Enothta1 PDF

A N M
- έ κθεση
a σ η σίου
φρ μ νa
κ ΄ Γυ
E Α
Ενότητα 1η:
Οι πρώτες μέρες σε ένα νέο σχολείο
Το τεύχος αυτό περιλαμβάνει τα εξής μέρη:

Α) το λεξιλόγιο, σχετικό με το θέμα της ενότητας καθώς και λεξιλογικές ασκήσεις
Β) πλούσιο γνωστικό υλικό, από το οποίο μπορείτε να αντλήσετε χρήσιμες πληροφο-
ρίες και γνώσεις για την ανάπτυξη εκθέσεων με θέμα σχετικό με τη θεματική της
ενότητας
Γ) λογοτεχνικό υλικό, σχετικό με το θέμα της ενότητας, όπως έχει αποτυπωθεί στο
χώρο της λογοτεχνίας
∆) θέματα εκθέσεων αναλυμένα σε σχεδιάγραμμα
Ε) κριτήριο αξιολόγησης, σύμφωνα με το νέο τύπο αξιολόγησης των μαθητών του
γυμνασίου στο μάθημα της έκθεσης
ΣΤ) Απαντήσεις λεξιλογικών ασκήσεων και κριτηρίου αξιολόγησης.
Σε αυτή την ενότητα θα μιλήσουμε για τις πρώτες μέρες στο σχολείο.
4
Α. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ : ΣΧΟΛΕΙΟ - ΜΑΘΗΤΗΣ
ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

σχολείο (το) δημόσιο ή ιδιωτικό ί- σχολή = χώρος όπου εκπαιδευτήριο
δρυμα όπου γίνεται δι- γινόταν συζητήσεις
δασκαλία στην ώρα ανάπαυσης
(νεολλ. = σχόλη).
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
σχολιαρούδι(=ο μικρός και άπειρος μαθητής)
σχολή
σχολικός (= αυτός που σχετίζεται με το σχολείο)
σχολιάζω
σχόλασμα (= η ώρα της αποχώρησης του μαθητή από το σχολείο)

εκπαίδευση (η) η μόρφωση που απο- αρχ. ἐκπαιδεύω + μόρφωση(=το σύνολο
κτάται σταδιακά (μέσα (ἐκ + παιδεύω) των γνώσεων που
από τις διάφορες βαθ- εκπαίδευσις αποκτά κανείς)
μίδες) στο σχολείο εκπαίδευση μάθηση
διδασκαλία
διαπαιδαγώγηση(=ο
τρόπος με τον οποίο
ανατρέφεται και εκ-
παιδεύεται κανείς)
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
εκπαιδεύσιμος(=αυτός που είναι δυνατόν να εκπαιδευτεί)
εκπαιδευτήριο(=ο χώρος στον οποίο παρέχεται εκπαίδευση)
εκπαιδευτής(=πρόσωπο που μορφώνει ή εκγυμνάζει σε συγκεκριμένο αντικείμενο)
εκπαιδευτικός(=αυτός που σχετίζεται με την εκπαίδευση ή το πρόσωπο που διδάσκει)
εκπαιδεύω (= διδάσκω συστηματικά, μεταδίδω σε κάποιον γνώσεις ή αναπτύσσω δεξιότη-
τες σχετικά με συγκεκριμένο αντικείμενο.
ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ
Οι βαθμίδες της εκπαίδευσης που αποτελούν το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας
μας είναι:
1/ Προσχολική εκπαίδευση (Νηπιαγωγείο)
2/ Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (∆ημοτικό Σχολείο)
3/ Μέση/∆ευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο & Λύκειο)
4/ Ανώτατη / Ανώτερη / Τριτοβάθμια εκπαίδευση [Πανεπιστήμια (ΑΕΙ), Τεχνολο-
γικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ), άλλες ιδιωτικές σχολές].
5
Λεξιλόγιο που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις βαθμίδες αυτές:

1/ νηπιαγωγείο: νηπιαγωγός
2/ δημοτικό σχολείο: δάσκαλος – δασκάλα, μαθητής – μαθήτρια, διευθυντής – διευ-
θύντρια, συμμαθητής – συμμαθήτρια, μάθημα, αίθουσα, ενδεικτικό
3/ γυμνάσιο: γυμνασιακός, γυμνασιάρχης – γυμνασιάρχισσα, καθηγητής – καθηγήτρι-
α, λύκειο, λυκειακός, λυκειάρχης – λυκειάρχισσα, απολυτήριο, εξετάσεις
4/ πανεπιστήμιο: πανεπιστημιακός, σχολή, τμήμα, αμφιθέατρο, σπουδαστής – σπου-
δάστρια, φοιτητής – φοιτήτρια, παρακολούθηση, εργαστήριο, συμφοιτητής – συμ-
φοιτήτρια, επιστήμες, πτυχίο.

παιδεία (η) οι γνώσεις και η καλ- αρχ. παιδεύω μόρφωση
λιέργεια που αποκτά ο (=ανατρέφω, διδά- καλλιέργεια (=ο
άνθρωπος σ’ όλη τη σκω) πνευματικός πλού-
διάρκεια της ζωής του τος που διαθέτει
και που τον βοηθούν κανείς)
στην ολοκλήρωση της εκπαίδευση
προσωπικότητάς του παιδαγωγία
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
εκπαίδευση
παιδευτικός
παίδευση(=η μέθοδος, το σύστημα μετάδοσης γνώσεων)
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η έννοια “παιδεία” έχει δύο σημασίες:
α) γενική, που δηλώνει την καλλιέργεια του χαρακτήρα του ανθρώπου μέσα από τη
μόρφωση,
β) ειδική, που δηλώνει την εκπαίδευση (π.χ. Υπουργείο Παιδείας = το υπουργείο
που ασχολείται με τα εκπαιδευτικά θέματα).

μόρφωση Η αρμονική ανάπτυξη aρx. μορφῶ = δίνω μάθηση, εκπαίδευση,
των ψυχικών και σχήμα, διαμορφώνω, πνευματική καλλιέρ-
πνευματικών ικανο- σχηματίζω γεια, παιδεία
τήτων του ανθρώπου
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
μορφώνω
μορφωμένος
μορφωτικός
επιμόρφωση(=η παροχή πρόσθετων γνώσεων σε ένα αντικείμενο)
6

αγωγή (η) ο τρόπος που χρη- αρχ. ἄγω= οδηγώ Ανατροφή, κα-
σιμοποιούν γονείς προς κάποια κατεύ- θοδήγηση
και εκπαιδευτικοί, θυνση διαπαιδαγώγη-
για να αναθρέψουν ση(=ο τρόπος με
και να μεταδώσουν τον οποίο ανα-
γνώσεις στα παιδιά τρέφεται και εκ-
και στα νεαρά άτομα παιδεύεται κα-
νείς)
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
ανάγωγος(=αυτός που δεν έχει την πρέπουσα συμπεριφορά)
παιδαγωγός
διαγωγή(=ο τρόπος συμπεριφοράς απέναντι στους άλλους)
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η αγωγή περιορίζεται στη διαπαιδαγώγηση, δηλαδή, την καθοδήγηση των νέων και
δεν είναι ακριβώς ίδια ούτε:
α) με την παιδεία = γενικότερη καλλιέργεια που αποκτιέται καθ’ όλη τη διάρκεια
της ζωής του ανθρώπου.
β) με τη μόρφωση = το σύνολο των γνώσεων που αποκτά κανείς σε διάφορους χώ-
ρους.

δάσκαλος /α πρόσωπο που διδάσκει αρχ. διδάσκαλος φροντιστής(=ο
διδάσκαλος επαγγελματικά, που έχει καθηγητής φρο-
ως επάγγελμα τη διδα- ντιστηρίου, όπου
σκαλία. παραδίδονται μα-
θήματα στους
μαθητές)
προγυμνα-
στής(=αυτός που
προετοιμάζει
τους μαθητές στα
μαθήματα ή στις
εξετάσεις τους)
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
δασκαλεύω (=δίνω σε κάποιον ψεύτικες οδηγίες σχετικά με το πώς να φερθεί
δασκαλίκι (=το επάγγελμα του δασκάλου)
7
δασκαλισμός(=η νοοτροπία ή η συμπεριφορά που αρμόζει σε σχολαστικό δάσκαλο)

δασκαλίστικος (=αυτός που είναι χαρακτηριστικός του ανθρώπου που αγαπά και
παριστάνει την αυθεντία)
δασκαλοπαίδι
δασκαλοφέρνω (=θυμίζω στην εμφάνιση ή στη συμπεριφορά μου δάσκαλο)
διδασκαλείο(=η σχολή για την κατάρτιση ή την επιμόρφωση των δασκάλων)
διδασκαλία(=η διαδικασία μετάδοσης γνώσεων)
διδάσκω(=μεταφέρω γνώση, μαθαίνω κάτι σε κάποιον)
διδάσκων(=το πρόσωπο που διδάσκει)
διδαχή(=η διδασκαλία)
Καλό είναι να ξέρεις

Φράσεις σχετικές με το ουσιαστικό: δάσκαλος
H «απ’ τ’ αφτί και στο δάσκαλο»: για αυστηρή τιμωρία που επιβάλλεται αμέσως,
χωρίς χρονοτριβή.
H «δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις»: για όποιον υποδεικνύει ή επι-
βάλλει σε άλλους πράγματα που ο ίδιος δεν τηρεί.
H «μ’ όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις»: η συμπεριφορά, οι
πράξεις, οι ικανότητες, το ποιόν ενός ανθρώπου επηρεάζονται καθοριστικά
από αυτόν που τον διδάσκει, τον καθοδηγεί.
H «βρίσκω το δάσκαλό μου»: συναντώ αυτόν που μπορεί να με νικήσει, να με φέ-
ρει σε δύσκολη θέση.
ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ Αντώνυμα
μάθηση (η) η διαδικασία μέσα αρχ. μανθάνω γνώση αμάθεια(=η έλλειψη

από την οποία μάθησις εμπειρία γνώσεων για μεγάλο
αποκτούμε εμπει- μάθηση μέρος θεμάτων ή
ρίες και γνώσεις πραγμάτων που θε-
ωρούνται βασικά)
απαιδευσία
αγραμματοσύνη
άγνοια
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
μαθαίνω
μάθημα
μαθηματικά
μαθησιακός(=αυτός που σχετίζεται με τη μάθηση)
μαθητεία(=το χρονικό διάστημα κατά το οποίο κάποιος συνδυάζει ή κάνει την πρακτική του
εξάσκηση υπό την καθοδήγηση ανωτέρου του)
8
μαθητής(=το πρόσωπο που μαθαίνει γράμματα ή τέχνη υπό την καθοδήγηση δασκάλου)
μαθήτρια
μαθητικός(=αυτός που σχετίζεται με τους μαθητές)
μαθητιώσα νεολαία (= οι μαθητές γενικά)
μαθητόκοσμος(=το σύνολο των μαθητών)
μαθητολόγιο(=επίσημο βιβλίο του σχολείου, στο οποίο γράφονται κάθε χρόνο τα στοιχεία
των μαθητών)
μαθητούδι(=ο μικρής ηλικίας μαθητής)
μαθός(=αυτός που έμαθε κάτι από πείρα)
μάθος(=η μάθηση, η αποκτηθείσα γνώση)

Φράσεις με το ρήμα: μαθαίνω.
H «από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια»: ειλικρινείς θεωρούνται μόνο
οι αυθόρμητοι και οι άδολοι άνθρωποι και τέτοιοι θεωρούνται τα παιδιά και οι
παράφρονες.
H «μαθαίνω απ’ την καλή κι απ’ την ανάποδη»: γνωρίζω κάτι / κάποιον και από
τη θετική και από την αρνητική του πλευρά.
H «μαθαίνω κάτι από πρώτο χέρι»: πληροφορούμαι κάτι από την πηγή, έχω άμε-
ση πληροφόρηση.
H «το πάθημα γίνεται μάθημα – ο παθός γίνεται μαθός»: αυτά που παθαίνει κά-
ποιος τον διδάσκουν τι πρέπει να κάνει σε ανάλογες περιπτώσεις.
H «αυτό να σου γίνει μάθημα»: να παραδειγματιστείς από κάτι, ώστε να μην το
ξανακάνεις.

μελέτη (η) η συστηματική σπουδή για αρχ. μελετάω -ῶ άσκηση
την εκμάθηση και κατα- σπουδή
νόηση κάποιου πράγματος μάθηση
διάβασμα
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
μελέτημα(=το έργο, ως αποτέλεσμα συστηματικής έρευνας)
μελετηρός(=αυτός στον οποίο αρέσει το διάβασμα, ο επιμελής)
μελετητής(=ο ερευνητής)
μελετώ(=εξετάζω διεξοδικά με κάθε λεπτομέρεια ένα θέμα)
9

άσκηση (η) κίνηση ή πράξη που ρ. ἀσκῶ = ασχολούμαι εκγύμναση
γίνεται κατ’ επανάληψη με κάτι, εκτελώ εφαρμογή
με σκοπό τη γύμναση πράξη
του σώματος ή του
πνεύματος
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
εξάσκηση

γνώση (η) το να γνωρίζει κανείς κά- ρ. γιγνώσκω = κατανόηση
τι/ σοφία/ σύνεση, φρόνηση αντιλαμβάνομαι πληροφόρηση
απρμφ. γνῶναι μάθηση
γνώσις σοφία
γνώση
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
γνώστης(=αυτός που έχει βαθιά γνώση ενός θέματος, ο ειδήμων)
γνωστικός(=αυτός που σχετίζεται με τη γνώση)
γνωστοποιώ(=καθιστώ κάτι γνωστό)
γνωστός(=αυτός που έχει ήδη κατακτηθεί ως γνώση)

Φράσεις με το ουσιαστικό: γνωστός και τα παράγωγά του
H «φέρω εις γνώσιν κάποιου»: παρέχω πληροφορία, ενημέρωση
H «λαμβάνω γνώση»: ενημερώνομαι για κάτι
H «είμαι ή τελώ εν γνώσει»: είμαι γνώστης, ενήμερος
H «εν γνώσει»: με συνείδηση, με επίγνωση
H «προς γνώση και συμμόρφωση»: για οτιδήποτε έχει χαρακτήρα παραδείγματος
προς αποφυγήν.
H «κοντά στο νου κι η γνώση»: για πράγματα αυτονόητα.
H «βάζω γνώση»: συνετίζομαι
H «στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα»: για λανθασμένες επιλογές, που αναγνωρί-
ζονται εκ των υστέρων.
H «έχουσιν γνώσιν οι φύλακες»: για περιπτώσεις στις οποίες οι αρμόδιοι, οι επι-
φορτισμένοι με ένα καθήκον έχουν λάβει τα μέτρα τους.
H «γνωστός και μη εξαιρετέος»: πασίγνωστος
10
ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑ

πρόοδος (η) η εξέλιξη προς αρχ. πρό+ὁδός προκοπή οπισθοδρόμηση
το καλύτερο, η (=μπροστά + εξέλιξη
βελτίωση, η δρόμος) ανάπτυξη
προκοπή.
ΟΜΟΡΡΙΖΑ
προοδευτικός(=αυτός που σχετίζεται με την πρόοδο, ο ριζοσπαστικός)
προοδευτισμός(=η τάση να υποστηρίζει κανείς προοδευτικές ιδέες)
προοδεύω(εξελίσσομαι, προκόβω)
προοδευτικότητα
11
Παιδιά, εδώ θα δούμε λεκτικά και ρηματικά σύνολα, δηλαδή, λέξεις (ουσιαστικά, επίθετα, ρή-
ματα) από τη θεματική μας ενότητα, που θα σας βοηθήσουν να εμπλουτίσετε τις λέξεις με
περισσότερη σαφήνεια και ακρίβεια. Ας απολαύσουμε, λοιπόν, το όμορφο παιχνίδι της γλώσ-
σας μας.
Λεκτικά σύνολα
δημοτικό
κλασικό
ειδικό
πειραματικό
σχολείο: κατηχητικό
ιδιωτικό
δημόσιο
νυχτερινό
πρότυπο
μικτό
πρωτοβάθμια
δευτεροβάθμια
τριτοβάθμια
επαγγελματική
εκπαίδευση:
επιστημονική
θεωρητική
τεχνική
παραδοσιακή
σύγχρονη
γενική
ειδική
επαγγελματική
επιστημονική
μόρφωση: εγκυκλοπαιδική
τεχνική
γυμνασιακή
πανεπιστημιακή
πλατιά
στενή
12
ευρεία(= πλατιά).
επιμελής
αμελής
αδιάφορος
μελετηρός
συνεπής
μαθητής:
άτακτος
φρόνιμος
ευγενικός
αγενής
απρόσεκτος
φιλομαθής
πολύπλευρη
μονομερής
διαφωτιστική
βασική
συμπληρωματική
ακριβής
εμπεριστατωμένη(=λεπτομερής)
γνώση:
τεκμηριωμένη(=αποδεδειγμένη)
χρήσιμη
ωφέλιμη
θεωρητική
πρακτική
ακαδημαϊκή(= ανώτατη, πανε-
πιστημιακή)
Ρηματικά σύνολα
διδάσκει
καθοδηγεί
εξασκεί
καθηγητής-δάσκαλος: εκπαιδεύει
μεταδίδει γνώσεις
καλύπτει την ύλη
ικανοποιεί απορίες
13
μαθαίνει
παρακολουθεί
εμπεδώνει(κατανοεί, , κάνει
κτήμα του κάτι που μαθαίνει)
αφομοιώνει
μαθητής: καταρτίζεται(=εκπαιδεύεται)
ενημερώνεται
εμπλουτίζει τις γνώσεις
εξασκείται
μελετά(=εξετάζει διεξοδικά)
διαβάζει(=κάνει προσεκτικές
αναγνώσεις)
14
Ασκήσεις
Λεξιλογικές
1. Íá äþóåéò ôá áíôßèåôá ôùí åííïéþí ðïõ áíáëýïíôáé óôïõò ðßíáêåò :
Αμάθεια ≠ ................................. εκπαίδευση ≠ ....................... μόρφωση ≠ ..........................

άσκηση ≠ ........................... μάθηση ≠ ..............… παιδεία ≠ ...................
γνώση ≠ μελέτη ≠ πρόοδος ≠
2. ÊÜíå ôçí áíôéóôïé÷ßá :
Åðßèåôá ÏõóéáóôéêÜ
επιμελής καθηγητής
σύγχρονο μάθημα
συνεργάσιμος σχολείο
ενδιαφέρον μαθητής
3. ÓõìðëÞñùóå ôá êåíÜ ìå ôçí êáôÜëëçëç ëÝîç áðü áõôÝò ðïõ äßíïíôáé óôçí
ðáñÝíèåóç :
(μÝóçò, ó÷ïëéêÜ, êáèçãçôÝò/äéäÜóêïíôåò, íüçìá, ìáèçôÝò / äéäáóêüìåíïé,

ëõêåßïõ)
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα ....................................................... εγχειρίδια. είναι

απαράδεκτο βιβλία γυμνασίου ή ................................................. να είναι γραμμένα με τέτοιο δυσ-
νόητο τρόπο, ώστε το .......................................................... κάθε παραγράφου να καταντά γρίφος
και για τους ............................................... και για τους ............................................................. . Είναι γνω-
στό σε όλους ότι τα Γυμνάσια και τα Λύκεια είναι βαθμίδες της
............................................................ εκπαίδευσης και δε θα πρέπει ούτε απαιτούν ούτε και προ-
σφέρουν γνώσεις τόσο υψηλής στάθμης που να μην ανταποκρίνονται στην ηλικία των
μαθητών.
4. Äþóå Ýíá, ôïõëÜ÷éóôïí, ðáñÜãùãï ãéá êÜèå ëÝîç :
Ðñùôüôõðåò ÐáñÜãùãåò
επιστήμη
εργάζομαι
πειθαρχία
εξετάζω
διδάσκω
15
5. Να δώσεις τα συνώνυμα των παρακάτω εννοιών:

σχολείο =
μαθητής =
μαθαίνω =
δάσκαλος =
κατανόηση =
απορία =
διάλειμμα =
εκδρομή =
απουσία =
6. Από τις παρακάτω λέξεις να εντοπίσεις εκείνες που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια
λέξεων.
σχολείο, εκπαιδεύω, σχολικός, μελετώ, σχόλασμα, παιδαγωγός, σχολιαρούδι.

