ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ- ΜΕΤΑΦΟΡΑ

ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ:

ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ - ΠΟΙΗΤΙΚΗ

ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ: 2020-2021

ΤΑΞΗ: Α΄ Λυκείου
ΜΑΘΗΜΑ: Νέα Ελληνικά
1ο ΕΠΑ.Λ. ΚΙΑΤΟΥ

Θέμα: Κυριολεξία – Μεταφορά, οι λειτουργίες της γλώσσας (αναφορική, ποιητική)

α. Κυριολεξία – Δήλωση - β. Μεταφορά – Συνυποδήλωση -

Αναφορική λειτουργία γλώσσας Ποιητική λειτουργία γλώσσας
 Χρησιμοποιούνται λέξεις ή φράσεις με  Χρησιμοποιούνται λέξεις ή φράσεις με τη
την κυριολεκτική / δηλωτική σημασία μεταφορική / συνυποδηλωτική σημασία
τους, δηλαδή οι λέξεις διατηρούν την τους, δηλαδή οι λέξεις χρησιμοποιούνται με
αρχική, βασική και ακριβή σημασία τους. σημασία διαφορετική από την αρχική.
Ανάμεσα στις δύο σημασίες υπάρχουν κάποιες
ομοιότητες. Πρόκειται για ένα σχήμα λόγου.
 Είναι η λογική χρήση της γλώσσας.  Είναι η συγκινησιακή χρήση της γλώσσας.
 Ο πομπός (ομιλητής ή γράφων):  Ο πομπός (ομιλητής ή γράφων):
 Απευθύνεται στη λογική του δέκτη.  Απευθύνεται στο συναίσθημα του δέκτη.
 Αποσκοπεί στην πληροφόρηση του  Αποσκοπεί στη διέγερση συναισθημάτων και
δέκτη. την αισθητική συγκίνηση / απόλαυση.
 Επίδραση στο ύφος του κειμένου: πιο  Επίδραση στο ύφος του κειμένου: πιο
σοβαρό, τυπικό, ουδέτερο. γλαφυρό, ζωντανό, παραστατικό.
Συναντάται κυρίως σε επιστημονικά Συναντάται κυρίως σε στοχαστικά δοκίμια 2 ή
1
συγγράμματα, αποδεικτικά δοκίμια ή σε λογοτεχνικά έργα, και ιδιαίτερα στην
άρθρα. ποίηση.
Παραδείγματα
 Χρυσό δαχτυλίδι.  Χρυσή καρδιά.
 Ο ισχυρός άνεμος ξερίζωσε πολλά δέντρα.  Τα λόγια σου μου ξερίζωσαν την καρδιά.

1
Τα αποδεικτικά δοκίμια αποσκοπούν στην πληροφόρηση, την ανάλυση και ερμηνεία ενός φαινομένου ή στην πειθώ
και χαρακτηρίζονται από λογική οργάνωση των ιδεών.
2
Τα στοχαστικά δοκίμια στοχεύουν στην αισθητική απόλαυση, χαρακτηρίζονται από συνειρμική οργάνωση και
αποτελούν μια ελεύθερη περιδιάβαση του γράφοντος στο χώρο των ιδεών και των συναισθημάτων.