ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2019-2020

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΟΛΕΜΟΣ-ΕΙΡΗΝΗ
ΛΥΣΕΙΣ
Page | 1

Κείμενο Α:
ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

Είναι μια φοβερή εποχή. Γύρω λυσσομανάει ο πόλεμος και κανένας δε γνωρίζει αν θα είναι
ζωντανός την άλλη μέρα. Θυμάμαι που ζούσαμε όλοι μαζί στην πόλη και περιμέναμε από στιγ
μή σε στιγμή να την αδειάσουν ή να φύγουμε. Επιπρόσθετα, οι μέρες μας ήταν γεμάτες κανονιέ
ς και πυροβολισμούς και τις νύχτες μυστηριώδεις ήχοι έρχονταν από τα βάθη. Αυτό συνεχίστη
κε έτσι καμιά βδομάδα, ώσπου ένα βράδυ μάς σκέπασε μια νύχτα που κρατάει ακόμη και σήμε
ρα. Θυμάμαι σαν τώρα εκείνη τη στιγμή. Πρέπει να ήταν πια αργά το βράδυ, όταν ακούστηκαν
ξαφνικά τρομερές εκρήξεις. Το βάλαμε στα πόδια όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε. Παντού γύρω
μας έτρεχαν άνθρωποι που φώναζαν. Τα σπίτια καίγονταν, έτσι ώστε όλα τα πράγματα
φαίνονταν πυρωμένα και κόκκινα. Δεν είναι δυνατό να πω πόση ώρα έτρεχα έτσι, πάντα με
την εικόνα των σπιτιών που καίγονταν, των προσώπων που ούρλιαζαν παραμορφωμένα μπρος
στα μάτια μου.

Συνέχεια αναρωτιόμαστε απελπισμένα: «Γιατί πρέπει να γίνεται ο πόλεμος; Γιατί οι

άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν ειρηνικά; Γιατί όλη αυτή η καταστροφή;». Στο ερώτημα αυτό
δεν είναι εύκολο να βρούμε απάντηση. Αλήθεια, γιατί φτιάχνουν ολοένα μεγαλύτερα
αεροπλάνα με όλο και πιο βαριές βόμβες, ενώ την ίδια στιγμή χτίζουν τα κατεστραμμένα
σπίτια; Γιατί σπαταλούν δισεκατομμύρια κάθε μέρα για τον πόλεμο, ενώ φαίνεται ότι δεν
υπάρχει ούτε μια δεκάρα διαθέσιμη για τα φάρμακα, τους φτωχούς και τους καλλιτέχνες; Γιατί
υπάρχουν άνθρωποι που πεινούν, ενώ σε άλλα μέρη της γης έχουν τόσα τρόφιμα που τα
αφήνουν να σαπίζουν; Μήπως οι άνθρωποι είναι τρελοί;

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπεύθυνοι για τον πόλεμο είναι μόνο οι ισχυροί, οι πλούσιοι και
οι πολιτικοί. Όχι, και οι απλοί άνθρωποι μπορεί να θέλουν τον πόλεμο, αλλιώς οι λαοί θα είχαν
επαναστατήσει προ πολλού. Ξέρω ότι το ένστικτο της καταστροφής οδηγεί τους ανθρώπους
στον πόλεμο, κι αν όλο το ανθρώπινο γένος, χωρίς εξαίρεση, δεν αλλάξει, οι πόλεμοι δεν
πρόκειται να σταματήσουν. Οι πολιτισμοί θα καταστρέφονται, ό,τι ωραίο χτίζεται θα
γκρεμίζεται και η ανθρωπότητα θα αρχίζει ξανά και ξανά από την αρχή.

Έχω νιώσει πολλές φορές παγιδευμένη αλλά ποτέ απελπισμένη. Στο ημερολόγιό μου
μιλάω για τις στερήσεις σαν να πρόκειται για κάτι διασκεδαστικό. Έχω πάρει την απόφαση να
ζήσω μια ενδιαφέρουσα ζωή, διαφορετική από τη ζωή του απλού κοριτσιού και, αργότερα, από
τη ζωή της απλής νοικοκυράς. Είμαι νέα και δυνατή. Είναι ανάγκη να επιβιώσω και αρνούμαι
να κλαίω όλη την ώρα. Κάθε μέρα ωριμάζω εσωτερικά και αισθάνομαι την ειρήνη να
πλησιάζει.
 Tο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, εκδ. Zαχαρόπουλος, Aθήνα, 1983 (διασκευή)

Κείμενο Β:
ΜΙΚΡΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ
Page | 2
Σύµφωνα µε τη Unicef, περισσότερα από µισό εκατοµµύριο παιδιά κάτω των 18 ετών χρησιµο
ποιούνται ως στρατιώτες σε συγκρούσεις και πολέµους που γίνονται αυτή τη στιγµή σε περισ
σότερες από 85 χώρες του κόσµου.