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
7. Να γράψετε τα ουσιαστικά που προκύπτουν από τα παρακάτω ρήματα:
μαθαίνω:
διαβάζω:
αφομοιώνω:
εμπεδώνω:
ενημερώνομαι:
εκπαιδεύομαι:
διδάσκω:
αντιλαμβάνομαι:
8. Να γράψετε τα ρήματα που προκύπτουν από τα παρακάτω ουσιαστικά:
προσπάθεια:
διεύθυνση:
αντίδραση:
γραφή:
κόπος:
διόρθωση;
16
αξιολόγηση:
διάκριση:
Μπορείς να λύσεις την παρακάτω ακροστιχίδα; Ποια λέξη σχηματίζεται με τα

αρχικά των λέξεων;
1. Ε------
2. Κ------
3. Π-------
4. Α---------
5. Ι-------
6. ∆---------
7. Ε---------
8. Υ-------
9. Σ------
10.Η---
1. Τέτοιο παίρνουν οι μαθητές, που αριστεύουν στο τέλος της σχολικής χρονιάς
(αρσενικό, ο).
2. Γράφουμε με αυτή στον πίνακα του σχολείου (θηλυκό, η)
3. Ο χώρος που περιβάλλει το σχολείο και στον οποίο βγαίνουν οι μαθητές στα
διαλείμματα (ουδέτερο, το).
4. Η απομνημόνευση, ώστε να μπορεί να πει το κάτι κανείς από μνήμης (θηλυκό,
η).
5. Η εκπαίδευση που δεν ανήκει στο δημόσιο (επίθετο θηλυκού γένους).
6. Η διαδικασία μετάδοσης γνώσεων από το δάσκαλο στο μαθητή (θηλυκό, η).
7. Στο σχολείο οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν την άποψή τους
χωρίς περιορισμό (θηλυκό, η).
8. Ο εκπαιδευτικός, όταν διδάσκει στο δημόσιο σχολείο, λέμε ότι βρίσκεται σε ε-
νεργό …………………. (θηλυκό, η).
9. Το ίδρυμα όπου παρέχεται παιδεία (ουδέτερο, το).
10. Το σχολείο έχει σκοπό να διαμορφώσει προσωπικότητες με ………………. (ουδέτε-
ρο, το).
Ïé ëýóåéò ôùí áóêÞóåùí ôïõ Ëåîéëïãßïõ âñßóêïíôáé óôï ôÝëïò ôïõ τεύ-
χους στις σελ. 60-61, ãéá íá åëÝãîåôå áí áðáíôÞóáôå óùóôÜ Þ ëÜèïò.
17
Β) Γνωστικό υλικό
Παιδιά, στο μέρος αυτό παραθέτουμε γνωστικό υλικό γύρω από τη θεματική ενότητα:
«Σχολείο - Μαθητής». Η ανάγνωσή του θα σας βοηθήσει να εμπλουτίσετε τις ιδέες σας, να
εφοδιαστείτε, δηλαδή, με το απαραίτητο πληροφοριακό υλικό, προκειμένου να μπορέσετε να
αντεπεξέλθετε σε κάθε θέμα, που θα σας ζητηθεί σχετικό με τις παραπάνω έννοιες.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α
Από τα πρώτα γραπτά δημιουργήματα του ελληνικού πολιτισμού αποδεικνύεται ο

πόθος του Έλληνα για μάθηση , για καλλιέργεια των διανοητικών του ικανοτήτων .
Στόχος του ομηρικού ανθρώπου είναι η συνεχής προσπάθεια για την πολύπλευ-
ρη βελτίωσή του.
Οι ΄Ιωνες φιλόσοφοι θέτουν ως κέντρο των πρωτοποριακών τους αναζητήσεων

τον άνθρωπο και τους προβληματισμούς του επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά το
ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Έλληνα για διεύρυνση των πνευματικών του οριζό-
ντων.
Ορόσημο για τον παγκόσμιο πολιτισμό και ειδικότερα για

την εκπαίδευση αποτελούν ο 5ος και 4ος π.Χ. αιώνας της
κλασικής Ελλάδας.
Οι αρχαίοι Έλληνες ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την εύρε-

ση των κατάλληλων μέσων και μεθόδων για την επίτευξη
του υψηλού τους στόχου, την προαγωγή των πνευματικών
τους ικανοτήτων.
Σπάρτη
Την εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Σπάρτη αναλάμβανε το κράτος από
τα επτά τους χρόνια. Ζούσαν σε ομάδες (αγέλες) και είχαν επικεφαλής τον Παιδο-
νόμο. Βάση της αγωγής ήταν η άσκηση του σώματος και η καλλιέργεια της πολεμικής
αρετής. Κατά δεύτερο λόγο διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, μουσική και
χορό. Η εκπαίδευση των κοριτσιών ήταν ανάλογη και γίνονταν σε ιδιαίτερους χώ-
ρους.
18
Αθήνα
Ο "καλός καγαθός" πολίτης, ο μορφωμένος και αναπτυγμένος πνευματικά,
αισθητικά, ηθικά και σωματικά ήταν η επιδίωξη της αθηναϊκής πολιτείας. Η εκπαί-
δευση στην αρχαία Αθήνα ήταν ελεύθερη και υπεύθυνοι γι' αυτήν ήταν οι γονείς του
παιδιού. Τα σχολεία ήταν ιδιωτικά. Υποχρεώνονταν όμως να τηρούν κάποιους κανο-
νισμούς, που ρύθμιζαν τη λειτουργία τους. Το πνεύμα της εκπαίδευσης ήταν σύμφω-
νο με τις παραδόσεις και τα ιδανικά της πόλης.
Από τον 5ο αιώνα που άρχισαν να ιδρύονται στην Αθήνα τα Γυμνάσια.

Οι νέοι είχαν τη δυνατότητα να ασκούν ταυτόχρονα με το πνεύμα και το σώμα.
Το πρώτο στάδιο εκπαίδευσης ήταν της προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

Την πρώτη την αναλάμβανε η μητέρα ή η τροφός και αποσκοπούσε στην καλλιέργεια
των έμφυτων ικανοτήτων του παιδιού και στην προετοιμασία του να δεχθεί τη σχο-
λική εκπαίδευση, που άρχιζε συνήθως στα επτά χρόνια. Ο Παιδαγωγός, οικιακός
δούλος, συνόδευε το παιδί στο ∆ιδασκαλείο. Από τον πρώτο του δάσκαλο ο μικρός
Αθηναίος μάθαινε ανάγνωση, συλλαβισμό, γραφή, αριθμητική. Αργότερα τον αναλάμ-
βανε ο Κιθαριστής για να τον μυήσει στην τέχνη της μουσικής (μαθήματα λύρας, αυ-
λού και τραγουδιού με συνοδεία λύρας ).
Αφού το παιδί αποκτούσε αυτές τις στοιχειώδεις γνώσεις, ερχόταν σε επαφή

με την ηρωική και διδακτική ποίηση ( Όμηρο-Ησίοδο ), καθώς και με τη λυρκή. Μά-
θαινε επιπλέον χορό, ζωγραφική, χειροτεχνία και γεωμετρία. Ο Παιδοτρίβης φρό-
ντιζε για τη σωματική εκγύμναση των μαθητών στην Παλαίστρα("πένταθλον" και
"παγκράτιον"). Η διδασκαλία στο σχολείο ήταν εξάωρη. Τα κορίτσια μορφώνονταν
στο σπίτι.
Μετά το δέκατο τέταρτο έτος οι έφηβοι μπορούσαν να παρακολουθήσουν

την ανώτερη εκπαίδευση στα δημόσια γυμνάσια και στις φιλοσοφικές ή ρητορικές
σχολές ( Ακαδημεία Πλάτωνα, Περίπατος Αριστοτέλη, ρητορική σχολή Ισοκράτη και
άλλες ), που άρχισαν να ιδρύονται από τον 5ο αιώνα κάτω από την επίδραση της
διδασκαλίας των σοφιστών, των φιλοσόφων και των ρητόρων. Εκεί διδάσκονταν επι-
πλέον αστρονομία, μαθηματικά και γραμματική. Παρόμοια μορφή είχε και το εκπαι-
δευτικό σύστημα των περισσότερων ελληνικών πόλεων αυτής της περιόδου.
Στους Ελληνιστικούς χρόνους ( 3ος και 2ος αιώνας ) δε σημειώθηκαν σημαντικές

μεταβολές στο χώρο της εκπαίδευσης. Όμως το περιεχόμενό της διευρύνθηκε με
την εισαγωγή νέων επιστημών. Οι μέθοδοι επίσης και τα μέσα διδασκαλίας εκσυγ-
χρονίστηκαν.
(Το υλικό αντλήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.pedia.gr)

19
Περιγραφή του Ελληνικού Εκπαιδευτικού συστήματος

Στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις σύγχρονες χώρες, υπάρχει ένα εκπαιδευτικό
σύστημα τριών βαθμίδων εκπαίδευσης.
Βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης
α) Στην πρώτη βαθμίδα της Ελληνικής εκπαίδευσης φοιτούν παιδιά από πέντε
έως δώδεκα ετών. Αυτή περιλαμβάνει το ∆ημοτικό Σχολείο και το Νηπιαγωγείο
(Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση)
Σκοπός του νηπιαγωγείου είναι η αρμονική ανάπτυξη και εξέλιξη των ψυχικών
δεξιοτήτων του παιδιού, η διατήρηση της υγείας του σώματος και η ανάπτυξη σε μια
ευτυχισμένη προσαρμοσμένη προσωπικότητα, ικανή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις
της ζωής.
Σκοπός του δημοτικού σχολείου είναι η πολύπλευρη και σωματική ανάπτυξη των
μαθητών μέσα στα πλαίσια που ορίζει ο ευρύτερος σκοπός της πρωτοβάθμιας και
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
β) Στη δεύτερη βαθμίδα φοιτούν παιδιά από δώδεκα έως δέκα οχτώ ετών. Αυτή
περιλαμβάνει το Γυμνάσιο (τρία έτη) και το Λύκειο (τρία έτη) (∆ευτεροβάθμια εκ-
παίδευση).
Γενικός σκοπός του Γυμνασίου είναι να προωθήσει, μέσα στο πνεύμα του ευρύ-
τερου σκοπού της εκπαίδευσης, την ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών σε σχέση με
τις δυνατότητες που έχουν στην ηλικία αυτή και τις αντίστοιχες απαιτήσεις της
ζωής.
Το Λύκειο επιδιώκει την ολοκλήρωση των σκοπών της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα

βοηθάει τους μαθητές να κατανοούν καλύτερα την κοινωνική πραγματικότητα, να
κάνουν σωστές επιλογές για τις παραπέρα σπουδές και την επαγγελματική τους α-
ποκατάσταση και να διαμορφώνουν το χαρακτήρα και την προσωπικότητά τους έτσι,
ώστε να εντάσσονται αρμονικά στο κοινωνικό σύνολο και να συμβάλουν στην οικονο-
μική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της πατρίδας.
γ) Στην τρίτη βαθμίδα φοιτούν νέοι που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους
μετά το σχολείο. Αυτή περιλαμβάνει το Πανεπιστήμιο, τα Τεχνολογικά ιδρύματα,
κ.λπ.
(http://www.pedia.gr)
20
Γενικά χαρακτηριστικά του Γυμνασίου

Το Γυμνάσιο καλύπτει τα τρία τελευταία χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευ-
σης και οι μαθητές φοιτούν σ' αυτό από την ηλικία των δώδεκα μέχρι των δεκα-
πέντε ετών.
Η εκπαίδευση που παρέχεται στο Γυμνάσιο, όπως αναφέρεται στο σχετικό Νόμο,
έχει ως στόχο να προωθήσει την ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών με βάση τις δυ-
νατότητες που έχουν στην ηλικία αυτή και τις απαιτήσεις που καλούνται να αντιμε-
τωπίσουν στη ζωή. Ειδικότερα, το Γυμνάσιο βοηθά τους μαθητές να διευρύνουν το
σύστημα αξιών τους, να συμπληρώσουν και να συνδυάσουν την κατάκτηση της γνώ-
σης με τους ανάλογους κοινωνικούς προβληματισμούς, να καλλιεργήσουν τη γλωσ-
σική τους έκφραση, να αναπτύξουν ομαλά το σώμα τους, να γνωρίσουν τις διάφορες
μορφές της τέχνης, να διαμορφώσουν αισθητικό κριτήριο, να συνειδητοποιήσουν τις
δυνατότητες, κλίσεις, δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους.
Λειτουργούν ημερήσια Γυμνάσια καθώς και εσπερινά. Στα εσπερινά Γυμνάσια γί-
νονται δεκτοί εργαζόμενοι μαθητές εφόσον έχουν συμπληρώσει το 14ο έτος της
ηλικίας τους. Επίσης, στην Ελλάδα λειτουργούν Μουσικά Γυμνάσια, Γυμνάσια ∆ια-
πολιτισμικής Εκπαίδευσης και Γυμνάσια με τμήμα Αθλητικής ∆ιευκόλυνσης.
Για τους μαθητές του Γυμνασίου με μαθησιακές δυσκολίες, καθώς και για τους
αλλοδαπούς μαθητές παρέχεται Ενισχυτική ∆ιδασκαλία με την παρακολούθηση ι-
διαίτερου προγράμματος στα μαθήματα στα οποία έχουν δυσκολίες. Παράλληλα, λει-
τουργούν Ειδικά Γυμνάσια και Τάξεις Ένταξης για παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές
ανάγκες. Επίσης από το 1996 λειτουργούν Σχολεία ∆ιαπολιτισμικής Εκπαίδευσης για
την αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών αναγκών ομάδων με κοινωνικές, πολιτισμικές
ή θρησκευτικές ιδιαιτερότητες.
Η αξιολόγηση στο Γυμνάσιο προκύπτει συνθετικά από την καθημερινή προφορική
εξέταση και την όλη συμμετοχή του μαθητή στη διδακτική-μαθησιακή διαδικασία, τις
ολιγόλεπτες γραπτές δοκιμασίες, τις ωριαίες υποχρεωτικές γραπτές δοκιμασίες, και
τέλος, τις γραπτές ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις μετά τη λήξη των μαθημάτων στο
τέλος του έτους.
Στο τέλος του σχολικού έτους οι μαθητές που δε συμπληρώνουν βαθμό προα-
γωγής σε κάποια μαθήματα, παραπέμπονται σε συμπληρωματική εξέταση το Σε-
πτέμβριο. Εκείνοι που δεν κρίνονται άξιοι προαγωγής οφείλουν να φοιτήσουν και πά-
λι στην ίδια τάξη ή εφόσον πρόκειται για μαθητές της τελευταίας τάξης του Γυμνασί-
ου, έχουν δικαίωμα να προσέρχονται σε επαναληπτική εξέταση στις προβλεπόμενες
εξεταστικές περιόδους.
Οι απόφοιτοι Γυμνασίου λαμβάνουν απολυτήριο τίτλο, ο οποίος τους παρέχει τη
δυνατότητα ένταξης στο Β' Κύκλο της ∆ευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Επίσης, από-
φοιτοι Γυμνασίου, ηλικίας άνω των 18 ετών, μπορούν να γίνουν δεκτοί σε Τμήματα
των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι. Ε. Κ.) σε συγκεκριμένες ειδικότη-
21
τες, όπου φοιτούν μέχρι δύο εξάμηνα και αποκτούν Πιστοποιητικό Επαγγελματικής
Κατάρτισης επιπέδου 1.
Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Ποια είναι η προσφορά του σχολείου στους μαθητές;

Στο σχολείο οι μαθητές μαθαίνουν να:
o συνεργάζονται με τους καθηγητές /
δασκάλους και τους συμμαθητές
τους
o σέβονται τις αντίθετες γνώμες
o λύνουν προβλήματα με δημοκρατικές
διαδικασίες
o συμμετέχουν σε πολιτικές διαδικασί-
ες, καθώς εκλέγουν τους συμμαθητές
τους στα αντιπροσωπευτικά συμβούλια
o συμμετέχουν ενεργά στις πολιτιστικές σχολικές εκδηλώσεις
o φροντίζουν για τη σωματική τους υγεία συμμετέχοντας σε αθλητικές εκδηλώσεις
o αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα
o προσανατολίζονται σωστά για το μελλοντικό τους επάγγελμα
o γίνονται δραστήρια κύτταρα της δημοκρατικής σχολικής ζωής
o ακολουθούν το πρόγραμμα και τον κανονισμό του σχολείου
Σχολείο
κοινωνικοποίηση μετάδοση γνώσεων

(ένταξη και προσαρμογή πνευματικών και ηθικών αξιών
των μαθητών στο κοινωνικό σύνολο)
Παιδεία
ανάπτυξη ανθρώπινου νου ηθική και ψυχική καλλιέργεια
Μόρφωση
Μόρφωση είναι η διάπλαση της ψυχής του ανθρώπου με την επίδραση της
παιδείας. Η αληθινή μόρφωση εξευγενίζει την καρδιά και τα συναισθήματα του αν-
θρώπου. ∆ιαπλάθει τον αδιαμόρφωτο χαρακτήρα του. Αναπτύσσει όλες τις ικανότη-
τές του. ∆ιευρύνει τα ενδιαφέροντά του. Ανυψώνει το νου του ανθρώπου από τις
γνώσεις στην αλήθεια.
22
Ο μορφωμένος είναι καλλιεργημένος. Έχει αυτογνωσία, ισχυρή θέληση, υ-

πευθυνότητα. Έχει βαθιά συναίσθηση της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης. Είναι
φιλελεύθερος, ευσυνείδητος, αντικειμενικός, αξιοπρεπής. Αντιμετωπίζει τα προβλή-
ματα της ζωής με λογική, αυτοκυριαρχία και σύνεση.
Η σχολική φοβία
Με τον όρο "σχολική φοβία" περιγράφεται ο παράλογος φόβος του παιδιού
να πάει σχολείο. Έτσι, ενώ λέει ότι φοβάται να πάει σχολείο, δεν ξέρει το λόγο. Συ-
χνά δίνει λογικοφανείς εξηγήσεις, όπως η άσχημη συμπεριφορά ενός δασκάλου απέ-
ναντί του, ότι το κοροϊδεύουν τα άλλα παιδιά, ότι αδικήθηκε για κάποιο λόγο κ.λπ.
Σωματικά συμπτώματα όπως εμετοί, διάρροια, ταχυκαρδία, πονοκέφαλοι, κοιλιακοί
πόνοι, αποτελούν τις αιτίες τις οποίες το παιδί προβάλλει για να μην πάει σχολείο.
Τα συμπτώματα επιδεινώνονται όταν πλησιάζει η ώρα του σχολείου, ενώ δεν υ-
πάρχουν τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. Ακόμη και αν καταφέρει το παιδί να πάει
σχολείο, φαίνεται αξιολύπητο, φοβισμένο, παραπονείται στο δάσκαλο και με την πα-
ραμικρή ευκαιρία ζητά να γυρίσει σπίτι.
Προσαρμογή στο σχολείο και μαθησιακές δυσκολίες
Το ξεκίνημα του σχολείου οδηγεί το παιδί σε μια καινούρια

