Professional Documents
Culture Documents
Rahuri
Rahuri
_mZZr` amÁ`nmb lr. MoÞ_ZoZr {dÚmgmJa amd _hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>, amhþar A§VJ©V
`m§À`mer amO^dZ, _w§~B© `oWo MMm© H$aVm§Zm _wº$mB©ZJa, {Oëhm OiJmd `oWo ZdrZ emgH$s`
S>m°. Ho$. nr. {dídZmWm, Hw$bJwé, _hmË_m \w$bo H¥${f _hm{dÚmb`mÀ`m H$moZ{eboMo CX²KmQ>Z
H¥${f {dÚmnrR>, amhþar H$aVm§Zm _m. Zm. lr. EH$ZmWamdOr IS>go, _§Ìr
H¥${f d _hgwb, _hmamï´> amÁ` Am{U _mÝ`da
_m. lr. MoÞ_ZoZr {dÚmgmJa amd _m. Zm. lr. Xod|Ð \$S>Udrg
_mZZr` amÁ`nmb, _hmamï´> amÁ` VWm _w»`_§Ìr, _hmamï´> amÁ`
Hw$bnVr, _hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>, amhþar
_m. Zm. lr. amYm_mohZ qgh _m. Zm. lr. EH$ZmWamd IS>go
H¥${f _§Ìr, ^maV gaH$ma H¥${f d \$bmoËnmXZ Am{U _hgwb _§Ìr,
_hmamï´> amÁ` VWm à[VHw$bnVr, _\w$H¥${d, amhþar
_m. S>m°. am_ IM} _m. Zm. àm. lr. am_ qeXo
CnmÜ`j, _hmamï´> H¥${f {ejU d amÁ`_§Ìr H¥${f d \$bmoËnmXZ, J¥h (J«m_rU),
g§emoYZ n[afX, nwUo nUZ, gmd©O{ZH$ Amamo½` Am{U n`©Q>Z, _hmamï´> amÁ`
_ZmoJV
S>m°. Ho$. nr . {dídZmWm
Hw$bJwê$
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>, amhþar
[Oëhm - Ah_XZJa
OmJ{VH$ hdm_mZ ~XbmMo n[aUm_ AmO gd©Xþa AZw^dmg `oV AmhoV. OmJ{VH$ hdm_mZ ~Xbm§_wio OJ^a H$Yr
XþîH$mi, H$Yr _hmnya Va H$Yr amoJamB© `mgma»`m ^rfU g§H$Q>m§Zm Vm|S> Úmdo bmJV Amho. _hmamï´mMmhr Joë`m Mma
dfm©n¡H$s VrZ df} H$_r nmdgm_wio H¥${f joÌmMm AmcoI Imbmdbm Amho. Adoir `oUmam Am{U Anwam nmD$g,
^m§S>dbmMr H$_VaVm, ~o^ader ~mOma^md, CËnmXZ Am{U CËnmXH$VoVrb H$_r, dmT>Vr _Owar Am{U dmT>Vm CËnmXZ
IM© `m_wio eoVr Am{U eoVH$ar _oQmHw$Q>rg Ambm Amho. Aem n[apñWVrV amÁ`mVrb hdm_mZ, O{_Zr, nrH$ nÜXVrVrb
d¡{dÜ`Vm, CnbãY H¥${f V§ÌkmZmMm gw`mo½` dmna Am{U Adb§~ Ho$ë`mg hdm_mZ ~Xbmgma»`m g§H$Q>m§Zm gm_moao OmdyZ
nrH$ CËnmXZmV emídVVm AmUUo eŠ` hmoUma Amho. Ë`mÑï>rZo amoJ {H$S>tZm à{VH$maj_, Adf©U à{VH$maj_ {nHo$
KoÊ`mgmR>r O¡dV§ÌkmZmMm dmna H$amdm cmJUma Amho.
