ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 - 2018

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ – ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

ΜΑΘΗΜΑ : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ :06/06/2018 Βαθμός : ……………………………………….

Ολογράφως : ………….…………………...………

ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 2 ώρες Υπογραφή Καθηγητή/τριας : ………………...…

(07:45 – 09:45)

Ονοματεπώνυμο : ………………………………………………….. Τμήμα : ……….

ΟΔΗΓΙΕΣ :
1. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη.
2. Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή ταινίας (Tipp – ex).
3. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από επτά (7) αριθμημένες σελίδες.
4. Να απαντήσετε σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται σε κάθε μέρος.
5. Τα ερωτήματα να απαντηθούν με μπλε στυλό στα φύλλα εξέτασης.

ΜΕΡΟΣ Α: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14)

Κείμενο 1

Ωστόσο, η ανθρωπότητα δεν παραδειγματίστηκε και ο ρατσισμός αναβιώνει. Τα αίτια είναι

ποικίλα και, πάντως, λίγο πολύ γνωστά από το παρελθόν. Καταρχάς, η διάθεση προβολής κάποιων
ατόμων ή κοινωνικών ομάδων, το πάθος τους για την εξουσία, την κυριαρχία και το συμφέρον μπορεί να
τους οδηγήσει σε διακρίσεις σε βάρος κάποιων άλλων, σε καταπίεση, περιθωριοποίηση και απομόνωσή
τους. Η πίστη πως είναι κάτι το ξεχωριστό, πως υπερέχουν, πως είναι ανώτεροι μπορεί να έχει ως
αποτέλεσμα να δημιουργήσουν ρατσιστική «ιδεολογία και κίνημα», αν βέβαια έχουν τα μέσα και τη
δύναμη. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι με το να υποτιμώνται κάποιοι άλλοι για τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά τους «εξυψώνονται» όσοι δεν έχουν τα χαρακτηριστικά αυτά.

Ο ρατσισμός γεννιέται και από τη φανατική προσήλωση στο έθνος και τα ιδανικά του. Ο
εθνικισμός και η εθνικιστική προπαγάνδα, που επιβάλλει την αντίληψη πως το έθνος στο οποίο ανήκει
κάποιος είναι ανώτερο όλων και πως οι άλλοι λαοί απειλούν να το «μιάνουν»*, απειλούν την
καθαρότητά του, φυλετική και πολιτιστική και, άρα, πρέπει να εξολοθρευτούν, παραπλανούν τους
πολίτες. Τους στρέφουν, επομένως, εναντίον των εθνικών μειονοτήτων και των μεταναστών.

1
 Τους μετανάστες μάλιστα που εργάζονται στη χώρα τους, επειδή προσφέρουν πολύ φτηνά και
χωρίς απαιτήσεις την εργασία τους, και προτιμώνται από τους εργοδότες, τους θεωρούν υπαίτιους για τα
οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, τη φτώχεια και την ανεργία. Και αυτός είναι ένας λόγος
παραπάνω που προκαλεί ρατσισμό και άγριες διαθέσεις εναντίον τους.

Αλλά και οι προκαταλήψεις μπορεί να στρέψουν τον άνθρωπο στον ρατσισμό. Υπάρχουν λαοί που
έχουν ανατραφεί μέσα σε ρατσιστικό κλίμα, άνθρωποι που έχουν διδαχθεί και πιστέψει αυτό, ότι οι
άνεργοι, οι άρρωστοι, οι αλλόπιστοι, οι ομοφυλόφιλοι, οι αδύνατοι μόνο προβλήματα επιφέρουν στην
κοινωνία τους. Τις προκαταλήψεις αυτές συντηρούν και συχνά ενισχύουν τα Μέσα Μαζικής
Ενημέρωσης, όταν προβάλλουν με έμφαση προκλητικά την κοινή γνώμη με περιστατικά που έχουν
σχέση με τη δράση και τη ζωή τέτοιων ανθρώπων.

