Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας: μύθος και αλήθεια

Πληροφορίες για το σενάριο

Τάξη: Γ΄ Λυκείου
Μάθημα: Ιστορία του Νεότερου και του σύγχρονου κόσμου
Διδακτικό Αντικείμενο: Η Ακμή της Ευρωπαϊκής Αποικιοκρατίας
Διάρκεια: 3-4 ώρες

Σκοποί (Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας)

1. Ανάπτυξη ιστορικής σκέψης
 Κατανόηση των ιστορικών γεγονότων
 Σύνδεση αιτίων και αποτελεσμάτων
2. Ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης
 Κατανόηση της συμπεριφοράς του ανθρώπου σε συγκεκριμένες
καταστάσεις
 Εκδήλωση υπεύθυνης συμπεριφοράς στο παρόν και το μέλλον

Διδακτικοί στόχοι
Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο οι μαθητές επιδιώκεται:

- να γνωρίσουν τα ιστορικά γεγονότα

- να καταλάβουν τα αίτια των ιστορικών γεγονότων
- να διαχωρίσουν τα πραγματικά αίτια από την ιδεολογία με την οποία
περιβλήθηκαν
- να γνωρίσουν τις συνέπειες των ιστορικών γεγονότων
- να εντοπίσουν ομοιότητες με ανάλογα σύγχρονα ή παλιότερα ιστορικά
γεγονότα

Β. Ως προς τις δεξιότητες οι μαθητές αναμένεται:

- να αντιληφθούν και να τοποθετούν τα ιστορικά γεγονότα στην

πραγματική οικονομική, κοινωνική και πολιτική διάσταση της εποχής
- να αναλύουν και να ερμηνεύουν τα γεγονότα ως απόρροια των
συσχετισμών δυνάμεων
- να αντιληφθούν τη λειτουργία των ιδεολογικών σχημάτων της εποχής
- να αποτιμήσουν τα ιστορικά γεγονότα κατά την εποχή της εκδήλωσης
- να αποτιμήσουν τα ιστορικά γεγονότα από την οπτική γωνία του
σήμερα
- να εξοικειωθούν με την ανάγνωση χαρτών
- να εξοικειωθούν με την άντληση πληροφοριών από διαγράμματα και
πίνακες με στατιστικά στοιχεία
- να αντλούν πληροφορίες από τις πηγές
- να χρησιμοποιούν εφαρμογές υπολογιστή
- να πλοηγούνται σε ιστοσελίδες και να αντλούν πληροφορίες
- να κρίνουν και να αντλούν πληροφορίες από το διαδίκτυο
- να αντλούν πληροφορίες από λογοτεχνικά κείμενα
- να αντλούν πληροφορίες από οπτικοακουστικό υλικό

Όλγα Καραδάκη, ΠΕ02 1

 - να αξιοποιούν το παραπάνω υλικό για την παραγωγή συνθετικών
εργασιών
- να εξοικειωθούν στην ομαδική εργασία και τη συνεργατική μάθηση

Γ. Ως προς τις στάσεις οι μαθητές αναμένεται:

- να διαμορφώσουν ιστορική και πολιτική συνείδηση

- να αποτιμήσουν τα ιστορικά γεγονότα κατά την εποχή της εκδήλωσης
- να αποτιμήσουν τα ιστορικά γεγονότα από την οπτική γωνία του
σήμερα
- να κρίνουν τις πηγές ως προς την αντικειμενικότητα και την αλήθεια

Μέθοδος: ομαδοσυνεργατική

Περιγραφή της διδακτικής πορείας

Α΄ Φάση (μια ώρα στην τάξη)

Αφόρμηση: Διερεύνηση για την ύπαρξη προηγούμενων γνώσεων με στόχο να

ανασύρουν οι μαθητές από τη μνήμη τους στοιχεία για τον πρώτο και δεύτερο
ελληνικό αποικισμό, αλλά και την ίδρυση αποικιών από Ευρωπαϊκές χώρες το
16ο αιώνα και βέβαια το 19ο αιώνα.
Αφήγηση των γεγονότων. Θα δοθεί έμφαση στους στόχους χωρίς όμως να
εξαχθούν συμπεράσματα και να δοθούν οριστικές απαντήσεις.

Χωρισμός σε ομάδες εργασίες.

Β΄ Φάση: (1-2 ώρες)

1ο Φύλλο εργασίας

Αίτια που ωθούν τους λαούς διαχρονικά στις μετακινήσεις και τον
εποικισμό νέων περιοχών.