πραγματικότητα. Πρέπει να αντιμετωπίσει τον αποχωρισμό από τους
γονείς και την ασφάλεια του οικογενειακού περιβάλλοντος, να κοινω-
νικοποιηθεί στην τάξη, να ανταγωνιστεί και να αντιμετωπίσει, όταν
χρειαστεί, τα άλλα παιδιά. Ταυτόχρονα του ζητούνται αποδείξεις ότι
μπορεί να τα καταφέρει, να μάθει, να γίνει καλός μαθητής. Πρέπει να
σταθεί στο ύψος των προσδοκιών των γονέων και των δασκάλων του. Όσο μεγαλύ-
τερες είναι αυτές οι προσδοκίες τόσο περισσότερο το παιδί θα δυσκολευτεί να αντε-
πεξέλθει. Ορισμένοι γονείς προβάλλουν τις δικές τους επιθυμίες και τα δικά τους
βιώματα. Αν ήταν οι ίδιοι καλοί μαθητές ή αν έχουν πανεπιστημιακή μόρφωση, απαι-
τούν από το παιδί τους να ακολουθήσει την ίδια πορεία. Πολλές φορές μπορεί να το
πιέζουν υπερβολικά, με αποτέλεσμα εκείνο να αντιδράσει και οτιδήποτε έχει σχέση
με το σχολείο να του προξενεί δυσαρέσκεια.
Το παιδί θα πρέπει να αναπτύξει μια αυτόνομη σχέση με το σχολείο έτσι ώ-
στε το διάβασμα να είναι μια προσωπική του υπόθεση. Οι γονείς είναι εκεί για να εν-
θαρρύνουν και να βοηθήσουν, αν χρειαστεί, όταν οι συνθήκες της σχολικής πραγμα-
τικότητας αποδεικνύονται δύσκολες. Ορισμένα παιδιά θα τα καταφέρουν. Ένα μεγάλο
ποσοστό όμως, που σύμφωνα με μελέτες φτάνει το 25 με 30 %, θα παρουσιάσει από
την πρώτη τάξη του σχολείου μαθησιακές δυσκολίες και θα βρεθεί αντιμέτωπο με
την σχολική αποτυχία, η οποία βιώνεται τις πιο πολλές φορές από τους γονείς με
πίκρα και απογοήτευση. Το ίδιο το παιδί έχει μια άσχημη εικόνα για τον εαυτό του.
Νιώθει την απογοήτευση των γονιών του και ταυτόχρονα την αδυναμία του να τους
ικανοποιήσει. [...]
23
(Από το διαδίκτυο)
Γ) Λογοτεχνικό υλικό
Παιδιά, σε αυτή την υποενότητα σας δίνουμε κείμενα σχετικά με τη θεματική ενότητα, που
θα σας φέρουν πιο κοντά στο χώρο της λογοτεχνίας, απαραίτητο εφόδιο για να γράψετε κα-
λές εκθέσεις. Καλή ανάγνωση!!!
1. Τα σχολειά χτίστε
... Λιτά χτίστε τα, απλόχωρα, μεγάλα,
γερά θεμελιωμένα, από της χώρας*,
ακάθαρτης, πολύβοης, αρρωστιάρας,
μακριά μακριά τ΄ ανήλιαγα σοκάκια,
τα σκολειά χτίστε !
Και τα πορτοπαράθυρα των τοίχων

περίσσια ανοίχτε, να ΄ρχεται ο κυρ ΄Ηλιος,
διαφεντευτής*, να χύνεται, να φεύγει,
ονειρεμένο πίσω του αργοσέρνο-
ντας το φεγγάρι.
Γιομίζοντάς τα να τα ζωντανεύουν
μαϊστράλια και βοριάδες και μελτέμια
με τους κελαηδισμούς και με τους μόσκους.
κι ο δάσκαλος, ποιητής και τα βιβλία
να είναι σαν κρίνα ...
Κωστής Παλαμάς
*χώρα = πόλη.
*διαφεντευτής = υπερασπιστής. εδώ = κυρίαρχος.
2. Από τις ∆ιδαχές

΄Εχετε σχολείον εδώ εις την χώραν σας να διαβάζουν τα
παιδιά ; - ∆εν έχομεν, άγιε του Θεού. - Να μαζευτείτε όλοι
σεις να κάμετε ένα σχολείον καλόν, να βάλετε και επιτρόπους
να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα
παιδιά γράμματα, πλούσια και φτωχά.
Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχεις ελληνικόν σχολείον εις
την χώραν σου, παρά να έχεις βρύσες και ποτάμια. διότι οι
24
βρύσες ποτίζουν το σώμα, τα σχολεία όμως ποτίζουν την ψυ-

χήν. Και ωσάν μάθεις το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεσαι
άνθρωπος.
Κοσμάς ο Αιτωλός
3. "Η έκδυσις και η ένδυσις γινέσθω όλων των μαθητών ενώπιον"

Οδηγίες του Καποδίστρια για τη λειτουργία του Ορφανοτρο-
φείου, όσο ήταν ακόμη στον Πόρο, πριν να μεταφερθεί στην
Αίγινα.
Πόρω 14 Μαρτίου 1828
(...) Η αποταξία*, η απείθεια, η στάσις* και το ψεύδος θέ-

λουσι κολάζεσθαι* ως εφεξής* : την μεν πρώτην φορά έστω
νουθέτησις εμβριθής* και δημοσία ενώπιον των άλλων παι-
διών, την δε δευτέραν, ολιγόστευσις της τροφής εις το ήμισυ,
και την τρίτην, έκδυσις του ενόχου παιδίου από τα καινούργια
φορέματα και ένδυσις με τα πρώτα κουρέλια. ∆εν θέλει δε
συγχωρηθή, ειμή αφού βαστάση την ποινήν ταύτην εικοσιτέσ-
σερους ώρας τουλάχιστον*, και κατ΄ αίτησιν των παιδίων του
τμήματός του. Και η έκδυσις και η ένδυσις γινέσθω όλων των
μαθητών ενώπιον. Εκ δε της εκθέσεώς σας θέλω ιδεί αν
χρειάζονται και βαρύτεραι ποιναί. (...)
Από το βιβλίο του Αλ. ∆ημαρά,

"Η Μεταρρύθμιση που δεν έγινε", τ.Α. σελ. 18
* αποταξία = απομάκρυνση.
* στάσις = εξέγερση, ανταρσία.
* κολάζεσθαι = κολάζω = τιμωρώ.
* εφεξής = ως εξής, όπως παρακάτω.
* νουθέτησις εμβριθής = δασκάλεμα, συμβουλή, παραδειγματισμός που γίνεται με αυ-
στηρό τόνο.
* ∆ε θέλει ... τουλάχιστον = το νόημα είναι ότι δεν πρόκειται να συγχωρεθεί ο μαθητής
παρά μόνο αφού περάσουν εικοσιτέσσερις ώρες τουλάχιστον.
4. "Ο καιρός των διαγωνισμών"
Εποχή των θαυμάτων είναι τώρα - το έτος 1919 - όλο και πιο καταπληκτικά είναι
τα νέα που μας έρχονται και κάποια μέρα μια βόμβα χαράς πέφτει στην πόλη μας και
25
την τραντάζει. Ο Πόντος θα γίνει ελληνικό κράτος ανεξάρτητο - Ανεξάρτητη ∆ημο-

κρατία του Πόντου, λένε - με πρωτεύουσα την Τραπεζούντα.
Ο καλός και εύτακτος μαθητής της Α΄ τάξης του Φροντιστηρίου Τραπεζούντος
πιστεύει ότι το πράγμα είναι πολύ απλό, γιατί δεν ξέρει, βέβαια, το τι σκληροί αγώ-
νες χρειάζονται για τέτοιου είδους ζητήματα και ούτε υποψιάζεται το τι μάχες δίνο-
νται στο μεγάλο τραπέζι της ειρήνης, όπου οι Μεγάλοι κόβουν και ράβουν, για να
φτιάξουν τον καινούριο κόσμο που θα βγει από τον πόλεμο.
΄Αλλωστε, τώρα είναι και ο καιρός των διαγωνισμών - ετοιμαζόμαστε για ένα
σπουδαίο σκαλί ακόμα παραπάνω, τη Β΄ Γυμνασίου - πού να βρεθεί καιρός για άλλα
ενδιαφέροντα μέσα στις τόσες έγνοιες του σχολείου. ∆ιαβάσματα, ξενύχτια με τη
λάμπα του πετρελαίου - γαλήνη έξω και νέκρα - τίποτα να μην ακούεται παρά το ρό-
παλο του νυχτοφύλακα καθώς αφήνει τους ξερούς του κρότους μέσα στη νυχτιά :
- Τακ, τακ, τακ, τακ.
Ξυπνά καμιά φορά η μητέρα μου, που πάντα λαγοκοιμάται, μετρά τις ώρες και ύ-
στερα φωνάζει σιγανά :
- ΄Αιντες, έλα, έλα να πέσεις. Κι αύριο μέρα του Θεού είναι, σώνει πια το διά-
βασμα.
Αλλά ο καλός και εύτακτος* μαθητής δεν τ΄ αποφασίζει ν΄ αποτραβηχτεί, γιατί οι
διαγωνισμοί έχουν αρχίσει κιόλας, κι έγιναν όλα σοβαρά - πολύ - μέσα στο σχολείο,
αγρίεψε η ατμόσφαιρα και άλλαξαν τα μούτρα των καθηγητών, ακόμα και των πιο κα-
λοσυνάτων.
Μα έχουν μια επισημότητα αυτοί οι ευλογημένοι τις μέρες των διαγωνισμών ! Λες
και γίνονται εχθροί μας, ξαφνικά, τύραννοι, ιεροεξεταστές, καθώς μπαίνουν σοβαροί
και αγέ-λαστοι μέσα στην τάξη, ξεροβήχουν αυστηρά και ρίχνουν γύρω τριγύρω τη
ματιά τους σ΄ όλους μας, χωρίς να νοιάζονται για την αγωνία και τα καρδιοχτύπια.
- Ησυχία !
Και σα να μη φτάνει, δόστου και να λένε ότι "αλίμονο εις εκείνον, όστις θα κοιτά-
ξει το γραφτό του πλαϊνού του και αλίμονο εις εκείνον όστις θ΄ ανακαλυφθεί έχων
εις τας τσέπας του σημειώσεις και τα τοιαύτα".
Ούτε καν παίρνουν υπόψη τους το τι κόπο κατέβαλαν εκείνοι οι καημένοι συμμα-
θητές μας που κάθισαν και φτιάξαν τις σημειωσούλες μικρά μικρά χαρτάκια, με ψιλά
ψιλά γραμματάκια, ψείρες, λες και σπούδασαν την τέχνη της ψειρογραφίας από τους
βυζαντινούς μαστόρους, που μπορούσαν να γράψουν επάνω σ΄ ένα αυγό ολόκληρο
το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο.
Κι οι άλλοι που έχουν γράψει στις παλάμες και στα χέρια και στα στυπόχαρτα και
άλλοι που έχουν τα χαρτάκια μέσα στα πουκάμισα, όχι δεν είναι πολλοί, αλλά όλο και
βρίσκονται κάμποσοι με ταλέντο εφευρέτη που έχουν εγκαταστάσεις στα θρανία με
λαστιχάκια, τραβούν το λαστιχάκι και νάτο το χαρτάκι, αλλά καθώς ζυγώνει ο καθη-
γητής, τσακ το λαστιχάκι και πάει το χαρτάκι !
Ο καλός, όμως, και εύτακτος μαθητής ποτέ δεν κάνει τέτοια - τίποτα - έφαγε ό-
λες τις καπνιές της λάμπας και τώρα μαζεμένος στο θρανίο με την καρδιά του να
χτυπά και με την άσπρη κόλλα μπροστά του - σ΄ όλα τα θρανία άσπρες κόλλες - α-
κούει την επίσημη φωνή :
- Ζήτημα δεύτερον !
26
Ω, τι μαυρίλα ! ΄Ηταν ακριβώς εκείνο το κεφαλαίο που πηδούσε διαβάζοντας και

όσες φορές άνοιγε το βιβλίο, ο διάβολος τα ΄φερνε να τ΄ αφήνει γι΄ αργότερα. Η
πένα βαραίνει, όπως και το χέρι.
- Ζήτημα τρίτον !
΄Ελαμψε και πάλι ο ήλιος - ανακούφιση ! Το καταραμένο "ζήτημα δεύτερον" θα
μείνει στην μπάντα και έτσι με τα άλλα δυο θα βολευτεί και το μάθημα τούτο μια χα-
ρούλα.
Γράφει η τάξη. Κι ο ιεροεξεταστής μας όλο και φέρνει βόλτα, πίσω, μπρος - πη-
γαίνει και έρχεται - κοιτάζει, και μόλις στρέφει τις πλάτες, ακούω υπόκωφο ψίθυρο
αγωνίας από τον πλαϊνό μου :
- Γύρνα, γύρνα λιγάκι από δω !
Κι όταν δεν γυρνάω, μπραφ, μπραφ, το πόδι του να με χτυπά κάτω απ΄ το θρανίο,
κι όταν κάνω να γυρίσω, νάτο, που έχω κατάφατσά μου τη φάτσα του καθηγητή και
το ακοίμητο μάτι. Ησυχία. Παγωνιά. ΄Ολα τα κεφάλια σκυμμένα στα χαρτιά, άλλες
πένες τρέχουν, άλλες να σκοντάφτουν, μερικοί να ξύνονται με τραγική αμηχανία, άλ-
λοι να στριφογυρίζουν στο θρανίο και αμέσως η φωνή :
- Τι συμβαίνει εκεί ;
Είναι, βέβαια, μερικοί καθηγητές που δε δίνουν σημασία και - θεός σχωρέσ΄ τα τα
πεθαμένα τους - ζυγώνουν στα παράθυρα και με στραμμένες τις πλάτες, απολαμβά-
νουν το πανόραμα της θάλασσας, τους γλάρους, τους ψαράδες, άλλοι όμως, πού να
κοιτάξουν τέτοιες ώρες τέτοια θεάματα !
Μερικοί συμμαθητές αρχίζουν κιόλας να δίνουν τα γραφτά τους με ύφος ευχαρι-
στημένο. Πότε από δω, ποτέ από κει, όλο και σηκώνεται κανένας, αφήνει την κόλλα
του επάνω στην έδρα - εντάξει - και πορεύεται προς την έξοδο γελαστός, άλλος συν-
νεφιασμένος.
Με θαρραλέο βήμα νάτος που προχωρεί και ο κουμπούρας προς την έδρα. Απο-
ρία του καθηγητή :
- Μπα ; Τελείωσες εσύ ;
Αλλά βλέποντας την κόλλα, σουφρώνει τα φρύδια :
- Κάτασπρη !
Παρθένα την παραδίδει την κόλλα ο κουμπούρας και απολογείται άνετα :
- Τι να κάνω κ. καθηγητά ; Μου τύχαν όλα θέματα άγνωστα.
Κουνά το κεφάλι ο καθηγητής, το κουνά και ο θαυμαστός κουμπούρας και καθώς
φεύγει μας βγάζει τη γλώσσα γελαστός, πολύ ευχαριστήμενος ότι τελείωσε και αυτό
το μάθημα και γλίτωσε.
∆ημήτρης Ψαθάς, "Γη του Πόντου"
* εύτακτος = αυτός που αγαπά την τάξη, ο φρόνιμος (αντίθετο = άτακτος).

* υπόκωφος = ο ήχος που ακούγεται σα να έρχεται από βαθιά, ο ήχος που μόλις ακού-
γεται.
* ὀστις = ο οποίος
27
«Η Νέα Παιδαγωγική»
Με τα μαγικά πάντα μάτια, με το πολύβουο, γεμάτο μέλι και μέλισσες μυαλό, μ’ ένα
κόκκινο μάλλινο σκούφο στο κεφάλι και τσαρουχάκια με κόκκινες φούντες στα πόδια,
ένα πρωί κίνησα, μισό χαρούμενος, μισό αλαφιασμένος, και με κρατούσε ο πατέρας
μου από το χέρι. Η μητέρα μού είχε δώσει ένα κλωνί βασιλικό να τον μυρίζομαι, λέει,
να παίρνω κουράγιο, και μου κρέμασε το χρυσό σταυρουλάκι της βάφτισής μου στο
λαιμό.
-Με την ευκή του Θεού και με την ευκή μου …, μουρμούρισε και με κοίταξε με κα-
μάρι.
Ήμουν σαν ένα μικρό καταστολισμένο σφαγάρι κι ένιωθα μέσα μου περφάνια και
φόβο. Μα το χέρι μου ήταν σφηνωμένο βαθιά μέσα στη φούχτα του πατέρα μου κι
αντρειευόμουν. Πηγαίναμε, πηγαίναμε, περάσαμε τα στενά σοκάκια, φτάσαμε στην
εκκλησιά του Αϊ – Μηνά, στρίψαμε, μπήκαμε σ’ ένα παλιό χτίρι, με μια φαρδιάν αυλή,
με τέσσερις μεγάλες κάμαρες στις γωνιές κι ένα κατασκονισμένοι πλατάνι στη μέση.
Κοντοστάθηκα, δείλιασα. Το χέρι μου άρχισε να τρέμει μέσα στη μεγάλη ζεστή φού-
χτα.
Ο πατέρας μου έσκυψε, άγγιξε τα μαλλιά μου, με χάδεψε. Τινάχτηκα. Ποτέ δε θυ-
μόμουν να μ’ έχει χαδέψει. Σήκωσα τα μάτια και τον κοίταξα τρομαγμένος. Είδε πως
τρόμαξα, τράβηξε πίσω το χέρι του:
-Εδώ θα μάθεις γράμματα, είπε, να γίνεις άνθρωπος. Κάμε το σταυρό σου.
Ο δάσκαλος πρόβαλε στο κατώφλι. Κρατούσε μια μακριά βίτσα και μου φάνηκε ά-
γριος, με μεγάλα δόντια και κάρφωσα τα μάτια μου στην κορφή του κεφαλιού του να
δω αν έχει κέρατα. Μα δεν είδα, γιατί φορούσε καπέλο.
-Ετούτος είναι ο γιος μου, του ‘πε ο πατέρας μου.
Ξέμπλεξε το χέρι μου από τη φούχτα του και με παρέδωκε στο δάσκαλο.
-Το κρέας δικό σου, του ‘πε, τα κόκαλα δικά μου. Μην τον λυπάσαι, δέρνε τον, κά-
με τον άνθρωπο.
-Έγνοια σου, καπετάν Μιχάλη. Έχω εδώ το εργαλείο που κάνει τους ανθρώπους,
είπε ο δάσκαλος κι έδειξε τη βίτσα.
Από το ∆ημοτικό Σκολειό απομένει ακόμα στη θύμησή μου ένας σωρός παιδικά
κεφάλια, κολλητά το ένα πλάι στο άλλο, σαν κρανία. Τα πιο πολλά θα ‘χουν γίνει κρα-
νία. Μα απάνω από τα κεφάλια αυτά απομένουν μέσα μου αθάνατοι οι τέσσερις δά-
σκαλοι.
{…}
Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στο Γρεκό, Εκδόσεις Ελένης Ν. Καζαντζάκη
28
Βγαίνοντας από το σχολειό
Βγαίνοντας από το σχολειό μας