Για τα παιδιά αυτά ο πόλεµος δεν είναι «παιχνίδι», αφού οπλίζονται από τα 10 τους χρόνια µερ
ικές φορές, και αντιµετωπίζουν καθηµερινά τη βία. Τα στοιχεία είναι δραµατικά γιατί τα τελευ
ταία 10 χρόνια, πάνω από 2 εκατοµµύρια παιδιά έχουν χάσει τη ζωή τους στον πόλεµο!
Φοβάμαι μήπως ο αριθμός αυτός αυξηθεί το επόμενο διάστημα!

Τα λόγια ενός 15χρονου κοριτσιού-στρατιώτη από την Αφρική µάς στέλνουν ένα µήνυµα: «Παρ
ακαλώ, κάντε ό,τι µπορείτε για να διαδώσετε στον κόσµο τι συµβαίνει σ’ εµάς, ώστε να µη χρε
ιαστεί να υποστούν αυτή τη βία και άλλα παιδιά».

πηγή: Διεθνής Αμνηστία (διασκευή)

Α) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ:

1) Να εντοπίσετε και να γράψετε το κοινό θέμα των πιο πάνω κειμένων.

Το κοινό θέμα των δύο κειμένων είναι η σκληρότητα του πολέμου και η
ανάγκη επικράτησης της ειρήνης.
2) Ποιος είναι ο πομπός στο κείμενο Α και σε ποιους απευθύνεται, κατά τη γνώμη σας;
Πομπός είναι η Άννα Φρανκ και απευθύνεται σε όλους τους αναγνώστες
του ημερολογίου της.
3) Να αναφέρετε ένα (1) επιχείρημα από το κάθε κείμενο που υποστηρίζει πως ο πόλεμος
είναι μια ντροπιαστική πράξη για την ανθρωπότητα.
ΚΕΙΜΕΝΟ 1: «Επιπρόσθετα, οι μέρες μας ήταν γεμάτες κανονιές και πυρο
βολισμούς και τις νύχτες μυστηριώδεις ήχοι έρχονταν από τα βάθη. Αυτό σ
υνεχίστηκε έτσι καμιά βδομάδα, ώσπου ένα βράδυ μάς σκέπασε μια νύχτα
που κρατάει ακόμη και σήμερα».
ΚΕΙΜΕΝΟ 2: «Για τα παιδιά αυτά ο πόλεµος δεν είναι «παιχνίδι», αφού ο
πλίζονται από τα 10 τους χρόνια µερικές φορές, και αντιµετωπίζουν καθη
µερινά τη βία».
4) Να γράψετε τέσσερις (4) συνέπειες του πολέμου που αναφέρονται στα πιο πάνω κείμενα.
 Να αναφέρετε άλλες δύο (2) συνέπειες των πολέμων που μπορείτε εσείς να σκεφτείτε.
 Τα θύματα του πολέμου τραυματίζονται ψυχικά και κουβαλούν σε
όλη τους τη ζωή τις οδυνηρές εμπειρίες.
 Τα παιδιά εξοικειώνονται με τη βία και τα όπλα. Χάνουν την
Page | 3
αθωότητά τους και από θύματα μετατρέπονται σε στυγνούς
τιμωρούς.
 Κυριαρχεί ανασφάλεια, αβεβαιότητα, απαισιοδοξία. Στις
διαπροσωπικές σχέσεις επικρατούν η καχυποψία και η απομόνωση,
o ρατσισμός και οι προκαταλήψεις, ο φόβος για το ξένο ή το
διαφορετικό .
 Ισοπεδώνονται οικοδομήματα, αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία τέχνης,
όλα γενικά τα αγαθά του πολιτισμού που δημιούργησαν οι άνθρωποι
με τόσο κόπο ανά τους αιώνες.
 Πνευματική στασιμότητα, οπισθοδρόμηση των γραμμάτων, των
τεχνών και των επιστημών, αμάθεια, αναλφαβητισμός.
 Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, μόλυνση της
ατμόσφαιρας, του εδάφους, όξινη βροχή, καταστροφή του
όζοντος, ραδιενέργεια, κίνδυνος εξαφάνισης φυτών και ζώων.
5) Το κείμενο Α στηρίζεται στον κειμενικό τύπο της επιχειρηματολογίας. Με ποιους τρόπους
και μέσα πειθούς προσπαθεί ο συντάκτης να υποστηρίξει την άποψή του στο πιο πάνω
κείμενο;
 1ος ΤΡΟΠΟΣ ΠΕΙΘΟΥΣ: ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ
 ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ: ΑΦΗΓΗΣΗ (1η§:Επιπρόσθετα, οι μέρες μας ήταν…
κρατάει ακόμη και σήμερα.») ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ (2η§: Είμαι νέα και δυνατή.
Είναι ανάγκη να επιβιώσω και αρνούμαι να κλαίω όλη την ώρα. Κάθε μέρα
ωριμάζω εσωτερικά και αισθάνομαι την ειρήνη να πλησιάζει».) ΜΕΤΑΦΟΡΑ
«…ώσπου ένα βράδυ μάς σκέπασε μια νύχτα που κρατάει ακόμη και σήμερα.
»)
 2ος ΤΡΟΠΟΣ ΠΕΙΘΟΥΣ: ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ
 ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ: Συλλογισμοί, Προτάσεις κρίσεως, Ερωτηματικές
Προτάσεις (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ). Παραδείγματα, Μαρτυρία (ΤΕΚΜΗΡΙΑ)
6) Σύμφωνα με τα δύο κείμενα ποιοι είναι οι λόγοι που γεννούν τον πόλεμο, σκοτώνοντας
ταυτόχρονα την ειρήνη; Να ψάξετε στη συνέχεια και να βρείτε, ποιες μορφές πολέμου
 συναντούμε στον σύγχρονο κόσμο. Να αναπτύξετε την άποψή σας σε παράγραφο
περίπου 180-200 λέξεων, επιλέγοντας εσείς τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου/ων κάθε
φορά.
Οι λόγοι που γεννούν τον πόλεμο:
 Τα συμφέροντα και ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών και ο έλεγχος των Page | 4
αγορών.
 Η προσπάθεια των ισχυρών να αποκτήσουν ηγεμονικό ρόλο
 Ο εθνικισμός, ο φανατισμός και ο ρατσισμός.
 Η ανθρώπινη απληστία, η έλλειψη ανθρωπιστικής καλλιέργειας, η
έλλειψη ηθικής
Μορφές Πολέμου: επιθετικός, αμυντικός, επεκτατικός, υβριδικός,
συμβατικός, πυρηνικός, χημικός, στρατιωτικός, εμφύλιος, ολοκληρωτικός,
παγκόσμιος, θρησκευτικός…

