Definicje

System - [gr.], zespół wzajemnie sprzężonych elementów, spełniający określoną

funkcję i traktowany jako wyodrębniony z otoczenia w określonym celu
(opisowym, badawczym, do innego zastosowania — np. systemem jest proces
technologiczny).

• W matematyce i logice formalnej występuje pojęcie systemu jako abstrakcji,

definiowane przez iloczyn kartezjański zbiorów właściwości (obiektów)
systemu.

rozpatrywany system za pośrednictwem sygnałów wejściowych - celowych

(sterowania, decyzje) lub też zakłóceń przeszkadzających w realizacji celów
działania systemu.system oddziałuje na otoczenie za pośrednictwem
sygnałów wyjściowych, które można mierzyć (obserwować).

• Cechą systemów rzeczywistych są ich własności dynamiczne.system może

znajdować się w równowadze (stan ustalony) albo w stanie nieustalonym, który
dąży do równowagi lub nie zmiany pożądane (np. wzrost ekonomiczny) lub
też zmiany uniemożliwiające działanie systemu, a nawet prowadzące do jego
destrukcji.

• Systemem nazywa się też zespół sposobów (metod) działania i wykonywania

złożonych czynności, np. system dedukcyjny, jak również całokształt zasad
organizacyjnych, ogół norm i reguł obowiązujący w danej dziedzinie (np. system
podatkowy, system moralny).

• Systemem bywa także nazywany całościowy i uporządkowany zespół zadań

powiązanych ze sobą określonymi stosunkami, w szczególności logicznym
stosunkiem wynikania; systemem w tym znaczeniu jest każda teoria poprawna
metodologicznie.

system informatyczny - zespół systemów komputerowych, sieci i

oprogramowania, służący do przetwarzania informacji. System informatyczny
może być uniwersalny lub przeznaczony do wąskiej klasy zadań.

system komputerowy - kompletny, zwykle duży zestaw sprzętu

komputerowego, obejmujący komputery, urządzenia peryferyjne i
oprogramowanie podstawowe, m.in. system operacyjny.

system operacyjny - program lub zespół programów zarządzających zasobami

komputera, definiujących środowisko działania dla innych programów (tzw.
maszynę wirtualną) oraz pozwalających użytkownikowi na wykonywanie
uniwersalnych czynności porządkowych i administracyjnych, takich jak
kopiowanie i usuwanie plików.

Funkcje:

1) obsługę,obejmującą dzielenie pomiędzy użytkowników zasobów

fizycznych i logicznych komputera wg specyficznej dla danego systemu
operacyjnego strategii, oraz zarządzanie procesami i pamięcią, w
szczególności zapewnienie właściwej synchronizacji i komunikacji przy
współbieżnym wykonywaniu programów, niedopuszczanie do
wzajemnego blokowania się procesów, reagowanie na zdarzenia
specjalne, wirtualizację pamięci, wprowadzanie programów do pamięci
itp.

2) ochronę,obejmującą zapobieganie niszczeniu przechowywanych

wkomputerze lub niepowołanemu ich użyciu;

3) odnowę, mającą na celu usunięcie lub zminimalizowanie skutków awarii

— obejmującą odtworzenie stanu informacji w komputerze sprzed awarii
oraz wznowienie pracy komputera po awarii.
 Rygory metody systemowej
Systemy powinny być tak określone, aby ich określenie było:

ścisłe – by było wiadomo, co do nich należy, a co nie należy. Określenie

systemu może być nawet bardzo ogólne, ale nie może być ogólnikowe,

niezmienne – w całym toku rozważań, tak by zachodzące w nich zmiany

mieściły się w ramach ich określenia. Jest niedopuszczalne, żeby jakieś
elementy były czasem traktowane jako należące do systemu, czasem zaś jako
do niego nie należące,

zupełne – podział systemu na podsystemy powinien być zupełny, czyli system

nie może zawierać elementów nie należących do żadnego z jego podsystemów,

funkcjonalne – systemy powinny być wyodrębniane ze względu na spełniane

funkcje, a nie ze względu na oddzielność przestrzenną.

Klasyfikacja systemów

Najbardziej ogólne, interdyscyplinarne podziały podstawowe to:

 systemy abstrakcyjne i fizyczne:

 abstrakcyjne: np. systemy pojęć, reguł, modeli, działań,

 fizyczne: zbudowane z materii lub energii.

 systemy statyczne i dynamiczne:

 system statyczny jest niezmienny w czasie, może być abstrakcyjny lub

fizyczny,

 system dynamiczny to taki, w którym zmiana w jednej części wpływa na

pozostałe; największy dynamiczny system fizyczny to Wszechświat.

 systemy otwarte, zamknięte i autonomiczne – ten podział w zastosowaniu do

systemów fizycznych jest subiektywny i przybliżony, choć często używany:

 systemy zamknięte są przeważnie abstrakcyjne, zaś

 systemem otwartym i autonomicznym jest np. każdy organizm żywy
Podstawowa różnica między systemami biologicznymi a psychicznymi i
społecznymi:

 biologiczne przetwarzają i reprodukują zdarzenia

 psychologiczne są określane przez komunikację, świadomość i sens

(rzeczowy, czasowy i społeczny)

Koncepcja systemu została także rozszerzona na tzw. systemy inteligentne i

dotyczy najczęściej oprogramowania zdolnego do realizowania zadań sztucznej
inteligencji.