g§`wŠV amï´ g§KQZoZo 2016 ho df© OmJ{VH$ H$S>YmÝ` df© åhUyZ Kmo{fV Ho$bo Amho. na§Vw, eoVH$ar ~§Yw§Zr H$S>YmÝ`
{nH$m§Mr bmJdS> OUy hX²²nma Ho$br Amho. Á`m eoVH$è`m§H$S>o nmÊ`mMr CnbãYVm Amho, Vo eoVH$ar H$S>YmÝ` {nH$o Z KoVm
ZJXr {nH$m§H$S>o dibo AmhoV. Á`m eoVH$è`m§H$S>o emídV nmÊ`mMr gmo` Zmhr VoM eoVH$ar nmdgmÀ`m nmÊ`mda H$S>YmÝ`
{nHo$ KoV Agë`m_wio H$S>YmÝ`m§Mo CËnmXZ Am{U CËnmXH$Vm AË`ën Amho. Ë`m_wio gÜ`m gd©M S>mir§Mo Am{U
H$S>YmÝ` {nH$m§Mo Xa C§Mmdbobo AmhoV. Xoem§VJ©V _mJUr nyU© H$aÊ`mgmR>r AmO _moR>`m à_mUmda Amnë`mbm
H$S>YmÝ`mMr Am`mV H$amdr bmJV Agë`mZo _moR>`m à_mUmV ^maVr` MbZ IMu nS>V Amho. Voìhm H$S>YmÝ` {nH$m§Mr
dmT>Vr _mJUr, nrH$ \o$anmbQ>m_Yrb `m {nH$m§Mo _hËd Am{U g_Vmob AmhmamVrb _hËd bjmV KoVm AmYw{ZH$ CËnmXZ
V§ÌkmZmMr gm§JS> KmbV, g§a{jV nmÊ`mMm dmna VgoM {R>~H$ qgMZ d Vwfma qgMZmgma»`m nÜXVtMm dmna H$ê$Z
H$S>YmÝ` {nH$m§À`m joÌmV, CËnmXH$VoV Am{U CËnmXZmV dmT> H$aUo JaOoMo Amho.
XoemMo gÝ_mZZr` n§VàYmZ lr. Za|ÐOr _moXr `m§À`m g§H$ënZoVyZ gwê$ Pmboë`m ñdÀN> ^maV A{^`mZmMm A§{JH$ma
gdmªZr H$aUo JaOoMo Amho. Ë`mgmR>r àË`oH$mZo ñdV:nmgyZ gwê$dmV H$aÊ`mMm EH$ ÑT> g§H$ën Ho$bm nm{hOo. KZ Am{U Ðd
ñdê$nmVrb H$Mè`mMo `mo½` ì`dñWmnZmZo g|Ðr` IVm§_Ü`o ê$nm§Va H$ê$Z O[_ZrMr gwnrH$Vm dmTdUo VgoM n`m©daUmMr
hmZr Am{U èhmg amoIUo AmO Amnë`m àË`oH$mMo H$V©ì` Amho.
amï´>r` H¥${f {dH$mg `moOZoA§VJ©V H|$Ð gaH$maZo {dÚmnrR>mg 2015-16 `m dfm©_Ü`o eoVH$ar àW_ (\$m_©a
\$ñQ©), [d[ha d Hw$nZ[cHo$ìXmao ^wOc nwZ©^aU Am[U eoVrgmR$r nmdgmMo nmUr gmR[dÊ`mMo OcgmRo Aem VrZ
àñVmdm§gmR>r 8.48 H$moQ>r ê$n`o _§Oya Ho$coo AmhoV. `mn¡H$r `m Am[W©H dfm©V 76.62 cj én`o àmá Pmco AgyZ
{dÚmnrR>mgmR$r hr {ZpíMVM A{^_mZmMr Am{U AmZ§XmMr ~m~ Amho.
