ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄

Αναλφαβητισμός

Είναι σαφές ότι ο αναλφαβητισμός είναι καθαρά πρόβλημα που έχει σχέση με την
παιδεία των πολιτών της χώρας μας. Ό, τι λοιπόν, μπορεί να προσφέρει η παιδεία το
στερείται και ο αναλφάβητος και η κοινωνία μας.

Η άγνοια και αδυναμία του να ενημερώνεται και να κρίνει υπονομεύουν και τα

δικαιώματά του. Τα δικαιώματα δεν είναι πάντα αυτονόητα και αναμφισβήτητα. Η
ύπαρξη και ο σεβασμός τους εξαρτάται από τη δυνατότητα που έχει κάθε πολίτης να
τα διεκδικεί και να τα προστατεύει. Ως προς αυτό, ο αναλφάβητος βρίσκεται σε πολύ
μειονεκτική θέση. Πρώτα, γιατί συνήθως τα αγνοεί, και δεύτερο, γιατί, κι αν ακόμα
τα γνωρίζει, δεν μπορεί να τα υπερασπιστεί, αφού δεν είναι σε θέση ούτε καν μια
έγγραφη διαμαρτυρία ή καταγγελία να συντάξει. Ευκολότερα, λοιπόν, μπορεί να γίνει
θύμα εκμετάλλευσης.

Οι επιπτώσεις του αναλφαβητισμού, στο βαθμό που αφορούν ένα αρκετά μεγάλο
ποσοστό του πληθυσμού, επεκτείνονται και στην κοινωνία. Καθυστερεί η κοινωνική
και οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας, επειδή αυτή έχει άμεση σχέση με τη
μόρφωση όλων των πολιτών. Η καθυστέρηση αυτή συνεπάγεται και άλλου είδους
συνέπειες. Όταν η πνευματική αντίσταση των πολιτών είναι μειωμένη, εμφανίζονται
ευκολότερα φαινόμενα δημαγωγίας και αυθαίρετης άσκησης της εξουσίας. Τα
φαινόμενα αυτά πλήττουν τη δημοκρατία. Ο αναλφαβητισμός εντείνει τις κοινωνικές
ανισότητες· η διάκριση ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς ενισχύεται και με τη
διάκριση ανάμεσα σε μορφωμένους και απαίδευτους. Έτσι, ανατρέπεται η ισορροπία
της κοινωνίας και σπάει η συνοχή της. Μειώνει την ανταγωνιστική μας ικανότητα
τόσο στον πολιτισμό, όσο και στην οικονομία. Αυτό έχει ως συνέπεια την οικονομική
μας εξάρτηση από τις προηγμένες χώρες και την αδυναμία σύγκλισης του βιοτικού
μας επιπέδου μ’ αυτές.

Οι σοβαρές, λοιπόν, επιπτώσεις του αναλφαβητισμού επιβάλλουν την άμεση και

οργανωμένη αντιμετώπισή του. Η εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση πρέπει να
γίνει πράξη και να μη μείνει μόνο γράμμα του νόμου. Η αποκλειστική ευθύνη για την
εφαρμογή του ανήκει στην Πολιτεία. Δεν εννοούμε, ασφαλώς, ότι πρέπει να
καταφύγει σε διοικητικά μέτρα και κυρώσεις. Τέτοια προβλήματα δε λύνονται με την
τιμωρία, αλλά με τη βοήθεια σε όσους τη χρειάζονται. Και θα τους προσφέρει
βοήθεια, αν χτίσει και λειτουργήσει σχολεία εκεί, όπου δεν υπάρχουν, αν δώσει
πρόσθετες παροχές στις άπορες οικογένειες και τα παιδιά τους, ώστε αυτά να
τελειώνουν, τη βασική, τουλάχιστον, υποχρεωτική εκπαίδευση· αν οργανώνει τακτικά
επιμορφωτικά προγράμματα για ενήλικους αναλφάβητους, για να μπορούν να
μάθουν, έστω και σε μεγάλη ηλικία, τα γράμματα που οι δυσκολίες της ζωής δεν τους
επέτρεψαν να μάθουν, όταν ήταν νέοι.Με αυτόν τον τρόπο θα έχουν, επιπλέον και
την ευκαιρία να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την αξία της μόρφωσης, με προσωπική
πείρα και όχι με μιας αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας θεωρία.

(Σπ.Κούτρας - Πειστικός Λόγος)

ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄

Ο νέος αναλφαβητισμός

Σοκ προκάλεσαν τα αποτελέσματα μιας πεντάχρονης έρευνας που έγινε στις ΗΠΑ,
τα οποία αποκαλύπτουν ότι 40 εκατ. Αμερικανοί είναι αναλφάβητοι. Το ίδιο σοκ είχε
προκαλέσει και στη Γαλλία πριν από λίγα χρόνια η ανακάλυψη ότι το 20% των
ενηλίκων αλλά και των νέων παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες στον χειρισμό της
γραπτής γλώσσας.

