30/03/16 10:32

090012 718972 8
00116
AP
JOHAN CRUIJFF SPECIAL - 2016 | € 4,95

Cruijff
1947 - 2016
Johan

001-001_Cover_v1_JdJ.indd 1
JOHAN CRUIJFF 1947 - 2016 | DOORBRAAK | DE GOUDEN JAREN | ZIJN VOETBALFILOSOFIE | FAMILY MAN | HERINNERINGEN AAN JOHAN
 2 — MAGAZINE

002-002_Beeld Cruijff.indd 2 30/03/16 10:22


JOHAN CRUIJFF
1900 is een uitgave van New Skool Media B.V.
Adres: 1900 Magazine, postbus 22693,
1100 DD Amsterdam - info@1900magazine.nl
Uitgever / hoofdredacteur Rob Koghee
Chef-redacteur Joost de Jong
Redactionele medewerkers Jan Cees Butter, Maarten Dek-
ker, David Endt, Nik Kok, Hein de Kort, Ronald Kres, Diana
Kuip, Annemarie Postma, Menno Pot, Martijn Reinink, Rob
Willemse, Martin van Zaanen
Columnisten Kluun, Roberto Pucci
Art Director Tim van Amerongen
Vormgeving Aico Turba, LEFT Graphic Design
Fotografie Ajax Images, ANP Photo, Hollandse Hoogte,
VI Images, Hennie Schuurman, Louis van de Vuurst
Marketing Dinie ten Oever, Boris Scheepers
Druk Habo DaCosta
Distributie Aldipress B.V. Utrecht; België AMP, Brussel
Prijs losse verkoop adviesprijs € 4,95
Nabestellen Reeds verschenen edities kunnen worden
nabesteld op 1900magazine.nl/bestel
KLANTENSERVICE Voor vragen over abonnemen-
ten 1900 Magazine kunt u contact opnemen met
klantenservice@1900magazine.nl of bel 085 8885570
(09.00 - 17.00 uur).
©2016 NEW SKOOL MEDIA B.V. Niets uit deze uitgave mag
geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in
een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden
gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestem-
ming van de uitgever. De uitgever sluit iedere aansprakelijk-
heid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.
BEELDRECHTEN De uitgever heeft alles in het werk gesteld
om de beeldrechten van de gebruikte fotografie te achter-
halen. Mocht u een beeldrecht claimen, gelieve contact op te
nemen met New Skool Media.
PRIVACY NEW SKOOL MEDIA B.V., de uitgever van 1900,
legt van haar abonnees en klanten in het kader van haar
dienstverlening gegevens vast. De verantwoordelijke voor
de gegevensverwerking is New Skool Media B.V., Spaklerweg
53, (1114 AE) te Amsterdam. Deze gegevens worden gebruikt
ter uitvoering van de overeenkomsten met abonnees en
andere klanten en om informatie te verstrekken over relevante
producten en diensten van New Skool Media B.V. Als u op
deze informatie geen prijs stelt, dan kunt u dit schriftelijk
doorgeven aan New Skool Media B.V., Spaklerweg 53, (1114
AE) Amsterdam onder vermelding van ‘privacy’ of per e-mail
privacy@newskoolmedia.nl.
003-003_Voorwoord.indd 3
VOORWOORD
JOHAN
De wereld leek wel stil te staan, die middag van 24 maart. Johan Cruijff overleden. Dat mocht
niet. Dat kon niet. Johan Cruijff, Cruijffie, De Verlosser, Nummer 14, die was onsterfelijk. Toch?
Johan Cruijff, de man die zoveel won en zijn aanvallen altijd beloond zag, die kon zijn ziekte
toch wel de baas? Hij zei dat toch zelf ook?
Het onvermijdelijke bleek waar. Tot in de diepste uithoeken van de wereld ging een schok,
want Cruijff, die wás de wereld. Het voetbal heeft veel aan hem te danken, maar niet alleen het
voetbal. Cruijff bracht miljoenen mensen plezier en geluk, als voetballer, als trainer, maar ook
na zijn carrière met zijn Foundation. Hij liet mensen dromen, liet ons zien dat je moet dúrven
dromen. De oude beelden van zijn successen zijn voor de eeuwigheid, zijn levenslessen zijn
voor de eeuwigheid.
Nooit was er een grotere speler bij Ajax of in het Nederlandse voetbal. Zijn enorme betekenis
bleek ook wel uit de urenlange tv-programma’s over hem en de pagina’s dikke bijlages van
de kranten. Niet alleen in Nederland, ook in de rest van de wereld. Ook 1900 herdenkt Johan
Cruijff natuurlijk in een speciale, extra editie. Da’s logisch, zou Cruijff zeggen.
Aan de nationale en internationale voetbalwereld nu de taak om de erfenis van Cruijff te be-
waken. Het schitterende verleden dat hij als voetballer en trainer achterlaat mag en moet
worden gekoesterd en vereerd, maar de uitgangspunten waar Cruijff voor stond zijn univer-
seel en nog altijd van toepassing. Aanvallend voetbal, avontuurlijk voetbal, bedoeld om het
publiek te vermaken. Daarmee zijn Cruijff, Ajax, Oranje en FC Barcelona groot geworden. Die
prachtige herinneringen zijn te dierbaar om dat te vergeten.
Bedankt Johan, gràcies Johan
Rob Koghee, uitgever/hoofdredacteur
Joost de Jong, chef-redacteur
1900 op tablet
Abonnees kunnen nu ook 1900 lezen op tablet.
Je logt in met je abonneenummer dat je kunt
vinden op de adresdrager. Of opvragen via
klantenservice@1900magazine.nl. Kijk voor meer
informatie op tijdschrift.nl/koppelen
Op de hoogte blijven van volgende uitgaven van
1900? Like ons op Facebook (/1900Magazine)
of volg ons op Twitter (@1900Magazine).
Eerdere edities van 1900 gemist? Bestel ze op
1900magazine.nl/bestel
We horen graag
facebook.com/ Of volg ons op:
wat je vindt van
1900Magazine @1900_magazine
1900 Magazine
3 — MAGAZINE
30/03/16 10:39
 6 IN BEELD
Amsterdam, Barcelona en Londen her-
denken Johan Cruijff.

12 VAARWEL MAESTRO
De internationale voetbalwereld staat
stil bij de dood van de legendarische
Nummer 14.

14 AJAX ROUWT
Edwin van der Sar, Michael van Praag
en Frank de Boer over de dood van
Ajax’ beroemdste zoon.

Inhoud
Johan Cruijff in al zijn facetten. De voet-
baller, de trainer, de familieman. Een
eerbetoon van 1900 aan de grootste
Nederlandse voetballer ooit.

4 — MAGAZINE

004-005_Inhoud_JdJ.indd 4 30/03/16 10:50

 INHOUD

16 GRONDLEGGER
Cruijff was weergaloos bij Ajax, Oranje
en Barcelona, natuurlijk. Maar daar-
naast legde hij de basis voor Holland
als sportnatie.

18 ZIJN VOETBALFILOSOFIE
Hoe een jongen uit Betondorp Ajax
veranderde.

26 HET DEBUUT
De eerste keer in Ajax 1 van de jonge
Cruijffie.

28 JOHAN IN BEELD (1)

Fotografisch overzicht van Cruijffs
grootste successen.

32 DE FAMILIEMAN
Cruijffs onwrikbare liefde voor zijn
vrouw Danny en hun gezin.

48 DA’S LOGISCH
Cruijff de taalvirtuoos: ‘Je gaat het pas
zien als je het door hebt.’

50 IEDERS JEUGDIDOOL
Toen en nu, Johan Cruijff was en is het
idool van generaties.

56 ELFTAL VAN TOEN

1981 – 1982
Het seizoen van Johans veelbesproken
terugkeer naar Ajax.

58 JOHAN IN BEELD (3)

Fotografisch overzicht van Cruijffs
grootste successen.

62 BARCELONA HUILT 69 GETEKENDE ODE

38 JOHAN IN BEELD (2)
Fotografisch overzicht van Cruijffs
grootste successen.
42 DE MOOISTE WEDSTRIJDEN
Cruijff schitterde vaak en veel. Over-
zicht van zijn meest memorabele
duels.
Johan Cruijff veranderde niet alleen
Ajax en het Nederlandse voetbal, maar
ook dat van FC Barcelona en Spanje.
Catalonië rouwt om El Salvador.
66 CRUIJFF IN CIJFERS
Alle wedstrijden, titels en prijzen van
De Verlosser.
Eresaluut van onze cartoonist Hein
de Kort.
73 HET IDEALE ELFTAL VAN...
De favoriete elf van Johan zelf.
74 KLUUN
Een ontmoeting met Johan.

5 — MAGAZINE

004-005_Inhoud_JdJ.indd 5 30/03/16 10:50

 Fotografie Hollandse Hoogte

6 — MAGAZINE

006-011_In beeld_JdJ.indd 6 30/03/16 11:08

 Amsterdam
Nog één keer trokken tienduizenden mensen speciaal
voor Johan Cruijff naar het stadion. Velen brachten een
laatste groet aan Nederlands grootste voetballer ooit in
de Amsterdam Arena, waarvan al snel geopperd werd
de naam te veranderen in Johan Cruijff Arena.

7 — MAGAZINE

006-011_In beeld_JdJ.indd 7 30/03/16 11:08

 Fotografie Hollandse Hoogte

006-011_In beeld_JdJ.indd 8 30/03/16 11:08

 Barcelona
Ook in Barcelona, de stad waarvoor Cruijff inmiddels
bijna meer liefde voelde dan voor zijn geboortestad,
was het verdriet om Cruijff immens. FC Barcelona zette
de poorten van Camp Nou open voor de duizenden
geëmotioneerde fans van El Salvador.

9 — MAGAZINE

006-011_In beeld_JdJ.indd 9 30/03/16 11:08

 Londen
Het heilige Wembley, waar hij als speler en trainer
zijn eerste Europa Cups I won, eerde Cruijff voor en
tijdens de oefeninterland van het Nederlands elftal
tegen Engeland. De knappe 2-1 zege van het onervaren
Oranje was die avond misschien wel de mooiste hulde.
Fotografie Hollandse Hoogte

10 — MAGAZINE

006-011_In beeld_JdJ.indd 10 30/03/16 11:08

006-011_In beeld_JdJ.indd 11 30/03/16 11:08
 De wereld
herdenkt
Johan Cruijff (1947 – 2016)
‘Hij is goed voor mij geweest, ik ben
goed voor hem geweest. Zo kort na
zijn dood realiseer ik me wat hij heeft
betekend voor het voetbal, maar ook
voor Nederland.’
MARCO VAN BASTEN
‘Johan Cruijff was een geweldige speler en trainer. Hij
laat een heel belangrijke erfenis voor de voetbalfami-
lie achter. We hebben een fantastische man verloren.
Laten we zijn uitzonderlijke gedachtegoed uitdragen.’
PELÉ
‘We zullen je nooit
vergeten El Flaco.’
DIEGO MARADONA
‘Iedereen bij Barcelona wist dat Cruijff ziek
was. Helaas heeft hij het niet gered. Cruijff
was een zeer invloedrijk persoon in de
voetbalwereld en zeker bij Barcelona. Alles
wat er de afgelopen jaren bij Barça is gebeurd
en wat er is bereikt, is aan hem te danken.
Hij heeft de manier van denken bij de club
veranderd.’
LIONEL MESSI
‘Intens verdrietig door het overlijden van mijn beste
trainer en een goede vriend. Bedankt voor alles. Voor
altijd in ons hart.’
RONALD KOEMAN
‘Het voetbal heeft een van zijn
beste spelers en ambassadeurs
verloren.’
MICHEL PLATINI
12 — MAGAZINE
012-013_Reacties_JdJ.indd 12
‘Ik ben heel verdrietig omdat Johan mijn
jeugdheld, mijn idool en mijn vriend
was. Ik zal hem enorm missen.’
FRANZ BECKENBAUER
‘Johan heeft heel veel voor
mij en voor zoveel anderen
betekend. Dankbaar ben ik
voor zijn inspiratie en respect
heb ik voor de unieke persoon
die hij was. Voor altijd in mijn
hart!’
FRANK RIJKAARD
‘Elke trainer laat wel iets na. Maar hij was
eerst  een geweldige speler, een van de
besten aller tijden. En als trainer heeft hij
iets naar Catalonië, naar Spanje gebracht
wat we voor de tijd nog niet kenden. Hij
was onze trainer en later is hij een goede
vriend van me geworden. Als ik hem nodig
had, was hij er voor me. Ik heb alles aan
hem te danken, als speler en als trainer.’
PEP GUARDIOLA
Rust zacht, Johan Cruijff. Hij zal
herinnerd worden als een legende
die het spel in zó veel opzichten heeft
veranderd.’
THIERRY HENRY
30/03/16 11:08
 ‘Wat een geweldige speler, coach en
leraar was hij.’
JÜRGEN KLINSMANN

‘Mijn eerste buitenlandse coach, een van de

beste die ik ooit heb gehad. Een belangrijke
man in mijn carrière. Een groot verlies.’
LUÍS FIGO
‘Ik wilde een vinger maar ik kreeg beide

‘Johan Cruijff
handen. Dat heeft mijn carrière zeker ge-
vormd, omdat hij mij al voorbereidde op

was een echte

de dingen die mogelijk zouden kunnen
gebeuren.’
RUUD GULLIT
voetbalhoogheid.
Ik denk niet
‘Johan Cruijff was de beste
Europese voetballer aller

tijden. Sorry Zidane, Eusebio,
Beckenbauer, Platini.’
MICHAEL LAUDRUP
‘Vandaag ben ik een vriend verlo-
ren en verliest het voetbal een van
de grootste iconen in de geschiede-
nis. Cruijff was zonder twijfel de
beste coach die ik ooit heb gehad
en ik zal zijn wijsheid voor altijd bij
me dragen. Hij daagde me altijd uit,
om te zorgen dat het team optimaal
presteerde. Hij wist wat de waarde
van elke speler was en zorgde er-
voor dat iedereen het maximale uit
zichzelf haalde.’
ROMÁRIO
‘Het voetbal heeft de man
verloren die voor het
spel meer heeft betekend
dan wie dan ook in de
geschiedenis.’
GARY LINEKER
dat iemand de
sport meer heeft
beïnvloed.’
VINCENT KOMPANY
‘Dit is een hele trieste dag voor
de voetbalwereld, om een van de
meest legendarische voetballers te
verliezen.’
LOUIS VAN GAAL
‘We zijn wie we zijn dankzij Johan Cruijff en daar zijn
we hem dankbaar voor. Het doet me veel, want we
verliezen iemand die veel heeft betekend voor het
Spaanse voetbal. Als speler en als trainer.’
GERARD PIQUÉ
‘Mijn gedachten en liefde gaan uit naar de
vrienden en familie van niet alleen een van
de beste spelers in de geschiedenis van het
voetbal, maar ook een van de grootste en de
meest aardige ooit. De wereld is een ware
held verloren vandaag.’
DAVID BECKHAM

‘Bedankt dat je het

voetbal zo mooi
hebt gemaakt.’
ZINEDINE ZIDANE

‘De hemel heeft een nieuwe

spelmaker. Rust zacht,
voetbalgenie.’
TONI KROOS

13 — MAGAZINE

012-013_Reacties_JdJ.indd 13 30/03/16 11:08

 AFSCHEID VAN
EEN CLUBICOON
Ajax rouwt om
zijn beroemdste z
'Zijn gedachtegoed
blijft eeuwig bij
Ajax’
Edwin van der Sar
Directeur marketing Ajax, voorzitter technisch hart
“Ajax is in diepe rouw. Johan Cruijff was
de grootste Ajacied die de club ooit heeft
gehad. Hij is zó belangrijk geweest voor
de club. We willen hem onder meer gaan
eren met een documentaire op de web-
site. Zijn overlijden is een grote schok.
We hadden bij Ajax de indruk dat het iets beter ging met
hem. Op de dag van de bekendmaking van zijn overlijden
zijn alle jeugdtrainingen en wedstrijden afgelast. Ik wil
benadrukken dat hij met zijn Foundation ook gigantisch
belangrijk is geweest. Hij heeft zich ingezet voor oud-
sporters zodat zij tijdens of na hun sportieve loopbaan
ook aan een andere carrière konden werken. Daar heb ik
ook veel aan gehad. Ik heb de Cruyff University gevolgd
en heb mijn positie als directeur bij Ajax daar ook aan te
danken. Ik keek altijd tegen hem op, ook al was hij nooit
een idool van mij. Toen ik het voetbal ging volgen, rond
1976, 1977, speelde Johan al in het buitenland. Ontmoette
je hem, dan bleek hij heel normaal. Johan kon ingewik-
kelde dingen simpel uitleggen. In de jeugdopleiding zijn
zeker hervormingen van Cruijff overgenomen. Die gelden
nu nog steeds. We hebben er alles aan gedaan om Johan
dicht bij de club te houden. Uiteindelijk is Cruijff zelf
weggegaan. Ik ben meer iemand van het diplomatieke
dan de manier waarop hij het aanpakte maar we hebben
Johan nog gesproken na de breuk. Hij was niet boos op
Ajax. Zijn gedachtegoed blijft eeuwig bij Ajax.”
Bronnen: ajax.nl, Het Parool
14 — MAGAZINE
014-015_Columns_JdJ.indd 14
‘Zijn betekenis voor
het voetbal is enorm
groot geweest’
Michael van Praag
Voorzitter KNVB, erevoorzitter en oud-voorzitter Ajax
“De betekenis van Johan voor het
voetbal is enorm groot geweest. Ik was al
bevriend met hem vanaf mijn zeven-
tiende. Wij zijn wel eens met z’n tweeën
in de auto naar Londen op vakantie
geweest. Hij was iemand die altijd een
frisse nieuwe kijk op het voetbal had. Voor velen soms
zelfs een niet te bevatten kijk. Maar hij liet zich niet
van de wijs brengen. Hij ging altijd door. Johan is een
winnaar. Het moment dat Johan bekendmaakte dat hij
ziek was, kan ik me nog goed herinneren. Dat was tijdens
een vergadering van zijn Foundation. Hij zei dat hij een
beetje last had, maar dat het met een pilletje weer goed
zou komen. De laatste paar maanden kwam hij niet meer.
Van zijn dochter hoorden we dat hij overal uitzaaiingen
had. Dan weet je dat het einde verhaal is. Zijn maatschap-
pelijke betekenis is niet te onderschatten. Johans inspan-
ningen om overal ter wereld Cruyff Courts aan te leggen,
getuigen daarvan. Als speler sprong hij ook al in de bres
voor anderen om betere faciliteiten te creëren. Zo is hij
een begrip geworden in de hele wereld.”
30/03/16 11:49