Συναντήσαμε
Ένα μεγάλο σιδηρόδρομο
Μας έφερε μια βόλτα
Γύρω τριγύρω από τη γη
Σ’ ένα χρυσό βαγόνι
Και γύρω γύρω από τη γη μας
Συναντήσαμε
Τη θάλασσα να κάνει τον περίπατό της
Μαζί με τα κοχύλια της
Με τ’ αρωματισμένα της νησιά
Με τα ωραία της ναυάγια
Και με τους καπινιστούς της σολομούς …
… Κι έτσι κι εμείς
Γυρίσαμε πια πίσω με τα πόδια
Γύρω τριγύρω από τη γη
Γύρω τριγύρω από τη θάλασσα
Και γύρω από τον ήλιο
Το φεγγάρι και τ’ αστέρια
Με τα πόδια
Και με τα πόδια και με τ’ άλογα και μ’ αυτοκίνητα
Και τέλος με ιστιοφόρα.
Ζ. Πρεβέρ, Θέαμα και ιστορίες,

Μετφρ. Γιάννης Βαρβέρης, Νεφέλη
Και πάλι στο σχολείο …
Η τάξη γιορτάζει τη χαρά της πρώτης μέρας. Αγκαλιές, φιλιά, γέλια,

φωνές και ψίθυροι, μικρά και μεγάλα μυστικά, φρεσκοσιδερωμένες ποδιές, και-
νούρια παπούτσια, καινούριες τσάντες, μαλλιά κοντά, μαλλιά μακριά, κοτσιδάκι-
α, κοτσίδες, πιαστράκια, μπαρέτες, χτενάκια, κορδέλες … Μάτια λαμπερά γεμά-
29
τα θάλασσες και βουνά, γεμάτα παιχνίδια, γεμάτα τρέλες. Η τάξη ξεχείλισε από
τις καλοκαιριάτικες αναμνήσεις. Η κάθε μαθήτρια έχει να λέει για το δικό της
καλοκαίρι.
Η Λένα πήγε στην Κηφισιά, έμενε σ’ ένα μεγάλο ξενοδοχείο, το «Σεμί-
ραμις» …
Η Ίντα πήγε στο νησί των Ιπποτών, στη Ρόδο …
Η Αθηνούλα πήγε στο σπίτι της γιαγιάς, στο Παλιοσέλι της Κόνιτσας…
… Όταν μπήκε στην τάξη η κυρία Ερασμία, με το ράσο της και τις μαύ-
ρες παντόφλες, όλες οι μαθήτριες ήταν αναψοκοκκινισμένες.
-Αγαπηταί μαθήτριαι, σας εύχομαι καλήν πρόοδον … Η δεσποινίς Κλάρα
θα σας ανακοινώσει το πρόγραμμα.
Μόλις απομακρύνθηκε η κυρία ∆ιευθύντρια, έγινε χαλασμός από τα
πολλά χειροκροτήματα. Η αγαπημένη καθηγήτρια ανέβηκε στην έδρα – ήταν
όμορφη, πιο όμορφη από πέρσι. Καινούριο ταγεράκι, μπλε και άσπρες κουκκί-
δες, και μπλε γραβάτα. Μούρλια! Ευχαρίστησε για την υποδοχή και τους έκανε
νόημα να σταματήσουν. Τους είπε:
-Καλές μου φίλες, με πολλή χαρά σας ξαναβρίσκω. Πιστεύω πως φέτος
θα πούμε πολλά, πιο πολλά από πέρσι… ∆ε χρειάζεται να φωνάξω κατάλογο.
Μόνο μια καινούρια μας ήρθε. Καλώς όρισες, Μαριάννα… Φέτος, συνέχισε η δε-
σποινίς Κλάρα, θα δώσουμε μεγάλη βαρύτητα στη γλώσσα. Θα διαβάσουμε κλα-
σικούς και σύγχρονους συγγραφείς, και, φυσικά ποίηση. Θα είμαι πολύ απαιτη-
τική στην έκθεση… Και για να κάνουμε καλή αρχή, σας παρακαλώ για την ερχό-
μενη Πέμπτη να γράψετε μια έκθεση με θέμα: «Το καλοκαίρι μου».
Οι μαθήτριες ενθουσιάστηκαν. Ήταν η έκθεση που ταίριαζε στο κοντινό
τους χτες. Η κάθε μαθήτρια θα είχε τα δικά της να πει. ∆εκαεννιά ξεχωριστά
καλοκαίρια… Η δεσποινίς Κλάρα είχε διαλέξει Το θέμα!
… Στην αυλή μεγάλες και μικρές μαθήτριες έκοβαν βόλτες,

κουβέντιαζαν, κι ήταν τα λόγια τους άσπρα πουλιά που φτερούγιζαν
γύρω τους.
Ζ. Σαρή, Ε. Π., Πατάκης
Πώς άρχισε η σχολική περιπέτεια
… Περνούσα ωραία τον καιρό μου. Ύστερ’ από κάμποσο καιρό, όμως ο πατέ-
ρας μου με πήρε μια μέρα στα γόνατά του και μου είπε πως είναι καιρός ν’ αρχίσω να
μαθαίνω γράμματα. Αφού το είπε ο πατέρας θα ήτανε σωστό. Μέρα-μέρα, νύχτα-
νύχτα.
Είχα την ιδέα, και την έχω ακόμα, πως ο πατέρας μου τα ήξερε όλα, καλύτε-
ρα κι από το Θεό. ∆εν τολμούσα ποτέ να ρωτήσω το γιατί. Ρώτησα μονάχα τη μητέρα
30
μου: Γιατί θα τα μάθω τα γράμματα; Κι εκείνη φαίνεται πως δεν ήξερε καλά καλά το
γιατί. Μου είπε μονάχα:«Άνθρωπος αγράμματος ξύλον απελέκητον».
∆εν κατάλαβα τίποτε. Το μόνο, που έκανα, ήτανε να προσέχω από τότε στα
ξύλα, ποια είναι πελεκημένα και ποια απελέκητα. Κι επειδή βαριόμουνα τους νεοτε-
ρισμούς, και τα γράμματα με τρόμαζαν λιγάκι, μου φαινότανε πως τ’ απελέκητα ξύλα
ήταν πιο όμορφα απ’ τα πελεκημένα. Μα δεν τολμούσα να το πω.
Την άλλη μέρα ήρθε ο δάσκαλος. Ήτανε ένας νέος λιγνός, κιτρινιάρης… Η μη-
τέρα μου τον έλεγε δασκαλάκη. Αυτό μου άρεσε. Όπως ήμουνα κι εγώ παιδάκι, ο
δασκαλάκης δε με φόβιζε τόσο. Μου φαινότανε σαν παιχνίδι.
Ο δασκαλάκης μου ‘φερε κάτι πλάκες, τετράδια, πετροκόντυλα και μολύβια.
Τέτοια παιχνίδια δεν είχα δει ακόμα. Τα πήρα στο χέρι μου, τα στριφογύριζα και τα
καμάρωνα. Ο δασκαλάκης πήρε δυο καρέκλες, τις έβαλε κοντά στο τραπέζι, δίπλα,
δίπλα, κάθισε κοντά μου και μου είπε κάποια λόγια, που δε θυμούμαι. ∆εν ξέρω για-
τί, μα όταν άρχισε να μου μιλεί, μ’ έπιασαν τα γέλια. Ο δασκαλάκης με χάιδεψε στην
πλάτη με καλοσύνη, η μητέρα μου με μάλωσε. Ο δασκαλάκης είπε τότε – το θυμούμαι
καλά:
-Μη το μαλώνετε, κυρία. Έτσι είναι όλα τα παιδάκια. Όταν αρχίζουν να μα-
θαίνουν ελληνικά, τους φαίνονται παράξενα και γελούνε. Ύστερα συνηθίζουν.
Και ξανάρχισε:
-Πρόσεξε, παιδί μου. Τα στοιχεία του αλφαβήτου της ελληνικής γλώσσας εί-
ναι είκοσι τέσσερα τον αριθμό.
Εμένα με ξανάπιασαν τα γέλια.
-Πες το και συ, παιδί μου … ξαναείπε οι δασκαλάκης.
Το ξαναείπα.
-Σιγά σιγά θα συνηθίσεις. ∆ε σου το είπα εγώ;
Ο δασκαλάκης είχε δίκιο. Συνήθισα. Μήπως δεν είχα συνηθίσει και το μου-
ρουνόλαδο; Όχι μόνο συνήθισα, μα σε λίγο καιρό έπαιζα στα δάχτυλα παρατατικούς,
υπερσυντέλικους και χίλια δυο πράγματα, που δεν τα θυμούμαι σήμερα. Άρχισα να
γίνομαι σοφός. Σε μισό λεπτό έκλινα τον: άνθρωπο, σε δυο λεπτά το: τύπτω, τύ-
πτεις. Η γλώσσα μου γύριζε σαν σφοντύλι. Απ’ τα παιδιά είχα μάθει να λέω γρήγορα
κι άλλα πράγματα: «Άσπρη πέτρα ξέξασπρη απ’ τον ήλιο ξεξασπρότερη, εκκλησιά
πελεκητή, μαρμαροκοντυλοπελεκητή», και άλλα. Μια φορά μάλιστα, που πήρα τον
κατήφορο σ’ ένα συναιρεμένο: «χρυσέος χρυσούς, του χρυσέου, χρυσού…», δεν ξέρω
πώς κόλλησα στο τέλος: «Και ποιος τη μολυβοκοντυλοπελέκησε;» με μια γρηγοράδα
καταπληκτική.
Ο δασκαλάκης μου χτύπησε μια με το χάρακα στο κεφάλι. Ήτανε η πρώτη
φορά που μ’ έδειρε.
Ωστόσο ήμουνα πρώτος στη γραμματική. Πολλές φορές έλεγα μέσα μου: γιατί
τάχα να τα μαθαίνω όλα αυτά τα πράγματα; Μα ντρεπόμουνα να ρωτήσω, μήπως με
περάσουν για κουτό. Έτσι θα είναι, έλεγα. Πρέπει να τα μάθω. Όπως πρέπει να
βγάζω το καπέλο μου, όταν μπαίνω σ’ ένα σπίτι, να τρώω με το πιρούνι κι όχι με τα
χέρια, να σηκώνομαι, όταν μπαίνουν μεγαλύτεροί μου, καθώς έλεγε ο πατέρας, έτσι
έπρεπε να μάθω και τους υπερσυντέλικους. Το πήρα απόφαση. Τίποτα πια δε μου
‘κανε εντύπωση.
31
Παύλος Νιρβάνας
ÑÇÔÁ
Παιδιά, παρακάτω σας παραθέτουμε ρητά και αποφθέγματα σχετικά με την έννοια του
σχολείου και της μάθησης γενικότερα. Καλό είναι να τα διαβάσετε, υπογραμμίζοντας εκείνα
που σας εντυπωσιάζουν και μπορείτε να τα απομνημονεύσετε ευκολότερα. Έτσι, ακονίζετε τη
μνήμη σας και μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε σε θέματα σχετικών πάντα με το νόημά τους,
εκθέσεων, καθιστώντας τες περισσότερο ενδιαφέρουσες.
- "Áí ìáò äþóåôå ôçí åêðáßäåõóç, õðïó÷üìáóôå íá ìåôáâÜëëïõìå ïëüôåëá

ìÝóá óå ìéóü áéþíá ôçí åóùôåñéêÞ óýíèåóç ôùí åõñùðáúêþí ëáþí".
Leibniz (Λάιμπνιτς) Γερμανός φιλόσοφος 17ος - 18ος αι.
- "Ἐξ ἀμαθείας πάντα κακά πᾶσιν φύεται καί βλαστάνει".

[Από την αμάθεια απορρέουν (προέρχονται) όλα τα κακά για όλους τους αν-
θρώπους].
Πλάτωνας
- "Ï Üíèñùðïò ãåííÞèçêå âÜñâáñïò êáé åîáãïñÜóôçêå áðü ôç ìïßñá ôùí

æþùí ìå ôçí åêðáßäåõóç ìüíï".
Lamartine (Λαμαρτίνος) Γάλλος ποιητής 19ος αι.
- "Παιδεία τριῶν μέν δεῖ, φύσεως, μαθήσεως, ἀσκήσεως ".

[Η αγωγή συνίσταται (= αποτελείται) από τρεις παράγοντες, τη φυσική κλί-
ση, τη μάθηση και την εξάσκηση].
Αρχαίο ρητό
- "Πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει ".

[΄Ολοι γενικά οι άνθρωποι από τη φύση τους επιθυμούν να μαθαίνουν].
Αριστοτέλης
32
- "Ἐν οἶδα ὀτι οὐδέν οἶδα".

[΄Ενα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτε].
Σωκράτης
- "΄Οποιος στη νεότητά του παραμελεί τη μάθηση, έχει χάσει και το χρόνο
που πέρασε, αλλά και το μέλλον".
Ευριπίδης
- "΄Ολοι όσοι είχαν ανώτερη και όσοι έχουν κατώτερη ευφυΐα, σ΄ όσα τυχόν
θέλουν ν΄ αναδειχτούν, πρέπει να τα σπουδάζουν και να τα μελετούν".
Ξενοφώντας
- "Το πρώτο χρέος μιας δημοκρατικής πολιτείας είναι η παιδεία. Τούτο ση-
μαίνει τη συστηματική καλλιέργεια όλων των ψυχικών, ηθικών και
πνευματικών δυνάμεων, οι οποίες συνιστούν την προσωπικότητα του αν-
θρώπου".
Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλος, ακαδημαϊκός
- "Η επανάληψη είναι μητέρα της μάθησης".
- "΄Οποιος ξέρει λίγα, πιστεύει πολλά".
- "΄Ανθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο".
- "Το βιβλίο που παραμένει αδιάβαστο, είναι άγραφο χαρτί".

Παροιμίες
- "Ο Πλάτων προέτρεπε τους μαθητές του να έχουν τρία πράγματα, ως μεν
τη γνώμη σωφροσύνη, σιγή ως προς τη γλώσσα, και ντροπή στα μάτια".
Ιωαν. Στοβαίος, γραμματικός του 5ου αι. μ.Χ.
από τη Μακεδονία
- "Η ιδεώδης εκπαίδευση δε σημαίνει να διδάξεις το μέγιστο, ... αλλά πάνω

απ΄ όλα σημαίνει, να μάθεις να μαθαίνεις, να μάθεις ν΄ αναπτύσσεσαι και να
μάθεις να συνεχίσεις ν΄ αναπτύσσεσαι, μετά την αποφοίτηση από το σχο-
λείο".
Piaget (Πιαζέ), Γάλλος ψυχολόγος
- "Στον πατέρα μου χρωστώ το <<ζῆν>>, στο δάσκαλό μου το <<εὐ ζῆν>>".
Μ. Αλέξανδρος
33
∆) Θέματα αναπτυγμένα σε σχεδιάγραμμα
Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρείτε θέματα αναπτυγμένα σε σχεδιάγραμμα, αφού θα

προηγείται η ανάλυση των δεδομένων του καθενός από αυτά. Όλοι σας θα πρέπει να τα
διαβάσετε γιατί, συνήθως, αυτά είναι τα βασικότερα θέματα που αφορούν την έννοια της
κάθε ενότητας.
Το δημοτικό σχολείο αποτελεί πλέον παρελθόν. Περίγραψε

το δάσκαλο εκείνο που θυμάσαι έντονα.
Κατανοώ το θέμα
Λέξεις – κλειδιά του θέματος
δημοτικό σχολείο δάσκαλος θυμάσαι (ανάμνηση)
Οργανώνω τις σκέψεις μου, πριν γράψω την έκθεσή μου
Η έκθεσή μου θα αποτελείται από τρία μέρη:
9 τον πρόλογο (εισάγω στο θέμα),

9 το κύριο θέμα (αναπτύσσω το θέμα),
9 τον επίλογο (κλείνω το θέμα).
Πρόλογος t γενική εισαγωγή γύρω από:

α) τις αναμνήσεις(τι είναι;)
β) το δάσκαλο(γενικός χαρακτηρισμός)
34
Ας δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε τον πρόλογο:

Οι αναμνή- Στη διάρκεια της ζωής του ο άνθρωπος γεύεται διάφορες εμπειρίες.
σεις στη Με την πάροδο του χρόνου τα βιώματα αυτά γίνονται αναμνήσεις, εικό-
ζωή του νες, δηλαδή, που αποθηκεύονται στη μνήμη μας και τις ανακαλούμε ανά
ανθρώπου πάσα στιγμή. Οι αναμνήσεις αυτές από το πρόσφατο ή μακρινό παρελθόν,
άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες συνδέονται άμεσα με τα πρό-
σωπα που γνωρίζουμε σε διάφορες φάσεις της ζωής μας.
Η ανάμνηση
του δασκά- Προσωπικά ως μαθητής της πρώτης γυμνασίου πλέον, έχω πολλές
λου μου αναμνήσεις από τα πρόσφατα χρόνια της φοίτησής μου στο δημοτικό. Η
πιο έντονη ανάμνησή μου αφορά στον αγαπημένο μου δάσκαλο.
Κύριο θέμα t περιγράφω το δάσκαλο
Όταν περιγράφω, έχω στο νου μου πάντα ότι

πρώτα ξεκινώ από τα γενικά στοιχεία και ύστερα
προχωρώ στις λεπτομέρειες.
Έτσι, κατά την περιγραφή ενός προσώπου
αναφέρομαι πρώτα στα εξωτερικά του στοιχεί-
α(ηλικία, ανάστημα, χαρακτηριστικά προσώπου, χειρο-
νομίες, τρόπο ομιλίας, ιδιαίτερο ντύσιμο κ.ά) και έπειτα
προχωρώ στα επιμέρους στοιχεία (τον τρόπο της συ-
μπεριφοράς του, χαρακτηριστικές αρετές ή ελαττώματα
(πνευματικά / ηθικά, αντιλήψεις, περιστατικά από τη ζωή
του, που τονίζουν σαν παραδείγματα την περιγραφή του
χαρακτήρα του).
Πώς περιγράφω το δάσκαλο;

Αναφέρω:
H το όνομά του
H σε ποια τάξη ήταν δάσκαλός μου
H τα εξωτερικά του στοιχεία (εμφάνιση, τρόπος ντυσίματος, κ.ά)
H τα στοιχεία του χαρακτήρα του
H τον τρόπο που διδάσκει
H την προσφορά του ως παιδαγωγός
H κάποια προσωπική μου εμπειρία από την επικοινωνία μου μαζί του
Ας δούμε πώς μπορούμε να αναπτύξουμε το θέμα σε παραγράφους.

