HUKUM CRAMER

Perhatikan sistem persamaan dua variabel

a1x + b1y = c1
a2x + b2y = c2

apabila persamaan pertama kita kalikan dengan b2, dan persamaan kedua dikalian
dengan –b1, kemudian kita jumlahkan kedua persamaan itu, maka diperoleh

(a1b2 – a2b1)x = c1b2 – c2b1

c1 b1
c b2 a b1
x 2 syarat 1 0
a1 b1 a2 b2
a2 b2
analog, kita peroleh :
a1 c1
a c2
y  2
a1 b1
a2 b2

a1 b1 c b1 a c1
Kalau D  ; Dx  1 ; Dy  1
a2 b2 c2 b2 a2 c2

Dx Dy
Maka x  ; y ; dengan syarat D ≠ 0.
D D

Sekarang perhatikan sistem persamaan dengan tiga variabel

a1 x  b1 y  c1 z  d 1
a 2 x  b2 y  c 2 z  d 2
a 3 x  b3 y  c 3 z  d 3

Dan determinan berikut :

a1 b1 c1 d1 b1 c1 a1 d1 c1 a1 b1 d1
D  a2 b2 c 2 ; Dx  d 2 b2 c 2 ; Dy  a 2 d2 c 2 ; Dz  a 2 b2 d2
a3 b3 c3 d3 b3 c3 a3 d3 c3 a3 b3 d3
 Seperti cara penyelesaian sistem persamaan dengan dua variabel, maka
penyelesaian sistem persamaan dengan tiga variabel sistem persamaan tiga
variabel adalah sebagai berikut :

Dx Dy Dz
Maka x  ; y ; z  dengan syarat D ≠ 0.
D D D

Contoh 1 : Selesaikan dengan menggunakan cara Cramer sistem untuk persamaan

linier dua peubah

2x + 5y = 7
5x – 2y = -3
Jawab :

2 5 7 5
D   4  25   29 , Dx    14  15  1
5 2 3 2
2 7
Dy    6  35   41
5 3
Dx 1 Dy  41 41
x   ,y   
D  29 D  29 29

Contoh 2. Selesaikan dengan menggunakan cara Cramer sistem untuk persamaan

linier tiga peubah
x  3y  7z  13
x  y  z 1
x  2y  3z 4

Jawab :

1 3 7 13 3 7 1 13 7 1 3 13
D1 1 1   10, Dx  1 1 1  20, Dy  1 1 1   6 , Dz  1 1 1 
1 2 3 4 2 3 1 4 3 1 2 4

Dx 20 Dy 6 3 Dz  24 12
x    2, y   , z   
D  10 D  10 5 D  10 5
3 12
Dengan demikian penyelesaian sistem persamaan di atas adalah (-2, , )
5 5