លំ ហា ត់សតក ំ

វ៊ី ្ ណ ត់ដោយអង
ំ ដតក្រាល

(𝑳𝒂 𝒔𝒖𝒊𝒕𝒆 𝒅é𝒇𝒊𝒏𝒊𝒆 𝒑𝒂𝒓 𝒖𝒏𝒆 𝒊𝒏𝒕é𝒈𝒓𝒂𝒍𝒆)

𝜋 𝜋
cos 𝑛 𝑥 sin𝑛 𝑥
១. ដេឱ្យ 𝐼𝑛 = ∫
2 2
𝑛 𝑛 𝑑𝑥 ; 𝐽𝑛 = ∫ 𝑛 𝑛 𝑑𝑥
0 cos 𝑥 + sin 𝑥 0 cos 𝑥 + sin 𝑥

ក. បង្ហាញថា 𝐼𝑛 = 𝐽𝑛 ។

ខ. េណនា 𝐼𝑛 និង 𝐽𝑛 ចដំ ោះ ∈ ℕ∗ ។

(សិសសពូកកដខតតព្ក្រពកែង ២០០៩ ែ.ិ ទ៊ី១)

ដដំ ោះក្រាយ

ក. បង្ហាញថា 𝐼𝑛 = 𝐽𝑛
𝜋
cos 𝑛 𝑥
ដយងមាន
2
ើ 𝐼𝑛 = ∫ 𝑛 𝑛
𝑑𝑥
0 cos 𝑥 + sin 𝑥

𝜋 𝜋 𝜋
តាង 𝑡 =− 𝑥 ដពល 𝑥 = 0 ដនាោះ 𝑡 = ដ ើ យ 𝑥 = 2 ដនាោះ 𝑡 = 0
2 2
𝜋
សមមូល 𝑥 = − 𝑡 ⟹ 𝑑𝑥 = −𝑑𝑡
2
𝜋
0 cos 𝑛 ( − 𝑡)
ដេបាន 𝐼𝑛 = ∫𝜋 2 ( −𝑑𝑡)
cos 𝑛 ( − 𝑡) + sin𝑛 (𝜋 − 𝑡)
𝜋
2 2 2
0
sin𝑛 𝑡
= −∫ 𝑑𝑡
𝜋 sin𝑛 𝑡 + cos𝑛 𝑡
2
𝜋
2 sin𝑛 𝑡
=∫ 𝑑𝑡
0 sin𝑛 𝑡 + cos𝑛 𝑡

ដោយបូ រត 𝑡 ដៅ 𝑥 ដេបាន៖
𝜋
sin𝑛 𝑥
𝑑𝑥 = 𝐽𝑛 ពិត
2
𝐼𝑛 = ∫
0 cos 𝑛 𝑥 + sin𝑛 𝑥

ា ក់ ។
ដូចដនោះ 𝐼𝑛 = 𝐽𝑛 ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ

ខ. េណនា 𝐼𝑛 និង 𝐽𝑛 ចដំ ោះ 𝑛 ∈ ℕ∗

𝜋 𝜋
cos 𝑛 𝑥 sin𝑛 𝑥
ដោយ 𝐼𝑛 = ∫
2 2
𝑛 𝑛
𝑑𝑥 ; 𝐽𝑛 = ∫ 𝑛 𝑛 𝑑𝑥
0 cos 𝑥 + sin 𝑥 0 cos 𝑥 + sin 𝑥
P a g e 1 | 17
 𝜋 𝜋
cos𝑛 𝑥 sin𝑛 𝑥
ដនាោះ 𝐼𝑛 + 𝐽𝑛 = ∫
2 2
𝑛 𝑛 𝑑𝑥 + ∫ 𝑛 𝑛 𝑑𝑥
0 cos 𝑥 + sin 𝑥 0 cos 𝑥 + sin 𝑥
𝜋
2 cos 𝑛 𝑥+ sin𝑛 𝑥
2𝐼𝑛 = ∫ 𝑑𝑥 ដក្រ ោះ 𝐼𝑛 = 𝐽𝑛 (សក្រមាយខាងដលើ)
0 cos 𝑛 𝑥 + sin𝑛 𝑥
𝜋
2 𝜋
= ∫ 𝑑𝑥 =
0 2
𝜋
⟹ 𝐼𝑛 = 𝐽𝑛 =
4
𝜋
ដូចដនោះ 𝐼𝑛 = 𝐽𝑛 = ំ
ក្រតូែបានកណ ត់ ។
4
𝜋

ំ ដតក្រាល 𝐼𝑛 = ∫ 𝑡𝑔𝑛 𝑥𝑑𝑥 ; 𝑛 ∈ ℕ; 𝑛 > 2 ។

២. ដេឱ្យអង
4

1
ា ក់ថា 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛−2 =
១. ក្រាយបញ្ជ ។
𝑛−1

ា ក់ថា ស៊ីវ ត
២. ក្រាយបញ្ជ ្ (𝐼𝑛 ) ជាស៊ីវ តច
្ វ ោះ ។

1 1
ា ក់ថា
៣. ក្រាយបញ្ជ < 𝐼𝑛 < ។
2𝑛 + 2 2𝑛 − 2

(សិសសពូកកដខតតព្ក្រពកែង ២០១០ ែ.ិ ទ៊ី២)

ដដំ ោះក្រាយ

1
ា ក់ថា 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛−2 =
១. ក្រាយបញ្ជ
𝑛−1
𝜋

ដេមាន 𝐼𝑛 = ∫ 𝑡𝑔𝑛 𝑥𝑑𝑥 ; 𝑛 ∈ ℕ; 𝑛 > 2

4

0
𝜋
4
⟹ 𝐼𝑛−2 = ∫ 𝑡𝑔(𝑛−2) 𝑥𝑑𝑥
0
𝜋 𝜋

ដនាោះ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛−2 = ∫ 𝑡𝑔𝑛 𝑥𝑑𝑥 + ∫ 𝑡𝑔𝑛−2 𝑥𝑑𝑥

4 4

0 0
𝜋
4
= ∫ (𝑡𝑔𝑛 (𝑥) + 𝑡𝑔 (𝑛−2) (𝑥))𝑑𝑥
0
𝜋
4
= ∫ 𝑡𝑔 (𝑛−2) (𝑥)(𝑡𝑔2 (𝑥) + 1) 𝑑𝑥
0

P a g e 2 | 17
 𝜋
4
= ∫ 𝑡𝑔 (𝑛−2) 𝑥(𝑡𝑔𝑥 )′ 𝑑𝑥
0

1 𝜋
= [𝑡𝑔𝑛−1 𝑥 ] 4 0
𝑛−2+1
1 1
ពត
𝑛−1 ិ
= (1 − 0) =
𝑛−1

៉ា ដទៀត ដយងអចសរដសរពនា
មយង ើ ា ត 𝐼𝑛 ដៅជា
𝜋
4
𝐼𝑛 = ∫ 𝑡𝑔 (𝑛−2) (𝑥 ) ∙ 𝑡𝑔2 𝑥𝑑𝑥
0

1
កតតាមរូបមនត 𝑡𝑔2 (𝑥 ) + 1 = ⟹ 𝑡𝑔2 𝑥 = 𝑠𝑒𝑐 2 (𝑥 ) − 1
𝑐𝑜𝑠 2 𝑥
𝜋

ដេបាន 𝐼𝑛 = ∫ 𝑡𝑔(𝑛−2) (𝑥 ) ∙ ( sec 2(𝑥 ) − 1) 𝑑𝑥

4

0
𝜋
4
= ∫ (𝑡𝑔 (𝑛−2) (𝑥 ) ∙ sec 2(𝑥 ) 𝑑𝑥 − 𝑡𝑔 (𝑛−2) (𝑥 )) 𝑑𝑥
0
𝜋 𝜋
4 4
= ∫ 𝑡𝑔 (𝑛−2) (𝑥 ) ∙ sec 2(𝑥 ) 𝑑𝑥 − ∫ 𝑡𝑔(𝑛−2) (𝑥 )𝑑𝑥 (∗)
0 0