e zoon
‘Op het voetbal dat
wij nu spelen, staat
zijn handtekening’
Frank de Boer
Hoofdtrainer Ajax
“Dankzij Cruijff ben ik nu hoofdtrainer bij
Ajax. We hebben een paar keer heerlijk
over voetbal gepraat. Op het voetbal dat
wij nu spelen, staat zijn handtekening.
Als we kampioen worden, kunnen we
de schaal aan Johan opdragen. Cruijff
was een kunstenaar voor heel Nederland. Hij hoort in het
rijtje Rembrandt en van Gogh. Als ik in het buitenland
was en het ging over voetbal, begonnen mensen altijd
over Cruijff en Ajax. In die volgorde. Zijn invloed op het
voetbal is ongelooflijk groot. Hij deed wat Guardiola nu
doet. Hij was een vernieuwer, slaagde erin om in het mo-
derne voetbal nieuwe stappen te zetten. Die voorbeelden
werden vervolgens overgenomen. Twee keer heb ik naast
hem gezeten tijdens Europese wedstrijden als voetbal-
ler toen hij trainer was van Ajax. Dat waren bijzondere
ervaringen. Daarna ging hij helaas naar Barcelona. Ik had
graag langer onder hem gevoetbald. Van de spelers die
dat wel deden, hoor ik de mooiste verhalen. We gaan
Johan missen.”
Bron: De Telegraaf
014-015_Columns_JdJ.indd 15
‘Heb je een
momentje?’
J
ohan Cruijff heeft mij twee keer
in mijn leven opgebeld. Daarmee
bevind ik mij, naar verluidt, in
nogal exclusief gezelschap. Zelfs
Jos Staatsen, ex-sectievoorzitter
Betaald Voetbal van de KNVB, heeft
hem – volgens de overlevering – nooit
aan de lijn kunnen krijgen toen hij
Cruijff ooit als bondscoach wilde benoe-
men. Waarmee diens leiding over het
Nederlands elftal nooit in de annalen
van de KNVB werd bijgeschreven. Een
eeuwig jammer historisch feit!
Johan Cruijff vond het eind jaren ’90 tijd
voor een eigen ‘Cruijff.com’-website en
kwam via omwegen bij mij, als toenmalige
online-baas van vi.nl, terecht. Voor VI toen
een prachtig visitekaartje om te produce-
ren. En zoals voor zovelen die hem ooit
ontmoetten, werd het ook voor mij een
conversatie om niet te vergeten. Met name
het totale gebrek aan ijlie, het Amsterdamse
equivalent voor kapsones, viel me zeer
op. Een prachtig sympathieke gozer. En
dat voor een man die zo ongeveer door
miljarden mensen ter wereld werd gekend.
In het gesprek vroeg Cruijff ongeveer vier
keer of ik ‘een momentje’ had. Zijn deurbel
ging telkens. Dat was de rollen omdraaien.
Cruijff, die nota bene mij dus beleefd vroeg,
of ík even geduld had? Mijn jeugdidool, die
ik tientallen wedstrijden in Ajax 1 live heb
mogen aanschouwen. Later bleek het zelfs
25 april te zijn, Cruijffs verjaardag. Maar of ik
dus zijn website wilde maken. Toen ik hem
op mijn beurt zeer beleefd vroeg of een re-
dacteur hem daarvoor eens per twee weken
mocht benaderen voor kopij, antwoordde
hij: “Jongen, het internet staat vol over mij.
Haal het daar maar vanaf.” Mij in enige ver-
bijstering achterlatend. Hoe ieder voordeel
toen al zijn nadeel had.
Rob Koghee
Directeur New Skool Media/
Uitgever 1900 Magazine
15 — MAGAZINE
30/03/16 11:49
 MAGISCHE
INSPIRATOR
Grondlegger van de
Hollandse sportbranie
Tekst Hans Vandeweghe Fotografie Ajax Images
De jonge Johan Cruijff heeft zich ooit afgezet
tegen de provo’s en de krakersbeweging in
zijn eigen Amsterdam, maar zelfs zij waren
wild van hem. Johan Cruijff, Nummer 14, wás
mei ’68: de verbeelding was aan de macht
zoals hij op noppen, zijn lange sluikharen
wapperend in de wind, de verdedigers als
standbeelden achterliet.
Hendrik Johannes Cruijff uit Betondorp was een
Godenzoon, een kind van Ajax, opgegroeid in
Amsterdam, de meest libertijnse stad van het
westelijk halfrond. Geen toeval dat uitgerekend
hij de architect werd van het grote Ajax, het
fenomenale Oranje, later ook het grote Barce-
lona van de jaren zeventig. Hij legde de eerste
steen van de Hollandse sportbranie en zelfs het
Catalaanse zelfbewustzijn kan aan hem worden
toegeschreven. Zonder hem had de wereld
nooit gehoord over totaalvoetbal, was die nooit
verliefd geworden op aanvallen en was er nooit
nagedacht over 4-3-3 als hogere driehoeksme-
ting.
Misschien was er een betere voetballer vóór hem
(Pelé) en ook na hem (Messi), maar geen heeft
het voetbal zo wezenlijk veranderd. Onder regie
van Cruijff en coach Rinus Michels toonden
Ajax en Nederland de wereld hoe er kon worden
gevoetbald zonder libero, met opkomende vleu-
gelbacks en centrale verdedigers, met positiewis-
selingen voorin en Cruijff zelf zwervend tussen
de linies.
De begenadigde voetballer stichtte mede de
grootste kleine voetbal- en sportnatie Oranje en
verleende Catalonië bestaansrecht. JC Superstar
werd in 1973 verscheept naar Catalonië maar
mocht van het Madrid van Franco het land niet
binnen als hij geen meerwaarde betekende
voor de regio. FC Barcelona liet hem dan maar
inschrijven als landbouwwerktuig. Het werktuig
ploegde niet, het danste over de vruchtbare
16 — MAGAZINE
016-017_Grondlegger Hollandse branie.indd 16
akker van Camp Nou. Cruijff werd El Salvador,
de verlosser die meteen in zijn eerste seizoen
Barcelona kampioen maakte en Franco’s Real
verpletterde. Op die golven van de voetbaleu-
forie richtte Jordi Pujol in november 1974 zijn
nationalistische Catalaanse partij op.
Kippenvel
Zowel bij Ajax (geen landstitels, wel twee nati-
onale bekers en de Europa Cup II) als Barcelona
(in acht jaar vier landstitels, de Spaanse beker en
de Europa Cup I en II) was hij een gewaardeerd
trainer, die zijn voetbalfilosofie trouw bleef: voet-
bal op de helft van de tegenstander, uitgaan van
balbezit, altijd 4-3-3. “Omdat je bij 4-4-2 oneven
getallen krijgt en dan kun je niet voetballen.”
Een minpunt dan maar? Jawel, meer dan één. La-
ter werd hij af en toe een onbegrepen orakel met
onzinnige quotes zoals hierboven en nooit heeft
een betere voetballer minder prijzen gewonnen,
vooral dan door de eigen koppigheid. Het weze
hem alsnog vergeven.
Op de avond die volgde na het bericht van
Cruijffs dood heb ik – tegemoetkomend aan de
behoefte om de ellende van kort daarvoor in
Brussel en Zaventem achter me te laten – naar de
avondvullende programma’s over hem gekeken
in de hoop mijn twee favoriete goals te zien: die
ene op het WK van 1974 tegen Brazilië, waar hij
in de gietende regen de bal vliegend uit de lucht
haalt en scoort (zie de foto). En uiteraard hét kip-
penvelmoment. 6 december 1981, Ajax-Haarlem.
De 34-jarige Cruijff is terug op het Amsterdamse
nest na omzwervingen over de hele wereld.
Krijgt in de 21ste minuut de bal net voor het
strafschopgebied van Søren Lerby, loopt een paar
man voorbij, ziet in een ooghoek dat de keeper
twee meter voor zijn goal staat en lobt dan vanaf
twintig meter.
RIP JC
30/03/16 11:49
 17 — MAGAZINE

016-017_Grondlegger Hollandse branie.indd 17 30/03/16 11:49

 18 — MAGAZINE

018-025_Dossier Cruijff.indd 18 30/03/16 11:54

 Hoe een
jongen uit
Betondorp
Ajax
veranderde Hij werd op zijn tiende verjaardag officieel lid van de club, iets meer dan
zeven jaar later debuteerde hij voor Ajax 1. Meer dan vijftig jaar was hij
dé bepalende factor binnen de club. Eerst als speler die Ajax wereldroem
bezorgde, later als coach die het voetbal veranderde. Ook nu nog worden
jonge spelers opgeleid volgens zijn visie.
Tekst Robert Heukels & Martijn Reinink Fotografie Ajax Images

19 — MAGAZINE

018-025_Dossier Cruijff.indd 19 30/03/16 11:54

 HOE CRUIJFF AJAX
VERANDERDE

HERINNERINGEN

Sjaak Swart

I
Mister Ajax, won alles wat er te winnen valt met Johan
Cruijff en zag hem als jochie al voetballen op Voorland.

De keeper, hij voetbalt
Het waren de jaren ’80, de doelman had nog een beste
bos krullen en lijn 9 rinkelde zich nog een weg naar De
Meer, het huis van Ajax. Er klonken stemmen… ‘Als je nu
hier gaat staan’, doceerde trainer Johan Cruijff, terwijl hij
plaatsnam op de doellijn, ‘dan kan die bal er toch nooit
in?’ Stanley Menzo kon niet anders dan zijn trainer gelijk
geven. “Johan Cruijff maakte dingen simpel. Alles wat hij
zei, klopte. Hij kon ook heel aardig keepen, gewoon door
op de goede plek te staan.”
Stanley Menzo, hij ging de geschiedenis in als de keeper
die het keepen definitief zou veranderen. “‘Gebruik de
keeper in balbezit als extra veldspeler’, predikte Cruijff,
“Een jaar of acht zal hij geweest zijn toen Johan naar
onze training kwam kijken op Voorland, naast De Meer.
Hij schoot er onze overgeschoten ballen terug. Wij zagen
dat hij dat toen al goed deed maar goed, hij was pas acht.
Er kan dan nog een hoop gebeuren natuurlijk, ik heb er
veel af zien haken. Later, op zijn zestiende, zag je dat hij
dat talent nog steeds had. Goed, fysiek werd hij wel eens
omver gelopen door tegenstanders. Johan was tenger.
Maar slimmer dan hij bestonden ze niet. Johan is de Messi
van toen. In alles de beste. Tijdens mijn afscheidswed-
strijd tegen Tottenham Hotspur speelde hij geweldig. Dat
deed hij voor mij. Zo voelde ik dat. Ik had veel contact met
hem. Over alles. Over Ajax, maar ook over andere clubs.
Kwam hij naar de Amsterdam Arena, dan zaten we samen
in de skybox naar de wedstrijd te kijken. Zijn Foundation
is geweldig. Daar heb ik me veel voor ingezet en dat wil ik
blijven doen. Ik ga hem heel erg missen.”

Edo Ophof: ‘Cruijff was

‘dan heb je een man meer op het veld’. Ik had mijn hele
leven op straat gevoetbald, ik kon wel wat met een bal.

als Kasparov. Hij dacht zes

Maar wat Cruijff het belangrijkste vond: onze laatste linie
speelde ver naar voren, de ruimte die daarachter viel,

stappen vooruit, wij twee’

moest ik bespelen. Ik kon goed inschatten wanneer ik
uit moest komen en wanneer ik beter kon blijven staan.
In mijn hele carrière ben ik maar één keer geslacht door
een lob.” Daarnaast kreeg de jonge doelman de opdracht
het spel zo snel mogelijk te hervatten. “Om met Cruijff te
spreken: ‘Zo kun je de eerste twee of drie tegenstanders
uitspelen.’”
De revolutie in keepersland verliep niet altijd even vlekkeloos. Zo plukte Menzo in
een wedstrijd, bijna dertig jaar geleden, tegen FC Groningen in het Oosterpark, een
bal uit de lucht en wilde het spel vlug voortzetten. Teamgenoot Frank Rijkaard liep
voorlangs, de bal kwam op zijn hak en caramboleerde voor de voet van een tegen-
stander. Doelpunt tegen. Ajax verloor met 2-1. “Bij elk foutje stonden de media klaar
om me te fileren. Maar Cruijff nam me altijd in bescherming. In de bus terug vanuit
Groningen hoorden we hem op de radio. ‘Wat een fout van Menzo’, zei de journalist.
Cruijff gaf hem een reprimande: ‘Dat was helemaal geen fout. Ik wil dat hij snel het
spel hervat. Dan kan dit gebeuren.’”

Johan A B
Ajax Basten, Marco van

Cruijff van Op zijn tiende werd

‘Jopie’ Cruijff lid van
Nadat Van Basten
debuteerde in Ajax 1 –

A tot Z de club. In 1964

debuteerde hij in het
als vervanger van Cruijff
– nam de meester hem
eerste. Ajax verloor uit onder zijn hoede. In
De beroemdste bij GVAV met 3-1, maar, ’87 bezorgde zijn beste
Nederlander van de zoals dat hoort: Johan leerling hem zijn eerste
moderne tijd in al zijn maakte meteen de grote prijs als trainer: de
facetten. enige goal. Europa Cup II.

20 — MAGAZINE

018-025_Dossier Cruijff.indd 20 30/03/16 12:01

 Cruijff soleert zich
een weg naar de goal
tegen DOS in 1967.
Foto's links: Op
11-jarige leeftijd in
de jeugd van Ajax.
Daaronder: Cruijff in
zijn tweede jaar in de
B1 van Ajax.

21 — MAGAZINE

018-025_Dossier Cruijff.indd 21 30/03/16 12:15

 II
HOE CRUIJFF AJAX
VERANDERDE

De verdediger, hij valt aan (verdedigt vooruit)

Denkend aan de elftallen van JC, zien we verdedigers
vooral opduiken in de vijandelijke zestien. De opstomen-
de backs Krol en Suurbier uit de tijd dat hij schitterde als
speler? Silooy en Boeve in zijn periode als trainer? Vrien-
den van de achterlijn. Rijkaard? Als voorstopper een extra
spits. Koeman? Het kalk van de middenlijn op zijn hakken.
Terriër Edo Ophof, van nature toch een echte verdediger,
speelde onder Johan Cruijff op diverse posities in de de-
fensie, maar vrijwel altijd zagen we hem aanvallend den-
ken en doen. Ophof, aanvoerder van weleer: “Cruijff was
als Kasparov, de schaakgrootmeester. Hij dacht zes stap-
pen vooruit, wij twee.”
Ophof speelde met, tegen en onder Cruijff. “Als voetbal-
lers konden we het meer dan goed met elkaar vinden. In
balbezit zocht ik hem, bij balverlies deed hij een beroep op
mij. Daarbij eiste Cruijff de volle mep, van wie dan ook. Die
instelling had ik van nature.”
Het jeugdige Ajax hing aan de lippen van de routinier. Op-
hof: “Hij was overtuigd van zichzelf, liet zich gelden. In al-
les wat hij zei en wat hij deed, ademde Cruijff voetbal. Hij
leerde ons meer dan de trainer, niets ten nadele van hem,
maar Cruijff kon laten zien wat hij bedoelde. Hij kon het
voordoen, als geen ander.”
Dat Cruijff omgekeerd het spel van Ophof waardeerde,
liet hij een paar jaar geleden nog even fijntjes weten.
‘Ajax heeft behoefte aan een type Edo Ophof’, schreef hij tegenstander over meepraten. Na zijn saillante overstap naar Feyenoord, in de zomer
in zijn column in De Telegraaf, nadat Ajax in 2012 in de van 1983, stond hij in de legendarische klassieker (8-2 voor Ajax) tegenover Ophof, die
Champions League onderuit ging in Dortmund (1-0). Zo’n ook op het middenveld uit de voeten kon. Cruijff kwam er die dag niet aan te pas. “Het
type Ophof, hoe ziet dat eruit? “Ik was een teamspeler pur lukte Feyenoord niet om Johan in stelling te brengen.” Terwijl Ophof in die wedstrijd
sang, liet anderen beter spelen. Ik was rap, had een aardig een staaltje ‘vooruitverdedigen’ liet zien: hij leidde de 1-0 in door op de achterlijn van
schot, kon koppen, had mijn fysiek mee. En belangrijk in Feyenoord (!) Cruijff af te troeven.
het Ajax-spel: ik kon als verdediger met ruimte in mijn rug Over de trainer Cruijff: “De basis was: verzorgd voetbal spelen. Maar Johan had altijd
spelen en durfde vooruit druk te zetten.” een plan B. Hij was wedstrijd-realistisch. De boodschap die hij ons meegaf: durf te
Daar kan Cruijff niet alleen als medespeler, maar ook als voetballen. Wees overtuigd van je kwaliteiten. En straal dat uit.”

C D E F G H
Camp Nou Danny Europa Cup I Feyenoord Golf Hermanus C. Cruijff
Hij vierde triomfen in Op de bruiloft van zijn Drie keer werd hij met ‘Te oud en te duur’, oor- In de jaren ’70 leerde Cruijffs vader overleed
het stadion van FC Bar- ploeggenoot bij Ajax Ajax de beste van Eu- deelde het Ajax-bestuur hij de sport kennen op 45-jarige leeftijd aan
celona – als speler en als Piet Keizer ontmoette ropa. In ’92 won hij de in ’83. Cruijff stapte en hij had er uiteraard de gevolgen van een
trainer van de club – en hij de dochter van zijn Europa Cup I als coach over naar de aartsrivaal meteen verstand van. hartaanval. Johan was
groeide uit tot symbool latere zaakwaarnemer van Barça. De lollylik- en werd in Rotterdam Met de Nederlandse toen zelf pas twaalf
voor de wederop- Cor, Diana Margaretha kende Cruijff scheurde kampioen aan de zijde topgolfer Maarten jaar oud. Nog jarenlang
standing van de door Coster, met wie Cruijff bijna uit zijn broek toen van Gullit, Wijnstekers Lafeber speelde JC wel zou hij denkbeeldige
Franco onderdrukte 1,5 jaar later in het hu- hij een reclamebord en Stanley Brard, het toernooien en liefdadig- gesprekken met hem
Catalanen. welijksbootje stapte. over wilde stappen. linkerbeen van JC. heidsevenementen. voeren.

22 — MAGAZINE

018-025_Dossier Cruijff.indd 22 30/03/16 11:54

 HERINNERINGEN

Heinz Stuy
Won als keeper drie keer achtereen de Europa Cup I
met Cruijff.

