέντρα αισθήματα για τον
του, δεσμός που δεν Αρτέμη.
λύνεται ούτε νε το
γεγονός του θανάτου του
πιο αγαπημένου
προσώπου
 Στοιχεία που το αποδεικνύουν – Επιχειρήματα:
α) κυκλικό σχήμα αρχή – τέλος: πορτοκαλόκηπος
β) τίτλος του διηγήματος
γ) ο άξονας του πορτοκαλόκηπου προηγείται αλλά και
έπεται του Αρτέμη
δ) έμφαση συγγραφέα στην περιγραφή της σχέσης του
Πετρή – Ποτροκαλόκηπου. Γοργή και λιτή αφήγηση στην
ανακοίνωση του θανάτου του Αρτέμη
 Ο άξονας που βαραίνει περισσότερο είναι ο
πρώτος. Πρόθεση του συγγραφέα είναι να δοθεί ο
δεσμός του ανθρώπου της κυπριακής υπαίθρου με
την γη και τα δέντρα του, δεσμός που δεν λύνεται
ακόμα και από το γεγονός του θανάτου
αγαπημένου προσώπου
 Πώς λειτουργεί η φύση:
Γέννηση του
Αρτέμη

Τα δέντρα και
το παιδί του
Αρχή ταυτίζονται
Η ψυχή του σφιχτοδεμένη με το στην
χώμα και τα δέντρα  τα παιδία συνείδηση του
του: νιώθει το σφυγμό τους. Ζει και δύο
ζωές: α)
αφοσίωση στο
κτήμα β)
όνειρα για τον
Αρτέμη

Θάνατος του Αρτέμη

Ο πορτοκαλόκηπος
υποκαθιστά το παιδί του:
καταφύγιο, παρηγοριά, βοηθά
τον Πετρή να κρατηθεί όρθιος
 Στάση απέναντι στον αγώνα:
 επιφυλακτική
 τάσσεται ανεπιφύλακτα και ταυτίζεται

 Αντίδραση Πετρή στον θάνατο :

 θυμός, οργή
 υπομονή, στωικότητα
 παρηγοριά στα δέντρα του
 Χαρακτηρισμός Πετρή :
 απλός βιοπαλαιστής, βαρύς, αμίλητος, δουλευτής
στωικός υπομονετικός, ψύχραιμος
 πατριώτης

 Η σχέση του Πετρή με άλλα πρόσωπα

αντικατοπτρίζει:
 Την κυπριακή πραγματικότητα
 Την δομή της κυπριακής κοινωνίας
 Τα ήθη και τα έθιμα
 Τις ιδεολογίες της κοινωνίας
 Κεντρική ιδέα:
Η αγάπη, το δέσιμο, η ταύτιση του Κύπριου αγρότη
με την γη, με το περιβόλι, με τα δέντρα του και η
επάνοδος του σ’ αυτή ως καταφύγιο στις δύσκολες
στιγμές.
 ΤΟ ΨΑΡΑΚΙ ΤΗΣ ΓΥΑΛΑΣ
•Τόπος: Ελλάδα (Αθήνα)

•Χρόνος:

• 21 Απριλίου 1967 (πραξικόπημα

– Δικτατορία,1967-1974)
Παρόν :

• Αντίσταση στη Γερμανική κατοχή (1941-1945)

Μακρινό • Εμφύλιος πόλεμος (1946-1949) – ήττα κομμουνιστών
Παρελθόν

• 1965 – Ιουλιανά: ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ανάγκασε

Κοντινό την κυβέρνηση Παπανδρέου να παραιτηθεί
παρελθόν
 Στόχος:
Με το διήγημα ο συγγραφέας επισημαίνει την
απουσία οργανωμένης λαϊκής αντίδρασης κατά την
επιβολή της δικτατορίας (1967) και καταδικάζει την
πολιτική αλλοτρίωση και τον ιδεολογικό
συμβιβασμό
 Θέμα – Κεντρικός άξονας:
Η αλλοτρίωση του ανθρώπου – αγωνιστή :
 Συμβιβάζεται
 Αφήνει τους άλλους τα φλέγοντα
 Προτιμά της ασφάλεια
 Βρίσκει πλαστές δικαιολογίες
 Υποδουλώνεται στον ευδαιμονισμό
 Καταντά μια εφησυχασμένη συνείδηση
 Κατιούσα κλίμακα: Η αγωνιστικότητα του τον
εγκαταλείπει σταδιακά
 Καθοριστικά περιστατικά που συνέβαλαν στην
πτώση της αγωνιστικότητας του:
 Υποδούλωση στον αστικό τρόπο ζωής –
καταναλωτισμός , ευδαιμονισμός
 Χρόνος και ηλικία – κούραση – σωματικά έχει
παραβαρύνει
 Απογοήτευση και διάψευση: οι παλαιότεροι αγώνες και
στερήσεις του ήρωα δεν απέφεραν τους
προσδοκώμενους καρπούς
 Η στάση των άλλων – το κοινωνικό σύνολο
συμβιβάζεται με τη νέα κατάσταση: τρόφιμα,
βηματισμός- εμβατήριο, άντρας ξαδέλφης –
ποδόσφαιρο
 Αισιόδοξές σκέψεις («μπα, δεν κρατάει για πολύ αυτή η
κατάσταση. Όπου να ναι θα πέσουν» «ας ενεργήσουν
άλλοι» «ας κατεβούν στο κέντρο οι νέοι»)
 Κλίμα κειμένου :ανησυχία, φόβος, αγωνία, ταραχή,
πανικός.