ចដំ ំ ដតក្រាល អងគខាងាត ំ ដយងអចតាង

ោះអង ើ
1
𝑢 = 𝑡𝑔𝑥 ⟹ 𝑑𝑢 = 𝑑𝑥 = sec 2(𝑥 ) 𝑑𝑥
cos2 𝑥
𝜋
𝑥 = 0 ដនាោះ 𝑢 = 0, 𝑥 = ដនាោះ 𝑢 = 1
4

អងគខាងាត ំ អដតក្រាលទ
ំ ម
៊ី ួ យ ( ∗)ដយងបាន៖
ើ
𝜋
1
4
(𝑛−2) (
∫ 𝑡𝑔 𝑥 ) ∙ sec 𝑥 ) 𝑑𝑥 = ∫ 𝑢𝑛−2 𝑑𝑢
2(
0 0

1
𝑢𝑛−1 1−0
=[ ] =
𝑛−1 0
𝑛 −1

1
=
𝑛 −1
1 1
ដេបាន 𝐼𝑛 = − 𝐼𝑛−2 ⟹ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛−2 = ពិត
𝑛−1 𝑛−1
1
ដូចដនោះ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛−2 = ា ក់ ។
ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ
𝑛 −1
P a g e 3 | 17
 ា ក់ថា សវ៊ី ត
២. ក្រាយបញ្ជ ្ (𝐼𝑛 ) ជាសវ៊ី តច
្ វ ោះ
𝜋
ចដំ ោះ 𝑥 ∈ [0, ] ដេមាន 0 ≤ 𝑡𝑔𝑛 𝑥 ≤ 𝑡𝑔(𝑛−1) 𝑥 ; 𝑛 ∈ ℕ; 𝑛 > 2
4
𝜋 𝜋
4 4
⟺ ∫ 𝑡𝑔𝑛 𝑥𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑡𝑔 (𝑛−1) 𝑥𝑑𝑥 ; 𝑛 ∈ ℕ; 𝑛 > 2
0 0

⟺ 𝐼𝑛 ≤ 𝐼𝑛−1 ដនាោះ (𝐼𝑛 ) ជាស៊ីវ តច

្ វ ោះ

ដូចដនោះ ស៊ីវ ត
្ (𝐼𝑛 ) ជាស៊ីវ តច
្ វ ោះ ; 𝑛 ∈ ℕ; 𝑛 > 2 ។

1 1
ា ក់ថា
៣. ក្រាយបញ្ជ < 𝐼𝑛 <
2𝑛 + 2 2𝑛 − 2
𝜋
ចដំ ោះ 0 < 𝑥 < ដេមាន 0 < 𝑡𝑔𝑛 𝑥 < 𝑡𝑔 (𝑛−1) (𝑥 )
4

ដេទាញបាន 0 < 𝐼𝑛 < 𝐼𝑛−2 សមមូល 𝐼𝑛+2 < 𝐼𝑛 < 𝐼𝑛−2 (𝐼𝑛 ) ជាស៊ីវ តច
្ វ ោះ ; 𝑛
∈ ℕ; 𝑛 > 2

ំ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛+2 < 2𝐼𝑛 < 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛−2

នាឱ្យ (∗)

1
តាមសក្រមាយខាងដលើ ដយងមាន
ើ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛−2 = (1)
𝑛−1

ំ ួ ស 𝑛 ដោយ 𝑛 + 2 ដេបាន 𝐼𝑛+2 + 𝐼𝑛 =

1
ជន (2)
𝑛+1

ំ ួ សក ង
1 1
យក (1) និង (2) ជន វ ន (∗) ដេបាន៖ < 2𝐼𝑛 <
𝑛+1 𝑛 −1
1 1
ឬ ពត
2(𝑛 − 1) ិ
< 𝐼𝑛 <
2(𝑛 + 1)
1 1
ដូចដនោះ < 𝐼𝑛 < ា ក់ ។
; 𝑛 ∈ ℕ; 𝑛 > 2 ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ
2𝑛 + 2 2𝑛 − 2
𝑒
ំ ដតក្រាល 𝐼𝑛 = ∫ 𝑥𝑙𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥
៣. ដេឱ្យអង
1

១. ចូរេណនា 𝐼0 និង 𝐼1 ។

២. បដងើត ំ កទ
ក ទនា ់ ន
ំ ងដោយកដំ ណើន ដដម ា ក់ថា
ើ បក្រាយបញ្ជ
៊ី
2𝐼𝑛 + 𝑛𝐼𝑛−1 = 𝑒 2 ; 𝑛 ∈ ℕ ∗ ។

៣. សិកាទិសដៅអដេរភាពព្នស៊ីវ ត ា ក់ថា
្ (𝐼𝑛 ); 𝑛 ∈ ℕ ∗ រួចទាញបញ្ជ

𝑒2 𝑒2
≤ 𝐼𝑛 ≤ ។
𝑛+3 𝑛+2
P a g e 4 | 17
 ៤. េណនាល៊ីមតព្ន
៊ី 𝑛𝐼𝑛 ាល 𝑛→∞។

(សិសសពូកកដខតព្ត ក្រពកែង ២០១១ ែ.ិ ទ៊ី១)

ដដំ ោះក្រាយ

១. េណនា 𝐼0 និង 𝐼1
𝑒 𝑒
1 2 𝑒 𝑒2 − 1
ដេមាន 𝐼𝑛 = ∫ 𝑥𝑙𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 ដនាោះ 𝐼0 = ∫ 𝑥𝑑𝑥 = [𝑥 ]1 =
1 1 2 2
𝑒
1 1
ដ ើ យ 𝐼1 = ∫ 𝑥 ln 𝑥 𝑑𝑥 តាង 𝑢 = ln 𝑥 ⟹ 𝑑𝑢 = 𝑑𝑥 , 𝑑𝑣 = 𝑥𝑑𝑥 ⟹ 𝑣 = 𝑥 2
1 𝑥 2
𝑒 𝑒
1 1 1
ដេបាន 𝐼1 = [ 𝑥 2 ln 𝑥] − ∫ 𝑥 2 ∙ 𝑑𝑥
2 1 1 2 𝑥
𝑒
1 2 1
= ( 𝑒 − 0) − ∫ 𝑥𝑑𝑥
2 1 2