“Vaak lag ik op de kamer met Johan. God, Johan, dat hij

nu toch overleden is, ja dat is tragisch. En dat hij geen
adviseur meer wilde zijn van Ajax op het laatst was ook
al zo erg. Wist je dat hij heel gevat was? En dat hij heel
veel rookte? Onze hotelkamer in Tirana voor de wedstrijd
tegen Nëntori Tirana, mijn eerste Europa Cup-duel, stond
blauw van de rook. Of Johan misschien even een raampje
open kon doen, vroeg ik nog. Zegt-ie: ‘Ik dacht dat jij daar
wel van zou houden, je komt toch uit IJmuiden? Daar
roken ze toch vis?’ En daarna vroeg ik aan Johan of-ie mis-
schien wist of ze er wat van konden, die Albaniërs. ‘Lijkt
me niet,’ zegt Johan. ‘Als het een goede club was, hadden

III
ze me wel proberen te kopen.’”

De Middenvelder, hij voedt
Arnold Mühren speelde in de jaren ’70 samen met Cruijff
en was in de jaren ’80 zijn kapitein. Noem de naam Johan
en de Volendammer verliest zichzelf spontaan in een lan-
ge monoloog: “In 1987, waarin we de Europa Cup II won-
nen, speelden we op het middenveld altijd met de punt
naar voren. Of John Bosman op tien en Marco van Basten
op negen, of andersom. Dat betekende dat de overige twee
middenvelders ‘in de controle’ moesten spelen. Met de
handrem erop. Het balverlies beperken. Daarom had Johan Jan Wouters en mij ge-
haald, voor de ervaring. Nou, dat was wel nodig ook. Toen ik binnenkwam, wist ik niet
wat ik meemaakte. Al die jonge gasten vlogen alleen maar naar voren.
“Johan had als filosofie: met z’n allen aanvallen en met z’n allen verdedigen. Maar
omdat hij in 1987 vond dat we niet zo goed konden verdedigen, zei hij: dús gaan we
aanvallen. We hadden een geweldige ploeg, iedereen genoot van ons en we schopten
er een ongelooflijk aantal van 120 in, maar het was allemaal net iets te jong. Dennis
Bergkamp had een zoon van me kunnen zijn. Uit alles bleek: dit waren fantastische
spelers, maar: speels. Johan was de hele tijd aan het opvoeden om echte professionals
van ze te maken, hij droeg al zijn kennis op ze over.
“Johan kende mij omdat we medespelers waren geweest. Toen, in de jaren ’70 , was
de filosofie iets anders. Het middenveld zat vol met beweging. Als je Johan Neeskens
zag: die dook in ieder gat. En Cruijff was als Messi, je speelde altijd met twaalf man. Dat
soort telt voor twee.
“Middenvelders in de Cruijff-filosofie voeden. Die zorgen ervoor dat de bal bij de ster
komt. Had Johan goed gezien: Jan Wouters en ik zijn types die sturen, helpen, die
kijken: waar moet ik staan? Wij moesten ervoor zorgen dat de buitenspelers functio-

I J K L M N
Internazionale Jordi Koeman, Ronald Laudrup, Michael Michels, Rinus Neeskens, Johan
In 1972 speelde Ajax Johan en Danny kregen Maakte in 1992 op Cruijff haalde de Deen- De twee hadden altijd Naamgenoot Neeskens,
de derde finale van het twee dochters en een Wembley de winnende se ster van Juve naar een haat-liefdeverhou- in zijn jaren bij Barce-
Europa Cup I-toernooi zoon. Die vernoemden goal voor het Dream Barcelona. Later legde ding. Cruijff spekte bij lona ook wel Johan
in de Rotterdamse ze naar de Catalaanse Team van Cruijff tegen Laudrup uit waarom hij Ajax Michels’ boetepot. Segundo genoemd,
Feyenoord-Kuip tegen heilige Sant Jordi. Cruijff Sampdoria. Over de de overstap maakte: De Generaal en zijn knapte gedurende zijn
Inter uit Milaan. Uitslag: moest praten als brug- trainingen: ‘Cruijff deed ‘Konden we maar een beste speler deelden carrière – bij Ajax, Barce-
2-0. Beide doelpunten man toen hij hem wilde mee en zag oplossin- beetje spelen zoals hij evengoed succes, lona en het Nederlands
gescoord door: Johan aangeven, eigenlijk was gen die wij als spelers ooit deed, dan zou dat zowel bij Ajax en Barce- elftal – veel vuil werk op
Cruijff. dat verboden. niet zagen.’ fantastisch zijn.’ lona als bij Oranje. voor Johan I.

23 — MAGAZINE

018-025_Dossier Cruijff.indd 23 30/03/16 11:54

 HOE CRUIJFF AJAX
VERANDERDE

neerden, wie moest anders die voorzetten geven? Daar

was het hele spel op gericht: bal van de flanken, Marco en
John switchten tussen eerste en tweede paal en de rest
sloot aan op de zestien meter. En verder was Johan onge-
looflijk van de details. Metertje naar voren, twee metertjes
naar links.
“Uiteindelijk leidt de filosofie van Johan maar tot één ding:
het publiek vermaken. Het was standaard ons doel met 3-0
voor te komen, om die laatste twintig minuten met vier
spitsen te kunnen spelen. Tijd voor spektakel. Alle ballen
op de vleugels. Waarbij Marco de rol had die Johan vroeger
zelf had, die Alan Brazil bij Ipswich had toen ik daar speel-
de en die Lionel Messi nu bij Barcelona heeft. Wat moet je
tegen die jongens zeggen? Eén ding: veel plezier.”

IV
De aanvallers, zij vallen aan
Sjaak Swart, illustere rechtsbuiten uit de jaren ’60 en
’70 , weet als geen ander hoe zijn oude medespeler over
aanvallen dacht: “Dat is heel simpel: een aanvaller moet
aanvallen. Kwestie van weglopen, aanbieden, aanspelen,
erlangs en dan de voorzet. Details moeten goed zijn. De
buitenspeler op zijn goede voet aanspelen, niet twee me-
ter achter hem. Voordat ik de bal kreeg, keek ik altijd naar
Johan. Dan zag ik hem al weglopen bij die stopper en dan
wist ik dat ik hem eroverheen moest spelen. Wij waren zo
goed op elkaar ingespeeld, we waren altijd binnen drie,
vier zetten bij de goal, waar ze er tegenwoordig soms
twintig voor nodig hebben. We wisselden steeds van po-
sitie, daar hielden Johan en ik van. Tegenstanders vinden
het al lastig genoeg tegen 4-3-3 te spelen en dan krijgen
ze dat er ook nog eens bij. De tegenpartij is er niet op inge-
steld, twee van die echte vleugels. Wij hoefden niet mee
te verdedigen, omdat onze directe tegenstanders helemaal niet naar voren durfden.
Dat was gemakkelijk voor ons.”
Zoals de vleugels bij Ajax speelden, zo zag Cruijff het graag, weet Swart. “Veld breed
houden, goede samenwerking met de backs die eroverheen denderden. Wij waren
ook zo sterk, omdat we alles zelf bepaalden, Johan voorop. Wij hadden spelers die
hun mond open deden. Echte Amsterdammers, die elkaar op hun sodemieter durf-
den te geven. Laatst verspeelde Ajax een 2-0 voorsprong bij Vitesse, volgens mij
omdat niemand zijn mond open deed. Dat is ook de filosofie van Cruijff hè: mondige
spelers die even op het juiste moment alles op hun plaats zetten. Daar houdt hij
van.”
Spits John Bosman weet daar alles van: “Ik had een haat-liefde verhouding met
Cruijff. Hij kon je verrot schelden. ‘Scherp!’, hoe vaak ik dat niet heb gehoord. Hij
was zo kritisch. Ik dacht wel eens: ik kan er geen fluit meer van, ik stop er maar mee.
Aan de andere kant prikkelde hij me wel, ik had dat gewoon nodig.”
Bosman was de spits en ook weer niet. Typisch Cruijff: een spits op de negen en een
spits op de tien. Bosman: “Ik werd steeds sterker en Marco had vaak wat, blessures,

O P Q R S T
Oranje Pelé Quotes Rijkaard, Frank Sigaretten Totaalvoetbal
Ook tijdens zijn debuut In veler ogen was de En un momente dado. ‘Krijg toch de kolere met Voordat in ’91 de diag- Met deze speelstijl,
in Oranje zette Johan, Braziliaan de beste Je gaat het pas zien je eeuwige gezeur’, Rijk- nose ‘aderverkalking’ waarbij het draait om
19 jaar, zijn naam op voetballer ter wereld. als je het door hebt. aards ontboezeming, gesteld werd, rookte JC pressie, balbezit, posi-
het scorebord (2-2 Totdat Messi met Over de scheef gaan. is lang vergeten en soms tachtig sigaretten tiespel en -wisselingen,
tegen Hongarije). In zijn Argentinië een WK wint, Elk nadeel hep zijn vergeven. Degradeerde per dag. Op advies van heersten coach Michels
tweede interland pakte staat voor Pelé ook de voordeel. Simpel is het met Sparta en tekende zijn artsen stopte Cruijff en sterspeler Cruijff
hij als eerste internatio- nummer twee vast: moeilijkst. Da’s logisch. vervolgens – op voor- en verving hij sjekkie met Ajax in Europa en
nal in de Oranje-historie ‘Cruijff was completer Johan Cruijff spreekt spraak van JC – bij… door een lolly, de be- met Oranje op het WK
een rode kaart. dan Maradona.’ zijn eigen taal. Barcelona. faamde chupachups. van ’74.

24 — MAGAZINE

018-025_Dossier Cruijff.indd 24 30/03/16 11:54


John Bosman: ‘Hij was zo
kritisch. Ik dacht wel eens: ik
kan er geen fluit meer van, ik
stop er maar mee’
U V
Uri Coronel
Als JC iets wil, dan wil hij
ook iets. En krijgt hij het
meestal ook. Uri Coro-
nel stapte eind 2011 op,
nadat Cruijff zich weer
met Ajax bemoeide en
het vertrek eiste van
bestuurders, commissa-
rissen en jeugdtrainers.
018-025_Dossier Cruijff.indd 25
HERINNERINGEN
Dick Schoenaker
Speelde bij Ajax op het middenveld toen Cruijff in 1981
terugkwam bij de club.
“Die rentree van Johan in 1981 tegen Haarlem vergeet ik
nooit meer. Het publiek mocht dan misschien in spanning
zitten of hij nog wel zo goed was, wij als spelers waren
dat niet. Hij had al een paar keer meegetraind met ons
en de klasse droop er vanaf. Fysiek kon hij het ook nog
prima aan. Dat bleek wel. In anderhalf seizoen met hem
werden we twee keer kampioen van Nederland. Johan
nam weliswaar direct de leiding maar hij was toch vooral
ook gewoon een van de zestien selectiespelers. Ik kreeg
als middenvelder veel met hem te maken. Hij was toch
natuurlijk direct aan het coachen. Het gaat bij hem vaak
om een stukkie naar rechts een stukkie naar links. Dat lijkt
onbelangrijk, maar dat is het niet.”
en scoorde niet meer. Ging hij naar Cruijff. En toen werd
het dus omgedraaid. Ik heb er flink van geprofiteerd, er
stonden altijd twee mensen op Marco en zo pikte ik mijn
goaltjes lekker mee. Hij kwam uit op 33, ik op 23. Meer
dan de helft van de hele productie. We hadden natuurlijk
schitterende voetballers op de flanken in die jaren.”
Bosman herinnert zich ook de mentale componenten
van de Cruijff-filosofie: “Hij zei: ‘Jullie kunnen de Europa
Cup winnen.’ We dachten: doe normaal joh. We kwamen
net uit de magere beginjaren ’80, we deden Europees
totaal niet mee. Maar hij bleef het roepen: ‘Jullie zijn
niks minder.’ En in 1987 was het al zover. Wij waren de
ziekte… Als hij ontbrak, deed ik het altijd goed en toen jonge jongens. Werden steeds beter, kwamen allemaal
hij weer eens terugkwam van een blessure, zette Cruijff in Oranje. Het klikte. Het leken wel schoolreisjes, die bui-
hem op tien, achter mij. Dat ging heel goed, maar Marco tenlandse wedstrijden onder Cruijff. Bij Johan was het:
werd opstandig. Hij moest voor zijn gevoel te veel lopen aan de bak, maar het ook leuk hebben.”
W X Y Z
Veertien West-Duitsland Xavi Yankees Zwembadaffaire
Na een liesblessure De zwarte pagina in de Xavi, Iniesta, Messi, Na een zakelijk fiasco ‘Cruijff, Sekt, nackte
stond Cruijff zijn num- vaderlandse voetbal- Neymar, Suárez cs. trok Cruijff naar the Mädchen und ein
mer 9 af aan Gerrie geschiedenis. Cruijff Dream Team 2.0 en Verenigde Staten om kühles Bad’, kopte Bild
Mühren; diens num- heerste, maar Gerd 3.0 inmiddels. De basis te cashen. Aanvankelijk voor de WK-finale van
mer 7 ontbrak in de Müller liet ons er in hiervoor legde Cruijff zou hij naar New York ’74. Vier jaar later miste
wasmand. JC trok het tuinen, frommelde twintig jaar geleden. gaan, de stad van de JC het WK in Argentinië.
reserveshirt met 14 aan. de droom van Oranje, Xavi: ‘Hij is verant- Yankees. Het werd In 2008 zei hij dat angst
Uit bijgeloof behield van misschien de hele woordelijk voor onze Los Angeles en later voor een kidnapping de
hij dat. wereld, in elkaar. topprestaties.’ Washington. reden daarvoor was.
25 — MAGAZINE
30/03/16 11:54
 26 — MAGAZINE

026-027_Het Debuut.indd 26 30/03/16 11:21

 HET DEBUUT

Al meteen
de baas
Tekst Rob Willemse Fotografie Hollandse Hoogte

Johan Cruijff debuteerde op 15 november 1964

in Groningen, waar Ajax met 3-1 van GVAV
verloor en Cruijff die ene Ajax-treffer scoorde.
Wedstrijdverslagen worden in 1964 nog niet
voorzien van opstellingen. De onderweg
genoemde namen zijn die van Swart, Pronk,
Muller, Keizer en de een paar maanden eerder
voor 250.000 gulden van GVAV overgenomen
Nuninga. En er is een 17-jarige debutant met
rugnummer acht, die een dag later op de
sportpagina’s Kruyff, De Kruijff, Kruijff of Cruyff
wordt genoemd. Tegenstander Martin Koeman
– vader van Ronald en Erwin – ziet een hem
onbekend mager mannetje met een grote mond
dat behoorlijk behendig blijkt en bij een 3-0 stand
het enige Ajax-doelpunt scoort, omdat Tonny van
Leeuwen een afstandsschot van Nuninga niet
klem kan krijgen. Van ongekend indrukwekkende
kwaliteiten en een schitterende toekomst wordt
nog geen melding gemaakt.
In het seizoen 1964/1965 is Ajax allesbehalve een
topteam. Die herfstzondag is het als dertiende
naar het noorden afgereisd en dat is ook de
positie waarop de club het seizoen afsluit. Voor
een basisplaats vindt Rinus Michels, die het twee
maanden na Cruijffs debuut overneemt van Vick
Buckingham, hem nog te iel. Cruijff komt tot tien
competitiewedstrijden en vier goals.
Overigens speelde Cruijff zijn allereerste
wedstrijd in het eerste van Ajax al op 24 oktober
1964; vriendschappelijk tegen Helmondia ’55,
met midvoor Lambert Kreekels (71 inmiddels,
topscorer aller tijden van Helmond Sport). Die
herinnert zich dat de 17-jarige al alle trekjes
vertoonde waardoor hij later beroemd zou
worden: “Ajax was met alle grote namen naar
Helmond gekomen: Nuninga, Keizer, Suurbier,
Beelden van Cruijffs Muller, Prins, Van Duivenbode. En één nog
eerste wedstrijd in onbekende: Cruijff. Maar die wees en gaf aan
Ajax 1 zijn er niet. hoe de anderen moesten lopen en wat ze fout
Maar de flitsende deden. Toen was al zichtbaar dat hij een geboren
jonge Cruijff werd al leider was en de baas, en ook ongekend goed. Op
snel een nauwelijks papier was hij aanvaller, maar hij liep overal, was
af te stoppen attrac- iedereen steeds een stapje voor en ontweek alle
tie op de Nederland- tackles. Vanaf die dag was ik groot fan. Oh ja, Ajax
se velden. won met 2-3. Cruijff heeft niet gescoord; ik wel.”

27 — MAGAZINE

026-027_Het Debuut.indd 27 30/03/16 11:21

 De doorbraak
1957 - 1969
Als kleuter van vier loopt Johan Cruijff al bij Ajax rond om
terreinknecht ‘Ome Henk’ te helpen. Op zijn tiende wordt hij
officieel lid. Vanaf dat moment gaat het snel met de nog schriele,
maar overduidelijk bovenmatig getalenteerde jongen.

28 — MAGAZINE

028-031_De doorbraak_JdJ.indd 28 30/03/16 12:41

 Begin jaren ’60: jongens als mannen, in pakken met
stropdassen. Met de A1 reist Cruijff (gehurkt, tweede
van links) af naar het Duitse Bielefeld.

29 — MAGAZINE

028-031_De doorbraak_JdJ.indd 29 30/03/16 12:41

 30 — MAGAZINE

028-031_De doorbraak_JdJ.indd 30 30/03/16 12:41

 HERINNERINGEN

Jan Wouters
Moest veel scepsis overwinnen toen Cruijff hem in 1986
van FC Utrecht naar Ajax haalde.

“Ik mocht als tienjarig jochie opblijven om Johan Cruijff

grote successen te zien vieren in de Europa Cup met Ajax.
Hij was een van mijn grote idolen. Samen met Willem
van Hanegem. Het was voor mij niet moeilijk om iemand
te kiezen die mij de prijs voor Voetballer van het Jaar in
1990 moest gaan uitreiken. Johan dus. Hij heeft mij alles
gegeven op voetbalgebied. En daaruit voortvloeiend ook
Eigenlijk speelt alles op sociaal-maatschappelijk gebied. Het eerste wat hij
Johan Cruijff rond me zei was dat ik niet goed stond als ik de bal aannam. Met
zijn zesde al zijn mijn rug naar het doel. Dat zijn van die dingen waar je later
eerste wedstrijdje enorm veel aan hebt. Als speler, maar zeker ook als trainer.
voor Ajax als het Er was scepsis over mijn komst naar Ajax, maar Johan ging
welpenelftal een pal achter me staan. De eerste drie maanden had ik het
spelertje tekortkomt moeilijk in Amsterdam maar Johan was zo eigenwijs om
en de toekijkende mij gewoon in de basis te laten staan. Ik heb hem eigenlijk
Cruijff mag meedoen. maar anderhalf jaar als trainer meegemaakt maar het
Hij doet bij Ajax later bericht van zijn overlijden voelde voor mij alsof er een
ook aan honkbal. familielid is doodgegaan.”
In 1961 wordt hij als
catcher met de honk-
balploeg kampioen
van Amsterdam. Na
zijn debuut in Ajax 1
(1964) maakt hij snel
faam. Twee jaar later
zijn de duels met
Liverpool (boven, op
weg naar Engeland)
de voorbode van
Europees succes. In
die tijd meldt ook
prins Bernard zich in
de Ajax-kleedkamer
(rechtsonder, 1967).

