ΛΥΚΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-16

Μάθημα: Ιστορία Κατεύθυνσης

( Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος)

Σας εύχομαι ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

ΜΕΡΟΣ Α΄ (Μονάδες 15)

Α1. Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή
λάθος, γράφοντας στα φύλλα εξέτασής σας τη λέξη «σωστό» ή «λάθος», δίπλα από
το γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:

(α) Αναθεωρητισμός είναι η μεταπολεμική πολιτική των δυσαρεστημένων κρατών από τις
συνθήκες ειρήνης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
(β) Η Τριπλή Συμμαχία αποτελούνταν από τη Μ. Βρετανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία.
(γ) Η Τριπλή Συνεννόηση αποτελούνταν από τη Γερμανία, την Αυστροουγγαρία και την Ιταλία
δ) Ο διάδοχος του Αυστροουγγρικού θρόνου δολοφονήθηκε το 1913 από ένα
Σερβοβόσνιο φοιτητή.
(ε) Η συνθήκη του Νεϊγύ υπογράφηκε μεταξύ των νικητριών δυνάμεων του Α΄ Παγκόσμιου
πολέμου και της Ρωσίας. (5χ2μον.=10 μον.)

Α2. Καθένα από τα στοιχεία της στήλης Α΄ αντιστοιχεί με ένα της στήλης Β΄. Να γράψετε
στο φύλλο απαντήσεών σας τους αριθμούς της στήλης Α΄ και δίπλα από τον καθένα
το γράμμα της στήλης Β΄ που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
Προσοχή: Στη Β΄στήλη περισσεύουν δύο στοιχεία.

ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β
1. Συνθήκη Σεβρών Α. Η Ελλάδα και η Βουλγαρία ανταλλάζουν τις
2. Συνθήκη Νεϊγύ μειονότητές τους.
3. Επίστρατοι και Αμυνίτες Β. Παραχωρούνται στην Ελλάδα οι περιοχές της Ανατ.
4. Νοεμβριανά 1916 και Δυτ. Θράκης.
5. Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκ. Γ. αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ στρατιωτικών μονάδων
Πόλεμο πιστών στη φιλοβασιλική κυβέρνηση της Αθήνας και
στρατιωτικών δυνάμεων των Γάλλων
Δ. αντίπαλες στρατιωτικές ομάδες Ελλήνων κατά τη
διάρκεια των γεγονότων του Ελληνικού διχασμού
Ε. Τριπλή Συνεννόηση το 1917
Στ. Τριπλή Συνεννόηση το 1916
Ζ. Τριπλή Συμμαχία το 1917

(5χ1 μονάδα= 5 μονάδες)

ΜΕΡΟΣ Β΄ (Μονάδες 45)

Β1. Να γράψετε σύντομα κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω , με βάση τα

ζητούμενα των παρενθέσεων: (3χ5μονάδες=15 μονάδες)
Κίνημα Εθνικής Άμυνας (χρονικό πλαίσιο, υποστηρικτής, στάση Βενιζέλου, επακόλουθο
γεγονός).

Κοινωνία των Εθνών ( ορισμός, τρεις(3) σκοποί της)

Α΄Παγκόσμιος πολέμος (πέντε συνέπειες των συνθηκών ειρήνης του)

Β2. Να γράψετε ένα κείμενο έκτασης 160-180 λέξεων στο οποίο να παρουσιάζετε αναλυτικά τις
συνέπειες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918). Στο κείμενό σας να εντάσσονται λειτουργικά
και οι παρακάτω όροι/έννοιες: επιστράτευση, θύματα, ηθικό τίμημα του πολέμου, υπονόμευση
θεσμών και αξιών, κοινοβουλευτική δημοκρατία, κρατικός παρεμβατισμός,
αποσταθεροποίηση και διάλυση των δύο πολυεθνικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης.
(μονάδες 30)

ΜΕΡΟΣ Γ΄ (40 μονάδες)

Προσοχή:

● Ορθή είναι η απάντηση που τεκμηριώνεται επαρκώς με βάση στοιχεία από τις
πηγές που παρατίθενται, καθώς και άλλα ιστορικά γεγονότα / στοιχεία.
● Η αντιγραφή αυτούσιων χωρίων από τις πηγές, χωρίς περαιτέρω
επεξεργασία τους, αξιολογείται με μηδέν μονάδες.

Γ1.

1. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υποστηρίζει τη συμμαχία της Ελλάδας με την Αντάντ.

