De AVDO SUCESKA PHOMJENE U SISTEMU IZVANREDNOG OPOKEZIVANJA;” U TURSKOJ U XVI VISEKU © Seinewié 7 I POJAVA ‘NAMETA TEKALIF-I SAKKA + Modémiji turski pisci dijele sve dazbine (namete) u Osmanskoj Griavi na dvije velike grupe: peal tot si}ye) 1 izvan- rodne nemele | obiéaine Jaros Gakalict Sete) Sears aoe ‘Ova podjela je izvréena zavisno ‘od toga ai , i u Kojo} mien, direktno ili indirettno zasnovani nna Serijatu. J. Prvw grupu namets, prema miljenju spomenutih pisace, sti- njevaju nameti koji cu izri8ito predvideni osnovnim vrelima teri- jatskog prava ‘uur, haraé na gemiju i glavarina — dtirja), zbog éega se nazivaju rive. Ovamio spadaju 1 onl nameti koji oc indirekino zaniivaja ke Serfaty, i to na onim odredbarca Zerijata, koje se ti8u naéina oporezivanja haratke zemlje, a pomati su pod nazivom risdm-i Orfive. To su dazbine koje je sultan pro~ Nao svoju kinins primjenjujutt principe oparezivanje he- Fie ‘cone prone Kolht i serum protvesa Charged oul= + seme)’. Ovaj drugi ‘natin oporesivanja Siroko je primjenjivan u Osmansko} driavi, jer. je, omogusavao elastifnost pri oporezivanju { sultanu pruzao moguénost da u svojoj daibinskoj politic’ uime 1u ebzir zatedeno slanje u osvojenim zemljama. Oslanjajuéi se upravo } Ahmed: Rasim, ‘Osman tarihl,, oportzivanja pemat Je.pod.narivon, ui Sis; Abdurahman. Velik, Teo hovaest mauvezzofy a dual, heracet lif "kavald, 2225; Usoall “Falla i muvee eat 32-1, ‘ " Uporedili: Begowé Mohimed,O sevoriina Ferijatsog: prave, Arhiv Stats peretraiie fred ‘moc ke zemlje, iz: koje se diielom razvio. _desetine do. jedne polovine. Ova) seers (eset mie apie gs semetedpere Jecte catoviat are ae ee eos Heats Wo fp dvojae eden oble © Eueayan elashtnoct oparedvaije.% Dr Avdo Subesk hz ovu moguénest, Osmanlije su u raznim zemljama i krajevima propisivali i czakonjivali razlitite da2binske oblike, zbog tega se ni Sirokom podrugin njihovog earstva javlja bogatetve dagbinakih oblika iz ove grupe, &iji se broj tokom yremena Popeo na 80 Zajednitko obiljezje srih dadbina iz grupe tektltf serve ‘Sastoji se u tome Sto se u njima poglavito ispoljavaju razliéiti oblici feadalne rente koja jo najvetim diciom bila nanntjesjens uitearren feadalnih posjeda (Kimarlijama, zaimima, uiivaocima hesovs, val, fima)*. Drava sama, odnosno sultan kao njeno oligenje, izuzimajuéi glavarinu, nije imala neposredno vee koristi od tih dadbina, izuzev 1 slutaju ada oe { cama pojavifuje kao ulivalac feudalnih domens Chasovi). Alt je zato, davuél feudalcima te pritode kao fewdatnu rent, storia cov za izgratnu Jake spahijske Kenjice tao glavne dame vojne. snage, Koja je u klasiénom periodu Carstva predstavijela exgro-yojnog-mehanioma, dok au ‘njent pripadniel predstavljai Jergro feudalne vladajuée’Mlase i glayni Yaison d'étre, te. detave ‘Jednom rijetja # tusid sullen! su, shine viadarima w drvgim fet Gsinim dezavama, prebaciliputem feudalne rente Tetlalny kasd na samoizdréavanje:uz obavessvtenja vojne slutbe, 1 time cesterell svoju vinstitu blagajau Eijasa ogromna sreastva® troten na ledsta- ange dvora { znatnih kontigenata stajace, najamnitice,vojekejenhic Zara; carolth apehija:d tvrdavalih posada u:provineljame U_Osmanskoj dréavi, slitmo no i u drugim feusalnim, pat natim {eudalnim delavama — pottinjeno stanevmstvo lo Je opts Feteno. 1 izvjesnim iavaaredaime teretima I nemetima Kole bil rammenien! Lice <4 dravne poeta, 1) pxaneént named teroti w periods spon turske deadee javijafe oe ea sitim:oblicina:iavanrednih usluga il drugih tereta ‘a pecnall ou w izvoruna pod nazivom evarizt aivanije ve teRAltft Bop Trrssom avinint alSinge paRRRE ae ot eieta usluga: koje su nametane potiinjenom stanovnlttva® rhog invanred | Uporediti iiteraiary navedenii sko-praval sbomie. sv, 34, Sar bier eyo 1980, “OmiovatobuK rente Osman : St gen le tts defer tit oie ee tam Rs Ott un SLE ro tater See. BE era cea ity) va fe sakalt prihodt cavazal Gutbing, Fore se principe Javea SST oi Shai pot, ‘fe duvaia Joh tvjeme Seonese natant Tu" pevet ‘a prinane od aks, gists tae © Saiet Rapeare Cats tz Soltle » teas) organi taait w XVI soljeeu GEM nova eft,» én; Mz Belin, Essals cur ehistolwe sconcmique de laTurgule; Journal Asatique, Serie FER 2M ore reroae Vy Ton ry, ac toot ties fugcalavije-kniiga. druga —glave prevod “na havik ME. Zya"{Kara~ e-poletajs’ pofediih natin zemayja urge, Tukige tktigacl tari Pod'Turcima: Spalé-Vollslv, Zem- Ietatibel 1991. 2 1ifine-lenyiznl ister w Bool | Ter "Prinepljsine : terete “ove'” vite cerovini-sa vrijeme“Turala, Isto morala Je ispunjavall sva Taje, KAKO sth dcasathapalatin,« sdsojele mu ze {ediog rain, kroz eet Je prolate tersks ween viaitid dr, da im obezt nak,. de ‘puteye im potrebe ports Eta rart he wo Sal ter paaiver avariz-1-dlvanty sia epiin trating WkotetGctave whaloh eraiajevickeracmn Fav, su sgradozidanijec >ratni cbrolee; obaveze mexcp ae indrzavajy: vefau d druge gradske i tupske-Gnovnike iti Hemistioesska, tako isto { musii-’ | prvim Bostojanti. 