1 2 1 1 2𝑒
= 𝑒 − ∙ [𝑥 ]1
2 2 2
1 2 1 2
= 𝑒 − (𝑒 − 1)
2 4
𝑒2 + 1
= ។
4
𝑒2 − 1 𝑒2 + 1
ដូចដនោះ 𝐼0 = ; 𝐼1 = ។
2 4

២. បដងើត ំ កទ
ក ទនា ់ ន
ំ ងដោយកដំ ណើន ដដម ា ក់ថា 2𝐼𝑛 + 𝑛𝐼𝑛−1 = 𝑒 2 ; 𝑛 ∈ ℕ∗
ើ បក្រាយបញ្ជ
៊ី
𝑒 𝑒
ដយងមាន
ើ 𝐼𝑛 = ∫ 𝑥𝑙𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 ⟹ 𝐼𝑛−1 = ∫ 𝑥𝑙𝑛𝑛−1 𝑥𝑑𝑥
1 1

𝑛 (𝑛−1) 1
តាង 𝑢 = 𝑙𝑛𝑛 𝑥 ⟹ 𝑑𝑢 = 𝑙𝑛 (𝑥 ) , 𝑑𝑣 = 𝑥𝑑𝑥 ⟹ 𝑣 = 𝑥 2
𝑥 2
1 2 𝑛 𝑒 𝑒
1 𝑛
𝐼𝑛 = [ 𝑥 ln 𝑥] − ∫ 𝑥 2 ∙ ln (𝑛−1)(𝑥 ) 𝑑𝑥
2 1 1 2 𝑥

1 2 𝑛 𝑒
= (𝑒 − 0) − ∫ 𝑥 ln(𝑛−1) (𝑥 ) 𝑑𝑥
2 2 1
1 2 𝑛
= 𝑒 − 𝐼𝑛−1
2 2

⟹ 2𝐼𝑛 + 𝑛𝐼𝑛−1 = 𝑒 2 ពិត

P a g e 5 | 17
 ា ក់ ។
ដូចដនោះ 2𝐼𝑛 + 𝑛𝐼𝑛−1 = 𝑒 2 ; 𝑛 ∈ ℕ ∗ ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ

៣. សិកាទសដៅអដេរភាពព្នស
ិ ៊ីវ ត ា ក់ថា
្ (𝐼𝑛 ); 𝑛 ∈ ℕ ∗ រួចទាញបញ្ជ

𝑒2 𝑒2
≤ 𝐼𝑛 ≤
𝑛+3 𝑛+2

ចដំ ោះ ∀𝑥 ∈ [1, 𝑒] ដេមាន 0 ≤ ln 𝑥 ≤ 1 ដ ើយ 𝑛 ∈ ℕ

∗

0 ≤ 𝑙𝑛𝑛 𝑥 ≤ 𝑙𝑛(𝑛−1) (𝑥 ) ≤ 1

ដេទាញបាន 0 ≤ 𝑥 𝑙𝑛𝑛 𝑥 ≤ 𝑥 𝑙𝑛(𝑛−1) (𝑥 )

𝑒 𝑒
សមមូល 0 ≤ ∫ 𝑥𝑙𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑥𝑙𝑛(𝑛−1) (𝑥 )𝑑𝑥
1 1

ា ក់ថា (𝐼𝑛 ) ជាសវ៊ី តច

ឬ 0 ≤ 𝐼𝑛 ≤ 𝐼𝑛−1 ដនោះបញ្ជ ្ វ ោះ ។

ដូចដនោះ ចដំ ោះក្រេប់ 𝑛 ∈ ℕ 𝐼𝑛 ≥ 0 ដ ើ យ ( 𝐼𝑛 ) ជាសវ៊ី តច

្ វ ោះ។

𝑒2 𝑒2
ា ក់ថា
ទាញបញ្ជ ≤ 𝐼𝑛 ≤
𝑛+3 𝑛+2

ដោយ (𝐼𝑛 ) ជាសវ៊ី តច

្ វ ោះ ដេបាន៖ 𝐼𝑛 ≤ 𝐼𝑛−1

តាមសក្រមាយខាងដលើ ដយងមាន
ើ 2𝐼𝑛 + 𝑛𝐼𝑛−1 = 𝑒 2 ; 𝑛 ∈ ℕ∗

𝑒2
សមមូល 𝑒 2 ≥ 2𝐼𝑛 + 𝑛𝐼𝑛 = (𝑛 + 2)𝐼𝑛 ⟹ 𝐼𝑛 ≤ (1)
𝑛 +2

៉ា ដទៀត 𝐼𝑛 ≤ 𝐼𝑛−1 ≤ 𝑒 − 1 ≤ (𝑛 + 1)𝐼𝑛 ; 𝐼𝑛 ≥ 0

មយង

សមមូល 2𝐼𝑛 + 𝑛𝐼𝑛−1 = 𝑒 2 ≤ 2𝐼𝑛 + (𝑛 + 1)𝐼𝑛 = (𝑛 + 3)𝐼𝑛

𝑒2
⟹ 𝐼𝑛 ≥ (2)
𝑛+3
𝑒2 𝑒2
តាម (1) និង (2) ដេបាន៖ ពត។
𝑛+2 ិ
≤ 𝐼𝑛 ≤
𝑛+3

៤. េណនាល៊ីមតព្ន
៊ី 𝑛𝐼𝑛 ាល 𝑛→∞

𝑒2 𝑒2
តាមសក្រមាយខាងដលើ ដេមាន ≤ 𝐼𝑛 ≤
𝑛+3 𝑛 +2

ំ 𝐼𝑛 ដោយ 𝑛 ដេបាន
េវណអងគសងខាងព្ន 𝐼𝑛 រួមទាង

𝑛𝑒 2 𝑛𝑒 2
≤ 𝑛𝐼𝑛 ≤
𝑛+3 𝑛+2
P a g e 6 | 17
 𝑛𝑒 2 𝑛𝑒 2
lim ≤ lim (𝑛𝐼𝑛 ) ≤ lim
𝑛→∞ 𝑛 + 3 𝑛→∞ 𝑛→∞ 𝑛 + 2

𝑛𝑒 2 𝑛𝑒 2
ដោយដ តវថា lim = lim
𝑛→∞ 𝑛 + 3 𝑛→∞ 3
𝑛 (1 + 𝑛)

𝑒2 3
= lim = 𝑒 2 ដក្រ ោះ lim =0
𝑛→∞ 3 𝑛→∞ 𝑛
(1 + 𝑛)

𝑛𝑒 2 𝑛𝑒 2 𝑒2 2
lim = lim = lim = 𝑒 2 ដក្រ ោះ lim =0
𝑛→∞ 𝑛 + 3 𝑛→∞ 2 𝑛→∞ 2 𝑛→∞ 𝑛
𝑛 (1 + 𝑛) (1 + 𝑛)