Przykłady

 system społeczny, system państwowy, system prawny – nauki społeczne

 system informatyczny, system operacyjny – informatyka

 system autonomiczny – Internet, cybernetyka

 system dedukcyjny – logika

 system liczbowy, dziesiętny, dwójkowy itp. – matematyka

 system metryczny – jednostki miar

  system nerwowy – anatomia

 system geologiczny – jednostka stratygraficzna (geologia)

 system słoneczny, system planetarny, system heliocentryczny –

astronomia

 system filozoficzny – filozofia

 system polityczny

 system bankowy

 system radionawigacyjny

 system teleinformatyczny

 system językowy

 system leksykalny

Klasyfikacja systemów operacyjnych

1. Sposób komunikacji systemu zużytkownikiem

2. Architekturę systemu

3. Według planowania i przydziału czasu procesora poszczególnym zadaniom

4. Ze względu na sposób realizacji przełączania zadań

5.Ze względu na ilość zadań,które mogą wykonać

6.Pod względem środowiska użytego do implementacji systemu

7.Zależność od producenta

1. Sposób komunikacji systemu z użytkownikiem

 systemy tekstowe – komunikacja przebiega przy pomocy komend

wprowadzanych z linii poleceń (DOS, CP/M)
 systemy graficzne – komunikacja odbywa się przy pomocy graficznych
symboli (okienek oraz ikon); obsługa systemu polega na manipulacji przy
pomocy myszy bądź klawiatury symbolami odpowiadającym określonym
zadaniom (MS Windows, MacOS)

2. Architekturę systemu
 monolityczne – jednozadaniowe systemy posiadające najprostszą strukturę,
gdzie w

danym czasie może być realizowane tylko jedno zadanie

 warstwowe – posiadające hierarchiczną strukturę poleceń systemowych;
możliwa

jest realizacja wielu zadań jednocześnie (np. nadzorowanie procesu drukowania

podczas edycji tekstu)

 klient/serwer – systemy posiadając bardzo rozbudowaną strukturę,
nadzorujące

podrzędne systemy zainstalowane na komputerach w sieci; systemy te

postrzegają aplikacje jako „klientów”, korzystających z usług serwerów;
aplikacja „klient” komunikuje się z serwerem przez jądro systemowe, natomiast
każdy serwer działa we własnej, chronionej i wydzielonej przestrzeni adresowej
w pamięci operacyjnej, gdzie jest odizolowany od innych zadań; systemy
klient/serwer realizują swe zadania

na trzy sposoby:
 wszelkie aplikacje uruchamiane są na serwerze, a wyniki prezentowane u
„klienta”
 serwer dostarcza zasobów dla aplikacji, które uruchamiane są po stronie
„klienta”
 wszelkie komputery współdziałają ze sobą na zasadzie równy z równym (ang.
peer to peer),

wykorzystując wzajemnie swoje zasoby

 systemy równoległe – systemy komputerowe wyposażone w wiele
procesorów,

które mogą równolegle wykonywać obliczenia

 systemy rozproszone – wiele komputerów połączonych w sieć tworzy jeden
system
3. Według planowania i przydziału czasu procesora poszczególnym zadaniom

 system operacyjny czasu rzeczywistego – stosuje się tam gdzie istnieją

surowe wymagania na czas wykonania operacji czy przepływu danych. (np.
QNX, RTLinux, LynxOS, VxWorks)

 System rygorystyczny, twardy (ang. hard real-time system) gwarantuje

terminowe wypełnianie zadań krytycznych ograniczenie wszystkich opóźnień w
systemie dane są przechowywane w pamięci o krótkim czasie dostępu pamięć
pomocnicza jest mała lub nie istnieje wcale (system kłóci się z systemami z
podziałem czasu); zastosowanie w procesach przemysłowych, sterowanie
liniami technologicznymi, systemach kontroli lotu, itp.

 systemy operacyjne czasowo niedeterministyczne

4. Ze względu na sposób realizacji przełączania zadań

 systemy z wywłaszczaniem zadań

 systemy bez wywłaszczania

Wywłaszczenie – technika używana w środowiskach wielozadaniowych, w

której algorytm szeregujący zwany planistą lub dyspozytorem może wstrzymać
aktualnie wykonywane zadanie (np. proces lub wątek), aby umożliwić działanie
innemu zadaniu.

5. Ze względu na ilość zadań, które mogą wykonać

Systemy jednozadaniowe — niedopuszczalne jest rozpoczęcie wykonywania

następnego zadania użytkownika przed zakończeniem poprzedniego.

Systemy wielozadaniowe — dopuszczalne jest istnienie jednocześnie wielu

zadań (procesów), którym zgodnie z pewną strategią przydzielany jest
procesor.

6. Pod względem środowiska użytego do implementacji systemu

 programowe
 sprzętowe

Sprzętowe systemy operacyjne — sprzętowo programowe rozwiązania

integrowane z wybraną architekturą procesora. W takim przypadku sprzętowa
część systemu przyspiesza wybrany zakres czynności wykonywanych przez
system (przykładowo przełączania zadań i zachowywanie ich kontekstu).
7. Zależność od producenta
 Związane z producentem (np. Apple, Atari, IBM 360)
 Nie związane z producentem (np. Dos , Unix, Windows)