Alkaloidi

Definicija...

Alkaloidi su organska jedinjenja biljnog porekla

koja sadrže azot u molekulu i imaju izraženo
fiziološko dejstvo u minimalnim
koncentarcijama.
Osnovne karakteristike

● Uglavnom se nalaze kao soli (vinske,

jabučne ili limunske kiseline).
● Rastvorene su u vodi i imaju gorak ukus.
● Izoluju se procesima ekstrakcije ili
destilacije (prinos je mali).
● Sintetski alkaloidi su dosta bolji jer se ne
gubi na prinosu.
Osnovne karakteristike

● Uglavnom su jaki otrovi.

● U malim količinama su lekovite supstance,

pa se tako koriste u različitim oboljenjima.
● Zloupotreba alkaloida je uzrok narkomanije,
jedan od najvećih problema današnjice.
 Podela alkaloida:

1. Alkaloidi koji sadrže azot u prstenu (nikotin,

atropin, kokain, kodein, heroin, LSD)
2. Alkaloidi koji ne sadrže azot u prstenu već
van prstena (efedrin)
 Nikotin

● Jedan N u prstenu piridina

● Drugi N u petoclanom prstenu (ciklopentan)
Nikotin

● Najpoznatiji alkaloid duvana

● Prva upotreba kao insekticid (brzo je
zamenjen boljim sredstvima)
● Nema značaja kao lek
● Kod pušača se resorbuje preko sluznica
usta, želuca, creva i respiratornog trakta, a
izlučuje se preko bubrega.
 Dejstvo nikotina

● Prolazno stimulisanje u početku

● Tokom vremna izaziva zavisnost na psihičkom
i fizičkom nivou
Posledice korišćenja
● kancerogena svojstva sastojaka duvana:
pluća, bronhitis, koronarna bolest sa
infarktima miokarda, periferna oštećenja
krvnih sudova
● duvan utiče i na razvoj ploda u trudnoći, kao
i da se pri porodjaju ovakve bebe radjaju sa
manjom telesnom težinom i smanjenom
opštom vitalnošću
 Koncentracija nikotina dozvoljena i
zabranjena

Pušenjem jedne cigarete unese se u organizam

oko 1,5mg nikotina, a letalna doza (smrtonosna
doza) za odraslu osobu je 60mg.
Kokain
 Otkriće

● 1862. godina iz južnoameričke biljke

Erytroxylon coca
● žvakanjem listova ove biljke domoroci su
ublaživali osećaj gladi i povećavali fizičku
izdržljivost
 Dejstvo kokaina

● Bilo da se konzumira intravenski, oralno,

ušmrkavanjem ili pušenjem brzo izaziva
zavisnost i deluje direktno na centralni nervni
sistem
● Brzo dolazi do razvijanja zavisnosti (osobe se
teško kontrolišu)
● Zabeleženi su smrtni slučajevi nakon prvog
konzumiranja
Neželjena dejstva kokaina

● kardiovaskularnog sistema (pojavu aritmija

i srčani udar)
● respiratorni problemi (bol u grudima i
prestanak disanja)
● neurološki problemi (moždani udar i
glavobolje)
● stomačni problemi (bolovi u stomaku i
mučnina)
Kokain u kombinaciji sa alkoholom
● često se kokain kombinuje sa alkoholom,
čime se štetni uticaj kokaina na organizam
višestruko povećava
● korišćenjem kokaina i alkohola stvara se
jedinjenje cocaethylene
● efekti ovog jedinjenja traju duže i po
organizam su toksičniji.
Hemijska reakcija kokaina i etanola
Efedrin
 Opšte karakteristike

● Izolovan je iz biljke Ephedra vulgaris 1887

godine
● Sadrži azotov atom van prstena
Dejstvo efedrina

● Deluje direktno na centralni

nervni sistem uz povišenje
krvnog pritiska , ubrzavanje
metabolizma
● Koristi se kao lek kod
bronhijalne astme i
bronhitisa