Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ.

Στην οδό Αιγύπτου ―πρώτη πάροδος δεξιά―

Τώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας Συναλλαγών
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως.
Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε από τα τόσα τροχοφόρα που
περνούνε.
Άλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατε
Τώρα πια δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται,
Όσα επιζήσαν, εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε
Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες·
Θυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες
Δεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημα οι ίδιοι στα
παιδιά τους
Ελπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδα
Ίσως στα παιδιά των παιδιών τους ή στα παιδιά των παιδιών των παιδιών
τους.
Προς το παρόν, στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεται Η Τράπεζα
Συναλλαγών
―εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι αυτός συναλλάσσεται―
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως
―εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν―
Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο Ποιητής
Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες εκκλησιές

Η Ελλάς των Ελλήνων.

Χαρακτηριστικά της ποίησης του Αναγνωστάκη

 Η κριτική και σατιρική στάση του.

 Ο κοινωνικοπολιτικός χαρακτήρας.
 Η ειρωνεία του που θυμίζει Καβαφική ποίηση.
 Η απαισιοδοξία.
 Ο εξομολογητικός τόνος της ποίησής του με προσωπικές μνήμες και
βιώματα.
 Χρησιμοποιεί καθημερινό λεξιλόγιο, με αποτέλεσμα την κυριολεξία .
 Η ποίησή του είναι αφηγηματική, πεζολογική.
 Διάλογος με άλλους ποιητές.
 Παιδικές μνήμες.
 Διάλογος, κουβεντιαστός τόνος.

Συμπληρωματικά στοιχεία για το ποίημα

 Το ποίημα
Ανήκει στη συλλογή "Ο στόχος" που πρωτοδημοσιεύτηκε στα δεκαοκτώ
κείμενα. Είναι ποίημα πολιτικό , εντάσσεται στην αντίσταση κατά της
δικτατορίας και αντικατοπτρίζει τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα της
εποχής εκείνης.Ο τίτλος του ποιήματος παραπέμπει στον Καβάφη.
Κυριαρχούν η σύγκριση με το παρελθόν, η απουσία στοιχείων βελτίωσης και
και η διάψευση των ελπίδων για ένα καλύτερο αύριο.

Δομή του ποιήματος

α΄ενότητα στιχ. 1-4 : Τοπικοί και χρονικοί προσδιορισμοί
β΄ενότητα στιχ. 5-12 : Αναφορά στα παιδιά
γ΄ενότητα στιχ 13-19 : Επαναφορά στην πρώτη ενότητα και στα αίτια της
κατάστασης.

Αλλαγές που συντελούνται στην Οδό Αιγύπτου

 Αλλοτρίωση των ανθρώπων

 Απώλεια των ανθρώπινων χαρακτηριστικών του συναισθήματος και
της εμπιστοσύνης.
 Κυριαρχούν τα συναισθήματα του φόβου και της ανασφάλειας.
 Εμπορευματοποίηση των πάντων και ανελέητο κυνήγι του κέρδους.
 Ιδεολογικές και οικονομικές συναλλαγές.
 Κυριαρχία των τραπεζών και των γραφείων μετανάστευσης.
 Έντονα σημάδια αστικοποίησης : τα παιδιά δεν μπορούν πια να
παίξουν στους δρόμους εξαιτίας των τροχοφόρων.

Τα χρονικά επίπεδα του ποιήματος

1. Το επίπεδο του παρόντος(τώρα)

2. Το επίπεδο του παρελθόντος: δίνεται υπαινικτικά και έμμεσα με την
τεχνική της σύγκρισης με το παρελθόν. Στο παρελθόν λοιπόν δεν
υπήρχαν μεγάλα κτίρια αλλά μικρές μονοκατοικίες, τα παιδιά
μπορούσαν να παίζουν ελεύθερα στους ήσυχους δρόμους, δεν υπήρχαν
τράπεζες και τουριστικά γραφεία, οι άνθρωποι εμπιστεύονταν ο ένας
τον άλλο, γελούσαν και ονειρεύονταν ένα καλύτερο αύριο.

Νοηματικά επίπεδα

1. Το πρώτο επίπεδο αποτελεί περιγραφή της καθημερινής ζωής στον

κεντρικό δρόμο μιας σύγχρονης πόλης.
 2. Υπάρχει όμως και ένα άλλο επίπεδο που αποτελεί καταγγελία για την
κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα. Οι λέξεις έχουν λανθάνουσα
σημασία και δηλώνουν κάτι διαφορετικό από το φανερό:

 Θεσσαλονίκη=Ελλάδα
 Τράπεζα=αλισβερίσι, ξεπούλημα, εμπορευματοποίηση, διάβρωση ,
αλλοτρίωση
 Υψώνεται= κυριαρχεί, δεσπόζει
 Τουριστικά γραφεία=επιφανειακή ευημερία, τουριστική αλλοτρίωση,
φτώχεια και μετανάστευση
 Πρακτορεία μεταναστεύσεως=οικονομική εξαθλίωση, ανεργία,
μετανάστευση
 Βαριές, αρρώστιες, πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί=συμφορές
 Θωρακισμένοι στρατιώτες=δικτατορία
 Ωραία γραφεία= χώροι συναλλαγής και χώροι βασανιστηρίων αθώων
πολιτών.
 Ωραίες εκκκλησίες= εκμετάλλευση του θρησκευτικού συναισθήματιος
των Ελλήνων από τους δικτάτορες αλλά και υπαινιγμός για το ρόλο της
εκκλησίας στην περίοδο της δικτατορίας.

Στοιχεία τεχνικής

 Εσωτερικός ρυθμός.
 Καθημερινή γλώσσα, ελάχιστες ασυνήθιστες λέξεις.
 Έλλειψη σχημάτων λόγου και λογοτεχνικών στολιδιών.
 Δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία.
 Καβαφικό ύφος
 Διάχυτη ειρωνεία και σαρκασμός
 Μελαγχολική διάθεση, αγανάκτηση, απογοήτευση, οργή του ποιητή