31 — MAGAZINE

028-031_De doorbraak_JdJ.indd 31 30/03/16 12:41

 Johan Cruijff en zijn
vrouw Danny in
1974 voor het huis
van Cruijffs schoon-
ouders.

32 — MAGAZINE

032-037_Een avond in Londen.indd 32 30/03/16 11:32

 Cruijff, de
familieman
Johan Cruijff was een genot om te interviewen.
Altijd spraakmakend, nooit saai en soms onnavolgbaar.
Herinneringen aan een wonderlijke avond met Cruijff
in Londen. “Als je in het verleden leeft, loop je in feite
achteruit. Begrijp je?”

O
Tekst Jan-Cees Butter p de ochtend van de dag van het
Fotografie Ajax Images, overlijden van Johan Cruijff word
Hollandse Hoogte ik gebeld door Ferenc van der
Vlies. Hij is, behalve een goede
vriend, ook de man achter het
schoenenmerk Cruyff. Ferenc,
net geland op Schiphol na een za-
kenreis in Azië, vertelt me, na de
gebruikelijke mannenpraat, dat het niet goed gaat met
Johan Cruijff. “Een paar dagen nog,” denkt hij. Ik val stil.
Wil het niet geloven. Want hoe kan dat nou? Een paar
weken eerder liep hij nog opgewekt over het racecircuit
van Barcelona, waar hij een kort praatje maakte met
Max Verstappen. Ook de pers stond hij te woord. Cruijff
was optimistisch over zijn strijd tegen longkanker. “Ik
sta met 2-0 voor in de eerste helft,” zei de Nummer 14.
“Nu komt het tweede gedeelte, hoe gaan we verder en
hoe kunnen we de boel met zo min mogelijk problemen
zo goed mogelijk controleren?” Een hoopvol bericht.
“Johan wilde altijd positief zijn. Dat was hij zijn hele
leven,” zei Ferenc nog. Dan hangen we op. Een uur later
piept mijn telefoon. Johan Cruijff is niet meer.

Zo normaal, zo toegankelijk
Ik heb Johan Cruijff twee keer mogen interviewen. De
eerste keer was in april 2010 in Londen, waar hij was ter
promotie van het schoenenmerk Cruyff. Mijn eerste her-
innering aan die wonderlijke avond? Zijn liefde voor zijn
vrouw Danny. Op de bovenste etage van het exclusieve
Shoreditch House, met uitzicht over Londen, haalde
Johan een glaasje witte wijn voor haar. Dat had hij ook
kunnen vragen aan een serveerster of iemand om zich
heen, maar nee, Cruijff liep zelf naar de bar en kwam
even later terug met een flinke bel wijn. Danny verloor
haar geliefde die avond geen moment uit het oog. Cruijff
ging van interview naar interview, werd voorgesteld aan
wat uitbaters van zijn schoenenmerk en moest elke keer
weer met iemand op de foto. Hij onderging het. En bleef
alsmaar vrolijk en opgewekt.

33 — MAGAZINE

032-037_Een avond in Londen.indd 33 30/03/16 11:32

 CRUIJFF, DE
FAMILIEMAN
Zelden was ik zo zenuwachtig geweest voor een inter-
view. Ik, bouwjaar 1981, had Johan Cruijff nooit live
zien voetballen, maar de beelden die ik later zag, waren
indrukwekkend. Zo soepel, zo verfijnd en toch ook zo
simpel. Althans, voor het oog. Cruijff maakte bovendien
veel los, merkte ik. Hij werd met magie omgeven. Alle
blikken waren op hem gericht. Maar wat ik destijds óók
opschreef in mijn notitieboekje: Cruijff is zo normaal.
Zo toegankelijk. Hij zou net zo goed je buurman kunnen
zijn, die op zaterdag zijn auto wast of de kliko op straat
zet, noteerde ik.
Als ik het interview met Johan Cruijff zes jaar later weer
eens teruglees, valt me vooral het begin op. Het gaat zo
(en is eerder verschenen in JFK Magazine):
Hoe is het voor u om ouder te worden?
“Iedereen wordt ouder. Ik heb daar geen enkel probleem
mee. Op bepaalde gebieden moet je een stapje terug doen,
en op bepaalde gebieden heb je het ook weer naar je zin.”
Waaraan merkt u dat u ouder wordt?
“Fysiek wordt het minder. Verder niet.”
Heeft u bijvoorbeeld moeite om ’s ochtends uit bed
te komen?
“Nee, totaal niet. Ik mag niet klagen, hoor. Ik kan nog al-
tijd de dingen doen die ik wil.”
Uw lichaam is altijd uw wapen geweest. Is het
daardoor moeilijker te accepteren dat u ouder
wordt?
“Als je in het verleden leeft, loop je in feite achteruit. Be-
grijp je? Ik kan niet meer dezelfde dingen doen als toen
ik twintig was. Als je dat accepteert, is het geen probleem
om ouder te worden.”
Is het voor u een geruststelling dat u straks zult
voortleven als legende?
“Dat zijn dingen waar ik helemaal niet mee bezig ben. Op
geen enkele manier. Als ik dood ben, ben ik er toch niet
meer, dus dan maakt het me niet uit hoe de mensen op
aarde zich me zullen herinneren.”
Maar u laat toch iets moois achter.
“Ja, en daar ben ik ook nog altijd mee bezig. Ondanks dat
ik niet meer voetbal, vind ik het fijn om op verschillende
gebieden nog aanwezig te zijn.”
Wanneer voelde u zich op uw sterkst?
“Als voetballer ben je op je sterkst tussen de 26 en 30,
omdat je dan zowel het verstand als de fysiek hebt. Als je
meer met verstand speelt, kun je nog ver komen. In het
laatste jaar van mijn voetbalcarrière heb ik bijvoorbeeld
maar één wedstrijd gemist. Ik had toen inzicht. Inzicht is
dan de compensatie ten opzichte van je fysiek.”
34 — MAGAZINE
032-037_Een avond in Londen.indd 34
HERINNERINGEN
Bryan Roy
Zette direct na het nieuws van het overlijden van Cruijff
een jeugdfoto van zichzelf met Cruijff op zijn Facebook
met de tekst: ‘I love you’.
“Niet Ajax heeft mij een platform gegeven om mijn
kwaliteiten aan de wereld te laten zien, maar Johan
Cruijff. Zo zie ik dat. Johan bedacht een dusdanig concept
voor aanvallers dat ik niet zoveel hoefde te lopen. Op die
manier kwam ik in het veld nog beter tot mijn recht. Als
ik ze nou allemaal zie lopen in de Eredivisie... Ik had dat
niet gered, vermoed ik. Dat kwam allemaal doordat Johan
zelf aanvaller is geweest en aanvallend dacht. Hij was ook
de beste in het brengen van jonge spelers. Toen hij mij
liet invallen, zei hij me dat ik alleen maar hoefde te doen
wat ik normaal ook deed. Alleen de leuke dingen dus. De
rest kwam later wel. Steeds gaf hij me een beetje meer
verantwoordelijkheid. Totdat ik uiteindelijk een volwas-
sen speler werd.”
Vooral dit zinnetje beklijft: “Als ik dood ben, ben ik er toch niet meer, dus dan maakt
het me niet uit hoe de mensen op aarde zich me zullen herinneren.” Zal hij dat echt
gemeend hebben? Cruijff moest eens weten; de schok die er door Nederland én
de rest van de wereld ging toen het nieuws bekend werd, de kranten die groots
uitpakten met het nieuws over zijn overlijden, de bloemenzee in Betondorp, de
staande ovatie voor hem in de veertiende minuut tijdens Nederland-Frankrijk, de
mensenmassa’s in de Amsterdam Arena en Camp Nou om hem een laatste groet te
brengen. Zal hem dat echt niet uitmaken? Het is onvoorstelbaar. Je zou het liefst
naar buiten lopen en naar de hemel schreeuwen: Johan, zie je hoe groot je bent!?
Cruijff liet ons trots zijn op Nederland. Dat voelde ik ook toen ik, tijdens mijn studie
Italiaans aan de Universiteit van Siena, besloot om met de bus (type: bejaardenbus)
een dagje naar Florence te gaan. Achter het stuur zat een krasse Italiaan, die drie
dingen tegelijk kon: zijn bus met een duizelingwekkende vaart door de Toscaanse
heuvels sturen (iets wat ik met het zweet in m’n handen gadesloeg), een sjekkie
rollen en hartstochtelijk vertellen over het Nederlands elftal van ’74. Moeiteloos
dreunde hij de opstelling op: Jongbloed, Suurbier, Rijsbergen, Haan, Krol, Jansen,
Neeskens, Van Hanegem, Rep, Cruijff, Rensenbrink. Vooral bij Cruijff (uitgesproken
Je zou het liefst naar buiten
lopen en naar de hemel
schreeuwen: Johan, zie je hoe
groot je bent!?
30/03/16 11:32
 Anderhalf jaar
nadat ze elkaar
op de bruiloft van
Piet Keizer hebben
leren kennen, treden
Johan en Danny op
2 december 1968
met elkaar in het
huwelijk.

35 — MAGAZINE

032-037_Een avond in Londen.indd 35 30/03/16 11:32


als ‘Kroeijff’) naderde de adoratie zijn hoogtepunt. De
handen gingen zelfs even van het stuur af. Enfin, ik was
blij dat we heelhuids Florence bereikten. Over die stad
hoorde ik later eens een vermakelijke anekdote van Fe-
renc. Samen met Cruijff bezocht hij ooit de Pitti Uomo,
de jaarlijkse modebeurs in Florence, waar Cruijff moest
zijn ter promotie van Cruyff. Toen ze ’s avonds met een
taxi naar het hotel reden, was de taxichauffeur de weg
kwijt. Cruijff, gezeten op de bijrijdersstoel, legde in
woord en gebaar uit hoe de chauffeur moest rijden, alsof
hij al jaren in Florence woonde. Toen Ferenc bij het uit-
stappen vroeg of Cruijff wel eens eerder in Florence was
geweest, zei hij: “Nee, maar je moet gewoon een beetje
logisch nadenken.” Ferenc bleef verbouwereerd achter.
Enfin, terug naar het interview met Cruijff in Londen. In
mijn herinnering las ik ter voorbereiding alles wat los en
vast zat over El Salvador. Alles met de bedoeling om het
‘ultieme’ Cruijff-interview te maken. Hoogdravend na-
tuurlijk. Irreëel. En misschien ook wel ongepast, omdat
Cruijff vooral zijn schoenenlijn onder de aandacht wilde
brengen. Maar ik deed toch een poging om te graven in
de zielenroerselen van Cruijff. Uit het interview:
Bent u gelukkig?
“Ja, ik heb het uitstekend naar m’n zin.”
Wat maakt het dat u zo gelukkig bent?
“Ik doe niemand kwaad. En ik ondersteun iemand die
met hart en ziel aan mijn schoenen werkt. Wat is er
mooier?”
36 — MAGAZINE
032-037_Een avond in Londen.indd 36
HERINNERINGEN
Richard Witschge
Debuteerde onder trainer Johan Cruijff in het eerste
van Ajax, later haalde Cruijff hem naar FC Barcelona.
“Mijn mooiste herinnering blijft nog steeds een van de
eerste dingen die hij me toeschreeuwde. Hij zei: ‘Witschge
warmlopen.’ Ik was zeventien en groen als gras. Daarna zei
hij me: ‘Ga lekker voetballen.’ Precies op een manier waar-
door je vertrouwen kreeg. Waardoor je het niet ineens
eng vond om een wedstrijd in het eerste te spelen, voor
de trainer ook die je de beste speler van de wereld vindt.
Eentje die je idool is. Niet dat hij niet hard kon zijn. Toen ik
een keer trainde in het verkeerde trainingspak liet hij me
bij het tweede fluiten in Den Bosch. Ik zie de bus van het
eerste nog wegrijden, met Johan zwaaiend voor het raam.
Later haalde Johan mij naar Barcelona. Daar ben ik hem
dankbaar voor. Ik ging voor het eerst in het buitenland
wonen maar hij heeft me fantastisch opgevangen. Hij
heeft zelfs nog geholpen met de verhuizing. Johan droeg
dozen en haalde broodjes. Hij wist ook precies te vertellen
welke dozen waarheen moesten. Met hem en Danny en
ook met Bartina en Ronald Koeman gingen we geregeld
uit eten. Johan kon de relatie die we privé hadden goed
scheiden van onze zakelijke band.”
U bent altijd samen gebleven met uw vrouw. Is zij het kompas in uw leven
geweest?
“Ja, altijd…”
Want? Achter een sterke man staat ook een sterke vrouw?
“Dat kan ook niet anders.”
Zou u zonder haar niet zo groot zijn geworden?
“Nee, dat had moeilijk geweest. In ieder geval zou ik niet zo standvastig zijn ge-
weest. Dat is de basis.”
Bent u trots op uw zoon Jordi?
“Ja, wat hij heeft gedaan, is heel moeilijk. Als hij een goede wedstrijd speelde, leek
hij op mij, en als hij een slechte wedstrijd had gespeeld, leek hij op zijn moeder. In
de kleedkamer had hij ook een moeilijke positie. Als speler heb je het recht om op
de trainer te kankeren, maar bij Barcelona was de trainer wel zijn vader. Dat zijn
moeilijke dingen. Maar dat heeft hem wel sterk gemaakt.”
Zegt u tegen uw zoon dat u trots op hem bent?
“Ja, natuurlijk. We hebben een hele mooie vader-zoonrelatie. Als iemand zo over-
eind blijft, vind ik dat prachtig om te zien.”
Welke waarden heeft u uw kinderen meegegeven?
“Ik was veel weg, maar ik heb geprobeerd ze normen en waarden mee te geven. Een
goede studie, een goede opvoeding en daarna moet je het maar afwachten als ouders.”
30/03/16 11:32
 Johan & Jordi (op
8-jarige leeftijd).
‘We hebben een
hele mooie vader-
zoonrelatie,’ zei
senior een paar jaar
geleden.

Had u niet liever gehad dat uw zoon met een andere
achternaam op de wereld was gekomen?
“Dat heeft z’n voordelen en z’n nadelen. Het is nu een-
maal zo, en dus is het zinloos om daar verder over door
te gaan. We doen het toch niet meer over. Het is zo.”
Cruijff gaf met duwen en trekken wat weg over zijn pri-
véleven. Het oogt misschien wat geforceerd, maar goed,
hoe beknopt ook, zijn liefde voor zijn gezin was intens en
hartverwarmend. Voor mij zat het besloten in zijn dienst-
baarheid richting Danny.
dat er bedoelingen zijn die we niet kunnen controleren. Het zijn dingen die niet
zozeer met je vak of verstand te maken hebben, maar als ik naar mezelf kijk: soms
word ik wakker en neem ik een beslissing. En waarom? Gewoon, op gevoel, omdat
ik dat doe.”
Even later kwamen we te spreken over wat hij heeft geleerd in het leven. Cruijff:
“Mijn belangrijkste levensles is: probeer bij alles wat je doet honderd procent te ge-
ven. Dan heb je altijd het respect van iedereen over de hele wereld. Meer dan hon-
derd procent bestaat namelijk niet. Als je honderd procent geeft, op welke manier
dan ook, mag je fouten maken. En als je een fout maakt, betekent het dat je ervan
geleerd hebt – en dús ben je beter geworden. Eigenlijk is een fout maken de beste
manier om jezelf te verbeteren.”

Op gevoel Het is een levensles voor ons allemaal; doe alles wat je doet voor de volle honderd
Twee jaar later, vlak voor het EK van 2012, interviewde ik procent. En wees niet bang om te falen.
Cruijff weer. Dit keer in het Olympisch Stadion van Am-
sterdam, waar hij dag ervoor in de weer is geweest voor
de Cruyff Foundation. Ook dan zegt hij mooie woorden,
zie ik, als ik het interview er nog eens bij pak. Bijvoor-
beeld over zijn vader, die aan een hartaanval overleed

Soms word ik wakker en

toen Cruijff twaalf jaar oud was. Hoewel het onmisken-
baar een litteken op zijn ziel was, wenste Cruijff er niet te

neem ik een beslissing. En

dramatisch over te doen. “Ik denk wel dat hij er op één of
andere manier bij is geweest,” zei hij na een korte stilte,

waarom? Gewoon, op gevoel,

waarbij zijn ogen even op het tafelblad bleven rusten. “Ik
denk ook dat hij me onbewust advies heeft gegeven. Als

omdat ik dat doe.

je informatie van boven vraagt, krijg je het. Ik ben gelo-
vig, zeker, maar ik ga niet naar de kerk. Ik geloof absoluut

37 — MAGAZINE

032-037_Een avond in Londen.indd 37 30/03/16 11:32

 De gouden
jaren
1970 - 1974
In 1969 verliezen Ajax en Cruijff de eerste Europa Cup I-finale nog
van AC Milan, maar vanaf 1971 heerst de ploeg in Europa. Ajax
grossiert in titels en Europese bekers en Cruijff groeit uit tot een
absolute wereldster.

38 — MAGAZINE

038-041_De Gouden Jaren_JdJ.indd 38 30/03/16 12:40

 Wembley, 2 juni
1971: Ajax en Cruijff
winnen de eerste
Europa Cup I, door
Panathinaikos met
2-0 te kloppen.

39 — MAGAZINE

038-041_De Gouden Jaren_JdJ.indd 39 30/03/16 12:40

 40 — MAGAZINE

038-041_De Gouden Jaren_JdJ.indd 40 30/03/16 12:40

 HERINNERINGEN

Peter Boeve
Won met Johan Cruijff als trainer de Europa Cup II in
1987.