*μιαίνω= μολύνω, βρομίζω

Σπ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος (Διασκευή)

Κείμενο 2

Μετανάστευση και ρατσισμός: φαινόμενα αλληλένδετα ή αλληλοαποκλειόμενα;

Θεοδώρα Μήτση 24 Σεπτεμβρίου, 2013

[…] Πρώτα από όλα, η εκπαίδευση ως φορέας κοινωνικοποίησης οφείλει να διαμορφώσει τους
χαρακτήρες των μαθητών. Πιο συγκεκριμένα, το σχολείο θα ήταν χρήσιμο να μεταδώσει ένα πνεύμα
συνεργασίας και αδελφότητας με σκοπό οι ξένοι να μην γίνονται ούτε να θεωρούνται «κοινωνικό
εμπόδιο». Για παράδειγμα, οι δάσκαλοι με την οργάνωση ομαδικών δραστηριοτήτων ανάμεσα σε
συμμαθητές διαφορετικού χρώματος ή μέσω των μαθημάτων της ιστορίας, των θρησκευτικών και της
ξένης λογοτεχνίας θα μπορούσαν να ενισχύσουν το αίσθημα της αλληλεγγύης. Ας απαγγείλετε εσείς οι
εκπαιδευτικοί επιτέλους λίγη νέγρικη ποίηση, για να γνωρίσουν και να ευαισθητοποιηθούν οι νέοι με την
απογοήτευση και τις φυλετικές διακρίσεις που βίωσε ο μαύρος λαός εξαιτίας της αποικιοκρατίας.

Έπειτα, ας παρατηρήσουμε ποιος είναι ο ρόλος των γονιών στην καθημερινή ζωή. Γιατί εσείς
όντας γονείς δεν μαθαίνετε στα παιδιά σας να ζουν μαζί με άλλους; Κανένας ανάμεσά σας δεν έχει
αναρωτηθεί γιατί τα πιτσιρίκια σας είναι επιθετικά ή δεν έχουν ανοχή! Γιατί άραγε; Είναι ξεκάθαρο
όμως! Μιμούνται εσάς που δεν αποδέχεστε τους μετανάστες, τους βρίζετε ή τους φοβάστε. Άρα, πρέπει
να μάθετε και να αναπτύξετε στα παιδιά σας την αξία του σεβασμού και της ελευθερίας του κάθε ατόμου
αποφεύγοντας έτσι την επιθετικότητα.

Σε κοινωνικό επίπεδο ακολούθως και άκρως σημαντικό, η κυβέρνηση και οι ανθρωπιστικοί

οργανισμοί οφείλουν να συνεργαστούν για να βάλουν τέλος στις προκαταλήψεις και τις βίαιες
συμπεριφορές. Αρχικά, θα ήταν κατάλληλο να οργανώσουν και να λανσάρουν καμπάνιες μέσω των
οποίων θα μας φέρουν με διαφορετικό τρόπο σε επαφή με νέες κουλτούρες για να μπορέσουμε να
συγκρίνουμε τα γεγονότα και να υιοθετήσουμε τα θετικά στοιχεία.

Μέσω π.χ. μιας θεατρικής παράστασης ή μιας δωρεάν έκθεσης φωτογραφίας κάποιας εξωτικής
κουλτούρας θα βοηθήσουν τον κάθε πολίτη να βάλει στην άκρη τα στερεότυπά του. […]

2
 Είναι ολοφάνερο λοιπόν ότι η έλλειψη γνώσεων και σεβασμού, καθώς και ο φόβος δεν μας
επιτρέπουν να εκτιμήσουμε τους άλλους πολιτισμούς. Μόνο με την δραστική κινητοποίηση των μεγάλων
κεφαλιών θα βρούμε το δρόμο της αρμονικής συνύπαρξης σε ένα τέτοιο περιβάλλον με ποικίλες
εθνικότητες. Ας σταματήσουν τις μικρότητες ανάμεσά τους και ας φανούν υπεύθυνοι επιτέλους!

Ι. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 2)

1. α) Ο ρατσισμός είναι το κοινό θέμα των πιο πάνω κειμένων. Ποια είδη ρατσισμού αναφέρονται στο
κείμενο 1 και ποια στο κείμενο 2; (Μον. 0,5)
β) Να εντοπίσετε μία (1) διαφορά ως προς το περιεχόμενο ανάμεσα στα δύο κείμενα. (Μον. 0,5)

2. Να αναφέρετε τον σκοπό του κειμένου 2 και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο (2)
επιχειρήματα από το κείμενο. (Μον. 1)

ΙΙ. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΜΟΡΦΗΣ (ΜΟΝΑΔΕΣ 4)

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΛΟΓΟΥ
1. Να αντικαταστήσετε τον τίτλο του κειμένου 2 με ένα δικό σας. Να στηρίξετε την άποψή σας με δύο
(2) στοιχεία από το κείμενο. (Μον. 1)

ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
1. Να γράψετε το είδος των παρακάτω υπογραμμισμένων ονοματικών προτάσεων του κειμένου 1 και
του κειμένου 2 καθώς και τον συντακτικό τους ρόλο. (Μον. 1,5)
α) Οι προκαταλήψεις μπορεί να στρέψουν τον άνθρωπο στο ρατσισμό.
β) Υπάρχουν λαοί που έχουν ανατραφεί μέσα σε ρατσιστικό κλίμα, άνθρωποι που έχουν διδαχθεί και
πιστέψει αυτό, ότι οι άνεργοι, οι άρρωστοι, οι αλλόπιστοι, οι ομοφυλόφιλοι, οι αδύνατοι μόνο
προβλήματα επιφέρουν στη κοινωνία τους.
γ) Κανένας ανάμεσά σας δεν έχετε αναρωτηθεί γιατί τα πιτσιρίκια σας είναι επιθετικά ή δεν έχουν ανοχή.

2. Στις επόμενες φράσεις να δηλώσετε το είδος των υπογραμμισμένων επιρρηματικών προτάσεων και
από τα δύο κείμενα. (Μον. 0,5)
α) Τις προκαταλήψεις αυτές συντηρούν και συχνά ενισχύουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όταν
προβάλλουν με έμφαση προκλητικά την κοινή γνώμη με περιστατικά…
β) Πιο συγκεκριμένα, το σχολείο θα ήταν χρήσιμο να μεταδώσει ένα πνεύμα συνεργασίας και
αδελφότητας με σκοπό οι ξένοι να μην γίνονται ούτε να θεωρούνται «κοινωνικό εμπόδιο».

3
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 1)
1. Να γράψετε δύο (2) προτάσεις για τη λέξη λόγος έτσι ώστε να φαίνεται η πολυσημία της λέξης.
(Μον. 0,5)

2. Να δώσετε ένα (1) συνώνυμο για την καθεμία από τις πιο κάτω λέξεις: (Μον. 0,5)
α) υπερέχουν (Κείμενο 1)
β) ανοχή (Κείμενο 2)

ΙΙΙ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 8)

Ο ρατσισμός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που παρατηρείται έντονα στα σχολεία μας. Σε άρθρο σας,
που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό του σχολείου σας, να αναφέρετε τα αίτια και τις συνέπειες του
ρατσισμού, καθώς και τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου αυτού.
(250 – 300 λέξεις)

ΜΕΡΟΣ Β: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6)

ΚΕΙΜΕΝΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1: Πικρολέμονα (απόσπασμα), Λόρενς Ντάρελ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ

Οι συνθήκες διαβιώσεως ήσαν στενάχωρες αλλ’ όχι κακές. Ίσως πολύ λιγότερο σκληρές παρά για
πολλούς νέους που κάνουν το στρατιωτικό τους. Επιθεωρήσαμε τις παράγκες κι εξετάσαμε τα ζητήματα
της τροφής και της παροχής ζεστού νερού. Αν έκρινα από τα βιβλία που βρίσκονταν στα περισσότερα
περβάζια των παραθύρων και στα κρεβάτια, αρκετοί από τους τρομοκράτες θα ήσαν διανοούμενοι. Είδα
τη Ζωή εν τάφω του Μυριβήλη και τη σπάνια αθηναϊκή έκδοση του Καβάφη, τα ποιήματα του Σεφέρη
και την Αιολική Γη του Βενέζη με τον δικό μου πρόλογο που μεταφράσθηκε με αγάπη από την αγγλική
έκδοση. Αυτά τα πράγματα με πλήγωναν, όταν για πρώτη φορά καταλάβαινα πως η έκκληση της ΕΟΚΑ
δεν απευθυνόταν σε κακοποιούς, σε εκ γενετής εγκληματίες, αλλ’ ακριβώς στους πιο έξυπνους και
ιδεαλιστές ανάμεσα από τους νέους. Αυτοί θα υπόφεραν από τα προστάγματα των ηγετών τους.
Ο Παύλος στεκόταν στο παράθυρο, κοιτάζοντας αφηρημένα πέρα στη σκληρή και άγονη αυτή νεκρή
ζώνη του κόκκινου αμμοχάλικου. Δεν έδειξε διόλου πως με είδε και δεν ήθελα να τον αναγκάσω να μου
μιλήσει. Δίστασα λίγο και κατόπιν συνόδεψα τον Φόστερ σε μια σύντομη επιθεώρηση του δωματίου,
βλέποντας πότε δω και πότ’ εκεί κανένα βιβλίο ασκήσεων ή κάποια εφημερίδα. Στο τέλος αποφάσισα και
πήγα κοντά του κι ακούμπησα το χέρι μου στον ώμο του. «Γιατί βρίσκεσαι ’δω;» τον ρώτησα.
Λίγο ήθελε να κλάψει, αλλά το πρόσωπο που γύρισε προς εμένα προσπαθούσε να δείξει ψυχραιμία και
απάθεια. Δεν μιλούσε, αλλά με κοίταζε μ’ ένα βλέμμα έξαλλης αγωνίας – σαν κάποιος λύκος να του
τραγάνιζε τα σπλάχνα. «Κι αυτός βρέθηκε με μπόμπα», είπε βαριεστημένα ο Φόστερ. «Καταραμένα
ανόητα παιδιά! Τι θαρρούν πως κερδίζουν μ’ όλα τούτα. Την έριξε στην αυλή της εκκλησιάς κοντά στο
σταυροδρόμι. Υποθέτω πως πίστευε πως θα μας τρομοκρατούσε»