តាមក្រទស
ឹ ៊ី បទ
ត តព្មាអមដយងបាន៖
ើ lim (𝑛𝐼𝑛 ) = 𝑒 2
𝑛→∞

ដូចដនោះ lim (𝑛𝐼𝑛 ) = 𝑒 2 ។

𝑛→∞

1 1 1
𝑑𝑥 𝑒𝑥 𝑒 2𝑥
៤. ដេសនមតស៊ីវ តព្នអ
្ ងំ ដតក្រាល 𝐼0 = ∫ 𝑥 ; 𝐼1 = ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ; 𝐼2 = ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ; …
0 𝑒 +1 0 𝑒 +1 0 𝑒 +1

1
𝑒 𝑛𝑥
𝐼𝑛 = ∫ 𝑑𝑥 ។
0 𝑒𝑥 + 1

១. ចូរេណនា 𝐼1 រួចេណនា 𝐼0 + 𝐼1 និងទាញរក 𝐼0 ។

ំ ួ នេត់ធមមជាតិ ។ ចូរេណនា 𝐼𝑛+1 + 𝐼𝑛 ។

២. សនមត 𝑛 ជាចន

៣. បង្ហាញថាសវ៊ី ត
្ (𝐼𝑛 ) ដនោះ ជាសវ៊ី តដក
្ ន
ើ ។
𝑒 𝑛𝑥 𝑒 𝑛𝑥 𝑒 𝑛𝑥
៤. បង្ហាញថា ∀𝑥 ∈ [0, 1] ដេបាន ≤ 𝑥 ≤ រួចទាញរក 𝐼𝑛 ។
𝑒+1 𝑒 +1 2
𝐼𝑛
៥. េណនា lim ។
𝑛→+∞ 𝑒 𝑛

(សិសសពូកកដខតតព្ក្រពកែង ២០១១ ែ.ិ ទ៊ី២)

ដដំ ោះក្រាយ

១. ចូរេណនា 𝐼1 រួចេណនា 𝐼0 + 𝐼1 និងទាញរក 𝐼0

1
𝑒𝑥
ដេមាន 𝐼1 = ∫ 𝑥 𝑑𝑥
0 𝑒 +1

1( 𝑥
𝑒 + 1)′
=∫ 𝑑𝑥
0 𝑒𝑥 + 1

P a g e 7 | 17
 = [ln (𝑒 𝑥 + 1)]10

= ln (𝑒 + 1) − ln (1 + 1)
𝑒+1
= ln ( )
2
េណនា 𝐼0 + 𝐼1
1 1
𝑑𝑥 𝑒𝑥
ដេបាន 𝐼0 + 𝐼1 = ∫ + ∫ 𝑑𝑥
0 𝑒𝑥 + 1 𝑥
0 𝑒 +1

1
1 + 𝑒𝑥
=∫ 𝑑𝑥
0 𝑒𝑥 + 1
1
= ∫ 𝑑𝑥
0

= [𝑥 ]10 = 1

ទាញរក 𝐼0

𝑒+1 𝑒+1
ដោយ 𝐼1 = ln ( ) ដ ើ យ 𝐼0 + 𝐼1 = 1 ⟹ 𝐼0 = 1 − 𝐼1 = 1 − ln ( 2 )
2
𝐼0 = ln 𝑒 − ln(𝑒 + 1) + ln 2
2𝑒
= ln ( )
1+𝑒
𝑒+1 2𝑒
ដូចដនោះ 𝐼1 = ln ( ) ; 𝐼0 + 𝐼1 = 1 និង 𝐼0 = ln ( ំ
) ក្រតូែបានកណ ត់ ។
2 1+𝑒

ំ ួ នេតធ
២. សនមត 𝑛 ជាចន ់ មមជាតិ ។ េណនា 𝐼𝑛+1 + 𝐼𝑛
1 1 (𝑛+1)𝑥
𝑒 𝑛𝑥 𝑒
ដយងមាន
ើ 𝐼𝑛 = ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ⟹ 𝐼𝑛+1 = ∫ 𝑥 𝑑𝑥
0 𝑒 +1 0 𝑒 +1

1 1 (𝑛+1) 𝑥
𝑒 𝑛𝑥 𝑒
ដនាោះ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛+1 =∫ 𝑥 𝑑𝑥 + ∫ 𝑥 𝑑𝑥
0 𝑒 +1 0 𝑒 +1

1
𝑒 𝑛𝑥 + 𝑒 (𝑛+1)𝑥
=∫ 𝑑𝑥
0 𝑒𝑥 + 1
1 1
𝑒 𝑛𝑥 (1 + 𝑒 𝑥 )
=∫ 𝑑𝑥 = ∫ 𝑒 𝑛𝑥 𝑑𝑥
0 𝑒𝑥 + 1 0

1 𝑛𝑥 1 𝑒 𝑛 − 1
ចដំ ំ ួ នេត់ធមមជាតិ ដយងបាន
ោះ 𝑛 ≠ 0; 𝑛 ជាចន ើ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛+1 = [𝑒 ]0 =
𝑛 𝑛
𝑒𝑛 − 1
ដូចដនោះ 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛+1 = ំ
ក្រតូែបានកណ ត់។
𝑛

P a g e 8 | 17
៣. បង្ហាញថាសវ៊ី ត
្ (𝐼𝑛 ) ដនោះ ជាសវ៊ី តដក
្ ន
ើ

អនវេមន៍ អវចសប ់កសយល 𝑒 𝑛 ជាអនវេមន៍ដកនច ដំ ំ ួ នេត់ធមជា

ិ ូ ណង
៉ា ើ ោះ 𝑛 ជាចន ម តិ

ដ ើ យចដំ ោះ ∀𝑥 ∈ [0, 1] ដនាោះ 𝑒 𝑛𝑥 ≤ 𝑒 (𝑛+1)𝑥 ដ ើយ 1 + 𝑒 > 0

𝑥

𝑒 𝑛𝑥 𝑒 (𝑛+1)𝑥
ដេបាន ≤
1 + 𝑒𝑥 1 + 𝑒𝑥
1 1 (𝑛+1)𝑥
𝑒 𝑛𝑥 𝑒
សមមូល ∫ 𝑥
𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑥
𝑑𝑥 ; 𝑥 ∈ [0, 1]
0 1+𝑒 0 1+𝑒

ា ក់ថា (𝐼𝑛 ) ជាស៊ីវ តច

⟹ 𝐼𝑛 ≤ 𝐼𝑛+1 ដនោះបញ្ជ ្ វ ោះ។

ដូចដនោះ (𝐼𝑛 ) ជាស៊ីវ តច

្ វ ោះ ។

𝑒 𝑛𝑥 𝑒 𝑛𝑥 𝑒 𝑛𝑥
៤. បង្ហាញថា ∀𝑥 ∈ [0, 1] ដេបាន ≤ 𝑥 ≤ រច
ួ ទាញរក 𝐼𝑛
𝑒+1 𝑒 +1 2

ចដំ ោះ ∀𝑥 ∈ [0, 1] ដេមាន 2 ≤ 1 + 𝑒 𝑥 ≤ 1 + 𝑒

1 1 1
≤ ≤ ដោយេវណនឹងកដនាម 𝑒 𝑛𝑥 ដេបាន
1 + 𝑒 1 + 𝑒𝑥 2
𝑒 𝑛𝑥 𝑒 𝑛𝑥 𝑒 𝑛𝑥
≤ ≤
1 + 𝑒 1 + 𝑒𝑥 2
1 1 1 𝑛𝑥
𝑒 𝑛𝑥 𝑒 𝑛𝑥 𝑒
∫ 𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑑𝑥
0 1+ 𝑒 0 1+𝑒 0 2

