You are on page 1of 104

æhn>f]t,hl8a'6L Pj+ ko{6g k'jf{wf/df xfd|f] k|of;,;du| bfr{'nfsf] ljsf;Æ

k|yd cfjlws lhNnf ljsf; of]hgff


-@)&@÷)&#—@)&^÷)&&_

klxnf] efu
lhNnf j:t'ut ljj/0f @)&@

lhNnf ljsf; ;ldlt, bfr{'nf


@)&@
b'O{ zAb
bfr{'nf lhNnfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&@ n] lhNnfsf] lrgf/L, lhNnf;DaGwL ljsf;sf ultaLlw,
xfn ;Ddsf hg;f+lVos, cfly{s, ;fdflhs, ef}lts k"jf{wf/, jg jftfj/0f, ;+:yfut Pj+
lhNnfsf] ;|f]t ;fwg ;DefJotf cfbL ljljw hfgsf/L xfzLn ug{ d2t ug]{5 . ;+sng Pjd\
k|zf]wg ul/Psf tYof°x? låtLo :t/sf ;|f]tx? jf6 k|fKt ePsf x'g\ . låtLo :t/sf
tYof°x?sf] ljZn]if0faf6 lhNnfsf] jt{dfg ca:yf ;lxt ;|f]t, ;fwg / ;DefJotfnfO{ a9L
eGbf a9L e/kbf]{ jgfpg] k|of; ul/Psf] 5, h;n]] t'ngfTds ?kdf lhNnf xfn sxfF / s'g
cj:yfdf 5 eGg] lgisz{ lgsfNb} cfufdL jif{x?df o;sfnflu s], s;/L n}hfg ;lsG5 eGg]
s'/fx? tkm{ 8f]¥ofpg O+lut u/]sf] 5 .
of] j:t'ut ljj/0f xfn} tof/ ug{ nfluPsf] bfr{'nf lhNnfsf] k|yd cfjlws lhNnf ljsf;
of]hgf th{'dfsf nflu ;d]t pkof]uL x'g]5 . o;sf cltl/Qm, lhNnf l:yt laleGg ;/sf/L,
u}}/;/sf/L sfo{nox?sf] of]hgf th'{df, sfof{Gjog / ljljw ljsf; sfo{qmdx?df ;d]t o;sf
tYofs+x?nfO{ pkof]u ug{ ;lsg] 5 . o;sf cltl/Qm lhNnf ;DalGw vf]h, cg';Gwfgsf ;fy}
lghL, /fli6«o, cGt/fli6«o :t/af6 lhNnfdf elaiodf k|fKt x'g ;Sg] nufgLnfO{ ;d]t
;sf/fTds k|efj kfg{ ;Sg]5 . bfr{'nf lhNnf ljsf;sf nflu x'g ;Sg] ;fgf–7"nf cfof]hgf
kl/of]hgfsf] ;DefAotf cWoog, th'{df nflu ;d]t of] lhNnf a:t'ut ljj/0f pkof]uL x'g
;Sg]5 . pko'Qm ;dodf t}of/ ul/Psf] of] lhNnf j:t'ut ljj/0fsf lalaw hfgsf/L Pa+
tYof°s} sf/0fn] klg lhNnfdf ;/sf/L, bft[;+:yf, lghL If]qsf] ;xeflutf ;lxt ljsf;
sfo{df cfufdL aif{x?df nufgL pNn]Vo dfqfdf a9g ;Sg] ;+efjgf ;d]t /xG5 .
lhNnf ljsf; ;ldltn] nfdf] ;dob]lv vfln /x]sf] of]hgfa4 ljsf;sfo{nfO{ k'gM lg/Gt/tf
lbg] sfo{ u/]sf] 5 . lålto :t/sf tYof° ;+sngdf, lhlj; bfr{'nf / o;;+u ;DjlGwt ;a}
sd{rf/Lx?, ljifout sfof{nox?sf] laz]if of]ubfgsf nflu pxfx?nfO{ wGoafb lbg rfxG5f} .
lhNnf l:yt ;/sf/L Pj+ u}/ ;/sf/L ;+:yfsf k|d'v, /fhg}lts bnsf k|ltgLlw, lzIfs,
a'l4lhaLx?x?sf] dxTjk"0f{ of]ubfgsf nflu wGoafb 6qmØfp5f}+ .

n'lAagL ;fdflhs ljsf; s]Gb|


;lGwvs{ ^,c3f{vfFrL
ljifo ;"rL
efu ! -Ps_ M kl/ro
!=! j:t'l:ylt ljj/0f e"ldsf
!=@ j:t'l:ylt ljj/0f p2]Zo
!=#= j:t'l:ylt ljj/0f ljlw
!=$ cWoogsf l;dfx?

efu @ -b'O{_ M ef}uf]lns ljj/0f


@=! lhNnfsf] gfdfs/0f
@=@= lhNnfsf] ef}uf]lns cj:yf
@=# /fhg}lts tyf k|zf;lgs ljefhg
@=$ e" pkof]u
@=% xfjfkfgL
@=^ df6f]
@=& ;+efljt e" Ifo If]q
@=* k|d'v gbL, tfn / u'kmfx?
@=( ko{6lso, wfld{s, kf}/fl0fs dxTjsf :yfgx?
@=!)= ;dy/ e"efu jf k|b]z
@=!!= kxf8L e'efu jf k|b]z
@=!@= n]sfnL e"efu jf k|b]{z
@=!#= lxdfnL e"efu jf k|b]{z
@=!$=jgh+un
@=!%= bfr{'nf lhNnfdf kfO{g] ag:kltx?
@=!^= bfr{'nfdf kfOg] hl8a'l6x?

efu # --ltg_ M hg;+Vof


#=! cfwf/e"t hg;f+lVos ljz]iftf
#=@=hg;+Vof ljj/0f
#=#= hg;+Vofsf] cfsf/, kl/jt{g / j[l4b/
#=$= pd]/ut hg;+Vofsf] ljj/0f
#=%= lnu+ tyf kfFr jif{sf] pd]/ ;d"xsf] hg;+Vof
#=^= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof
#=&= lj=;= @)%* cg';f/ hfthfltsf] hg;+Vof
#=*=hg;+Vofsf] cfsf/ / If]q
#=(=pd]/;d'x cg';f/ 3/kl/jf/sf] d'nL
#=!)=3/d"nL ;+usf] gftf ;DaGwsf] ljj/0f
#=!!=wd{ cg';f/sf] hg;+Vof
#=!@= gful/stfsf] cfwf/df hg;+Vofsf] ljj/0f
#=!#=kfFr aif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{ pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
#=!$= kfFr aif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{ pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
#=!%= kfFr aif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{ pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
#=!^=klxnf] ljjfxsf] pd]/
#=!&=bfr'{nfdf a;f]af; ug{] ljb]lzx? a:g] sf/0fx?
#=!*=bfr{'nfdf af]lng] dfqLefiffsf] ljj/0f
#=!(=bfr{'nfdf af]lng] bf];|f] efiff
#=@)=j;fO{;/fO{ tyf ultlzntf
#=@!=wd{sf] cfwf/df hg;+Vof
#=@@=uf=lj=;=cg';f/
#=@#=:jf:Yo ;'ljwfsf] ljj/0f
#=@$=ef}lts ljj/0f
#=@%=alQsf ;|f]tx?

efu $ -rf/_ M cfly{s cj:yf


$=! lhNnfsf] cy{tGqsf] ;+/rgfut :j?
$=@ /f]huf/Lsf] cj:yf /f]huf/Lsf]
$=#=d'Vo pTkfbg s[lif ks]6 If]qx?sf] ljj/0f
$=$= cfly{s ?kn] pRr ljkGgtf ePsf :yfgx?sf] ljj/0f M–
$=%= lhNnfsf] cfly{s ultljlw / ahf/ ;Gt'ng
$=^= lhNnfsf] cfly{s ljsf;sf nflu / pBd ljsf;df nufgL ug{ ;lsg] ;Defjgf

efu % -kfFr_ M ;fdflhs cj:yf


%=! lzIff tyf dfgj ljsf;
%=@= lhNnfsf] z}lIfs ljj/0f
%=#= :jf:Yo tyf kf]if0f
%=#=! :jf:Yo ;]jfsf nfuL ;+:yfut k|of;
%=$= vfg]kfgL tyf ;/;kmfO / 9n lgsf;
%=% dlxnf, afnaflnsf / nlIft ju{
%=%=! dlxnf tyf jfnjflnsfx?sf] ;fdflhs tyf cfly{s cj:yf

efu ^ -5_ M ef}lts k"jf{wf/


^=! oftfoft
^=@ oftfoft
^=#= ef}lts of]hgf / cfjf;
^=$ l;+rfO{ k|0ffnL
^=% j}slNks phf{
^=^= ;"rgf, ;+rf/ / lj1fg k|ljlw
^=&= j:tL ljsf; / zx/Ls/0f pGd'v

efu & -;ft_ M lhNnfsf] jftfj/0fLo cj:yf


&=! jg Joj:yfkg ;DalGw ljj/0f
&=@ e" Jo:yfkg / ;+j]bglzntf
&=# ljkb hf]lvd Go"gLs/0f of]hgf
&=#=!ljkbsf] ;fdgf ug]{ Ifdtf tyf hgzlQm
&=#=@=ljkb hf]lvd :t/Ls/0f

efu * -cf7_ M ;+:yfut ljsf;


*=! ;+:yfut Ifdtf ljsf;
*=@ ljQLo ;|f]t tyf Ifdtf
*=# u}/ ;/sf/L ;+:yfx?
*=$ of]hgf tyf sfof{Gjog Ifdtf ljZn]if0f
*=% ;+:yfut ;dGjo tyf ;~hfn

cg';"rLx?
cg';"rL !=!M uflj; cg';f/ hg;f+lVos ca:yf
cg';"rL !=@ M hfthflt cg';f/ hg;+Vofsf] ljj/0f
cg';"rL=!=#= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof
cg';"rL !=$M a;fO{;/fO{{ tyf ultlzntfsf cfwf/df hg;+Vofsf] ljt/0f
cg';"rL !=% M ;+lIfKt z}lIfs ljj/0f
cg';"rL !=^ M uflj; cg';f/ vfg]kfgLsf] ;|f]tsf] ljj/0f
cg';"rL !=& M ljleGg uflj;sf kfl/jf/x?df rkL{sf] k|of]u

cg';"rL @M ;|f]t gSzfx?

tflnsfx?sf] ;"rL
tflnsf g+ !M lhNnfsf] e" pkof]usf] ljj/0f
tflnsf g= @= pd]/ut hg;+Vofsf] ljj/0f
tflnsf g= #= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof
tflnsf g= $= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof
tflnsf g= % hg;+Vofsf] cfsf/ / If]q
tflnsf g= ^= pd]/;d'x cg';f/ 3/kl/jf/sf] d'nL
tflnsf g= &=3/d"nL ;+usf] gftf ;DaGwsf] ljj/0f
tflnsf g= *= wd{ cg';f/sf] hg;+Vof
tflnsf g= (= gful/stfsf] cfwf/df hg;+Vofsf] ljj/0f
tflnsf g= !)= kfFr aif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{ pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs
ca:yf
tflnsf g= !!= kfFr aif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{ pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs
ca:yf
tflnsf g= !@= pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
tflnsf g= !# klxnf] ljjfxsf] pd]/
tflnsf g= !$= bfr'{nfdf a;f]af; ug{] ljb]lzx? a:g] sf/0fx?
tflnsf g= !%= bfr'{nfdf af]lng] efiff
tflnsf g= !^= bfr'{nfdf af]lng] bf];|f] efiff
tflnsf g= !&= j;fO{;/fO{ tyf ultlzntf
tflnsf g= !*=cfdfsf] pd]/ ;d'x cg';f/ d[t[x'g] afnaflnsfx?sf] ljj/0f
tflnsf g= !(= cfly{s ?kdf ;lqmo cfdfx?af6 ljut Ps aif{df lhljt hGdg]
afnaflnsfx?
tflnsf g=@)=vfgf ksfpg] O{Gwgsf] ;|f]tx?
tflnsf g= @!= alQsf ;|f]tx?sf] ljj/0f
tflnsf g= @@= d'Vo pTkfbg s[lif ks]6 If]qx?sf] ljj/0f
tflnsf g= @#=cfly{s ?kn] pRr ljkGgtf ePsf :yfgx?sf] ljj/0f M
tflnsf g= @$=cfly{s ultljlwdf of]ubfg / kl/0ffd
tflnsf g= @%=z}lIfs :t/sf] ljj/0f
tflnsf g= @^= kfFr aif{ eGbf dflysf] hg;+Vofsf] z}lIfs ljj/0f
tflnsf g= @&= lhNnfsf] z}lIfs ljj/0f
tflnsf g= @*= vfg] kfgLsf d'Vo >f]tx?sf] ca:yf
tflnsf g= @(=zf}rfnosf] k|of]usf] ca:yf / ljj/0f
tflnsf g=#)= ljleGg ;'lawf ePsf kl/jf/x?
tflnsf g+ #!M lhNnfsf] e" pkof]usf] ljj/0f
tflnsf g=#@M bfr{'nf lhNnfsf] ljsf;;+u ;DjlGwt ;:yfx?sf] ;+:yfut ljsf; ;DjlGw
ljj/0f
tflnsf g=##= lhNnfdf ;+rflnt :yfgLo u};;x?sf] ljj/0f

efu ! -Ps_ M
kl/ro
!=! j:t'l:ylt ljj/0f e"ldsf
:yfgLo :jfoQ zf;g P]g @)%% tyf lgodfjnL @)%^ sf] k|fjwfg cg'?k k|To]s lhNnfdf
:yfgLo lgsfox?n] ljs]Gb|Ls/0fsf] cEof; ul//x]sf 5g\ . :yfgLo :jzf;gsf] k|lqmofnfO{
Jojl:yt u/L ;"zf;gsf] ;+:yfut ljsf; ug]{ clek|fon] nfu' ul/Psf] :yfgLo :jfoQ zf;g
P]g tyf lgodfjnLn] x/]s lhNnfn] ;"rgfdf cfwfl/t cfjlws lhNnf ljsf; of]hgf tof/ ug'{
kg]{ / ;f]sf] th'{dfsf] nflu cfjZos tYof+s÷;"rgf ;lxtsf] lhNnf j:t'ut ljj/0f tof/
ug'{kg]{ x'Fbf lhNnf ljsf; ;ldlt bfr'{nfsf] g]t[Tjdf lhNnfsf] cfly{s, ;fdflhs, ef}uf]lns,
ef}lts k"jf{wf/ ljsf;, jg tyf jftfj/0f, tyf ;+:yfut ljsf; If]qsf ;"rgf x?nfO{ ;d]6]/
lhNnfsf] j:t'l:ylt ljj/0f tof/ kfl/Psf] 5 .
!=@ j:t'l:ylt ljj/0f p2]Zo
bfr{'nf lhNnfsf] ;du| ;fdflhs, cfly{s, ef}uf]lns, tyf /fhgLlts If]qx?sf] ;du| j:t'l:ylt
emNsfO{ lhNnfsf] bf];|f] cfjlws lhNnf ljsf; of]hgf th'{df ug{sf nfuL tYof+sx?sf] cfwf/
/]vf tof/ ul/ lhNnfsf] j:t'ut l:ylt ljZn]if0f ug{ ;xof]u ug{] d'n p2]Zo ;lxt tof/
kfl/Psf] o; lhNnf j:t'ut ljj/0fsf ljlzi6 p2]Zox¿ b]xfocg';f/ /x]sf 5g\M
!= lhNnfsf] ;du| j:t'l:ylt ;DjlGw tYofs+x? tof/ kfg]{ / ;f]sf] af/]df ;fe]mbf/x?nfO{
hfgsf/L u/fpg] .
@= lhNnfsf] ef}uf]lns, cfly{s, ;fdflhs, ef}lts k"jf{wf/, tyf /fhgLlts jftfj/0fsf jf/]df
tYofs+x? tof/ kfg]{ / ;f]sf] af/]df ;fe]mbf/x?nfO{ hfgsf/L u/fpg] .
#= lhNnfdf pknJw ljleGg ;|f]t ;fwgx?sf] pknJwtf / l:yltsf jf/]df ljZn]if0f ug]{
$= lhNnf l:yt ljifout sfof{no tyf ;+3;+:yfx¿jf6 tof/ kfl/Psf tYofs+x?sf] ;+sng,
ljZn]if0f / PsLs[t ljj/0f tof/ ug]{ .
%= lhNnfsf] ljifout÷If]qut ljsf;sf ;d:of / ;Defjgfx¿sf] klxrfg tyf ljZn]if0f ug]{ .
^= lhNnfsf] cfjlws÷jflif{s of]hgf th'{dfsf] nflu ;du| If]qsf] ;"rgf÷tYof° pknAw
u/fpg] .
!=#= j:t'l:ylt ljj/0f ljlw
cfjlws lhNnf ljsf; of]hgf th'{df lgb{]lzsf @)^^ n] lgb]{z u/]adf]lhd cfjlws lhNnf
ljsf; of]hgf th'{df ug{ cfjZos kg]{ tYofs+x?sf] ;+sngsf nflu ;j{k|yd cfjZos
kmf/fdx? tof/ kfl/ lhlj; bfr{'nf dfkm{t\ ;DalGwt ljifout sfof{nox¿df kmf/fd k7fO{of] .
tTkZrft, lhNnfsf ljifout sfof{nosf bL3{sfnLg of]hgfx? tyf cGo k|sfzgx?sf] ;+sng
tyf k]zfut ;+3;+u7g tyf lhNnfsf] ljsf;sf af/]df ljz]if bVvn /fVg] JolQm tyf
;+Yffx¿;Fu k|ToIf e]63f6 tyf cGt{lqmof u/L ;+slnt ;"rgfx?nfO{ yk u'0ffTdstf tyf
;fGb{lestf k|bfg ug] sfo{ ;DkGg eof] . o;sf cnfjf, /fli6«o lgsfox¿ h:t} s]lGb|o tYof+s
ljefu, g]kfn /fi6« j}+s, tyf s]lGb|o gfkL ljefu cfbLaf6 k|sflzt lhNnfsf ;"rgfx¿
;d]tsf] k|of]u ul/ lhNnfsf] j:t'l:ylt emNsfpg] k|of; ul/Psf] 5 . cGTodf, ljifout
sfof{nox?sf jflif{s k|ult k|ltj]bg, lhNnf ljsf; ;ldltn] tof/ u/]sf] Plss[t k|ult
k|ltj]bgx? ;d]tsf cfwf/df k|fKt tYof+sx?nfO{ k/fdz{bftf ;+:yfsf lj1 6f]nLn] ljleGg
ljZn]if0fsf ljlwx? k|of]u u/L b:tfj]hsf] clGtd k|f?k tof/ kfl/Psf] 5 . o;sf ;fy;fy},
ljZn]lift tYof+s tyf ;"rgfx¿nfO{ ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnLsf] cfwf/df gS;fê g ;d]t
ul/Psf] 5 . tYof+s ljZn]if0fsf qmddf pknAw ;"rgfx?nfO{ g]kfn ;/sf/sf] kl5Nnf] lg0f{o
cg';f/ u7g ePsf gu/kflnsfx?sf] cfwf/df s]lx ;dfof]hg u/L k|:t't ul/Psf] 5 .
!=$ cWoogsf l;dfx?
lhNnf j:t'ut ljj/0f tof/Lsf l;nl;nfdf cfjlws lhNnf ljsf; of]hgf th'{df ;DaGwL
lgb{]lzsfsf] t];|f] ;+:s/0f -@)^^_ n] lglb{i6 u/]adf]lhdsf] vfsfdf k|:t't ug{] k|of; ul/Psf]
5, . tyfkL, cfjZostf cg';f/ ;"rgf pknAw x'g g;s]sfn] ;"rgfsf] pknAwtf / cfjlws
lhNnf ljsf; of]hgf th'{dfsf] cfjZostf cg'?k k|:t't ul/Psf] 5 .

efu @ -b'O{_ M ef}uf]lns ljj/0f


@=! lhNnfsf] gfdfs/0f
g]kfnsf] ;"b'/klZrddf~rn ljsf; If]q dxfsfnL cGrndf /x]sf rf/ lhNnf dWo bfr{'nf Ps
xf] . of] pQ/df lrg klZrd ef/tsf] ljrdf /x]sf] 5 . o;sf] gfd bfr{'nf s;/L /xg uof]
eGg] ljifodf ljleGg egfOx? /xg uPsf 5g\ . wf/r'nf / bf/r'nf h'glsl;dsf] pRrf/0f u/]
klg :yflgo efiffdf wf/ / r'nfaf6 o;sf] ;Daf]wg ePsf] kfO{G5 . :yflgo efiffdf wf/sf] cy{
cUnf] r'r'/f] ePsf] kxf8 / r'nfsf] cy{ r'Nxf] x'G5 hf] vfgf ksfpg] sfddf k|of]u x'G5 .
r'Nxf]df ltgj6f 9'· fx? r'r'/fsf] cfsf/df x'G5g\ . ltgj6f wf/ePsf] cfsf/df of] lhNnf
cal:yt /xg uPsf] 5 .
xfnsf] ca:yfdf g]kfn tkm{ b'O{j6f kxf8 / ef/t tkm{ Pp6f kxf8 cal:yt /xg uPsf]
kfO{G5 . kxf8sf] km]bLaf6 x]bf{ ltgj6f wf/x? hf] h'Nxf] cfsf/df b]lvG5g\ . ;Too'udf Aof;
>mlifn] o;nfO{ r'Nxf]sf] ?kdf k|of]u u/]sf] s'/f klg lsDablGt 5 eGg] :yflgo af;Lx?sf]
egfO{ 5 t/ o;sf] lnlf k|df0f eg] kfpg ;lsPg . Aof; lxdfnaf6 Aof; >mlif tk:of u/]/
kms{bfsf] :yflgo lsDablGtnfO{ cfwf/ dfGg] xf] eg] wf/r'nfaf6 bfr{'nf gfdfs/0f x'g uPsf]
b]lvG5 .