Αντλώντας υλικό από τις ιστοσελίδες που δίνονται στο τέλος να απαντήσετε
στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποια αίτια οδηγούν τους λαούς στη δημιουργία αποικιών (φαινόμενο

αποικιοκρατίας);
2. Ποιες ομοιότητες και διαφορές εντοπίζετε μεταξύ της αποικιοκρατίας
της νεότερης ιστορίας και του αποικισμού στην αρχαιότητα;

2ο Φύλλο εργασίας

Όλγα Καραδάκη, ΠΕ02 2

Σχέση αποικιοκρατίας με τον εθνικισμό και τον ιμπεριαλισμό

Αντλώντας υλικό από τις ιστοσελίδες που δίνονται στο τέλος να απαντήσετε
στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Πώς συνδέεται ο ιμπεριαλισμός με την εμφάνιση της αποικιοκρατίας;

2. Πώς συνδέεται ο εθνικισμός με την εμφάνιση της αποικιοκρατίας;

3ο Φύλλο εργασίας

Κοινωνικές τάξεις – προπομποί της αποικιοκρατίας

Αντλώντας υλικό από τις ιστοσελίδες που δίνονται στο τέλος να απαντήσετε
στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποιες κοινωνικές ομάδες προηγήθηκαν των κρατών στην εξερεύνηση

των αποικιών;
2. Ποια ήταν τα κίνητρα καθεμιάς από αυτές;
3. Πώς οι αποικιοκρατικές χώρες εκμεταλλεύτηκαν τις κινήσεις των
ομάδων αυτών;

4ο Φύλλο εργασίας

Η αποικιακή εξάπλωση

Αντλώντας υλικό από τις ιστοσελίδες που δίνονται στο τέλος να απαντήσετε
στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Επισημάνετε τις περιοχές που τελούσαν υπό αποικιοκρατικό καθεστώς.

2. Συγκρίνετε τα εδάφη και τους πληθυσμούς των αποικιακών δυνάμεων
με τα εδάφη και τους πληθυσμούς που είχαν θέσει υπό τον αποικιακό
τους έλεγχο;
3. Χρησιμοποιώντας τα παραπάνω στοιχεία προσπαθήστε να εκτιμήσετε
το μέγεθος της οικονομικής και πολιτικής ισχύος που αντλούσαν από
τις αποικίες τους οι ισχυρές αποικιοκρατικές χώρες.
4. Ποια θεωρείτε την πιο ωφελημένη;

5ο Φύλλο εργασίας

Το ιδεολογικό υπόβαθρο της αποικιοκρατίας

Αντλώντας υλικό από τις ιστοσελίδες που δίνονται στο τέλος να απαντήσετε
στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποια ήταν τα θεωρητικά επιχειρήματα υπέρ της αποικιοκρατίας;

2. Ήταν ειλικρινή και ανιδιοτελή;
3. Υπήρξε κριτική κατά της αποικιοκρατίας;

Όλγα Καραδάκη, ΠΕ02 3

6ο Φύλλο εργασίας

Οι συνέπειες της αποικιοκρατίας

Αντλώντας υλικό από τις ιστοσελίδες που δίνονται στο τέλος να απαντήσετε
στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Αναφερθείτε στις συνέπειες της αποικιοκρατίας για τις αποικίες.

2. Προσπαθήστε να προσδιορίσετε τις συνέπειες και για τα αποικιακά
κράτη.

Γ΄ Φάση (παρουσίαση συμπερασμάτων στην ολομέλεια- συζήτηση –

κριτική – 1 ώρα)

Προεκτάσεις σεναρίου

1. Παρακολουθήστε το ντοκιμαντέρ Ο τελευταίος λευκός - Εξάντας

(αναφορά στην περίπτωση της Ζιμπάμπουε) ή την ταινία White
material» («Λευκό υλικό») της γαλλίδας σκηνοθέτριας Κλερ Ντενί, (ο
εμφύλιος πόλεμος σε μια ακαθόριστη αφρικανική χώρα) και
διατυπώστε την κριτική σας ως προς την ιστορική αλήθεια και την
αντικειμενικότητα της παρουσίασης του θέματος της αποικιοκρατίας
και των συνεπειών της.
2. Υποθέστε πως είστε ένας ιθαγενής. Γράψτε ένα λόγο διαμαρτυρίας
κατά του αποικιακού καθεστώτος.
3. Υποθέστε πως είστε ένας Βρετανός ιεραπόστολος/ πατριώτης/
πολιτικός/ επιχειρηματίας. Διατυπώστε τα επιχειρήματά σας υπέρ της
αποικιοκρατίας.

Διαδικτυακοί τόποι που πρέπει να επισκεφτείτε:

1. ΗΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ «Η ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ Ο ανταγωνισμός για τον

έλεγχο της Αφρικής γέννησε μια ληστρική αποικιοκρατία από ορυχεία, φυτείες και πολυβόλα
όπλα και έσπρωξε την ανθρωπότητα προς ένα βιομηχανοποιημένο παγκόσμιο πόλεμο. Του
ιστορικού Neil Faulkner.Counterfire.org
2. ΔΥΤΙΚΗ ΣΑΧΑΡΑ Στο προσκήνιο η τελευταία περίπτωση αποικιοκρατίας στην
Αφρική, Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ, www.enet.gr
3. Aστέρης Κ. Χουλιάρας, Τετράδια Πολιτικού Διαλόγου Έρευνας & Κριτική 36-37, Η
περιθωριοποίηση της υποσαχαρικής Αφρικής
4. Τα αίτια του αποικισμού, http://www.cycladic.gr
5. Για τον ορισμό των λέξεων εθνικισμός και ιμπεριαλισμός, Λεξικό της κοινής
νεοελληνικής,
http://www.greek-language.gr

Όλγα Καραδάκη, ΠΕ02 4