1 1 𝑛𝑥
𝑒 𝑛𝑥 𝑒
សមមូល ∫ 𝑑𝑥 ≤ 𝐼𝑛 ≤ ∫ 𝑑𝑥 ។
0 1+𝑒 0 2

𝐼𝑛
៥. េណនា lim
𝑛→+∞ 𝑒 𝑛

1 1 𝑛𝑥
𝑒 𝑛𝑥 𝑒
តាមសក្រមាយខាងដលើ ដេមាន ∫ 𝑑𝑥 ≤ 𝐼𝑛 ≤ ∫ 𝑑𝑥
0 1+𝑒 0 2

1 1 𝑥
𝑒𝑥 𝐼𝑛 𝑒
⟹∫ 𝑑𝑥 ≤ 𝑛 ≤ ∫ 𝑑𝑥
0 1+𝑒 𝑒 0 2

𝑒𝑥 𝐼𝑛 𝑒 𝑥
≤ 𝑛≤
1+𝑒 𝑒 2
𝑒𝑥 𝐼𝑛 𝑒𝑥
⟹ lim ≤ lim 𝑛 ≤ lim
𝑛→+∞ 1 + 𝑒 𝑛→+∞ 𝑒 𝑛→+∞ 2

𝑒𝑥 𝑒𝑥 𝐼𝑛
ដោយ lim = lim = +∞ ដនាោះ lim 𝑛 = +∞
𝑛→+∞ 1 + 𝑒 𝑛→+∞ 2 𝑛→+∞ 𝑒

P a g e 9 | 17
 𝐼𝑛
ដូចដនោះ lim = +∞ ។
𝑛→+∞ 𝑒 𝑛

𝑒
ln2 𝑥
2
៥. ដេឱ្យសវ៊ី តព្នច ំ ួ នពិតែជ
ន ិ មា ំ
ា ន ( 𝑈𝑛 ) កណ ត់ដោយ { ។
𝑈0 = 3𝑒 ∫ 𝑑𝑥
្ 1 𝑥
2
𝑈𝑛+1 × 𝑒 = 𝑈𝑛 ; 𝑛 ∈ ℕ

ក. (𝑉𝑛 ) ជាសវ៊ី តក
្ ំ
ណ ត់ដោយ 2𝑉𝑛 = 1 + ln 𝑈𝑛 ។

បង្ហាញថា (𝑉𝑛 ) ជាសវ៊ី តធរណ

្ ៊ី មាក្រត ។

ខ. េណនា 𝑉𝑛 និង 𝑈𝑛 ជាអនវេមនព្៍ ន 𝑛 រួចរក lim 𝑉𝑛 និង lim 𝑈𝑛 ។

𝑛→+∞ 𝑛→+∞

(សិសសពូកកដខតតព្ក្រពកែង ២០១២ ែ.ិ ទ៊ី១)

ដដំ ោះក្រាយ

ក. បង្ហាញថា (𝑉𝑛 ) ជាស៊ីវ តធរណ

្ ៊ី មាក្រត
1
(𝑉𝑛 ) ជាស៊ី តក ំ
ណ ត់ដោយ 2𝑉𝑛 = 1 + ln 𝑈𝑛 ឬ 𝑉𝑛 =
វ្
(1 + ln 𝑈𝑛 )
2
1
⟹ 𝑉𝑛+1 = (1 + ln 𝑈𝑛+1 )
2
1 1
𝑈𝑛 2 1 𝑈𝑛 2
2
𝑈𝑛+1 × 𝑒 = 𝑈𝑛 ; 𝑛 ∈ ℕ ⟹ 𝑈𝑛+1 = ( ) ដនាោះ 𝑉𝑛+1 = (1 + ln ( ) )
𝑒 2 𝑒

1 1 1 1 1
𝑉𝑛+1 = (1 + (ln 𝑈𝑛 − ln 𝑒)) = (1 + ln 𝑈𝑛 − )
2 2 2 2 2

1 1
= ∙ (1 + ln 𝑈𝑛 )
2 2
1
= 𝑉
2 𝑛
1
ា ក់ថា ( 𝑉𝑛 ) ជាសវ៊ី តធរណ
ដនោះបញ្ជ ្ ៊ី មាក្រតកដលមានផលដធៀបរួម 𝑞 = ។
2

ដូចដនោះ (𝑉𝑛 ) ជាសវ៊ី តធរណ

្ ៊ី មាក្រត ។

ខ. េណនា 𝑉𝑛 និង 𝑈𝑛 ជាអនវេមនព្៍ ន 𝑛 រួចរក lim 𝑉𝑛 និង lim 𝑈𝑛

𝑛→+∞ 𝑛→+∞

1 1 𝑛
តាមសក្រមាយខាងដលើ ដយងមាន
ើ 𝑉𝑛+1 = 𝑉 ⟹ 𝑉 = ( ) 𝑉0 កដល 𝑉0
2 𝑛 𝑛
2
1
= (1 + ln 𝑈0 )
2
P a g e 10 | 17
 𝑒
ln2 𝑥 2
ដេមាន { 0
𝑈 = 3𝑒 ∫ 𝑑𝑥
1 𝑥
2
𝑈𝑛+1 × 𝑒 = 𝑈𝑛 ; 𝑛 ∈ ℕ

ំ ូ ងដយើងក្រតូែេណនា 𝑈0
ជាដប

𝑒 𝑒
ln2 𝑥
𝑈0 = 3𝑒 2 ∫ 𝑑𝑥 = 3𝑒 2 ∫ ln2 𝑥 𝑑 (𝑙𝑛𝑥 )
1 𝑥 1

1 3 𝑒 1
= 3𝑒 2 [ ln 𝑥] = 3𝑒 2 ∙ (1 − 0) = 𝑒 2
3 1 3

1 3 1 𝑛 3 3
ដេបាន 𝑉0 = (1 + ln 𝑒 2 ) = ដ តវដនោះ 𝑉𝑛 = ( ) ∙ = 𝑛+1 ។
2 2 2 2 2

៉ា ដទៀត 2𝑉𝑛 = 1 + ln 𝑈𝑛 ⟺ ln 𝑈𝑛 = 2𝑉𝑛 − 1

មយង

3 3 3
។
−1
⟺ ln 𝑈𝑛 = 2 ∙ − 1 = − 1 ⟹ 𝑈𝑛 = 𝑒 2𝑛
2𝑛+1 2𝑛

3 3
ដូចដនោះ 𝑉𝑛 = និង 𝑈𝑛 = 𝑒 2𝑛−1 ; 𝑛 ∈ ℕ ។
2𝑛+1

ទាញរក lim 𝑉𝑛 និង lim 𝑈𝑛

𝑛→+∞ 𝑛→+∞

3 3
តាមសក្រមាយខាងដលើ ដេមាន 𝑉𝑛 = 𝑛+1 និង 𝑈𝑛 = 𝑒 2𝑛 ; ∀𝑛 ∈ ℕ
−1
2
3
ដយងបាន៖
ើ lim 𝑉𝑛 = lim ( 𝑛+1 ) = 0
𝑛→+∞ 𝑛→+∞ 2