@=@= lhNnfsf] ef}uf]lns cj:yf


bfr'{nf lhNnf ;'b"/klZrdf~rn ljsf;Ifq]sf] dxfsfnL
c~rndf kb{5 . of] *)+ @@ b]lv *!+ ( k"jL{ b]zfGt/ /
@(+ #^ b]lv #)+ !% pQ/L cIffFz lardf km}lnPsf] 5 .
o;sf] ;Ldfgf k"j{df aemf∙ lhNnf, klZrddf ef/tsf]
pQ/fv08sf] lkyf}/fu9, pQ/df lrgsf] :jzfl;tIf]q ltAat /
blIf0fdf a}t8L lhNnf k5{ . ;d'b|L ;txaf6 %!* b]lv &!#@
ld6/;Ddsf] prfO{ ePsf] of] lhNnfsf] If]qkmn @#@@
ju{lsnf]ld6/ 5 . o; lhNnfsf] b'x"+, dfdf{ / n]sd u/L
# If]q b]lvG5 . o;sf] pQ/L efu lxdfnsf] glhs / prfO{
w]/} ePsf sf/0f Hofb} hf8f] x'g] / blIf0f efu xf]rf]
x'gfn] tyf dxfsfnL / rf}nfgL gbLsf au/sf kmfF6 x'gfn]
r}q b]lv h]i7 ;Dd k|z:t udL{ x'G5 . cf};t tfkqmd %=&)
b]lv !*=^) ;]N;Lo; ;Dd x'G5 eg] h]i7 b]lv c;f]h ;Dd
jfifL{s @!@( ld=nL= ;Dd aiff{ x'G5 . wd{sf] lx;fan]
((=*$ k|ltzt lxGb' wdf{nDaL 5g\ eg] bf]>f] / t]>f]df
qmdzM af}4 / cGo wd{ kb{5g\ . k|l;4 clk lxdfn, Jof;
lxdfn, dxnsf] eUgfjz]if, lnk'n]s, wdL{ u'kmf,
dflnsfh'{g dlGb/ nufot o; lhNnfdf k|z:t wfdL{s tyf
ko{6lso :yfgx? 5g\ .

@=# /fhg}lts tyf k|zf;lgs ljefhg


o; lhNnfdf /fhg}lts Pj+ k|zf;lgs lx;fan] hDdf ! ;+;bLo
lgjf{rg If]q, !! Onfsf, ! gu/kflnsf – -xfn} 3f]if0ff
ePsf] ckLgu/kflnsf_ tyf #^ uf“p ljsf; ;ldltdf ljeflht
5 .
!= ljsf; If]q M ;"b'/klZrdf~rn
@= c~rn M dxfsfnL
#= lhNnf M bfr{'nf
$= ;+;lbo lgaf{rg If]q M !
%= Onfsf ;+Vof M !!
^= gu/kflnsf M !
&= uf=lj=;= M #^

@=$ e" pkof]u


bfr{'nf lhNnfsf] jgfj6 klZrddf ef/tsf] l;dfgfaf6 ;'?
eO{ pQ/df lxdfn kxf8;Dd km}lnPsf] x'+bf of] w/ftlno
:j?kklg blIf0faf6 qmdz pQ/lt/ p7\b} uPsf] lxdfnL efu 5
. lxdfnL efudf /x]sf] hldg ;+/If0f ug{' kg{] ca:yf 5 .
o:tf] lsl;dsf] gLlt g]kfndf cBfkL k|of]udf gcfO{
;s]sf] cj:yf 5 . g]kfndf k/Dk/fb]lv g} cEof; ub}{
cfPsf] cfwf/df o; lhNnfsf] e"–efunfO{ @ j6f ju{df
ljefhg ul/Psf] kfOG5 .
-s_ v]tL ug{ ;lsg] hldg @(,%$$ x]S6/ -!@=^* k|ltzt_
-v_ v]tL ug{ g;lsg] hldg @)#$!=x]S6/ -*&=#@ k|lt;t_
o; lhNnfsf] ;Dk"0f{ hldgsf] slt slt k|ltzt s'g >]0fLdf
k/]sf] 5 eGg] s'/fsf] Plsgsf ;fy ljZ]if0f ul/Psf
tYofs+x? pknJw x'g g;s]sf] cjZyf 5 . lhNnfsf] s'n
@,#@,(%(=%( x]S6/ e'efudWo] v]ltof]Uo hldg @(,%$$
x]S6/ -!@=^* k|ltzt_ 5 eg] hDdf @@,*@% x]S6/ -(=*
k|ltzt_ df dfq} v]lt ePsf] 5 eg] l;+lrtIf]q hDdf &,)(*
x]S6/ -#! k|ltzt_ dfq 5 . lhNnfsf] af“sL efudf jg h∙n
&$,%&$=( x]S6/ -#@=)! k|ltzt_ 5 eg] le/ kx/f
!,!*,@&%=%( x]S6/ -%)=&& k|ltzt_ / vf]nfgfnf tyf
cGoefu !)%^$=@ x]S6/ -$=%# k|ltzt_ /x]sf] 5 .
tflnsf g+ !M lhNnfsf] e" pkof]usf] ljj/0f
qm=;= e"pkof]usf] ljj/0f If]qkmn- k|lt;t
x]S6/df_

)!= s'n e"efu @,#@,(%(=%( !))

)@= v]ltof]Uo hldg @(,%$$ !@=^*

)#= v]ltul/Psf] If]q @@,*@% (=*

)$= jg h∙n &$,%&$=( #@=)!

)%= l;lrt If]q &)(* #!=

)^= le/ kx/f !,!*,@&%=%( %)=&&


)&= vf]nfgfnf tyf !)%^$=@ $=%#
cGoefu

lhNnf ljsf; of]hgf @)&@÷)&#


@=% xfjfkfgL
o; lhNnfsf] b'x"+, dfdf{ / n]sd u/L # If]q b]lvG5 .
o;sf] pQ/L efu lxdfnsf] glhs / prfO{ w]/} ePsf sf/0f
Hofb} hf8f] x'g] / blIf0f efu xf]rf] x'gfn] tyf
dxfsfnL / rf}nfgL gbLsf au/sf kmf“6 x'gfn] r}q b]lv
h]i7 ;Dd k|z:t udL{ x'G5 . cf};t tfkqmd %=&) b]lv
!*=^) ;]N;Lo; ;Dd x'G5 eg] h]i7 b]lv c;f]h ;Dd jfifL{s
@!@( ld=nL= ;Dd aiff{ x'G5 . tfkqmd Go"g x'g uO{ clt
hf8f] x'g] x'+bf oxf+sf] hghLjg si6k|b x'G5 . lhNnfsf]
klZrd / blIf0f ;dy/ a]zLx/df pi0fvfnsf] xfjfkfgL
kfO{G5 . pms", nfnL, bQ", uf]s'n]Zj/, lzv/, b]ynf,wfk
cflbdf o;k|sf/sf] xfjfkfgL kfO{G5 . oL :yfgx?
;d'Gb|;txaf6 %!* ld6/sf] prfO{df /x]sf 5g\ .
u[iddf vf;uld{ klg gx'g] / lxpbdf klg vf; w]/} lr;f]
gx'g] :yfgx?df lhNnfsf] dWoefu kb{5 .
l/7frf}kftf,z+s/k'/ / 5fk/Ldf vf; of] xfjfkfgL kfO{G5
. bfr{'nf lhNNnfsf] lxdfnL efudf 7G8L / lrzf] vfnsf]
xfjfkfgL kfO{G5 .

@=^ df6f]
bfr{'nf lhNnfsf] ax";+Vos hgef/ s[lif k]zfdf cfl>t
/x]sf] cj:yf 5 tyfkL, oxf+ df6f]sf] af/]df s'g} 7f];
?kdf ;'Id ?kdf ;+efJotf cWoog ePsf] kfO{b}g . kxf8df
df6f]sf] ;tx ;fx|} kftnf] u/L d'Vo r§fg dfly /x]sf] 5
h;nfO{ Ustrorthents elg juL{s[t ul/Psf] 5 h'g d'Vo
?kdf kq] r§fgaf6 ljsl;t ePsf] xf] . 7f“p7f“pdfkf+uf]
df6f] ePsf] of] ;+/rgf ;lhn} aUg] / leGg lk=Pr ePsf] 5
. oL df6f]x¿ anf}6] kf+uf] b]lv lrD6fO{nf] anf}6];Dd
/x]sf 5g\ . jiff{tdf lxdfn tyf kxf8sf] df6f] au]/
tNnf] hnfwf/ If]qdf af9L NofpG5 . dxfsfnL gbLn] ;do
;dodf bfr{'nf ;b/d'sfd / cf;kf;sf 7f“px?df gf]S;fgL
ug]{ u/]sf] 5 eg] cGo 7f“pdf /x]sf vf]nfx?n] klg
hglhjgnfO{ si7 k'¥ofpg] u/]sf] kfO{G5

s_ kf+uf] df6f] M
;du|df bfr{'nf lhNnfsf] cj:yfnfO{ x]bf{ oxf+ kf“uf]
df6f]sf] gbLsf] cf;kf; If]qdf 5, h:n]ubf{ lhNnfsf]
s]lx+ If]q pJhfp dflgG5 . hxf+“ cGg pTkfbg / t/sf/L
afnLsf] ;+efJfgf 5 . lxdfn / kxf8L If]qjf6 k|jflxt
gbLx?n] aufO{ NofPsf ;8]sf] kft kQ/ / cGo sDkf]i6hGo
kbfy{nfO{ 5]p5fpsf t6jlt{ efudf lgIf]k ub}{ hf+bf oL
efux? pAhfpof]Uo /xg uPsfx'g eg] af“sLsf] e"efu
v]ltof]Uo sd 5 . s"n e"efusf] !@=^* k|lt;t hldg dfq
v]ltof]Uo 5 .
v_ anf}6] df6f] M
of] df6f] afn"jf, s+s8, 6\ofkL / 9''u+ff ld>Lt df6f]
xf] . of] pAhfpsf] b[li6s]f0fn] lgDgsf]6Lsf] dflgG5 .
ljz]ifu/L lhNnfsf] w]/} h;f] efudf of] df6f]sf]
afx'Notf 5 . ck]Iffs[t sd dfqfdf dfq bnxg / ds}
afnLsf] dfq oxf+ pTkfbg x'G5 . oxf+ l;+rfOsf] ;d]t
cefj /x]sf] 5 .
@=& ;+efljt e"—Ifo If]q
o; lhNnfsf] w]/} h;f] e"–efu kj{t >+[vnfdf kg]{ ePsfn]
;a} lbzf tkm{sf] e"ld le/fnf] lsl;dsf] 5 . le/fnf]
ePsf sf/0f jiff{tdf vx/] vf]nfn] Psflt/ o; If]qsf]
df6f]sf] e":vng x'g] / csf{lt/ lxdfn kxf8af6 au]/]
cfpg] vf]nfx?n] jufO{ NofPsf] jfn'jf, u]Uo|fgx? ;dy/
If]qsf] s[lif e"lddf s6fg ug]{ Psflt/ 5 eg] csf{]lt/
y'kfg]{ x'+bf pJhfp e"ldx? lbg k|ltlbg d?e"lddf tyf
vf]nfsf] efusf] ?kdf kl/0ft x'+b} uPsf 5g\ . ef}uf]lns
ljljwtfsf sf/0fn] of] lhNnf Psflt/ ;'Gb/ dflgG5 eg]
cfly{s lx;fan] ;f]rlgo lhNnfsf] ;+Vofdf g} b]vf kb{5 .
;+efljt e" Ifosf] Aofks ;+Defagfsf] If]qdf of] cal:yt
5 . dxfsfnL gbLsf] s6fgn] bfr{'nfsf] gu/kflnsf /
cf;kf;sf uf=lj=;x? al9 hf]lvddf /xg uPsf 5g\ .
@=* k|d'v gbL, tfn / u'kmfx?
clklxdfn / dfg;/f]j/df hfg] dfu{n] o;nfO{ ljz]if
/dl0fo agfPsf] b]lvG5 . dxfsfnL , rf}nfgLsf ;fy;fy}
cGo vf]nfgfnfn] psflt/ ;f}Gbo{tf a9]sf] 5 eg] csf{]
tkm{ vt/f klg a9]sf] 5 . pQ/L efu lxdfnsf] glhs /
prfO{ w]/} ePsf sf/0f Hofb} hf8f] x'g] / blIf0f efu
xf]rf] x'gfn] tyf dxfsfnL / rf}nfgL gbLsf au/sf kmf“6
x'gfn] r}q b]lv h]i7 ;Dd k|z:t udL{ x'G5 . cf};t
tfkqmd %=&) b]lv !*=^) ;]N;Lo; ;Dd x'G5 eg] h]i7 b]lv
c;f]h ;Dd jfifL{s @!@( ld=nL= ;Dd aiff{ x'G5 . wd{sf]
lx;fan] ((=*$ k|ltzt lxGb' wdf{nDaL 5g\ eg] bf]>f] /
t]>f]df qmdzM af}4 / cGo wd{ kb{5g\ . k|l;4 clk lxdfn,
Jof; lxdfn, dxnsf] eUgfjz]if, lnk'n]s, wdL{ u'kmf,
dflnsfh'{g dlGb/ nufot o; lhNnfdf k|z:t wfdL{s tyf
ko{6lso :yfgx? 5g\ .

@=( ko{6lso, wfld{s, kf}/fl0fs dxTjsf :yfgx?


ljleGg b]jLb]jtfsf dlGb/ / tnfpdf cjl:yt d"lt{ oxfsf]
/dl0fo Pj+ wfld{s :ynsf] ?kdf g]kfn clw/fHod} kl/lrt
5g\ . . vn+uf, ef8L, gf}kGof/, ;'g;]/f, sf6}, bNn]v,
vf/, xf]k/L, uf]u'g], v]8f, l;K6L, nl6gfy,
uf]s'n]Zj/, n'O6f, auf}/f, dflnsfh'{g, kg]afh,
P]l/5fgf, z+s/k'/, ef8L, d]nv]t, e/tf]nf, bQ',
yfnLuf8, rf}kftf, v/s8f, nfnL, ps', hf}nhLjL h:tf
al:tx?df ljsf;sf] al9 ;Defagf eP h:t} bfr{'nfdf /x]sf
lxdfn / d7dlGb/x?n] ljsf;sf] csf{] ;Defagf t af]s]sf
5g\ t/ r'gf}ltx? klg ;fdfGo 5}gg\ .
!=clklxdfn &!#@ ld6/ -3'iff_ , Aof“;lxdfn ^&&) ld6/ ,
gfDkf ^&%$ ld6/ -Aof;_, cflb .
@= ;'/df;/f]a/ tfn -v08]Zj/L_,lnk'n]s %))) ld6/
#= wfld{s u'kmf -v08]Zj/L_
$=dflnsfh{'g dlGb/,x'g}gfy dlGb/,l/7frf}kftf aGtf]nL
dlGb/,x'g}gfy hok'/ dlGb/,nfl6gfy dlGb/ nfl6gfy,
uf]s'n]Zjf/ lzjdlGb/,lzv/ 8f“8f,dflnsfh{'g,
%= af]xf]/Luf“p dxnsf] eUgfaz]if b]jn h:tf ko{6lso,
wfld{s, kf}/fl0fs dxTjsf :yfgx?sf] ljsf; x'g ;s]sf]
v08df o;lhNnfsf] ljsf;df 6]jf k'Ug] s'/f lglZrt 5 .
ljsf;sf ;Defagfx? 5g\ t/ ;fwg ;|f]tsf] ;b'kof]u
;lx7f“pdf gePsf sf/0fn] ;Defagfx? klg ;fdfGo ?kdf /xg
uPsf] kfO{g' of] lhNnfsf] dfq ;d:of xf]O{g .
@=!)= ;dy/ e"efu jf k|b]z
of] lhNnfdf ;fdfGotof ;dy/ e'efu 5}g eGg] ;f]rfO{ x'G5
t/ klg dxfsfnL rf}nfgL nufotsf gbL tyf vf]nfgfnfsf
cf;kf;sf e"efux? ;dy/ ?kdf /xg uPsf 5g\ h;sf] t'ngf
pkTosf;+u x'g'S5 t/ klg ;Da]bgzLn ?kdf /xg uPsf 5g\ .
pms" ,nfnL,bQ" ,uf]s'n]Zj/ ,lzv/,b]ynf,wfk,cflb ;ft
:yfg tyf uf=lj=;=x?df ;dy/ e"efu /xg uPsf] 5 hf]
pTkfbgsf] lx;fan] /fd|f] dflgG5g\ .
@=!!= kxf8L e'efu jf k|b]z

bfr{'nf lhNnfsf] dWoefudf of] efu cal:yt /xg uPsf] 5 .


pRr;d:ynLsf] ?kdf /xg uPsf] of] e"efudf ;dy/ e"efudf
h:tf] pTkfbg eg] x'g ;Sb}g t/ cGosf] t'ngfdf eg]
pTkfbg x'G5 . z+s/k'/ ,eujtL, ;df{]nL, /fgLlzv/
,l/7frf}kftf, UjfgL, 8f“8fsf]6, lxlsnf h:tf uf=lj=;=x?
of] k|b]zdf kb{5g\ .
@=!@= n]sfnL e"efu jf k|b]{z

k|fs[lts?kdf ;'Gb/ t/ cfly{s?kdf k5f8L k/]sf] 7f“psf]


?kdf of] If]q /xg uPsf] 5 . lxdkftsf] ;dodf afx]s cGo
;dodf klg lxdkft x'g] ePsfn] of] If]q al9 si6s/?kdf
/xg uPsf] 5 . ;'G;]/f, /fKnf, v08]Zj/L, 3';f, Oo/sf]6,
h:tf uf=lj=;x? o; If]qdf kb{5g\ .
@=!#= lxdfnL e"efu jf k|b]{z

bfr{'nf lhNnfsf] pQ/sf] e"efu hf] rLgsf] ltAat;+u


hf]l8Psf] ?kdf /xg uPsf] 5 . aif{el/ g} lxpn] 9fs]sf]
e"efu ePsfn] oxfa;f]af; guGg] ?kdf x'G5 . udL{sf]
;dodf a;f]af; x'g ;Sg] / lxpbsf] ;dodf vn+uflt/x'“b}
cGo 7f“px?df ;g{] k/Dk/f /xg uPsf] 5 . Aof;
uf=lj=;=o;sf] d'Vo pbf/0f xf] .
@=!$=jgh+un

bfr{'nf lhNnfdf kf“rlsl;dsf jgx? kfO{G5 . sf]0fwf/L


jg, xf8{p8 jg,ldl>t jg, emf8L a'6\ofg / cGo /x]sf 5g\
. bfr{'nf lhNnfdf &@(*@=# x]S6/ jgh+un 5 h;dWo
;fd'bfoLs jg #&@!=&! x]= pkef]Stf ;ldnfO{ x:tfGt/0f
ul/;lsPsf] 5 . cfo=l;=cfO=Pd=cf]l8 !((& sf cg';f/
jgh+ndf cfl>t hg;+Vof @&=% k|lt;t /xg uPsf] 5 .
@=!%= bfr{'nf lhNnfdf kfO{g] ag:kltx?

b]abf/,af“h,;Nnf],;fn,6'0fL,pQL;,l;dn,lrp/L,nfnLu'/f“;
,af“;,sf]O{/fn,;fh,;fbg,w'O{of], df}g]7L, k}+of},
hfd'g, h:tf ag:klt kfO{g'n] of] If]q ljz]if?kdf /xg
uPsf] b]vfkb{5 . lxdfnL efudf kfO{g] b]lv t/fO r'/]
dxfef/t / lxdfnL efu ;a}7f“pdf kfOg] af]6lj?jfx? oxf
kfpg ;lsG5 .
@=!^= bfr{'nfdf kfOg] hl8a'l6x?