 Αξία των πραγμάτων:

1. Αξία χρήσης
2. Αξία ανταλλακτική
3. Αξία παραλλακτική: καμουφλάζ, η παραπλάνηση
γίνεται τρόπος ζωής. Νοθεύει τον χαρακτήρα τον
νεοέλληνα καθώς και την πολιτική και κοινωνική ζωή
του τόπου
 Ψαράκι συμβολισμός:
 Σύμβολο ευδαιμονίας, του εφησυχασμού, του βολέματος
αλλά και της σιωπής, της παγίδευσης, της εσωτερικής
δουλείας, του συμβιβασμού.
 Η φτηνή απόφαση, η πλαστή δικαιολογία και το άλλοθι
για τον εφησυχασμό του ήρωα
 Οι ξεπεσμένοι αγωνιστές της μεταπολεμικής γενιάς
 Στάση του συγγραφέα απέναντι στον ήρωα:

 Καταδικάζει την πτώση της αγωνιστικότητας του –

πρόδωσε τις αρχές του και τα ιδανικά του.

 Ειρωνεία και χλευασμός για τον τρόπο συμπεριφοράς

και δράση του: παραβάρυνε από τις σάλτες η κοιλιά του
μοιάζει με καρπούζι, αναβάλει συνεχώς τη δίαιτα του,
ένας ήρωας με παντόφλες και πυτζάμες αναπολεί τα
ηρωικά χρόνια καθισμένος στην αναπαυτική του
καρέκλα, συζητά για το ποδόσφαιρο, βαριέται, περπατά
στον ρυθμό του εμβατηρίου
 Βλέπει τον ήρωα και με κάποια κατανόηση:
 Ένδοξο παρελθόν: υπήρξε ένας αγωνιστής που
φυλακίστηκε και υπέστη στερήσεις. Ο ήρωας πουθενά
μέσα στο κείμενο δεν μετανιώνει και αυτό το παρελθόν
ούτε καταδικάζει τις ιδέες που υπηρέτησε.
 Συνεπής: ο ήρωας αποτρέπεται από το γάμο και τις

οικογενειακές υποχρεώσεις
 Δεν τον ταυτίζει με τους άλλους: δεν όρμησε στα

τρόφιμα, εκνευρίζεται με την στάση του άντρα της

ξαδέλφης του, κινδυνεύει να συλληφθεί
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 3
Στα στέφανα της κόρης του
Ο Καιόμενος
Αριάγνη
 ΣΤΑ ΣΤΕΦΑΝΑ ΤΗΣ ΚΟΡΗΣ ΤΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ

 Τόπος: Κύπρος

 Χρόνος: μετά την Τουρκική εισβολή

 Υπερβατικό – εξωλογικό – υπερρεαλιστικό στοιχείο
 Παρουσία του νεκρού πατέρα στον γάμο της
κόρης του:

 Δείχνει τις τραγικές συνέπειες που άφησε στις

οικογένειες των αγνοουμένων η απώλεια των
αγαπημένων τους. Στερούνται τους δικούς τους
ανθρώπους σε σημαντικές στιγμές της ζωής τους –
ανεξίτηλα σημαδεμένοι παρόλο που η ζωή συνεχίζεται
επιφανειακά
 Τονίζει το ηθικό χρέος της μνήμης απέναντι στους
νεκρούς
 Τονίζει ότι οι αγνοούμενοι βρίσκονται ζωντανοί στις
συνειδήσεις των δικών τους και «παρίστανται» μεταξύ
των συγγενών
 Εικόνα στοργής και τρυφερότητας που έρχεται σε
αντίθεση με την τουρκική θηριωδία
 Χρήση ενεστώτα: στόχος να δείξει τη σχετικά
αδιαφορία των ξένων που παρίστανται τυπικά
χωρίς καμιά συναισθηματική συμμετοχή. Αντίθεση
μεταξύ των στοργικών πατρικών συναισθημάτων
και των ξένων που παρίστανται τυπικά

 Αντίθεση (δεύτερος και τελευταίος στίχος):

 Να τονίσει το δράμα των οικογενειών των αγνοουμένων
 ζουν με την άγνοια και την ελπίδα
 Έκπληξη και συγκίνηση αναγνώστη
 Κεντρική ιδέα – στόχος του ποιητή :
 Προβάλλει την πολιτική του διαμαρτυρία: καταγγέλλει
τον πόλεμο και τα δεινά του και προκαλεί συγκίνηση
 Να εκφράσει τον πόνο και την πίκρα του για τις
συνέπειες της τουρκικής εισβολής
 Έμφαση στο δράμα που ζουν οι συγγενείς των
αγνοουμένων
 Στέλνει το μήνυμα ότι τίποτε δεν πρέπει να ξεχαστεί:
ούτε οι νεκροί ούτε η κατεχόμενη γη
 Ο ΚΑΙΟΜΕΝΟΣ
ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ

 Τόπος: Ελλάδα

 Χρόνος:
 εποχή του εμφυλίου πολέμου (1946-1949)
 μετεμφυλιακή εποχή (δεξιά VS αριστερά)
 Συμπεριφορά Ποιητή: Ο ποιητής διαφοροποιείται
από το πλήθος: συγκινείται και αισθάνεται
συμπάθεια και διάθεση να πλησιάσει τον καιόμενο,
να τον αγγίξει. Παραμένει όμως αμέτοχος :
 Οι συνθήκες στη χώρα είναι απελπιστικές  φοβάται τις
συνέπειες
 Υποκύπτει στις επιλογές του πλήθους
 Ο άνθρωπος συνεχίζει να καίγεται ολομόναχος
υπερβαίνοντας τον εαυτό του και υπερνικώντας:

 Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης

 Την αίσθηση του σωματικού πόνου

 Σύμβολο ήλιος:
 Σύμβολο αγώνα ενάντια στην αδιαφορία, τη φθορά και
τη βία της εξουσίας
 Παράδειγμα ηθικής υπεροχής
 Φωτίζει το δρόμο στους ανθρώπους για ανάλογη δράση
(μίμηση)
 Στάση ανθρώπων:
1. Αγωνιστές
2. Πνευματικοί άνθρωποι (ποιητής)
3. Το πλήθος (εφησυχασμένοι)

Τόσο ο άνθρωπος της δράσης, ο ήρωας όσο και ο ποιητής είναι

πρόσωπα μοναχικά, που εναντιώνονται στη βία και στο σκοταδισμό
της εξουσίας, όπως και στην αδιαφορία και στον εγωκεντρισμό του
πλήθους που συντηρεί την εξουσία.

Ο πρώτος εναντιώνεται μέσω της αυτοθυσίας του, ο δεύτερος μέσω

της ποιητικής του δημιουργίας
 Η αοριστία του τίτλου (= αυτός που καίγεται ) +
παροντικός χρόνος της μετοχής καιόμενος 
υποδηλώνουν ότι δεν πρόκειται μόνο για ένα
ατομικό δράμα αλλά για μια πράξη συνεχή – δίνουν
τη διάρκεια, τη διαχρονικότητα της πράξης (όχι
μόνο για έναν παρελθοντικό που θα σήμαινε ο
καμένος, αυτός που κάηκε και δεν υπάρχει πια).
 Τίτλος – «Ο καιόμενος»
 Ο ασυμβίβαστος που αυτοπυρπολείται για ένα ιδανικό
διαμαρτυρόμενος για τη στέρηση της ελευθερίας και τη
διάψευση οραμάτων
 Ο καθένας από εμάς όταν προσπαθεί να βγει από το ηθικό
αδιέξοδο με προσωπική θυσία
 Ο ποιητής: διχάζεται ανάμεσα σε δύο στάσεις ζωής και
κατά κάποιο τρόπο «καίγεται» μεταφορικά, παραμένοντας
σε ένα αδιέξοδο εντελώς μετέωρος.
 Σε δύσκολους καιρούς οι ήρωες αγωνίζονται και
θυσιάζονται. Οι υπόλοιποι περιορίζονται στο να
επικροτούν τη πράξη τους αυτή.

 Ο ποιητής, που «εκ των πραγμάτων» παίρνει θέση στα

κοινωνικοπολιτικά και ιστορικά δρώμενα του καιρού του,
μοιράζεται στα δύο:
 Αναγνωρίζει τον ηρωισμό αυτού που θυσιάζεται, καθώς τον
παρουσιάζει εξαγνισμένο.
 Ταυτόχρονα λειτουργεί όπως το πλήθος και αισθάνεται
διχασμένος και ένοχος γιατί το μοναδικό του όπλο είναι ο
ποιητικός του λόγος.
 Κεντρική ιδέα
 Προσωπική θυσία (αυτοπυρπόληση – υπέρτατη θυσία)
 επίτευξη ιδανικών
 Ανάγκη των πνευματικών ανθρώπων για έξοδο από τη
απομόνωση και δράση
 ΑΡΙΑΓΝΗ
ΣΤΑΤΗΣ ΤΣΙΡΚΑΣ – «ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ»

 Χρόνος: 1942-1943 ( Γερμανική κατοχή, Ελληνική κυβέρνηση

στην Μ.Ανατολή)

 Τόπος: Κάιρο (Αίγυπτος)

 Πρόσωπα: Διονύσης και Αριάγνη Σαρίδη, Μάνος Σιμωνίδης

(φιλοξενούμενος), Σταμάτης (συντηρητικός ), Μιχάλης
(νεωτεριστής), Νίκος (σχολείο), Ουρανία (ατύχημα), Καλλιόπη
 Ιστορικά Στοιχεία
 Ελ Αλαμέιν: τα αγγλικά στρατεύματα με αρχηγό το
στρατηγό Μοντγκόμερι νίκησαν τα γερμανικά
στρατεύματα του Ρόμελ. Στις μάχες πήρε μέρος και
Ελληνική ταξιαρχία.

 1956: εκδίωξη των Ευρωπαίων από την Αίγυπτο από

τον Νάσερ εξαιτίας την εθνικοποιήσεων των ξένων
επιχειρήσεων.
 Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΝΤΟΠΙΩΝ
ΚΑΙ ΞΕΝΩΝ
 Οικονομικό – Κοινωνική κατάσταση της Οικογένειας
(βιοπαλαιστές, κατώτερα κοινωνικά στρώματα) ΔΕΝ
ΣΥΝΑΔΕΙ ΜΕ ιδεολογία του Διονύση (ρατσισμός, διακρίσεις)

 Γύρω από το τραπέζι διαμορφώνονται δύο αντίπαλα

στρατόπεδα:
 ρατσισμός και φυλετικές προκαταλήψεις
 ισότητα, κοινοί αγώνες, ανθρωπισμός

 Ο Σιμώνιδης υποστηρίζει την ενότητα του εργατικού κινήματος

 Χαρακτηρισμός Σιμωνίδη: κοινωνικός, σεμνός,

πολιτικοποιημένος, προοδευτικός, έξυπνος.
 Β’ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΑΡΙΑΓΝΗΣ

 Το χρώμα της επιδερμίδας ή η καταγωγή δεν διαφοροποιούν

τους ανθρώπους – Υπάρχουν πολύ πιο ουσιαστικά πράγματα
που τους ενώνουν
 Πόνος και Μόχθος της καθημερινής βιοπάλης
 Μοίρα, εμπειρία, τρόπος ζωής, ουσία (ψυχισμό)

 Επιχείρημα: χρησιμοποιεί την αποδεικτική αξία των γεγονότων

 Ουσία της ζωής:

 Αλληλεγγύη

 Ανθρωπιά

 Συνεργασία

 Προσφορά

 Μοναδικότητα της στιγμής – Ανεπανάληπτη

 ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ  Συνέπειες των φυλετικών διακρίσεων,
καταπίεσης και εκμετάλλευσης:
α) εκδίωξη και αναγκαστικός ξεριζωμός Ελλήνων
β) οδύνη της προσφυγιάς: θα αφήσουν πίσω τους μια
ζωή
γ) μεταμέλεια των Ελλήνων για τη συμπεριφορά τους

 Αλαζονεία  Ύβρις – Τίση  προφητεία: ρατσισμός

και συμφεροντολογισμός – διωγμός

 Η Αριάγνη δικαιώθηκε
 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 4

Τα πάθη – Άσμα Δ’
Τη γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική
Της εισβολής
Έλληνες ποιητές
 ΤΑ ΠΑΘΗ – ΑΣΜΑ Δ΄
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ – «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΊ»

 Ολόκληρο το άσμα είναι ύμνος για την ελευθερία

και για τη νίκη του φωτός έναντι του σκότους.

 Προφητεύεται η ελευθερία από τους Γερμανούς

 Ο Ψαλμός δ’ παραπέμπει:
 Ιστορικό γεγονός: Γερμανική κατοχή και Αντίσταση
(1940-1945)
 Εκκλησιαστική παράδοση: Γέννηση – Πάθη – Ανάσταση
χριστού
 Ανάλυση:
 1η στροφή  Απαιτούνται αγώνες, θυσίες και αίμα για
την Ελευθερία

 2η στροφή  Προφητεία της Ανάστασης. Χρησιμοποιεί

την ιδέα της Ορθοδοξίας για να μας μιλήσει για την
απελευθέρωση του από το σκοτάδι: Ανάσταση =
απελευθέρωση (θανατω θάνατον πατήσας)

 3η στροφή  ξύπνημα της ιστορικής μνήμης του

σκλαβωμένου πνεύματος – μέσα από το φοβερό
σκοτάδι των Παθών (πόλεμος, πείνα, κατοχή) θα λάμψει
το φως της Ανάστασης (= Ελευθερίας ) ένθους.
Παρομοίωση: όπως δαγκώνει η αράχνη το θήραμα της και
λειτουργεί αστραπιαία και ύπουλα, έτσι ξαφνικά θα
φωτισθεί το μυαλό των Ελλήνων (ξύπνημα ιστορικής
μνήμης) και θα ξεσηκωθεί για να δαγκώσει και να νικήσει
τους κατακτητές
 Επωδικά Δίστιχα: σύνθεση γενικού (έθνος) και ειδικού
(ποιητής – άτομο):

 Α΄ Επωδικό Δίστιχο  μοίρα της Ελλάδας και του ποιητή

τα βουνά, η θάλασσα και οι συνεχείς αγώνες για
ελευθερία (παγίδευση, πίκρα)

 Γ΄ Επωδικό Δίστιχο  το παράπονο της επωδού

μεταστρέφεται σε περηφάνια. Ταύτιση του ποιητή με την
πνευματική γεωγραφία και την μοίρα των παθών του
έθνους.
 Συμβολισμοί:
 Χελιδόνι: η ελπίδα, η άνοιξη, η ειρήνη

 Το σώμα του Μαγιού:

 ο Χριστός που σταυρώθηκε την Άνοιξη
 ελευθερία η οποία σταυρώθηκε το 1940 (κατοχή)

 δικαιοσύνη – λύτρωση

 Βαθύ πηγάδι: πόλεμος, δεινά, κατοχή, σκλαβιά, σκοτάδι

 Μάγοι:
 όσοι θέλουν το κακό της Ελλάδας
 ύπουλοι και απατεώνες

 δυνατοί που εκμεταλλεύονται έθνη

 Φως - Ήλιος: Αιώνιο σύμβολο Ελευθερίας,
Δικαιοσύνης και του Αγώνα για την
κατάκτηση τους. Αναγκαίες προϋποθέσεις:

 Προσπάθειες, Θυσίες, Αγώνες, Αίμα

 Συμβολή του Θεού
 Ιστορική Μνήμη του Γένους που θα
οδηγήσει στο ξεσηκωμό
 ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΟΔΥΣΣΈΑΣ ΕΛΥΤΗΣ – «ΆΞΙΟΝ ΕΣΤΙ»

 Αλληλένδετο Γλώσσας – Ορθοδοξίας

– Ελευθερίας
1. ΓΛΩΣΣΑ: *ρίζες στον Όμηρο *μια -
ενιαία – συνεχής και αδιαίρετη Αποτελούν το
2. ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ: γλυκές Βυζαντινές τρίπτυχο που συνθέτει
μελωδίες, υμνογραφία την ταυτότητα
ελληνικού έθνους
3. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: υμνεί ο Σολωμός
 Στο ποίημα συμπλέκεται το ατομικό στοιχείο
(προσωπικές εμπειρίες ποιητή) με το εθνικό
στοιχείο.