3 3
lim 𝑈𝑛 = lim (𝑒 2𝑛−1 ) = lim (𝑒 2𝑛 ∙ 𝑒 −1 ) = 𝑒 0 ∙ 𝑒 −1 = 𝑒 −1
𝑛→+∞ 𝑛→+∞ 𝑛→+∞

ដូដចោះ
ន lim 𝑉𝑛 = 0 និង lim 𝑈𝑛 = 𝑒 −1 ។
𝑛→+∞ 𝑛→+∞

1
៦. ដេឱ្យសវ៊ី ត
្ 𝑈𝑛 = ∫ 𝑥 𝑛 𝑒 −𝑥 𝑑𝑥 ។
0

ា ក់ថា ∀𝑛 ∈ ℕ ដយើងបាន 𝑈𝑛 ≥ 0 និង 𝑈𝑛 ជាស៊ីវ តច

ក. ក្រាយបញ្ជ ្ វ ោះ ។

1 1 𝑛 1
ា ក់ថា
ខ. ក្រាយបញ្ជ ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ≤ 𝑈𝑛 ≤ ∫ 𝑥 𝑛 𝑑𝑥 ដ ើ យទាញរក 𝑛→+∞
lim 𝑈𝑛 ។
𝑒 0 0

(សិសសពូកកដខតព្ត ក្រពកែង ២០១២ ែ.ិ ទ២)

៊ី

ដ ំដ ោះក្រាយ

P a g e 11 | 17
 ា ក់ថា ∀𝑛 ∈ ℕ ដយងបាន
ក. ក្រាយបញ្ជ ើ 𝑈𝑛 ≥ 0 និង 𝑈𝑛 ជាសវ៊ី តច
្ វ ោះ
1
ដយើងមាន 𝑈𝑛 = ∫ 𝑥 𝑛 𝑒 −𝑥 𝑑𝑥
0

ចដំ ោះក្រេប់ 𝑥 ∈ [0, 1] ដនាោះ 0 ≤ 𝑥 ≤ 1 ដ ើ យ ∀𝑛 ∈ ℕ ដេបាន 𝑥 ≥ 0

𝑛

∀𝑥 ∈ [0, 1], 𝑒 −𝑥 > 0 ⟹ 𝑥 𝑛 𝑒 −𝑥 ≥ 0

1
សមមូល ∫ 𝑥 𝑛 𝑒 −𝑥 𝑑𝑥 ≥ 0 ឬ 𝑈𝑛 ≥ 0 ពិត។
0

៉ា ដទៀត ∀𝑥 ∈ [0, 1]; ∀𝑛 ∈ ℕ ៖ 𝑥 𝑛 ≤ 𝑥 (𝑛−1)

មយង

េវណអងគសងខាងព្នែសមភាពន
ិ ឹង 𝑒 > 0
−𝑥

1 1
ដេបាន 𝑥 𝑒 𝑛 −𝑥
≤𝑥 (𝑛−1) −𝑥
𝑒 សមមូល ∫ 𝑥 𝑒 𝑛 −𝑥
𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑥 (𝑛−1) 𝑒 −𝑥 𝑑𝑥
0 0

ា ក់ថា (𝑈𝑛 ) ជាស៊ីវ តច

ឬ 𝑈𝑛 ≤ 𝑈𝑛−1 ដនោះបញ្ជ ្ វ ោះ ។

ដូចដនោះ បញ្ជ ា ក់ ។
ា ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ

1 1 𝑛 1
ា ក់ថា
ខ. ក្រាយបញ្ជ ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ≤ 𝑈𝑛 ≤ ∫ 𝑥 𝑛 𝑑𝑥 ដ ើ យទាញរក 𝑛→+∞
lim 𝑈𝑛
𝑒 0 0

1
ចដំ ោះ ∀𝑥 ∈ [0, 1]; 𝑒 −1 ≤ 𝑒 −𝑥 ≤ 𝑒 0 សមមូល ≤ 𝑒 −𝑥 ≤ 1
𝑒
1 𝑛
េវណអងគព្នែសមភាពខាងដល
ិ ើ នឹង 𝑥 ≥ 0 ដេបាន
𝑛
𝑥 ≤ 𝑥 𝑛 𝑒 −𝑥 ≤ 𝑥 𝑛
𝑒
1 1 𝑛 1 1
1 1 𝑛 1
∫ 𝑥 𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑥 𝑒 𝑑𝑥 ≤ ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ឬ ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ≤ 𝑈𝑛 ≤ ∫ 𝑥 𝑛 𝑑𝑥 ពិត ។
𝑛 −𝑥 𝑛
𝑒 0 0 0 𝑒 0 0

ទាញរក lim 𝑈𝑛
𝑛→+∞

1 1 𝑛 1
ំ ូ ង ដយើងក្រតូែេណនា
ជាដប ∫ 𝑥 𝑑𝑥 និង ∫ 𝑥 𝑛 𝑑𝑥
𝑒 0 0

1
1 1 𝑛 1 1 1 1 1 1
+ ∫ 𝑥 𝑑𝑥 = [ 𝑥 𝑛+1 ] = ∙ (1 − 0) = ∙
𝑒 0 𝑒 𝑛+1 0 𝑒 𝑛 +1 𝑒 𝑛+1
1 1
1 1 1
+∫ 𝑥 𝑛 𝑑𝑥 =[ 𝑥 𝑛+1
] = (1 − 0) =
0 𝑛+ 1 0 𝑛 +1 𝑛+1

1 1 𝑛 1
⟹ lim ( ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ) ≤ lim 𝑈𝑛 ≤ lim (∫ 𝑥 𝑛 𝑑𝑥 )
𝑛→+∞ 𝑒 0 𝑛→+∞ 𝑛→+∞ 0

P a g e 12 | 17
 1 1 1
⟹ lim ( ∙ ) ≤ lim 𝑈𝑛 ≤ lim ( )
𝑛→+∞ 𝑒 𝑛 + 1 𝑛→+∞ 𝑛→+∞ 𝑛 + 1

0 ≤ lim 𝑈𝑛 ≤ 0 ⟹ lim 𝑈𝑛 = 0 ។
𝑛→+∞ 𝑛→+∞

ំ
ដូចដនោះ lim 𝑈𝑛 = 0 ក្រតូែបានកណ ត់ ។
𝑛→+∞
𝜋
៧.ដេឱ្យ 𝐼𝑛 = ∫02 cos𝑛 𝑥 𝑑𝑥 , 𝑛 ∈ ℕ ។

