Περιγραφή

είναι η προσπάθεια να αναπαραστήσουμε, μέσα από το λόγο (γραπτό ή προφορικό)

κάποιο χώρο-τοπίο, πρόσωπο, αντικείμενο, φαινόμενο κ.λπ.. Η περιγραφή ως είδος
κειμένου συνδέεται κυρίως με το χώρο.

1) Η περιγραφή διακρίνεται σε αντικειμενική ή υποκειμενική, ανάλογα με το βαθμό

που αυτός που περιγράφει παρεμβαίνει στην περιγραφή.

2) Η οργάνωση της περιγραφής βασίζεται πάνω σε ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Τα βήματα

που θα ακολουθήσουμε για να περιγράψουμε το αντικείμενο είναι τα εξής:

1ο βήμα: προσέγγιση του αντικειμένου (κατηγοριοποίηση). Εντάσσουμε, δηλαδή, το

αντικείμενο της περιγραφής στην κατηγορία που ανήκει (π.χ. ένας πίνακας εντάσσεται στην
κατηγορία «έργο τέχνης» κ.λπ.).

2ο βήμα: εστίαση στο συγκεκριμένο αντικείμενο (υποκατηγοριοποίηση). Στο στάδιο αυτό

εντάσσουμε το αντικείμενο στην ειδικότερη κατηγορία ή κατηγορίες που ανήκει με βάση τα
κοινά γνωρίσματα που έχει με άλλα ομοειδή του αντικείμενα (π.χ. ο παραπάνω πίνακας του
ζωγράφου εντάσσεται τώρα στην υποκατηγορία «πίνακας ζωγραφικής» και ενδεχομένως
σε άλλες υποκατηγορίες με βάση κάποια άλλα κριτήρια, όπως «(πίνακας ζωγραφικής) σε
καμβά», «μοντέρνος ή αφηρημένος (πίνακας ζωγραφικής)» κ.λπ.).

3ο βήμα: επιλογή και παράθεση των λεπτομερειών του αντικειμένου (η καθαυτή

περιγραφή). Στο στάδιο αυτό επιλέγουμε ποιες λεπτομέρειες του αντικειμένου που
περιγράφουμε θα παραθέσουμε και τον τρόπο με τον οποίο θα τις οργανώσουμε και θα τις
παραθέσουμε. Ο τρόπος με τον οποίο θα παραθέσουμε τις λεπτομέρειες εξαρτάται: α) από
την πρόθεση / σκοπό αυτού που κάνει την περιγραφή και β) από την επικοινωνιακή
περίσταση (σε ποιους απευθύνεται). Γι΄ αυτό και η περιγραφή που κάνει ένας ειδικός σε
έναν πίνακα ζωγραφικής απευθυνόμενους σε κοινό «ειδικών», π.χ. σε ζωγράφους, είναι
εντελώς διαφορετική από αυτήν που θα κάνει ένας μαθητής για τον ίδιο πίνακα
απευθυνόμενος στους συμμαθητές τους.

Περιγράφουμε ένα αντικείμενο ακολουθώντας διάφορες πορείες όπως:

· Από έξω προς τα μέσα. Παραθέτουμε δηλαδή 1) τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά

(σχήμα, διαστάσεις κ.λπ.), 2) αυτά που βλέπουμε σε πρώτο πλάνο και 3) μετά αυτά που
βλέπουμε σε δεύτερο ή τρίτο πλάνο, στο φόντο κ.λπ..

· Από το γενικό προς το ειδικό. Από τα γενικά δηλαδή χαρακτηριστικά του αντικειμένου
προχωρούμε σταδιακά και περιγράφουμε τα ειδικά – επιμέρους χαρακτηριστικά του
(παραγωγική μέθοδος). Ενδέχεται, βέβαια, να επιλεγεί και η αντίστροφη πορεία
(επαγωγική).

· Από πάνω προς τα κάτω (αυτά που βλέπουμε στο πάνω μέρος και σταδιακά
κατεβαίνουμε) ή το αντίστροφο.

· Από δεξιά προς αριστερά.

Εστιάζουμε και περιγράφουμε τα χαρακτηριστικά τού κάθε «σημείου» που βρισκόμαστε,
δίνοντας τις απαραίτητες πληροφορίες γι΄ αυτό. ενδεικτικές τέτοιες λεπτομέρειες είναι 1) τι
απεικονίζει, 2) τι συμβολίζει, 3) τα χρώματά του, 4) ποιες σκέψεις και ποια συναισθήματα
μάς δημιουργεί (αν ο σκοπός και το είδος της περιγραφής το απαιτεί ή το δικαιολογεί, π.χ.
«υποκειμενική περιγραφή»).