of;f{u'Daf, kf“rcf}n], emofp, e'ts]z, ef]hkq, Eofs'/,


bfnlrgL, l6d'/, kfif0fb]j, kbdrfn, bf?xNbL,
ltt]kftL,nf] 7;Nnf, u"RrLRofp, s'ds'd, l;sfsf“O,
;t'jf, ;]tslrgL, s'6sL, sfkmnaf]sf|, w'lkkft, t]hkft /
l/7f h:tf hl8a'6Lx?n] o;sf] dxTjnfO{ yklj:tf/ u/]sf]
kfpg ;lsG5 t/ o;sf] Aoa:yfkg /fd|f] x'g ;ls/x]sf]
b]lvPsf] 5}g .
efu # -ltg_ M hg;+Vof
#=! cfwf/e"t hg;f+lVos ljz]iftf
ljsf; / Joj:yfkgsf] k|d"v ;"rssf] ?kdf
hg;+Vofsf] ;dfh ljsf;sf nfuL dxTjk"0f{ e"dLsf
/x]s]f x'G5 . b]z leq pknAw k|fs[lts tyf s[lqd
>f]t / ;fwgsf] ljj]s / j'4Ldtfk"0f{ tj/n]
pkof]u u/L ljsf;sf] ultdf ltj|tf lbg dfgj
k"++hLsf] cfjZostf kb{5 . lgis[o >f]t ;fwgx?sf]
kl/rfng / s"zn bIf hgzlQmsf] lgdf0ffy{
hg;+VofnfO{ Pp6f cfwf/ :tDesf] ?kdf lng ;lsG5 .
k|lt JolQm cfo cf}ift, cfo', hg;+Vof j[l4b/ /
dft[ tyf jfn d[To'b/ ;fIf/tf tyf hg:t/ h:tf
dfgjLo ;"rsf+sx?sf] pkl:yltdf s'g} klg b]zsf]
cfyL{s tyf ;fdflhs ljsf;sf] cj:yf cf°ng ug{
;lsG5 .
b]zleq pknAw dfgjLo ;fwgsf] kl/rfng ug]{ /
o;sf] ;dof]lrt tyf ;d"lrt ljsf; ug{sf nflu
ljutdf lhNnfleq :ki6 ;f]r tyf bL3{sfnLg gLlt
th'{df gul/Psf] xf]O{g . tyfkL, k|ltj4tfsf ;fy
sfo{qmd ;+rfng / o;df hgtfsf] ;dof]lrt
;xeflutfsf] cefjsf sf/0f o;df ;sf/fTds pknlJw
xfl;n eg] x'g g;s]sf] cjZyf 5 . xfjfkfgLsf]
leGgtf, oftfoft, Jofkf/, pBf]u, k"jf{wf/ / cGo
If]]qsf] ;dof]lrt ljsf; tyf lj:tf/ x'g g;Sg'sf
;fy} dfgj ;+zfwgsf] ljsf;sf nflu k[ys
k|of;x?sf] cefjsf sf/0f oxf+sf] dfgjLo
;+zfwgsf] ;d'rLt pkof]u x'g ;ls/x]sf] 5}g .
Jojl:yt :jf:Yo, lzIff, ;+rf/ cflb ;'ljwfx?sf]
cefj h:tf ;d:ofx?n] s'g} klg JolQmsf] cfyL{s
l:yltdf ;'wf/ cfpgf;fy zx/L If]qdf j;fO{ ;g{]
k|rngn] oxfsf]] dfgjLo ;+zfwg lgis[o cj:yfdf
/x]sf] k|tLt xG5 . oBkL, kl5Nnf ;dox?df o;
lhNnfdf ;'? ePsf s]xL ljsf; sfo{x?n] dfgjLo
;+zfwgsf] If]qdf cfznfUbf] l:ylt b]vfk/]sf] 5 .
@)^* ;fnsf] hgu0fgf cg';f/ g]kfnsf] s'n hg;+Vof
@,^$,($,%)$ 5 eg] bfr'{nf lhNnfsf] hDdf hg;+Vof
!,##,@&$ /x]sf] 5 . h;dWo] dlxnf ^(,^^( cyf{t -
%@=@* k|ltzt_ / k'?ifsf] ^#,^)% cyf{t -$&=&#
k|ltzt_ 5 . hDdf kl/jf/ ;+Vof @$,^!* 3/w'/L_ /
hg3gTj %& /x]sf] 5 . hg;+Vof a[l4b/ !=*! k|ltzt
/x]sf] 5 . @)^* sf] hgu0fgf cg';f/ o; lhNnfsf]
hftLo hg;+Vofsf] cg'kft x]bf{ ;a}eGbf al9 If]qL
^) k|ltzt, afx'g !*=% k|ltzt, blnt !!=% k|ltzt,
7s'/L ^=% k|ltzt, Jof;L )=( k|ltzt tyf cGo @=#
k|ltzt /x]sf 5g .
#=@=hg;+Vof ljj/0f
lgis[o >f]t ;fwgx?sf] kl/rfng / s"zn bIf
hgzlQmsf] lgdf0ffy{ hg;+VofnfO{ Pp6f cfwf/
:tDesf] ?kdf lng ;lsG5 . bfr{'nf lhNnfdf hDdf
3/w'l/ ;+Vof @$^!*,hDdf hg;+Vof !##@&$,dlxnfsf]
;+Vof ^(^^( k'?ifsf] ;+Vof ^#^)%, If]qkmn
@#@@ ju{ ls=ld,cf}ift 3/kl/jf/ ;+Vof %=$!, n}l∙s
cg'kft (!=#,hg3gTj %&,Ps AolQm ePsf] 3/
!)(%,b'O{hgf ePsf] !&*!,ltghgf ePsf]
@#*(,rf/hgfsf] kl/jf/ #&%@,kf“rhgf ePsf] kl/jf/
$$*%,5hgf ePsf] kl/jf/ $@)^,;fthgfsf] kl/jf/
@&(*,cf7hgfsf] kl/jf/ !&^* / gf}hgf / dflysf]
kl/jf/ @#$$ /xg'n] bfr{'nfdf ;+o'Qmkl/jf/sf]
;+Vof t'ngfTds ?kdf sfod /xg uPsf] b]lvG5 .
#=#= hg;+Vofsf] cfsf/, kl/jt{g / j[l4b/
/fli6«o hgu0fgf @)^* ;fnsf] hgu0fgf cg';f/
g]kfnsf] s'n hg;+Vof @,^$,($,%)$ 5 eg] bfr'{nf
lhNnfsf] hDdf hg;+Vof !,##,@&$ /x]sf] 5 .
h;dWo] dlxnf ^(,^^( cyf{t -%@=@* k|ltzt_ /
k'?ifsf] ^#,^)% cyf{t -$&=&# k|ltzt_ 5 . hDdf
kl/jf/ ;+Vof @$,^!* 3/w'/L_ / hg3gTj %& /x]sf]
5 . hg;+Vof a[l4b/ !=*! k|ltzt /x]sf] 5 . @)^*
sf] hgu0fgf cg';f/ o; lhNnfsf] hftLo hg;+Vofsf]
cg'kft x]bf{ ;a}eGbf al9 If]qL ^) k|ltzt, afx'g
!*=% k|ltzt, blnt !!=% k|ltzt, 7s'/L ^=%
k|ltzt, Jof;L )=( k|ltzt tyf cGo @=# k|ltzt
/x]sf 5g .
#=$= pd]/ut hg;+Vofsf] ljj/0f
cfly{s ?kn] o; lhNnfsf] ;s[o hg;+Vofsf] cfsf/ -
!^ b]lv %( jif{;Dd_ ;a}eGbf a9L b]lvG5 . o;
lhNnfdf % jif{ d'lgsf afnaflnsfx?sf] ;+Vof &(#&
hgf -!!=#(k|ltzt_ /x]sf] 5 eg] ljBfno hfg]
pd]/sf -^ b]lv !% aif{_ sf afnaflnsfx?sf] ;+Vof
()#@ hgf -!@=(^ k|ltzt_ /x]sf] 5 . To;}ul/ j[4
-^) jif{eGbf dfly_ sf] ;+Vof %^## hgf -!!=$*
k|ltzt_ /x]sf] 5 .
tflnsf g=@= pd]/ut hg;+Vofsf] ljj/0f
pd]/;d'x hDdf k'?if
dlxnf

;+Vof k|lt;t ;+Vof k|lt;t ;+Vof k|lt;t

s"n hDdf !##,@&$ !))=)) ^#^)% !))=)) ^(^^( !))=))


))—)$ !^!@$ !@=!) *!*& !@=*& &(#& !!=#(

)%—)( !*)^% !#=%% ()## !$=@) ()#@ !@=(^

!)—!$ !*%&# !#=($ (##@ !$=^& (@$! !#=@^

!%—!( !#*#@ !)=#* ^%#* !)=@* &@($ !)=$&

@)—@$ !)%#% &=() $)&# ^=$) ^$^@ (=@*

@%—@( *^@# ^=$& #%@& %=%% %)(^ &=#!

#)—#$ &^&& %=&^ ##&( %=#! $@(* ^=!&

#%—#( &#$) %=%! ##&! %=#) #(^( %=&)

$)—$$ ^#)^ $=&# #)^^ $=*@ #@$) $=^%

$%—$( %&*) $=#$ @*&( $=%# @()! #=$%

%)—%$ %$(@* #=&) @%@& #=(& @$)! @=(%

%%—%( $@$! #=!* @!*& #=$$ @)%$ @=(#

^)—^$ #*&) @=() !*#@ @=** @)#* @=@$

^%—^( #)*@ @=#! !%@) @=#( !%^@ !=$*

&)—&$ @)@& !=%@ ((^ !=%& !)#! !=*^

&%—&( !@!# )=(! ^!! )=(^ ^)@ !=%$

*)—*$ ^^! )=%) #%) )=%% #!! !=!^

*%—*( @%^ )=!( !$% )=@# !!! !=&

()—($ *$ )=)^ ## )=)% %! !=%

(%eGbf %& )=)$ !( )=)# #* )=)!


dfly
#=%= lnu+ tyf kf“r jif{sf] pd]/ ;d"xsf]
hg;+Vof
ln+u / kf“r jif{ pd]/ ;d"xsf] lhNnfsf]
hg;+VofnfO{ hg;+Vof lk/fld8 rf6{ dfkm{t\ k|:t't
ul/Psf] 5 . kf“r jif{ pd]/ ;d"xdWo] !)–!$
jif{sf] hg;+Vof ;a}eGbf w]/} b]lvG5 eg]
lhNnfsf] s"n hg;+Vofsf] 7'nf] lx:;f !(
jif{d'lgsf] /x]sf] b]lvG5 . ^) jif{eGbf dflysf]
hg;+Vofsf] lx:;f s"n hg;+Vofdf *=$# k|ltzt dfq
/x]sf] 5 . !%–%( jif{ pd]/ ;d"xsf] hg;+Vof s"n
hg;+Vofsf] %!=(& k|ltzteGbf a9L ePsf] x'“bf
lhNnfsf] ;du| ;fdflhs cfly{s ?kfGt/0fdf dfgj
;+zfwgsf] ljsf; / kl/rfngsf] e"ldsf dxTjk"0f{
x'g] b]lvG5 .
#=^= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof
/fli6«o hgu0fgf @)^* sf cg';f/ g]kfndf !@%
j6f hfthfltx? /x]sf]df bfr{'nf lhNnfdf d'Votof
@^ hfthfltx?sf] a;f]af; /x]sf] b]lvG5 .
hfthfltsf cfwf/df ;a}eGbf a9L afx'Notf If]qLsf]
/x]sf] 5 . tTkZrft qmdz a|fxd0f,
sfdL,7s'/L,nf]xf/ bzgfdL bdfO{ 9f]nL cflbx?sf]
qmdz jfx'Notf /x]sf] 5 . o; lhNnfdf cGo
hfthfltx?n] s"n hg;+Vofsf] sd lx:;f cf]u6]sf 5g
. o;dWo] k|d'v hfthfltx? tflnsfdf lgDgfg';f/
/x]sf 5g\ .
tflnsf #= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof
qm=;= hfthfltx? dlxnf k'?if hDdf
hDdf hfthfltx? ^(^^( ^#^)% !##@&$

)!= If]qL $$*&@ $!!%# *^)@%

)@= a|fDx0f-kxf8_ !!*@! !)$$& @@@^*

)#= sfdL #^#& ##*% &)@@

)$= 7s'/L #$(! @(^& ^$%*

)%= nf]xf/ *%^ *^) !&!^

)^= b;gfdL ;Gof;L ($) &@% !^^%

)&= bdf“O{ 9f]nL $*& $*# (&)

)*= a}zL ;'sf %!) $#* ($*

)(= zfsL{ $%! $$@ *(#

!)= du/ !@^ ^$ !()

!! af“bL && &# !%)

!@= tfdfª ^@ %& !!(

!#= rfdL $) #! &!

!$= x]kf{ %@ !) ^@

!%= yf? #& !* %%

!^= g]jf/ #) @! %!

!&= u'?ª @& !) #&

!*= kx/L @! !^ #&

!(= d';njfg @@ )( #!

@)= /fp6] !% )( @$

@!= /fO{ )* )& !%


@#= cGo %% %$ !)(

@$= blnt cGo @)%* @!^% $@@#

@%= t/fO{ cGo @) !% #%

@^= ljb]zL ^% #% !))

#=&= lj=;= @)%* cg';f/ hfthfltsf] hg;+Vof


/fli6«o hgu0fgf @)%* sf cg';f/ g]kfndf !@% j6f
hfthfltx? /x]sf]df bfr{'nf lhNnfdf d'Votof %@
hfthfltx?sf] a;f]af; /x]sf] b]lvG5 . hfthfltsf
cfwf/df ;a}eGbf a9L afx'Notf ^)=)% k|lt;t
If]qLsf] /x]sf] 5 . tTkZrft qmdz a|fxd0f kxf8
!*=$& k|lt;t,7s'/L,sfdL,nf]xf/ bzgfdL bdfO{
9f]nL cflbx?sf] qmdz jfx'Notf /x]sf] 5 . o;
lhNnfdf cGo hfthfltx?n] s"n hg;+Vofsf] sd lx:;f
cf]u6]sf 5g . o;dWo] k|d'v hfthfltx? tflnsfdf
lgDgfg';f/ /x]sf 5g\ . lj=;=@)%* / lj=;=@)^*
sf] t'ngf u/]/ x]bf{ sfdLsf] hg;+Vof 7s'/Lsf]
t'ngfdf al9 b]vf kb{5 .
tflnsf $= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof
qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

)!= If]qL &#@%$ #^!%# #&!(! ^)=)%

)@= af|DX0f - @@%#! !)(@% !!^)^ !*=$&


kxf8_

)#= du/ (% %) $% )=)*

)$= yf? %& @* @( )=)%


qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

)%= tfdfª @% !& )* )=)@

)^= g]jf/ !&( (# *^ )=!%

)&= d'lZnd @) !# )& )=)@

)*= sfdL ^$$( #@)% #@$$ %=@(

)(= ofbj $( @% @$ )=)$

!)= /fO{ !@$ %( ^% )=!)

!!= u'?ª @%* !@( !@( )=@!

!@= bdf“O{ ^(( #^@ ##& )=%&


9f]nL

!#= lnDa" )$ )# )! )=))

!$= 7s'/L *)$* #*## $@!% ^=^)

!%= zfsL{ @!($ !!)% !)*( !=*)

!^= t]nL @& )& @) )=)@

!&= rdf/ xl/hg *! #( $@ )=)&


/fd

!*= sf]O/L !^$ !& !$& )=!#


;Gof;L wg's

!(= ;Gof;L !*^$ *#& !)@& !=%#

@)= wfg's @( !$ !% )=)@

@!= d';x/ )^ )# )# )=))

@@= b';w kf;jfg )$ )) )$ )=))


kf;L
qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

@#= z]kf{ !^ )* )* )=)!

@$= ;f]gf/ &^ $! #% )=)^

@%= af|dx0f- *) $^ #$ )=)&


t/fO{_

@^= afgLof )@ )) )@ )=))

@&= 3tL{ e'h]n )* )# )% )=)!

#*= dNnfx )^ )$ )@ )=))

@(= xhfd 7fs'/ )! )! )) )=))

#)= ;'9L )@ )) )@ )=))

#!= nf]xf/ @^^^ !#$@ !#@$ @=!(

#@= dfemL )@ )! )! )=))

##= s'Dxf/ )@ )! )! )=)0

#$= bg'jf/ )$ )! )# )=))

#%= r]kfª k|hf )! )) )! )=))

#^= /fhk't )& )# )$ )=)!

#&= sfo:y !* )! !& )=)!

#*= a9fO{ !*) *# (& )=!%

#(= df/jf8L () #( %! )=)&

$)= ;Gyfn ;tf/ *) #& $# )=)&

$!= ugufO{ )@ )) )@ )=))

$@= /fhe/ )! )) )! )=))


qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

$#= ef]6] !& )& !) )=)!

$$= g'/fª !(@ () !)@ )=!^

$%= kxf/L $@ @! @! )=)#

$^= af]6] )* )) )* )=)!

$&= cflbaf;L !@# ^! ^@ )=!)


hghflt

$*= /fhL @@ !! !! )=)@

$(= Aofª\;L ($^ $%& $*( )=&*

%)= xfo" )! )! )) )=))

%!= cGo blnt *#$ $@( $)% )=^*

%@= gv'n]sf] $)^ !*^ @@) )=##

hDdf !@!((^ %(&(! ^@@)% !))

If]qLsf] hg;+Vof &#@%$ lj=;=@)%* ;fndf lyof] !) aif{


kl5 of] ;+Vof *^)@% x'g k'Uof] . bzaif{sf] cGt/df
!@&&! hgf ylkg k'u]sf] b]lvG5 .

#=*=hg;+Vofsf] cfsf/ / If]q


tflnsf g= % hg;+Vofsf] cfsf/ / If]q
If]q / Pl/of 3/kl/jf/ ol/ofsf] hg;+Vof
cfsf/ ;+Vof ;+Vof
hDdf k'?if dlxnf

%))—()) )! !&$ %%^ @%( @(&

!)))—!((( )% !%#% *)%) #*!@ $@#*

@)))—@((( !% &@)& #**#( !*)(& @)&$@

#)))—#((( )* $*^( @&)$* !#)@@ !$)@^


$)))—$((( !! *&)^ $(%%$ @#$^) @^)($

%)))—(((( ! @!@& (@@& $(%% $@&@

hDdf $! @$^!* !##@&$ ^#^)% ^(^^(

#=(=pd]/;d'x cg';f/ 3/kl/jf/sf] d'nL


tflnsf g= ^= pd]/;d'x cg';f/ 3/kl/jf/sf] d'nL
pd]/;d'x cg';f/
3/kl/jf/sf] d'nL
!)— !%— @)— #)—#( $)— %)—%( ^)—^( &)
!$ !( @( $( eGbf

dlxnf @))^% #! @)* !(@) !!&$ &%^ %*) %(( @*^


k'?if $%%# !^ !)! !)$! $#%# %))% $@*( @*$& !$!@

hDdf @$^!* $& #)( @(^! %%@& %&^! $*^( #$$^ !^(*

#=!)=3/d"nL ;+usf] gftf ;DaGwsf] ljj/0f


tflnsf g= &=3/d"nL ;+usf] gftf ;DaGwsf] ljj/0f
gftf;DaGw :jod spouse 5f]/f÷HjfO 5f]/L cfda'jf ;f;';;'/f lbb
a'xf/L

dlxnf $%%# !&*%! *^)! @#%#) #!&* $$! !)@

k'?if @))^% ^%( @((#! @( !)@) !$^ !%%

hDdf @$^!* !*%!) #*%#@ @#%%( $!(* %*& @%*

#=!!=wd{ cg';f/sf] hg;+Vof


bfr{'nf lhNnfsf] s"n hg;+Vof !##@&$ dWo lxGb'
!#!&*@ hgf af}4 !!^& k|s[lt @)! lqmlZrog &$
O{Znfd #! / cGo yfxfgePsf !^ 5g\ hf] tlnsf g= *
df b]vfO{Psf] 5 .
tflnsf g= *= wd{ cg';f/sf] hg;+Vof
wd{sf] lxGb' af}4 O{Znfd lqmlZrog k|s[lt eO yfxfgePsf
gfd
dlxnf ^*($^ %&# )( #* (% )! )&
k'?if ^@*#^ %($ @@ #^ !)^ )@ )(
hDdf !#!&*@ !!^& #! &$ @)! )# !^
#=!@= gful/stfsf] cfwf/df hg;+Vofsf] ljj/0f
tflnsf g=(= gful/stfsf] cfwf/df hg;+Vofsf]
ljj/0f
gful/s ;a} g]kfn ef/t lrg cGo
ePsf] b]z hDdf
hDdf !##@&$ !#@(%$ !(& !)) @#
dlxnf ^(^^( ^(%)$ !#% !$ !^
k'?if ^#^)% ^#$%) ^@ *^ )&
#=!#=kf“raif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{
pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
tflnsf g= !)=kf“raif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !)
aif{ pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
pd]/ s"n ;DalGwt hg;+Vof
;d'x hDdf ljjfx Psnljjfx jx'ljjfx k'gljjfx ljwjf÷ljwf]oL ;Da
gePsf] ljR
b'a}

b'a} (()*% ##^@) %^**$ !#@& @*)( $@!@ !)%


hDdf

!)— !*%&# !*%@! %@ )) )) )) ))


!$

!%— !#*#@ !!#)# @%!# )@ !) )@ )!


!(

@)— !)%#% @&%@ &%(@ @( !)) #^ !&


@$

@%— *^@# $() &*)^ %( !() ^$ )(


@(

#)— &^&& !&@ &)*@ ** @@$ *& !$


#$

#%— &#$) !)$ ^^)* !!( #$# !$^ !)


#(

$)— ^#)^ ^% %%^@ !$* #$! !^) !%


$$

$%— %&*) $) %))! !%& #)( @%@ !!


$(

%)— $(@* $# $)(^ !%( #@( @*( )^


%$

%%— $@$! @$ ##&$ !$! @&* $)$ )*


%(

^)— #*&) #* @^*# !#% @*! &)@ )&


^$
^%— #)*@ @% @)&! !)* !^) &)& )@
^(

&)— @)@& !@ !@$$ () !@& %$& )!


&$

&%— @@&! #! !@)) (@ !!& *!^ )$


&(

#=!$=kf“raif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{


pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
g]kfndf ;a} wd{sf] k|efa 5 t/ lxGb' wd{ jf
;gftg wd{sf] 7"nf] k|efa / 5fk k/]sf] 5 .
bfr{'nf lhNnfdf a;f]af; ug{] !)# hfthfltsf
;d'xx?df lxGb' wd{sf] Aofks k|efa /xg uPsf] 5 .
Pp6f k|efa xf] ;fgf] pd]/df ljjfx ug]{ rng
tflnsf g= !) df !)—!$ aif{sf] pd]/df ljjfx
ug{]x?sf] ;+Vof !! /xg uPsf] b]lvG5 .
tflnsf g= !!= kf“raif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !)
aif{ pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
pd]/ s"n ;DalGwt hg;+Vof
;d'x hDdf
ljjfx Psnljjfx jx'ljjfx k'gljjfx ljwjf÷ljwf]oL ;D
gePsf] lj

k'?if $^#*% !&(!) @$@*@ !!$) !*#) !!#) %!


hDdf

!)—!$ (##@ (#@! !! )) )) )) ))


!%—!( ^%#* ^)$! $($ )) )! )! ))

@)—@$ $)&# !*)$ @@)$ !# #& )* )%

@%—@( #%@& #%@ #)@* $! *& !# )$

#)—#$ ##&( !@& #)#^ &) !!* !( )^

#%—#( ##&! &* @(() (! !*^ @@ )#

$)—$$ #)^^ $$ @^%) !@) @)^ #$ )(

$%—$( @*&( @( @$@( !$! @)^ ^$ )&

%)—%$ @%@& @* @)%! !$^ @@! && )#

%%—%( @!*& !* !&)% !#) @!@ !!$ )%

^)—^$ !*#@ @% !#)) !@& @!% !%@ )%

^%—^( %@) !( !)() (! !@& !*^ )@

&)—&$ ((^ )* ^$$ *# !!! !$& ))

&%—&( !!%* !^ ^%) *& !)# @(# )@

#=!%=kf“raif{ pd]/ ;d'xsf] cGt/df !) aif{


pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs ca:yf
tflnsf g= !@= pd]/;d'xsf] hg;+Vofsf] a}jflxs
ca:yf
pd]/ s"n ;DalGwt hg;+Vof
;d'x hDdf
ljjfx Psnljjfx jx'ljjfx k'gljjfx ljwjf÷ljwf]oL ;D
gePsf] lj

%@&)) !%&!) #@^)@ !*& (&( #)*@ %$


dlxnf
hDdf

!)—!$ (@$! (@)) $! )) )) )) ))


!%—!( &@($ %@^@ @)!( )@ )( )! )!