«Μέχρι σήμερον η πολιτική ημών συνίστατο εις διατήρησιν της ουδετερότητος [...]. Αλλ’ ήδη
καλούμεθα να μετάσχωμεν του πολέμου όχι πλέον προς εκτέλεσιν ηθικών απλώς υποχρεώσεων,
αλλ’ επ’ ανταλλάγμασι, τα οποία πραγματοποιούμενα θα δημιουργήσωσι μίαν Ελλάδα μεγάλην και
ισχυράν, τοιαύτην οποίαν ουδ’ οι μάλλον αισιόδοξοι ηδύναντο να φαντασθώσι καν προ ολίγων
ακόμη ετών. [...]».

Ε.Βενιζέλος, Υπόμνημα προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο, 11 Ιανουαρίου 1915.

2. Η Κωνσταντινική ουδετερότητα

Η[…] πολιτική της ουδετερότητας την οποία σταθερά πρόβαλλε (ενν. ο Κων/τίνος) μέχρι την
αποπομπή του από τις δυνάμεις της Αντάντ το καλοκαίρι του 1917, δεν αντιστοιχούσε, βεβαίως, σε
κάποια διάθεση τηρήσεως ίσων αποστάσεων μεταξύ των εμπόλεμων συνασπισμών. Ήταν απλώς η
φιλογερμανικότερη δυνατή πολιτική που μπορούσε να ακολουθήσει μια χώρα της οποίας η
γεωγραφική θέση την καθιστούσε όμηρο των διαθέσεων του ανίσχυρου βρετανικού στόλου που
κυριαρχούσε τότε στην ανατολική Μεσόγειο. Σε συνεχή τηλεγραφική επικοινωνία με το
γυναικαδελφό του γερμανού αυτοκράτορα- ερήμην ακόμη και των βενιζελικών κυβερνήσεών του-
είχε εξασφαλίσει την πλήρη υποστήριξη του Βερολίνου στο ζήτημα αυτό…

Γιαννόπουλος Γ., "Η ευγενής μας τύφλωσις." Εξωτερική πολιτική και "εθνικά θέματα" από την
ήττα του 1897 έως την Μικρασιατική Καταστροφή, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003, σελ. 227
Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να
απαντήσετε τις ερωτήσεις που ακολουθούν:

α. Ποια ήταν η στάση του Βενιζέλου και ποια του βασιλιά Κων/τίνου για τη στάση την οποία
έπρεπε να τηρήσει η Ελλάδα κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο; (μονάδες 14)

β. Να εξηγήσετε δύο(2) επιχειρήματα που χρησιμοποίησε ο καθένας, για να στηρίξει την άποψή
του. (μονάδες 16 )
γ. Ποιες συνέπειες είχε η διαφωνία των δύο ανδρών για την ελληνική κοινωνία και την εμπλοκή της
Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. (μονάδες 10)

ΤΕΛΟΣ
 Λύσεις
Γ1.
Η πιο πάνω γελοιογραφία αναφέρεται σε μια από τις συνθήκες του Συνεδρίου Ειρήνης των
Παρισίων. Αφού τη μελετήσετε προσεχτικά να απαντήσετε στα πιο κάτω:

α) Σε ποια συνθήκη αναφέρεται, πότε έγινε και ποιοι οι όροι της;

β) Να ερμηνεύσετε το νόημα της πιο πάνω γελοιογραφίας.

α)

Η Συνθήκη των Βερσαλλιών 0,5

Χρόνος  28 Ιουνίου 1919 0,5

β) Ερμηνεία: ………………………………………………………………………………………2 μον

Όροι  Η Γερμανία έχασε τις περιοχές της Αλσατίας και της Λορραίνης, τις
οποίες προσάρτησε η Γαλλία, και άλλες μικρότερες περιοχές, τις
οποίες προσάρτησαν το Βέλγιο και η Πολωνία.
 Η Γερμανία απώλεσε όλες τις αποικίες της.
 Η ανατολική όχθη του Ρήνου αποστρατικοποιήθηκε σε βάθος 50
χιλιομέτρων και καταλήφθηκε από τους Συμμάχους
 Η Γερμανία υποχρεώθηκε να πληρώσει βαριές πολεμικές
αποζημιώσεις στους αντιπάλους της.