3) Η συνοχή ενός περιγραφικού κειμένου επιτυγχάνεται με:

Α) · επιρρηματικά και προθετικά σύνολα που προσδιορίζουν χωροταξικά το

αντικείμενο, που δηλώνουν διάταξη στο χώρο, π.χ. «μπροστά, πίσω, πάνω, κάτω, δεξιά,
αριστερά, εδώ, εκεί, δίπλα, στο σημείο αυτό, από πίσω, στο βάθος, στο φόντο, μέσα στο,
κ.λπ.»,

· συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν:

- προσθήκη / συμπλήρωση / πρόσθεση, π.χ. «επίσης, επιπλέον, παράλληλα, ακόμη,

στην αρχή, στη συνέχεια, κ.λπ.»,

- αντίθεση, π.χ. «όμως, ωστόσο, αλλά, αντίθετα κ.λπ.»,

- παράδειγμα, π.χ. «για παράδειγμα, λόγου χάρη κ.λπ.»,

- βεβαίωση, π.χ. «βέβαια, φυσικά, αναμφισβήτητα κ.λπ.»,

- έμφαση, π.χ. «και κυρίως, κατά κύριο λόγο, πρέπει να τονιστεί, κ.λπ.»

- αποτέλεσμα - συμπέρασμα, προκειμένου να διατυπώσουμε κρίσεις σχετικές με

κάποια συμπεράσματα που προκύπτουν από τη διαδικασία της περιγραφής, π.χ. «έτσι,
λοιπόν, το αποτέλεσμα είναι, με συνέπεια να, κ.λπ.».

β) Επανάληψη (αναδίπλωση) μιας λέξης ή φράσης που προαναφέρθηκε (π.χ. «[…] έχει
κίτρινο χρώμα. Κίτρινο είναι και …»).

Γ) χρήση αντωνυμιών, «[…]. Ο πίνακας αυτός …».

4) Η γλώσσα της περιγραφής:

Η σαφήνεια και ακρίβεια των λέξεων που επιλέγουμε, ώστε να αποδίδουν με τη μέγιστη
δυνατή πιστότητα τα χαρακτηριστικά του αντικειμένου που περιγράφουμε και τις
πληροφορίες που θεωρούμε ότι είναι αναγκαίες και επαρκείς (περιγράφουμε τα
γνωρίσματα του αντικειμένου με απόλυτη ακρίβεια και με σαφή και κατανοητό τρόπο).

· Κυριαρχία του ενεστώτα και του παρατατικού (εξακολουθητικοί χρόνοι), οι οποίοι

δίνουν στο δέκτη την αίσθηση πως «βλέπει» μπροστά του τη στιγμή εκείνη το αντικείμενο
που περιγράφεται.

• Η χρήση ρημάτων που δηλώνουν κατάσταση (βλέπουμε, παρατηρούμε, εντοπίζουμε,

διακρίνουμε, απεικονίζεται, αναπαρίσταται, φαίνεται, διαφαίνεται, διακρίνεται,
αποτυπώνεται, ενυπάρχει κ.λπ.). Τα ρήματα αυτά αποδίδουν την «στατικότητα» που
χαρακτηρίζει την περιγραφή (στην περιγραφή αποφεύγονται ρήματα «κίνησης και
δράσης», τα οποία ταιριάζουν στην αφήγηση).

• Η συχνή χρήση του συνδετικού ρήματος είμαι και του βοηθητικού έχω, τα οποία
χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν χαρακτηριστικά και ιδιότητες στις λέξεις που
προσδιορίζουν.

• Η χρήση επιθέτων.

 Η χρήση επιρρημάτων

Περιγραφή τοπίου

Όταν περιγράφω ένα τοπίο επικεντρώνομαι στην περιγραφή του τοπίου και των φυσικών
στοιχείων (περιβάλλον) και ΟΧΙ στο τι έκανα εκεί.

Παράγραφοι:

1. Ποιο μέρος , πού βρίσκεται, πότε και με ποιους το επισκέφτηκα.

2. Τι γνωρίζω για την ιστορία του μέρους αυτού. (Στα παλιά χρόνια… ή Ο πατέρας μου
εξήγησε ότι εδώ)

3. Περιγράφω το τοπίο:

α)Τι είδα εκεί (δέντρα, βουνά, βράχια, ουρανός, αμμουδιά, βότσαλα, θάλασσα, κύματα .....)

β)Τι άκουσα (κελάρυσμα του νερού, βουή των κυμάτων, κελαηδίσματα πουλιών, θρόισμα
των φύλλων....)

4. Τι είναι αυτό που με εντυπωσίασε στο μέρος αυτό.

5. Συναισθήματα και σκέψεις μου για το μέρος αυτό (ένιωσα ηρεμία, γαλήνη …..
Πρέπει να προστατεύουμε το περιβάλλον κλπ )