0- tant, koja fe bila opteretena 1 obs vezama u korist feudalaea. Tih na meta bis rotpang 0 BripadaletPromjene ut sietemu leyalirednog oporesivanta w Turskol 79 Wo. dew, € Ss 2 2 Dr Aydo Suteska ome eine zikonskim ‘spomenicitie izrazom_ won rede sarske ustupajatl znabenju opisanth ‘terett Loft kkao_bedeli, odnoso kao: teret ae om vidi zbog' dopa aoGrz (umjesto deli je Sefu muslimanske drZave dozvoljeno dau krajajoj geisvao} uta, ‘sazvano} satom, nametne Ginomilivs cities ie namete.:Ovaj natin oj sporezivanja smatra se privremenim, 8 kako su razrezivani po opite usvojencm Berijatskam soitajur ae, ds ae umjesto Sed 2 ta 80 abt, enderte otesg gee a ‘DAMD, sidiflbiteljskog kadije br. 19, Je termin leat jo osm neta u jamuaru 164. godine postav- ene aii nize eijens, fot 1 ke feta 1 ig Bratna 1 ig robe Bani lah soda, jene su bile Jos nize 1 to Tg ietma — = 40 tet, radunajuds 1 prenor hae 1 plata, onda {8 procieniaie sett nije tine stvara jedan vaca Brllicana peuabléaien vila saves. ‘Bo Je takuder Sedan of oben mole lente titer ievannediog p= redvanja U XVI veka, Sravait: 0. 4. Barkan, XV_ve 8 Bedell avaris se atiada Javija 4 ino ayant ake (aporedi: lots tavani sul terminom tekallfi Adiye"*"Ukoliko se usvoji i kao tana tyidhja turdih istoriéara'da se ti tereti osnivaju na Serijatu, Sni ada se opravdano prinijettti da’su tirski sulteni i ovde Siroko tu- malili Ferijat, jer su od potetka postojanja ‘sloje detave cavel] opisane vrste teréla' i nametall'th, manje“vie, stalno, vet prema tome kako su se razvijale njthove vojne operatije dok su za oblik th terete Keoristit Zateteno stanje zbog eega su ih I nazival tekallt-1 Srfiye. Stoga ce mole rei da opjcane vrete tersté nastaju pojavorn osialih asiénih osmanskih, ustanova, a u zakonodavstvi #tltana odradavali su se kao popraina pojava onih ustanova koje su se razvi jale uv okvirima timarskig sistema. Zapravo, ovi tereti predstavljaju Popratnupojevu svih Hlasitnih osmanskih usianova, jer se pojav- juju kao sredstvo u rakama sultana 2a popuniavanje pramina u Gabbinskom sistemy saundeniem terete za opie polrebe svia-vojai Fees pene ta occa oo jedae Tr sey Pes le zass ugapizacloue mebanizme. U uslovima igtivey TRIS Ten tate coe enorme eek. mjena je mogla biti ogranitena ra razumau mjeru, postavijenu opitim i posebnim zakonodavstvom. Stoga se u prvoj fazi postojanja te delave 1-ustaljuju spomenuta elisy oblika Levanredaih: nameta iso to se iz Ish razlogs u tom razdoblju stablliziraju principi ople- retivanja s obzirom na Hatin, vrijeme i visinu. * U periodu punog dejstva_Kasiénih sn koji | sete do pol , Priicipi opterecvanja bilsu relativno «| Z PE iS bas ea Sean saeeetooe Tone iremin naredbama sullana ae slican natin na koji Je propisano {kao takve uncime u posebne avariske dettere, « Micerd Saat oe Ninn anait wanctenis je wes |e, ie Posredstvom Poceonih ora fe ocreseang kati= Take: Vistan teveta bila je taino fiksiranh,/d oie teret namctan je u onom obliku u kome je on logitno mogao biti realizovan na jednom =|, podrufju, Pott Je rijet o teretima za potcebe vojske, koja se kreGe | i rat, logitno Je pretposavidl da su G keajevima, kroz koje je vojska prolazila, ovi tereti ispunjavani u distom vidu. Stanovniitvo toga A kraja moralo je neposredno izvriaveti takve terete tako ito jetrSlo ‘ ravijalo mostove, obeztjedivelo konak, hramu tid Na- “yy Be Coa: ceaoss tre oe en aa tava utah Ope= Xe ratija | Komunikactja kojima se kretala vojska, nije moglo ispunja- "i= vati sve te obavese Ono je u ispunjavanju tih obaveza bilo optereteno, odredenim davantiing wnat yaii_umjesto Fates cbavijenju_oid (beded) terete. Umjesto kculuke Ynaturalail ‘uw noveu., ili WA Velie “ne 4, 69 eiiil br. 27, str. 61, kao lastale ei- “0. C"Barkan, Avani, Islam die. ‘Analldopedist, If, 15; eravniti: DAM, ato,20 Dr Avdo Suteska oaturi'. Kolifina tih tereta u klasitnom: periodu osmanske driave, po-svo) pric, bila Je normirana sakonima: Nes! named su, glee, kyplieni svake pete godine, a neki same.u veijeme soja, ponele Kao takvi, precda su bili jedno od najosirjin- onda aemplostantjs direktno of strane dréave, izvanredal namnet! cbitajal tere mogtt su bit suosiivt ; Do kéaja XVi yijcha osjeta de 124} stabllnos, ‘drkaendst i zaKonitost u izvanrednom oporezivanju podanika™, Med@utim, na ‘Prélanw'u XVIT'vijek nastaje i u ovoj sferi izvjesna prekretnica, Pod uilcajem postepenog fastakanja klasitnmh osmanskih ustenova: ined Som: tmarskog sitema, Koll je esjetao nagilean peoeemee Gitte ‘Sena; favljayu ee-mnataine promiens tse — ear pola ‘Te promjene kreta se, uglivnom, u Gre paves, Bivo, 1 dalje se odrdavaju kiasteni ievensedninamett obeaia rece, all sittem levanrednog oporesivanja deblva nove snaditieatje ate? ‘Pent, naginu { vremena oporezivanja, Ho esobito doladl do irrafaja 2A viljeme landijskog rata". Drugo, pored uobléajenth namets 4c grupe tekallf-i Srfiye, javijajul se novi hameti u razititim vidovime Gil su utemeljads pradctavniel provincjoke i lokalne wlssas, Poste se tu radi o protuzakonitim nametima, oni ée se tokom XVIT ijéke Pojavijivati u izvorima pod opitim nazivom tekélif gakcea"™ To’ se_vidl ix mnorobrojaih no- ddataka u sidtilima biteljstog kadije ipa v. "* Da Je rie 0 tethin obavezama, ajboije avjedatt Cinjentea da se oflebotenje (muifiyet) od uh name= Smutrate snatajnom poviescor Koja su takva lien Hubamorse vala za miu se borila, Osim te fs talinu Uh obavera Ukarulu dosti zbeg Kojih je veteno, esl Saale, dusnestt koje nise bie iatajne (uvanl Klanaca, racnicl u 2, aalanama, Yeslarl ¢ f ovom periods, = DS keaje XVI vijciea visina fi sure plsei, pa 1 A. Vetll, os! anreénih ‘aameta bila je, po vo] $e nafiserpnife sbredio alse tzvar pedict, stablina, teuzey 'u! nekoliko _ fednog eporesivanja, ne rasgranite: slutafeva kada ru sultant zhog leu? vaju tee vrijemy ponnane ts =zetoeh potreba povesavall nov fs ‘Bot sto fale bio Je. uataljen ‘natin ‘Qporenivanja, Jer se taino snilo na ope ‘obavecs padaju, 0. GemU stl votent I posebnt defter, 7) Kandijeld rat €2n}a0 je'od 1648 1069" fedine, 2 voton ja tamed Tur~ “ake 1Venscije 2a ostrvo ret Tako Je Turks ovaj rat debs, cna. Je ganraye odnitela pravu Pirows po- gnéd i limradoviesa nati sadeve- ‘DieaGe Jer Je do maksimuma’ta- - [fevafutt odgover'na -pltenie: ako Dreela svoju snaqu I do leraja tscr~ | saSlo, pod Ro}im uslgcone tu aoe “pila vole finansije. S obmirem.na _vidu ge polaviludus pated poreael Slenteu da je Turska vodila rat ud obllel’ Lake pal cormactle woreima raspadania njemh Hast oremenom dabivaja (dy kag toe ‘ih usianova, rat je imzo nelzmjerno rita tral . tate poctaice a potingenn ‘ste. ovnistvo koje fe takered! nepreldd- ‘fo opteredirans fwanim irvsuredaim ‘nametima, To je blo tzaleda oscbite uta} sa tanovalltvom koje Je ma acliavalo bland life Carigradt, tao to je aa pr. 6d nalih semalje Makedonlja: Cint se da ae upreve od Kandijskog rats iupljenye izvan- Feanih nameta w Makedoni}i Javije srake godine, barem 2 vrijeme tea- fanje toga rata sto zaldjudujems: po Podacima tx aldlile Biolog kedle Promfene © alitenut vanrednog oporestvante u Train ar = eo Gi ovoga rada sastoji se u tome da ukase na jen. Materijal na osnovu koga ée biti obradeno ovo te ‘yeti dijelom i sidiila bitoljekeg ‘kadije ix vi 4 ‘Makedonije. Srma- tramo da podaci ovih sidtila iniaju Siri mataj i da ukeruju na opfte romene koje su nastajale slignim okolnostima u svi krajévimia Osmanskog Carstva ut kofima se ranije tazvio timarski sistem. To ‘toga Bio #0 fe promfene upravo jevljaju kilo posljedica krize.timar- skog sistema. Stoga, mislimo, da je naslov ove teme, bet obzira ‘na porijeklo mat Kofi smo sq siuZill, bilo dpravdano wopStiti, Jer Je niet o pojavama koje su pot, mahje-ide 1 ati walovim, le aliGnim rakonitostiina svoga razvoJa. mateijall croc porate paket Sic specifitnosti u pojedinim krajevima, specifitnesti koje 6e se pojavitt kao poslfedica ranije nastalih specifitnest! istorljskog razyoja poje- Ginih oblacti, u Semu fe u nas karalteristitan slutaj Boine. 1, Promjene u sistemu tzvanrednog oporerivenja x XVII v. I eftoe dnteeno-clonmate pee 2a ‘vrijeme kesnidijekog rata. Kao mogu unas najbolje pratitl u Makedont}i vanth a aiddline Sioijsog fede’ iE wake Palen a Sistem igvanrednog opteret vee éecenije XVI vifeka pa dalje. Hah rekeg oe Sey og vukazuju fermani iz Cetvrie vie sakupljanje nameta bedel-i nezl, bedel-i ma, avariz i dr. Da su ‘ aloth edie se XVII wJek 1. u ostalim nad zemlfama v e- cturno we 2.8rocl oma Privenom chive Mecsace Beesegt Same Re" Miafeacnije, a sanatale wre- aeopiel Maetenstns Dot nao Tegal pried sd Seapeiane godive. Seto ah AUTRES Set reel cmeett es ee, Sees Zee re meen Poclermic ure Hiofae ie“ Suse nica Ta noe gad tale eanemitg artery frilisn Slave Maketonle 1 Bisetoin sepals Alcove abe Big, Grice T'Bupuate scoters f te i i i i il eterna omen spats, Tal teamed pdt pravec Melina u Osmeniko} — aji'ae Boca ae Geis mallet eto G-spot mu tae nee ele peml mec teentice Shed eteunen frm at ee ee ee Stara Acadote Teme 6 ion feta cal nate ate fos sete? davanje pravea istoriiskog kretania Prox! x2 ontentaing ficlorttsa Dr Avdo Suceska i Promiene u sistemu