Τα τελευταία χρόνια μια «άλλη» μορφή αναλφαβητισμού έρχεται να πυκνώσει τις

παλιές στρατιές των οργανικά αναλφάβητων με νέο αίμα. Σε χιλιάδες μαθητές, οι
οποίοι ολοκληρώνουν τις γυμνασιακές και λυκειακές σπουδές τους, παρατηρούνται
σοβαρά προβλήματα κατανόησης ενός κειμένου, αδυναμία να εκφραστούν για κάποιο
ζήτημα, να συντάξουν μια ολοκληρωμένη πρόταση στο χαρτί, να συνδυάσουν τις
γνώσεις που έχουν λάβει προκειμένου να εξηγήσουν ένα απλό φυσικό φαινόμενο ή
ένα κοινωνικό ή ιστορικό γεγονός.

Είναι σαφές ότι η επιμονή στο εξεταστικοκεντρικό σχολείο δεν αποτελεί παρά τη
νεκρολογία της επαφής του μαθητή με την ουσία της γνώσης. Γιατί, βέβαια, αν
παρατηρήσει κανείς τη σχέση του περιεχομένου των μαθημάτων, της μεθόδου και
των πρακτικών ελέγχου, θα διαπιστώσει εύκολα ότι η σύνθεσή τους, την ίδια στιγμή
που μεταλλάσσει τη μαθησιακή διαδικασία σε μεθοδολογική εκγύμναση, δημιουργεί
ένα εκρηκτικό μείγμα που μπορεί και να αναστείλει ακόμη και μορφές
προσαρμοστικότητας στη μάθηση.

Η κρατούσα αντίληψη για την Παιδεία προσπαθεί να πείσει ότι η μόνιμη και
σταθερή απασχόληση ανήκει στο παρελθόν και καλεί σε συμφιλίωση με την
απασχολησιμότητα.. Με άλλα λόγια το σημερινό σχολείο, αντί να εξοπλίζει τους
μαθητές με κριτήριο για να ερμηνεύουν και να καλυτερεύουν τη ζωή, τυποποιεί,
«συσκευάζει» και παραδίδει μια πληθώρα άψυχων, ξεκάρφωτων και συχνά
αχρείαστων γνώσεων, σαν εμπόρευμα για κατανάλωση στις εξετάσεις ή σε μια θέση
εφήμερης «απασχόλησης».

(Ελένη Νικολαΐδου- Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α.1. α) Αναπτύξτε τους τρόπους με τους οποίους το κράτος μπορεί να συμβάλει στην
αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού, σύμφωνα με το κείμενο Α΄. Απαντήστε με δικά
σας λόγια, σε μια παράγραφο 70-90 λέξεων. (Μονάδες 10)

β) Ποια είναι η διαφορετική μορφή αναλφαβητισμού, σύμφωνα με το κείμενο Β΄;

Απαντήστε με δικά σας λόγια, σε μια παράγραφο 50-70 λέξεων. (Μονάδες 10)

Β.2. α).Δομή και τρόπος ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου Α΄.
(Μονάδες 4)

β) Να εντοπίσετε στο κείμενο Β΄ δύο περιπτώσεις ποιητικής χρήσης της γλώσσας και
να σχηματίσετε προτάσεις με την αναφορική χρήση της γλώσσας. (Μονάδες 6)

γ) Αφού σχηματίσετε τις κατάλληλες ομόρριζες λέξεις (απλές ή σύνθετες και

χρησιμοποιήστε όποιο μέρος του λόγου ταιριάζει) του ουσιαστικού αντίληψη να
συμπληρώσετε τα κενά:
I.
Παρήγγειλα κάποια βιβλία από το διαδίκτυο και χτες το πρωί τα
……………… με το ταχυδρομείο.
II.
Είναι εργατικός και ειλικρινής άνθρωπος και στην δουλειά πάντα
…………….. τις ευθύνες του.
III.
Το Υπουργείο δεν ικανοποίησε τα αιτήματα των εργαζομένων και αυτοί
αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν ………………. του χώρου ώστε να μην
επιτρέψουν σε κανέναν να μπει σε αυτό.
IV.
Ο εργοδότης ……………….. τον υποψήφιο εργαζόμενο, επειδή εκτίμησε το
ήθος και τα προσόντα του.
V.
Δεν είχε λεφτά στο πορτοφόλι του και πήγε στο μηχάνημα της τράπεζας να
κάνει ………………… χρημάτων. (Μονάδες 10)

δ) Συνώνυμα των: προστατεύει, προηγμένες , κυρώσεις, μεθόδου, καλυτερεύουν

Αντώνυμα των: μειονεκτική , ενισχύεται , σύγκλισης , να πυκνώσει , ολοκληρωμένη