PREDMET: Historija

RAZRED: VIII

BROJ ČASA: 21.

DATUM: 14. 11. 2017.

TIP ČASA: Obrada novog gradiva

NASTAVNA JEDINICA: Zemlje Jugoistočne Evrope u Osmanskom carstvu

CILJEVI:

ODGOJNI: razvijanje kritičkog mišljenja, razvijanje stava učenika prema odnosima stranih
sila i pokorenih naroda, osuda osvajačkih ratova,

OBRAZOVNI: stjecanje znanja o historiji Srbije i Crne Gore od 16. do kraja 18. stoljeća,
upoznavanje učenika sa položajem ovih zemalja pod osmanskom vlašću u tom periodu,
ponavljanje prethodnog gradova koje se odnosi na historiju Osmanskog carstva

FUNKCIONALNI: vježbanje snalaženja na zidnoj karti, vježbanje snalaženja u vremenu i

prostoru, vježbanje izdvajanja bitnih podataka, razvoj interesovanja za regionalnu historiju,
prepoznavanje važnih historijskih procesa

NASTAVNA SREDSTVA I POMAGALA: Udžbenik, mapa, nastavni listići, zidna karta

OBLICI RADA: Frontalni, individualni

NASTAVNE METODE: Usmeno izlaganje, razgovor, diskusija, demonstracija

UVODNI DIO ČASA:

Uvodni dio časa predstavljat će kombinaciju ponavljanja gradiva iz VII razreda i prethodne
lekcije „Zemlje Jugoistočne Evrope od 16. do 18. stoljeća u Habsburškoj monarhiji“ Ponovit
ćemo položaj Hrvatske, Dubrovačke republike, Istre, Slavonije i Dalmacije, te smjene vlasti
Osmanlija, Mlečana, Habsburgovaca, dolazak Napoleona Bonaparte, te najznačajnije
događaje tog vremena.

Nakon toga pažnju ćemo usmjeriti na ponavljanje znanja o procesu teritorijalne ekspanzije i
slabljenja Osmanskog carstva. Važno se prisjetiti Bitke na Marici (1371.), Bitke na Kosovo
polju (1389.), pada Despotovine (1459.), te Bitke na Mohačkom polju (1526.). U segmentu
koji govori o periodu opadanja moći Osmanlija spomenut ćemo: Prvi (Dugi) austrijsko-
osmanski rat (1593-1606.), Kandijski rat (1645-1669.), Veliki bečki rat (1683-1699.), Drugi
morejski rat (1714-1718.), re rat Osmanlija i Habsburgovaca od 1736 do 1739. godine kada
Osmanlije vraćaju izgubljeno iz prethodnog rata.

GLAVNI DIO ČASA:

U glavnom dijelu časa obraditi ćemo glavne odrednice života u Srbiji i Crnoj Gori pod
osmanskom vlašću. Istaći ćemo značaj Sulejmana I Zakonodavca (Kanunija, 1495-1566.),
posebno za obnovu rada Pećke patrijaršije, te razloge njenog ponovnog gašenja. Naglasit
ćemo ulogu fanariota (grčkih službenika u osmanskoj upravi). Spomenut ćemo pojavu
hajdučije i uzroke njene pojave. Reći ćemo nešto i o teritorijalnom uređenju, ponajviše o
Smederevskom sandžaku.

Kada je u pitanju Crna Gora objasnit ćemo specifičnosti sistema tamošnje ekonomske i
političke organizacije. Nakon toga naglasit ćemo značaj vladike, posebno Danila Petrovića
(1696-1735) u stvaranju otpora osmanskoj vlasti, ali i iskorjenjivanju krvne osvete.

Kod obrade ove nastavne jedinice posebno je bitno obratiti pažnju na nove termine kao što su:
1. fanarioti, 2. patrijaršija, 3. vojnuci, 4. vladika, jer se radio o pojmovima od značaja za
razumijevanje društveno-političkih prilika u Srbiji i Crnoj Gori od 16. do 18. stoljeća.

ZAVRŠNI DO ČASA:

U završnom dijelu časa učenici će na nastavnim listićima dati odgovore na sljedeća pitanja:

Ko je ponovo uspostavio Pećku patrijaršiju i zašto je 1766. godine ukinuta?

Ko su fanarioti?
Kakvo je bilo društveno uređenje u Crnoj Gori?

Ko je bio Danilo Petrović i šta je ukinuo?

PLAN TABLE:

Srbija:

Zauzimanjem Beograda 1521. godine Osmanlije ostvaruju prevlast na čitavoj teritoriji

današnje Srbije

Sulejman I Kanuni 1557. godine ponovo uspostavlja Pećku patrijaršiju, koja je zbog aktivne
uloge u pobunama srpskog stanovništva ponovo ugašena 1766. godine

Crna Gora:

Osmanlije Crnu Goru potpuno osvajaju 1499. godine, a 1513. godine izdvaja se u poseban
sandžak

Jača značaj institucije vladike, od kojih treba izdvojit Danila Petrovića (1696-1735.)

Dodatak pripremi:

Učenica Dželila Idrizi (VIII-1), koja nastavu pohađa po prilagođenom programu, ponovit će
prethodnu lekciju, nakon čega ćemo prijeći na usvajanje informacija iz nove lekcije
(isključivo vezane za plan table).

Adna Mahmutović (VIII-3) koja također nastavu pohađa po posebnom prilagođenom

programu ponovit će informacije koje je usvojila u prethodnom periodu te radi vježbe
oblikovanja slova i stjecanja rutine u pisanju prepisati sljedeće rečenice:

Nakon osvajanja srpske despotovine 1459. godine prestala je postojati posebna srpska crkva
koja je pripojena Ohridskoj arhiepiskopiji. Crna Gora je 1513. izdvojena u poseban sandžak.
Crnogorci su postali lično slobodni sa obavezom da plaćaju novi porez koji se nazivao filurija.
Na toj osnovi u toku 16. i 17. stoljeća razvijala se autonomija Crne Gore.