Γ2.
α) Να παρουσιάσετε δύο παράγοντες που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή
σύμφωνα με το πιο πάνω παράθεμα. Να εξηγήσετε. (2 μονάδες)

Είναι χαρακτηριστικό ότι, όταν μετά την πτώση της κυβέρνησής του επανεκτίμησε πιο
ψύχραιμα την κατάσταση ο Βενιζέλος, και αφού ο ελληνικός στρατός υπέστη την πρώτη
αναχαίτιση από την έναρξη του πολέμου όταν προέλαυνε προς το Εσκί Σεχίρ, τον
Ιανουάριο του 1921, παραδέχτηκε ότι η αποστασιοποίηση των Γάλλων, οι αντιδράσεις των
Ιταλών, τα προβλήματα στην ηγεσία του ελληνικού στρατεύματος και η τυφλή παράταση
του πολέμου που επεκτεινόταν αντί να υπάρχει μια περιορισμένη έστω απεμπλοκή,
συνιστούσε πλέον κεφαλαιώδες πρόβλημα. Γι’ αυτό δήλωσε ότι προσέφερε την
πλαισίωση του κόμματός του σε μια στρατηγική που προωθούσε την αμυντική σύμπτυξη
του μετώπου στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης.

Όμως ήταν πολύ αργά. Κανείς, ούτε καν οι οπαδοί του, δεν απεδέχθησαν την πρόταση.
Οι αντιβενιζελικοί, γιατί ήταν σαν να παραδέχονταν ότι δεν μπορούσαν να διαχειριστούν τις
επιτυχίες που είχε μέχρι τότε σωρεύσει η Ελλάδα λόγω Βενιζέλου, οι οπαδοί του Βενιζέλου
γιατί δεν μπορούσαν να αποστούν από το κλίμα εθνικισμού που επικρατούσε. […]
Επιπλέον, γιατί πλέον είχε αναφανεί το αντικειμενικό πρόβλημα ότι η υποχώρηση του
ελληνικού στρατού θα ενίσχυε ακόμη περισσότερο τον τουρκικό εθνικισμό.

Να σημειωθεί επίσης ότι η αλλαγή στάσης των δυνάμεων της Αντάντ έναντι του Κεμάλ,
λόγω του Συμφώνου Φιλίας μεταξύ κεμαλικής Τουρκίας και Σοβιετικής Ένωσης (18
Μαρτίου 1921), οι οποίες και φάνηκαν να στρέφονται ξανά υπέρ της Ελλάδας ως αντίβαρο
στην ενίσχυση της παρουσίας της Μόσχας στην περιοχή, εκλήφθηκε από τους Έλληνες
ως ανανέωση της συμμαχικής αποδοχής των σχεδίων τους.

Έτσι, όταν η καταστροφή στο Εσκί Σεχίρ και το Αφιόν Καραχισάρ, τον Αύγουστο του 1921,
διέψευσε ότι ο ελληνικός στρατός θα μπορούσε να παίξει τέτοιο ρόλο, αυτό αποτέλεσε την
αρχή του τέλους για τις ελληνικές επιδιώξεις στη Μικρά Ασία. Οι Γάλλοι στράφηκαν ξανά
υπέρ του Κεμάλ, υπογράφηκε το Γαλλοκεμαλικό Σύμφωνο, τον Οκτώβρη του 1921, που
αποτέλεσε και το σημαντικότερο βήμα για την επικείμενη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η ιστορία της Μικράς Ασίας, τεύχος 6, «Η διαμάχη στην Ελλάδα σχετικά με τη

Μικρασιατική Εκστρατεία», Μιχάλη Λυμπεράτου, σ. 77

β) Ποια είναι η προσωπική σας άποψη για το θέμα της απόδοσης ευθυνών για τη
Μικρασιατική Καταστροφή; Να δικαιολογήσετε την άποψή σας στηριζόμενοι σε
ιστορικώς τεκμηριωμένα επιχειρήματα. (2 μονάδες)

Β΄ Μέρος:
(9 μονάδες)

Β1. Να γράψετε σύντομα κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω , με βάση τα

ζητούμενα των παρενθέσεων:

α. Κίνημα Εθνικής Άμυνας (χρόνος, υποστηρικτής, στάση Βενιζέλου, επακόλουθο

γεγονός). (2,5 μονάδες)

Το Κίνημα της «Εθνικής Άμυνας»

και τα «Νοεμβριανά»

Το Κίνημα  Εκδηλώθηκε τον Αύγουστο του 1916 0,25

της «Εθνικής  Υποστηρίχθηκε από τον Γάλλο στρατηγό Σαράιγ 0,25
Άμυνας»  Ο Βενιζέλος στην αρχή δίσταζε να υποστηρίξει το Κίνημα της
«Εθνικής Άμυνας», επειδή ήθελε να προστατέψει την εθνική ενότητα
των Ελλήνων μπροστά στο βουλγαρικό κίνδυνο. Αναγκάστηκε στη
συνέχεια να αναλάβει την ηγεσία του κινήματος, για να επισπεύσει
την έξοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. 1