Joë`m dfu {dÚmnrR>mZo {d{dY [nH$m§Mo AH$am dmU, VrZ Z{dZ Am¡Omao d nrH$ CËnmXZmÀ`m 64 {e\$maer
eoVH$è`m§gmR>r àgm[aV Ho$ë`m AmhoV. Z{dZ dmUm§_Ü`o ÁdmarMm \w$co amo{hUr (AmanrEEg-3), \w$co _Ywa
(AmaEgEgOrìhr-46) Am[U \w$co dg§wYam (AmaEgEgEM-500); gw`©\w$cmMm \w$co ^mñH$a (EgEg-0808);
~mOarMm AmXreº$s (S>r.EM.~r.EM. 9071); MdirMm \w$co {dR>mB© (gr nr 05040); daB©Mm \w$co EH$mXer
(Ho$AmonrEcE_ 83); hþc½`mMm \w$co gH$g (Eg.EM.Or. 0628-4); S>mqi~mMm \w$co AZmaXmZm; coQ>çwgMm \w$co
nX²_m (OrHo$Ec-2) Am[U A§{OamMm \w$co amOodmS>r (Oo.S>ãcy.E\$.-6) ho dmU àgm[aV Ho$co AmhoV. Va, Am¡Omam§_Ü`o
{dÚwVM{cV \w$co H$S>~m Hw$Å>r `§Ì, \w$co nrìhrgr ^mV cmdUr Mm¡H$Q> Am[U Q´>°ŠQ>aM{cV D$g ~m§YUr `§Ì {dH$grV Ho$co.
{dÚmnrR>mÛmao g§emo{YV ZdZdrZ V§ÌkmZ gd© KQ>H$m§n`ªV nmohM{dÊ`mgmR>r {dÚmnrR>mÛmao {d{dY CnH«$_m§~amo~aM
àgma _mÜ`_m§Mm dmna Ho$bm OmV Amho. `m_Ü`o H¥${fXe©Zr `m àH$meZmMo _hÎd gd© kmV AgyZ H¥${fXe©ZrVrb H¥${f
_m{hVrMm bm^ A{YH$m{YH$ eoVH$ar VgoM H¥${f {dñVma H$m`©H$Ë`mªZr ¿`mdm Ago AmdmhZ `mÛmao _r H$aV Amho.
{dÚmnrR>mMo {dñVma {ejU g§MmbH$ S>m°. {H$aU H$moH$mQ>o Am{U Ë`m§Mo ghH$mè`m§Zr H¥${fXe©Zr 2016 `m
àH$meZmMr {Z{_©Vr Ho$br AgyZ Ë`m§Mo à`ËZ {ZpíMVM A{^Z§XZr` AmhoV.
H¥${fXe©Zr 2016 Mo dmMH$, eoVH$ar ~§Yy `m gdmªZm Z{dZ df© gwI-g_¥ÜXrMo d ^a^amQ>rMo Omdmo hr g{XÀN>m !
_\w$H¥${d, amhþar
{XZm§H$ … 1/1/2016 (Ho$.nr. {dídZmWm)
àñVmdZm
S>m°. {H$aU H$moH$mQ>o
g§MmbH$, {dñVma {ejU
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>, amhþar
[Oëhm - Ah_XZJa
^maVmV bhmZ eoVH$è`m§Mr g§»`m OJmV gdm©{YH$ Amho. XoemVrb 85 Q>ŠHo$ O[_ZYmaUm joÌ XmoZ hoŠQ>anojm
H$_r Amho. H$_r O[_ZYmaUm joÌ Agë`mZo CËnmXZ IM© OmñV AgVmo d eoVH$è`m§Zm ^m§S>db Jw§VdUyH$ H$aUo
OmoI_rMo AgVo. Aemdoir CËnmXZ IM© H$_r hmoD$Z A{YH$m{YH$ ^m§S>db Jw§VdÊ`mgmR>r bhmZ bhmZ eoVH$è`m§Zr
EH$Ì `oD$Z gm_w{hH$ eoVr H$aUo, eoVH$è`m§Mo JQ> H$aUo qH$dm eoVr CËnmXH$ H§$nZr H$aUo hr AmO EH$ JaO Amho.