Ievancedsog oporezivania U Tursko 83 ‘astupile lavjesne tedkoce u salcupljanju Sto je centralna vlast bila prisi} fama dovnoj strakturt rajinske zemlje. Jedan dio raje bio je izviaséen uslijed doga so kao posjednici rajincke zomlje pojavijuju nova lea — Hifluk sehibije koji izrastaju, barem u potetiny, iz redova vojnitke Klase (spahije, janjiéari, carske spahije)™. mogio radii? Na ovo PItanje daju dosta ' Tvlaiéivs ui Je bilo Jame ocgovore ves polad fermans i pete decen aeee ‘altro izraten ‘Raja Je shog pritisia ‘ruge XVII vijeka, Prema tim podacima zapaza s: interee upraynika hasove® ala svoja gantha pojava da carsk! sakuplje¢i izvanrednth nameta, Koji se sada pee — Ieupe, manje-vike, evake godine, nisu u mropucoeel de'setook upreneiee ilfuke. Tako je pores sno namete zbog toga Sto se smanjic bro} raje koja Je bila chee ae viea za ramrezivanje izvanrednifi nameta, to jest smaniivan ie broj Potnosi ove tereie, kao i zbog toga Ho preostala raja nive bila variidh kuéa Hoje su bile obsvezne a snose Stanju da blagovreinens ispunjava svoje dbaveze™. Kako ak nestle Soe crore eee or eae reece amen ovakve pojave? Prva pojava fe nasiala kéo posijedica racsranle jeventodnih nameta na stari natin ; marskog ssteme Proce tlusenje. sled toga rosea, fig supe bari, | Ol tobe Waren oa ras odin Ge jvlja ae a toga proces, le Pipl ogo pangenn take ae i hey # artoplle au znataine promjene 1 nos} i's obzirom na natin razrezivanja i ubiranja. Stoga je centralna vlast, odine, kajim se nareduje bitoljskom godine (Istontja narode Jugoslaviie pritimuta vlastitim finansijekim* i drugim nevoljama, morala inter Frag asaae Satine evtng cutis toa, sugonarse Vese ereetie as tae oss eave toca eee ai seers ee st eee Brees oe Reve dates Sites EE“ pena date u satune ee a serene alter nel para Sov eos poveia kom Xadiuku bedel-i nezi, bede™i Ditoljskog kadije iz Getvrie { pete . th li is : je. Sa nekolilec ganem { Dere}-! makin! od 1852. a- devenije XVII vijeks. evih onih lica Koja eu se nafla u posjedu rajincke zemlje. San o Wariske iuge DAN, sidil br: ® Proces Gfiutenja uw manjoj iti Svojih naredaba centralne viast pokufava da ovaj problem rijesi Seema mance ope aol yeni ee vel ks ihc aemeae nae cre aon foot Le | ee eninge ee BREE peuple ope sepa bee cle Eos deaerea se Ginama 1635—6, 1649-60, 1650—7 —prelaza u XVII vijek U svim nadim Neale Sth Posie Exiindien Seale, Pee (DAM pias br. Gate dt, be 12, Pemijeran Tovieae ik Sem maul, jevima i klasama pripadaju. Konkretro, ngreduje se da izva str, 115, br. 15, str. 678. ‘tan osobito u onim nagim zemljama Durntte podeicee K:spabiiey ante ees. Sake fe nasieo oval oanct testo oj gi ble nie unecess ee zane feat neposredno snosila terete, tesko Je lease cider Cathie Skee pale ables co: Ne: Saimairdeomcey Seen saminy woos, Sieee “ty edit smestsalvox vod veal visi eee eee eas = Eee eae nee sok EMEP pa i ee Siem aan Legs Me te de Hee Sarees wee So Wie mien cress ete toes ee fe fern neu doen ogo EY aT AD Se Guaciays cere: Boe Rattan donee i Se Nora yh oe voltke kacs ova ide rat. Tubise (baitinama 4 tiflucina) TA eves, Gpnili shoe pasija uprevrilea haso- Jouna od uit datira tr 160. code, Sees one Seen eet ee Se ees te eae eee eee cue apes et ad ncycrsen sete Seay is lates cit ers plore: Ee cares f pesteneee rete tot Gicitacm aes Ges ace anaes (cickalsjeartayiotamtae cures cher saaie See ene een Serko ce: Gri eae ey oe te ee een clea san age ha anes zx vojsica (dr urataim vrumenima _putethu u osaovi procelm eifiusena 5, Dilla basove 1 bled na sve strane. jinskea ‘EE ove te naredbe Gort Dal daa trier Taisho dace sans | re hare oh Ue cioe ee arene 143, br. 14, str. 144, br. 18, stl. 75, posjeda na Dazl “slobodne pogodbe } ‘tmulne viasti kojima_se_kadijams dajy vidim druttvenim slojevima (zi 4,100, br 9 ate 40 1. Seeda strankauna (repoen | prsdare Wao tang organisaTBeaine vist) ru) 1 nadia se u pond rain ar BAM dailies eo, «SS Elman eto: OME Ei a ae ae 1, 26 45, be # a posentl pridruzuju 40 1 druge koje (Seva edtieara] Xo- M0), ‘To je Jedan od podataka iz Ovo posebno vatl za period prvu bacaju u zadnjt. plan. Oidude- cae Pee eee trainees oe fo Hn WAP WGRTES IS Ornate entraiha vias! estan pri isto ‘Tima spahija { bjefanju raje ea nii- shvatanja 4 kamlje vidi se na omo- ‘pole Tursk hovih dmanja'cbog toga, primjera ‘ya nekolike cirsiih naredabe iz is 7 menata koja je te zemlje napustila ‘adi uporediti 'jedou bijeficu u sl- ‘Gruge polovine XVII vijeka koje su da oovojl Bet 1883. godine { trajeo jer mlje mogla ispunjavati poveCane ‘atilu Ditoljsiog kadije tz 1647. co- —iadate na pritutbu raje protiv tak- Savar'wuen jetoaeauiarce: Sage ete mn oe See amet ae eben ie Ea the te me “0 tnansijskim