α’ παράγραφος
35
εξωτερική περι- Ο κύριος ∆ημήτρης ήταν ο δάσκαλός μου κατά τις

γραφή δασκάλου τρεις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Εμ-
φανισιακά ήταν ένας εξαιρετικά συμπαθής κύριος.
Μετρίου αναστήματος, αδύνατος και ευθυτενής με
καμαρωτό περπάτημα. Τα χαρακτηριστικά του προ-
σώπου ήταν αρμονικά με τα εκφραστικά γαλαζοπρά-
σινα μάτια του να ξεχωρίζουν. Το βλέμμα του έντονο
και επιβλητικό μας μαγνήτιζε και νιώθαμε ότι ήταν
σε θέση να γνωρίζει όλες μας τις σκέψεις. Ντυνόταν
κλασικά, προτιμώντας τα σκούρα χρώματα. Κρατούσε
πάντα ένα πολύχρωμο κομπολόι, που το κινούσε
νευρικά.
β’ παράγραφος
Ο χαρακτήρας του Ως προς το χαρακτήρα του συγκέντρωνε πολλές
δασκάλου αρετές. Συνεπής και εργατικός πάντα ήθελε να μας
διδάξει την ουσία των πραγμάτων. ∆ε στεκόταν στην
επιφάνειά τους. Προσηλωμένος στο καθήκον του
μετέδιδε πέρα από γνώσεις, αρχές και αξίες ζωής.
Ειλικρινής και ευγενικός διατηρούσε πάντα την ψυ-
χραιμία του σε καθετί απρόοπτο που προέκυπτε.
Πρόσχαρος και ήρεμος δημιουργούσε ένα γόνιμο
κλίμα διαλόγου στην τάξη.
γ’ παράγραφος
Είχε τη μαγική ικανότητα να είναι κοντά μας, κρα-
Ο τρόπος διδα- τώντας όμως, παράλληλα, την τυπική απόσταση που
σκαλίας διακρίνει το δάσκαλο από το μαθητή. Ενέπνεε το σε-
βασμό, σε συνδυασμό με μια ιδιαίτερη φιλική διάθεση
απέναντί μας. Ήταν ένας σωστός παιδαγωγός, κα-
θώς μας δίδασκε μαθήματα ζωής, που θα μας συ-
ντροφεύουν σε όλη μας την κατοπινή πορεία. Έχω
συγκρατήσει χαρακτηριστικές του φράσεις – συμ-
βουλές: «Να θέτετε στόχους και να αγωνίζεστε
σκληρά, για να τους κατακτήσετε», «Να διεκδικείτε
ό,τι σας αξίζει», «Να σέβεστε τον εαυτό σας και
τους γύρω σας».
δ’ παράγραφος
Πάντα θα θυμάμαι τον τρόπο που με αντιμετώπιζε
Πώς με αντιμετώ- σε κάθε μου απορία, κυρίως πάνω στα μαθηματικά,
πιζε;
ένα μάθημα στο οποίο δεν τα κατάφερνα. Πρώτα μου
36
έλεγε να είμαι ήρεμος, να μην αγχώνομαι και έπειτα

να ξεκινώ την προσπάθεια επίλυσης της άσκησης.
Ακόμη και εάν δεν μπορούσα να εφαρμόσω ό,τι μου
υποδείκνυε, ωστόσο πάντα απολάμβανα την επικοι-
νωνία μου μαζί του, την επικοινωνία με έναν τόσο
χαρισματικό άνθρωπο. Ο κύριος ∆ημήτρης λειτουρ-
γούσε πάντα με ένα ζεστό, ανθρώπινο τρόπο και αυ-
τό ακριβώς τον καθιστούσε ξεχωριστό
Επίλογος t σκέψεις και συναισθήματα για

το δάσκαλό μου
Ας δούμε τι θα μπορούσαμε να γράψουμε στον επίλογο, κλείνοντας, έτσι, την έκθεσή

μας.
Γενικό συμπέρα- Αυτός είναι ο αγαπημένος μου δάσκαλος, που δεν υπάρχει περί-
σμα και ευχή πτωση να τον ξεχάσω όσα χρόνια και αν περάσουν. Εύχομαι, μεγαλώ-
νοντας να του μοιάσω και να αποτελώ πρότυπο για τους νεότερους.
Ελπίζω και στο γυμνάσιο να έχω την ευκαιρία να γνωρίσω αξιόλογους
καθηγητές και να αποκτήσουν και εκείνοι ξεχωριστή θέση στην καρδιά
μου.
Αμέσως μετά ακολουθεί το σχεδιάγραμμα με τα βασικότερα μέρη του θέματος.

∆ιαβάζοντάς το θα έχετε μια συνολική άποψη του θέματος.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ → Αναμνήσεις-Η ανάμνηση του αγαπημένου

μου δασκάλου.
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ → Περιγράφω το δάσκαλο

→ Εξωτερική περιγραφή.
→ Στοιχεία χαρακτήρα.
→ Τρόπος διδασκαλίας.
→ Τα συναισθήματά μου γι’ αυτόν.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ → Γενική κρίση-συμπέρασμα για το

δάσκαλό μου
→ Τι εύχομαι για τη νέα σχολική χρονιά.
37
Περίγραψε το γυμνασιάρχη
περιγράφω γυμνασιάρχη
πρόσωπο που διευθύνει το γυμνάσιο

Πρόλογος t γενική εισαγωγή στη διεύθυνση του

σχολείου / Τι σημαίνει; / Σύντομη
αναφορά στο δημοτικό σχολείο.
δημοτικό σχολείο: διευθυντής
γυμνάσιο: γυμνασιάρχης.
Ας δούμε τι μπορούμε να συμπεριλάβουμε στον πρόλογο. Πώς μπορούμε να τον απο-

δώσουμε;
Η πρώτη μέρα στο γυ- Την πρώτη μέρα στο γυμνάσιο εμείς, οι μαθητές
μνάσιο. της πρώτης γυμνασίου, γνωρίζουμε νέα δεδομένα, που
Η νέα σχολική πραγματι- διαφέρουν πολύ από εκείνα του δημοτικού σχολείου.
κότητα Το γυμνάσιο μας εισάγει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευ-
ση, σε μια πιο σύνθετη νοοτροπία αναφορικά με τον
τρόπο διδασκαλίας και οργάνωσης του σχολείου. Ο
γυμνασιάρχης είναι εκείνος που μας καλωσόρισε στη
νέα για εμάς αυτή σχολική πραγματικότητα.
Κύριο θέμα t περιγράφω το γυμνασιάρχη

38

πρώτα ξεκινώ από τα γενικά στοιχεία και ύστερα προ-
χωρώ στις λεπτομέρειες.
Έτσι, κατά την περιγραφή ενός προσώπου α-
ναφέρομαι πρώτα στα εξωτερικά του στοιχεία(ηλικία,
ανάστημα, χαρακτηριστικά προσώπου, χειρονομίες, τρόπο
ομιλίας, ιδιαίτερο ντύσιμο κ.ά.) και έπειτα προχωρώ στα
επιμέρους στοιχεία (τον τρόπο της συμπεριφοράς του,
χαρακτηριστικές αρετές ή ελαττώματα (πνευματικά / ηθι-
κά, αντιλήψεις, περιστατικά από τη ζωή του, που τονίζουν
σαν παραδείγματα την περιγραφή του χαρακτήρα του).
Κύριο θέμα
Πώς περιγράφω το γυμνασιάρχη;
Αναφέρω:
H Πώς είναι εξωτερικά;(ηλικία, ανάστημα, χαρακτηριστικά προσώπου, χειρονομίες,

τρόπο ομιλίας, ιδιαίτερο ντύσιμο, κ.ά.).
H Τι είπε στους μαθητές;
H Πώς καλωσόρισε τους μαθητές της πρώτης γυμνασίου;
H Ποια η εντύπωσή μου από το γυμνασιάρχη; (θετική ή αρνητική και γιατί).
Η πρώτη μου μέρα Την πρώτη μου μέρα, λοιπόν, στο γυμνάσιο,
στο γυμνάσιο. όλα μού φαίνονταν άγνωστα και ένιωθα ότι δεν
Πώς ένιωθα; ανήκα εκεί. Ήθελα να επιστρέψω στο δημοτικό,
στον παλιό γνώριμο χώρο, όπου πέρασε έξι αξέχα-
Τα σχόλια των μα-
στα χρόνια. Όμως, ξέροντας ότι αυτό δεν μπορού-
θητών για το γυμνα-
σε να συμβεί, προσπάθησα να απασχολήσω το
σιάρχη
μυαλό μου, συζητώντας με τους συνομήλικούς μου
για τις εμπειρίες μας από το καλοκαίρι. Κατά τη
διάρκεια της συζήτησής μας γνωρίσαμε και παιδιά
μεγαλύτερά μας, που άρχισαν να μας μιλούν για το
γυμνασιάρχη του σχολείου. Μας περιέγραψαν, λοι-
πόν, έναν άνθρωπο αυστηρό που επιθυμεί την α-
39
πόλυτη τάξη και την οργάνωση. Συμπλήρωσαν ότι

ο γυμνασιάρχης είναι καθηγητής θεολογίας και έ-
χει αναλάβει την διδασκαλία του μαθήματος των
Θρησκευτικών στην τρίτη Γυμνασίου. Μόλις το ά-
κουσα αυτό, χάρηκα που ως μαθητής της πρώτης
γυμνασίου δε θα τον είχα καθηγητή. ∆εν πρόλαβαν
να ολοκληρώσουν το σκεπτικό τους και τότε χτύ-
πησε το κουδούνι. Ήμουν περίεργος να δω επι-
τέλους το γυμνασιάρχη του σχολείου μου.
β’ παράγραφος
Όλοι οι μαθητές συγκεντρωθήκαμε στο
Ο γυμνασιάρχης. προαύλιο και περιμέναμε το γυμνασιάρχη και τους
Εξωτερική περιγρα- υπόλοιπους καθηγητές. Πράγματι, μετά από λίγο,
φή εμφανίστηκε στο μικρόφωνο ο γυμνασιάρχης, ενώ
κοντά του στεκόντουσαν οι καθηγητές. Όλοι χαμο-
γελαστοί, έδειχναν ξεκούραστοι και πανέτοιμοι για
τη νέα σχολική χρονιά. Ο γυμνασιάρχης με στιβα-
ρή φωνή και με ένα διακριτικό χαμόγελο καλωσό-
ρισε τους μαθητές της πρώτης γυμνασίου στο νέο
σχολικό περιβάλλον. Όλοι μας τον ακούγαμε με
ιδιαίτερη προσοχή. Το αυστηρό του παρουσιαστικό
και μόνο άλλωστε, επέβαλε την τάξη. Νέος στην
ηλικία, ψηλός και ευθυτενής ξεχώριζε από τους
συναδέλφους του. Τα χαρακτηριστικά προσώπου
του έντονα, με μεγάλα, εκφραστικά μάτια και έ-
ντονα ζυγωματικά. Φορούσε γυαλιά, που τόνιζαν
τη σοβαρότητα του βλέμματός του. Ντυμένος προ-
σεγμένα με κοστούμι ανοιχτού χρώματος, τόνιζε
τη σημασία αυτής της ημέρας τόσο για τους μαθη-
τές, όσο και για τους καθηγητές.
Ο τόνος της φωνής του σταθερός, καθαρός και
Ο τόνος της φωνής δυνατός. Συνόδευε τον προφορικό του λόγο με κι-
του/οι χειρονομίες. νήσεις των χεριών, θέλοντας να προσδώσει παρα-
στατικότητα και ζωντάνια στην ομιλία του. Μίλησε
γενικά για τη λειτουργία του συγκεκριμένου γυ-
μνασίου, που επί χρόνια αποτελείται από άξιους
Η ομιλία του γυμνα- και ικανούς καθηγητές, έτοιμους να βοηθήσουν
σιάρχη. τους μαθητές σε κάθε τους προβληματισμό. Απευ-
θυνόμενος κυρίως σε μας, τους καινούριους μαθη-
τές του γυμνασίου, αφού, λοιπόν, μας καλωσόρισε,
μας μίλησε για τη σημασία της μετάβασής μας από
το δημοτικό στο γυμνάσιο. Μας εξήγησε συνοπτικά
40
τον τρόπο λειτουργίας του γυμνασίου, τονίζοντάς

μας ότι μπαίνουμε σε μια διαφορετική σχολική
πραγματικότητα, που θα μας δώσει πολλά ερεθί-
σματα και θα διευρύνει τον πνευματικό μας ορίζο-
ντα. Κάθε τόσο, διευκρίνιζε ότι είναι απαραίτητη η
καλή μας διάθεση και η αρμονική μας συνεργασία
με τους καθηγητές για ένα ικανοποιητικό αποτέλε-
σμα.
Η συνολική μου ε- Όσο μιλούσε, δε σταμάτησα να τον κοιτάζω
ντύπωση από το με ιδιαίτερη προσοχή. Το παρουσιαστικό του, αλλά
γυμνασιάρχη και ο τρόπος ομιλίας του διέφερε πολύ από εκείνη
του διευθυντή του δημοτικού σχολείου. Συνειδη-
τοποίησα εκείνη τη στιγμή ότι άρχιζε ένα καινού-
ριο κεφάλαιο στη σχολική μου ζωή. Ένα κεφάλαιο
που το προλόγισε ο γυμνασιάρχης με το σοβαρό
του ύφος. Μου έδωσε την εντύπωση ανθρώπου,
οργανωτικού, συνεπή με βαθιά επίγνωση των κα-
θηκόντων και των αρμοδιοτήτων του. Μάλιστα,
διαπίστωσα ότι η εικόνα του αυταρχικού και από-
μακρου γυμνασιάρχη, που μου είχε παρουσιαστεί
από τους συμμαθητές μου απείχε από την πραγμα-
τικότητα. Προσωπικά αποκόμισα τις καλύτερες
των εντυπώσεων από το γυμνασιάρχη την πρώτη
μου μέρας στο γυμνάσιο. Ως νέος άνθρωπος, έχει
ανοιχτό μυαλό, θέληση για ουσιαστική δουλειά και
προσφορά στο σύνολο των μαθητών. Κλείνοντας
την ομιλία του, ο γυμνασιάρχης μας ευχήθηκε να
έχουμε μια καλή και παραγωγική σχολική χρονιά
και η σιγουριά με την οποία το είπε αυτό με έκανε
όχι μόνο να το πιστέψω, αλλά και να το προσμένω
με ιδιαίτερη ανυπομονησία.
Επίλογος t γενικό συμπέρασμα για το γυμνασιάρχη
Ας δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε τον επίλογο.
Γενικό συμπέ- Ο γυμνασιάρχης, λοιπόν, του σχολείου μου είναι ένας

ρασμα για το σοβαρός, αξιοπρεπής άνθρωπος. Μου έκανε εξαιρετικά κα-
γυμνασιάρχη λή εντύπωση την πρώτη μέρα στο γυμνάσιο, καθώς συνδυά-
ζει την αυστηρότητα, την τυπικότητα με τη διάθεση για συ-
νεργασία και γόνιμο διάλογο. Πιστεύω ότι το παράδειγμά
του θα αποτελέσει πρότυπο για εμάς, τους μαθητές και χαί-
ρομαι που φοιτώ στο συγκεκριμένο γυμνάσιο.
41

ΠΡΟΛΟΓΟΣ → Εισαγωγή στην πρώτη μέρα στο

Γυμνάσιο
νέα δεδομένα: ένα από αυτά ο
γυμνασιάρχης
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ → Περιγραφή γυμνασιάρχη

Εξωτερική περιγραφή
Η ομιλία του την πρώτη ημέρα
Η εντύπωση που αποκόμισα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ → Γενικό συμπέρασμα για το γυμνασιάρχη

και τις προσδοκίες μου από τη νέα σχολική
Χρονιά.
Περίγραψε το σχολικό κτίριο του γυμνασίου, στο οποίο

φοιτάς.
περιγράφω κτίριο γυμνασίου

Πρόλογος t γενική εισαγωγή για το γυμνάσιο
Ας δούμε τι μπορούμε να συμπεριλάβουμε στον πρόλογο. Πώς μπορούμε να τον απο-

δώσουμε;
42
Η μετάβασή μου στο γυμνά- Το φετινό Σεπτέμβρη βίωσα μια μεγάλη

σιο. αλλαγή στη ζωή μου και αφορούσε τη μετάβασή
Το σχολικό κτίριο του γυ- μου από το δημοτικό στο γυμνάσιο. Ολοκληρώνο-
μνασίου. ντας τη φοίτησή μου στο δημοτικό, θα φοιτούσα
στο γυμνάσιο, που βρισκόταν ακριβώς δίπλα από
το δημοτικό σχολείο. Ως μαθητής του δημοτικού,
κοιτάζοντας το κτίριο του γυμνασίου, ένιωθα ότι
θα αργούσε πολύ η στιγμή που θα φοιτούσα σε
αυτό. Η στιγμή όμως, αυτή έφτασε και το πρώτο
διαφορετικό οπτικό ερέθισμα ήταν το ίδιο το
κτίριο του σχολείου.