“Dat Johan bij mijn bruiloft was op 2 december 1983 vond

ik heel bijzonder. Ik kwam er later achter dat op die dag juist
zijn eigen trouwdag met Danny was. Dat maakte het voor
mij nog unieker. Dat hij er was, tekent de persoon Johan,
die zeker niet alleen maar aan zichzelf dacht. Ook al is hij
dan de grootste voetballer ter wereld geweest. Ik vind dat
dat nog het beste uitkomt in de Johan Cruyff Foundation.
Hoe hij zich daarvoor inzette, dat vind ik iets heel moois.
Ik ben zo blij dat mijn conflict met hem is uitgepraat. Voor
Ajax domineert het hem ging ik door muren. Dus toen ik tijdens een Europa
Europese voetbal Cup-wedstrijd een hoek in mijn ribben kreeg, speelde ik
en wordt in 1972 door. Ook omdat Johan zei dat ik niet zo moest zeiken. Ik
ook de beste van bleek een ingeklapte long te hebben en deed daar later
de wereld na winst mijn beklag over. Dat kwam in de pers. Ik had het natuurlijk
op Independiente. rechtstreeks tegen Johan moeten zeggen. Toen hij als trai-
Onderweg naar ner van Barcelona eens in Nederland was, heb ik het goed
Buenos Aires gooien kunnen maken met hem. Dat heeft me veel goed gedaan.”
de Ajacieden op de
Azoren de spieren
nog even los op
de landingsbaan
(linkerpagina). In
het vliegtuig is zelfs
een massageruimte
(rechts). Cruijff
is dé vedette van
het internationale
voetbal. Alleen
goud op het WK ’74
ontbreekt, maar toch
wordt hij met Oranje
door koningin Juliana
onthaald op paleis
Soestdijk (onder).

41 — MAGAZINE

038-041_De Gouden Jaren_JdJ.indd 41 30/03/16 12:40

 Zijn mooiste
wedstrijden
Van Groningen tot Madrid, overal schitterde Cruijff

De beroemdste Nederlander van de moderne vaderlandse

geschiedenis was en is de Rembrandt onder de
voetballers. Johan Cruijff zette onder veel van zijn
wedstrijden zijn eigen handtekening. Wie hem ooit
zag spelen, is een bevoorrecht mens. Een greep uit zijn
onsterfelijke oeuvre.
Tekst Rob Willemse
Fotografie Ajax Images, ANP Photo, Hollandse Hoogte

42 — MAGAZINE

042-047_De Wedstrijden.indd 42 30/03/16 11:33

 ZIJN MOOISTE
WEDSTRIJDEN

Ajax - Liverpool 5:1

7 DECEMBER 1966
Op de site van het tv-programma Andere Tijden staat:
het is de favoriete wedstrijd van Johan Cruijff. Over die
‘mistwedstrijd’ – tegen de Engelse grootmacht Liverpool, in
die jaren een soort David tegen Goliath – zegt Cruijff in de
bijbehorende Andere Tijden-uitzending: “Dat is het begin
geweest van het Nederlandse voetbal. Het was een van de
allereerste grote overwinningen van een Nederlandse voet-
balclub. Drie jaar later speelde Ajax zijn eerste Europa Cup-
finale en het jaar daarop won Feyenoord hem. Het is dus
de eerste aanloop geweest.” Opmerkelijk: Ajax-supporters
die na afloop ‘hand in hand kameraden, hand in hand, voor
Ajax één, geen woorden maar daden, leve Ajax één’ zingen.
De return eindigt in 2-2 (Cruijff bracht Ajax tweemaal op
voorsprong). In Andere Tijden concludeert hij: “Dat was de
doorbraak. Toen ging de Nederlandse deur open.”

43 — MAGAZINE

042-047_De Wedstrijden.indd 43 30/03/16 11:34

 Ajax - PSV 1:0
30 OKTOBER 1970
Het is de wedstrijd waarin Johan Cruijff voor het eerst met
rugnummer 14 speelt. De oorzaak ligt bij materiaalman
‘Ome Jan’, die is vergeten om het shirt van Gerrie Mühren
(met nummer 7) in de mand met gewassen spullen te leg-
gen. Cruijff, net teruggekeerd van een blessure, zegt tegen
Mühren dat die dan maar zijn shirt met nummer 9 moet
pakken. Zelf pakt hij, zonder bewuste reden, een shirt met
nummer 14. Ajax wint en daarom vindt Cruijff dat Gerrie
Mühren nummer 9 maar moet houden en wil hij zelf best
verder als ‘nummer 14’. Ajax blijft daarna tien wedstrijden
ongeslagen en Cruijff blijft voor eeuwig Nummer 14.

Benfica - Ajax 1:3

19 FEBRUARI 1969
In het Olympisch Stadion heeft Ajax een volledig onver-
wachte draai om de oren gehad van het ervaren Benfica.
Sneeuw en kou zouden op een niet geringe manier in
het voordeel van de thuisploeg hebben moeten spelen,
maar de gasten keren volkomen verdiend met een veilig
lijkende 1-3 terug naar Portugal. De wedstrijd in Lissabon
zal niet meer dan een formaliteit worden, wordt ook bij
de NTS (voorloper van de NOS) gedacht. Zo missen alle
thuisgebleven fans een onverwacht mirakel. Onder leiding
van – volgens de paar aanwezige Nederlanders – ‘een
zeldzaam geniale Cruijff’ wordt Benfica vastgezet en dolge-
draaid. Nadat Inge Danielsson in de negende minuut Ajax’
openingstreffer heeft gemaakt, zorgt Johan Cruijff ervoor
dat Ajax na 32 minuten op 0-3 staat. De wedstrijd eindigt
in 1-3. Via een – gewonnen - beslissingswedstrijd en het
Tsjechoslowaakse Spartak Trnava bereikt Ajax de finale.
Daarin is AC Milan te sterk.
Ajax - Internazionale 2:0
31 MEI 1972, FINALE EUROPA CUP I
Het is de derde Europa Cup I-finale – en de tweede gewonnen – van Ajax en van Cruijff.
Deze wordt in de Rotterdamse Kuip gespeeld en Cruijff wordt bewaakt door het bijter-
tje Oriali. Die volgt zijn opponent op de millimeter en schopt naar alles wat beweegt.
Maar Cruijff bewijst weer eens hoe onnavolgbaar hij kan slalommen langs meedogen-
loze verdedigers en hoe hij hun vlijmscherpe tackles van achteren weet te ontwijken;
alsof hij ogen in zijn achterhoofd heeft. Ook scoort Cruijff beide Ajax-doelpunten. De
eerste met dank aan doelman Ivano Bordon en Giacinto Facchetti, die elkaar bij een
voorzet in de weg lopen, waarna de bal voor Cruijffs voeten ploft. De tweede is een
fraaie kopbal waarbij hij opspringt tussen een klein legertje Italianen. En dat van de ster
die zegt dat hij maar één gebrek heeft als voetballer: niet kunnen koppen.

Leven en werk 1947

Hendrik Johannes Cruijff
1964
Op 15 november van
1966
Op 15 mei wordt Cruijff

van een Hollands wordt op 25 april geboren in

het Burgerziekenhuis in de
dat jaar maakt Cruijff op
zeventienjarige leeftijd zijn
voor het eerst kampioen
van Nederland met Ajax

fenomeen Linnaeusstraat in Amster-

dam als tweede zoon van
Hermanus Cornelis Cruijff
Een greep uit de bijna ontelbare en Petronella Bernarda
hoogtepunten uit het leven en de Draaijer. Ze wonen in Be-
voetbalcarrière van Johan Cruijff. tondorp, vlak bij De Meer.
debuut in het eerste elftal
van Ajax in Groningen tegen
GVAV. Hij maakt ook direct
zijn eerste doelpunt voor
de Amsterdammers. Ajax
verliest wel met 3-1.
na de 2-0 uitwinst op FC
Twente. Enkele maanden
later maakt Cruijff zijn
debuut voor Oranje tegen
Hongarije (2-2). Hij scoort
direct een doelpunt.

44 — MAGAZINE

042-047_De Wedstrijden.indd 44 30/03/16 11:34

 HERINNERINGEN

Keje Molenaar
Werd samen met Cruijff kampioen van Nederland in
1982 en 1983. Hij was ook trouwe bondgenoot bij de
ontketening van de Fluwelen Revolutie in 2010.

“Johan was een Che Guevara. Een revolutionair. In alles.

Real Madrid - FC Barcelona 0:5
17 FEBRUARI 1974
Die dag staan zowel de geplande geboorte van Danny’s en
Johans zoon, Jordi, als ook Real Madrid-Barcelona op het
programma. De aanstaande ouders besluiten – mede op
verzoek van toenmalig Barça-trainer Rinus Michels – tot
een keizersnee, een week eerder, zodat Johan in het Esta-
dio Santiago Bernabéu kan aantreden. Zijn aanwezigheid
is dringend gewenst, want de Koninklijke mag zich – met
diverse bijbehorende privileges – verheugen in de steun
van dictator Franco. Aan de hand van een excellerende
Cruijff, die ook eenmaal scoort, vernedert Barcelona de
grote rivaal met 0-5. In de documentaire En un momento
dado van Ramón Gieling legt een Catalaanse cruiseschip-
manager snikkend uit wat die 0-5 en Cruijff betekenden
voor het zelfbewustzijn van de Catalanen in een tijd dat
hun taal en cultuur op last van het federale gezag in Madrid
verboden waren. “Nog steeds hebben we hem niet vol-
doende bedankt voor wat hij voor Catalunya heeft gedaan.
Hij gaf ons onze trots terug. Hij was een sensatie. Nooit heb
ik meer van voetbal genoten dan in de tijd dat Cruijff hier
speelde. En het mooiste dat hij ons gegeven heeft, was de
0-5 winst op Real Madrid. Stel je voor! Bij elk doelpunt heb
ik gehuild van vreugde. En we schreeuwden: Cruijff, Barça!”
Snotterend en met natte ogen: “We hadden die klootzak-
ken van Madrid een pak slaag gegeven. Catalunya had de
federale regering in Madrid verslagen: 0-5! Dankzij Cruijff,
de redder van Catalunya.”
Maar ook een gewone man die Jan met de pet veel interes-
santer vond dan al die voetbalbobo’s. Ik vergeet nooit meer
een vriendschappelijk toernooi op de Nederlandse Antillen.
We speelden met Ajax wedstrijden op Curaçao en Bonaire
en ook in Paramaribo tegen het Surinaamse elftal. Heel de
Cruijff als redder van stad was uitgelopen. Ook omdat we met jongens als Frank
Barcelona en Cata- Rijkaard en Gerald Vanenburg speelden, die hebben Suri-
lonië. De 5-0 zege naamse roots. De jongen die ervoor moest zorgen dat Johan
in Madrid in 1974 werd uitgeschakeld nam zijn taak nogal serieus. Johan kon
was een ongekende geen meter bewegen of die man zat ‘m in zijn nek. Daarop
sensatie. besloot Johan naast de trainer van de tegenpartij op de
bank te gaan zitten. En wat denk je? Die mandekker ging er
gewoon naast zitten! Johan vond: laten we gewoon gaan
voetballen. Want daar ging het hem om: een doelpunt meer
maken dan de tegenstander. Ook typisch Johan: na afloop in
de verzengende hitte gingen we handtekeningen uitdelen.
Toen iedereen in de bus zonder airco zat, was Johan nóg
bezig. Hij ging iedereen af. Zo is hij. Hij liet niemand staan.”
Ajax - FC Amsterdam 6:1
19 AUGUSTUS 1973
Het gerucht ging al een tijdje: Cruijff gaat vertrekken bij Ajax. Omdat meerdere spelers
zich geërgerd zouden hebben aan zijn al te gekoesterde vedettestatus, had aanvoerder
Cruijff zijn band bij een stemming verloren aan Piet Keizer. Dat is niet iets waar Cruijff
zich zo maar bij neerlegt. Hij is gekrenkt, in zijn eer aangetast en het niet geringe salaris
dat hij bij Barcelona kan verdienen, is een extra motivatie om op te stappen. Op 19
augustus 1973 speelt hij – voorlopig althans – zijn laatste wedstrijd voor Ajax en stroomt
De Meer vol met bewonderaars die hem nog eenmaal willen zien spelen. Ajax wint met
6-1, onder meer door een treffer van de man die later als El Salvador door het leven
zal gaan. Bij het betreden van het veld is hij nog als ‘verrader’ uitgefloten, maar bij zijn
wissel in de tweede helft klinkt een dankbaar applaus. Dat zegt alles over zijn optreden
bij zijn eerste afscheid van Ajax.

1967 1969 1971 1972 1973

Het aandeel van Cruijff in
de tweede achtereenvol-
gende landstitel van Ajax is
groot. Cruijff wordt met 33
competitiegoals topscorer
van Nederland. Hij wordt in
dat jaar ook voor het eerst
uitgeroepen tot Nederlands
Voetballer van het Jaar.
Met Ajax bereikt Cruijff
voor het eerst de finale van
het Europa Cup I-toernooi.
In Madrid loopt de eerste
grote finale van een Neder-
landse club echter uit op
een deceptie: het Italiaanse
AC Milan is met 4-1 te sterk
voor de Amsterdammers.
Op 2 juni wint Ajax met
Johan Cruijff in de gelede-
ren de tweede Europa Cup
I- finale in de clubhistorie
wel. Op het heilige gras van
Wembley klopt Ajax het
Griekse Panathinaikos met
2-0, door doelpunten van
Dick van Dijk en Arie Haan.
Eindelijk is er dan een
hoofdrol voor Cruijff in de
eindstrijd van Europa's be-
langrijkste clubtoernooi. Op
31 mei wint Ajax door twee
doelpunten van Cruijff in
Rotterdam de Europa Cup
I-finale van het Italiaanse
Internazionale.
Ajax en Cruijff winnen de
derde Europa Cup I op rij.
Een paar maanden later is
de breuk met Ajax een feit
als spelers in De Lutte voor
Piet Keizer stemmen als de
nieuwe aanvoerder. Op 23
oktober debuteert Cruijff
voor FC Barcelona.

45 — MAGAZINE

042-047_De Wedstrijden.indd 45 30/03/16 11:34

 HERINNERINGEN

Eddy Pieters
Graafland
Ploeggenoot van Johan Cruijff bij Oranje maar ook te-
genstander als doelman van Feyenoord.

“Ik bedacht me laatst. Johan was 68, ik ben 82. Dat scheelt
14 jaar. Het feit dat Johan wist hoe mijn vrouw heette
en dat hij telkens vroeg hoe het met haar ging, zegt iets
over de goede band die we met elkaar hadden. Ook al
waren we dan vaak opponenten. Feyenoord-Ajax, dat was
natuurlijk de wedstrijd van het jaar. Ik keepte op gevoel,
hij voetbalde op gevoel. Ik had er wel eens wedstrijden bij
waarin ik niets te doen had. Dat ik na de wedstrijd nog een
potje kon tennissen. Dat was na wedstrijden tegen Johan
natuurlijk niet het geval. Hij was onberekenbaar. Kon links-
én rechtsom passeren. Net zo makkelijk. En dus ook net
zo makkelijk aan beide kanten die bal op het doel schieten
waar ik in stond.”

Het hele WK ’74

15 JUNI – 7 JULI 1974
Eén wedstrijd van dit toernooi er uit pikken zou het door
Johan Cruijff gedirigeerde Nederlands elftal tekort doen.
Het Hollandse totaalvoetbal overtuigt en imponeert het
hele toernooi in West-Duitsland en wordt tot in de verste
uithoeken van de wereldbol geroemd en bewonderd.
Een mengeling van Ajacieden (Europa Cup I-winnaars in
1971, ’72 en ’73), aangevuld met een aantal Feyenoorders
(Europa Cup I-winnaars in 1970), Anderlecht-vedette Rob
Rensenbrink en FC Amsterdam-doelman Jan Jongbloed
brengt alle voetballiefhebbers in vervoering. Nummer 14 is
baas op het veld, blinkt uit, laat ploeggenoten beter spelen
en scoort (twee keer tegen Argentinië: 4-0, en eenmaal
tegen Brazilië: 2-0). Hoeveel angst hij tegenstanders heeft
ingeboezemd, blijkt in de aanvangsminuut van de finale.
Geen Duitser durft de richting doel dribbelende Nederlan-
der aan te pakken. Pas voorbij de zestienmeterlijn komt er
een tackle. Strafschop, 1-0! De rest is geschiedenis.

1978 1980 1982 1984 1987

Cruijff wil een punt zetten
achter zijn carrière. Zijn
afscheidswedstrijd in het
Olympisch Stadion met Ajax
tegen Bayern München
gaat met liefst 8-0 verloren.
Eerder al had hij afgezegd
voor het WK van dat jaar in
Argentinië.
Op 30 november daalt
Cruijff, die dan technisch
adviseur is, van de tribune
af naar de bank van Ajax
om het elftal van trainer
Leo Beenhakker van een 1-3
achterstand naar een 5-3
overwinning op FC Twente
te coachen.
Jesper Olsen en Johan
Cruijff nemen op 5 de-
cember een legendarische
strafschop in tweeën tegen
Helmond Sport. In februari
dit jaar eren Lionel Messi en
Luis Suárez de zieke Cruijff
door tegen Celta de Vigo
hetzelfde te doen.
Na een conflict met het
Ajax-bestuur is Cruijff
vertrokken naar Feyenoord.
Met de aartsrivaal wordt hij
kampioen van Nederland
en wint hij de KNVB Beker.
De dubbel vormt het defini-
tieve afscheid van Cruijff als
voetballer.
Als trainer van Ajax boekt
Cruijff zijn eerste internatio-
nale succes. Zijn ploeg weet
in de finale van de Europa
Cup II Lokomotiv Leipzig
te verslaan (1-0, doelpunt
Marco van Basten). Het jaar
erop wordt hij trainer van
FC Barcelona.