telkotama uw vaju une svoju obaveru { na- Wieale imnredat names vais ale te ' cnminniol Git ouicne mjucs Toe Gh Je rvae ba onal Fu Xanfijtog vain not za pevod ver ‘js u Malden u VET iota ve eae rote at Lome Durske | Ac~ Gavia ets saponjeaaye rire je Dastinio Ska samlle od rane Talitin ele-es Dr Avdo Sudeska neito odredenije kazatl, Iegleda da to nije blo uvijek sluéaj, ito zakljutujemo na. asnovu Sinjeniea da je tokom yremena stalno sma njivan broj avariskih kuéa"*, Najyjerovatnije je da su opet tereti Ko se JM22. godine potutio Porti F se odezoa ovo aa pie- stasovilttyo”bitotjskon kadlluka ra a Nasuprot tome, aekog Muhameda Dervidiadica { | arkejeae nadu ked Me TOOS ajegove sestriée, Kojl su rastierali | astute treba da of " ‘ais 2 nebolike wela { prigeabil nj | Si sida br hova zamiju, Koil nee da plataiu | 31 streagNo na ajih pripadajudl dio telellts vee ‘To se mote Ljepo pratt! w sl- {2 qvaltuly na raju oie to ne men qaauna ‘utiaeog oa ts Ee 430 4a fidril Fermanom je aaredeno Sette decane EVEN ale eat “eile cuenta panto SEV deni EVIE wea pad Se gaeew pone cen man, — US triples Tall navodino “da je SgH0 Deal es) Naan nace. pageseth™ VHT veka ttaiskom Baise cafe Mttrcog iaivia sn ‘SRUMRE, Ditmas. carson “deters gradsku hriSéansiu {muslimansisi a pola vileka amanjlo show wa oe, ss Kola se oslanja na Jake (2! ku- _Tovinu (lel? godine broj, avartsiah ef Kio { Dusiednike Sflukea kojl Kuta’ u bitoljanern kadhtan Mieke ne Zele da fspune obsvezu izvanred- vet spao na 1192 — DAM, adil og namets mubajea vet Je svaijula br. Adve. 101 il}, Wa poteose ae pa ostalu raju. Fermanom {2 169:. ge polavine XVI vijeka bro} ava soaine w fsame se navodiaval dufaj, latin uta w bitoliskem ‘radial, pseedend. sosredi hog edbjeglih (lrihte) spa0 Je a8 fa sve om emiake{Hfu- | 816, dek es tenas izvanrednin ame ke DAM, «dell be, By si. 3i)Nal- \) ta tajedne aa Giizjors popes. bar cie End, interesanino je havestl jedan || fru od 960 alti be fecnoy ket AYE. Zersnan w kome ee lecllo nares Sidi 13, a 80 Brad avait \ di obavezu tela moray Jer sav ines tarde age ee pete seme aie yh || eit Sane seats Woe eee” die caiocier entices cata || eye meee eee aan ea ee ae diate koje na "ble wsoajess ‘So on potic maveden su rato Sugita Taakeina’ ut Bngeege ze Uhate'na pment w cating Rr Kol ae Farle erate aes srveretins cobreivaaa eno Late fe retool hie Mola Jade vindajute Kase nastojall da izigraju See ae a Seresane Ro rte: Sates ptetne betes Sean Pe are eee Set eee a te PP ype icra gered one GT yay een yp igh Modan, vzlavajudl ec wre. 35k ode oplereene om p> & Peer wes ‘G20 br. 13, str. 54, 50 1 br. 18, str. Secuetsre perenne la aah ton ear S S Kuta moge se tumatit tof: lo wvetan bre} ocbjegtiy ‘alers. Wo, fome dose, Hate ote | Secpeal gre poees| Snel Zepoveag he edb Bae a mi sn oh manta, bo dit Toe 2 tious ino | “cuatinion vnet bolt fo tore Hod | dobar gales | fk Seale pone mont: fe Utom po | daa ‘glo cal a \ ada faraiteristiéna fe jedan sam siey'ehacseagt Bla etal autor {fetta (armani ielebigdine ce et from it ‘fom ae eat Se bie na pneanje Eenredait aa seta, { nalead bilo. stoea. a. Jo Paeniter weracorime ates att BUM, la sea, He Maa uaa frmin, _s Kotlgovano polovisem SEV. vi ‘edi one Koje Nadu kod kuée {Lo}! joka ‘naglo poremeceno stanle. Bilo Promfone & sstema frvanrednog oporentvafa w Turtko} iéki padali na teret neposrédiith protzvodata-tiftija, a tatio' gije ae ate vjerovatno su kao direktni poreski obreznicl bili teret izvanrednog oporezivanja padao na takve pdsjede, svjedote edad! is soduvanth-defera™ sei injenten da be posfeteiel ak Sehitije) katkada odupira prekomjernom opteretvangu,svoje Tee St natol de tects sara mle reopen ma ere, Dah rvencija kreée se u praven ja lokalnim orga na sles na bel mati treba dae razrenajt ubleaje ‘vanreint ads to nije bilo moguée postiéi tment, Ronkretso, maa pe taijeran dn enpesion pov malin rasporeda tereta uz ju sa ajanima, seoskim zabi- tima i subafamat’, Taj natin donelle fe nametala sama.praksa, jer se vet 1 prije konkretnih naredaba suitana u prakst sreéu slutajevi samoinicijativnth akelja cainteresovinih falctora na térems 1 pogleds novog natina razrerivanja prispjelih tereta. ‘TN faltorl bill su na Jetski ajani™, koji Jo3 of po Te alrn oamamog iva Ta} proses Blo Je, os bio mages ae waleme't pee’ wal= ranijim sredatvima i iastru= Mo 45°, cIE of «6 Dr Avdo Suéesica | sna h nAisld rat je neizmjerno iserpljivao sredstva ded ft | Gajne koja nisu bila dovolina eultamens ta eens za blae ! jasnoe, Zbog toge Je centralna viast prebacivals teret na raya cans i sgvsled da ove tspunjava svoje obaveze noveem ili natursen crsiecto i | seemiem tudath, uslogs, vee prema tome kako Je centaina siast