4
 «Είσαι στην ΕΟΚΑ;» ρώτησα.
«Όλοι είμαστε ΕΟΚΑ. Όλη η Κύπρος», είπε με χαμηλή συγκρατημένη φωνή. «Αν θέλει να μάθει γιατί
την έριξα στην αυλή της εκκλησιάς, ήταν γιατί ήμουνα δειλός, πες του. Είμαι ανάξιος. Όμως οι άλλοι δεν
είναι σαν και μένα. Δεν φοβούνται». Ξαφνικά κατάλαβα πως αυτό που πήρα για μίσος προς το πρόσωπό
μου, ήτανε πραγματικά κάτι άλλο – ντροπή. «Γιατί είσαι δειλός;» Ήταν ακόμη πιο κοντά στο σημείο να
κλάψει και κατάπιε γρήγορα το λυγμό του. «Έπρεπε να τη ρίξω σ’ ένα σπίτι αλλ’ ήταν μικρά παιδιά που
παίζανε στον κήπο.
Δεν μπόρεσα. Την έριξα στην αυλή της εκκλησιάς».
Υπέροχος εγωισμός της νιότης! Στενοχωριόταν για την αδυναμία του να υπακούσει. Δεν είναι φυσικά
εύκολο για νέους που ανατράφηκαν σε χριστιανική κοινωνία, να γίνουν από τη μια μέρα στην άλλη
τρομοκράτες. Και κατά κάποιο τρόπο, το πρόβλημά του ήταν πρόβλημα για όλους τους Ελληνοκυπρίους.
Αν έδιναν στον Φράγκο ένα πιστόλι για να με πυροβολήσει, είμαι πεπεισμένος πως δεν θα μπορούσε να
τραβήξει τη σκανδάλη. «Λυπάσαι, λοιπόν, γιατί δεν σκότωσες δυο μικρά παιδιά;» ρώτησα. «Τι
διεστραμμένο μυαλό, τι στραβόξυλο πρέπει να είσαι εχτός από ανόητος!» Ταλαντεύθηκε και τα μάτια
του άστραψαν. «Ο πόλεμος είναι πόλεμος», είπε. Τον αφήκα χωρίς να του πω τίποτ’ άλλο.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΟ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

1α ) Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση στο απόσπασμα «Πικρολέμονα» του Ντάρελ; Να

δικαιολογήσετε την απάντησή σας με δύο (2) στοιχεία από το κείμενο. (Μον. 1)

β ) Πώς παρουσιάζονται οι Κύπριοι κρατούμενοι σύμφωνα με τον Ντάρελ στο πιο πάνω απόσπασμα; Να
τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο (2) αναφορές από το απόσπασμα.
(Μον. 1)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2: «Η χάλκινη εποχή» (απόσπασμα) Ρόδης Ρούφος,

(Ο Ρόδης Ρούφος έγραψε τη «Χάλκινη Εποχή» ως απάντηση στο βιβλίο του Λόρενς Ντάρελ για την
Κύπρο, τον οποίο είχε γνωρίσει κάποτε στην Κύπρο.)