`m{edm` `mo½` {dnUZ d H$mT>UrníMmV V§ÌmMm Adb§~ H$ê$Z eoVrMr d eoV_mbmMr {H$\$m`VeraVm dmT>dVm `ody
eH$Vo. `m Ñï>rZo eoVH$è`m§Zm g§nyU© AmYw{ZH$ H¥${f V§ÌkmZmMm àMma d àgma H$éZ eoVH$è`m§À`m kmZmV ^a nS>mdr
`mgmR>r {dñVma {ejU g§MmbZmb`>m_m\©$V gmVË`mZo _Zwî`~i {dH$mgH$m`©H«$_m§VJ©V à{ejUo, H$m`©emim,
_oimdo, MMm©gÌo, àmË`{jH$m§Mo Am`moOZ Ho$co OmVo.
amï´>r` H¥${f {dH$mg `moOZoA§VJ©V H|$Ð gaH$maZo {dÚmnrR>mg 2015-16 `m dfm©_Ü`o {dÚmnrR>mZo {dH${gV
Ho$boë`m nrH$ V§ÌkmZmMm H¥$Vr Am{U n[aUm_ àmË`{jH$m§Ûmao àgma H$aÊ`mgmR>r 5.90 H$moQ>r ê$n`m§Mm eoVH$ar àW_
(\$m_©a \$ñQ©) hm àH$ën _§Oya Ho$cm AgwZ {dÚmnrR>mgmR$r hr {ZpíMVM A{^_mZmMr Am{U AmZ§XmMr ~m~ Amho.
{dÚmnrR>mZo gwê$ Ho$bobr eoVH$ar emók _§M hr g§H$ënZm BVa H¥${f {dÚmnrR>m§Zr XoIrb Amnë`m H$m`©joÌmV
am~dbr Amho. `mÛmao eoVH$ar Am{U emók `m§À`mV gwg§dmX KSy>Z Amë`mZo eoVH$ar{^_wI g§emoYZmg MmbZm
{_iyZ eoVH$ar Am{U V§ÌkmZmVrc Xar H$_r hmoÊ`mg _XV Pmbr Amho. eoVH$ar emók _§MmMo H$m`© A{YH$m{YH$
à^mdr hmodyZ {dÚmnrR>mVrb V§ÌkmZ eoVH$è`m§n`ªV nmohM{dÊ`mÀ`m Ñï>rZo {dÚmnrR>mMo Zd{ZæmwŠV Hw$bJwê$ S>m°. Ho$.
nr. {dídZmWm `m§Mo _mJ©Xe©ZmImbr _§MmMo ~iH$Q>rH$aU H$aÊ`mV `oV Amho.
H¥${f {dñVma {ejUmÛmao {dÚmnrR>mVrb AmYw{ZH$ H¥${f V§ÌkmZ H¥${f A{YH$mar, {dñVma H$m`©H$V} Am{U
eoVH$è`m§n`ªV nmohM{dÊ`mMo H$m`© {dÚmnrR> gmVË`mZo H$aV Amho. `mgmR>r {d^mJr` {dñVma H|$Ðo, {Oëhm {dñVma
H|$Ðo, H¥${f {dñVma JQ> Am{U H¥${f {dkmZ H|$Ðo `mÛmao {d{dY {dñVma CnH«$_ am~{dbo OmV AmhoV. _hmË_m \w$bo H¥${f
{dÚmnrR>mÛmao g§emo{YV ZdZdrZ AmYw{ZH$ H¥${f V§ÌkmZmMm àMma d àgma gd© KQ>H$m§n`ªV ìhmdm `mgmR>r {dÚmnrR>
{d{dY CnH«$_m§~amo~aM àgma _mÜ`_m§Mm gmVË`mZo dmna H$aV Amho.
H¥${fXe©Zr, lr gwJr `m§gma»`m àH$meZm§À`m _mÜ`_mVyZ {dñVma H$m`© Omo_mZo hmoÊ`mg {ZpíMVM _XV hmoVo.