Β) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΜΟΡΦΗΣ:

Οργάνωση Λόγου:

1) Να γράψετε τη θεματική πρόταση και την πρόταση-κατακλείδα από την 1η

παράγραφο (§1η) του κειμένου Α «Είναι μια φοβερή εποχή…μπρος στα μάτια μου».
Θεματική Πρόταση: Είναι μια φοβερή εποχή.
Πρόταση Κατακλείδα: δεν υπάρχει

2) Να αντικαταστήσετε την υπογραμμισμένη λέξη στην πιο κάτω πρόταση με μία δική
σας, ώστε το νόημά της να παραμένει το ίδιο.
«Επιπρόσθετα, οι μέρες μας ήταν γεμάτες κανονιές και πυροβολισμούς και τις νύχτες μυστηρι
ώδεις ήχοι έρχονταν από τα βάθη. Αυτό συνεχίστηκε έτσι καμιά βδομάδα, ώσπου ένα βράδυ μά
ς σκέπασε μια νύχτα που κρατάει ακόμη και σήμερα». (κείμ. Α)

Επιπρόσθετα = επιπλέον

Μορφοσυντακτικά Φαινόμενα:

1) Στις πιο κάτω περιόδους λόγου να αναγνωρίσετε τον τρόπο σύνδεσης των προτάσεων.

1. Επιπρόσθετα, οι μέρες μας ήταν γεμάτες κανονιές και πυροβολισμούς και τις νύχτες μ
υστηριώδεις ήχοι έρχονταν από τα βάθη. (κείμ. Α) ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ
 2. …ο πόλεµος δεν είναι «παιχνίδι», αφού οπλίζονται από τα 10 τους χρόνια µερικές φορές…
(κείμ. Β) ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

2) Στις πιο κάτω περιόδους λόγου να αναγνωρίσετε σε ποιο είδος ανήκουν οι Page | 5
υπογραμμισμένες δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και να δηλώσετε τον
συντακτικό ρόλο της καθεμιάς.