Κύριο θέμα Περιγράφω το κτίριο
Πώς περιγράφω το γυμνάσιο;

Αναφέρω:
H Πού βρίσκεται;
H Πώς φαίνεται από μακριά;(μέγεθος, αρχιτεκτονική, κ.ά.).
H Πώς είναι ο αύλιος χώρος;
H Πώς είναι το εσωτερικό του;(αίθουσες διδασκαλίας, διάδρομοι, χώροι
δραστηριοτήτων, κ.ά.).
H Ποια συναισθήματα μας προκαλεί;

43
Το γυμνάσιο, λοιπόν, βρίσκεται κοντά στο

σπίτι μου σε μια ήσυχη περιοχή περιφερειακά της
πόλης. Πρόκειται για ένα επιβλητικό κτίριο που
Πού βρίσκεται; τραβά την προσοχή, όλων, καθώς στην περιοχή λίγα
είναι τα καινούρια σχολικά κτίρια. Από μακριά το
Πώς φαίνεται από
σχολείο ξεχωρίζει λόγω της σύγχρονης αρχιτεκτο-
μακριά;
νικής του. Έχει τετράγωνο σχήμα με τρεις συνολικά,
Πώς είναι ο αύλι- ορόφους. Καθώς πλησιάζει κανείς βλέπει καλύτερα
ος χώρος του; τον προαύλιο χώρο. Η αυλή, λοιπόν, του σχολείου
είναι κυκλική, ασφαλτοστρωμένη στο μεγαλύτερο
τμήμα της και πλακόστρωτη σε συγκεκριμένα σημεία,
προσδίδοντας μια γραφική ομορφιά στο χώρο. Περ-
νώντας τη μεγάλη σιδερένια πόρτα βλέπει κανείς
χώρους ειδικά διαμορφωμένους για αθλητικές δρα-
στηριότητες. Υπάρχει, δηλαδή, χώρος για την καλα-
θοσφαίριση και το βόλεϊ. Ακόμη, υπάρχει ξεχωριστό
γυμναστήριο προορισμένο για τα αθλήματα του στί-
βου και της ενόργανης γυμναστικής. Περιμετρικά
του προαυλίου υπάρχουν πολλά παρτέρια πλούσια σε
βλάστηση, που διακόπτονται από πλακόστρωτους
μικρούς διαδρόμους, στους οποίους έχουν τοποθε-
τηθεί παγκάκια και μικρές βρύσες.
Πώς είναι το β’ παράγραφος

εσωτερικό του; Εσωτερικά το κτίριο είναι εντυπωσιακό. Α-
ποτελείται από τρεις ορόφους, όπου υπάρχουν οι
Το ισόγειο αίθουσες διδασκαλίας για καθεμία από τις τρεις τά-
ξεις. Στο ισόγειο μπαίνοντας κανείς στο κτίριο βλέ-
Το αμφιθέατρο
πει έναν αμφιθεατρικό χώρο, που είναι προορισμέ-
Τα γραφεία του
νος για τη διοργάνωση των σχολικών γιορτών και
γυμνασιάρχη και
των καθηγητών διάφορων άλλων εκδηλώσεων. Στον ίδιο χώρο υ-
πάρχουν τα γραφεία του γυμνασιάρχη και των καθη-
Η βιβλιοθήκη γητών. Τα γραφεία αυτά είναι εξοπλισμένα με τους
απαραίτητους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, καθώς
και με βιβλιοθήκες. Στο ισόγειο του κτιρίου υπάρχει
ακόμη μια ευρύχωρη αίθουσα, όπου λειτουργεί η δα-
νειστική μαθητική βιβλιοθήκη. ∆ίπλα από αυτή υ-
πάρχει ένας χώρος, όπου φυλάσσονται διάφορα ο-
πτικοακουστικά μέσα για την καλύτερη διδασκαλία
των μαθημάτων από την πλευρά των καθηγητών.
Εσωτερική περι- Πλατιές σκάλες οδηγούν στους επάνω ορό-
γραφή αιθουσών φους, όπου υπάρχουν οι αίθουσες διδασκαλίας. Στον
44
πρώτο όροφο βρίσκονται οι αίθουσες διδασκαλίας,

όπου παρακολουθούν τα μαθήματά τους οι μαθητές
Τα θρανία της πρώτης γυμνασίου, στο δεύτερο εκείνες των
μαθητών της δευτέρας γυμνασίου και στον τρίτο οι
Τα παράθυρα
αντίστοιχες των μαθητών της τρίτης γυμνασίου. Η
κάθε αίθουσα είναι ευρύχωρη και διαμορφωμένη μια
Οι βιβλιοθήκες
ενιαία λογική. Τα θρανία των μαθητών είναι τοποθε-
Αίθουσες ενισχυτι- τημένα το ένα πίσω από το άλλο, έχοντας τον πίνακα
κής διδασκαλίας μπροστά τους και την έδρα του καθηγητή στα αρι-
στερά τους. Τα παράθυρα είναι μεγάλα, από τα οποία
μπαίνει άπλετο φως, ενώ στους τοίχους υπάρχουν
αναρτημένες διάφορες εργασίες των μαθητών. Ξύλι-
νες βιβλιοθήκες υπάρχουν σε κάθε αίθουσα, για τη
σωστή οργάνωση του υλικού καθηγητών και μαθη-
τών. Σε κάθε όροφο υπάρχουν και οι αίθουσες της
ενισχυτικής διδασκαλίας, που είναι εξίσου ευρύχω-
ρες και λειτουργικές.
Όταν πρωτοπήγα στο γυμνάσιο, μου φάνηκε
Πώς ένιωσα όταν τεράστιο, αχανές και είχα την αίσθηση ότι θα χάνο-
πρωτοείδα το κτί- μαι μέσα σε αυτό. Τόσο το εξωτερικό του, όσο και το
ριο του γυμνασίου εξωτερικό του μου προκαλούσε φόβο, ανασφάλεια.
Η ψυχολογία μου ήταν πολύ βαριά που δε μου επέ-
Πώς το έβλεπα τρεπε να το αξιολογήσω θετικά. Με την πάροδο του
στη συνέχεια; χρόνου όμως, συνειδητοποίησα ότι αποτελεί έναν
άνετο χώρο, που προσφέρει τη δυνατότητα για ανά-
πτυξη διάφορων δραστηριοτήτων, που ανταποκρίνο-
νται στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των εφήβων. Οι
εξωτερικές συνθήκες άλλωστε, παίζουν σημαντικό
ρόλο στην προώθηση και καλλιέργεια της μάθησης.
Επίλογος γενικά συμπεράσματα και σχόλια για το γυμνάσιό μου
Ας δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε τον επίλογο;

Γενικός χαρακτηρισμός Το γυμνάσιο, λοιπόν, στο οποίο φοιτώ
Σκέψεις και συναισθήματα αποτελεί ένα σύγχρονο κτίριο, που ανταποκρί-
νεται στα νέα, εξελιγμένα εκπαιδευτικά πρό-
τυπα. Νιώθω πολύ τυχερός που φοιτώ σε ένα
τέτοιο σχολείο και πιστεύω ότι προσφέρει πολ-
λά σε επίπεδο γνώσεων, αλλά και γενικότερων
ερεθισμάτων. Έτσι, αποφοιτώντας από το γυ-
μνάσιο, εμείς, οι μαθητές θα έχουμε αποκτήσει
όλα τα απαραίτητα εφόδια για τη φοίτησή μας
στο λύκειο.
45

ΠΡΟΛΟΓΟΣ → Εισαγωγή στη νέα πραγματικότητα

του γυμνασίου.
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ → Περιγραφή κτιρίου

→ Πώς φαίνεται από μακριά;
→ Πώς φαίνεται από κοντά;
→ Περιγραφή εξωτερικών χώρων.
→ Περιγραφή εσωτερικών χώρων.
→ Οι εντυπώσεις και τα συναισθήματά μου
ΕΠΙΛΟΓΟΣ → Γενικό συμπέρασμα για το νέο σχολικό

→ κτίριο του γυμνασίου.
Γράψε μια επιστολή σε ένα φίλο σου περιγράφοντάς του τα

συναισθήματά σου από την πρώτη σου μέρα στο γυμνάσιο.
Επιστολή
η γραπτή επικοινωνία με πρόσωπα

που δεν είναι παρόντα
αποστολέας παραλήπτης
αυτός που στέλνει αυτός που λαμβάνει

την επιστολή την επιστολή
46
Πώς γράφω μια επιστολή;

Προσφώνηση: ξεκινώ την επιστολή (για φιλικά πρόσωπα:
αγαπητέ/ή, αγαπημένε/η, κ.ά., για άτομα που δεν έχουμε
στενές σχέσεις: αγαπητέ/ή – σεβαστέ/ή, κύριες/κυρία, αξιό-
τιμε/η κ.ά.).
Το περιεχόμενο της επιστολής διακρίνεται σε:
9 πρόλογο(αναφέρω το λόγο που στέλνω την
επιστολή)
9 κύριο θέμα(αναλύω τις σκέψεις μου)
9 επίλογο(ευχές, κ.ά)
Επιφώνηση: κλείνω την επιστολή(για φιλικά πρόσωπα: σε
φιλώ, με αγάπη, φιλιά, κ.ά, για πρόσωπα που δε γνωρίζουμε
καλά: με άπειρο σεβασμό, με πολλή εκτίμηση, κ.ά.).
περιγράφω συναισθήματα πρώτη μέρα στο γυμνάσιο
ψυχική διάθεση
που προκαλείται από
επιδράσεις του περιβάλλοντος

Ημερομηνία Αθήνα, 14/09/200.....

Προσφώνηση Αγαπημένε μου φίλε, ∆ημήτρη
Πρόλογος
47
Ας δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε τον πρόλογο της επιστολής μας.

Ο λόγος που είχα καιρό να Έχει περάσει πολύς καιρός από την τελευταία φορά
σου γράψω. που σου έγραψα, αλλά, πίστεψέ με, ο χρόνος μου ήταν περιο-
Τα πρωτόγνωρα συναισθή- ρισμένος. Καλή σχολική χρονιά να έχουμε φίλε μου! Πώς
ματά μου από την πρώτη νιώθεις ως μαθητής πλέον, του γυμνασίου; Εγώ νιώθω αμή-
μέρα στο γυμνάσιο.
χανα… Ξέρεις ότι σαν χαρακτήρας είμαι εξαιρετικά αισιόδο-
ξος και ότι εύκολα προσαρμόζομαι σε κάθε αλλαγή. Σήμερα,
όμως, την πρώτη μου μέρα στο γυμνάσιο, βίωσα συναισθή-
ματα, που δεν είχα νιώσει ποτέ ως τώρα.
Κύριο θέμα
Πώς περιγράφω ψυχικές συναισθηματικές κατα-

στάσεις;
Αναφέρω:
H Το συναίσθημα(χαρά, λύπη, θυμός, κ.ά.)
H Πού/Πότε/Πώς γεννήθηκε στην ψυχή μας.
H Σκέψεις και συγκινήσεις με τη σειρά που εμφα-
νίστηκαν στη συνείδησή μας.
H Ποιο συναίσθημα κυριάρχησε;
H Ποια ήταν τα δευτερεύοντα συναισθήματα;
H Αξιολόγηση συναισθήματος.
H Τι μας προκάλεσε; (μας ωφέλησε, / έβλαψε/
δυσαρέστησε;).
Πώς περιγράφω τα συναισθήματά μου από την πρώτη μου μέρα στο γυμνάσιο;
Αναφέρω:
H Τι ένιωθα πριν πάω;
H Πώς ένιωθα όταν πλησίαζα στο σχολείο;
H Πώς ένιωθα όταν έφτασα;
H Πώς ένιωθα όταν μιλούσα με συμμαθητές μου;
H Πώς ένιωσα όταν χτύπησε το κουδούνι;
H Πώς ένιωσα όταν είδα το γυμνασιάρχη και τους καθηγητές;
H Πώς ένιωσα όταν έλαβα τα βιβλία;
H Πώς ένιωσα φεύγοντας από το σχολείο;
Ας δούμε πώς μπορούμε να αναπτύξουμε το θέμα της επιστολής μας σε παραγρά-

φους.
48
α΄ παράγραφος
Καθώς πλησίαζα στο σχολείο, ένα σφίξιμο στο
στομάχι με ταλαιπωρούσε. «Νευρικός πόνος», σκέφτηκα
Πώς ένιωθα καθώς και συνέχισα τη διαδρομή μου. Κάποια στιγμή συνάντησα
πλησίαζα στο σχο- το Λευτέρη, τον θυμάσαι; Ο Λευτέρης πηγαίνει στην έ-
λείο.
κτη δημοτικού φέτος, και, αλήθεια σου λέω, τον ζήλεψα
τόσο πολύ που του πρότεινα να αλλάξουμε θέσεις. Συ-
νέχισα το δρόμο μου και κοιτάζοντας το σχολείο από
μακριά, αναρωτιόμουν πώς θα ήταν τα πράγματα εκεί,
πώς θα λειτουργούσα, αν θα αποκτούσα δυνατές φιλίες,
όπως στο δημοτικό. Σκέψεις, σκέψεις … που δε με άφη-
ναν να ηρεμήσω ούτε λεπτό.
β΄ παράγραφος
Μπαίνοντας, λοιπόν, στο σχολείο, ένιωθα νευρι-
Πώς ένιωθα όταν
κότητα και άγνωστος ανάμεσα σε αγνώστους, είχα την
μπήκα στο χώρο του
αίσθηση ότι όλοι με κοιτούσαν και με σχολίαζαν αρνητι-
σχολείου;
κά. Ξαφνικά, άκουσα μια γνώριμη φωνή. «Θανάση», μου
Πώς ένιωθα όταν φώναξε και γυρίζοντας πίσω μου, είδα την Πηνελόπη,
συνομιλούσα τους την ξαδέρφη σου, μαθήτρια της δευτέρας γυμνασίου. Με
συμμαθητές μου. πλησίασε και μου μίλησε πολύ φιλικά και εγκάρδια, κά-
νοντάς με να ξεχάσω τις ανασφάλειές μου. Μετά από
λίγο, ήρθαν στην παρέα μας και άλλοι συμμαθητές και
συμμαθήτριες της Πηνελόπης. Έτσι, σχηματίστηκε μια
μεγάλη παρέα και σιγά - σιγά ένιωθα πιο άνετα, αφού
άρχισαν τα πειράγματα μεταξύ μας. Άρχισα να ξεχνώ το
άγχος και την ανασφάλειά μου και το αίσθημα της χαράς
και της ξεγνοιασιάς κυριάρχησε μέσα μου.
γ΄ παράγραφος
Αρχίσαμε με τα παιδιά να κάνουμε βόλτες στο
Πώς ένιωσα όταν προαύλιο και τότε ξέχασα εντελώς ότι βρισκόμουν στο
χτύπησε το κουδού- γυμνάσιο που τόσο πολύ φοβόμουν. Μόλις είχα αρχίσει,
νι;
λοιπόν, να ηρεμώ, ακούστηκε το κουδούνι. Τότε ο γνω-
στός πόνος στο στομάχι, ένδειξη άγχους, με «ξαναθυ-
Πώς ένιωσα βλέπο-
ντας το γυμνασιάρχη μήθηκε». Ενώ οι γύρω μου μού μιλούσαν, εγώ από τη
και τους καθηγητές; νευρικότητά μου δεν τους άκουγα. ∆εν ξέρω γιατί, αλλά
δεν μπορούσα να ελέγξω τη βαριά αυτή ψυχολογία
μου. Συγκεντρωθήκαμε, λοιπόν, όλοι οι μαθητές στο
προαύλιο, περιμένοντας το γυμνασιάρχη και τους καθη-
γητές. Το αυστηρό παρουσιαστικό του γυμνασιάρχη και η
ίδια η ομιλία του, που αποτελούνταν από υποδείξεις για
Πώς ένιωσα όταν τη σωστή μας συμπεριφοράς στο σχολείο μου προκάλε-
πήρα τα καινούρια
σαν μια αίσθηση φόβου και αγωνίας για την εξέλιξη της
49
βιβλία; χρονιάς. Κατόπιν, ακολούθησε ο αγιασμός και οι ευχές

Πώς ήμουν επιστρέ- του ιερέα για μια δημιουργική σχολική χρονιά με υγεία
φοντας στο σπίτι; και ψυχική ηρεμία, που πράγματι με ηρέμησαν. Στο τέ-
λος, πήραμε τα βιβλία που μόνο ο όγκος τους με απο-
θάρρυνε. «Πώς θα τα διαβάσω όλα αυτά;» έλεγα στον
εαυτό μου. Όταν γύρισα στο σπίτι, οι γονείς μου με
ρωτούσαν για τις εντυπώσεις μου και εγώ μουδιασμένος
και άκεφος μπήκα στο δωμάτιό μου, δείχνοντας ότι δεν
είχα διάθεση να μιλήσω.
Επίλογος γενικό σχόλιο από την πρώτη

μου μέρα στο γυμνάσιο
Ας δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε τον επίλογο της επιστολής μας.
Εναλλαγή Όπως καταλαβαίνεις, φίλε μου, μέσα σε λίγες

συναισθημάτων ώρες τα συναισθήματά μου άλλαζαν, μεταβάλλονταν
προσπάθεια «στήνοντας έναν περίεργο χορό» στην ψυχή μου. Θα
για θετική σκέψη προσπαθήσω να σκέφτομαι θετικά και να δω το καινού-
ριο αυτό κεφάλαιο στη ζωή μου που λέγεται: «γυμνάσι-
ο», ως κάτι εύκολο και απλό. Θα με βοηθούσε πολύ εάν
ήσουν και εσύ εδώ, να βιώσουμε μαζί αυτή την εμπειρία.
Είμαι σίγουρος ότι εσύ, ως ευπροσάρμοστος χαρακτήρας
που είσαι, θα αντιμετώπιζες με ηρεμία την πρώτη σου
μέρα στο γυμνάσιο. Περιμένω σύντομα νέα σου!
Επιφώνηση Με πολλή αγάπη, ο φίλος σου Θανάσης.

50
Πώς γράφω μια επιστολή;
Προσφώνηση → Γράφεται αριστερά και ακολουθεί κόμμα (,)

→ Προσέξτε! Ξεκινάμε με κεφαλαίο
γράμμα, παρά το ότι έχει προηγηθεί κόμμα.
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ → Αναπτύσσουμε το θέμα της επιστολής μας,

όπως έχει αναλυθεί στην παραπάνω έκθεση
ΕΠΙΦΩΝΗΣΗ Γράφεται δεξιά και έτσι κλείνουμε την

επιστολή μας.
Σημείωση: Μετά την επιστολή, είναι δυνατόν να ακολουθεί υστερόγραφο.

Γράφουμε το υστερόγραφο, όταν θέλουμε απλά να προσθέσουμε μια πληροφορία
με τη συντομογραφία: «Υ.Γ.».
Περίγραψε τη διαδρομή που διανύεις από το σπίτι σου με

προορισμό το γυμνάσιο.
51
περιγράφω διαδρομή

Πρόλογος tεισαγωγή γύρω από τη

μετάβαση από το δημοτικό
στο γυμνάσιο
Ας δούμε πώς θα μπορούσαμε να αποδώσουμε τον πρόλογο.
Αλλαγή διαδρομής ως Ως μαθητής του δημοτικού ακολουθούσα μια

μαθητής του γυμνασί- συγκεκριμένη διαδρομή που, καθώς την ακολουθούσα
ου. πιστά σε καθημερινή βάση επί έξι ολόκληρα χρόνια, μού
είχε γίνει συνήθεια. Από φέτος το Σεπτέμβρη όμως,
ως μαθητής του γυμνασίου πλέον, άλλαξα διαδρομή
εφόσον ο προορισμός μου δεν ήταν ο ίδιος. Το γυμνά-
σιο, στο οποίο φοιτώ, είναι αρκετά μακριά από το σπίτι
μου, σε αντίθεση με το δημοτικό, που απείχε μόλις ένα
τέταρτο από αυτό και, έτσι, κατά την πορεία μου προς
τα εκεί έχω πολλά οπτικά ερεθίσματα.
Κύριο θέμα
52

Πώς περιγράφω τη διαδρομή μου από το σπίτι μου στο γυμνάσιο;
Αναφέρω:
H Ποιον δρόμο ακολουθώ με το που βγαίνω από το σπίτι μου;
H Τι βλέπω εκεί;
H Ποιους συναντάω;
H Πώς συνεχίζω την πορεία μου;
H Τι βλέπω καθώς πλησιάζω στο σχολείο;