@)—@$ ^$^@ ($* %#** !^ ^# !@ !@

@%—@( %)(^ !#* $&&* !* !)# )% )%

#)—#$ $@(* $% $)$^ !* !)^ )* )*

#%—#( #(^( @^ #^!* @* !%& )& )&

$)—$$ #@$) @! @(!@ @* !#% )^ )^

$%—$( @()! !! @%&@ !^ !)# )$ )$

%)—%$ @$)! !% @)$% !# !)* )# )#

%%—%( @)%$ )^ !^^( !! ^^ )# )#

^)—^$ @)#* !# !#*# )* ^^ )@ )@

^%—^( !%^@ )^ (*! !& ## )) ))

&)—&$ !)#! )$ ^)) )& !^ )! )!

&%—&( !!!# !% %%) )# !$ )@ )@


#=!^=klxnf] ljjfxsf] pd]/
tflnsf g= !# klxnf] ljjfxsf] pd]/
klxnf] ljjfxsf]
pd]/
!) !)— !% — @)— @%— #)— #%— $)— $%— %)—
aif{ !$ !( @$ @( #$ #( $$ $( aif{
d'lg aif{ aif{ aif{ aif{ aif{ aif{
aif{ aif{

hDdf ^&@ &$#* #%#!) !&@## #&@! &^& @!% ^$ #) !%


^%$^%

dlxnf ^)* ^@^$ @##)! %(&( ^#) !$% !&$ !% @& )$


#^(()

k'?if ^$ !!&$ !@))( !!@%$ #)(! ^@@ $! $( )# !!


@*$&%

#=!&=bfr'{nfdf a;f]af; ug{] ljb]lzx? a:g]


sf/0fx?
tflnsf g= !$= bfr'{nfdf a;f]af; ug{] ljb]lzx?
a:g] sf/0fx?
ln∙ hDd a;f]af; ug{sf d'Vo sf/0fx? sf/0f
/ f gv'n]
s[li Aofk ;]jf ljjfx cWofg lge{/ 4G cG
pd]/ sf]
f f/ tf 4 o

;a} ^^! #! )) @# %!( )) @$ )0 )* %%


hDdf

))— $! )) )) )) )) )) !^ )) )) @$
!$
!%— %%% @# )) @# $^! )) )* )) )* #@
%(

^) ^^ )( )) )) %& )) )) )) )) ))
dfly

k'?i %% )) )) !% )) )) !^ )) )) @$
f
hDdf

))— $! )) )) )) )) )) !^ )) )) @$
!$

!%— !% )) )) !% )) )) )) )) )) ))
%(

^) )) )) )) )) )) )) )) )) )) ))
dfly

dlxn ^) #! )) )* %!( )) )* )) )* #@
f
hDdf

))— )) )) )) )) )0 )) )) )) )) ))
!$

!%— %$) @# )) )* $^! )) )* )) )* #@


%(

^) ^^ )( )) )) %& )) )) )) )) ))
dfly

#=!*=bfr{'nfdf af]lng] dfqLefiffsf] ljj/0f


tflnsf g= !%= bfr'{nfdf af]lng] efiff
qm=;= dft[efiff dlxnf k'?if hDdf s}lkmot
qm=;= dft[efiff dlxnf k'?if hDdf s}lkmot
hDdf bfr{'nf ^(^^( ^#^)% !##@&$
)!= 8f]6]nL ^&)*# ^)&!* !@&*)!
)@= g]kfnL !*!# !%&* ##(!
)#= nKrf #$& @($ ^$!
)$= bfr{'nL @@! !(# $!$
)%= a}Zo !&$ !*) #%$
)^= du/ $^ *) !@^
)&= lrlgof &( !# (@
)*= d}ynL !& %& &$
)(= lxGbL )( %* ^&
!)= tfdfª @* !% $#
!!= yf? @* !@ $)
!@= a}t8]nL !) !) @)
!#= vfDrL !@ )^ !*
!$= ef]hk/L !! )^ !&
!%= ltAatL )& )^ !#
!^= l;gefif )# )* !!
!&= cGo $% ^@ !)&
!*= yfxfgePsf] !% !$ @(
#=!(=bfr{'nfdf af]lng] bf];|f] efiff
tflnsf g= !^= bfr'{nfdf af]lng] bf];|f] efiff
qm=;= efiffsf] gfd k'?if dlxnf hDdf
)!= bf];|f]efiff @!&$% !^**# #*^@*
gePsf
)@= g]kfnL $^$*! $&&@) ($@)!
)#= a}Zo @! @% $^
)$= u?ª )& )^ !#
)%= cu|hL @! )# @$
)^= lnDa" $! $& **
)&= lxGbL !#% (* @##
)*= cGo !^ @% $!
hDdf ^*$^& ^$*)& !##@&$

#=@)=j;fO{;/fO{ tyf ultlzntf


cfly{s j[l4 tyf /f]huf/Lsf cj;/df sdL x'g' tyf
gful/ssf] cfjZostf tyf cfsf+Iff ;dofg's"n a9\b}
hf“bf lhNnfdf a;fO{;/fO{sf] ult tLj| ePsf]
b]lvG5 . lhNnfdf a;fO{;/fO{ ;DaGwL 5'6\6} cWoog
cg';Gwfg ePsf] cj:yfdf /fli6«o hgu0fgf @)^* sf]
;dodf cg'kl:yt hg;+VofnfO{ oxf“ a;fO{;/fO{
;DaGwL ljj/0f tflnsf !# df ?kdf k|:t't ul/Psf]
5 .
tflnsf g= !&= j;fO{;/fO{ tyf ultlzntf
hDdf aflx/ aflx/ /x]sf] hg;+Vof
hg;+Vof 3/w'/L hDdf dlxnf k'?if gv'n]sf]
@$^)$ $^** ^*^$ %(%^ ()* ))
!)) k|lt;t
#=@!= wd{sf] cfwf/df hg;+Vof
wd{sf] cfwf/df o; lhNnfdf ;a}eGbf a9L afx'Notf
lxGb'sf] hg;+Vof !#!&*@ wdf{jnDaLx?sf] 5 .
tTkZrft a'4 wdf{jnDaLx?sf] hg;+Vof !!^& hgf
/x]sf] 5 . k|s[lt wd{ dfGg]x?sf] hg;+Vof @)! 5
eg] To;}ul/ lqmlZrog wdf{jnDaLx?sf] hg;+Vof &$
/xg uPsf] 5 eg] O{Znfd wdf{jnDaLx?sf] hg;+Vof
#! /x]sf] 5 . cGo wdf{jnDaLx? h:t} lzv, h}g,
ls/fF“t, k|s[lt, axfO{ cflbsf] ;+Vof # hgf
/x]sf] 5 .
#=@@=uf=lj=;=cg';f/
hg;+Vof uflj; cg';f/sf] hg;+Vofsf cfwf/df
;a}eGbf a9L hg;+Vof -clk gu/kflnsf_ / ;a}eGbf
sd !!*& /Knfdf uflj;sf] /x]sf] 5 . xfn}
3f]if0ff ePsf] gu/kflnsfdf eg] hg;+Vofsf] n}l∙s
cg'kft (!=#) /x]sf] 5 eg] ;a}eGbf sd bQ'df 5 .
#=@#=:jf:Yo ;'ljwfsf] ljj/0f
bfr'{nf lhNnfdf @)^(.)&) ;j]{If0f cg';f/ ! j6f
lhNNff c:ktfn, :jf:Yorf}sL !! j6f, ufp3/ lSnlgs
!! j6f, cfo'j]{b cf}ifwfno ! j6f, k|fylds
:jf:Yo s]Gb| ! j6f, pk:jf:Yo rf}sL @^ j6f tyf
vf]k lSnlgs !%( j6f /x]sf 5g\ .
tflnsf g= !*=cfdfsf] pd]/ ;d'x cg';f/ d[t[x'g]
afnaflnsfx?sf] ljj/0f
cfdfsf] hDdf cfdfsf] pd]/ ;d'x cg';f/ d[t[x'g]
d'Vo afnaflnsfx?
k]zf
!%—!( @)—@$ @%—@( #)—#$ #%—#( $)—$$ $%—$(

hDdf ^@&( %@ #%) %%* *&% !#@& !%*! !%#^


d[t[
x'g]sf]

cfdL{ )) )) )) )) )) )) )) ))

d]g]h/ )) )) )) )) )) )) )) ))

Aoa;flos !^ )) )* )) )) )* )) ))

k|fljlws )* )) )) )) )) )* )) ))
;xfos
Aoa;flos

sfof{no @# )) )) )* )) )) )) !%
;xof]lu

;]jf / %% )) )) )* )) !^ !^ !%
ljlqst{f

snfo'Qm %#@( %@ @*% $$! &!) !!&* !#$& !#!^


s[lif jg
/ dfemL

snf / &) )) )) )* )) )) @$ #*
d]l;g
ck/]6/

lj?jf )) )) )) )) )) )) )) ))
d]l;g
ck/]6/

k|fylds ^%^ )) ## &% !#$ !)@ !^! !%!


k]zf

yfxfgePs !@! )) @$ !& #@ !^ #@ ))


f]

;|f]t M /fli6«o
hgu0fgf @)^*
dflysf] tflnsf cg';f/ s[lif Aoa;fo,jg / dfemL dlxnfsf
afnaflnsfx? al9 /xg uPsf] b]lvG5 eg] cGo k]zfdf /x]sf
cfdfx?sf aRrfalRrx? sd d[t[ ePsf] b]lvG5

tflnsf g= !(= cfly{s ?kdf ;lqmo cfdfx?af6 ljut Ps


aif{df lhljt hGdg] afnaflnsfx?
cfly{s ?kdf ;lqmo hDdf lglZrt pd]/ ;d'xsf cfdfx?af6 ljut
gx'g]sf/0fx? Ps aif{df lhljt hGd lng]
aRrfaRrLx?

!%— @)— @%— #)— #%— $)— $%—


!( @$ @( #$ #( $$ $(

hDdf %%& !!* @)$ !!& *& @$ )* ))

cWoog !#@ %@ %& )) !^ )* )) ))

3/sf] sfd #^* ^^ !#) !)) $& !^ )* ))

cfDbfgL÷;]jflga[t )) )) )) )) )) )) )) ))

czQm )* )) )) )* )) )) )) ))

ljdf/L )) )) )) )) )) )) )) ))

cGo )) )) )) )) )) )) )) ))

yfxfgePsf] $* )) !^ )* @$ )) )) ))

;|f]t M
/fli6«o hgu0fgf @)^*
#=@$=ef}lts ljj/0f
3/sf] :jfldTjsf] k|sf/x?
hDdf 3/ ;+Vof @$^)$ h;dWo :jodsf 3/x?sf] ;+Vof @#!&%
ef8fdf !)&) ;:yfut !&( / cGo !*) /xg uPsf] 5 .

3/sf] k|sf/ / agfj6


df6f] 9∙ / O§fsf] 3/ ;+Vof @!*(*, l;d]G6sf] hf]8fO{
ePsf] 3/ @!!@, lkn/jfnf 3/ ^$, cGo %* / ljj/0f
gv'n]sf] !@^ u/]/ hDdf @$^)$ /xg uPsf] b]lvG5 .

tflnsf g=@)=vfgf ksfpg] O{Gwgsf] ;|f]tx?


3/w' vfgf ksfpg] O{Gwgsf d'Vo
/L >f]tx?sf] ljj/0f
;+Vo bfp dl§t Uof uf]a/u' afof]Uo ljw cG gv'n]s
f /f ]n ; O7f f; 't o f]
alQ
@$^) @@* ^$! *!( )) !)! )% ^# *%
$ ()
@$^)
$
;|f]t M /fli6«o
hgu0fgf @)^*
#=@%=alQsf ;|f]tx?
tflnsf g= @!= alQsf ;|f]tx?sf] ljj/0f
3/w'/ alQsf] O{Gwgsf d'Vo
L >f]tx?sf] ljj/0f
;+Vof
ljw' dl§t] afof]Uo uf]a/Uo ;f]n cGo gv'n]sf
t n f; f; / ]

@$^)$ ^^#! *!(& !) )) *!#& !%$ *@


&

@$^)$ ^^#! *!(& !) )) *!#& !%$ *@


&

;|f]t M
/fli6«o hgu0fgf @)^*
efu $ -rf/_ M cfly{s cj:yf
$=! lhNnfsf] cy{tGqsf] ;+/rgfut :j?
bfr{'nf lhNnfsf n]s / 8f“8fsf“8f lt/ ef]6] -
;f}sf_, If]qL, wfdL, n'xf/, ;fsL{ hftLsf]
a;f]af; 5 eg] dxfsfnL tyf rf}nfgL gbLsf
kmf6x?sf] pa{/fIf]qdf afx'g / 7s'/L hftLsf]
a;f]af; /x]sf] 5. @)^* ;fnsf] hgu0fgf cg';f/
g]kfnsf] s'n hg;+Vof @,^$,($,%)$ 5 eg] bfr'{nf
lhNnfsf] hDdf hg;+Vof !,##,@&$ /x]sf] 5 .
h;dWo] dlxnf ^(,^^( cyf{t -%@=@* k|ltzt_ /
k'?ifsf] ^#,^)% cyf{t -$&=&# k|ltzt_ 5 . hDdf
kl/jf/ ;+Vof @$,^!* 3/w'/L_ / hg3gTj %& /x]sf]
5 . hg;+Vof a[l4b/ !=*! k|ltzt /x]sf] 5 . @)^*
sf] hgu0fgf cg';f/ o; lhNnfsf] hftLo hg;+Vofsf]
cg'kft x]bf{ ;a}eGbf al9 If]qL ^) k|ltzt, afx'g
!*=% k|ltzt, blnt !!=% k|ltzt, 7s'/L ^=%
k|ltzt, Jof;L )=( k|ltzt tyf cGo @=# k|ltzt
/x]sf 5g .
$=@ /f]huf/Lsf] cj:yf /f]huf/Lsf]
d'n;|f]t eg]sf] s[lif g} xf] h;n] s'n
/f]huf/Lsf] *(=() k|ltzt cf]u6]sf] 5 . lhNnfsf]
k]zfsf] bf]>f] >]0fLdf /x]sf] /f]huf/Lsf]
d'n;|f]t Hofnf dhb'/Ldf -#=&& k|ltzt_ xf] .
a}b]lzs /f]huf/Lsf] nflu al9 hg;+Vof ef/tlt/
:yfO{ / c:yfO{ sfd ug{ cfslif{t ePsf] b]lvG5 .
$=#=d'Vo pTkfbg s[lif ks]6 If]qx?sf] ljj/0f
t/sf/L vfBfGgafnL / kmnkm"nsf nflu s]lx ks]6
If]qx? ks]6 uf]s'n]Zj/,bQ', wfk, nl6gfy,5fk/L,
z+s/k'/ v08]Zj/L, 3';f, Jof; , l;t]fnf, ;'g;]/f
dflnsfh'{g, x'g}gfy, l/7frf}kftf, af]x/Lufp h:tf
If]qx?df t'ngfTds ljz]if pTkfbg x'G5 .

tflnsf g= @@= d'Vo pTkfbg s[lif ks]6 If]qx?sf]


ljj/0f
l;=g= d'Vo ks]6 :yfg pTkfbg
If]qx? -d]=6=_

)!= t/sf/L ks]6 uf]s'n]Zj/,bQ', !))*)


wfk, nl6gfy,5fk/L,
z+s/k'/

)@= cfn' ks]6 vf/ , sf6} %@)

)#= cb'jf eujtL , z+s/k'/ !$)

)$= vfBfGg uf]s'n]Zj/,nfnL, #%)


aflnljsf; wfk,ps', u'Nh/,vn+uf,
z+s/k'/

)%= ;'Gtnf ljsf; ks]6 wfk, x'tL !%%

)%= lxpb] kmnkm"n v08]Zj/L, 3';f, Jof; @%


, l;t]fnf, ;'g;]/f

)^= cf]v/ dflnsfh'{g, x'g}gfy, !@


l/7frf}kftf, af]x/Lufp

)&= df}/Lkfng z]/L, tkf]jg, eujtL !&

)*= bfnafnL dflnsfh'{g, UjfgL , !^


/fKnf

>f]t M lh=s[=lj=sf=@)&).&!
$=$= cfly{s ?kn] pRr ljkGgtf ePsf :yfgx?sf]
ljj/0f M–
;g\ @)!$ sf] dfgj ljsf; ;'rsf+s cg';f/ aflif{s
?=@!!^*.– ;Dd k|ltJolQm cfo ePsf] kl/af/ n3'
pBd ljsf; df]8]nsf] lx;fan] ul/aLsf] /]vfd'lg
kb{5 . n3' pBd ljsf; sfo{qmd / ul/aL lgjf/0fsf
nflu n3' pBd ljsf; sfo{qmd -d]8kf_ sf] nlIft
ju{ o:tf ul/a kl/jf/leq dfq kb{5 . nlIft au{
cGtu{t dlxnf, blnt, hghftL, a]/f]huf/
o'jfx?nfO{ sfo{qmddf pRr k|fyldstf lbOG5 . @)^*
;fnsf] hgu0fgf cg';f/ bfr'{nf lhNnfsf] hDdf
hg;+Vof !,##,@&$ hgf /x]sf] 5 eg] bfr'{nfdf pRr
ljkGgtf ePsf :yfgx? b]xfo adf]lhd /x]sf 5g\ .
h'g uflj;x? n3' pBd ljsf; df]8]n ;~rfngsf] nflu
cfjZos b]lvG5g\ .
tflnsf g= @#=cfly{s ?kn] pRr ljkGgtf ePsf
:yfgx?sf] ljj/0f M
pRr ljkGgtf ePsf uflj;x? tyf g=kf -@)^*sf] hgu0fgf
cg';f/ / cf7 j6f ;'rsf+ssf] cfwf/df

gfd hDdf3/kl/jf/ blnt hghflt cGo hDdf


;+Vof

!=x'tL $^$ %&* @) !((^ @%($

@=wf}nfsf]6 $^( !^ )) @%%& @%&#

#=wfk- *(^ &#& )) $!^( $()^


xfngkf_

$=ps" &@! !#@) )) @@%@ #%&@

%=/fgLlzv/ $#* !$ )) @%#& @%%!

^=8f“8fsf]6 #^% ^!( )) !@** !()&

&=u'Nh/ ^%& $@^ )) #*$^ $@&@


gfd hDdf3/kl/jf/ blnt hghflt cGo hDdf
;+Vof

*=tkf]jg $)% !)^ )) @!*& @@(#

hDdf $$!% #*!^ @) @)*#@ @$^^*

>f]t M lh=s[=lj=sf=@)&).&!
dflysf] tflnsfn] blnt / hghfltsf] t'ngfdf cGo
hfthfltx? ljkGg ePsf] s'/f b]vfPsf] 5 . cGodf
hfthfltx?df a|fDx0f If]qL nufotsf hfthftLx? /xg
uPsf 5g\ .
ljsf;sf ultljlwx?n] blnt / hghfltsf] ;+VofnfO{
eGbf cGo hfthfltsf] ;+vofnfO{ yk dxTj lbg' kg{]
b]lvG5 . ;dosf] kl/j]z / bfr{'nfsf] ;fdflhs /
cfly{s ca:yfsf] km/s vfnsf] l:ylt b]vf k/]sf] 5
.
$=%= lhNnfsf] cfly{s ultljlw / ahf/ ;Gt'ng
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no bfr'{nfsf] j8f:t/Lo
;j]{If0f @)&) cg';f/ s[lif Joj;fo g} cfwf/e"t
Joj;fosf] ?kdf /x]sf] b]lvG5 . lhNnf s[lif
ljsf; sfof{nosf] @)^(÷&) sf] tYof° cg';f/ *(=()
k|ltzt hgtf s[lifdf lge{/ 5g\ . lhNnfsf] k|d'v
cGgafnL pTkfbgdf ds} xf] eg] bf]>f]df ux'“,
t]>f]df wfg, rf}yf]df sf]bf] kb{5 . k|d'v
gub]afnLdf cb'jf, tf]/L / e6df; x'g\ . lhNnfsf]
hg;+Vofsf] cg'kftdf vfBfGgsf] pTkfbg ck'u eO{
#,@%$ d]=6= vfBfGg aflx/af6 cfPsf] b]lvG5 . ^
dlxgf;Dd cfkm\gf] pTkfbgn] vfgk'Ug] kl/jf/ $!
k|ltzt, # dlxgfdfq vfgk'Ug] kl/jf/ #@ k|ltzt 5
eg] ! aif{;Dd cfkm\gf] pTkfbgn] vfgk'Ug] kl/jf/
@^ k|ltzt 5 k]zfsf] bf];|f] >]l0fdf /x]sf]
Hofnfdhb'/L #=&& k|ltzt 5 . t];|f]df gf]s/L
#=!! k|ltzt rf}yf] / kfFrf}Fdf qmdz Jofkf/ /
3/]n' pBf]u b'j}df @=*@ k|ltzt 5 . kmnkm"n, dx
/ t/sf/L pTkfbgdf Joj;flos/0f x'g z'? ePtfklg
k"0f{ Joj;flostfdf n}hfg afFsL 5 . kz'kfngsf]
k|z:t;Defjgf af]s]sf] o; lhNnfdf s[lif, kz' /
jg k}bfjf/df cfwfl/t n3' 3/]n' tyf ;fgf
pBf]ux?sf] ;+efjgf k|r"/ 5 eg] ;+rf/ ;]jf / cGo
;fgf Joj;fosf] ;+efjgf klg plQs} 5 .
sRrfkbfy{sf] ?kdf kfOg] jgk}bfjf/ tyf
hl8a'6Lx?sf] pknAwtfn] klg n3', 3/]n' tyf ;fgf
pBf]ux?sf] ;+efagfnfO{ cem bl/nf] agfPsf] 5 .
3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt bfr'{nfsf]
@)&! c;f/ d;fGt;Ddsf] tYof°cg';f/ lhNnfdf #&(
j6f 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux? btf{ /x]sf 5g\ . otf
lgof{tdf 7'nf] c;Gt'ng 5 / cfofltt ;fdfgx?n]
ahf/ cf]u6]sf] 5 . vfBfGg dfq #@%$ d]=6= cfoft
ePsf] b]lvG5 . cGo b}lgs pkef]usf ;fdfg nQf
sk8f, g'gt]n, ;fj'g, lrgL, rfprfp, lgdf{0f
;fdfu|Lx?, la:s'6 / cf}ifwL nufotsf ;fdfgx? vf;
u/L dx]Gb|gu/, wgu9L, sf7df08f} / ef/tsf] -
lkyf}/fu9, 6gsk'/, a/]nL, xN4fgL, lbNnL cflb _
;d]taf6 cfoft u/LG5 eg] h8La'6L, kmnkm"n,
t/sf/L, dx, cb'jf, a];f/, un}rf, pgL/f8LkfvL,
cNnf]sf] tof/L kf]zfs, d}gjlQ, cu/jlQ, Wo",
e6df;, l/7f, cfn', lrp/L t]n, cfdnf / tf]/L
h:tf pTkfbgdf lhNnf s/La cfTdlge{/ 5 . oL
pTkfbgx? lhNnfsf k|d'v ahf/x?df laqmL x'g'sf
;fy} lhNnfaf6 aflx/ lgof{t klg x'g] u/]sf 5g\ .
lhNnf s[lif ljsf; sfof{nosf] @)&)÷&! sf] tYof°
cg';f/ lgof{t x'g] ;fdu|Lsf] ljj/0f tflnsfdf
pNn]v ul/Psf] 5
tflnsf g= @$=cfly{s ultljlwdf of]ubfg / kl/0ffd
qm=;= kl/0ffd - ahf/If]qx?
ljj/0f d]=6g_