πορεία
του έκφραση
έθνους ατομικού
εγώ - πορεία
του ποιητή
 Η γλώσσα:
Για τον ποιητή Για το έθνος - πατρίδα

*τα όπλα *η ταυτότητα της φυλής

*κληρονομιά – περιουσία *καθρέφτης του πολιτισμού
*ταυτότητα
*η συνείδηση της φυλής του
 Παράγοντες που διαμορφώνουν και εμπλουτίζουν
τη γλώσσα:
1. Γεωγραφική θέση: μαγευτική ελληνική φύση,
θαλασσινό τοπίο
2. Λαϊκή παράδοση: έθιμα, τσουγκρίσματα, κνίσες,
ντουφεκιές
3. Ιστορία: αγώνες για ελευθερία, κλέφτικα τραγούδια
4. Θρησκευτική και εκκλησιαστική παράδοση: βυζαντινοί
ύμνοι, μελωδίες
5. Πνευματική παράδοση: λογοτεχνία (από τον Όμηρο
μέχρι σήμερα – Σολωμός), πολιτισμός
 Σταθμοί στη πορεία της ελληνικής γλώσσας και του
ποιητή :
 Ομηρική και Αρχαία Εποχή: Όμηρο, Αρχαία
Κληρονομιά, κλασσική παράδοση, Ελληνική μυθολογία,
Μινωικός πολιτισμός (1η και 2η στροφή)

 Βυζαντινή Εποχή: ορθοδοξία, μουσική παράδοση και

υμνογραφία (3η στροφή)

 Νεοελληνική Εποχή: νεοελληνική παράδοση, Αγώνας

1821, εθνικός ύμνος (4η στροφή)
 Μορφές παράδοσης
1. Αρχαία πνευματική κληρονομία: Όμηρος
2. Βυζαντινή παράδοση: υμνογραφία, γλυκές μελωδίες
3. Νεοελληνική πνευματική παράδοση: Σολωμός
4. Λαϊκή παράδοση: λαμπριάτικα έθιμα (κνίσες,
τσουγκρίσματα)
 Συναισθηματική εξελικτική κίνηση:
 Περηφάνια – ομορφιά, νοσταλγία
 Αυτοαναγνώριση και αυτοεκτίμηση
 Κατανόηση της ελληνικότητας

 Τεχνική
 Παρηχήσεις ‘ρ’ και ‘π’: ο ποιητής χρησιμοποιεί τις
πλούσιες παρηχήσεις του Ομήρου. Πιο συχνή η
παρήχηση του ‘ρ’ που υποδηλώνει τη ροή, τη διαρκή
εξέλιξη και τον εμπλουτισμό της γλώσσας.
 Εικόνες
 οπτικές Γεύση
΄

 ακουστικές

 χρωματικές
Όσφρηση Υφή

 οσφρητικές Περιγραφή

Όραση
Ακοή
 ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΝΤΗΣ

«Ελάχιστοι μας διαβάζουν … σ’ αυτή τη μακρινή

γωνιά»
 Ο ποιητής εκφράζει ένα μεγάλο παράπονο, μια
πικρία: το έργο των Ελλήνων ποιητών μένει
αδικαίωτο  λόγω του «εμποδίου» της γλώσσας
δεν μπορούν να γίνουν γνωστοί

 «Σε αυτή τη μακρινή γωνία»  ο ποιητής

αναφέρεται σε όλους τους Έλληνες ποιητές,
οπουδήποτε κι αν βρίσκονται (Ελλάδα, Κύπρο,
εξωτερικό)
 «Όμως αντισταθμίζει που γράφουμε ελληνικά»
 Ο ποιητής νιώθει περήφανος που γράφει ελληνικά και
για την ελληνική του καταγωγή. Ο στίχος αυτός με το
βάρος του εξουδετερώνει τα πικρά συναισθήματα του
ποιητή. Το προνόμιο να γράφουμε Ελληνικά
αντισταθμίζει τα μειονεκτήματα του ολιγάριθμου της
φυλής μας (βλέπε Ελύτη «τη γλώσσα μου έδωσαν
ελληνική»). Με το στίχο αυτό:
 Εξυψώνεται η ελληνική γλώσσα ως υπέρτατη αξία (φορέας της
υψηλής διανόησης)
 Τονίζεται η διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας (αρχαιότερη

και πλουσιότερη γλώσσα)

 Εξυψώνεται ο ελληνισμός ως έθνος

 Τονίζει η ελληνικότητα της Κύπρου και οι ακατάλυτοι δεσμοί

που την συνδέουν με την Ελλάδα από την αρχαιότητα μέχρι
σήμερα
 Εκφραστικά μέσα:
 Λιτότητα – απλότητα

 Επιγραμματικότητα: πυκνότητα νοήματος

 Επανάληψη του επιθέτου «ελάχιστοι»:

1) επιτείνει το παράπονο και την πικρία του ποιητή
2) τονίζεται η έλλειψη δικαίωσης και αναγνώρισης των
Ελλήνων ποιητών
3) τονίζεται το ολιγάριθμο των Ελλήνων

 Αντίθεση: πικρία, παράπονο και απογοήτευση του

ποιητή για τη έλλειψη δικαίωσης και αναγνώρισης Vs
περηφάνια που είναι Έλληνας ποιητής και γράφει στην
ελληνική γλώσσα.
 ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ
ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΝΤΗΣ

 Τόπος: Κερύνεια
 Χρόνος: 20 Ιουλίου 1974 (Τουρκική εισβολή)