Τα  Είναι αφενός μεν οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των υποστηρικτών

«Νοεμβριανά του Βασιλιά Κωνσταντίνου και Γάλλων στρατιωτών οι οποίοι είχαν
» σταλεί από τους συμμάχους στην Αθήνα, καθώς και τα έκτροπα και οι
(1916) διώξεις που ακολούθησαν εις βάρος βενιζελικών στην πρωτεύουσα. 1

β. Κίνηση για την ανεξαρτησία του Πόντου (χρόνος, αίτημα Ποντίων, στάση Βενιζέλου
και υποστηρικτές της). (2.5 μον)
 Η κίνηση για την ανεξαρτησία του Πόντου

191 Στάση Ποντίων Στάση Βενιζέλου

8 Το καλοκαίρι του 1918 υποβλήθηκε στο
0,25 Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι των Ποντίων
για ίδρυση ανεξάρτητου ποντιακού ή
ποντοαρμενικού κράτους. 0,75 μον
Θεωρούσε ότι η λύση ανεξάρτητου
κράτους (ποντιακού ή ποντοαρμενικού)
ήταν ανέφικτη και έκρινε ότι
προτεραιότητα στις εθνικές διεκδικήσεις
της Ελλάδας είχαν οι γειτονικές της
περιοχές. Προτιμούσε να ενταχθούν οι
Έλληνες του Πόντου σε ένα αρμενικό
κράτος 1 μ
. Αυτή τη λύση υποστήριζε και το
Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και
το Αρμενικό Πατριαρχείο. 0,5

191
9
192
0

Β2. Σε ένα κείμενο έκτασης 150 περίπου λέξεων να παρουσιάσετε τα δύο κύρια πολεμικά
μέτωπα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τους προσεταιρισμούς των ουδέτερων
κρατών. (4 μονάδες)

Τα κυριότερα πολεμικά μέτωπα

του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου

Δυτικό  Η Γερμανία με πολυάριθμο στρατό επιτέθηκε εναντίον του

μέτωπο Βελγίου και παραβίασε την ουδετερότητά του, παρά την
ισχυρή αντίσταση που συνάντησε. 0,5
 Στη συνέχεια η Γερμανία εισέβαλε και κινήθηκε ταχύτατα
προς το Παρίσι. Οι Γάλλοι κινητοποιήθηκαν και κατάφεραν
να αναχαιτίσουν την προέλαση του γερμανικού στρατού στον
ποταμό Μάρνη. 0,5
 Όταν σταθεροποιήθηκε το μέτωπο, οι αντίπαλοι χάραξαν
χαρακώματα (= σύστημα αμυντικών οχυρώσεων) όπου τελικά
πολέμησαν για τέσσερα χρόνια. 0,5

Ανατολικό  Οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί πολεμούσαν κατά των Ρώσων.

μέτωπο 0,25
 Υπήρχε κάπως μεγαλύτερη κινητικότητα στο μέτωπο αυτό,
εντούτοις κανείς αντίπαλος δεν κατάφερε καίρια πλήγματα
εναντίον του εχθρού στα πρώτα χρόνια του πολέμου (έως το
1917). 0,5

 Οθωμανική Αυτοκρατορία, Νοέμβριος 1914: Τάσσεται

Προσεταιρισμοί υπέρ της Τριπλής Συμμαχίας και διευκολύνει την έξοδο
ουδέτερων άλλων χωρών που διεκδικούσαν εδάφη. 0,5
κρατών  Ιταλία, Άνοιξη 1915: Τάσσεται υπέρ της Αντάντ, αφού της
υποσχέθηκαν εδαφικές παραχωρήσεις εις βάρος της Αυστρίας
και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 0,5
 Βουλγαρία, Φθινόπωρο 1915: Τάσσεται υπέρ της Τριπλής
Συμμαχίας. 0,25
 Ελλάδα, Ιούνιος 1917: Τάσσεται υπέρ της Αντάντ. 0,25
● ΗΠΑ., 1917: Τάσσεται υπέρ της Αντάντ. 0,25

Μέρος Α
1. α. σ
β. λ
γ. λ
δ. λ

2. 1Β
2Α
3Γ
4Δ