)!= e6df; %!*=& g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

)@= ;'Gtnf !$!^ clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

)#= t/sf/L !))*) clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

)$= cb'jf !)%) clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf

)%= dx !& clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

)^= cfdnf !% clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

)&= l3p !^ clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

)*= ;fHdf ^&=^ clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

)(= l;ld $=% l;dL $=% clk


g=kf=,uf]s'n]Zj/,
ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

!)= df; !&!=% clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/
!!= uxt !!@=% clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,
ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

!@= pv' !&^) clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

!#= cfn' &%#% clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

!$= s]/f &!# clk g=kf=,uf]s'n]Zj/,


ef/tsf] l;dfjlt{ ahf/

>f]t M lh=s[=lj=sf=@)&).&!
$=^= lhNnfsf] cfly{s ljsf;sf nflu / pBd
ljsf;df nufgL ug{ ;lsg] ;Defjgf
lhNNff s[lif ljsf; sfof{no, 3/]n' tyf ;fgf
pBf]u ljsf; ;ldlt , lhNNff kz' ;]jf sfof{no
tyf lhNnf jg sfof{nosf] tYof°x?sf]
ljZn]if0fsf cfwf/df pBd ljsf;sf nflu lhNnfsf
cfDbfgLsf ;|f]tx? b]xfo /x]sf 5g\ .
s_ jg k}bfjf/af6 x'g] cfDbfgL
 hl8a'6Lx? h:t}M cNnf], s'/Lnf], sfpnf],
lrp/L, l/7f, l6d'/, bfnlrgL, cfdnf,
of;f{u'Daf, kfrcf}n], emofp, e'ts]z, ef]hkq,
Eofs'/, kfif0fj]b, bf?xNbL, ltt]kflt, u'RrL
Rofp, s'ds'd, l;sfsfO{, ;t'jf, s'6sL,
sfkmnaf]s|f, cf]v/af]s|f, w'lkkft, cn}rL,
c;'/f], c+u/L, agn;'g, enfdL, cf]v/, pGo',
OGb|]0fL, ah|bGtL, nf}7;Nnf, ugfgL ,
sfs'8l;uL, ss{nf], sf;, s6';, nfnu]8L, gLd,
k'lbgf, ;oklq, l;:g', uL7L, dlh7f], g'gl9sL,
t?n, e[u/fh, uhf]{, hfd'gL, l;nflht, Hjfgf],
3f]8tfk|], gfus]z/, ;lhjg, ;k{uGwf, l/7\7f,
lr/fOtf] tyf ;fd"bflos ag pkef]Qmf ;ldltsf]
;|f]tsf] ?kdf 3fF;sf aLp, hl8a'6L v]lt u/L
o;sf] lbuf] Aoj:yfkg ug{ ;lsg] .
 kmnkm"n h:t}M ;'Gtnf, sfutL, cDaf, sfkmn,
cfFk, df};dL, lnrL, skmL, gf:kftL ,k'nd,
cf]v/ cfbL .

 t/sf/L h:t}M d'nf, /fof] -aLp_ v';f{gL,


cb'jf, a];f/, sfpnL, ufh/, wlgof, sfs|f],
kml;{, eG6f, nf}sL, lttfs/]nf, 6df6/ nufot
df};dL tyf a]df};dL a:t'x? v_ kz'kfngM
Joj;foLs ?kdf ufO{, e}F;L, afv|f, s'v'/f,
df5f, a+u'/, rf}/LufO{, v/fof]

efu % - kf“r_ M ;fdflhs


cj:yf
%=! lzIff tyf dfgj ljsf;
bfr{'nf lhNnfdf lzIffsf] Hof]tL cgf}krfl/s
tj/n] /f0ffsflng ;dodf ;'?jft ePsf] lyof] lyPg
P]ltxfl;s tYox?n] af]n]sf 5}gg\ . cfw'lgs
sfnsf] ;'?jft;+u} o;sf] ljsf;df of]ubfg k'Ug
uPsf] cg'dfg x'G5 . cfw'lgs kl/j]zdf qmlds ?kdf
lhNnfsf cGoq :yfgx?df ;/sf/L tyf lglh If]qsf]
;xof]udf ljBfnox? qmdz ;+rfng x'b} cfPsf] 5g
eGg] egfO{x? kfpg l;sG5 . lzIff / dfgj
;+zfwgsf] ljsf; ;fdflhs ljsf;sf cfwf/:tDex?
ePsf] tyf oL b'O{ ljifo Pscfk;df cGt/;DalGwt
ePsf x'“bf cfjlws lhNnf ljsf; of]hgf th'{dfsf
nflu lzIff tyf dfgj ;+zfwgnfO{ ;fdflhs ljsf;
If]qsf] Ps pkIf]qsf ?kdf lnOPsf] 5 . ;du|df o;
lhNnfsf] z}lIfs ljsf;sf] l:ylt a'´\g tnsf]
ljj/0fn] ;xof]u ug]{5 .
%=@= lhNnfsf] z}lIfs ljj/0f
lzIffsf] xsdf lhNnfdf afn ljsf; s]Gb|, k'j{
k|f=lj=, kf|=lj, lg=df=lj, df=lj= pRr df=lj /
SofDk; u/L ^#^ j6f lzIf0f ;+:yfx? 5g\ . lhNnfsf
k|fo ;a} a:tLx?nfO{ lzIff;]jfsf] ;]jfsf] kx"“r
k'u]sf] 5 t/ ef}uf]lns :yfgljz]ifsf] sf/0fn]
t'ngfTd z}lIfs ljsf; sdhf]/ ca:yfdf /xg uPsf]
b]lvG5 . l5d]sL b]z ef/tsf] k|efa / s]lx
;'ljwfsf] sf/0fn] x'Dnf d'u'sf] t'ngfdf s]lx
;xhtf ePsf] b]lvG5 .
lhNnfsf] s'n ;fIf/tfb/ $#=@^ k|ltzt 5 eg]
k'?ifsf] ;fIf/tf %&=!& k|ltzt / dlxnfsf]
;fIf/tf @(=$& k|ltzt /x]sf] 5 . o; bfr'{nf
lhNnfdf afnlasf; s]Gb| @!& j6f, k'j{ k|fylds
ljBfno $@ j6f, k|fylds ljBfno @#@ j6f, lgDg
dfWolds ljBfno ^$ j6f, dfWolds ljBfno %& j6f,
pRr dfWolds ljBfno @) j6f, :gfts SofDk; $,
ljBfno >f]t s]Gb| !* j6f, cgf}krfl/s k|f=lz=sf=
!% j6f / k|f=lzIff lj:tf/ % j6f /x]sf 5g\ .
k|fylds ljBfnodf 5fq5fqf u/L s'n #)!%$ ljBfyL{
/ lzIfs lzlIfsf !@%@, lgDg dfWolds ljBfnodf s'n
(%%@ hgf ljBfyL{ / lzIfs lzlIfsf #!% hgf,
dfWolds ljBfnodf s'n $(&! hgf ljBfyL{ / lzlIfs
lzlIfsf !(! hgf / pRr dfWolds ljBfnodf s'n #!&)
hgf ljBfyL{ / lzlIfs lzlIfsf #* hgf /x]sf 5g\ .
tflnsf g= @%=z}lIfs :t/sf] ljj/0f
hDdf z}lIfs txk'/f u/]sf] hg;+Vofsf] cgf}k gv'
ljj/0f rfl/s n]s
f]
k"j{ k|f= lg df P;Pnl cf lj Pd c
=hDd k|f= lj= df lj ; ;f] OP P P G
f lj lj ;/x o

hDdf *)#@ $()* #^)# !^ ** ^)$$ $@ !# $@ ( !^#@ @&#


! ^ #^ () &@ *# ( !
#

dlxn $%^# @$#& !^&! ^^ #@ @!(( !^ #* %^ # !)!( !@(


f ) ^) *% $( ) (

k'?i $%&% @$&! !(#@ (& %^ #*$% @^ !) #& % ^!# !$$


f * ^ )# )% @# )# # @

;|f]t M
/fli6«o hgu0fgf @)^*

dflysf] tflnsf cg';f/ bfr'{nf lhNnfdf k"j{


k|f=lj=*)#@! k|f=lj= #^)#^ lg=df=lj=!^#^#
bzsIff **() P;Pn;L ^)$$ cfOP $@&@ ljP !#*# PdP
$@( cGo (! cgf}krfl/s lzIff !^#@ / z}lIfs
ljj/0f gv'n]sf] @&# hgf /xg uPsf] b]lvG5 .
lhNnfdf afnlasf; s]Gb| @!& j6f, k'j{ k|fylds
ljBfno $@ j6f, k|fylds ljBfno @#@ j6f, lgDg
dfWolds ljBfno ^$ j6f, dfWolds ljBfno %& j6f,
pRr dfWolds ljBfno @) j6f, :gfts SofDk; $,
ljBfno >f]t s]Gb| !* j6f, cgf}krfl/s k|f=lz=sf=
!% j6f / k|f=lzIff lj:tf/ % j6f /x]sf 5g\ .
k|fylds ljBfnodf 5fq5fqf u/L s'n #)!%$ ljBfyL{
/ lzIfs lzlIfsf !@%@, lgDg dfWolds ljBfnodf s'n
(%%@ hgf ljBfyL{ / lzIfs lzlIfsf #!% hgf,
dfWolds ljBfnodf s'n $(&! hgf ljBfyL{ / lzlIfs
lzlIfsf !(! hgf / pRr dfWolds ljBfnodf s'n #!&)
hgf ljBfyL{ / lzlIfs lzlIfsf #* hgf /x]sf 5g\ .
;g\ @)!$ sf] dfgj ljsf; ;'rsf+s cg';f/ aflif{s
?=@!!^*.– ;Dd k|ltJolQm cfo ePsf] kl/af/ n3'
pBd ljsf; df]8]nsf] lx;fan] ul/aLsf] /]vfd'lg
kb{5 . n3' pBd ljsf; sfo{qmd / ul/aL lgjf/0fsf
nflu n3' pBd ljsf; sfo{qmd -d]8kf_ sf] nlIft
ju{ o:tf ul/a kl/jf/leq dfq kb{5 . nlIft au{
cGtu{t dlxnf, blnt, hghftL, a]/f]huf/
o'jfx?nfO{ sfo{qmddf pRr k|fyldstf lbOG5 . @)^*
;fnsf] hgu0fgf cg';f/ bfr'{nf lhNnfsf] hDdf
hg;+Vof !,##,@&$ hgf /x]sf] 5 eg] bfr'{nfdf pRr
ljkGgtf ePsf :yfgx? b]xfo adf]lhd /x]sf 5g\ .
h'g uflj;x? n3' pBd ljsf; df]8]n ;~rfngsf] nflu
cfjZos b]lvG5g\ .

tflnsf g= @^=kf“r jif{ eGbf dflysf] hg;+Vofsf]


z}lIfs ljj/0f
kf“r aif{ hg;+Vofsf] z}lIfs ;fIf/tf ;fIf/tfb/
dflysf] ljj/0f gv'n]sf]
hg;+Vof
n]vk9ug{] k9gdfq k9g
;Sg] n]Vg
g;Sg]
hDdf !!&!%) &^%&# @&%! #&&*$ $@ ^%=#^
dlxnf ^!&#@ #@^$^ !%%^ @&%)^ @$ %@=**
k'?if %%$!* $#(@& !!(% !)@&* !* ^(=)*
;|f]t MlhNnf
lzIff sfof{no bfr'{nfsf] ;j]{If0f @)^(÷)&)

tflnsf g= @&= lhNnfsf] z}lIfs ljj/0f


hDdf ljleGg z}lIfs txkf/ cgf txp
ug{]x? }kr Nn]
fl/ v
k|f/ k|f= lg=d df=l P;P cfO ljP PdP cGo
s geP
DeLs lj= f=lj j n;L P ;f] ;f]
sf]
= ;f] ;f] ;/x ;/x
-!— -(—
;/x ;/x
%_ -^— !)_
*_

b'j} *)#@! $()* #^)# !^^^ **() ^)$ $@& !#* $@( (! !^# @&#
hDdf ^ # $ @ # @

k'?if $%&%* @$&! !(#@ (&)# %^)% #*$ @%@ !)) #&# %@ ^!# !$$
^ % # #

dlxnf #$%^# @$#& !^&! ^^^) #@*% @!( !^$ #*) %^ #( !)! !@(
) ( ( (

;|f]t M /fli6«o hgu0fgf @)^*

%=@ :jf:Yo tyf kf]if0f


lhNnfdf :jf:Yo ;]jf k|bfg ub}{ cfPsf
lhNnf tyf cGo c:ktfn, k|fylds :jf:Yo s]Gb|,
:jf:Yo rf}sL tyf pk:jf:Yo rf}sLx? hg:t/df /f]u
nfUg" cl3sf] /f]syfdo"Qm, k|ltsf/fTds Pjd\
k|j4{gfTdseGbf klg pkrf/fTDfs ;]jfdf nflu /xg'
kg]{ l:ylt b]lvG5 . oL ;+:yfx?df txut ?kdf
cfjZos ef}lts ;fdfu|Lsf] cefj t Psflt/ 5+b}5
csf]{tkm{ cfjZos :jf:YosdL{x?sf] sdL /x]sf]
cj:yf 5 . :jf:Yo ;+:yfx?nfO{ ef}lts pks/0f
;DkGg ug"{kg]{, cfjZos hgzlQmsf] cfk"lt{
ug"{kg]{, / hgzlQmnfO{ tflndk|fKt, bIf
agfpg'kg]{ vf“rf] b]lvG5 . lhNnfsf] s"n hg;+Vof
:jf:YosdL{x?sf] cg'kft Hofb} Go"g /x]sf] 5 .

%=@=! :jf:Yo ;]jfsf nfuL ;+:yfut k|of;


of] If]qnfO{ j9L Jojl:yt /fVg / :jf:Yo ;]jfnfO{
hg ;d'bfosf] 3/b}nf]df k'¥ofO{ hgtfx?nfO{
:jf:Yo ;]jfdf ;r]t t'Nofpgsf nfuL o; lhNnfdf
lhNnf :jf:Yo sfof{non] ;xhLs/0fsf] sfd
ul//x]sf] 5 . xfn o; sfof{nojf6 pknJw x'g]
;]jfx? lgDgfg";f/ /x]sf 5g .
!= vf]k ;]jf @= kf]if0f ;]jf #= :jf; k|:jf;
/f]u lgoGq0f $= emf8fkvfnf /f]u lgoGq0f %=
;'/lIft dft[Tj sfo{qmd ^= kl/jf/ lgof]hg ;]jf
&= Ifo/f]u lgoGq0f *= s'i7/f]u lgoGq0f (=
cf}nf] /f]u lgoGq0f !)=Pr=cfO=le=P8\; /f]uyfd
!!=dlxnf:jf:Yo :jod ;]jLsf sfo{qmd !@=;'8]gL
sfo{qmd !#=b}lgs pkrf/ ;]jf cflb .
%=# vfg]kfgL tyf ;/;kmfO / 9n lgsf;

o; lhNnfdf vfg]kfgLsf k|d'v ;|f]tx?df k/Dk/fut ?kdf


lgdf{0f ul/Psf s'jf, wf/f tyf v'Nnf gbL / vf]nfx? cflb
;fj{hlgs vfg]kfgL ;|f]tx?af6 clwsfz+ hgtfn] vfg]kfgL
k|fKt ul//x]sf 5g\ . Jojl:yt tyf :jR5 vfg]kfgLdf kx'+r
ePsf] hg;+Vofsf] lx:;f sd ePsf] b]lvG5 . tyfkL,
;+:yfut k|of;:j?k vfg]kfgLsf] If]qdf b]xfo jdf]lhdsf]
cj:yf b]lvPsf] 5 . r]tgfsf] sf/0f Ps 7f“pdf 5 eg]
csf{] 7f“pdf ul/jLsf] sf/0fn] klg bfr{'nfaf;L ;kmf
vfg] kfgLaf6 s]lx 6f9f/xg uPsf] b]lvG5 . ;+3;:yfx?sf]
k|ultljj/0f / hgtfsf] hLjg:t/sf] ljrdf 7"nf] cGt/ /xg
uPsf] b]lvG5 .
tflnsf g= @*= vfg] kfgLsf d'Vo >f]tx?sf] ca:yf
3/w'/L vfg] kfgLsf d'Vo >f]tx?sf
;+Vof ljj/0f

kfokwf/f x]08kDk aGb v'nfs'jf cfsf; gbL cGo gv'n]sf


s'jf kfgL vf]nf

@$^)$ @)#@% )) !%* $@@ @)&% &$^ &(# *%

@$^)$ @)#@% )) !%* $@@ @)&% &$^ &(# *%

;|f]t M /fli6«o hgu0fgf @)^*

tflnsf g= @(=zf}rfnosf] k|of]usf] ca:yf /


ljj/0f
3/w'/L zf}rfnosf] ljj/0f
;+Vof
zf}rfno zf}rfno kmnz ;fdfGo ca:yf
gePsf ePsf zf}rfno zf}rfno gv'n]sf]

@$^)$ !#!)% !!$!# ($)$ @))( *^

!)) k|lt;t

;|f]t M /fli6«o hgu0fgf @)^*

tflnsf g=#)= ljleGg ;'lawf ePsf kl/jf/x?


hDdf s'g} s'g} ljleGg ;'lawf ePsf
3/w' ;'lj Ps kl/jf/x?
/L wf ;'lj /]l8 l6=le=÷ sDKo g] 6]lnkm df]af
gePs wf of] s]an "6/ 6 f]g On
f] ePsf
]
@$^) ^#!# !&*) !%^% !&$#÷(( @!^ &^ &($ (%%!
$ # # *
df]6 df]6/;f ;fOs cG lkm|h gv'n]
/ Osn n o sf]
!$ #^ ^# @% @)! $**

;|f]t M /fli6«o hgu0fgf @)^*

kf“rjif{d"lgsf afnaflnsfx? :jR5 vfg]kfgL / kmf]x/sf]


lzsf/ eO/x]sf 5g\ . cem 7"nf] ;+Vofdf ;"Ts]/L cfdfx?,
j[4x? tyf czQmx? ;/;kmfO{sf] cefjs} sf/0fn] ubf{
/f]uaf6 u|l;t 5g\ . zf}rfnosf] cj:yf x]bf{ lhNnfsf s"n
3/w"/Lsf] ;+Vof !!$!# ;+u dfq :yfoL zf}rfno x'g' tyf
cfwf;+u c:yfoL zf}rfnosf] Joj:yf gePaf6 o; lhNnfsf]
;/;kmfO{sf] l:ylt sdhf]/ ePsf] :ki6 xG5 . clwsf+z
ljBfnox?df ;d]t zf}rfnosf] cefjsf sf/0f jftfj/0fLo
;/;kmfO{df k|lts"n c;/ k/]sf] b]lvG5 . oBkL lhNnfdf
s]lx uflj;x?nfO{ v"nf bLzfd"Qm If]qsf] ?kdf 3f]if0ff
ul/Psf] 5 . o;jf6 ;DjlGwt uflj;sf ;tk|ltzt 3/w"/Lx?df
klSs tyf Jojl:yt zf}rfno lgdf{0f ul/ jftfj/0fnfO{ :jR5
jgfpg] cleofgsf] ;+rfng ul/Psf] 5 . uflj; cg';f/
vfg]kfgLsf] ;|f]t / rkL{sf] k|of]usf] ljj/0f dfly
tflnsfdf lbO{Psf] 5 .