 Κεντρική ιδέα: Ο Μόντης εκφράζει τη δυσπιστία, τη

διαμαρτυρία, το παράπονο, το θυμό και την οργή
του για το πώς είναι δυνατόν να τους έφερε η τόσο
αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας. Δηλαδή ο
ποιητής δεν μπορεί να πιστέψει ότι εμείς οι ίδιοι
Κύπριοι με τις ενέργειες και τα σφάλματα μας
φέραμε τους Τούρκους εναντίον της πατρίδας μας.
Έχουμε ευθύνη για την τραγωδία της Κύπρου
(παραλληλισμός με το ποίημα «Ονήσιλος»)
ΑΝΩΝΥΜΙΑ ΤΩΝ ΕΙΣΒΟΛΕΩΝ

 Στο ποίημα δεν κατονομάζονται οι εισβολείς. Δεν μας λέει

ποιους έφερε η θάλασσα. Ο ποιητής αναφέρεται σε
αυτούς με την αντωνυμία «τους»:
 Φαίνεται ότι τους υποτιμά, τους παρουσιάζει σαν κάτι
ασήμαντο. Έντονη αποστροφή προς τους εισβολείς: τους μισεί,
τους αποδοκιμάζει, τους καταδικάζει και τους απεχθάνεται
 Επίσης δεν τους ονομάζει γιατί μάλλον ο ποιητής αναφέρεται
σε όλους τους εχθρούς που ήρθαν κατά καιρούς στην
Κύπρο.
 Προσδίδεται στο ποίημα διαχρονικότητα.
 ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
1. ΑΝΤΙΘΕΣΗ

Η αντωνυμία των εισβολέων  Η τρυφερή προσφώνηση

«τους» «αγαπημένη θάλασσα»

Τούρκοι: Θάλασσα της Κερύνειας

ανώνυμοι εισβολείς είναι οικεία

ξένοι δική μας

περαστικοί από την αγαπημένη

Κύπρο ελληνική από τα
πανάρχαια χρόνια

Σκοπός: τονίζει το ξένο, το ανοίκειο στοιχείο που ήρθε να

μολύνει να προσβάλει τον αγαπημένο τόπο. Διακηρύσσει
την ελληνική ταυτότητα του νησιού.
2. Λιτότητα – Απλότητα, επιγραμματικότητα

3. Μονόλογος

4. Προσωποποίηση: Η Κερύνεια εμψυχώνεται, γίνεται κάτι

ζωντανό («τους έφερε»), ένα πλάσμα αγαπημένο που
αποκλείεται να θέλησε να κάνει τέτοιο κακό.

5. Επανάληψη: «δεν μπορώ να πιστέψω» = εκφράζει τη

δυσπιστία του για το πώς μπορεί κάτι όμορφο και κάτι
τόσο αγαπημένο όπως η θάλασσα της Κερύνειας να
έφερε τους βαρβάρους. Με αυτήν την επανάληψη ο
ποιητής αφήνει να νοηθεί πως έχουμε ευθύνη για την
τραγωδία της Κύπρου.

6. Ελαφρά ειρωνεία: υπονοεί ότι μόνοι μας φέραμε τους

εισβολείς με τα λάθη μας!
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 5
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ 1969 μ.Χ
ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
ΟΝΗΣΙΛΟΣ
 ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ, ΜΈΡΕΣ ΤΟΥ 1969 Μ.Χ
Μανώλης Αναγνωστάκης

 Τόπος: Θεσσαλονίκη, οδός Αιγύπτου (συμβολίζει

ολόκληρη την Ελλάδα)

 Χρόνος: 1969 μ.Χ (στρατιωτική δικτατορία)

 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ

Ο ποιητής εκφράζει την πίκρα, την αγανάκτηση, τη

διαμαρτυρία του και την καταγγελία του - ως πνευματικός
άνθρωπος (όπως και ο ποιητής στο «Καιόμενο») - για τη
κατάντια, την έκπτωση αξιών, τις συναλλαγές, τους
συμβιβασμούς και την εμπορευματοποίηση της Ελλάδας
κάτω από το διδακτορικό καθεστώς και γενικά την
αλλοτρίωση που επικρατεί σε όλους τους τομείς και σε
όλα τα επίπεδα. Η σύγκριση με το παρελθόν αποδεικνύει
το τέλος και την απουσία ανέλιξης της χώρας.
«ΌΠΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑΞΙΔΈΨΩ Η ΕΛΛΆΔΑ ΜΕ ΠΛΗΓΏΝΕΙ»
 Το στίχο αυτόν το δανείζεται από το Σεφέρη ο οποίος
πληγώθηκε από τη δικτατορία του Μεταξά και ο
Αναγνωστάκης το βρίσκει επίκαιρο.

 Τον ποιητή τον πληγώνει:

 Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά που έγιναν τόπος εξορίας των
αντιφρονούντων και τόπος αλλοτρίωσης από τους τουρίστες.
 Η Ελλάδα με τα ωραία γραφεία που έγιναν χώροι συναλλαγής,
εκμετάλλευσης και εμπορευματοποίησης των πάντων.
 Η Εκκλησία που αποδέχεται και κάποιες φορές συνεργεί με τη
δικτατορία
 Απώλεια της εθνικής περηφάνιας και συνείδησης
 Έκπτωση των αξιών
 Υποβάθμιση του ιστορικού παρελθόντος
 Εθνική ταπείνωση
 «Η ΕΛΛΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ»
 Παράφραση του συνθήματος τη Χούντας «Ελλάς
Ελλήνων Χριστιανών»
 Αποκορύφωμα του σαρκασμού

 Συνοψίζει τη πίκρα και τη διαμαρτυρία – καταγγελία

 Διεύρυνση:  οδός Αιγύπτου – όλη η Ελλάδα

 ΣΥΝΑΙΣΘΉΜΑΤΑ ΠΟΙΗΤΉ
 Μελαγχολική διάθεση
 Θλίψη

 Πόνος

 Απογοήτευση

 Οργή

 Αγανάκτηση

 Σαρκασμός
 ΠΑΡΕΛΘΌΝ - ΠΑΡΌΝ
 Το παρελθόν μπορούμε να το ανασυνθέσουμε
στηριζόμενοι:
1. Στις αντιθέσεις προς το παρόν
2. Στους υπαινιγμούς για το παρελθόν.