46 — MAGAZINE

042-047_De Wedstrijden.indd 46 30/03/16 11:34

 Ajax - Haarlem 4:1
6 DECEMBER 1981
De terugkeer van Johan Cruijff bij de club waar hij is begon-
nen en die hij groot heeft gemaakt – en die hem andersom
ook groot maakte – zorgt vooraf voor hooggespannen ver-
wachtingen. En die worden waargemaakt, waarvoor maar
één persoon verantwoordelijk is. Het duel is 21 minuten
onderweg en buiten staat nog een flink aantal nieuwsgieri-
gen in de rij bij de kaartverkooploketten van De Meer. Tot
in lengte van jaren, van decennia, zullen zij spijt hebben
dat ze op deze zondag niet eerder van huis zijn vertrokken.
Want wat zij dan niet hadden hoeven missen, is de weer-
galoze actie van Johan Cruijff: Martin Haar passeren, diens
tackle ontwijken en daarna – op gevoel en zonder te kijken
– de bal in het doel lobben. Cruijff weet dat Edward Metgod
getraind wordt door Jan Jongbloed, van wie bekend is dat
hij graag wat verder voor zijn doel keepte. Dus weet Cruijff
ook dat er ruimte is om de bal over de Haarlem-doelman te
scheppen. Da’s logisch. Bekerfinale 1983
Ajax - NEC 3:1
10 MEI 1983

NEC - Ajax 1:3

1990
Voor het WK 1990 vertrekt
bondscoach Thijs Libregts
bij het Nederlands elftal.
Hoewel de selectie voor de
komst van Cruijff is, wordt
niet hij maar Leo Beenhak-
ker bondscoach van Euro-
pees kampioen Nederland
op het WK in Italië.
1992
Bij FC Barcelona formeert
Cruijff een spectaculair, al-
tijd aanvallend Dream Team.
Dat komt op Wembley
tot een hoogtepunt als de
ploeg de eerste Europa Cup
I in de clubgeschiedenis
wint door in de finale Samp-
doria te verslaan (1-0).
2008
Erelid Cruijff keert voor
twee weken terug bij Ajax
als hij zijn plan ontvouwt om
de gehele jeugdopleiding
van de club te renoveren.
Die zogenoemde Fluwelen
Revolutie zou er pas twee
jaar later daadwerkelijk
komen.
17 MEI 1983
Deze laatste wedstrijden van Cruijff als Ajacied appeleren
meer aan zijn strijd met het Ajax-bestuur dan die op het
veld met NEC. De bekerfinale wordt in 1983 als thuis- en
uitwedstrijd gespeeld. In De Meer wint Ajax, met een
geschorste Cruijff op de tribune, met 3-1. Een week later
zegevieren de Amsterdammers in de Nijmeegse Goffert,
onder meer door een scorende Cruijff, met dezelfde cijfers.
Na de eerste wedstrijd in Amsterdam heeft voorzitter Ton
Harmsen bekend gemaakt dat de landskampioen en latere
bekerwinnaar niet verder wil met Cruijff: te oud, te duur en
sfeerverziekend. Als reactie vertrekt hij naar Feyenoord,
dat hij in zijn ultieme, zoetste wraak aan de dubbel helpt.

47 — MAGAZINE

042-047_De Wedstrijden.indd 47 30/03/16 12:02

 ‘Da’s logisch’
Cruijff de taalvirtuoos
Wereldberoemd om zijn legendarische one-liners is hij
ook, Johan Cruijff. Vaak verhaspeld, in enigszins krom
Nederlands, maar voor de goede verstaander toch
logisch. Want: ‘Je gaat het pas zien als je het door hebt.’
Samenstelling: Martin van Zaanen

‘Je moet schieten, anders

‘De punten moeten
daar op de i gezet

kun je niet scoren’

worden waar ze
horen’

‘Voetbal is simpel. Het

‘Als ik thuiskom van
een televisie-analyse

is alleen moeilijk om
vraagt mijn vrouw:
wat heb je gezegd?

simpel te voetballen’
Dan zeg ik: al sla je
me dood’

‘Ik maak zelden ‘Vaak moet er iets

fouten, want ik gebeuren voordat
heb moeite me er iets gebeurt’
te vergissen’ ‘Je kunt beter ten ‘Ik heb een vre-
onder gaan met selijke hekel aan ie-
‘Ik heb nog nooit een je eigen visie dan mand die beweegt,
zak geld een goal zien met de visie van maar niet weet
maken’ een ander’ waar naartoe’

‘Ik spreek beter Spaans dan welke

Nederlander dan ook, maar slechter
Spaans dan welke Spanjaard dan ook’
‘Je kunt niet met twee spitsen spelen, want ‘Toeval is
logisch’
dan krijg je oneven getallen en kan een
elftal nooit functioneren’

48 — MAGAZINE

048-049_Taalvirtuoos_JdJ.indd 48 30/03/16 11:30

 ‘Als je niet kan winnen, moet je
zorgen dat je niet verliest’

‘Als je een ‘Als je sneller wilt spelen

kun je wel harder lopen
‘Ik hou van
werken, zolang
het werken is
speler
maar in wezen bepaalt de
bal de snelheid van het spel’ waar ik van hou’

niet dekt,
kan hij ‘Als wij de bal hebben
ook niet kunnen hun niet scoren’
uit de ‘Wat heb je nou
dekking
‘Tactiek is niet je man
liever? Eén goed uitschakelen of zo. Nee,
11-tal of 11 goede
lopen’
het is weten waar je mee
1-tallen?’ bezig bent’

‘We zijn op zoek gegaan naar ‘Italianen kennen

niet van je winnen,
de overwinning en dan kom
je hem vanzelf tegen’

maar je ken wel

van ze verliezen’
‘Je kan ook goed spelen
zonder een bal te raken’

‘In zekere zin ben ik waarschijnlijk

onsterfelijk’
‘De bal ineens spelen
vraagt meer techniek
‘Wij hebben het
dan hem 2000 keer
hooghouden’
uitstekend gedaan,
simpelweg omdat
‘Je moet een gat voor je laten
vallen en er dan zelf inlopen’ we niet beter konden’
‘Als iedereen zijn ‘Voetbal speel je met
het hoofd, want de bal is
taak doet speel je vlugger dan de benen’

op zijn minst gelijk’ ‘Als je vernieuwend bent,

heb je vaak conflicten’

‘Vaak komen ze er later

achter dat ik gelijk heb gehad’
49 — MAGAZINE

048-049_Taalvirtuoos_JdJ.indd 49 30/03/16 11:30

 Ieders
jeugdheld
Johan Cruijff was het jeugdidool van generaties. Ook nu nog,
zo bleek bijvoorbeeld uit de grote hoeveelheid jongeren
die hem hun eigen laatste groet brachten tijdens Nederland
– Frankrijk vorige week in de Arena. Dat begon allemaal
halverwege de jaren zestig, toen Cruijff – zelf nog een
jongen eigenlijk – zijn stormachtige entree bij Ajax en in het
Nederlandse voetbal maakte.
Tekst David Endt Fotografie Ajax Images

50 — MAGAZINE

050-055_Ieders jeugdheld.indd 50 30/03/16 11:29

 51 — MAGAZINE

050-055_Ieders jeugdheld.indd 51 30/03/16 11:29

 IEDERS
JEUGDHELD

E
erste Paasdag 2016. Op het sportpark
De Toekomst is het toernooi om de
‘Future Cup’ voor B-junioren in volle
gang. Er is bedrijvigheid, hier een
doelpunt, daar een redding en ver-
derop een hoogstandje. Maar op De
Toekomst werpt voltooid verleden
tijd een slagschaduw over het feest
van voetbal. Getemperde opgetogenheid, gedempte
gesprekken, kalmer commentaar. Het waarom manifes-
teert zich vijfhonderd meter verderop. Vóór de Amster-
dam Arena vormt zich bij ingang Noord een mensenrij.
De dranghekken zijn feitelijk onnodig want niemand
is gehaast. De haast is terzijde geschoven, de haast is
ingehaald, zoals de waan van de dag even is gestald.
Overdenkingstijd. Na de trappen omhoog ligt daar het
platform achter het doel dat is veranderd in een herin-
neringsplein. Tegen het veldgras ligt een schuin naar bo-
ven oplopend bloembed dat zich als een altaar voortzet
in de meer dan levensgrote foto van Johan Cruijff. Res-
pect. Mensen wandelen er naar toe. Plaatsen bloemen,
sluiten de ogen. Een foto. Herinneringen verscherpen
in de hoofden van de mensen die de op 24 maart over-
leden Johan Cruijff herdenken. Een aanrakingsmo-
ment, daarna neemt men de tijd om in de op tafeltjes
geplaatste condoleanceboeken een persoonlijke emotie
neer te pennen. Oud en jong, iedereen heeft zijn eigen
sentimenten. Vaak begint de aanhef met ‘Lieve Johan’.
Bewijs van het diepere gevoel dat is aangeraakt. Ook ik
heb de trappen beklommen en heb het provisorische
herinneringsplein betreden. Ik bekijk het foto-altaar. De
foto is mij bekend: de jongeman Cruijff voor de gevel van
het oude Ajax-stadion met in zijn handen het beeldje dat dagen waarin de schok van de gewaarwording van de
hoorde bij de verkiezing van Nederlands Voetballer van eindigheid zorgt voor lovende woorden die begrijpelijk Een telegram aan
het Jaar. Mooi onbedorven is zijn Ajax-shirt. Keurig ge- de schaduwkanten van Cruijffs persoonlijkheid over- Cruijff van een paar
kapt is het jonge koppie, inclusief scheiding links. 1967, spelen. Schaduw was er wel, zoals het een echt mens jonge fans, voor zijn
The Beatles en The Rolling Stones zijn modebepalend betaamt. Cruijff kon onbarmhartig, meedogenloos, 20ste verjaardag. In
maar de trend is nog niet tot het voetballertje doorge- hardvochtig, onredelijk en dwars zijn. Zijn eigenbelang elk geval aangeko-
drongen. De lange haren kwamen later. Dit waren on- stond voorop en zowel de factor macht als de factor ran- men, volgens het
bevangen, onbeschadigde jaren, nog zonder politieke cune was een pijler van zijn denken. Ik heb die negatieve afschrift van de PTT.
of commerciële belangen. Jaren waarin de zintuigen als eigenschappen in de loop van vijftig jaar meer dan eens
een spons alle indrukken opzogen en zich onwrikbaar en vanuit diverse posities gezien en zelfs ervaren. Maar
en voor eeuwig waardevol vastzetten. daar is dit het moment niet voor. Het licht overschaduwt
Peinzen over de regels die ik in het register zal schrijven, het duister. Dus bewandel ik de paden van het verleden
neem ik de foto nog eens in mij op. Het boek in de hand, waar een aantal persoonlijke mijlpalen mijn relatie met
waaien beelden van toen door mijn ziel. Ik realiseer mij in Cruijff markeren en herleef ik de band die ik in de onbe-
deze dagen na de doodstijding, hoeveel ik in voor- en te- vlekte jaren opbouwde met een idool.
genspoed met Johan Cruijff heb gedeeld. Welke toen niet
besefte maar later terdege gerealiseerde glans van zijn aan- Maart 1965
wezigheid mijn jeugd heeft verlicht. Gedachtengestuurd Mijn klasgenoot Tommie zegt hem te kennen. Wie?
gaat mijn pen over het papier: Johan, Licht overschaduwt Johan Cruijff. Die is op dat moment nog niet mondiaal,
het duister. Dank je voor het verlichten van mijn jeugd. zelfs niet landelijk bekend, maar in Amsterdam weten
Ik zou bladzijden vol kunnen schrijven maar in een con- we allemaal dat hij een megatalent van Ajax is. Al een
doleanceboek houd je het krachtig en simpel. Twee zin- paar keer deed hij mee in het eerste elftal. Een rasaanval-
nen die de essentie vertalen. Wanneer je iemand erg lang lertje, erg jong, achttien, maar voor ons, jongens van elf
kent, ontkom je niet aan de schaduwkanten. Ook in deze jaar, toch alweer flink ouder. Tommie kent Cruijff omdat

52 — MAGAZINE

050-055_Ieders jeugdheld.indd 52 30/03/16 11:29

 De jongen met nummer 9
op de rug is een orkaantje.
De bal en hij zijn één, ook op
topsnelheid.
hij tot vorig jaar in Betondorp woonde, voor hij naar west verhuisde. Johan woont
nog steeds in Betondorp. Met enig ongeloof en een sprankje jaloezie hoor ik het ver-
haal van Tommie, die met Cruijff op straat voetbalde. Tommie voelt dat hij iets moet
bewijzen, dat hij niet helemaal geloofd wordt. Samen fietsen we op een zaterdag-
middag naar Ajax. In het stadion speelt het elftal van de Betaalde Jeugd (voetbal-
lers onder 20 jaar) tegen Heracles. Cruijff doet mee. Van Heracles blijft niets over en
Johan Cruijff wortelt zich in mijn ziel. Hij maakt een doelpuntje of drie in de met 8-1
gewonnen wedstrijd. Zijn spel maakt een grotere indruk dan het aantal doelpun-
ten. De jongen met nummer 9 op de rug is een orkaantje. De bal en hij zijn één, ook
op topsnelheid. Indrukwekkend, dat voetbal zo kan zijn. Na de wedstrijd wachten
we bovenaan de trap die van het kleedkamergebied naar het Ajax-restaurant leidt
op hét moment. De ontmoeting met Johan Cruijff. Daar verschijnt hij. Natte haren
plakkend aan zijn slapen. Een simpel burgermanskostuum en een overhemd met
loszittende stropdas. Bijna teleurstellend schriel. “Hoi Johan,” piept Tommie. Cruijff
kijkt op. Zijn ogen loensen een beetje. Er is geen teken van herkenning. “Hoi,” zegt
hij tegen Tommie. “Hoi,” zegt hij tegen mij. En weg is-ie.
050-055_Ieders jeugdheld.indd 53
HERINNERINGEN
Bennie Muller
Speelde met Johan Cruijff de beroemde mistwedstrijd
tegen Liverpool in het Olympisch Stadion in 1966.
“Niemand was als jong jochie zo brutaal als Johan. Hij
noemde me ‘kleine’ toen hij net bij de selectie kwam. Kun
je je dat voorstellen? Ik was international toen en had al
het één en ander meegemaakt. Maar Johan noemde me
dus gewoon ‘kleine.’ Alsof hij zo groot was trouwens, hij
was een schrielkip. We pakten hem natuurlijk wel aan op
de training, die brutale vlegel, maar we zagen ook al snel
dat hij heel goed was. Zijn reputatie was hem vooruitge-
sneld. Al ver voor zijn debuut wist ik dat er een groot talent
aan zat te komen. Onze vaders waren allebei fruitkoop-
mannen. Ze kenden elkaar. In de loop der tijd zijn we altijd
aan elkaar verbonden gebleven. Mijn zoon Danny ging
bij FC Barcelona voetballen toen Johan daar trainer was.
Hij kreeg verkering met Johans dochter Chantal. Ik was
praktisch elke twee weken in Barcelona en bleef geregeld
bij hen slapen. We waren haast familie kun je wel zeggen.”
53 — MAGAZINE
30/03/16 11:29
 IEDERS
JEUGDHELD
November 1966
Het is verdomde jammer dat Johan Cruijff twee maan-
den eerder in Rotterdam en niet in Amsterdam zijn
Oranjedebuut heeft gemaakt. Een Amsterdammer als
hij dient in Mokum te debuteren. Tegen Hongarije, dat
toen nog een topploeg was, speelde Oranje 2-2. Dat werd
door de pers als zeer verdienstelijk beoordeeld; het Ne-
derlands elftal speelde in die jaren een bescheiden rol.
Cruijf had meteen gescoord. Vandaag speelt Nederland
tegen Tsjechoslowakije, ook een sterk elftal. Bij ons in
Amsterdam. We lopen de vijf kilometer van huis naar
het stadion. Ons groepje buurtvrienden koestert hoge
verwachtingen: Cruijff zien spelen. Bovendien maakt
Wim Suurbier zijn debuut. Cruijff staat tegenover een er-
varen en intelligente centrale verdediger, Jan Popluhar.
Hij heeft het moeilijk. Zonder kiezelhard in te grijpen
bedient Popluhar zich van alle slimmigheden om onze
Johan aan banden te leggen en dat lukt aardig. Suur-
bier knalt van een meter of 25 op de lat maar Cruijffie
komt niet aan zijn normale spel toe. In de tweede helft
beklaagt Johan zich in woord (toen al) en gebaar bij de
scheidsrechter over de methodes van Popluhar. Die kijkt
vanaf een paar meter grijnzend toe. Wij, op staantribu-
nevak TT, spieden ook. Om zijn woordenstroom kracht
bij te zetten zwaait Cruijff verwijtend met zijn arm. Ar-
biter Rudi Glöckner rukt zijn boekje uit de borstzak en
wijst: naar de kleedkamer jij! Onze Cruijff uit het veld
gestuurd. We hebben niet goed kunnen zien wat er ge-
beurde maar we pikken het hoe dan ook niet, we fluiten
54 — MAGAZINE
050-055_Ieders jeugdheld.indd 54
Onze Cruijff uit het veld
gestuurd. We pikken het niet,
we fluiten, brullen en krijsen.
en brullen en krijsen. Vanaf andere tribunes wordt met zitkussentjes gegooid. Nie-
mand heeft het recht ons idool van het veld te sturen, Johan is van ons, is deel
van ons. Verbonden in solidariteit en verbitterd door het Grote Onrecht keren wij
mokkend terug naar huis.
April 1967
Het is woensdagmiddag. 25 april. Mijn vrienden Egbert-Jan, Martin en ik broeden
bij mij thuis op een mooi plan. Vandaag is de verjaardag van Johan Cruijff. Hij wordt
20 en wij moeten iets doen. Johan is ons idool. Al een paar jaar betovert hij het le-
ven, het leven dat voetbal is. Op zondag gaan wij trouw naar De Meer in de vaak
beloonde hoop dat hij zoveel mogelijk aan de bal komt. We weten alles van hem,
plakken plakboeken vol, kennen zijn telefoonnummer uit het hoofd, bootsen zijn
signatuur en zijn vreugdesprong na. Cruijffs verjaardag, we moeten wat doen. Maar
wat? Een telegram sturen, oppert Egbert-Jan. Een voortreffelijk idee. Maar hoe doe
je dat? Als dertienjarig jongetje heb je daar geen idee van. Gelukkig is mijn vader
thuis. Hij heeft weinig met voetbal maar wel veel met zijn zoon en de met diens
vrienden gedeelde, overstelpende passie. Vader Endt helpt bij het verzenden van
een gelukwens. De tekst stellen wij zelf samen: hartelijk gefeliciteerd en nog vele
doelpuntjes. Onze namen er onder. Met daar achter: cruyffiefans. Haha, gelukt! Maar
hoe weten we of ons telegram werkelijk is aangekomen op de Weidestraat num-
30/03/16 11:29
 HERINNERINGEN

Hennie Meijer
Werd door Cruijff naar Ajax gehaald en beschouwt hem
als degene die het meeste invloed heeft gehad op zijn
carrière.

“Johan Cruijff heeft mij persoonlijkheid meegegeven die

ik nog niet had. Ik heb alleen maar de lts gedaan, ik ben
dyslectisch, keek nooit naar het journaal en las nooit een
boek. Johan was fantastisch. Iemand ook die overal ver-
stand van heeft. In de spelersbus op weg naar wedstrijden
zei hij wel eens tegen de buschauffeur: ‘Snij hier effe af.
Ga effe binnendoor.’ Die man had echt overal verstand van.”

mer 37? Weer weet mijn vader raad. Hij laat de PTT een
afschrift van het telegram sturen. Dat komt en vindt een
plek in mijn derde Johan Cruijff Plakboek.