%=$ dlxnf, afnaflnsf / nlIft ju{


lhNnfsf] s"n hg;+Vof !##@&$ sf] 7'nf] lx:;f cf]u6]sf]
dlxnf tyf afnaflnsfx?sf] ;+Vof (%*&( /xg uPsf] 5 .
ljsf;sf nflu ljz]ifu/L ltgLx?sf] ;fdflhs, cfly{s tyf
:jf:Yosf] l:ytLnfO{ ;'wf/ ub}{ ;Ifd gful/ssf] ljsf;
ug]{ ;f]rnfO{ k|d"v k|fyldstfdf /fvL bfr{'nf lhNnfn]
ljleGg ultljlwx?nfO{ k|fyldstfsf ;fy cuf8L j9fPsf] 5 .
o;sf cnfjf, cfly{s If]qdf dlxnfx?sf] kx'+rnfO{ cuf8L
j9fpg b]xfo jdf]lhdsf ultljlwx? ;+rfngdf cfPsf]
b]lvG5 .
%=$=! dlxnf tyf jfnjflnsfx?sf] ;fdflhs tyf cfly{s
cj:yf
o; lhNnfsf] ljsf;sf] s|dnfO{ lgofNbf cGo lhNnfx? ;/xg}
oxf+ klg dlxnf / jfnjflnsfsf] cj:yf gfh's g} b]lvG5 .
sl/j sl/j, j/fj/ ;+Vofdf /x]sf dlxnf k'?ifsf]
tYof+snfO{ cfwf/ dfgL @)%^ ;fndf ! sIffb]lv % sIff ;Dd
cWoog/t ljBfyL{sf] ;+VofnfO{ x]g]{ xf] eg] ;+Vofdf
vf;} km/s g/x]sf] dlxnf k'?ifsf] lzIff cfh{g ug]{
jfNoj:yfsf] cj;/df 7"nf] leGgtf b]lvG5 . kf“r sIff;Dd
cWoog/t jfns w]/} /x]sf b]lvG5g\ eg] jflnsf ;fdfGo dfq
/x]sf] b]lvG5 . o; tYof+s cg';f/ sIff % ;Dd cWoog ug]{
jfns jflnsf dWo] sl/j ^) k|lt;t jfns / $) k|lt;t
jflnsf /x]sf] b]lvG5 . h'g k|ltztn] klg dlxnf /
k'?ifdf jfNoj:yf b]lvg} lje]b /x]sf] k'li6 ub{5 .
clwsf+z jfl;Gbf tyf lzlIft kl/jf/n] eg] 5f]/f,
5f]/LnfO{ ;dfg cj;/ k|bfg ug'{ kg]{ s'/f lj:tf/} dx;';
ug{ yfn]sf] kfOG5 . t/ klg o:tf hfgsf/ tyf cfly{s
x}l;ot ePsf cleefjsx?n] 5f]/fx?nfO{ lghL ljBfnodf
k7fpg] / 5f]/LnfO{ ;/sf/L ljBfnox?df k7fpg] u/]sf
y'k|} pbfx/0fx? cGo lhNnfdf h:t} o; lhNnfdf klg b]Vg
;lsG5 . o;f] ul/g'df cem} klg dlxnfx? k|ltsf]
dflg;x?sf] k/+k/fut b[li6sf]0f k"0f{?kdf xl6 g;s]sf]
kfOG5 . o; lhNnfdf dlxnfx?sf] ;fdflhs tyf cfly{s
cj:yfnfO{ tnsf] tflnsfdf k|Zt't ul/Psf] 5 .

efu ^ -5_ M ef}lts k"jf{wf/


^=! oftfoft
lhNnfsf] ;du| ljsf; s[ofsnfkx? ;+rfng ug{
oftfot Ps dxTjk'0f{ k'jf{wf/ xf] . ;8s oftfoft
g} o; lhNnfsf] d'Vo oftfoftsf] ;fwgx? x'g\ .
xjfO ;]jfsf] ;Defagf 5 t/ ;+rfngdf 5}g . o;
lhNnf l:yt clk gu/kflnsfdf Pp6f klg ljdfg:yn
/x]sf] 5}g eg] lhNnfsf ;j} uflj;x?df ;8s
oftfoftsf] ;'ljwf klg k'lu ;s]sf] 5}g . of]
lhNnfdf oftfftsf k|d"v ;fwgx?df ;8s oftfoft,
3f]/]6f], uf]/]6f] cfbL /x]sf 5g . k|d"v
;8sx?df klSs k"nx? tyf sNe6{ cfbLsf] Joj:yf
ul/Psf] 5 eg] 3f8]]6f] tyf uf]/]6f] jf6f]x?df
emf]n"u]+ k"nsf] Joj:yf ePsf] kfO{G5 . oBkL oL
;j} ;fwgx? k|ofKt g/x]sf] cj:yf ljBdfg 5 .
;8s oftfoftsf] ljsf;sf] b[li6sf]0fn] of] lhNnf
lgs} dxTjk"0f{ /x]sf]5 . o; lhNnfdf xfn;Dd
lgld{t ls=ld= sfnf] kq] ;8s /x]sf] 5 . bfr{'nf
lhNnfdf ljBdfg ;8ssf] cj:yf lgDgfg";f/ b]lvG5 .
^=! oftfoft
lhNnfsf] ;du| ljsf; s[ofsnfkx? ;+rfng ug{
oftfot Ps dxTjk'0f{ k'jf{wf/ xf] . xjfO{;]jf /
;8s oftfoft g} o; lhNnfsf] d'Vo oftfoftsf]
;fwgx? x'g\ t/ xfn xjfOoftfoft ;+rfngdf 5}g .
o; lhNnf l:yt uf]s'n]Zj/df Pp6f ljdfg:yn /x]sf]
5 eg] lhNnfsf ;j} uflj;x?df ;8s oftfoftsf]
;'ljwfsf] ;Defagf /x]sf] 5 . of] lhNnfdf
oftfftsf k|d"v ;fwgx?df xjfO{ oftfoft, ;8s
oftfoft, 3f]/]6f], uf]/]6f] cfbL /x]sf 5g .
k|d"v ;8sx?df klSs k"nx? tyf sNe6{ cfbLsf]
Joj:yf ul/Psf] 5 eg] 3f8]]6f] tyf uf]/]6f]
jf6f]x?df emf]n"u]+ k"nsf] Joj:yf ePsf] kfO{G5
. oBkL oL ;j} ;fwgx? k|ofKt g/x]sf] cj:yf
ljBdfg 5 . ef}lts k"jf{wf/ lhNnfsf] cfwf/e"t
;]jf ;'lawfdf vf;u/L &@ ls=dL= ;8sn]
bfr'{nfnfO{ a}t8Lsf] /fhdfu{;+u hf]8]sf] 5 .
lhNnfleq laleGg !(! ls=dL ;8s lgdf{0fflwg
cj:yfdf 5g\ . o; lhNnfdf #^ uflj; / !
gu/kflnsfdWo] !) uf=lj=;= / ! gu/kflnsfsf] #
uf=lj=;=df df]6/af6f] k'uL;s]sf] 5 . lzIffsf]
xsdf lhNnfdf afn ljsf; s]Gb|, k'j{ k|f=lj=,
kf|=lj, lg=df=lj, df=lj= pRr df=lj / SofDk; u/L
^#^ j6f lzIf0f ;+:yfx? 5g\ . lhNnfsf k|fo ;a}
a:tLx?nfO{ :jf:Yo ;]jfsf] kx"Fr k'u]sf] 5 .
bfr'{nf lhNnfdf @)^(.)&) ;j]{If0f cg';f/ ! j6f
lhNNff c:ktfn, :jf:Yorf}sL !! j6f, ufp3/ lSnlgs
!! j6f, cfo'j]{b cf}ifwfno ! j6f, k|fylds
:jf:Yo s]Gb| ! j6f, pk:jf:Yo rf}sL @^ j6f tyf
vf]k lSnlgs !%( j6f /x]sf 5g\ . bfr'{nf
lhNnfdf ;b/d'sfddf %!@ j6f 6]lnkmf]g nfOg, le
;]6 lk=l;=cf]= !$ j6f, l;=l8=Pd=P= lk|k]8 *^)
j6f, :sfO{ kmf]g ;]jf ^&&! j6f, lh=P;=Pd= @^%&
j6f / ADSL ;]jf @# j6f ;d]tn] lhNnfsf ;a}
uf=lj=;=x?df ;lhn} ?kdf ;+rf/sf] ;]jf k'u]sf]n]
sfo{qmd ;+rfng ug{ ;d]t ;xof]u ePsf] 5 .
lhNnfdf ! j6f lhNNff x'nfs, !) j6f Onfsf x'nfs
/ #@ j6f cltl/Qm x'nfs ;]jfx? /x]sf 5g\ .
xjfO{oftfoftsf] lx;fadf bfr'{nf ;b/d'sfd
vn+ufaf6 &@ ls=dL=df /x]sf] ! dfq} uf]s'n]Zj/
ljdfg:yn xfn;Dd ;+rfngdf g/x]sf]n] cfslZds ;]jf
nufotsf cGo ;]jfx?af6 al~rt x'g' k/]sf] 5 .
wf/f, kfOkaf6 vfg]kfgL ;'ljwf ko|fu] ul//x]sf]
kl/af/ ;+Vof *@=^! k|ltzt /x]sf 5g\ . tL
kl/jf/x?n] pQmkfgL t/sf/L v]tL, kmnkm'n v]tL
tyf cGo Joj;fodf k|of]u ug]{ cj:yf /x]sf] 5 .
vn+uf, 5fk/L / sf6} uflj;df bfr'{nf ljB't
k|f=ln=af6 ljB't ;]jf k|bfg eO/fv]sf] 5 eg]
bQ', wfk, x'tL uf=lj=;=x?df g]kfn ljB't
k|flws/0fn] ljB't ;]jf k|bfg ul//fv]sf] 5 . cGo
uf=lj=;=x?df lh=lj=;=, uf=lj=;=, ul/aL lgjf/0f
sf]if, phf{ ljsf; sfo{qmd tyf cGo lgsfox?sf]
;xof]udf lgdf0f{ ePsf n3' hnljB't ;+rfng eO
uf=lj=;=x?df cGo Joj;fo ;+rfng ePsf 5g\
^=@ ef}lts of]hgf / cfjf;
o; lhNnfdf Pp6f gu/kflnsf /x]sf] 5 . h; dWo]
gu/kflnsf If]qleq ;/sf/L jgh+un 5}g eg]
gjlgld{t gu/kflnsfdf s]lx xb ;Dd jl:t ljsf;
of]hgf nfu' ePsf] 5 . ;"b'/klZrd ljsf; If]qsf]
?kdf /x]sf] of] gu/kflnsfx?df b]zsf cGo efu /
ljz]z ul/ kxf8L lhNnfx?af6 j;fO{ ;g]{x?sf]
;+Vof guGg] ?kdf /x]sf] 5 eg] aflxl/g]sf] ;+Vof
t'ngfTds ?kdf cTolws /x]sf] 5 . o;sf] cnfjf
lhNnfs} cGo If]qaf6 cfO{ j;f]jf; ug]{
dflg;x?sf] ;+Vofklg j9L /x]sf] 5}g . 9nsf]
;d'lrt Joj:yf ul/Psf] 5}g . ePsf] 9n klg
cJojl:yt / v'nf x'g'sf] sf/0fn] ;Dk"0f{ zx/
b'u{Gwdo aGg k'u]sf] 5 . bL3{sflng ;f]r agfP/
;f] Jojl:yt zx/Ls/0fsf] nflu j]n}df of]hgf
agfO{ sfof{Gjog ug'{ kg]{ 68\sf/f] cfjZostf
b]lvG5 . gbLn] lbgk|ltlbg s6fg ul//x]sf] 5 .
dxfsfnLsf cf;kf;df /x]sf uf=lj=;=x? ;a}
hf]lvddf /xg uPsf] b]lvG5 .
^=# l;+rfO{ k|0ffnL
bfr{'nf lhNnfsf] clwsfz+ efu kxf8L / lxdfnL
If]qdf kg]{ ePsfn] oxf+sf] df6f]df pJhfpkgf
sld /x]sf] 5 . tyfkL, l;+rfOsf] ;+efJotfdf
Hofb} ljifdtfsf] l:ylt ljutsf jif{x?df /x+b}
cfPsf] 5 . xfn;Dd lgld{t l;+rfO{ cfof]hgfn] o;
If]qnfO{ l;+lrt u/]klg kxf8L If]qdf l;+rf{sf]
cBfkL ;d:of /x]sf] 5 . obL, oxf+ o; If]qdf ;d]t
e/kbf]{ l;+rfO{ ;"ljwf pknAw u/fpg ;s]df
lhNnfsf] s[lif pTkfbgdf j[l4 eO{ vfBfGgdf cfTd
lge{/ u/fpgsf nfuL Pp6f uxlsnf] sbd x"g ;Sg]
;Defagf b]lvG5 .
lhNNffsf] s"n If]qkmn !@=^* k|ltzt hldgdf dfq
v]lt of]Uo 5 . o; dWo] xfn ;Dd s]lx hldg dfq
l;+rfO{sf] nflu pko"Qm hldg dflgPs]f 5 . l;+lrt
If]q sf] ljsf; ug]{ qmddf :yflgo s[ifsjf6 ljsf;
ul/Psf :yfgLo s"nfx?sf] ;d]t klxrfg ul/Psf] 5
. ;/sf/L k|of;jf6 o; lhNnfdf lhNnf s[lif ljsf;
sfof{no, lhNnf ljsf; ;ldlt / l;+rfO l8lehg
sfof{nojf6 ;d]t s]lx of]hgx? ;+rfngdf cfPsf 5g
.
vfBfGgdf cfTdlge{/ gePsf] lhNnfs]f nflu
cfTdlge{/tfsf] jf6f]lt/ cuf8L j9\g l;+rfO{
ljsf;df plrt Wofg lbg' kg]{ s'/fdf s;}sf] b'Odt
5}g . pkef]Qmf ;ldlt cGtu{t ;+rflnt sltko
l;+rfO{ k|0ffnLx? k"0f{ Ifdtfdf rNg g;s]sf]
kl/k|]Ifodf pkef]Qmf ;ldltsf] Ifdtf clej[l4
s;/L ug]{ ;lsG5 eGg] kl§ ljz]if Wofg lbg'kg]{
b]lVfG5 . of]hgfsf] bLuf]kgsf nflu of]hgf 5gf}6
ubf{ ef}u]lns jgfj6 Pj+ pkef]Qmfx?sf]
;lqmotfnfO{ ;d]t Vofn /fVg' kg]{ b]lvPsf] 5 .
lhNnfdf l;+rfO{ ljsf;sf] nflu ;/sf/L k|of;
lg/Gt/ e}/x]sf] 5 . o;nfO{ cem 6]jf k"¥ofpg u}/
;/sf/L ;+:yfsf] k|of; klg plQs} ?kdf pT;fxjw{s
5 .
^=$ j}slNks phf{
o; lhNnfsf ;j} uflj;x?df ljh'nLsf] ;]jf
k'lu;s]sf] 5}g . 3/ kl/jf/ kl/jf/n] ljh'nL /
;f]n/sf] ;]jf pkof]u ul//x]sf 5g\ . o;sf cnfjf
o; lhNnfdf j}slNks phf{ ;DaGwL of]hgfx?sf]
ljj/0f tn tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
^=% ;"rgf, ;+rf/ / lj1fg k|ljlw
;dfhsf] x/]s If]qsf] ljsf;sf] nflu cfhsf]
;+;f/df ;+rf/ ;'ljwfn] dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x
u/]sf] 5 . bfr{'nf lhNnf cGo lhNnfx?sf]
k|zf;lgs, cfly{s, /fhg}lts, ;fdflhs tyf
Jofkfl/s ;Dks{ ljGb'sf] ?kdf ljsl;t e}/x]sf]
5}g tf klg lhNnf ;b/d'sfdsf] ?kdf cfa:ofs s]lx
k|ljlwsf] dxTjk"0f{ :yfg /x]sf] 5 . ;+rf/ ;fwg
cGt/ut x'nfs, 6]lnkmf]g, /]l8of], 6]lnlehg /
kq–klqsf kb{5g\ .
x'nfs ;'ljwftkm{ o; lhNnfdf lhNnf x'nfs–!,
Onfsf x'nfs / cltl/Qm x'nfs /x]sf 5g\ . o;}u/L
gu/kflnsf tyf ;j} uflj;x?df 6]lnkmf]g ;'ljwf
pknJw /x]sf] ca:yfdf 5 . lhNnfsf] ;j} If]qdf
/]l8of] g]kfnsf] ;]jf k'u]sf] 5 . o;/L g} g]kfn
6]lnlehgsf] ;]jf klg k|foM lhNnfsf] ;j} If]qdf
k'u]sf] 5 . g]kfn 6]lnlehgnfO{ e"–pku|x;+u
;Dks{ ul/Psf]n] lhNnfsf ;j} 7fp+af6 k|i6;+u
6]lnlehg x]g{ ;lsg] 5 . o;sf cnfjf lhNnfdf
;+rflnt Pkm od /]l8of ;le{; ;+rf/ sfo{df ;xof]u
u/]sf] kfOG5 . o;sf] cnfjf Od]n, OG6/g]6,
km\ofS;sf] ;'ljwf klg o; lhNnfdf pknJw 5 .
^=^ j:tL ljsf; / zx/Ls/0f pGd'v
s[lif ljsf; sfof{no tyf lhNnf jg sfof{nosf]
tYof° cg';f/ lhNnfsf] s'n @,#@,(%(=%( x]S6/
e'efudWo] v]ltof]Uo hldg @(,%$$ x]S6/ -!@=^*
k|ltzt_ 5 eg] hDdf @@,*@% x]S6/ -(=* k|ltzt_ df
dfq} v]lt ePsf] 5 eg] l;+lrtIf]q hDdf &,)(*
x]S6/ -#! k|ltzt_ dfq 5 . lhNnfsf] afFsL efudf
jg h∙n &$,%&$=( x]S6/ -#@=)! k|ltzt_ 5 eg] le/
kx/f !,!*,@&%=%( x]S6/ -%)=&& k|ltzt_ /
vf]nfgfnf tyf cGoefu !)%^$=@ x]S6/ -$=%#
k|ltzt_ /x]sf] 5 . j8f:tl/o ;j]{If0f @)&)
cg';f/ lhNnfsf !! j6f Onfsfdf @$,^!* 3/w'/L -
kl/jf/;+Vof_ 5g\ / lgDg cg';f/sf ahf/s]Gb|x?
zx/f]Gd'v ePsf] kfOG5 . vn+uf, ef8L, gf}kGof/,
;'g;]/f, sf6}, bNn]v, vf/, xf]k/L, uf]u'g],
v]8f, l;K6L, nl6gfy, uf]s'n]Zj/, n'O6f, auf}/f,
dflnsfh'{g, kg]afh, P]l/5fgf, z+s/k'/, ef8L,
d]nv]t, e/tf]nf, bQ', yfnLuf8, rf}kftf, v/s8f,
nfnL, ps', hf}nhLjL cflb .

efu & -;ft_ M lhNnfsf] jftfj/0fLo


cj:yf
&=! jg Joj:yfkg ;DalGw ljj/0f
jgh+un
bfr{'nf lhNnfdf kf“rlsl;dsf jgx? kfO{G5 .
sf]0fwf/L jg, xf8{p8 jg,ldl>t jg, emf8L a'6\ofg
/ cGo /x]sf 5g\ . bfr{'nf lhNnfdf &@(*@=# x]S6/
jgh+un 5 h;dWo ;fd'bfoLs jg #&@!=&! x]=
pkef]Stf ;ldnfO{ x:tfGt/0f ul/;lsPsf] 5 .
cfo=l;=cfO=Pd=cf]l8 !((& sf cg';f/ jgh+ndf
cfl>t hg;+Vof @&=% k|lt;t /xg uPsf] 5 .
bfr{'nf lhNnfdf kfO{g] ag:kltx?
b]abf/,af“h,;Nnf],;fn,6'0fL,pQL;, l;dn, lrp/L,
nfnLu'/f“;, af“;, sf]O{/fn, ;fh, ;fbg, w'O{of],
df}g]7L, k}+of},hfd'g, h:tf ag:klt kfO{g'n] of]
If]q ljz]if?kdf /xg uPsf] b]vfkb{5 . lxdfnL
efudf kfO{g] b]lv t/fO r'/] dxfef/t / lxdfnL
efu ;a}7f“pdf kfOg] af]6lj?jfx? oxf kfpg ;lsG5
.
bfr{'nfdf kfOg] hl8a'l6x?
of;f{u'Daf,kf“rcf}n],emofp,e'ts]z,ef]hkq,Eofs'/
,bfnlrgL,l6d'/,kfif0fb]j,kbdrfn, bf?xNbL,
ltt]kftL, ;Nnf], nf]7;Nnf,u"RrLRofp,
s'ds'd,l;sfsf“O, ;t'jf,;]tslrgL,
s'6sL,sfkmnaf]sf|,w'lkkft, t]hkft / l/7f h:tf
hl8a'6Lx?n] o;sf] dxTjnfO{ yklj:tf/ u/]sf] kfpg
;lsG5 t/ o;sf] Aoa:yfkg /fd|f] x'g ;ls/x]sf]
b]lvPsf] 5}g .
&=@ e" Jo:yfkg / ;+j]bglzntf
e" pkof]u / ;+j]bgzLntfsf] ca:yfsf] ljj/0f
pNn]v ubf{ oxfsf] v]lt of]Uo hldgsf] ca:yf g}
dxtjk"0f{ ?kdf /xg uPsf] b]lvG5 . lhNnfsf]
jgfj6 klZrddf ef/tsf] l;dfgfaf6 ;'? eO{ pQ/df
lxdfn kxf8;Dd km}lnPsf] x'+bf of] w/ftlno
:j?kklg blIf0faf6 qmdz pQ/lt/ p7\b} uPsf]
lxdfnL efu 5 . lxdfnL efudf /x]sf] hldg ;+/If0f
ug{' kg{] ca:yf 5 . o:tf] lsl;dsf] gLlt g]kfndf
cBfkL k|of]udf gcfO{ ;s]sf] cj:yf 5 . g]kfndf
k/Dk/fb]lv g} cEof; ub}{ cfPsf] cfwf/df o;
lhNnfsf] e"–efunfO{ @ j6f ju{df ljefhg ul/Psf]
kfOG5 .
-s_ v]tL ug{ ;lsg] hldg @(,%$$ x]S6/ -!@=^*
k|ltzt_
-v_ v]tL ug{ g;lsg] hldg @)#$!=x]S6/ -*&=#@
k|lt;t_
o; lhNnfsf] ;Dk"0f{ hldgsf] slt slt k|ltzt s'g
>]0fLdf k/]sf] 5 eGg] s'/fsf] Plsgsf ;fy
ljZ]if0f ul/Psf tYofs+x? pknJw x'g g;s]sf]
cjZyf 5 . lhNnfsf] s'n @,#@,(%(=%( x]S6/
e'efudWo] v]ltof]Uo hldg @(,%$$ x]S6/ -!@=^*
k|ltzt_ 5 eg] hDdf @@,*@% x]S6/ -(=* k|ltzt_ df
dfq} v]lt ePsf] 5 eg] l;+lrtIf]q hDdf &,)(*
x]S6/ -#! k|ltzt_ dfq 5 . lhNnfsf] af“sL efudf
jg h∙n &$,%&$=( x]S6/ -#@=)! k|ltzt_ 5 eg] le/
kx/f !,!*,@&%=%( x]S6/ -%)=&& k|ltzt_ /
vf]nfgfnf tyf cGoefu !)%^$=@ x]S6/ -$=%#
k|ltzt_ /x]sf] 5 .
tflnsf g+ #!M lhNnfsf] e" pkof]usf] ljj/0f