ΑΔΙΔΑΚΤΟ

[…] Λίγες μέρες αργότερα έπιασαν τον Βία και ο Βίας άνηκε στη δική μου ομάδα. Κι όχι μόνο αυτό, μα
πιάστηκε πάνω σε δουλειά που τον είχα διατάξει εγώ να κάνει. Τον κράτησαν σε αυστηρή απομόνωση
ολόκληρες βδομάδες. Οι δικοί του κι ο δικηγόρος του μάταια γύρευαν άδεια να τον επισκεφτούν. Τελικά
μάθαμε από άλλον κρατούμενο ότι έκαναν του Βία ανάκριση τρίτου βαθμού, που εκείνον τον καιρό
γινόταν μόνο στους πιο σημαντικούς υπόπτους (αργότερα έγινε υπόθεση ρουτίνας μ’ όλους σχεδόν τους
πολιτικούς κρατούμενους). […]
-Ο Βίας είναι πολύ γενναίο παιδί, μου είπε ο Πέτρος με την αργή αρχαϊκή του μιλιά.
Λέξη δεν ξεστόμισε, αν και δοκίμασαν όλα τα συστήματα πάνω του κι έχει χάσει τις δυνάμεις του.
-Τι συστήματα;

5
 Ο Πέτρος έμοιαζε να πιστεύει πως όλος ο κόσμος ήξερε τις ανακριτικές μεθόδους που εφαρμόζονταν
στον ανακριτικό σταθμό της Ομορφίτας, και δυσκολεύτηκα να του αποσπάσω λεπτομέρειες των όσων
είχε πάθει ο Βίας.

Πρώτα , καθώς φαίνεται, τον χτύπησαν με γροθιές και κλοτσιές, κάνοντας του στο μεταξύ ερωτήσεις.
Του ‘χαν σπάσει τα πιο πολλά του δόντια, κι όλο το σώμα του είχε μαυρίσει. Έπειτα τον έδειραν με
αλυσίδες, τον πάτησαν στο στομάχι… Ο κατάλογος ήταν μακρύς.

- Ποιος τα ’κανε όλ’ αυτά;

- Δύο Τούρκοι ζαπτιέδες[1] κι ένας Άγγλος λοχίας. Τους πρόσταζε ένας ταγματάρχης Ουέρδιγκ.
- Ουέρδιγκ; ρώτησα μ’ έκπληξη. Ένας ξανθός με μεγάλο μουστάκι;
- Ναι, αυτός. Καμιά φορά έδερνε και κλοτσούσε τον Βία ο ίδιος, κι όλη την ώρα τον φώναζε
«βρωμοέλληνα» και «μπάσταρδο δολοφόνο».
- Πού τα ξέρεις εσύ όλ’ αυτά;
- Ήμασταν στο ίδιο κελί. Το καημένο το παιδί, τον λυπόταν η ψυχή μου. Μου ‘λεγε όμως πάντα:
«Δε θα με καταφέρουν, θα τους δείξω εγώ.» […]
Ο Βίας, το ντροπαλό αγόρι που αγαπούσε τη Μαρία κι ήθελε να γίνει ζωγράφος… Τούτη η γενιά ήταν
χαλκέντερη[2]περισσότερο απ’ όσο την είχα φανταστεί. […]

Ο Πέτρος διέκοψε τους στοχασμούς μου.

-Κύριε Αλέξη, ρώτησε σοβαρά, δε βρίσκεις ότι τούτα μοιάζουν με τους διωγμούς των πρώτων
Χριστιανών;

1
ζαπτιέδες: αστυνομικοί
2
χαλκέντερη: ακούραστη, ακατάβλητη

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΑΔΙΔΑΚΤΟΥ:

1. Τα αποσπάσματα από τα μυθιστορήματα τόσο του Ντάρελ όσο και του Ρούφου έχουν κοινό θεματικό
άξονα.

α ) Σε ποια ιστορική περίοδο αναφέρονται; (Μον. 0,5)

β ) Από ποια διαφορετική οπτική γωνία παρουσιάζουν οι δύο συγγραφείς τα αναφερθέντα γεγονότα;
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (Μον. 1,5)

6
2. Πώς παρουσιάζονται οι κατακτητές στα «Πικρολέμονα» του Λόρενς Ντάρελ και πώς στη «Χάλκινη
εποχή» του Ρόδη Ρούφου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (Μον. 1,5)

3. Να γράψετε δύο (2) οικουμενικές αξίες που είναι κοινές και στα δύο κείμενα. Να τεκμηριώσετε την
απάντησή σας. (Μον. 0,5)

ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΕΣ Η ΔΙΕΥΘYΝΤΡΙΑ

Άντρη Τρίχα Β.Δ. ………………………

Στέλλα Πετρίδη ………………………..

Μαρίνα Σαββίδου …………………………. Δρ Αγάθη Κυριάκου Καμμά

Κωνσταντία Προκοπίου …………………………