Augustus 1968
Eindelijk is de training voorbij en zoals altijd stapt Johan
Cruijf als een van de laatsten door de opening in de heg
van het veld. Ik ben een van de vele jongetjes die om
handtekeningen bedelen. Ik duw hem een Engels voet-
baltijdschrift, Football Monthly, in handen, opengesla-
gen op de pagina waar een interview met foto met hém,
Cruijff, staat. Gewoonlijk zet Johan achteloos en aan-
dachtloos zijn handtekening. Net als de andere spelers.
Alleen de nieuwe speler Inge Danielsson bladerde een
keertje door mijn plakboek en mompelde: “Nice book”.
Ik heb al plakboeken vol maar elke nieuwe krabbel is een
verovering. Deze keer heb ik dus een tijdschrift waarin ik
zijn handtekening wil.
Er voltrekt zich een wonder. Cruijff houdt het blad vast,
leest een paar regels. En nog een paar. Johan Cruijff leest
mijn bij Van Gelderen in de Leidsestraat gekochte voet-
balblad! Hij kijkt mij snel aan en vraagt hoe ik aan dat
blad kom. Dan komt het: of hij het van mij mag lenen!
Johan Cruijff vraagt of hij iets van mij mag lenen. Dat is
de deur naar vriendschap, toch? Minstens een relatie. De
volgende dag zou hij het teruggeven, “effe leese”. De jon-
getjes rondom mij kijken afgunstig toe. Cruijff spreekt
met mij, leent mijn voetbalblad. Het maakt mij een held,
voor even. De volgende dag meld ik mij, met in mijn kiel-
zog vier schoolvriendjes, bij de training. Het godganselij-
ke eind gefietst van west naar oost. “Vergeten, morgen,”
zegt Cruijff. En hij rept zich naar de kleedkamerdeur. Dat
gaat zo een paar dagen door. Dan durf ik niet meer. Ik
voel mij een lastpak die zeurt om een tijdschrift. De aan-
vankelijke herkenning van Cruijffs kant verdwijnt ook.
Ik stop de relatie weg, wil er niets meer van horen. Jam-
mer van die fl 3,75.
November 1972
Een van de spelers van Ajax A1 heet David, rechtsback. We doen het aardig in de com-
petitie maar hoe nietig zijn we wanneer wij op deze mistige ochtend tegen de kam-
pioen van Nederland, de kampioen van Europa, het beste Ajax-team ooit spelen? Op
het zanderige veld aan de voorkant van het stadion zijn lijnen uitgezet. Nerveus en
trots betreden wij naast de grootheden het veld. Hoeveel jongens kunnen zeggen
tegen Ajax 1 te mogen spelen? Ze zijn er allemaal. Hulshoff, Neeskens, Rep, Mühren,
Krol, Haan, Keizer. En Cruijff. Langs de lijn staat trainer Kovacs, assistent-trainer Bob
Haarms is scheidsrechter. De tactische opdracht van het eerste luidt: één keer raken.
Na 20 seconden staan wij met 1-0 achter. Dat irriteert. Ik sta tegenover Johan, die de
bal aangespeeld krijgt. Je weet van ‘één keer raken’ maar toch houd je er rekening
mee dat je door een Cruijffse versnelling in de luren kan worden gelegd. Hij speelt
schuin naar voren en zet aan om de bal terug te krijgen. In plaats van mee te lopen,
doe ik een stap opzij. Cruijff knalt tegen mijn zich schrapzettende lichaam op. Lijf-
lijk contact. Aanval gesmoord. Hij kijkt mij aan. Even, maar indringend. Ik zie geen
woede of verontwaardiging, alleen verbazing. Ik hef mijn beide handen verontschul-
digend omhoog. Het spel gaat verder.
Door de vele jaren zijn wij elkaar tegen blijven komen. Tegenover elkaar, met elkaar,
in functie en vrijblijvend. Ajacieden met andere levens, die zich soms kruisten. Naar
elkaar toe trekkend, van elkaar afdrijvend. De laatste keer dat ik hem zag was in de
eerste fase van zijn zogenoemde revolutie, de door velen klakkeloos en kritiekloos
ondersteunde omwenteling kende onaanvaardbare methodes waar ik het grondig
mee oneens was. Hij naderde de draaideur van De Toekomst die ik net verliet. Con-
tact was onvermijdelijk. En waarom die ook uit de weg gaan? De onbevlekte jaren
waarin de zintuigen als een spons de prachtige emoties en indrukken opzogen. De
actuele, pijnlijke situatie vol slachtoffers en politiek belang. Het licht overschaduwt
het duister. Zwijgend gaven wij elkaar een hand.

55 — MAGAZINE

050-055_Ieders jeugdheld.indd 55 30/03/16 11:29

 Achterste rij (vlnr): Frank Rijkaard, Piet Wijnberg, Keje Molenaar, Piet Schrijvers, Martin Wiggemansen, Kees Zwamborn, Dick
Schoenaker, Tscheu La Ling. Middelste rij (vlnr): Aad de Mos (assistent-trainer), Rob Nolet (fysio), Piet Hamberg, Søren Lerby,
Hans Galjé, Sten Ziegler, Sjaak Storm, Peter Boeve, Wim Jansen, Cees Koppelaar, Kurt Linder (trainer-coach). Onderste rij
(vlnr): Edo Ophof, Jan Weggelaar, Gerald Vanenburg, Wim Kieft, Jesper Olsen. Johan Cruijff ontbreekt nog op de elftalfoto.

56 — MAGAZINE

056-057_Elftal van Toen.indd 56 30/03/16 11:25

 ELFTAL
VAN TOEN

HET SEIZOEN

1981-1982
Tekst Rob Willemse Fotografie VI Images

Na mislukte pogingen om oud-Feyenoord-

coach Ernst Happel te strikken, wordt Kurt
Linder – ex-PSV – gecontracteerd, met Aad de
Mos als assistent en beoogd opvolger.
In de eerste weken behaalt Ajax stevige
overwinningen: 7-1 uit bij Willem II, thuis 5-1
tegen PEC Zwolle, 9-1 tegen De Graafschap en 6-1
tegen FC Groningen. Maar het zeer jonge en dus
wisselvallige team verliest van FC Twente, Sparta,
PSV en AZ waardoor de landstitel ver weg lijkt.
In het Europa Cup II-toernooi maakt Tottenham
Hotspur duidelijk waar de Nederlandse
bekerhouder internationaal staat. De Engelsen
winnen in het Olympisch Stadion met 3-1 en in
Londen met 3-0. Eind november wordt hardop
gefluisterd dat Ajax bezig zou zijn Johan Cruijff
te verleiden tot een terugkeer naar De Meer. Op
6 december is het zo ver en maakt Nederlands
beste voetballer ooit – die bij zijn tweede liefde
Barcelona met goede reden werd omgedoopt
tot De Verlosser – zijn reputatie weer meer dan
waar. Te gast in Amsterdam die zondagmiddag
is Haarlem. Er zijn van die momenten waarvan
aanwezigen zeggen: “Je móét er bij geweest zijn.”
De rest denkt: wás ik er maar bij geweest. Deze
wedstrijd is er, met dank aan Cruijff, zo één; vooral
dankzij de legendarische lob die Haarlem-doelman
Edward Metgod te machtig is. Vanaf die dag
dirigeert, passeert, passt en scoort de 34-jarige als
in zijn beste jaren. Zijn relatief lage basisinkomen
wordt volgens afspraak aangevuld door de
recette van de hoeveelheid kaartjes die boven
het door de club begrote aantal wordt verkocht.
Ook sportief betaalt de rentree zich terug. Van
de resterende achttien competitiewedstrijden
– waarvan 14 met het legendarische nummer
14 – wint Ajax er zestien en speelt er twee gelijk.
Met een voorsprong van vijf punten op PSV en 117
gescoorde doelpunten wordt Ajax kampioen. Het
bekertoernooi is in de winter na een bezoek aan
eerste divisionist DS’79 geëindigd.

57 — MAGAZINE

056-057_Elftal van Toen.indd 57 30/03/16 11:25

 November 1980:
Cruijff neemt als
‘technisch adviseur’
plaats op de bank
naast hoofdtrainer
Leo Beenhakker
(rechts).

58 — MAGAZINE

058-061_De Terugkeer_JdJ.indd 58 30/03/16 12:52

 De terugkeer
1980 - 1988
Twee jaar na zijn afscheid als speler in 1978 besluit Cruijff zijn
rentree te maken op het veld. Eerst is hij nog ‘technisch adviseur’
bij Ajax, maar vanaf december 1981 voetbalt hij ook weer in het
roodwit. En nog even magistraal als altijd.

59 — MAGAZINE

058-061_De Terugkeer_JdJ.indd 59 30/03/16 12:52

 60 — MAGAZINE

058-061_De Terugkeer_JdJ.indd 60 30/03/16 12:53

 HERINNERINGEN

Stanley Menzo
Mocht als keeper van zijn trainer Johan Cruijff als elfde
veldspeler fungeren.

“Mijn manier van spelen was in de jaren tachtig uniek en

risicovol. Dat ging dus wel eens mis en dan is het heel
belangrijk dat je een trainer hebt die vertrouwen in je blijft
houden. Johan hield altijd vertrouwen in mij. Zo maakte
ik een keer fout in een wedstrijd tegen FC Groningen. Dan
weet je dat de media na afloop genadeloos kunnen zijn. In
Na zijn fabelachtige de spelersbus op de terugweg stond het radioprogramma
terugkeer tegen Langs de Lijn op en zo hoorde ik dat Cruijff mij na afloop
Haarlem in december tegenover een journalist verdedigde. Dat ik juist wél be-
1981 neemt Cruijff langrijk voor het team was geweest maar dat mensen dat
het jonge Ajax bij niet zien. Op die manier bleef ik vertrouwen houden in de
de hand naar twee manier waarop we speelden. Nadat Johan naar Barcelona
achtereenvolgende vertrok heb ik niet veel contact meer met hem gehad maar
landstitels (links als we elkaar wel eens tegenkwamen was de ontmoeting
en rechts). Op 13 altijd warm.”
mei 1984 komt
er in het shirt van
Feyenoord een
definitief einde aan
zijn spelersloopbaan
(links). De stap naar
het trainersvak is
logisch, Ajax is zijn
logische eerste club.
De Europa Cup II met
Ajax in 1987 is de
eerste internationale
prijs die hij als coach
wint. Na zijn vertrek
bij Ajax in 1988 voegt
hij er in Barcelona
onder meer nog de
Europa Cup I aan toe.

61 — MAGAZINE

058-061_De Terugkeer_JdJ.indd 61 30/03/16 12:53

 H
s
J
62 — MAGAZINE

062-065_Barcelona huilt.indd 62 30/03/16 11:31

Hasta
siempre
Johan! Barcelona eert zijn Verlosser
Ook in Barcelona is de schok om de dood
van Johan Cruijff groot. Club en fans
brachten een groots eerbetoon aan de man
die Barça als speler en trainer voor altijd
veranderde.
Tekst Koen Greven Fotografie Hollandse Hoogte
062-065_Barcelona huilt.indd 63
Bedankt voor alles Johan. We zullen je nooit
vergeten.
De Catalaan Domenec Espona is een van de vele tiendui-
zenden fans van FC Barcelona die een paar zinnen hebben
geschreven in het condoleanceregister voor Johan Cruijff.
Maar eigenlijk schieten voor hem woorden tekort om de
impact van de Nederlander op FC Barcelona en Catalonië
te omschrijven. “Barça heeft alles aan Johan te danken. Hij
heeft de Catalanen eigenwaarde gegeven door met spec-
taculair voetbal prijzen te winnen. Hij staat aan de basis
van de successen hier.”
Het overlijden van Cruijff zorgde ook in Catalonië voor
een schok. Vriend en vijand wist dat El Flaco longkanker
had, maar velen dachten – mede door positieve berichten
van Cruijff zelf – dat hij ook deze wedstrijd kon winnen.
Van een wedstrijd was nooit sprake. Cruijff was kans-
loos toen de kanker eind maart opeens genadeloos zijn
lichaam verwoestte. Op 24 maart werd aan het begin van
de middag het nieuws van zijn dood bekendgemaakt.
Jordi Cruijff was net te laat terug uit Israël om nog af-
scheid van zijn vader te kunnen nemen.
63 — MAGAZINE
30/03/16 11:31
 HERINNERINGEN

John Rep
Won met Johan Cruijff onder meer de Wereldbeker
voor clubteams in 1972.

“Johan sprong altijd over alle tackles heen maar in 1972

hadden de Argentijnen van Independiente hem te pakken
in Buenos Aires in de strijd om de Wereldbeker. Hij moest
zich laten vervangen, zo hard was het bij hem aangeko-
men. Johan had al na vijf minuten nog wel de openings-
treffer kunnen maken gelukkig. Na een pass van mij. Hij
was mijn leermeester. Vijf jaar ouder dan ik en me altijd
achter mijn vodden aanzittend. Ja, dat was wel eens nodig.
Wij gingen wel eens hard tegen hard. Ik heb heel vaak kop
tegen kop met Johan gestaan. Natuurlijk joh. Zo ging dat in
die tijd. Helemaal niet erg. Zijn grootsheid besefte ik voor
het eerst als speler van Valencia. We speelden tegen het
Barcelona van Cruijff, ik scoorde, maar hoe hij in Catalonië
op handen werd gedragen vond ik heel bijzonder. Ik ben
nu in Spanje en ik maak het hier nu weer mee. Alle kranten
pakten groots uit. Dat vind ik bijzonder.”

Cruijff werd een dag later op een regenachtige Goede Vrij-

dag in besloten kring in Barcelona gecremeerd. Het stille
afscheid paste bij de familieman Cruijff, die zijn vrouw en
drie kinderen vaak afschermde voor de buitenwereld. Jor-
di plaatste een bericht op de website van zijn vader waarin
hij verzocht de privacy van zijn familie te respecteren. Hij
bedankte namens zijn moeder en zussen en de rest van
de familie iedereen voor “alle liefde, warme woorden en
mooie herinneringen die met ons zijn gedeeld, sinds gis-
teren en ook gedurende de afgelopen maanden. Het heeft
ons diep geroerd dat Johan zo’n inspiratie is geweest voor
zo velen van u.” Fotografen, journalisten en fans respec-
teerden het verzoek van de familie Cruijff en bleven weg
bij de ceremonie waarbij het lichaam van de beste Neder-
landse voetballer ooit veranderde in as.
Emoties bij Pep
Maar de geest van Cruijff zal altijd door Camp Nou blijven
waren. De socios van FC Barcelona verwerkten de klap tij-
dens de eerste dagen in stilte. Televisie- en radiozenders
zonden na de dood van Cruijff live bij het stadion uit. Vele
kranten maakten een speciale herdenkingsbijlage. Prof-
Barça-fans eren voetbal, maar ook dat van FC Barcelona en Spanje”, zo zei
Cruijff met foto's, Guardiola, die in de jaren negentig in het Dream Team van
bloemen, boeken en Cruijff speelde.
andere aandenkens De fans van Barça stroomden massaal toe toen de club
op de herinnerings- de deuren opende om op georganiseerde wijze afscheid
plek in Camp Nou. te kunnen nemen van Cruijff. Zelfs de voorzitter van Real
Madrid kwam daarvoor speciaal naar Barcelona. Net als
alle anderen liep Florentino Pérez over een rode loper
naar binnen. De voetbalfans schreven in een van de vele
boeken en keken nog één keer naar een foto van een la-
chende Cruijff met een bal in zijn handen. Niet zelden
in tranen. Buiten het stadion legden bewonderaars bloe-
men, een shirtje of een sjaaltje neer bij een bronzen beeld
van een anonieme voetballer.

Guardiola: ‘Cruijff heeft niet

voetballers reageerden via sociale media op het overlijden
van Cruijff. Lionel Messi, de huidige wereldster van FC Bar-

alleen Ajax veranderd en het

celona, plaatste een foto van Cruijff in het shirt van Barça
op Facebook met de tekst: “Weer heeft een legende ons

Nederlandse voetbal, maar

verlaten.” Barça-icoon Pep Guardiola keerde terug naar Bar-
celona om zijn leermeester een laatste eer te bewijzen. In

ook dat van FC Barcelona en

een emotioneel radio-interview met RAC1 vertelde de trai-
ner van Bayern München hoeveel Cruijff voor hem bete-

Spanje’
kend heeft. “De nalatenschap van Cruijff is eindeloos groot.
Hij heeft niet alleen Ajax veranderd en het Nederlandse

64 — MAGAZINE

062-065_Barcelona huilt.indd 64 30/03/16 11:31

 BARCELONA
HUILT

Cruijff zit voor altijd

in ons hart.
De Catalaan Manuel Acuña legde een foto met handteke-
ning van zijn idool neer. De Barça-fan droeg een shirt van
Cruijff met rugnummer 9. Eigenlijk kon hij nog steeds niet
bevatten dat de meester was heengegaan. “Toen ik het
nieuws hoorde was ik bij mijn kleinzoon aan het kijken,
die speelt bij Barcelona. Ik ben direct naar huis gegaan en
heb bijna 48 uur aan een stuk met een brok in mijn keel
naar oude beelden van Cruijff gekeken. Dat is mijn manier
om dit te kunnen verwerken.”
In gedachten ging Acuña terug naar 1973 toen El Salvador
naar Catalonië kwam. “Dat weet ik nog als de dag van gis-
teren. Hij leidde me als jochie de spelersbus van Barcelona
in en ik kreeg alle handtekeningen van de spelers. Die heb
ik nog steeds thuis liggen. En ik weet nog goed hoe hij als
een Vliegende Hollander scoorde tegen Atlético Madrid. Ik
stond vlak achter dat doel en dacht: wat doet hij nou? Een
onmogelijk doelpunt. Maar hij zat. Of neem de 0-5 in 1974
bij Real Madrid. Daar keken we met de hele buurt naar op
een zwartwit-televisie zonder geluid. Dat was een over-
winning op het Spanje van dictator Franco. Cruijff heeft
ons zoveel gegeven. Hij zit voor altijd in ons hart. Hasta
siempre Johan!”