qm=;= e"pkof]usf] If]qkmn- k|lt;t


ljj/0f x]S6/df_
)!= s'n e"efu @,#@,(%(=%( !))
)@= v]ltof]Uo hldg @(,%$$ !@=^*
)#= v]ltul/Psf] @@,*@% (=*
If]q
)$= jg h∙n &$,%&$=( #@=)!
)%= l;lrt If]q &)(* #!=
)^= le/ kx/f !,!*,@&%=%( %)=&&
)&= vf]nfgfnf tyf !)%^$=@ $=%#
cGoefu
>f]t M
lhNnf ljsf; of]hgf cf=a=@)&!÷)&@
&=# ljkb hf]lvd Go"gLs/0f of]hgf
afl9 k}/f] nufotsf ljleGg lsl;dsf ljkb\sf]
b[li6sf]0fn] lhNnfsf] 7"nf] lx::ff pRr hf]lvddf
/x]sf] 5 . lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf, th'{df
ug{] qmddf ul/Psf] cWoog cg';f/ lhNnfdf af9L
ljkb\ pTkGg ug]{ k|d'v k|sf]ksf] ¿kdf b]lvPsf]
5 . o;sf ;fy} klx/f] tyf e"Ifo, cfunfuL, v8]/L,
x'/Latf; / dxfdf/L qmdzM bf];|f], t];|f],
rf}yf], / kfrf}+, :yfgdf /x]sf] kfOPsf] 5 . o;
ljZn]if0fsf qmddf e"sDk k|sf]ksf] :t/Ls/0fdf
klg of] kg{ ;S5 . t/, g]kfn e"sDkLo hf]lvddf
/x]sf] d'n's ePsf]n] ;/sf/n] ljkb\ Joj:yfkgsf
sfo{qmd to ubf{ e"sDkLo hf]lvd Joj:yfkgnfO{
klxnf] k|fyldstf lbg] lg0f{o u/]sf] ;Gbe{df
qmddf bfr{'nf lhNnfdf x'g] k|sf]kk|lt lhNnfsf]
;+s6f;Ggtfsf] l:yltnfO{ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg
of]hgf, @)&) n] b]xfosf] qmddf :t/Ls/0f u/]sf]
5M != e"sDk, @= af9L, #= klx/f] tyf e"Ifo, $=
cfunfuL, %= v8]/L, ^=x'/Latf; . xfn ;Dd
bfr{'nf lhNnfdf ljkb Joj:yfkgsf] cj:yfnfO{
x]bf{ b]xfo jdf]lhdsf sfo{qmd tyf Ifltsf]
ljj/0fx?nfO{ ;+rfngdf cfPsf 5g . dxfsfnL gbLn]
clkgu/kflnsf nufot ljleGg uf=lj=;=df ljutsf
aif{ b]lv al9 gf]S;fg ug{ yfn]sf] 5 . ljkt
hf]lvd Go"lgs/0f of]hgfnfO{ k|efasf/L ?kdf nfu'
ug'{ kg]{ cfa:ostf dx;'; ul/Psf] 5 . o;sf cnfjf
uflj; cg';f/ af9Laf6 k|efljt kl/jf/ tyf
;DklQsf] Iflt ljj/0f cg';"rL df lbO{Psf 5 .
&=#=! ljkbsf] ;fdgf ug]{ Ifdtf tyf hgzlQm
bfr{'nf lhNnfdf ljkb\sf] ;fdgf ug]{ Ifdtf tyf
hgzlQm tof/ kfg{sf nfuL lqmofzLn lgsfox? lhNnf
b}jLk|sf]k p4f/ ;ldlt, lhNnf ljsf; ;ldlt, g]kfn
/]8qm; ;f];fO6L bfr{'nf lhNnf zfvf, ljZj vfB
sfo{qmd, s]o/ g]kfn, ;]e b lrN8«]g, jftfj/0fLo
ljlzi6 ;d"x, k|flS6sn PS;g, o"lg;]km cfbL /x]sf
5g\ . oL ;+3 ;+:yfx?n] xfn ;Dd b]xfojdf]lhdsf
sfo{x? ;DkGg u/]sf 5g .
&=#=@=ljkb hf]lvd :t/Ls/0f
o; lhNnfdf pQ/af6 blIf0flt/ aUg] dxfafnL gbL
nufotsf kxf8af6 blIf0flt/ aUg] jif]{ vf]nfx¿n]
jif]{gL w]/} pJhfp e"ld s6fg ub{5g . af9Laf6
gbL cf;kf; e]usf uflj;x? / a9L k|efljt x'g]
ub{5g . o; lhNnfsf k|d'v ljkb\x?df af9L, k}/f]
x'/Latf; / dxfdf/L kb{5g .
af9Laf6 pRr hf]lvddf /x]sf clkgu/kflnsf /
cf;kf;sf uflj;x? kb{5g\ hf] gS;fdf b]vfO{Psf] 5
. e"sDkaf6 bfr{'nf lhNnfsf u|fld0f Onfsfx¿df
3/sf lgdf{0f ;+/rgfsf] b[li6sf]0faf6 x]bf{
;dfGo c;/ x'g] k"jf{g'dfg 5 lsg eg] bfr{'nfdf
klg ljgfzsf/L e"sDk uPsf] lyof] . t/ gu/df ejg
lgdf{0f cfrf/ ;+lxtf adf]lhd 3/ lgdf{0f
gePsf]n] ;b/d'sfd e"sDkLo ;'/Iffsf]
b[li6sf]0fn] pRr hf]lvddf /x]sf]5 . e"sDkLo
ljkbsf cj:yfdf k|efljt dflg;x?nfO c:yfoL ?kdf
:yfgfGt/0fsf] nflu bfr{'nfsf] xsdf bfr{'nf l:yt
k|x/L sfof{no, a;kfs{,gu/l:yt /+uzfnf cfkm}df
vt/ 5 . SofDk; If]q eGbf dflysf] If]q ;'/lIft
b]vf kb{5 .
efu * -cf7_ M ;+:yfut ljsf;
*=! ;+:yfut Ifdtf ljsf;
;+:yfut ljsf;sf] cjwf/0ffn] lhNnfdf sfo{/t
;+:yfx? / To;sf uljlwx?nfO{ bLuf] jgfpg dbt
ub{5 . ;+:yfsf] cfly{s ;|f]t, dfgjLo ;|f]t,
lglt tyf sfo{qmd / cGo sltko ;|f]tx? o;sf
cfwf/x? x'g . o;n] cfufdL lbgx?df ;+:yf;+u
;DjlGwt ;]jfx?nfO{ k|efjsf/L ?kdf k|jfx ug{sf
nfuL pko"Qm /0flgltx?sf] th"{df ug{ ;xof]u ub{5
.
tflnsf #@ M bfr{'nf lhNnfsf] ljsf;;+u ;DjlGwt
;:yfx?sf] ;+:yfut ljsf; ;DjlGw ljj/0f
qm=;= ljj/0f kl/df0f --
cf=j=;Ddsf]_

O{sfO{ @)^%÷)^^ @)&)÷)&!

)!= Ifltk"lt{;lxtsf]
a8fkq nfu" u/L
;]jf k|jfx ug{]
lgsfo

)@= u|fxs ;Gt'i6L


dfkgsf] k4lt
lgoldt cEof;
ug{] ;fj{hlgs
lgsfo
qm=;= ljj/0f kl/df0f --
cf=j=;Ddsf]_

O{sfO{ @)^%÷)^^ @)&)÷)&!

)#= lhlj;sf] jflif{s


sfo{qmd / ;+rfng
vr{ cg'kft

)$= ljifout
sfof{nosf]
jflif{s sfo{qmd
/ ;+rfng vr{
cg'kft

)%= uflj;sf] jflif{s


sfo{qmd / ;+rfng
vr{ cg'kft

)^= u};;sf] jflif{s


sfo{qmd / ;+rfng
vr{ cg'kft

)&= Ifdtf ljsf;


of]hgf th'{df
u/L sfof{Gjog
ug]{ :yfgLo
lgsfo ;+Vof

)*= ;+u7g ljsf;


cWoog cg';f/
;+/rgf :jLs[t
eO{ nfu" ug]{
:yfgLo lgsfo

)(= Go"gtd zt{ k"/f


u/L k|fKt
sfo{;Dkfbg dfkg
qm=;= ljj/0f kl/df0f --
cf=j=;Ddsf]_

O{sfO{ @)^%÷)^^ @)&)÷)&!

:sf]/ -lhlj;_

!)= Go"gtd zt{ k'/f


ug]{ uflj; /
gu/kflnsf

!!= O{G6/g]6
;'ljwf;lxt
cfkm\g} j]j;fO6
eO{ lgoldt
cBfjlws;d]t ug{]
uflj; / sfof{no

!@= O{G6/g]6 ;'ljwf


pknAw ;|f]t
s]Gb|÷ljBfno tyf
;fd'bflos cWoog
s]Gb| / 6]nL
;]G6/

!#= O{G6/g]6
;'ljwf;lxt
j]j;fO{6 pknAw
;]jf s]Gb| /
:jf:Yo ;+:yf

!$= cfjZos / b/aGbL


cg';f/ uflj;,
;]jf s]Gb|,
sfof{no /
;+3÷;+:yfdf
sfo{/t dfgj
qm=;= ljj/0f kl/df0f --
cf=j=;Ddsf]_

O{sfO{ @)^%÷)^^ @)&)÷)&!

;+;fwg

!%= sDKo'6/
k|0ffnLdf
cfwfl/t clen]v
k|0ffnL / tYof°
Joj:yfkgdf
cfwfl/t eO{ ;]jf
k|bfg ug]{ uflj;

!^= ljifout tflnd


lnO{ bIftf tyf
;Lk clej[l4 ePsf
sd{rf/L tyf
kbflwsf/L

!&= lhNnfdf ;lqmo


s[lif, kz' / jg
;]jfsf :yfgLo
;|f]t JolQm

!*= lhNnfdf ;lqmo


s[lif, kz' / jg
;]jfsf :yfgLo
;|f]t JolQm

*=@ ljQLo ;|f]t tyf Ifdtf


bfr{'nf lhNnfdf sfo{/t ;+3;+:yfsf] cfly{s tyf
dfgjLo ;|f]t, lglt tyf sfo{qmd / cGo sltko
;|f]tx?sf cfwf/df pko"Qm /0flgltx? th"{ ug]{
ul/Psf] 5 . ;|f]tx?sf ;Gbe{df o; lhNnfsf] ljsf;
sfo{sf] lgldQ Joxf]l/g] ljQLo ;|f]tsf] d"Vo c+z
g]kfn ;/sf/af6 k|fKt x'g] ljsf; ah]6n] g}
cf]u6]sf] 5 . o;sf cltl/Qm g]kfn ;/sf/af6
:yfgLo lgsfonfO{ k|bfg ul/g] cg'bfg /sd,
lgjf{rg If]q ljsf; sfo{qmd cGtu{t k|fKt /sd,
:yfgLo lgsfosf] cfkm\gf] cfGtl/s cfo,
hg;xeflutf, ljleGg u}x| ;/sf/L ;+:yf / k|f]h]S6
-;a} k|sf/sf_ af6 ;+rflnt ljsf; sfo{df ;dflxt
sfo{qmd / j}b]lzs ;xof]u g} o; lhNnfsf] ljsf;
sfo{sf] cfo ;|f]t x'g . ljut %jif{sf] lhNnfsf]
;Dk"0f{ ljsf; ah]6 lgsf;fsf] l:ylt ljj/0f lgDg
cg";f/ /x]sf] 5 .
*=# u}/ ;/sf/L ;+:yfx?
lj=;= @)$( ;fn b]lv o; lhNnfdf ljlwjt ?kdf u}/
;/sf/L ;+:yfx?n] ljsf;sf] ;fem]bf/sf] ?kdf
sfo{qmd ;+rfng u/]sf] kfO{G5 . oxf+ sfo{/t
u};;x? lhNnf k|zf;g sfof{nodf btf{ x'g] /
jflif{s ?kdf lgoldt gljs/0f eO{ ljsf;sf
sfo{qmdx? :yfgLo :t/ ;Dd ;+rfng ub}{ cfO{/x]sf
5g . xfn u};;x?n] o; lhNnfdf ;+rfng ub}{ cfPsf
sfo{qmdx?df lzIff, :jf:Yo / ;/;kmfO{, P8; tyf
of}g /f]u lgoGq0f, ;fdflhs hgr]tgf, ul/jL
Go"gLs/0f, dlxnf÷afnaflnsfsf] arfj6 tyf j[l4 /
ljsf;, ;fdflhs kl/rfng, ;fd'bflos ljsf;, l;k
ljsf;, kl/jf/ lgof]hg, dlxnf z;lQms/0f, s[lif
tyf kz' ljsf;, ;8s, af6f] lgdf{0f, u|fdL0f
phf{, jftfj/0f ;+/If0f, u|fdL0f k"jf{wf/ ljsf;,
vfg]kfgL tyf l;+rfO{, ljBfno ef}lts ;"wf/,
of]hgf th{d'f, ;+:yf Joj:yfg tyf ;'b[9Ls/0f /
ljs]Gb|Ls/0f k|d"v ?kdf /x]sf 5g . lhNnfdf
;+rflnt :yfgLo u};;x?sf] ljj/0f tn lbO{Psf] 5 .
tflnsf g=##= lhNnfdf ;+rflnt :yfgLo u};;x?sf]
ljj/0f
qm ;+:yfs sfo{ lqmofsn kmf] km\ofS O{ d]n j]e;fO{6
=; f] gfd If]q fk g ; g+=
= g+=

)! ;fd'bf lhNnf s]o/ 093 093420388 crdsnepal@ www.crdsnepal.


420061 yahoo.com org
= los e/L g]kfn,
u|fdL0 ;'cfxf/
f f,
ljsf; u/LaL
;dfh lgjf/0f
sf]if,
:yfgLo
zf;g
tyf
;fd'bfl
os
ljsf;
sfo{s|d
,
u|fdL0f
hn;|f]t
Joj:yfk
g
kl/of]h
gf

)@ ;dfh lhNnf u/LaL 093 Na Na Na


sNof0f lgjf/0f 420242
= e/L
;dfh sf]if,
:yfgLo
qm ;+:yfs sfo{ lqmofsn kmf] km\ofS O{ d]n j]e;fO{6
=; f] gfd If]q fk g ; g+=
= g+=

zf;g
tyf
;fd'bfo
ls
ljsfs;
sfo{s|d
,
u|fdL0f
hn;|f]t
Joj:yfk
g
kl/of]h
gf,
emf]=
k'=
sfo{s|d

)# dfs{08 3';f, u/LaL 093 Na Na


420381 mdc_khan@
= ]o v08]Zj/ lgjf/0f
yahoo.com
ljsf; L, sf]if,
;dfh tkf]jg ;fdflhs
kl/rfng
clk
gfDkf

)$ bfr'{n vn+uf, u/LaL )(#$ Na Na


= f wfk lgjf/0f @)$^
ljsf; eujtL, sf]if %
;+u7g z+s/k'/
qm ;+:yfs sfo{ lqmofsn kmf] km\ofS O{ d]n j]e;fO{6
=; f] gfd If]q fk g ; g+=
= g+=

)% ldl8of lhNnf /]l8of] 093 midainepal. darchula@g Na


420098 mail.co m
= ljsf; e/L gof
;dfh g]kfn
Pkm Pd,
;fj{hlg
s
;'gjf/L
lqmofsn
fk

)^ jg x'tL, u/LaL 0934200 bishnu.bh atta01@gma Na


32 093 il.co.m
= pkef]Q lkknrf} lgjf/0f
420032
mf dxf /L sf]if,
;+3 a|Xdb]j :yfgLo
sfF6}, zf;g
v/s8f, tyf
eujtL, ;fd'bfo
z+s/k'/ ls
, ljsfs;
dflnsfh sfo{s|d
'{g,
x'g}gfy
UjfgL /
Jof;

)& l/8; lhNnf ;[hgf 093 reedsdarchu Na


g]kfn 420432 la@gmail.c
= e/L / ljsf;
om
n3'
pBd

)* ;+sNk b]ynf, ljBfno 093 93420504 www.sadan.


420475, org
= bfr'{n af]x/Lu vfkf
093
fpF, ;/;kmfO
qm ;+:yfs sfo{ lqmofsn kmf] km\ofS O{ d]n j]e;fO{6
=; f] gfd If]q fk g ; g+=
= g+=

f uf]s'n] {, vfB 420505


Zj/, ;'wf/,
UfjgL, kf]if0f
z]/L, hnjfo'
n6Lgfy, kl/jt{g
;df]{nL ;DalGw,
l/7frf} u|fdL0f
kftf, vf= kf=
v/v8f, tyf
nfnL, ;/;kmfO
pms', {,
dflnsfh :yfgLo
'{g, zf;g
lzv/, tyf
/fgLlzv ;fd'bfl
/ os
ljsf;
sfo{s|d
,
cSdkmfd
sf]
lqmofsn
fk ;d]t

)( clk dflnsfh u/LaL 093


690003 acdc2051@
= ;fd'bf '{'g, lgjf/0f Na
gmail.com
los UfjfgL, sf]if
ljsf; x'g}gfy
s]Gb /fgLlzv
/
qm ;+:yfs sfo{ lqmofsn kmf] km\ofS O{ d]n j]e;fO{6
=; f] gfd If]q fk g ; g+=
= g+=

!) /fhfsf /fKnf, u/LaL 093 ryc.dar@g Na


420022 mail.com
= ]6 ;'g lgjf/0f
093
o'jf ;]/f, sf]if, 420027
Sna wf}nfsf ;fIf/tf
]6, sfo{s|d
lxsLnf,
wf/L
5fk/L
l/7frf}
kftf
;df]{nL

!! Jof;L ;df; u/LaL 093


420262
= zf}sf Jof; / lgjf/0f Na
l;tf]tf sf]if

!@ l8d]3f lhNnf n3' pBd 093 dmegadarc Na


;[hgf / 420427 hula@gmai
= e/L
093 l.com
ljsf;, 420427
ahfl/s/
0f, C0f
;xof]u,
k|lalw
x:tfGt/
0f

!# dfdf{n 3';f, u/LaL 093 Na


420331 krishna.past
= L o'jf v08]Zj/ lgjf/0f
i@gmail.co
Sna L, sf]if, m
z]/L, :yfgLo
n6Lgfy, zf;g
af]x/Lu tyf
fpF ;fd'bfo
qm ;+:yfs sfo{ lqmofsn kmf] km\ofS O{ d]n j]e;fO{6
=; f] gfd If]q fk g ; g+=
= g+=

uf]s'n] ls
Zj/, ljsfs;
b]ynf, sfo{s|d
lzv/,
w'lnu8f

!$ c;n bQ' cfwf/e' 9858320 gnndarchul www.goodn


333 acdp@gmai eghbors.org
= lkmd]s eujtL, t lzIff
l.co m
L z+s/k'/ ;DalGw,
, cfwf/e'
dflnsfh t
'{g :jf:Yo
pms' ;DalGw
/ cfo
cfh{g
;DalGw

!% jfO{8 b]ynf, :yfgLo


= g]kfn af]x/Lu zf;g
fpF, tyf
uf]s'n] ;fd'bfl
Zj/, os
lzv/, ljsf;
/fgLlzv sfo{s|d
/

>f]t M
lh=lj=;=bfr{'nf ;"rgf zfvf @)&@

*=$ of]hgf tyf sfof{Gjog Ifdtf ljZn]if0f


:yfgLo If]qsf] ;dfg"kflts 9+uaf6 ljsf; ug]{
pb]Zon] NofOPsf] ljs]Gb|Ls/0f gLlt cg'?k :yfgLo
:t/af6} cfkm\gf] ;d:ofx¿sf] juL{s/0f / pko"Qm
7fp+df ljjfb/lxt 9+un] nufgL ug]{ k4lt g}
jf:tjdf ;xeflutfTds of]hgf th{"dfsf] k|s[of xf]
. bfr{'nf lhNnfsf] of]hgf th"{df tyf
sfof{Gjogsf] ;DjGwdf ljZn]if0f ug'{ kbf{ :yfgLo
:jfoQ zf;g P]g, @)%% / lgodfjnL @)%^ cg';f/
j:tL, j8f, uf=lj=;=, uf+p kl/ifb, Onfsf,
ljifout of]hgf th'{df ;ldlt, Plss[t of]hgf
th'{df ;ldlt / lhNnf ljsf; ;ldlt x'b} lhNnf
kl/ifbjf6 kfl/t eP kl5 of]hgfsf] sfof{Gjog
;DjlGwt lgsfojf6 pkef]Qmf ;ldlt u7g u/L ;~rfng
ug]{ u/]sf] kfOG5 .
ljifout lgsfox?n] cfkm\gf] ljifout of]hgfx?
th"{df ug]{ qmddf uf=lj=;=/ Onfsfjf6 cfPsf
of]hgfx?nfO{ k|fyldstf lbg'kg]{df xfn ;Dd klg
;DjlGwt dGqfno / ljefus} lgb]{zgdf sfo{qmd to
u/L cf}krfl/stfsf] nflu dfq lhlj;df k]z ug]{
u/]sf] kfOG5 . uflj; / Onfsfjf6 5gf}6 ePsf
of]hgfx? g} ljifout lgsfosf] sfo{qmddf ;dfj]z
x"g"kg]{ b]lvG5 .
lhNnf ljsf; ;ldltsf] of]hgf th"{df tyf
sfof{Gjog Ifdtfsf] ljZn]if0f ubf{ tYof+s ;+sng
tyf cBfjlws ug]{ k/Dk/f gjl;;s]sf]n] cfjlws
of]hgfsf] cfwf/:tDesf] ?kdf /x]sf] lhNnf ;"rgf
clen]v s]Gb| :yflkt x'g ;s]sf] 5}g . cflhljof]
th"{dfsf] nflu tof/ ul/Psf] lhNnfsf] j:t'ut
ljj/0f tyf To;sf] ljZn]if0fnfO{ cBfjlws ub}{
nu]/ eljiodf to ug]{ of]hgfdf k|of]u ug'{ kg]{
b]lvG5 . ctM lhNnf ljsf;sf] of]hgf th"{df tyf
sfof{Gjog Ifdtf ljsf; ug{sf] nflu dflysf
s'/fx?df ;'wf/ Nofpg'sf ;fy} cg'udg tyf
d"Nof+sgsf] nflu of]hgfj4 ?kdf cuf8L j9\g' kg]{
b]lvG5 .