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mÀ`m H¥${fXe©Zr 2016 àH$meZmMr {Z{_©Vr {dÚmnrR>mMo Hw$bJwê$ S>m°. Ho$. nr. {dídZmWm
`m§À`m _mJ©Xe©ZmImbr H$aÊ`mV Ambr. à^mar A{YH$mar àgmaU H|$Ð S>m°. Jmoaj ggmUo Am{U Ë`m§Mo ghH$mè`m§Zr
`m àH$meZmMr {Z{_©Vr Ho$br AgyZ Ë`m§Mo à`ËZ {ZpíMVM A{^Z§XZr` AmhoV. H¥${fXe©Zr 2016 `m àH$meZmMm
gd© dmMH$m§Zm {ZpíMVM bm^ hmoB©b Aer _bm ImÌr Amho.
H¥${fXe©ZrMo dmMH$, eoVH$ar ~§Yy `m gdmªZm Z{dZ df© gwI g_¥ÜXrMo d ^a^amQ>rMo Omdmo hr g{XÀN>m !
_\w$H¥${d, amhþar
{XZm§H$ … 1/1/2016 ({H$aU H$moH$mQ>o)
F$U{ZX}e
S>m°. Jmoaj ggmUo
à^mar A{YH$mar, àgmaU H|$Ð
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>, amhþar
[Oëhm - Ah_XZJa
H¥${fXe©Zr ho _hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mMo bmoH${à` Am[U eoVH$ar[^_wI àH$meZ Xadfr©
àH$merV Ho$co OmVo. H¥${f[df`H _m[hVrMo AmYw{ZH$ d AÚ`mdV Ago V§ÌkmZ eoVH$ar, H¥${f A{YH$mar,
{dñVma H$m`©H$V}, [dÚmWr© Am[U gd© dmMH$m§Zm EH$mM [RH$mUr CncãY H$éZ XoUo hmM `m_mJMm à_wI
CÔoe Amho. H¥${fXe©Zr 2016 ho àH$meZ gd© dmMH$m§Zm H¥${f{df`H$ _m{hVrgmR>r EH$ g§X^©J«§W åhUyZ
{ZpíMV Cn`wŠV R>aUma Amho.
{dÚmnrR>mMo AmXaUr` Hw$bJwê$ S>m°. Ho$. nr. {dídZmWm `m§Mo Hw$eb ZoV¥Ëd Am[U S>m°. {H$aU
H$moH$mQo, g§MmbH$ {dñVma {ejU `m§Mo _mocmMo _mJ©Xe©Z `m àH$meZmgmR$r bm^bo Ë`m~Ôc _r Ë`m§Mm
F$Ur Amho. S>m°. ^r_amd Cë_oH$, A{Yð>mVm (H¥${f) d g§MmbH {ejU; S>m°. amOo|Ð nmQ>rb, g§MmbH$
g§emoYZ; lr. gmonmZ H$mgma, Hw$bg{Md; lr. ~m~wamd [Z_©i, {Z`§ÌH$ Am[U {dÚmnrR> A{^`§Vm
lr. {_btX TmoHo$ `m§Mohr ghH$m`© `m àH$meZmÀ`m {Z{_©Vrg {_imbo. {dÚmnrR>mMo gd© gh`moJr A{Yð>mVm,
{d^mJ à_wI, gh`moJr g§emoYZ g§MmbH$, nrH$ {df`VÁk, `moOZm à_wI, g§emoYZ Ho§$Ð à_wI `m§Zrhr
AÚ`mdV _m{hVr XodwZ H¥${fXe©Zr 2016 À`m {Z{_©Vrg ghmæ` Ho$bo `m gdmªMm _r F$Ur Amho.