Stavo viijeme trajanja kandijskog rate svako godine kxup- i \ Nou gu tevanredni nameti, i to, uglvnom, u ranija fetin) soanoe da, Wo avast: rl, eunsat Tp” Pasha cama tases » Wedel nuzul, bedel-t sursat, gore nee cat ee ee at, Siete eta: | BERR: Sesu seme nnd Sane seas mae ee arse i, | Rei Eolas Te aimee AYA Yt Pc eco Bisa merase Gremcaih'a ue ee pet mae'r | Bins Wiseman mene. Gel, evnnadab parts tiie nites TENSES, St EG ime shor a | SRS ee ee EN ete | tee tees ce sacah ise tg ae rer Sl ea | fe te ae ae " 35), Page Races de ie Steet gaps or Henecers cate eas, maja capes ton BAS es gee Eopeccoueeders En, cafe 2 aie ‘atin, “Bila fe ozakonila r. 30; r. 84, 85). oral ig Eig Delon VT wit u uoo- Promjene u sistem vanrednog opore:ivania u Turkoj ar pa Sak 1 bedel-i igtira) oni su dvostruko pogadall poreske chvemnitce. Prije svega uw uslovime 1 onako povetanin teria, osvorsatent seljac risa mogll proizodl tolike debara Kolko je to od nih atone = poe suietall oye obevers potlvellu novea Loge nlsu devalue fanl cok cu aural eos caduuage Soca seis | penis alas naSima, vrlo Sesto i vakufima‘*, Uzimajuti zajam zz ove svrhe pod veoma nepovoljnim uslovima**, seljaci su padali u mreze zelenaSa_ Piso cS ciara ek ptiscps temecrin axrastale: das Gate f geablinvih animaume s cragn Cr ke Ustiada pols bate caeorase ostali imetak“, seljaci u oSaju napuStaju svoja imanja i bjeze na sve strane da bi satuvali goli Zivot, pokuSavajuéi da osiguraju svoju egzi- stenciju na*drugoj strani, obiéno u veoma udaljenim krajevima‘’. Valljed opisanog razvoja stvari zapoteti proces étiutenja do- tiva nova dimancije, nov, delay jl postion]. esol poufedl sata socom tua seo lea ‘aivaiatle of Sane gospodera zemlje il od strane zelenata*". To je jo’ vise produbljivalo en eraser came Sie ers ees Sts eo Sia Jor ou ou eeewortelcaealel Gt | calaot Ete na dragn]strant. Centralna vlast je 1 dalje wrsla prise stat- nim namelanjem izvanrednin dadbina, koje je moralo davatl nere- seljeno stanovniitvo. Po3to je toga stanovniitva bilo malo, io se onda Gaile igraaivala, mows. prakx optercesvaniey prakoa Go. Kojo), su isvanrednd natneti reuporedivant tao Bo ou {terol kajt ou pedal na raseljene seljake ©), svaljivani na preostali dio stanov- niStva, @ sam razrez medu prisutnima vrien je tako ito je vriens Sate aaa oie a caters eee Bie Seat G tate aaa ee Soe a eee scenes ere al ee eee migra ae | ae nee ete eee or Ronan: ie ee en cee en ee | Cae ee eee = ee eee eee oae eee Beet coe deat ey ae eee Ceeen aie it ee, em oe Sees, een ne See eee a ue mp es ee. < Kadije t 1585/6, Godifnjak Pravnog Sesto i mi ns See se ae “ Pored podataka navedeath a 4, ves Daly dali be ee, fone8 Dr Avdo Suéeska ‘ategorizacija po kojoj je glavni terét padao na imufnife selfcke, yk su manje imuéni podnosili manje terete®, S dtuge strané, u drugéj polovint XVII vijeke za neke izvan- redne namete, oes 22 siirsat { namet tstira, protirena je po- reska osnevica. Dok je Taniju pores shovicu za sve e namete predstavljala_ralinska zemljas wider o oamete prgfinaje Lug ten ae izvahredniy nameta)- pomenute su bill muaf (esloboden! od sSe-ill muat (esloboden ijeme pestojanja izvan- Fednih namets, nalazeéi stalnu primienu oscbive © vrijeme ratova (kandijskog, betkog i drugih). Konkretno uobli¢ava se { juje praksa raztezivanja izvanrednih name} ie, bredsiay uralne viasti, vay lang. predstaynika posjed- a eh subebs alin) Cpredetavnnka aja See ee niameta na postejceesasaTzanJOM spomenutih fakiore visi served pameta na Postojeée naseljenike prema njihoron imovinskom stanju, im tevzi, to j Colsant sistem razreciven{d fivanrednih nameta priinjenfivan bu postojall waren eets Pozsatih pod nazivem texiliey Grave wat Sptina, eatin RUE Hehe, to jestina namete avatta, nts oie, an ratecaa ne f#tet pornat pod nasivom bedelt mekanes peeee't primnjendoende | ublcanje glavarine (dizia)®, Najead, sitar soe: Primlendivan Je 1 pei rasporedu teeta Koje su makelonaey sit = Ova polava evidentaa se i fins selon Je oben pect fanrednih ‘narmeta (tevei ‘deften) oa foil ge nalaze u stasitina Bitotekoe Yadlie: te Xv viele str. 98; br. 23, ate. 27, 40, Stvar, iz” lede, ie stoft ‘ako Sad ‘ farecht 1006 godin, Koja" data pa nelteab es ee! Ee, sioe Keates, ejatant wel sporeaule po principu nametaaje cbavera odbjéelin (etethta) na pete Site {ot eromstniil at boosie (eave mii, ote bile wa mua — Baye stata ale DAM, siden 15, ete i, oh vod Promfene u sistemu fevanrednog oporesivania w Tursiot a ‘morali podriositi na ime slanja veslara oe ee kandijskog rata, kao { pri nekim novim a0 namet za isdréavanje paridura i sejmena’', namet za voj: moblseane Po sistemu narocine milicije (nefir-i’ am)" i namet 2a pottansku sluzbu (menzi)*, epesrednih ‘ealljudits 6a je in iss fod matin sisiom mramdnne oe redtante te a Ce tas levenretnng aes nh avasath bata © tsiictors Kade Reine soa aac eh ie prema detteru {2 1716. godine evega 00 ech ius Tako Je’ sistem izvanrednog 8 sau! tie) pelo sain renee ok et oporeivanja Je Bicleeg sovtrena na akon izuzmu zloupotrebe organa meta koh e nate bio na pret Takeae ht ae ee 2bog aggre il ‘i h eel | I ary He a3re a 2. HE, pel [eRe rg Sh ay af an BRB ' ! BB Be E x 'F 3: Ze E Ee 1B tt y E Ft E i i0 De Avdo Sabeeka ‘toga Sto su novonastale promjene, premds sa zapodele prirodnim israstanjem iz konkreme drutiveno-isterijske prakse, bile praéone povarnjutin cenklieia 1 prtvidama od strane centralne vast, ¢ fvolim fermanims odakenjivala ti novonsstalu prakes 2 Pojava novih nameta — tekéllf-i gakka Uporedo so opisanime-promjenama u sistemu izvanredni Rametima tekalif-i Betige terres Sane 7 sas foo oporentvana aan ProvINIALEL IGMNE WALSH. N ROWE fe Fvohin porjekio nove a U zavolenfa novih iavanredsth nameta osebito se istitu nie sajesnici provincija (beglerbezi) i uprevnicl sandaka (candiak-beri) ie eaetemres z tvom svojih slazbenika —volwods— ‘aatselios,gubatat {dr ulru put nov tamalikol pak! izabi pottinjensg stanovnistva, medu ostalim i icrabljivenjT slanev= niltva igvanrednim nameliga Koja ubira vou Mi katkaca 1 ve a0 Makvol se tu praksi zapravo radi? Na ovo pitanje moguée fe ant StS JM Brn spray ra Na ovo pltanje mmgue oblika nagradivanje organa provincliske uprave, osobito nagradi- ‘Vanja namjesnika provincije i upravnika sandéaka u ranijem periodu. ._ ._,U Periodu uspostave i utvrSéenja thmarskog sistema, nemnjesnici Brovincija i dandéaka su, kao Sio je pomato, nagradivani kroz Einarsk tem, Onl ai, ao najitt vine upraval funleoned provincijama, nagradivan: feudalnim posjedima (hasovi) Riot Je, nafavno, o obliku nagradivanja u cblochesa koji je dom samog ubiraija tekillta jarlja 0 pojavi, a ne o nekcom sporaiitsom eae eae ee a ee ELGeecce Last arae ne Ereuenine Saison Soe Sener nee Rie comers, Seam Seid Src ieee eee Serer eae 2) 7 E. Unneaell. Merce: ve viedotl Jedus carsia nareiba —_bahriye tesiilat, 205; HL Hadtibegié, ‘sae 9, Raspreve AU dale, 70 1, Promjene u sistemu izvanrednog oporezivania u Tursko! 1 XVI vijeka, po svoy pri i Gijelom bogatog rainog plijena® bila je dovolina za podmirenje njthovih potreba, U svakom sluéaju ti funkcionert principijelno su moral da se zedovolje prihodima vezanim za njihov has. Na prelaza u XVI vijekFtanje se, medutim, podinje mijenjati Prihoti od hasove, kao i drugi prihodi, veé na prelazu u taj vijek iz vige razloga postaju nedovoljni za_podmirenje rastuéih potreba njihovih uZivalaca, Prije svege opseg hasova provincijskih funkcio- nora tokem vremena morao je biti sulavan", So je vodilo smanji- vanju prihoda njihovim ufivaocima Ne drugo} strani materijalne potrebe spomenutih funkeionera u XVI! vijeku potinja stalno nara Hatt poglavte shoe togn Bo ax oni i pselsnk eco ask alas lial vel bol ligne pratnie Gall) kako za swab bez eda pmo 7 Istina i prije fu vi funkeioneri moral da se okruzuju izvjesnom oruzanom pratnjom, fescbito u zaino doba. Keo i ostali uivaoci feudalnih posjeds, oni sa Dili duini da opreme odredeni broj ollopaika (cebeli) i da ih vode sa sobom u rai, Kako navodi Ali Caud iz Sofije, takvi funkeioner Su Dill dugni da opreme po jeduog Gebeliju na svakils 9000 akti prhoda sa svoga hasa!!, To anadi da je posjednik hasa, recimo od 00,000 ak&i, bio duZan da opremi po prilici 120 Iudi, U to doba je pod Komaniom jednog takvog funkcionera bila Gitava spahijska Konjica sa njegovog vojao-upravnog podrutja, kao 1 pomoéni odredi Janjigara, pa je on lako mogao obszbjedivati javai mir i red na svom podruéju i sakupiti matan kentigent vojske za vojni pohod. Stoga sandiakbezi i beglerbezi nisu imali tada ni stvame potrebe za ven Drojem vojnike 2a lidnu upotrebu, Utoliko manje kada se ima u vidu Einjeniea da se do potiraj XVI vijeka u provincijama_osmanske driave osjeta izvjesna stabilnost i reletivno viada mi. U XVII vijeku, medutim, uslijed slabljenja spahijske organi- zaclje, uélijed stame neposlumnosi janjitara 1 dr., a narotito usiijed pobuna, hajduiije i razbojifiva u provineijama, kao i mobilisanja ‘veteg broja vojnika u doba raiova javijaju se kod provincijskin ©» jest uslavnom, u Ansdoliji vidjell: Jy. Hammes, Geschichte Levropskim jelovima tadsfnje tur- des _Osmnanischen Relches, 1, 670. ‘Ske duave U arugin krejevima tio principima podjele. ratneg plijena Jena snarl stem salllana (HL Hi- po odredbama derlita sravnit! Tor- ‘deberie. Isto, Dauw Nikoluus Das Moalemisehe SO pojmu dagbina baduhava 1 Hecht Lelpalg 18s, 6153, ajhovin oblicima