ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ
ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Το αλατοπίπερο συγγραφέων και ποιητών

Επιμέλεια: Βαρέλη Βάσια

Όπως οι σεφ χρησιμοποιούν καρυκεύματα για να δώσουν ξεχωριστή γεύση ή χρώμα στα
πιάτα τους…

Έτσι κάνουν και οι λογοτέχνες για να κάνουν πιο «πικάντικο»

το γράψιμό τους.
 Παρομοίωση
Μεταφορά
Κυριολεξία
Προσωποποίηση
Τα πιο συνηθισμένα
Υπερβολή
«μπαχαρικά» της Ειρωνεία
λογοτεχνίας είναι… Τραγική ειρωνεία
Αντίθεση
Επανάληψη
Οξύμωρο σχήμα
Ασύνδετο σχήμα
 Παρομοίωση

Συγκρίνουμε ένα πρόσωπο, ζώο ή

πράγμα με κάποιο άλλο πολύ
γνωστό, το οποίο έχει την ίδια
ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό.

Χρησιμοποιούμε τις λέξεις:

σαν, όπως, καθώς, όμοιος,
μοιάζει με, λες και, θαρρείς κτλ.
Μεταφορά

Οι λέξεις μιας πρότασης δε

χρησιμοποιούνται με την
πραγματική σημασία τους,
αλλά αποδίδουν μια
διαφορετική ιδιότητα, που δεν
υπάρχει στην πραγματικότητα,
αν και έχει κάποια ομοιότητα.
 Κυριολεξία

Όταν χρησιμοποιούμε τις λέξεις με

την πραγματική τους σημασία.
 Προσωποποίηση

Όταν αποδίδουμε  ανθρώπινες

ιδιότητες, συμπεριφορές και
συναισθήματα σε έμψυχα (π.χ.
ζώα), σε άψυχα (π.χ. βουνά) ή και
σε αφηρημένες έννοιες (π.χ. δόξα)
και μετατρέπονται σε ζωντανά
πρόσωπα.
 Υπερβολή

Όταν μια λέξη ή φράση

μεγαλοποιείται, ξεπερνά το
πραγματικό και συνηθισμένο, για
να προκαλέσει ισχυρή εντύπωση.
Ειρωνεία

Όταν αντιστρέφεται το νόημα

των λέξεων για να εκφραστεί
χλευασμός ή χιούμορ.
Όταν λέμε κάτι, εννοώντας το
εντελώς αντίθετο.
 Τραγική ειρωνεία

Όταν γνωρίζει κάτι το κοινό

που δεν το γνωρίζουν οι
πρωταγωνιστές της ιστορίας
 Αντίθεση

Όταν αντίθετες λέξεις ή έννοιες

παρατίθενται στην ίδια φράση,
στίχο, στροφή για να
δημιουργήσουν εντύπωση.

Η αντίθεση μπορεί να εκφράζεται

με δύο λέξεις ή δύο φράσεις ή με
δύο μεγάλα τμήματα λόγου
 Επανάληψη

Μια έννοια ή ένα νόημα

εκφράζεται δύο φορές στη σειρά
με την ίδια λέξη / φράση ή
ελαφρά παραλλαγμένη.
Οξύμωρο σχήμα

Όταν δύο αντιφατικές ή

ασυνδύαστες έννοιες που η μία
αναιρεί την άλλη συνδυάζονται
σε μία φράση.

Οξύμωρος= «κατ’οξύν»+ «μωρός»

(ευφυής τρόπος)+ (ανόητος)=

Ο ευφυής που δίνει την εντύπωση του

ανόητου
 Ασύνδετο σχήμα

Απλή παράθεση ομοειδών λέξεων,

φράσεων ή προτάσεων, οι οποίες είναι
σχετικές μεταξύ τους κατά το νόημα που
περιέχουν και βρίσκονται στο λόγο η μία
μετά την άλλη χωρίς κάποια συνδετική λέξη
μεταξύ τους και τις χωρίζουμε με κόμμα.

Το χρησιμοποιούμε όταν:
Α) θέλουμε να γράψουμε με έναν τρόπο απλό,
άμεσο, ζωντανό, παραστατικό
Β) θέλουμε πολλά νοήματα να τα παρουσιάσουμε
σε ένα σύνολο