ΟΧΙ άμεση αναφορά στο παρελθόν

 Νοηματικά επίπεδα

Καταγγελία
Σύγχρονη ελληνική
Στρατιωτικής
πραγματικότητα
Δικτατορίας
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ ΤΗΣ ΣΎΓΧΡΟΝΗΣ Καταγγελία στρατιωτικής
ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑΣ δικτατορίας
•Τοπογραφικές αλλαγές εξαιτίας της •Σαρκαστική καταγγελία χούντας για:
ανάπτυξης Τις καταλυτικές αλλαγές που επήλθαν στα
ήθη και στην κοινωνικοπολιτική και οικονομική
ζωή της Ελλάδας
•Εικόνα πλήρους εξαστισμού της
Ελλάδας:
Την προώθηση ενός συστήματος
-Ψηλά κτίρια εκμετάλλευσης, εμπορευματοποίησης των
- Πολυσύχναστοι δρόμοι πάντων, διάβρωσης και αλλοτρίωσης
συνειδήσεων ώστε οι Έλληνες να ξεχνούν το
- Τουρισμός
πραγματικό πολιτικό πρόβλημα, δηλαδή τη
-Τράπεζες στέρηση της ελευθερίας

•Βιτρίνα της ανάπτυξης μέσα στο Την κοινωνική εξαθλίωση (φτώχια,

πλαίσιο της εμπορευματοποίησης. μετανάστευση) την οποία προκάλεσαν στον
ελληνικό λαό

Την πικρία για τη διάψευση ελπίδων για

καλύτερες μέρες
 Γενικά πίσω από τη φαινομενική εικόνα της
ευημερίας και του εκσυγχρονισμού κρύβεται η
αθλιότητα της αλλοτρίωσης, της συναλλαγής.
Με το επίθετο «ωραία» ο ποιητής ειρωνεύεται την
τακτική του δικτατορικού καθεστώτος να υποστηρίζει
ότι τα πάντα στη χώρα είναι ωραία, ότι οι πολίτες
ευημερούν
ΤΟΜΕΊΣ ΣΤΟΥΣ ΟΠΟΊΟΥΣ ΑΣΚΕΊΤΑΙ
ΚΡΙΤΙΚΉ ΣΤΟ ΠΟΊΗΜΑ
 ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΊ ΠΟΙΉΜΑΤΟΣ
 Οδός Αιγύπτου  Θεσσαλονίκη = ολόκληρη η Ελλάδα.

 Τράπεζα Συναλλαγών = είναι η συναλλαγή σε όλα τα επίπεδα

 Πρακτορεία Μεταναστεύσεως = μεταναστευτικό ρεύμα ως

αποτέλεσμα της κακοδιοίκησης της χούντας

 Τουριστικά Γραφεία = Τουρισμός στην Ελλάδα που αλλοτριώνει τους

ανθρώπους

 Βαριές αρρώστιες, πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί = δύσκολες

ιστορικές συνθήκες που έζησε η Ελλάδα
(κατοχή, αντίσταση, εμφύλιος)

 Θωρακισμένοι στρατιώτες = στρατιωτική δικτατορία (1967-1974)

 ΟΝΉΣΙΛΟΣ

Παντελής Μηχανικός
 Τόπος: Κύπρος
 Χρόνος: 1964-1974 (δέκα χρόνια)

 Ιστορικό Υπόβαθρο:
 Αναφέρεται στα τραγικά γεγονότα του 1974: τουρκική
εισβολή
 Ονήσιλος (ιστορικό πρόσωπο: βασιλιάς Σαλαμίνας,
επανάσταση εναντίον Περσών, Αμαθούντα, αποστασία
Κουρίου)
 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ

Ο ποιητής καυτηριάζει και στιγματίζει την αδιαφορία και

την αδράνεια των Κυπρίων που βουλιαγμένοι στον
ευδαιμονισμό και την υπεραφθονία υλικών
αγαθών, αδιαφορούν για την τραγική τύχη της
πατρίδας τους, παραμένουν απαθείς μπροστά στο
κίνδυνο αφανισμού της πατρίδας.
 Καταδικάζει την απουσία ιστορικής μνήμης και την
έλλειψη προσωπικής ευθύνης. Προτροπή για
αγωνιστικότητα και απόδραση από τον εφησυχασμό.