vidjeti kod Ha- "Do sulavanja th hasova sigur no Je dolazio | stoga Ho 9 ajihov Gporedits A. Gutesks, Mjeto _Posjednil_miulkiziranjem pretvarall mmuteselima u Iokalno} upravi do jedan dio dabara u vakute. fanzimata, Godiinjak Pravacg fe- ~" Uporediti LH. 235—201,2 Dr Avdo Sufesia Promjene u sistemu tevanrednog oporectranta u Turska) 8 funkicnera potrebe za jaéom stanom ofutanom Pratnjom koja tm fire ils mogle bist bezgranizna. Granice cloupotrebama ove vrste de bils rude za 2atity litnog. integsttons (28 sprovo- bile mien ‘8 jedne strane intervencijama centralne ase denje naredaba. Istovremeno Jiviiaju so u njth i veée potrebe 24 & 5 druge strane otporom legitimnih nosilaca spahijekih Brava koji materijalnim ima, Tome se pridrutuie { razvijena gramzivost se suprototavijaju takvim teznjama namjemika provincia’, Bk fankcionera i njihovih sluzbentka Biji intense Taste proporcio- Uporedo .#2 pojavom oplsanth vidova postedstvom kejih su alno Porastu unuttainje anarhije u Provincijama i padanju autori- Pamjesnici provincija namirivali svoje potrebe u noveu onl é, kao osobite une visst Najead, porast niitovil' matereaeay potreba, 4 drugi funkeioneri iske i lokalneviasti (sandtakbesi,’ voi He pene, Blo ie ieaevan Je8 t time Hoe Soy eee nee ‘bade, merlin, Kafe de} pstel at conn ie Vileleu pa dalje da kupuju svoje polozaje tga na ime nfthove kupo- materijalne pottebe | mn eae maa ‘Po ugledu ng centratny » (eaizgen'! De¥ate Poklone velixom yesimu w vides egy ee ovi funkcioneri ée takeder poet da eve otrebe na- (caize) ical HAMNER ERT a vo_izvantetnthenamstta_wavefe To su bili osnovnt razlozi koji su utieali na rast mate ker Hijalnih potreba najviih tunel “ Frakes toga nametanja jevija se u rezlititim formama od pojave koje ont SRpSH prihodima sa svojih hasava tak ni pot prvih oblika pa do njenog izgradivanja u jedan sistem 1 ane se vase a fe, a ie prota odgorataie rane ak Be oavija dugo u okvirima zloupotrebe vast U poset, reé ti prving Brotiarajeds ee ‘lviai. Na'koft Je nadin bile mogues eres oe? Gecenijama XVII vijeka zlowpotrebom vias ollie’ se dJclovnnde Emamgeenest to jest na koji ou natin ovt ete eee mogli da posers Jokalnth ergana, ait tome lskstenja podlljefu 1 najvigt WEnis oat nam, edstvina? Paje svege, ont te nine ya organi vast w provincijams — beglerbect™ 1 sandiekbeat, Bae vel es aeipiiin osioncem na eentralsu vlact "jorge ana, potev PaltesEi vid th zloupotreba na poBetku ispoljava se.u tome sto organi [et od XVI vijeka, posinje gusiti a stelnim finansijskim’ tezlco. Jokalne uprave, a katkada { provincijske, protupravno zalaze u-seca okey, Iba, da Je contraina vies wpa vijeka naselja.f tamo vile rama hasilja, = es da nade izvjesna eee okvirima starog sistema, Ona ‘be aje 2a sebe, 2a svoju prat i. #3 J€ Provineijskim funkcionerima Priticala u pomoé time 3to je u ve meccanen ve yi - peli Kruevina preonta reed apts BORO, tone 3 ee pol trom ens oo Pohoda a tamtnge {uskconcs tae ocala ates Soe Hts gers sere fl rcs meme pros ee 7 ‘akva pojavu od i Stay KUL 1 RVU vijek". Te pritutbi raje sultan, koje ce Zall a ia DFT a Hercegoyini"=. i facille ove vaste, capaza ee interesanina %njeniea da organi (obizae pro- i )) Koji vrie takva nasilja motiviga postupak time #o ele jeu. ieraju (devir nam ile)". Ove pri ¢ dalje pokaruji da ss nasiinie! ne radovo- itube Yavaju uvijek samo besplatnim uzimanjem brane 1 Konaka nego 7 14 od seljaka™® tino Zivad, stoku in Roe sa em ciel eee pe vay it ‘orsokaka na drugo; strani, Trdfeé islaz iz a { ‘Za ovaj porno nafent ou ¥ peaeae stata naraessict praiaeia eae ccatne vue maka ehatene ho ew Race okutivejiene prime oe 0 Lo ‘ : = Potlv Sa Sts etre enna : ‘pomenutin petubema rele prosiznlls kiatale Sane a Deol timanje ima oh dréalacs Tyo : a! petanica Cort 08 reaper seeemeieat acacia, (OC) am amtare pe eres tt rt ca Provincia najbolja su ih istracija za to. Ali, upot ‘sted- . x ‘Bo- Dilotect (dalje GHBD) 1 Ortjental- A ene sean. Al wpa oey x Se Rae erase Depicts Seafra te ch : = ae wf UsunsacgOT, Merker ete, 157, UM arpaluk solunsiet sandiaic - Prim) vidiett Dz a 2, Nasitjem -tordch organa. viasti tee en Sr ea ae, 2 ee se si Sl poreea! sce Teens 84, Zin ei ering a ah oe Kapha hat ga uckmanetl elf (pore Xaramursel, nd ‘Svoje muteselims - (KAS), ser. b. bee 402d 0 'U sidillires bitoleicog Kadi Ayein aS Jat Biba rit Spe aaie > Soar aa (a kate Peat 1B 203 tim Intoeila neceda fugeaterie, : i Ne Pipe eae poein | Scan tax Hann Been eS Otte Sear er a tes a tee Seater colt och TAME Bow, are Tanya Becotoria diy Bayete pet weet gee NISMO DAM, Osnaeit tarint 1 2 Kisin oo Gitlime bitoliskog kadie {tu ofa. EAS, navedent dekumenti kao pod aalie venlm eldflima tz pofedinmh Kaditc 14°