Με το που βγαίνω, λοιπόν, από το σπίτι μου α-
κολουθώ το δρόμο, που βρίσκεται ευθεία μπροστά μου
Ποιον δρόμο ακο-
και που είναι πολυσύχναστος ιδιαίτερα τις πρωινές
λουθώ με το που
βγαίνω από το ώρες. Συναντώ πολλά παιδάκια που επίσης πηγαίνουν
σπίτι μου. στο σχολείο, συνοδευόμενα από τις μητέρες τους και
ανταλλάσσουμε ζεστές, φιλικές «καλημέρες». Στα
Ποιους συναντάω μπαλκόνια των σπιτιών οι νοικοκυρές εκείνη την ώρα
εκεί; ξεκινούν τις δουλειές για την καθαριότητα των σπιτιών
τους, αφού έχουν ξεπροβοδίσει τα παιδιά τους για το
σχολείο. Καθώς συνεχίζω την πορεία μου στο μεγάλο
αυτό δρόμο, περνώ από πολλά μαγαζιά, που ανοίγουν
εκείνη την ώρα. Το αγαπημένο μου είναι ο φούρνος με
τα ζεστά του κουλουράκια, που ο γνωστός μας φούρνα-
ρης τα φτιάχνει με όλη του την επιμέλεια και το μεράκι.
53
Αφού διασχίσω το ασφαλτοστρωμένο δρόμο,
Πώς συνεχίζω την στρίβω δεξιά, όπου ξεκινά ένας πλακόστρωτος δρό-
πορεία μου; μος. Πρόκειται για ένα γραφικό σημείο, από το οποίο
όποτε περνάω, έχω την αίσθηση ότι βρίσκομαι σε κά-
Ο πλακόστρωτος
ποιο νησί. Από εκεί δεν κινούνται αυτοκίνητα και απο-
δρόμος.
τελεί το ιδανικό σημείο για περίπατο ή παιχνίδι. ∆εξιά
και αριστερά υπάρχουν πολλές καινούριες μονοκατοι-
κίες, ενώ στη μέση του δρόμου υπάρχουν παρτέρια με
πολλά λουλούδια. Στο τέλος αυτού του δρόμου βρίσκε-
ται ένα περίπτερο, όπου με περιμένει ο φίλος μου ο
∆ημήτρης, για να πάμε μαζί στο σχολείο.
Με το φίλο μου το ∆ημήτρη, λοιπόν, συνεχίζου-
Τι αντικρίζω κα-
με το δρόμο μας για το γυμνάσιο, περνώντας από μια
θώς φθάνω στο
μικρή πλατεία. Στη μέση της πλατείας υπάρχει ένα σι-
σχολείο;
ντριβάνι και γύρω από αυτό πολλά δέντρα και παγκά-
Η πλατεία κια. Περνώντας το σιντριβάνι και βγαίνοντας από την
Το εκκλησάκι πλατεία, περνάμε από ένα μικρό εκκλησάκι, όπου ανά-
βουμε ένα κεράκι για να ξεκινήσουμε και να συνεχίσου-
με καλά την ημέρα μας. Το σχολείο βρίσκεται ακριβώς
απέναντι. Ένας δρόμος ακόμη μας χωρίζει από αυτό.
Περιμένουμε υπομονετικά στη διάβαση και μόλις οι
φωτεινοί σηματοδότες το επιτρέψουν, κατευθυνόμαστε
στην είσοδο του σχολείου.
Επίλογος t γενικό σχόλιο για τη διαδρομή που

ακολουθώ
Ας δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε τον επίλογο της έκθεσής μας.
Γενικά σχόλια και σκέ- Αυτή είναι η διαδρομή που ακολουθώ κάθε
ψεις για τη διαδρομή πρωί για το γυμνάσιο. Απέχει αρκετά από το σπίτι μου,
αλλά έχει ενδιαφέρον, καθώς συναντώ διάφορα σημεί-
α, που είναι αντιπροσωπευτικά της πόλης μου. Είμαι
σίγουρος ότι με την πάροδο του χρόνου, θα γίνει μια
συνήθεια, όπως και η προηγούμενη προς το δημοτικό
σχολείο.
54

ΠΡΟΛΟΓΟΣ → Εισαγωγή γενικά στη νέα μου διαδρομή

στο γυμνάσιο
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ → Περιγράφω τη διαδρομή, προσέξτε:

κατά χρονική σειρά: στην αρχή
στη συνέχεια, στο τέλος, κ.ά.
→ Ποιο δρόμο ακολουθώ;
→ Τι βλέπω/Ποιους συναντώ;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ → Γενικό σχόλιο για τη διαδρομή
Το πρώτο μου διαγώνισμα
Πρόλογος εισαγωγή γενικά στις διαφορετικές

συνθήκες του γυμνασίου
Τα νέα δεδομένα στο γυμνάσιο Πηγαίνοντας στο γυμνάσιο ο μαθητής

Τα διαγωνίσματα της πρώτης γυμνασίου καλείται να προσαρμο-
στεί σε μια σειρά νέων δεδομένων. Ένα από
αυτά είναι όχι μόνο η οργάνωση της διδασκα-
λίας, - πολλοί καθηγητές, διαφορετικοί για το
κάθε μάθημα – αλλά και ο τρόπος εξέτασης
των μαθητών σε κάθε μάθημα. Συχνά, ο κα-
θηγητής θέτει ένα διαγώνισμα, προκειμένου
να αξιολογήσει τις γνώσεις των μαθητών στο
μάθημά του.
Κύριο θέμα
Πώς περιγράφω την εμπειρία μου από το πρώτο μου διαγώνισμα;

Αναφέρω:
H Σε ποιο μάθημα έγραψα διαγώνισμα;
H Πώς ένιωσα όταν το πρωτοάκουσα ότι θα γράψω διαγώνισμα;
H Ποια ήταν η διαδικασία του διαγωνίσματος;(κόλλες, διάρκεια, κ.ά).
H Πώς μου φάνηκαν τα θέματα;
H Πώς αντέδρασαν οι υπόλοιποι συμμαθητές μου;
55
H Ποια ήταν η απόδοσή μου;

H Σκέψεις και συναισθήματα για το διαγώνισμα.
Γι’ αυτό το διαγώνισμα, λοιπόν, μας είχε μιλήσει η
Οι υποδείξεις τη φιλόλογός μας από την αρχή της σχολικής χρονιάς. Μας
καθηγήτριας για τόνιζε ότι θα έπρεπε να είμαστε προσεκτικοί κατά τη διάρ-
το διαγώνισμα. κεια του μαθήματος, να ικανοποιούμε κάθε μας απορία,
προκειμένου να είμαστε πανέτοιμοι για το διαγώνισμα στο
Τα συναισθήματά
μάθημα της ιστορίας. Κανένας μας δεν είχε την εμπειρία
μου.
κάποιου διαγωνίσματος. Προσωπικά ή λέξη και μόνο μού
προκαλούσε λόγω του επίσημού της χαρακτήρα, άγχος, Βέ-
βαια, η καθηγήτριά μας είχε διευκρινίσει ότι θα γνωρίζαμε
την ημέρα της γραπτής μας αυτής εξέτασης, οπότε αυτό μας
καθησύχαζε.
Μια μέρα, λοιπόν, η καθηγήτριά μας, έχοντας ολο-
κληρώσει ένα δύσκολο κεφάλαιο, μας ανακοίνωσε ότι την
επόμενη ημέρα θα γράφαμε διαγώνισμα πάνω σε αυτό το
μάθημα. Θα ήταν το πρώτο μας διαγώνισμα, καθώς κανένας
άλλος καθηγητής δεν είχε προγραμματίσει αντίστοιχη εξέ-
Πώς αντέδρασε η
τάξη στην ανακοί- ταση για το δικό μας τμήμα τουλάχιστον. Ακούγοντας τα λό-
νωση του διαγωνί- για της καθηγήτριας, στην τάξη κυριάρχησε η απόλυτη σιω-
σματος. πή, που πρόδιδε το άγχος και τη φοβία όλων ενόψει αυτής
της γραπτής αξιολόγησης. Όλοι μας είχαμε δυσκολευτεί σε
αυτό το μάθημα και αυτό είχε φανεί από τις πολλές απορίες
που είχαμε στην διάρκεια των παραδόσεων. Σκεφτόμουν ότι
θα έπρεπε να αφιερώσω όλο μου το απόγευμα στο διά-
βασμα του κεφαλαίου της ιστορίας, προκειμένου να καλύ-
ψω όλα μου τα κενά και να είμαι πανέτοιμος για την επόμενη
Τα συναισθήματά
ημέρα. Ήμουν διατεθειμένος να το κάνω, αλλά αγωνιούσα
μου
για τη φύση των ερωτημάτων και την όλη διαδικασία του δι-
αγωνίσματος, καθώς δεν την είχα βιώσει ποτέ έως τότε.
Η ημέρα του δια- Αφού, λοιπόν, προετοιμάστηκα όσο καλύτερα μπο-
γωνίσματος ρούσα, πήγα στο σχολείο, έχοντας στο νου μου μόνο το δια-
γώνισμα της ιστορίας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα ιστορία
είχαμε την τρίτη διδακτική ώρα και στα διαλείμματα που με-
σολάβησαν, το θέμα που συζητούσαμε ήταν το διαγώνισμα.
Άλλοι είχαν διαβάσει πολύ, άλλοι λιγότερο και άλλοι κα-
θόλου. Αυτοί οι τελευταίοι ήταν και οι πιο ευδιάθετοι. Χτυ-
56
πώντας το κουδούνι για την τρίτη ώρα, όλοι μπήκαμε στην

Η διαδικασία τάξη περιμένοντας με αγωνία αλλά και περιέργεια την κα-
θηγήτριά μας. Η καθηγήτρια εμφανίστηκε κρατώντας λευκές
κόλλες. Μας μοίρασε τις κόλλες λέγοντάς μας να απομακρύ-
νουμε τα βιβλία μας. Στις κόλλες ήταν γραμμένες οι εκφω-
νήσεις των ασκήσεων, ενώ υπήρχε και ο προβλεπόμενος
κενός χώρος για τις απαντήσεις μας. Η φιλόλογος μας ευ-
χήθηκε καλή επιτυχία, σημειώνοντας ότι έχουμε σαράντα
πέντε λεπτά στη διάθεσή μας.
δ΄ παράγραφος
Στην κορυφή της σελίδας έγραφε με κεφαλαία, έντο-
Τα συναισθήματά να γράμματα: «∆ιαγώνισμα στο μάθημα της Ιστορίας».
μου, καθώς γρά- Μόλις το είδα, η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά. Προσπάθη-
φω το διαγώνισμα. σα, όμως, να διατηρήσω την ψυχραιμία μου και να διαβάσω
με ηρεμία τα ζητούμενα των ερωτήσεων. Τα θέματα ήταν
Τα θέματα
συνολικά τέσσερα και μου φαίνονταν απόλυτα κατανοητά.
Ήταν μέσα στις δυνατότητές μου και η μόνη μου έννοια ήταν
ο χρόνος. «Θα προλάβω να απαντήσω», σκεφτόμουν. Χωρίς
να χάνω στιγμή, άρχισα να γράφω. Ξεκίνησα από το ερώτη-
Οι συμμαθητές μα που γνώριζα καλά και άφησα για το τέλος εκείνο που με
μου. δυσκόλευε λίγο περισσότερο. Κάποια στιγμή, κοίταξα γύρω
μου και πρόσεξα τους συμμαθητές μου: άλλοι έγραφαν με
προσήλωση και άλλοι κοιτούσαν έξω απ’ το παράθυρο περι-
μένοντας να περάσει η ώρα. Ένα συμμαθητής μου στριμωγ-
Ένα χαρακτηριστι-
μένος σε μια γωνία προσπαθούσε να αντιγράψει από το
κό περιστατικό.
βιβλίο τις απαντήσεις, παίρνοντας χίλιες δυο προφυλάξεις.
Όμως δεν μπόρεσε να ξεφύγει από το ερευνητικό βλέμμα
της καθηγήτριάς μας, η οποία του πήρε την κόλλα κάνο-
ντάς του αυστηρή παρατήρηση. Το κλίμα στην αίθουσα ήταν
ηλεκτρισμένο. Με το που χτύπησε το κουδούνι, η καθηγή-
τρια συγκέντρωσε τις κόλλες, παρά τις διαμαρτυρίες ορι-
σμένων μαθητών που δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν τις
απαντήσεις τους.
ε΄ παράγραφος
Ευτυχώς, είχα προλάβει να απαντήσω στα ερωτή-
ματα, αλλά δεν ήξερα εάν είχα απαντήσει επαρκώς. Μετά
Η επίδοση και τα
την ώρα αυτή του διαγωνίσματος, η χαρούμενη διάθεση ε-
συναισθήματά μου.
πανήλθε στην τάξη και η μέρα συνεχίστηκε. Μετά από μια
εβδομάδα η καθηγήτρια έχοντας διορθώσει τα διαγωνί-
σματα, τα έφερε στην τάξη. Ο βαθμός μου ήταν αρκετά
καλός και τα λάθη μου όχι ιδιαίτερα σοβαρά. Χάρηκα πολύ
από την απόδοσή μου και, έχοντας βιώσει την εμπειρία του
διαγωνίσματος, έδιωξα κάθε ανασφάλεια για το επόμενο.
57
Ίσα – ίσα που ανυπομονούσα κιόλας, για να γράψω ακόμη

καλύτερα.
Επίλογος γενικά σχόλια και εντυπώσεις από το

πρώτο μου διαγώνισμα
Ας δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε τον επίλογο.
Γενικό συμπέρασμα για το πρώ- Το πρώτο μου, λοιπόν, διαγώνισμα εξελί-

το μου διαγώνισμα χθηκε σε μια πολύ καλή εμπειρία, που μου έδωσε
αισιοδοξία για τα επόμενα διαγωνίσματα. Βέβαια,
πριν από κάθε διαγώνισμα εξακολουθώ να νιώ-
θω νευρικότητα, που την ξεχνώ όμως, όταν το
αποτέλεσμα με δικαιώνει.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ → Εισαγωγή στον τρόπο εξέτασης των

μαθητών στο γυμνάσιο.
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ → Το διαγώνισμα

Περιγράφω:
τη διαδικασία του διαγωνίσματος
τα συναισθήματά μου
κάποιο περιστατικό κατά τη διάρκειά
του
την επίδοσή μου σε αυτό
ΕΠΙΛΟΓΟΣ → Γενική εντύπωση από το διαγώνισμα

58
Ε. Κριτήριο αξιολόγησης
Παιδιά, σ’ αυτό το σημείο σας δίνουμε ένα κριτήριο αξιολόγησης για συμπληρωματική εξάσκη-
ση πάνω σε λεξιλογικές ασκήσεις και σε ανάπτυξη θεμάτων έκθεσης. Οι απαντήσεις του κρι-
τηρίου βρίσκονται στη σελίδα 62.
Καλή επιτυχία!!!
H EKΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Η Χριστιανική θρησκεία και η Ελληνική πνευματική κληρονομιά αποτελούν τα

κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία του πολιτισμού και μάλιστα της παιδείας του Βυζαντί-
ου. Η Εκκλησία πρωτοστάτησε στο χώρο της εκπαίδευσης αναλαμβάνοντας εξολο-
κλήρου σχεδόν όχι μόνο την οργάνωση, τη στελέχωση και τη λειτουργία της, αλλά και
την οικονομική επιχορήγησή της. Στο δύσκολο αυτό έργο οι ενοριακές επιτροπές δε-
χόταν συχνά τη συνεργασία των κοινοτήτων.
Η ΣΤΟΙΧΕΙΩ∆ΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ,που δεν ήταν υποχρεωτική, άρχιζε από

το έβδομο έτος της ηλικίας του παιδιού και ήταν τριετής. Τα « ιερά γράμματα
»,όπως ονομαζόταν αυτό το στάδιο ,έδιναν τη δυνατότητα στο μικρό μαθητή να έλθει
για πρώτη φορά σε επαφή με θρησκευτικά κείμενα (Παλαιά και Καινή ∆ιαθή-
κη,Ψαλτήρι και άλλα ) και να μάθει με τη βοήθειά τους το αλφάβητο, συλλαβισμό, α-
νάγνωση και γραφή. Η διδασκαλία συμπληρωνόταν με τη βυζαντινή μουσική, τα θρη-
σκευτικά και την ιστορία. Τα μαθήματα διδάσκονταν από κληρικούς και μοναχούς κυ-
ρίως ,σε χώρους που παραχωρούσαν οι εκκλησίες ή τα μοναστήρια. Οι ιδιωτικοί δι-
δάσκαλοι που δίδασκαν στα σπίτια ήταν γνωστοί ως «παιδαγωγοί».
Η ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ άρχιζε από τα δέκα χρόνια του μαθητή και διαρ-
κούσε τέσσερα έως πέντε έτη. Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης εμπλουτίζονταν με
«τα των Ελλήνων γράμματα», με τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογο-
τεχνίας. Άλλα μαθήματα ήταν η Ιστορία, η Φυσική ( βοτανική, ζωολογία, γεωγραφία
), η Μουσική, η Γεωμετρία, η Αστρονομία και η Σημειογραφία. Οι «φοιτητές» παρα-
κολουθούσαν τις παραδόσεις των ειδικών καθηγητών, ρητόρων, φιλοσόφων, γραμμα-
τικών και σημειογράφων στα διδασκαλεία που λειτουργούσαν υπό τη μέριμνα της Εκ-
κλησίας σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας.
Η ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ήταν πρωταρχικό μέλημα του κράτους. Ο Θε-

οδόσιος Β΄ ίδρυσε το 425 το Πανεπιστήμιο Κωνσταντινουπόλεως, όπου παραδίδο-
νταν μαθήματα αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, λατινικών, ρητορικής,
φιλοσοφίας και δικαίου. Ανώτατες και πανεπιστημιακές σχολές ιδρύθηκαν και λει-
τουργούσαν με τη φροντίδα του κράτους στην Αλεξάνδρεια, τη Βηρυτό ,την Αθήνα ,
τη Θεσσαλονίκη τη Νίκαια και φυσικά στην Κων/πολη ,όπως και σε άλλες πόλεις της
59
Αυτοκρατορίας. Οι νέες επιστήμες όπως η ιατρική και τα μαθηματικά συμπλήρωναν

σταδιακά τις ήδη διδασκόμενες. Το έργο της εκπαίδευσης βοηθούσαν εκτός από τους
εκπαιδευτικούς και οι πλούσιες βιβλιοθήκες ,δημόσιες ,ιδιωτικές και μοναστηριακές,
όπως η βιβλιοθήκη του Πατριάρχη Φωτίου. Αξιοσημείωτη είναι η προσφορά των μο-
ναχών και στον τομέα της αντιγραφής έργων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ορισμέ-
να από τα οποία διασώθηκαν χάρη στη δική τους πρωτοβουλία.
Είναι γενική διαπίστωση ότι η Βυζαντινή παιδεία συνετέλεσε ουσιαστικά όχι

μόνο στη διαμόρφωση του ιδιαίτερου χαρακτήρα του βυζαντινού πολιτισμού αλλά και
στη διατήρηση και διάδοση της Χριστιανικής και της Ελληνικής ανθρωπιστικής παι-
δείας.
(www.pedia.gr)
Παρατηρήσεις
Α) Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου
1) Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της παιδείας του Βυζαντίου;
2) Ποιες είναι ο βαθμίδες της βυζαντινής εκπαίδευσης;
3) Να αποδώσετε περιληπτικά την τέταρτη παράγραφο του κειμένου.
Β) Γλωσσικές ασκήσεις
1) Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά επιλέγοντας την κατάλληλη από τις λέξεις

που δίνονται στο πλαίσιο.
εκμάθηση, καλλιέργεια, καταρτιστεί, γνωστικό, εμπεδώσει, αποστηθίζει, κατανοήσει.
1) Έχει διακριθεί όχι μόνο για το υψηλό…………………… του επίπεδο, αλλά και για την
ιδιαίτερη ψυχική του …………………………. .
2) Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να ………………………….. σε ένα άγνωστο σε

εκείνον, τομέα.
3) Έλυσε την άσκηση σωστά, καθώς είχε …………………………. τη θεωρία.
4) Όταν τον δυσκολεύει ένα μάθημα, δεν μπαίνει στη διαδικασία να το ………………….,
αλλά το ……………………… .
5) Η ………………… ξένων γλωσσών είναι απαραίτητη στις μέρες μας.