ំ ក់ទន
ក. រកទនា ំ ង 𝐼𝑛 និង 𝐼𝑛−2 កដលមាន 𝑛។

1 × 3 × … × (2𝑝 − 1) 𝜋
ខ. ដេសនមតៈ 𝐼2𝑝 = ×
2 × 4 × … × 2𝑝 2
2 × 4 × … × 2𝑝
𝐼2𝑝+1 =
1 × 3 × … × (2𝑝 + 1)
𝐼2𝑝+2 𝐼2𝑝+1
បង្ហាញថា ≤ ≤1 ។ (សិសសពូកកដខតព្ត ក្រពកែង ២០១៥ ែ.ិ ទ១)
៊ី
𝐼2𝑝 𝐼2𝑝

ដដំ ោះក្រាយ

ំ ក់ទន
ក. រកទនា ំ ង 𝐼𝑛 និង 𝐼𝑛−2 កដលមាន 𝑛

ដយងមាន 𝐼𝑛 = ∫ cos𝑛 𝑥 𝑑𝑥 , 𝑛 ∈ ℕ អចសរដសរបានថា

2
ើ
0
𝜋 𝜋
2 2
𝐼𝑛 = ∫ cos𝑛 𝑥 𝑑𝑥 = ∫ cos 𝑛−1 𝑥 ∙ 𝑐𝑜𝑠𝑥𝑑𝑥
0 0

ដោយតាង 𝑢 = cos 𝑛−1 𝑥 ⟹ 𝑑𝑢 = (𝑛 − 1) cos 𝑛−2 𝑥 ( −𝑠𝑖𝑛𝑥 )𝑑𝑥

= −(𝑛 − 1) 𝑠𝑖𝑛𝑥 ∙ 𝑐𝑜𝑠 𝑛−2 𝑥𝑑𝑥

ដ ើ យ 𝑑𝑣 = 𝑐𝑜𝑠𝑥𝑑𝑥 ⟹ 𝑣 = 𝑠𝑖𝑛𝑥

ដោយដក្របអ ំ
ើ ដតក្រាលដោយកផ នក ដេបាន៖
𝜋
𝜋
2
𝐼𝑛 = [cos 𝑛−1 𝑥 𝑠𝑖𝑛𝑥 ]02 − ∫ ( −𝑠𝑖𝑛𝑥 (𝑛 − 1)𝑠𝑖𝑛𝑥 ∙ 𝑐𝑜𝑠 𝑛−1 𝑥 )𝑑𝑥
0
𝜋
2
= 0 + (𝑛 − 1) ∫ sin2 𝑥 𝑐𝑜𝑠 𝑛−2 𝑥𝑑𝑥
0
𝜋
2
= (𝑛 − 1) ∫ [(1 − cos2 𝑥 ) ∙ 𝑐𝑜𝑠 𝑛−2 𝑥 ]𝑑𝑥
0

P a g e 13 | 17
 𝜋 𝜋
2 2
= (𝑛 − 1) (∫ cos𝑛−2 𝑥 𝑑𝑥 − ∫ cos 𝑛 𝑥 𝑑𝑥 )
0 0

= (𝑛 − 1)(𝐼𝑛−2 − 𝐼𝑛 )

សមមូល 𝐼𝑛 = (𝑛 − 1) 𝐼𝑛−2 − (𝑛 − 1)𝐼𝑛

សមមូល 𝑛𝐼𝑛 = (𝑛 − 1)𝐼𝑛−2

់
𝑛−1
ំ 𝐼𝑛 = (
នាឱ្យ ំ ក់ទន
) 𝐼𝑛−2 ជាទនា ំ ងកដលចងបាន។
𝑛
𝐼2𝑝+2 𝐼2𝑝+1
ខ. បង្ហាញថា ≤ ≤1
𝐼2𝑝 𝐼2𝑝
𝜋

ដេមាន 𝐼𝑛 = ∫ cos𝑛 𝑥 𝑑𝑥 , 𝑛 ∈ ℕ
2

ដោយ 0 ≤ 𝑐𝑜𝑠 𝑥 ≤ 1 ដនាោះ 0 ≤ cos(2𝑝+2) 𝑥 ≤ cos (2𝑝+1) 𝑥 ≤ cos 2𝑝 𝑥 ≤ 1

𝜋 𝜋 𝜋

ដេបាន៖ ∫ cos
2 (2𝑝+2) 2 (2𝑝+1) 2
𝑥 𝑑𝑥 ≤ ∫ cos 𝑥 𝑑𝑥 ≤ ∫ cos (2𝑝) 𝑥 𝑑𝑥 , 𝑝 ∈ ℕ
0 0 0

𝐼2𝑝+2 𝐼2𝑝+1
សមមូល 𝐼2𝑝+2 ≤ 𝐼2𝑝+1 ≤ 𝐼2𝑝 ⟹ ≤ ≤ 1 ពិត។
𝐼2𝑝 𝐼2𝑝

ដូចដនោះ ែសមភាពក្រតូ
ិ ា ក់។
ែបានក្រាយបញ្ជ
𝜋
𝜋
ា ក់ថា ∫ 𝑥 ∙ 𝑓(sin 𝑥)𝑑𝑥 = 𝜋 ∫ 𝑓(sin 𝑥)𝑑𝑥 ។
៨. ក្រាយបញ្ជ
2

0 0

(សិសសពូកកដខតព្ត ក្រពកែង ២០១៦ ែ.ិ ទ៊ី១)

ដដំ ោះក្រាយ

𝜋
𝜋
ា ក់ថា ∫ 𝑥 ∙ 𝑓 (sin 𝑥 )𝑑𝑥 = 𝜋 ∫ 𝑓 (sin 𝑥 )𝑑𝑥
ក្រាយបញ្ជ
2

0 0

ដេអចសរដសរអងគខាងដវ្ង ជា
𝜋
𝜋 𝜋
2
∫ 𝑥 ∙ 𝑓( sin𝑥 )𝑑𝑥 = ∫ 𝑥 ∙ 𝑓( sin𝑥 )𝑑𝑥 + ∫𝜋 𝑥 ∙ 𝑓( sin𝑥 )𝑑𝑥 (∗)
0 0
2
𝜋
យក 𝐽 = ∫𝜋 𝑥 ∙ 𝑓( sin𝑥 )𝑑𝑥
2

តាង 𝑡 = 𝜋 − 𝑥 ដនាោះ 𝑥 = 𝜋 − 𝑡 ⟹ 𝑑𝑥 = −𝑑𝑡

P a g e 14 | 17
 𝜋 𝜋
ដពល 𝑥 = ដនាោះ 𝑡 = ដ ើ យ 𝑥 = 𝜋 ដនាោះ 𝑡 = 0
2 2
𝜋 0
ដយើងបាន ∫𝜋 𝑥 ∙ 𝑓 (sin 𝑥 )𝑑𝑥 = ∫𝜋 (𝜋 − 𝑡) ∙ 𝑓( sin(𝜋 − 𝑡))( −𝑑𝑡)
2 2
0
= − ∫𝜋 (𝜋 − 𝑡) ∙ 𝑓(sin 𝑡) 𝑑𝑡
2
𝜋
2
= ∫ (𝜋 − 𝑡) ∙ 𝑓(sin 𝑡) 𝑑𝑡
0
𝜋 𝜋
2 2
= ∫ 𝜋𝑓(sin 𝑡) 𝑑𝑡 − ∫ 𝑡𝑓(sin 𝑡) 𝑑𝑡
0 0
𝜋 𝜋