*=% ;+:yfut ;dGjo tyf ;~hfn


lhNnf ljsf; ;ldlt bfr{'nfn] lhNnf l:yt ljleGg
;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfx?aLr cfk;L
;dembf/L tyf ;Dks{ lj:tf/ ug{, ;dGjo tyf
ljrf/sf] cfbfg k|bfg ug{ ljljw ljifox?df P]g
lgod jdf]lhd ljleGg ;ldltx? u7g u/]sf] b]lvG5 .
lhNnf ljsf; ;ldlt cGt/ut of]hgf th"{dfsf nflu
ljifout of]hgf th"{df ;ldltx? / Plss[t of]hgf
th"{df ;ldlt /x]sf 5g . ljifout of]hgf th"{df
;ldltdf lhlj;n] tf]s]sf] ;b:o, ljifout ;ldltsf]
sfo{;+u ;DjlGwt lhNnfdf sfo{/t u}/ ;/sf/L ;+:yf
dWo] ;efkltn] tf]s]sf] u}/ ;/sf/L ;+:yfsf]
k|d"v, sfo{ k|s[lt cg';f/sf] ljifo;+u ;DjlGwt
sfof{no k|d"vx? /xg] Joj:yf lgodfjnLsf] lgod
@)# n] u/]sf] 5 . Plss[t of]hgf th"{df ;ldltdf
lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;efklt, lhNnf ljsf; If]q
leqsf ;f+;bx?, ljifout of]hgf th"{df ;ldltsf
;+of]hsx?, lh=lj=;=sf] pk;efklt, ljifout zfvfsf
k|d"vx? / sfo{qmd;+u ;DjlGwt lhNnf leqsf u}/
;/sf/L ;+:yfsf k|ltlglwx? /xg] Joj:yf 5 . oL
;ldltx? cf}krfl/s ?kdf dfq /xg', ;ldltx?aLr
;dGjo gx'g', ;ldlt leqsf ;b:ox?df cGt/lqmofsf]
sdL / ;d'bfo ;Dd sfo{qmd k'/\ofpg ;+:yfut ;dGjo
tyf ;~hfndf b]lvPsf ;d:of x'g csf{] tkm{ nfdf]
;do ;Dd :yflgo lgsfox? vfln x'g' emg 7"nf]
;d:of xf] .
cg';"rLx?
cg';"rL !=!M uflj; cg';f/ hg;f+lVos ca:yf
qm=; uf=lj=;=÷g 3/w'/ cf}ift n}l∙s
= kf L hg;+Vof 3/kl/j cg'kf
f/ t
hDdf k'?i dlxn
f f

hDdf @$^!* !##@& ^#^) ^(^^ %=$! (!=#)


$ % (

)!= eujtL %($ #)!* !#*( !^@( %=)* *%=@&

)@= af]xf]/Luf &^) $@!! !(^& @@$$ %=%$ *&=^^


“p

)#= a|xdb]j #%! !&%@ *)& ($% $=(( *%=$)

)$= Aof“; !&$ %%^ @%( @(& @=@) *&=@!

)%= 5fk/L %@( @*@@ !#$) !$*@ %=## ()=$@

)^= 8f8fsf]6 #^% !()& *&! !)#^ %=@@ *$=)&

)&= bQ' $%* @!*^ ($^ !@$) $=&& &^=@(

)*= b]pynf ^## #*@! !*#! !(() ^=)$ (@=)!

)(= wfk *(^ $()^ @@@% @^*! %=$* *@=((

!)= wf/L &%* $!&% @)!) @!^% %=%! (@=*$

!!= wf}nfsf]6 $^( @%&# !@!% !#%* %=$( ((=$&


qm=; uf=lj=;=÷g 3/w'/ cf}ift n}l∙s
= kf L hg;+Vof 3/kl/j cg'kf
f/ t
hDdf k'?i dlxn
f f

!@= w'lnofu8f &$& $&@& @#!# @$!$ ^=## (%=*@

!#= O{o/sf]6 $@@ @%#^ !!(! !#$% ^=)! **=%%

!$= 3';f @$# !%#@ &%! &*! ^=#) (^=!^

!%= uf]s'n]Zjf &)! #^^& !&%# !(!$ %=@# (!=%(


/

!^= u'Nh/ ^%& $@&@ @!@@ @!%) ^=%) (*=&)

!&= UjfgL (#) $(@$ @##) @%($ %=@( *(=*@

!*= lxlsnf $(( @*%( !#^! !$(* %=&# ()=*%

!(= x'g}gfy ##& !^&@ *)( *^# $=(^ (#=&$

@)= x'“tL $^$ @%($ !!%( !$#% %=%( *)=&&

@!= sf“6} %@) @&$) !#)* !$#@ %=@& (!=#$

@@= vn+uf @!@# *%&& $#$# $@#$ $=)$ !)@=%


&

@#= v08]Zj/L %@! #!%! !%&# !%&* ^=)% ((=^*

@$= vf/ ^(* $@&@ @)%^ @@!^ ^=!@ (@=&*

@%= v/s8f %&% @(&& !#^& !^!) %=!* *$=(!

@^= nfnL %%@ @*)* !@&# !%#% %=)( *@=(#

@&= nfl6gfy &*& $^&% @@%( @$!^ %=($ (#=%)

@*= dflnsfh{'g $&( @$#! !!## !@(* %=)* *&=@(


qm=; uf=lj=;=÷g 3/w'/ cf}ift n}l∙s
= kf L hg;+Vof 3/kl/j cg'kf
f/ t
hDdf k'?i dlxn
f f

@(= lkknrf}/L #&$ @)#@ (@$ !!)* %=$# *#=#(

#) /fgLlzv/ $#* @%%! !!^* !#*# %=*@ *$=$%

#!= /fKnf @#( !!*& %&$ ^!# $=(& (#=^$

#@= l/7frf}kft (!@ $&)% @!!@ @%(# %=!^ *!=$%


f

##= z+s/k'/ ^)) @(*! !$!! !%&) $=(& *(=*&

#$= z]/L $@# @$%^ !!*( !@^& %=*! (#=*$

#%= ;df{]nL *!@ $#$* @))@ @#$^ %=#% *%=#$

#^= lzif/ %%( @**^ !$@@ !$^$ %=!^ (&=!#

#&= l;KtL &$( $##( @)^$ @@&% %=(& ()=&#

#*= l;tf]nf %%& ##%^ !^$! !&!% ^=)# (%=^(

#(= ;'G;]/f %&# #$#& !^%* !&&( ^=)) (#=@)

$)= tkf]jg $)% @@(# !!!@ !!*! %=^^ ($=!^

$! ps" &@! #%&@ !^@^ !($^ $=(% *#=%^

$@= ;:yfut !$ &() &$! $(

cg';"rL !=@ M hfthflt cg';f/ hg;+Vofsf] ljj/0f


qm=;= hfthfltx? dlxnf k'?if hDdf

hDdf hfthfltx? ^(^^( ^#^)% !##@&$

)!= If]qL $$*&@ $!!%# *^)@%


qm=;= hfthfltx? dlxnf k'?if hDdf

)@= a|fDx0f-kxf8_ !!*@! !)$$& @@@^*

)#= sfdL #^#& ##*% &)@@

)$= 7s'/L #$(! @(^& ^$%*

)%= nf]xf/ *%^ *^) !&!^

)^= b;gfdL ;Gof;L ($) &@% !^^%

)&= bdf“O{ 9f]nL $*& $*# (&)

)*= a}zL ;'sf %!) $#* ($*

)(= zfsL{ $%! $$@ *(#

!)= du/ !@^ ^$ !()

!! af“bL && &# !%)

!@= tfdfª ^@ %& !!(

!#= rfdL $) #! &!

!$= x]kf{ %@ !) ^@

!%= yf? #& !* %%

!^= g]jf/ #) @! %!

!&= u'?ª @& !) #&

!*= kx/L @! !^ #&

!(= d';njfg @@ )( #!

@)= /fp6] !% )( @$

@!= /fO{ )* )& !%

@#= cGo %% %$ !)(


qm=;= hfthfltx? dlxnf k'?if hDdf

@$= blnt cGo @)%* @!^% $@@#

@%= t/fO{ cGo @) !% #%

@^= ljb]zL ^% #% !))

cg';"rL=!=#= hfthflt cg';f/sf] hg;+Vof


qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

)!= If]qL &#@%$ #^!%# #&!(! ^)=)%

)@= af|DX0f - @@%#! !)(@% !!^)^ !*=$&


kxf8_

)#= du/ (% %) $% )=)*

)$= yf? %& @* @( )=)%

)%= tfdfª @% !& )* )=)@

)^= g]jf/ !&( (# *^ )=!%

)&= d'lZnd @) !# )& )=)@

)*= sfdL ^$$( #@)% #@$$ %=@(

)(= ofbj $( @% @$ )=)$

!)= /fO{ !@$ %( ^% )=!)

!!= u'?ª @%* !@( !@( )=@!

!@= bdf“O{ ^(( #^@ ##& )=%&


9f]nL

!#= lnDa" )$ )# )! )=))

!$= 7s'/L *)$* #*## $@!% ^=^)


qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

!%= zfsL{ @!($ !!)% !)*( !=*)

!^= t]nL @& )& @) )=)@

!&= rdf/ xl/hg *! #( $@ )=)&


/fd

!*= sf]O/L !^$ !& !$& )=!#


;Gof;L wg's

!(= ;Gof;L !*^$ *#& !)@& !=%#

@)= wfg's @( !$ !% )=)@

@!= d';x/ )^ )# )# )=))

@@= b';w kf;jfg )$ )) )$ )=))


kf;L

@#= z]kf{ !^ )* )* )=)!

@$= ;f]gf/ &^ $! #% )=)^

@%= af|dx0f- *) $^ #$ )=)&


t/fO{_

@^= afgLof )@ )) )@ )=))

@&= 3tL{ e'h]n )* )# )% )=)!

#*= dNnfx )^ )$ )@ )=))

@(= xhfd 7fs'/ )! )! )) )=))

#)= ;'9L )@ )) )@ )=))

#!= nf]xf/ @^^^ !#$@ !#@$ @=!(

#@= dfemL )@ )! )! )=))


qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

##= s'Dxf/ )@ )! )! )=)0

#$= bg'jf/ )$ )! )# )=))

#%= r]kfª k|hf )! )) )! )=))

#^= /fhk't )& )# )$ )=)!

#&= sfo:y !* )! !& )=)!

#*= a9fO{ !*) *# (& )=!%

#(= df/jf8L () #( %! )=)&

$)= ;Gyfn ;tf/ *) #& $# )=)&

$!= ugufO{ )@ )) )@ )=))

$@= /fhe/ )! )) )! )=))

$#= ef]6] !& )& !) )=)!

$$= g'/fª !(@ () !)@ )=!^

$%= kxf/L $@ @! @! )=)#

$^= af]6] )* )) )* )=)!

$&= cflbaf;L !@# ^! ^@ )=!)


hghflt

$*= /fhL @@ !! !! )=)@

$(= Aofª\;L ($^ $%& $*( )=&*

%)= xfo" )! )! )) )=))

%!= cGo blnt *#$ $@( $)% )=^*

%@= gv'n]sf] $)^ !*^ @@) )=##


qm=;= hfhftLx? hDdf k'?if dlxnf k|lt;t

hDdf !@!((^ %(&(! ^@@)% !))

cg';"rL !=$M a;fO{;/fO{{ tyf ultlzntfsf


cfwf/df hg;+Vofsf] ljt/0f
hDdf aflx/ aflx/ /x]sf] hg;+Vof
hg;+Vof 3/w'/L
hDdf dlxnf k'?if gv'n]sf]

@$^)$ $^** ^*^$ %(%^ ()* ))

!)) k|lt;t

cg';"rL !=% M ;+lIfKt z}lIfs ljj/0f


hDd ljleGg z}lIfs txkf/
f ug{]x?

k|f/ k| lg= df P;Pn cfO ljP; PdP;f cG


DeLs f= df= =l ;L P f];/ ];/x o

txpNn]v gePsf]
lj lj= j ;f]; ;f] x
= /x ;/x cgf}krfl/s
-^— -(—
!)_
- *_
!—
%_

b' *)# $()* #^) !^^^ **( ^)$$ $@& !#*# $@( (! !^# @&#
j} @! #^ # ) @ @
hD
df
k' $%& @$&! !(# (&)# %^) #*$% @%@ !))# #&# %@ ^!# !$$
?i %* @^ % #
f

dl #$% @$#& !^& ^^^) #@* @!(( !^$ #*) %^ #( !)! !@(
xn ^# !) % ( (
f

cg';"rL !=^ M uflj; cg';f/ vfg]kfgLsf]


;|f]tsf] ljj/0f
uf=lj=;=gkf hddf vfg] kfgLsf d'Vo ;|f]
3/w'/L
kfO{kwf/f 6o"a]nx]08kDk s'jf s'jf=v'nf
aGb

!=eujtL %($ $(# )) )) )(

@=af]xf]/Luf“p &^) %*) )) )@ )@

#=a|xdb]j #%! #@$ )) )) ))

$=Aof“; !&$ )) )) (@ ))

%=5fk/L %@( $^* )) )) ))

^=8f8fsf]6 #^% #@$ )) )) @^

&=bQ' $%* $!( )) )# ))

*=b]pynf ^## %@! )) )@ !%

(=wfk *(^ &&^ )) )! ))

!)=wf/L &%* %*@ )) )) )$

!!=wf}nfsf]6 $^( $^! )) )) ))

!@=w'lnofu8f &$& ^$@ )) )) ))


uf=lj=;=gkf hddf vfg] kfgLsf d'Vo ;|f]
3/w'/L
kfO{kwf/f 6o"a]nx]08kDk s'jf s'jf=v'nf
aGb

!#=O{o/sf]6 $@@ $)( )) )! )!

!$=3';f @$# @#! )) )) ))

!%=uf]s'n]Zjf/ &)! %() )) )) @!

!^=u'Nh/ ^%& $(# )) )) )@

!&=UjfgL (#) &&$ )) )) )!

!*=lxlsnf $(( $&! )) )) ))

!(=x'g}gfy ##& @$@ )) )) &#


@)=x'“tL $^$ #&* )) )! @(
@!=sf“6} %@) $(* )) )! )!
@@=vn+uf @!@# !(($ )) )^ )!
@#=v08]Zj/L %@! $*@ )) )) ))
@$=vf/ ^(* ^#$ )) )) ))
@%=v/s8f %&% $$& )) !) !^
@^=nfnL %%@ #(^ )) )) !&
@&=nfl6gfy &*& ^#@$ )) )) )#
@*=dflnsfh{'g $&( $^$ )) )) )%
@(=lkknrf}/L #&$ #)$ )) )) )@
#)=/fgLlzv/ $#* @%& )) )! !!!
uf=lj=;=gkf hddf vfg] kfgLsf d'Vo ;|f]
3/w'/L
kfO{kwf/f 6o"a]nx]08kDk s'jf s'jf=v'nf
aGb

#!=/fKnf @#( @)@ )) )) ))


#@=l/7frf}kftf (!@ $** )) #$ )@
##=z+s/k'/ ^)) #&( )) )) !#
#$=z]/L $@# #^# )) )@ !!
#%=;df{]nL *!@ %*) )) )) $@
#^=lzif/ %%( $)@ )) )) ))
#&=l;KtL &$( &)$ )) )) ))
#*=l;tf]nf %%& $%& )) )! )!
#(=;'G;]/f %&# $$^ )) )) )#
$)=tkf]jg $)% #$# )) )! )!
$!=ps" &@! ^*# )) )! !)
hDdf @$^)$ @#@% )) !%* $@@
cg';"rL !=& M ljleGg uflj;sf kfl/jf/x?df
rkL{sf] k|of]u
qm= uf=lj=;= s"n3/;+ zf}rf zf}rfno zf}rf
;= gkf Vof no ;'ljwf no
gePsf ePsf ;'ljw
3/kl/jf/ f
kmn ;fdf pNn]v
z Go gePsf
ePs
f]
)!= eujtL %($ #^! @@% )% )#
)@= af]xf]/Lu &^) #^^ #!# && )$
f“p
)#= a|xdb]j #%! !*( !## @( ))
)$= Aof“; !&$ !^* )! )% ))
)%= 5fk/L %@( @%^ @)) &@ )!
)^= 8f8fsf]6 #^% @*% &! )( ))
)&= bQ' $%* !$% @() @# ))
)*= b]pynf ^## $(# !## )^ )!
)(= wfk ^(^ $(( #&@ @! )$
!)= wf/L &%* !&# *! %)@ )@
!!= wf}nfsf]6 $^( #&@ !^ && )$
!@= w'lnofu8f &$& $$! @&) #@ )$
!#= O{o/sf]6 $@@ !$@ @!( ^! ))
!$= 3';f @$# !@) !)& !% )!
!%= uf]s'n]Zj &)! @&& #(% !% !$
f/
!^= u'Nh/ ^%& #@& @(! #* )!
qm= uf=lj=;= s"n3/;+ zf}rf zf}rfno zf}rf
;= gkf Vof no ;'ljwf no
gePsf ePsf ;'ljw
3/kl/jf/ f
pNn]v
kmn ;fdf
gePsf
z Go
ePs
f]
!&= UjfgL (#) %!& #@^ *) )&
!*= lxlsnf $(( @#$ @$) @! )$
!(= x'g}gfy ##& %%^ ^& !# )!
@)= x'“tL $^$ @^@ !^* ## )!
@!= sf“6} %@) ##% !^# @@ ))
@@= vn+uf @!@# #$* !^$ !@( )^
)
@#= v08]Zj/L %@! @#@ @*^ )@ )!
@$= vf/ ^(* #%) !$@ !(( )&
@%= v/s8f %&% $#( !!& !& )@
@^= nfnL %%@ #$* !(# !! ))
@&= nfl6gfy &*& %@* !&% *@ )@
@*= dflnsfh{' $&( @@$ @$) !$ )!
g
@(= lkknrf}/L #&$ @&( &$ @! ))
qm= uf=lj=;= s"n3/;+ zf}rf zf}rfno zf}rf
;= gkf Vof no ;'ljwf no
gePsf ePsf ;'ljw
3/kl/jf/ f
pNn]v
kmn ;fdf
gePsf
z Go
ePs
f]
#) /fgLlzv/ $#* 4)^ !@ !( )!
#!= /fKnf @#( !$* &^ !% ))
#@= l/7frf}kf (!@ &^* !@% !( ))
tf
##= z+s/k'/ ^)) #&% !($ #! ))
#$= z]/L $@# @^@ !^) )! ))
#%= ;df{]nL *!@ $^( @^( &! )#
#^= lzif/ %%( $@* !@) )( )@
#&= l;KtL &$( !)$ ^$! )@ )@
#*= l;tf]nf %%& ##& !%* !^@ ))
#(= ;'G;]/f %&# @%) @*& #) )^
$)= tkf]jg $)% !^( @#) )% )!
$! ps" &@! %@# !*$ !$ ))
hDdf @$^)$ !#!)% ($) @))( *^
$
cg';"rL !=* M lhNnfdf dlxnf / afnaflnsfsf]
lx:;f
uf= hDd pd]/ ;d'x
lj= f afnaflnsf / dlxnfsf] lx:;f
;= )—$ %—( !)— !%— @)— @%— #)— #%— $)— $%—
!$ !( @$ @( #$ #( $$ $(

b'a !## !^! !*) !*% !#* !)% *^ &^& &# ^# %&*
} @&$ @$ ^% &# #@ #% @# & $) )^ )
hDd
f
k'? ^#^ *!* ()# (## ^%# $)& #% ##& ## #) %*&
if )% & # @ * # @& ( &! ^^ (
dlx ^(^ &(# ()# (@$ &@( ^$^ %) $@( #( #@ @()
nf ^( & @ ! $ @ (^ * ^( $) !

uf=lj hDd
=;= f %)— %%— ^)— ^%— &)— &%df
%$ %( ^$ ^( &$ ly

b'a} !## $(@ $@ #*& #)* @)@ @@&


hDdf @&$ * $! ) @ & !
k'?if ^#^ @%@ @! !*# !%@ ((^ !!%
)% & *& @ ) *
dlxnf ^(^ @$) @) @)# !%^ !)# !!!
^( ! %$ * @ ! #
cg';"rL !=(M bfr{'nf lhNnf ;b/d'sfd vn+ufaf6
ljleGg uf=lj=;= ;Ddsf] b'/L
qm= uf=lj=;=s lhNnfaf6 qm= uf=lj=;= lhNnfaf6
;= f] gfd sf] b'/L ;= sf] gfd sf] b'/L
)!= eujtL @#= v08]Zj/L
)@= af]xf]/Lu @@= vn+uf
f“p
)#= a|xdb]j @$= vf/
)$= Aof“; @%= v/s8f
)%= 5fk/L @^= nfnL
)^= 8f8fsf]6 @&= nfl6gfy
)&= bQ' @*= dflnsfh{
'g
)*= b]pynf @(= lkknrf}/
L
)(= wfk #) /fgLlzv/
!)= wf/L #!= /fKnf
!!= wf}nfsf]6 #@= l/7frf}k
ftf
!@= w'lnofu8f ##= z+s/k'/
!#= O{o/sf]6 #$= z]/L
!$= 3';f #%= ;df{]nL
!%= uf]s'n]Zj #^= lzif/
f/
!^= u'Nh/ #&= l;KtL
!&= UjfgL #*= l;tf]nf
!*= lxlsnf #(= ;'G;]/f
!(= x'g}gfy $)= tkf]jg
@)= x'“tL $! ps"
@!= sf“6}

cg';"rL @M ;|f]t gSzfx?

You might also like