1. Ξέρω ότι το ένστικτο της καταστροφής οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο.(κείμ. Α)
ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ, αντικείμενο

2. Φοβάμαι μήπως ο αριθμός αυξηθεί το επόμενο διάστημα! (κείμ. Β)

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΗ, αντικείμενο

3. Πρέπει να ήταν πια αργά το βράδυ, όταν ακούστηκαν τρομερές εκρήξεις. (κείμ. Α)
ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ, υποκείμενο απροσώπου ρήματος

3) Στις πιο κάτω περιόδους λόγου να αναγνωρίσετε σε ποιο είδος ανήκουν οι

υπογραμμισμένες δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις.

1. κι αν όλο το ανθρώπινο γένος, χωρίς εξαίρεση, δεν αλλάξει, οι πόλεμοι δεν πρόκειται
να σταματήσουν. (κείμ. Α) ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

2. Τα στοιχεία είναι δραµατικά γιατί τα τελευταία 10 χρόνια, πάνω από 2 εκατοµµύρια παι
διά έχουν χάσει τη ζωή τους …(κείμ. Β) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

3. Τα σπίτια καίγονταν, ώστε όλα τα πράγματα φαίνονταν πυρωμένα... (κείμ. Α)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Λεξιλογικά:

1) Να γράψετε μονολεκτικά ένα (1) συνώνυμο για τις λέξεις: πυρωμένα, σπαταλούν,
φτωχούς (κείμ. Α) και βία, να υποστούν, να διαδώσετε. (κείμ. Β)
πυρωμένα = καυτά
σπαταλούν = ξοδεύουν
φτωχούς = ευτελείς
βία = η (σωματική και ψυχική) πίεση
να υποστούν = να βιώσουν
 να διαδώσετε= να γνωστοποιήσετε

2) Να γράψετε μονολεκτικά ένα (1) αντώνυμο (=αντίθετο) για τη λέξη: συγκρούσεις

(κείμ. Β) και παγιδευμένη. (κείμ. Α) Page | 6
συγκρούσεις – συμφωνίες
παγιδευμένη - ελεύθερη

3) Να γράψετε ένα (1) τονικό παρώνυμο για τις λέξεις: παιδιά (κείμ. Β) και πόλη. (κείμ. Α)
Παιδιά – Παιδεία
Πόλη - Πολύ

4) Να γράψετε μιαν (1) πρόταση με τις λέξεις μάτια, (κείμ. Α) και πόλεμος (κείμ. Β)
ώστε να φαίνεται η κυριολεκτική της σημασία.
Τα μάτια της Ειρήνης είναι γαλανά.
Ο πόλεμος του 74 στην Κύπρο έχει αφήσει πολλούς πρόσφυγες,
αγνοούμενους και μια μοιρασμένη πατρίδα.

Γ) Παραγωγή Γραπτού Επικοινωνιακού Λόγου:

Στο σχολείο σας διοργανώνεται μια αντιπολεμική εκδήλωση με θέμα «Δώστε μια ευκαιρία
στην ειρήνη». Σε ομιλία σας να εκθέσετε τις απόψεις σας ως εκπρόσωποι της μαθητικής
κοινότητας για τα αίτια της αναζωπύρωσης πολέμων (3 αίτια) στις μέρες μας και να
εισηγηθείτε τρεις (3) τρόπους με τους οποίους θα επικρατήσει η παγκόσμια ειρήνη, η
συναδέλφωση και η συνεργασία.
Στην εκδήλωση θα παραστούν ανάμεσα σε άλλους ο Υπουργός Παιδείας Πολιτισμού,
Αθλητισμού και Νεολαίας και ο Δήμαρχος Γερίου.
(έκταση: 250-300 λέξεις)
 Δεδομένα
– Είδος κειμένου: ομιλία
– Πλαίσιο δημοσίευσης: σχολική
εκδήλωση
– Έκταση: 250-300 λέξεις
– Σκοπός: ο προβληματισμός και η
ευαισθητοποίηση της μαθητικής
Ζητούμενα Page | 7
– σύντομη αναφορά στην αξία
της ειρήνης σήμερα
– αίτια της αναζωπύρωσης
πολέμων
– τρόποι για επικράτηση της
ειρήνης στον σύγχρονο κόσμο

κοινότητας αλλά και των άλλων Κριτήρια αξιολόγησης:

παρευρισκόμενων σε θέματα – Περιεχόμενο
ειρήνης
– Δομή

– Έκφραση

– Ορθογραφία