 Αιτίες:
 Υλικός Ευδαιμονισμός
 Ηθική έκπτωση(αδιαφορία, αναισθησία, εφησυχασμός, βόλεμα)
 Έλλειψη ιστορικής μνήμης
 Αδυναμία ερμηνείας των μηνυμάτων

Έπαρση-Αλαζονεία  Ύβρις  Κάθαρση: τιμωρία των

πραγματικών υπαίτιων
 ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΊ
 Ονήσιλος:
 Πρότυπο αρετής
 Σύμβολο αγωνιστικότητας και αυτοθυσίας
 Υπέρμαχος της ελληνικής ταυτότητας (αναλαμβάνει τον αγωνιστικό
ρόλο αφύπνισης του εφησυχασμένου κόσμου της Κύπρου)

 Καύκαλο:
 Θάνατος που όμως οδηγεί στην ηρωοποίηση και αγιότητα, αθανασία

 Μέλισσες:
 Αδιάκοπος προβληματισμός
 Άγρυπνες συνειδήσεις που ανησυχούν και προσπαθούν να
αφυπνίσουν όλους τους εφησυχασμένους
 Τα μηνύματα των καιρών
 Βάρβαροι:
 Κατακτητές που πέρασαν από την Κύπρο (Πέρσες και
Τούρκοι)
 Δυνάμεις που συντρίβουν τον Ελληνισμό

 Σαλαμίνα:
 Σύμβολο ελληνικότητα της Κύπρου
 Χώρος αναμέτρησης με τους βαρβάρους

 Παχύ δέρμα:
 Υλικός ευδαιμονισμός
 Αδιαφορία - αναισθησία
ΤΕΧΝΙΚΆ – ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΆ ΜΈΣΑ
 Υπερρεαλιστικές εικόνες (εξωλογικό στοιχείο
εμφάνισης Ονήσιλου)
 Ειρωνεία και σαρκασμός

 Ελεύθερος στίχος

 Δραματικότητα (θεατρικότητα)

 Αντίθεση (Ονήσιλος VS ποιητής)

 Σύμβολα
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΌ ΚΛΊΜΑ
 Απογοήτευση
 Πικρία

 Οργή

 Θυμός

 Θλίψη

 Μελαγχολία

 Αγανάκτηση
 ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
Γιάννης Ρίτσος

 Τόπος: κρησφύγετο του Αυξεντίου

 Χρόνος: 1957

 Ιστορικό Υπόβαθρο:
 Αγώνας 55-59΄
 Ολοκαύτωμα Γρηγόρη Αυξεντίου 3.3.57
 Απόφαση θανάτου:
 Η πιο μεγάλη και σημαντική πράξη της ζωής

 Υπέρβαση ατομικών και βιολογικών αναγκών

(εσωτερική ελευθερία)
 Ύψιστη έκφραση αξιοπρέπειας

 Κορυφαία πράξη της ζωής

 Αποτέλεσμα θυσίας

 Μεταφορά στον κόσμο της αφθαρσίας και της

αιωνιότητας
 Γίνεται Σύμβολο Διαχρονικό (πρότυπο)

 Κερδίζει τον έπαινο και την υστεροφημία

 ΑΛΛΗΛΕΓΓΎΗ
 Ο άνθρωπος μόνο αν ξεπεράσει τα όρια του εαυτού
του και πλησιάσει προς τους άλλους
ολοκληρώνεται. Η ύψιστη αρετή είναι:
 Αμοιβαία προσφορά
 Αλληλεγγύη

Προϋπόθεση για αδελφοσύνη και παγκόσμια ειρήνη

 ΉΛΙΟΣ - ΦΩΣ
 Οδήγησε τον ήρωα στην περίσκεπτη και
ενσυνείδητη απόφαση του θανάτου και στην
κατάκτηση της εσωτερικής του ελευθερίας.
Λειτούργησε λυτρωτικά.
 Σύμβολο αγώνα για την ελευθερία της πατρίδας και
τη συναδέλφωση των λαών
 Σύμβολο: φως, αθανασία, εσωτερική και
εξωτερική ελευθερία
 Σκέψη και πράξη
επιβεβαιώνουν την
ύπαρξη των
πάντων

Η Σκέψη χωρίς την Η Πράξη πρέπει να

έμπρακτη είναι αποτέλεσμα
υλοποίηση της δεν εσωτερικής
είναι επαρκής προαίρεσης
 ΑΝΕΛΙΚΤΙΚΉ ΠΟΡΕΊΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥ ΠΡΟΣ
ΤΗΝ ΑΠΟΘΈΩΣΗ
• Η καθημερινή έγνοια για αντιμετώπιση καθαρά βιολογικών αναγκών
(τροφή, χρήματα, έρωτας)
• Φράσεις: "δε φτάνει το τραπέζι", "μήτε κάμποσος παράς στη τσέπη",
Α΄Αναβαθμός "μήτε το ψωμί", "μήτε το φιλί"

• Ο αγώνας να ξεσκλαβωθεί η πατρίδα του (εθνική ελευθερία)

Β΄ • Φράση: "τραβάει… από το ξεσκλάβωμα της πατρίδας"
Αναβαθμός

• Ο αγώνας για ξεσκλάβωμα του κόσμου (πανανθρώπινη ελευθερία)

Γ΄ • Φράσεις: "στο ξεσκλάβωμα του κόσμου…αγάπη για όλο τον κόσμο"
Αναβαθμός
Εσωτερική ελευθερία υπέρβαση των βιολογικών
αναγκών: καθημερινή έννοια, νίκη των φόβων,
αγώνας επιβίωσης υλικός ευδαιμονισμός, όραμα
ατομικής ευτυχίας

• Ατομικό Επίπεδο

Εξωτερική ελευθερία
Φυλετικό χρέος – απελευθέρωση

• Εθνικό - ΦυλετικόΕπίπεδο

Ταύτιση με τη κοινωνική συνείδηση και τη ψυχή

του σύμπαντος

• Οικουμενικό Επίπεδο
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