ដេបាន 𝐽 = ∫ 𝜋𝑓(sin 𝑥) 𝑑𝑥 − ∫ 𝑥𝑓(sin𝑥) 𝑑𝑥

2 2

0 0

តាម (∗) ដេទាញបាន៖

𝜋 𝜋 𝜋
𝜋
2 2 2
∫ 𝑥 ∙ 𝑓( sin𝑥 )𝑑𝑥 = ∫ 𝑥 ∙ 𝑓( sin𝑥 )𝑑𝑥 + ∫ 𝜋𝑓(sin 𝑥) 𝑑𝑥 − ∫ 𝑥𝑓(sin𝑥) 𝑑𝑥
0 0 0 0
𝜋

= 𝜋 ∫ 𝑓(sin 𝑥) 𝑑𝑥 ពិត។
2

ដូចដនោះ បញ្ជ ា ក់ ។
ា ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ
𝜋
ំ ដតក្រាល 𝐼𝑛 = ∫ 𝑥𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 កដល 𝑛 = 0, 1, 2, … ។
៩. ដេឱ្យអង
0
𝜋
១. ចូរក្រាយថា 𝐼𝑛 = 𝜋 ∫ 𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 ។
0

𝑛−1
២. ចដំ ា ក់ថា 𝐼𝑛 =
ោះ 𝑛 ≥ 2 ក្រាយបញ្ជ 𝐼 ។
𝑛 𝑛−2

(សិសសពូកកដខតតព្ក្រពកែង ២០១៨ ែ.ិ ទ២)

៊ី

ដដំ ោះក្រាយ

𝜋
១. ចូរក្រាយថា 𝐼𝑛 = 𝜋 ∫ 𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥
0
𝜋
ដយងមាន
ើ 𝐼𝑛 = ∫ 𝑥𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 កដល 𝑛 = 0, 1, 2, …
0

តាង 𝑡 = 𝜋 − 𝑥 ដនាោះ 𝑥 = 𝜋 − 𝑡 ⟹ 𝑑𝑥 = −𝑑𝑡

P a g e 15 | 17
ដពល 𝑥 = 0 ដនាោះ 𝑡 = 𝜋 ដ ើ យ 𝑥 = 𝜋 ដនាោះ 𝑡 = 0
0
ដេបាន 𝐼𝑛 = ∫ (𝜋 − 𝑡) 𝑠𝑖𝑛𝑛 (𝜋 − 𝑡)( −𝑑𝑡)
𝜋

0
= − ∫ (𝜋 − 𝑡)𝑠𝑖𝑛𝑛 (𝜋 − 𝑡) 𝑑𝑡
𝜋
𝜋 𝜋
= ∫ 𝜋𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑡𝑑𝑡 − ∫ 𝑡𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑡𝑑𝑡
0 0
𝜋 𝜋
= 𝜋 ∫ 𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 − ∫ 𝑥𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥
0 0
𝜋
= 𝜋 ∫ 𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 − 𝐼𝑛
0
𝜋
𝜋 𝜋 𝑛
សមមូល 𝐼𝑛 + 𝐼𝑛 = 𝜋 ∫ 𝑠𝑖𝑛𝑛 𝑥𝑑𝑥 ⟹ 𝐼𝑛 = ∫ 𝑠𝑖𝑛 𝑥𝑑𝑥 ពិត។
0 2 0

ដូដចនោះ បញ្ជ ា ក់ ។
ា ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ

𝑛−1
២. ចដំ ា ក់ថា 𝐼𝑛 =
ោះ 𝑛 ≥ 2 ក្រាយបញ្ជ 𝐼
𝑛 𝑛−2
𝜋 𝜋 𝑛
តាមសក្រមាយខាងដលើ ដេមាន 𝐼𝑛 = ∫ 𝑠𝑖𝑛 𝑥𝑑𝑥 ដនាោះ 𝐼𝑛−2
2 0
𝜋
𝜋
= ∫ 𝑠𝑖𝑛𝑛−2 (𝑥)𝑑𝑥
2 0

𝜋 𝜋 𝑛−1
ដេអចសរដសរ 𝐼𝑛 = ∫ 𝑠𝑖𝑛 (𝑥) ∙ sin 𝑥 𝑑𝑥
2 0

តាង 𝑢 = 𝑠𝑖𝑛𝑛−1 𝑥 ⟹ 𝑑𝑢 = (𝑛 − 1) cos 𝑥 sin𝑛−2 (𝑥 )𝑑𝑥 ; 𝑑𝑣 = sin 𝑥 𝑑𝑥 ដនាោះ 𝑣

= − cos 𝑥

ដោយដក្របអ ំ
ើ ងដតក្រាលដោយកផ នក ដេបាន៖

𝜋 𝜋 𝜋
𝐼𝑛 = [𝑠𝑖𝑛 𝑥( − cos 𝑥 )]0 − ∫ (− cos 𝑥 ) cos 𝑥 (𝑛 − 1) 𝑠𝑖𝑛𝑛−2 (𝑥 )𝑑𝑥
𝑛−1 𝜋
2 2 0

𝜋 𝜋 𝜋
= (0 − 0) + ∫ (𝑛 − 1) cos2 𝑥 𝑠𝑖𝑛𝑛 −2 (𝑥 )𝑑𝑥 តាមរូបមនត cos 2 𝑥
2 2 0
= 1 − sin2 𝑥
𝜋 𝜋
𝐼𝑛 = (𝑛 − 1) ∫ (1 − sin2 𝑥 )𝑠𝑖𝑛𝑛 −2 (𝑥 )𝑑𝑥
2 0

𝜋 𝜋 𝑛 −2 𝜋 𝜋 𝑛
𝐼𝑛 = (𝑛 − 1) ( ∫ 𝑠𝑖𝑛 (𝑥 )𝑑𝑥 − ∫ 𝑠𝑖𝑛 (𝑥 )𝑑𝑥 )
2 0 2 0
P a g e 16 | 17
 = (𝑛 − 1)( 𝐼𝑛−2 − 𝐼𝑛 )
𝑛 −1
សមមូល 𝐼𝑛 + (𝑛 − 1)𝐼𝑛 = (𝑛 − 1)𝐼𝑛−2 ⟹ 𝐼𝑛 = ពត។
𝑛 𝑛−2 ិ
𝐼

𝑛−1
ដ តវដនោះ ចដំ ោះ 𝑛 ≥ 2; 𝐼𝑛 = 𝐼 ា ក់។
ក្រតូែបានក្រាយបញ្ជ
𝑛 𝑛−2

P a g e 17 | 17