65 — MAGAZINE

062-065_Barcelona huilt.indd 65 30/03/16 11:31

 Cruijff
in cijfers
Alle wedstrijden en prijzen van
Nummer 14 op een rij
Samenstelling: Nik Kok

Carrière als speler

Clubs W D
1964 – 1973
Ajax 318 250
1973 – 1978
FC Barcelona 227 85
1979
Los Angeles Aztecs 27 14
1980 – 1981
Washington Diplomats 27 10
1981
Levante 10 2
1981
Washington Diplomats 5 2
1981 – 1983
Ajax 46 16
1983 – 1984
Feyenoord 44 13

Totaal: 704 wedstrijden, 395 doelpunten Erelijst als speler Individuele prijzen
Debuut in Ajax 1: Landskampioen Nederland Topscorer Eredivisie:
15 november 1964 Ajax: 1966, 1967, 1968, 1970, 1972, 1967, 1972
GVAV - Ajax 3:1 1973, 1982, 1983 Voetballer van het Jaar:
Laatste wedstrijd als speler: Feyenoord: 1984 1968, 1972, 1984
13 mei 1984 Sportman van het jaar:
Feyenoord - PEC Zwolle 2:1 KNVB Beker 1973, 1974
Ajax: 1967, 1970, 1971, 1972, 1983 Europees Voetballer van het Jaar:
Nederlands elftal Feyenoord: 1984 1971, 1973, 1974
W D Beste speler van het WK:
Interlands: 48 33 Europa Cup I 1974
Ajax: 1971, 1972, 1973 Beste buitenlander Primera Div.:
Gewonnen: 31 1977, 1978
Gelijk: 9 Wereldbeker voor clubs Beste speler NASL
Verloren: 8 Ajax: 1972 (Amerikaanse voetbalcompetitie): 1979
Rode kaarten: 1
Gele kaarten: 6 Europese Super Cup
Ajax: 1972
Debuut:
7 september 1966 Landskampioen Spanje
Nederland - Hongarije 2:2 FC Barcelona: 1974
Laatste interland:
26 oktober 1977 Copa del Rey
Nederland - België 1:0 FC Barcelona: 1978

66 — MAGAZINE

066-067_Statistieken_JdJ.indd 66 30/03/16 11:58

 CRUIJFF
IN CIJFERS

HERINNERINGEN

Klaas Nuninga
Medespeler van Cruijff bij zowel zijn debuut voor Ajax
als dat voor het Nederlands elftal.
Carrière als trainer
“Ik ben er hartstikke trots op dat ik de assist heb mogen
Clubs/landen geven bij Johans eerste doelpunt voor Ajax tegen GVAV in
1985 – 1988 Groningen én die van zijn eerste goal voor het Nederlands
Ajax elftal. Hij juichte bij beide doelpunten fantastisch zoals al-
1988 – 1996 leen hij dat kan. Kinderlijk enthousiast. Uitgelaten blij, met
FC Barcelona een zwaaiende vuist van boven naar beneden. Nu trekken
2009 – 2013 voetballers hun shirt uit. Johan niet. Die deed het op zo’n
Catalonië (niet officieel FIFA-geregistreerd) karakteristieke manier. We hebben wat goals gemaakt bij
Ajax. Ongelooflijk.” (teksten Herinneringen: Nik Kok)
Debuut:
18 augustus 1985
Excelsior - Ajax 2:3
Laatste wedstrijd als trainer:
15 mei 1996
Espanyol - FC Barcelona 1:1

Erelijst als trainer

Met Ajax:
KNVB Beker: 1986, 1987
Europa Cup II: 1987

Met FC Barcelona:
Landskampioen: 1991, 1992, 1993, 1994
Copa del Rey: 1990
Spaanse Super Cup: 1991, 1992, 1994
Europa Cup I: 1992
Europa Cup II: 1989
Europese Super Cup: 1992
Onderscheidingen
Individuele prijzen
World Soccer manager van het jaar: 1987 • Ridder in de Orde van Oranje Nassau (8 juli 1974)
Onze Mondial coach van het jaar: 1992, 1994 • Bondsridder KNVB (28 oktober 1978)
Beste trainer Priméra División: 1991, 1992 • Zilveren legpenning van de stad Amsterdam
(november 1978)
Competitieklasseringen als trainer: • Eerbewijs van de stad Los Angeles (december 1979)
1985/86: Ajax 2de • Sport and Trade award Ministerie van WVC (juli 1992)
1986/87: Ajax 2de • Erelid van Ajax (7 april 1999)
1987/88: Ajax 2e (tot 4 januari 1988) • Officier in de Orde van Oranje Nassau (10 april 2002)
1988/89: FC Barcelona 2de • Golden Player (beste speler van Nederland, 2003)
1989/90: FC Barcelona 3de • Fanny Blankers-Koen Trofee
1990/91: FC Barcelona 1ste (oeuvreprijs NOC*NSF, 9 december 2005)
1991/92: FC Barcelona 1ste • Laureus Lifetime Achievement Award (2005)
1992/93: FC Barcelona 1ste • Premi Creu Sant Jordi/Sint-Joriskruis (21 september 2006)
1993/94: FC Barcelona 1ste (hoogste onderscheiding van de regering van Catalonië
1994/95: FC Barcelona 4de • FIFA Order of Merit (2010)
1995/96: FC Barcelona 3de (tot 18 mei 1996) • UEFA President’s Award (2013)

67 — MAGAZINE

066-067_Statistieken_JdJ.indd 67 30/03/16 11:58

 VOLG JOUW FAVORIETE
CLUB AJAX
MET EEN PROEFABONNEMENT OP 1900

3 NUMMERS
VOOR
€ 14,-
GA NAAR 1900MAGAZINE.NL/14
OF BEL 085 888 5570 (MA T/M VR 09.00-17.00 UUR)
Deze aanbieding is geldig tot 31 december 2016. Na 3 nummers stopt de toezending automatisch. Prijswijzigingen en
drukfouten voorbehouden. Op de abonnementsovereenkomst zijn de leveringsvoorwaarden en het privacy en cookiebeleid
van New Skool Media B.V. van toepassing. Voor abonnementen buiten Nederland en België gelden andere voorwaarden.
Kijk voor alle voorwaarden op newskoolmedia.nl/leveringsvoorwaarden.

068-068_EW 1900.indd 68 30/03/16 12:13

 69 — MAGAZINE

069-069_Cartoon.indd 69 30/03/16 10:30

 70 — MAGAZINE

070-070_Beeld Cruijff.indd 70 30/03/16 10:30


Open boek
Over Johan Cruijff zijn meters boekenkast
volgeschreven. Hierbij een paar absolute aanraders.
Tekst Martin van Zaanen
Ajax, Barcelona,
Cruijff. Het ABC
van een eigen-
zinnige maestro
Barend & Van Dorp
Van 1974 tot 1986 inter-
viewden Frits Barend en
Henk van Dorp Johan
Cruijff voor Vrij Neder-
land en van 1987 tot 1997
voor Nieuwe Revu. Plus
talloze malen voor de
radio in Tussen Barend &
Van Dorp en op televisie
in Barend & Van Dorp.
Deze bundeling werd
geautoriseerd door Cruijff
en leest daardoor als
memoires. Het begint met
een dankbetuiging van de
schrijvers: “Na een neder-
laag, na een kampioen-
schap of na ontslag, altijd
als we hem benaderden,
zei hij: ‘Kom maar langs’.”
Cruijff zelf: “Ik weet dat ze
me niet spaarden in inter-
views. Dat moet ook niet.”
Uitg. Vassallucci, 1997
€ 7.- (tweedehands)
071-071_Boeken.indd 71
Cruijff! Van
Jopie tot Johan
& ¡El Cruijff!
Bert Hiddema
Twee boeken in één
adem. Niet voor niets le-
verde romancier en thril-
lerauteur Bert Hiddema
ook meesterwerken af
met ’n Vriend, de biogra-
fie van André Hazes en De
zon schijnt voor iedereen,
over Johnny Jordaan.
Als geen ander weet
Hiddema die goeie ouwe
toffe Amsterdamse sfeer
van weleer te vangen. Dat
sfeertje is ook altijd om
Johan Cruijff, de wereld-
ster die het meest op
zichzelf leek, blijven han-
gen. Deze boeken zijn zó
filmisch. Staccato, maar
toch vloeiend – precies
zo’n tegenstrijdigheid die
ook Cruijff zo fascinerend
maakt.
Luitingh-Sijthoff,
1996 & 1997
€ 5.- (tweedehands)
boeken
Cruijff, Hendrik
Johannes. fenomeen
Nico Scheepmaker
Qua schrijfstijl op eenzaam hoog niveau. En
als de schrijfstijl zo goed is, openbaart de bijzon-
dere inhoud zich vanzelf. Bij het neerzetten van
het fenomeen was Scheepmaker afstandelijk
als hij observeerde en empatisch als hij zich in
Cruijff verplaatste. Bijna een cursusboek voor
het bedenken van de meest originele invalshoe-
ken. Neem hoofdstuk 28. Daarin voorziet hij de
In Barcelona verschillende tenues waarin Johan Cruijff zich
Hard Gras nummer 29 in de loop der jaren vertoonde niet alleen van
Voorin leggen Matthijs commentaar, maar ook nog eens op schoolmees-
van Nieuwkerk en Henk terachtige wijze van een rapportcijfer. Blauw
Spaan het hoe en waarom shirt, blauwe broek: een negen. Wit shirt, witte
uit: ‘Barcelona ligt aan broek: een drie.
het water en Catalanen Nijgh & Van Ditmar, 1972, € 29,95
beschikken over handels-
geest. Ze zijn de Neder-
landers van het Iberisch auteur Friso van der Oord
schiereiland.’ Onmisbaar woont, werkt en voetbalt
voor wie houdt van al jaren in de States. Hier-
interessante achtergrond- door waren ze in staat tot
verhalen. Het nummer in detail een voordien
richt zich vooral op de niet diepgaand besproken
eerste periode van Cruijff deel van het leven van
en Michels in Barcelona, Cruijff in beeld te krijgen.
waar de Nederlanders Johan speelde eind jaren
een belangrijk hoofdstuk zeventig, begin jaren
schreven van de Spaanse tachtig voor Washington
voetbalhistorie en het Johan Cruijff Diplomats en Los Angeles
pad effenden voor talloze De Amerikaanse Aztecs, verdiende er goed
andere voetballers uit ons jaren geld, leerde veel over de
land. Naar blijkt uit een Pieter van Os Amerikaanse manier van
verhaal van Leo Verheul Pieter van Os is redacteur show en business met el-
had Michels in 1971 geen van NRC/Handelsblad, kaar te combineren. Maar
flauw benul waar hij maar was eerder voor De kreeg er vooral het plezier
terecht zou komen. Groene Amsterdammer in het voetbal terug.
L.J. Veen, 2001 twee jaar correspondent 521 uitgevers, 2007
€ 7,50 (tweedehands) in Washington DC. Co- € 7.- (tweedehands)
71 — MAGAZINE
30/03/16 10:30
 72 — MAGAZINE

072-072_Beeld Cruijff.indd 72 30/03/16 10:29

 HET IDEALE ELFTAL VAN

Johan Cruijff
Toen in 2012 zijn boek Football, my philosophy werd
gepresenteerd, stelde Johan Cruijff zijn beste elftal aller tijden
samen. Hij koos daarbij alleen uit spelers die al gestopt waren.
In zijn geest hebben we de selectie gecompleteerd met een paar
Cruijffiaanse reserves.
K LEV YASHIN RM ALFREDO DI STEFANO LM PIET KEIZER
Fabelachtige doelman in de jaren “Mijn idool, de enige speler aan Fameuze dribbelaar op de
vijftig en zestig. Bijgenaamd De wie ik ooit een handtekening linkervleugel met de schaar als
Zwarte Spin, omdat hij altijd in vroeg,” zei Cruijff over de Argen- handelsmerk. Won samen met
het zwart gekleed ging en van die tijnse Spanjaard die in de jaren Cruijff alle grote prijzen in de
enorme lange armen had. vijftig schitterde met Real Madrid. gouden jaren van Ajax. De coach
Johan Cruijff
RB CARLOS ALBERTO CM PEP GUARDIOLA RV GARRINCHA Wie anders dan Cruijff zelf kan deze
Cruijff was gek op het Braziliaanse Verdedigende middenvelder en De Engel met de Kromme Benen, zeer aanvallende sterrenploeg
voetbal in de jaren dat hij zelf op- strateeg van het Dream Team van luidde de bijnaam van de Brazili- leiden? Desgewenst met Rinus
groeide. Vooral om het technisch Cruijff dat op Wembley de Europa aanse tovenaar. Wereldkampioen Michels als supervisor naast zich of
verfijnde, aanvallende spel én de Cup I won. Bouwde als coach later in 1958 en 1962, toen hij in Chili op de tribune. Of anders Marco van
opkomende backs zoals Alberto. verder op Cruijffs fundament. de grote ster van het WK werd. Basten, die door Cruijff naar voren
werd geschoven als bondscoach.
CV FRANZ BECKENBAUER CM BOBBY CHARLTON S PELÉ
Elegant en stijlvol. Verdediger Sir Bobby is naast Guardiola de Natuurlijk in de ploeg: als enige
zoals Cruijff het graag zag: veel- andere controlerende midden- ter wereld drie keer wereldkam-
vuldig mee opkomend en met zijn velder in Cruijffs ideale formatie. pioen, meer dan 1000 goals en Reserves
passing het begin van de opbouw. Charlton overleefde de vliegramp algemeen aanvaard de beste ooit. Ronald Koeman (Ned)
van 1958 met Manchester United, De verdediger heeft veel aan Cruijff
LB RUUD KROL speelde meer dan 600 wedstrij- LV DIEGO MARADONA te danken, zegt hij vaak. Andersom
Ook Krol had magistrale rushes den voor die club en werd in 1966 Misschien op een beetje vreemde geldt dat ook: met zijn knal bezorg-
aan de linkerkant. Beroemd om wereldkampioen met Engeland. positie, maar zoals Cruijff zei: de Koeman Barcelona en Cruijff in
zijn inzicht en passing. Speelde goede spelers kunnen overál uit 1992 de Europa Cup I.
twee WK-finales met Oranje. de voeten.
Lionel Messi (Arg)
YASHIN (SU) Oké, Cruijff koos gestopte spelers.
Maar De Verlosser zal het ons niet
kwalijk nemen als we toch een
plekje reserveren voor de Argentijn
ALBERTO (BRA) KROL (NED) van Barça, die Cruijff mooi eerde.
BECKENBAUER (DUI)
Faas Wilkes (Ned)
Behalve Di Stefano had de jonge
Johan Cruijff nog een idool: de Rot-
GUARDIOLA (SPA) CHARLTON (ENG) terdammer Faas Wilkes, die eind
jaren ‘40 furore maakte en een van
DI STEFANO (SPA) KEIZER (NED) de eerste Nederlandse profs was.

GARRINCHA (BRA) PELÉ (BRA) MARADONA (ARG) Tekst Joost de Jong

Fotografie Hollandse Hoogte

73 — MAGAZINE

073-073_Elftal van.indd 73 30/03/16 10:28

 COLUMN
KLUUN

Hallo,
ik ben
Johan
Als je als Amsterdammer een
BN’er ziet, hoor je te doen
alsof je hem niet herkent.
Er is één uitzondering.

Fotografie Marc Deurloo

Johan Cruijff. Cruijff is de
buitencategorie. Natte
jongensdromen. As close to
God as possible.

We schrijven dinsdag 17 oktober 2000.
Cruijff zou op bezoek komen bij Project X,
het marketingbureau dat ik een paar jaar
daarvoor samen met Don Kouwenhoven had
opgericht. We hadden onze intrek genomen
in het Olympisch Stadion. Het kantoor van de
Johan Cruyff Foundation in het Olympisch
Stadion zat naast dat van ons. We hadden
Hem al een paar keer buiten gespot (“Hallo…”,
“Hoi, mannen”) en hadden hem daarna met
wat mailtjes over en weer naar ons kantoor
gelokt. Vraag me niet meer waarvoor – we zul-
len wel een smoes over een donatie aan Zijn
stichting hebben gebruikt. Het doel heiligt de
middelen.
Zijn komst bezorgde me in de ochtend al
diverse stoelgangen. Om 16.13 uur kwam Hij
binnen. Johan Cruijff, de Grootste Voetballer
die ons land ooit heeft voortgebracht, met
een wereldwijde naamsbekendheid waar
koningin Beatrix, Vincent van Gogh en Piet
Hein groen en geel van jaloezie van zouden
worden, deze Johan Cruijff stond in óns
kantoor. In eigen persoon. Zijne Koninklijke
Hoogheid was afgedaald naar ons.
Ons kantoor bestond uit een grote open ruim-
te, zonder hokjes, directiekamers en andere
flauwekul. Alles en iedereen zat in dezelfde
ruimte. Secretaresses, stagiaires, creatieven,
accounttypes, schetsers, computernerds en
de directie van de firma, waaronder ik. Gas-
ten, meestal gewichtige marketingmanagers,
captains of industry en directiestropdassen,
liepen in bijna alle gevallen rechtstreeks langs
alle bureautafels richting meetingroom, met
op z’n best  een lichte hoofdknik naar de
meute ter begroeting. Zoniet Johan. El Salva-
dor kwam binnen, keek rond, en ging op z’n
gemakkie langs alle tafels, schudde één voor
één de hand van Boris (23), Marc (28), Johan
(47), Don (41), Devy (24), Jony (24), Eric (27),
Arjan (38) en Kluun (destijds 36). En sprak
daarbij telkens één onvergetelijk zinnetje.
“Hallo, ik ben Johan.”
“Hallo, ik ben Johan.” Mochten er bij mij ooit
kapsones van welke aard dan ook zijn te ont-
waren, dan geef ik u hierbij toestemming me
op mijn bek te timmeren en me te herinneren
aan het bezoek van Zijne Koninklijke Hoog-
heid aan Project X, dinsdag 17 oktober 2000,
16.13 uur. “Hallo, ik ben Johan.”

74 — MAGAZINE

074-074_Column.indd 74 30/03/16 09:57

 Wie verlangt er
niet terug
naar vroeger?

brengt je terug in de tijd,

met het beste van nu!
Classic & Retro, het nieuwe motor magazine over avontuur, herinneringen,
sterke verhalen, vieze handen, helden van weleer en bovenal liefde voor
motoren. De eerste editie is nu verkrijgbaar in de winkel. Kijk voor losse
edities of een abonnement ook op www.classicenretro.nl.

Reclame Classic en Retro 205x275.indd 1 29-03-16 15:20

 RESERVEER
NU UW
EXEMPLAAR!

Binnenkort verschijnt deel 11 van de 17-delige serie Oranje Toen en

Nu. In dit deel beschrijven Matty Verkamman en Jaap Visser het jaar
1977, waarin Johan Cruijff centraal staat. Een unieke, nooit gepubliceer-
de serie foto’s van Cruijff bij zijn laatste interland rondt het jaar 1977 af.
Henk Hoijtink maakt voor deel 11 een inhaalslag met een indringende kijk
van binnenuit bij Oranje over de periode 2011-2015. Honderden foto’s en alle
feiten en cijfers maken dit 496 blz. dikke boek compleet.

Reserveer nu alvast deel 11, dat u ZONDER VERZENDKOSTEN wordt thuisgestuurd. Het boek
verschijnt in het voorjaar en zal €34,50 gaan kosten. In het najaar van 2016 verschijnt deel 12.

De in de advertentie opgenomen gegevens zijn onder voorbehoud. Verschijningsdatum, prijs, omvang, ontwerp en uitvoering kunnen worden aangepast.