60
2) Κάντε τις παρακάτω αντιστοιχίσεις, ώστε να προκύψουν τα σωστά ζεύγη λέξεων.
ελλιπής παιδεία
συμπληρωματική μόρφωση
συνεπής μαθητής
επαρκής κατάρτιση
κλασική ύλη
3) Συμπληρώστε τα κενά των παρακάτω προτάσεων επιλέγοντας την κατάλληλη λέ-

ξη από την αντίστοιχη στήλη.
1. Η ……………… μου δε μου επιτρέπει να σου μιλήσω άσχημα. αγωγή

διαγωγή
2. Η ………………. του κάθε λαού είναι ξεχωριστή. καλλιέργεια

κουλτούρα
3. Ο ………….. της Ε’ τάξης ∆ημοτικού είναι πολύ αυστηρός. καθηγητής

δάσκαλος
4. Η ………………. διδασκαλίας είναι αρκετά ευρύχωρη. τάξη

αίθουσα
5. Οι μαθητές δίνουν εξετάσεις για την εισαγωγή τους

στην τριτοβάθμια ……………………… . παιδεία
Γ) Παραγωγή λόγου
Γράψτε μια επιστολή σε ένα φίλο σας περιγράφοντάς του μια μέρα που πήγατε αδιά-
βαστος σε ένα μάθημα.
61
Στ. Απαντήσεις
Λεξιλογικές ασκήσεις
1. αμάθεια ≠ γνώση/μάθηση εκπαίδευση ≠ Απαιδευσία

άσκηση ≠ τεμπελιά μάθηση ≠ Αμάθεια
γνώση ≠ αμάθεια/άγνοια μελέτη ≠ Τεμπελιά
μόρφωση ≠ αμορφωσιά
παιδεία ≠ απαιδευσία
πρόοδος ≠ καθυστέρηση
2. åðéìåëÞò → ìáèçôÞò π.χ. Ο Νίκος είναι ο πιο επιμελής μαθητής της τάξης.
óýã÷ñïíï → ó÷ïëåßï π.χ. ΄Ενα χαρακτηριστικό του σύγχρονου σχολείου
είναι η διαμόρφωση του χαρακτήρα του νέου.
åíäéáöÝñïí → ìÜèçìá π.χ. Θεωρώ την Ιστορία ως το πιο ενδιαφέρον μάθη-
μα.
óõíåñãÜóéìïò → êáèçãçôÞò π.χ. Ο καθηγητής των μαθηματικών είναι πολύ συνερ-
γάσιμος.
3. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα ó÷ïëéêÜ εγχειρίδια. Είναι απαράδεκτο βιβλία γυ-
μνασίου ή ëõêåßïõ να είναι γραμμένα με τέτοιο δυσνόητο τρόπο, ώστε το íüçìá κάθε
παραγράφου να καταντά γρίφος και για τους êáèçãçôÝò / äéäÜóêïíôåò και για τους
ìáèçôÝò / äéäáóêüìåíïõò. Είναι γνωστό σε όλους ότι τα Γυμνάσια και τα Λύκεια είναι
βαθμίδες της ÌÝóçò εκπαίδευσης και δε θα πρέπει ούτε απαιτούν ούτε και προσφέ-
ρουν γνώσεις τόσο υψηλής στάθμης που να μην ανταποκρίνονται στην ηλικία των μαθη-
τών.
4. Ðñùôüôõðåò ÐáñÜãùãåò
επιστήμη Επιστημονικός, επιστήμονας
εργάζομαι εργασιακός, εργασία
πειθαρχία απειθαρχία, απείθαρχος, πειθαρχημένος
εξετάζω εξέταση, εξετάσεις, εξεταστής, εξεταζόμενος, εξεταστικός
διδάσκω διδάσκων (= διδάσκαλος → δάσκαλος), διδακτικός, διδασκαλείο
62
5.
σχολείο = εκπαιδευτήριο
μαθητής = εκπαιδευόμενος
μαθαίνω = γνωρίζω
δάσκαλος = διδάσκαλος
κατανόηση = εμπέδωση
απορία = αμφιβολία
διάλειμμα = διακοπή
εκδρομή = ταξίδι
απουσία = έλλειψη
6.
σχολείο, εκπαιδεύω, σχολικός, μελετώ, σχόλασμα, παιδαγωγός, σχολιαρούδι.
Οι λέξεις που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια λέξεων είναι οι εξής: εκπαιδεύω, μελε-
τώ, παιδαγωγός.
7.
μαθαίνω: μάθηση
διαβάζω: διάβασμα
αφομοιώνω: αφομοίωση
εμπεδώνω: εμπεδώνω
ενημερώνομαι: ενημέρωση
εκπαιδεύομαι: εκπαίδευση
διδάσκω: διδασκαλία
αντιλαμβάνομαι: αντίληψη
8.
προσπάθεια: προσπαθώ
διεύθυνση: διευθύνω
αντίδραση: αντιδρώ
γραφή: γράφω
κόπος: κοπιάζω
διόρθωση; διορθώνω
αξιολόγηση: αξιολογώ
διάκριση: διακρίνω
Απαντήσεις ακροστιχίδας
1. ΕΠΑΙΝΟΣ
2. ΚΙΜΩΛΙΑ
3. ΠΡΟΑΥΛΙΟ
4. ΑΠΟΣΤΗΘΙΣΗ
5. Ι∆ΙΩΤΙΚΗ
6. ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ
7. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
63
8. ΥΠΗΡΕΣΙΑ
9. ΣΧΟΛΕΙΟ
10. ΗΘΟΣ
Απαντήσεις κριτηρίου αξιολόγησης

Α)
1)
Τα χαρακτηριστικά στοιχεία της παιδείας του Βυζαντίου είναι η χριστιανική
θρησκεία και η ελληνική πνευματική κληρονομιά. Η Εκκλησία αποτελούσε τον κύριο
ρυθμιστικό παράγοντα στο χώρο της εκπαίδευσης.
2)
Η βυζαντινή εκπαίδευση περιελάμβανε τρεις βαθμίδες:
H Τη στοιχειώδη, που ήταν τριετής και οι μαθητές μάθαιναν το αλφάβητο, το
συλλαβισμό, την ανάγνωση και τη γραφή.
H Τη μέση, που ήταν τετραετής, κατά την οποία οι φοιτητές παρακολουθού-
σαν τις παραδόσεις ειδικών καθηγητών και έρχονταν σε επαφή με την Ι-
στορία, τη Φυσική, τη Μουσική, τη Γεωμετρία, την Αστρονομία και τη Ση-
μειογραφία.
H Την ανώτατη, που περιελάμβανε τις πανεπιστημιακές σχολές και παραδίδο-
νταν μαθήματα αρχαίας ελληνικής γλώσσας, ρητορικής, φιλοσοφίας και δι-
καίου.
3)
Η Ανώτατη Εκπαίδευση ήταν το πρωταρχικό μέλημα του κράτους. Το 425 ι-
δρύθηκε το Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης, όπου παραδίδονταν μαθήματα ελλη-
νικής γλώσσας, φιλοσοφίας και δικαίου. Πανεπιστημιακές σχολές λειτουργούσαν σε
πολλές άλλες πόλεις τη βυζαντινής αυτοκρατορίας, όπου διδάσκονταν οι νέες επι-
στήμες της ιατρικής και των μαθηματικών παράλληλα με αυτές που ήδη υπήρχαν. Οι
δημόσιες και βιβλιοθήκες προωθούσαν με το πλούσιο υλικό τους την παροχή της
γνώσης.
Β)
1) Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά επιλέγοντας την κατάλληλη από τις λέ-

ξεις που δίνονται στο πλαίσιο.
εκμάθηση, καλλιέργεια, καταρτιστεί, γνωστικό, εμπεδώσει, αποστηθίζει, κατανοήσει.
1) Έχει διακριθεί όχι μόνο για το υψηλό γνωστικό του επίπεδο, αλλά και για την ι-
διαίτερη ψυχική του καλλιέργεια.
64
2) Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να καταρτιστεί σε ένα άγνωστο σε εκεί-

νον, τομέα.
3) Έλυσε την άσκηση σωστά, καθώς είχε εμπεδώσει τη θεωρία.
4) Όταν τον δυσκολεύει ένα μάθημα, δεν μπαίνει στη διαδικασία να το κατανοήσει,
αλλά το αποστηθίζει .
5) Η εκμάθηση ξένων γλωσσών είναι απαραίτητη στις μέρες μας.
2)
ελλιπής παιδεία
συμπληρωματική μόρφωση
συνεπής μαθητής
επαρκής κατάρτιση
κλασική ύλη
3)
1. Η αγωγή μου δε μου επιτρέπει να σου μιλήσω άσχημα. αγωγή

διαγωγή
2. Η κουλτούρα του κάθε λαού είναι ξεχωριστή. καλλιέργεια

κουλτούρα
3. Ο δάσκαλος της Ε’ τάξης ∆ημοτικού είναι πολύ αυστηρός. καθηγητής

δάσκαλος
4. Η αίθουσα διδασκαλίας είναι αρκετά ευρύχωρη. τάξη

αίθουσα
5. Οι μαθητές δίνουν εξετάσεις για την εισαγωγή τους

στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. παιδεία
∆)
Αγαπητέ Γιάννη,
ελπίζω να είσαι καλύτερα από την τελευταία φορά που σου έγραψα και να έ-
χει υποχωρήσει η ίωση που σε ταλαιπωρούσε. Μη στενοχωριέσαι που πήγες αδιάβα-
στος στο σχολείο μια μέρα. Είχες άλλωστε, σοβαρή δικαιολογία. Εγώ τις προάλλες
πήγα αδιάβαστος στο μάθημα της φυσικής χωρίς καμία δικαιολογία και οφείλω να
ομολογήσω ότι ένιωσα πολύ άσχημα.
65
Αλλά ας τα πάρω τα πράγματα από την αρχή. Η Τετάρτη από άποψη προγράμμα-
τος μαθημάτων στο σχολείο αποτελεί μια δύσκολη ημέρα για μένα. Ο λόγος; Γιατί
πρέπει να προετοιμαστώ για δύο δύσκολα μαθήματα, τη φυσική και την ιστορία. Στην
ιστορία, μάλιστα, βρισκόμασταν σε δυσκολονόητο κεφάλαιο, που από την πρώτη στιγ-
μή που το παρέδωσε η καθηγήτρια στην τάξη, ήξερα ότι θα με δυσκολέψει να το αφο-
μοιώσω. Μία μέρα πριν, την Τρίτη, δηλαδή, ξεκίνησα να διαβάζω την ιστορία και, θέ-
λοντας να καταλάβω βαθύτερα ορισμένα σημεία της, αφιέρωσα πολύ χρόνο, χωρίς να
το καταλάβω. Έτσι, η ώρα πέρασε, έφθασε το βράδυ και εγώ δεν είχα ασχοληθεί κα-
θόλου με τη φυσική. Κουρασμένος καθώς ήμουν, ξάπλωσα και δεν πίεσα τον εαυτό
μου να διαβάσει, διότι σκεφτόμουν ότι καθώς ο καθηγητής με είχε εξετάσει προφο-
ρικά πρόσφατα, δε θα «διέτρεχα» αντίστοιχο «κίνδυνο».
Την επόμενη μέρα, λοιπόν, αφού περνά η πρώτη ώρα της ιστορίας, φθάνει τη
ώρα της φυσικής. Περιμένουμε το φυσικό, έναν ήσυχο, ευγενικό άνθρωπο, όχι ιδιαί-
τερα απαιτητικό κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Συνήθιζε να υποβάλλει δύο με
τρεις ερωτήσεις σε έναν μαθητή, συμβουλευόμενος τον κατάλογό του και συνέχιζε με
την παράδοση του επόμενου κεφαλαίου. Έτσι, φανταζόμουν ότι θα γινόταν και εκείνη
την ημέρα. Ο καθηγητής μας, όμως, μπήκε στην τάξη και η όψη του ήταν διαφορετική
από άλλες φορές. Έμοιαζε να έχει εκνευριστεί από κάτι και δήλωσε ότι θα μας εξέ-
ταζε όλους προφορικά στο μάθημα, καθώς ήθελε να διαπιστώσει το επίπεδο της τά-
ξης ενόψει το διαγωνίσματος, που προγραμμάτιζε.
Όπως καταλαβαίνεις, μόλις το άκουσα αυτό, αγχώθηκα. ∆εν ήξερα τι να κάνω.
∆εν είχα προλάβει να διαβάσω τίποτε. Ο καθηγητής άρχιζε να φωνάζει αλφαβητικά
τα ονόματα και να υποβάλλει διάφορες ερωτήσεις. Καθώς άκουγε τους μαθητές, πα-
ράλληλα σημείωνε. Και φθάνει στο δικό μου όνομα: «Παπαδόπουλος;», ρωτά. «Πα-
ρών κύριε», απαντάω διστακτικά. Ούτε θυμάμαι τι με ρώτησε. Άλλωστε λίγη σημασία
έχει. Κοκκίνισα από την ντροπή, έσκυψα ταπεινά το κεφάλι μου, δείχνοντας την ά-
γνοιά μου και παρέμεινα έτσι σιωπηλός. «Μάλιστα», είπε ο καθηγητής και συνέχισε
στον επόμενο μαθητή.
Εκείνη τη στιγμή ένιωθα μεγάλη αμηχανία. Ήταν η πρώτη φορά που πήγαινα α-
διάβαστος σε κάποιο μάθημα και σκεφτόμουν τι επιπτώσεις θα είχε αυτό στην τελική
βαθμολογία μου. Βέβαια, δεν ήμουν ο μόνος που δεν απάντησε στις ερωτήσεις του
καθηγητή, αλλά αυτό δε με παρηγορούσε. Χτυπώντας το κουδούνι, πλησίασα τον κα-
θηγητή μου και, χωρίς διάθεση απολογίας, του είπα απλά ότι κάτι τέτοιο δε θα επα-
ναλαμβανόταν. Εκείνος μου τόνισε ότι ο καλός μαθητής πρέπει να είναι πάντα διαβα-
σμένος και μου έδωσε ελπίδες, λέγοντάς μου ότι το διαγώνισμα είναι εκείνο που θα
παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της βαθμολογίας μου. Όλες τις επόμενες
ώρες στο σχολείο ήμουν παρών – απών. Το σώμα μου βρισκόταν στην αίθουσα και το
μυαλό μου στο διαγώνισμα της Φυσικής. Ήθελα πολύ να γράψω καλά και να ξεχαστεί
το μεμονωμένο γεγονός της αδιαβασιάς μου.
Επιστρέφοντας στο σπίτι, το πρώτο πράγμα που έκανα, για να νιώσω καλύτε-
ρα, ήταν να διαβάσω έστω και καθυστερημένα το μάθημα της φυσικής. ∆εν ήθελα να
αφήσω κανένα κενό για το διαγώνισμα. Έτσι, που λες φίλε μου, βλέπεις που μια φορά
πήγα αδιάβαστος σε μάθημα και έγινε αντιληπτό! Θα τα ξαναπούμε, περιμένω νέα
σου,
66
Με αγάπη,
ο φίλος σου ο Γρηγόρης.

Enothta1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Enothta1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

A N M

Το τεύχος αυτό περιλαμβάνει τα εξής μέρη:

Α. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ : ΣΧΟΛΕΙΟ - ΜΑΘΗΤΗΣ

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

Λεξιλόγιο που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις βαθμίδες αυτές:

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

δασκαλισμός(=η νοοτροπία ή η συμπεριφορά που αρμόζει σε σχολαστικό δάσκαλο)

Καλό είναι να ξέρεις

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ Αντώνυμα

μάθηση (η) η διαδικασία μέσα αρχ. μανθάνω γνώση αμάθεια(=η έλλειψη

Καλό είναι να ξέρεις

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ

Καλό είναι να ξέρεις

ΕΝΝΟΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑ

1. Íá äþóåéò ôá áíôßèåôá ôùí åííïéþí ðïõ áíáëýïíôáé óôïõò ðßíáêåò :

Αμάθεια ≠ ................................. εκπαίδευση ≠ ....................... μόρφωση ≠ ..........................

2. ÊÜíå ôçí áíôéóôïé÷ßá :

(μÝóçò, ó÷ïëéêÜ, êáèçãçôÝò/äéäÜóêïíôåò, íüçìá, ìáèçôÝò / äéäáóêüìåíïé,

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα ....................................................... εγχειρίδια. είναι

4. Äþóå Ýíá, ôïõëÜ÷éóôïí, ðáñÜãùãï ãéá êÜèå ëÝîç :

5. Να δώσεις τα συνώνυμα των παρακάτω εννοιών:

σχολείο, εκπαιδεύω, σχολικός, μελετώ, σχόλασμα, παιδαγωγός, σχολιαρούδι.

7. Να γράψετε τα ουσιαστικά που προκύπτουν από τα παρακάτω ρήματα:

8. Να γράψετε τα ρήματα που προκύπτουν από τα παρακάτω ουσιαστικά:

Μπορείς να λύσεις την παρακάτω ακροστιχίδα; Ποια λέξη σχηματίζεται με τα

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

Από τα πρώτα γραπτά δημιουργήματα του ελληνικού πολιτισμού αποδεικνύεται ο

Οι ΄Ιωνες φιλόσοφοι θέτουν ως κέντρο των πρωτοποριακών τους αναζητήσεων

Ορόσημο για τον παγκόσμιο πολιτισμό και ειδικότερα για

Οι αρχαίοι Έλληνες ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την εύρε-

Από τον 5ο αιώνα που άρχισαν να ιδρύονται στην Αθήνα τα Γυμνάσια.

Το πρώτο στάδιο εκπαίδευσης ήταν της προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

Αφού το παιδί αποκτούσε αυτές τις στοιχειώδεις γνώσεις, ερχόταν σε επαφή

Μετά το δέκατο τέταρτο έτος οι έφηβοι μπορούσαν να παρακολουθήσουν

Στους Ελληνιστικούς χρόνους ( 3ος και 2ος αιώνας ) δε σημειώθηκαν σημαντικές

(Το υλικό αντλήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.pedia.gr)

Περιγραφή του Ελληνικού Εκπαιδευτικού συστήματος

Βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης

Το Λύκειο επιδιώκει την ολοκλήρωση των σκοπών της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα

Γενικά χαρακτηριστικά του Γυμνασίου

Ποια είναι η προσφορά του σχολείου στους μαθητές;

κοινωνικοποίηση μετάδοση γνώσεων

ανάπτυξη ανθρώπινου νου ηθική και ψυχική καλλιέργεια

Ο μορφωμένος είναι καλλιεργημένος. Έχει αυτογνωσία, ισχυρή θέληση, υ-

Προσαρμογή στο σχολείο και μαθησιακές δυσκολίες

Το ξεκίνημα του σχολείου οδηγεί το παιδί σε μια καινούρια

Και τα πορτοπαράθυρα των τοίχων

2. Από τις ∆ιδαχές

βρύσες ποτίζουν το σώμα, τα σχολεία όμως ποτίζουν την ψυ-

3. "Η έκδυσις και η ένδυσις γινέσθω όλων των μαθητών ενώπιον"

(...) Η αποταξία*, η απείθεια, η στάσις* και το ψεύδος θέ-

Από το βιβλίο του Αλ. ∆ημαρά,

4. "Ο καιρός των διαγωνισμών"

την τραντάζει. Ο Πόντος θα γίνει ελληνικό κράτος ανεξάρτητο - Ανεξάρτητη ∆ημο-

Ω, τι μαυρίλα ! ΄Ηταν ακριβώς εκείνο το κεφαλαίο που πηδούσε διαβάζοντας και

* εύτακτος = αυτός που αγαπά την τάξη, ο φρόνιμος (αντίθετο = άτακτος).

Βγαίνοντας από το σχολειό

(...) Η αποταξία, η απείθεια, η στάσις και το ψεύδος θέ-