H¥${fXe©Zr 2016 Mo g§nmXZ, _wIn¥ð énaoIm, a§Jg§JVr Am[U _w{ÐV VnmgUr `mgmaIr
_hËdmMr H$m_o ghg§nmXH$ S>m°. g§{Xn nmQ>rc, S>m°. g{MZ gXm\$i, S>m°. ^JdmZ Xoe_wI Am{U S>m°. {H$aU
WmoamV `m§Zr ~maH$mB©Zo d `eñdrnUo nma nmS>br. H¥${fXe©Zr_Yrb _m{hVr AÚ`mdV H$aÊ`mgmR>r
g§nmXH$s` _§S>imMo gXñ` S>m°. OJÞmW nmQ>rc, S>m°. XmXm^mD$ `mXd, S>m°. lr_§V aUnrgo, S>m°. amdgmho~
^méS>, S>m°. _YwH$a Ymo§So, S>m°. AemoH$ \$am§Xo, S>m°. gw^oXma OmYd, S>m°, `ed§V \w$bnJmao, S>m°. qMVm_Ur
XodH$a, S>m°. gw{Zb Jmoa§Q>rdma Am{U S>m°. {dÇ>b e|S>o `m§Zr ~hþ_mob ghH$m`© Ho$bo `m gdmªMm _r Am^mar
Amho.
H¥${fXe©Zr n[anyU© H$aÊ`mgmR>r àgmaU Ho§$ÐmVrb lr. _mohZ XrjrV, lr. àXrn H$moinH$a,
gm¡. A{ZVm gwd}, lr. OmqbXa gw`©d§er, lr. _hmXod KmS>Jo, lr. g§{Xn gmido d _wÐUmb`mVrb
lr. {edam_ {Jar, lr. em§Vmam_ ~mdrñH$a, lr. H$m{eZmW Mm¡Jwbo, lr. XÎmmÌ` bm§S>o, lr. {dH«$_ gmido,
lr. JOmZZ ImMUo, {dñVma {ejU g§MmbZmb`mVrb S>m°. JmoHw$i dm_Z, lr. A{Zb Xþ~io, lr. A{Zb
OmYd `m gd© H$_©Mmè`m§Zr Mm§Jë`m àH$mao _XV Ho$br. _mPo gd© ghH$mar d g§nmXH$s` _§S>img YÝ`dmX !
VgoM [ZQ qàQ>g, Ah_XZJa `m§Zr H¥${fXe©Zr doioV _w{ÐV H$éZ {Xë`m~Ôb Ë`m§Mo Am^ma !
H¥${fXe©Zr dmMH$, eoVH$ar ~§Yw-^{JZr, {dñVma H$m¶©H$V}, nÌH$ma ~§Yy, {dÚmWu dJ© Am{U
Om{hamVXma ¶m§Zm ZdrZ df© 2016 gwI-g‘¥ÕrMo, AmZ§XXm¶r, Amamo½¶Xm¶r d ^a^amQ>rMo Omdmo ¶mgmR>r
hm{X©H$ ew^oÀN>m ....!
_\w$H¥${d, amhþar
{XZm§H$ … 1/1/2016 (Jmoaj ggmUo)
H¥${fXe©Zr 2016
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mZo {dH$grV Ho$bobo Z{dZ dmU
aã~r Ádmar $
\w$co _Ywa (Ama.Eg.Eg.Or.ìhr.46)-
\w $ co _Yw a hm aã~r ÁdmarMm dmU
hþaS>çmH$arVm {deofV… npíM_ _hmamï´>mV
cmJdS>rgmR>r àgm[aV Ho$bm Amho.
Iarn Ádmar
\w$co dgw§Yam (Ama.Eg.Eg.EM. 50)-
\w$co dgw§Yam hm JmoS> ÁdmarMm g§H$arV dmU
npíM_ _hmamï´>mV cmJdS>rgmR>r àgm[aV
Ho$bm Amho.
aã~r Ádmar
\w$co amo{hUr (Ama.nr.E.Eg. 3)-
\w$co amo{hUr hm aã~r ÁdmarMm dmU
nmnS>mH$arVm {deofV: npíM_ _hmamï´>mV
cmJdS>rgmR>r àgm[aV Ho$bm Amho.
~mOar
Am{Xeº$s (S>r.EM.~r.EM. 9071)-
A{YH$ CËnmXZ XoUmam Am{U Jmogmdr amoJmg
à{VH$maj_ ~mOarMm Am{Xeº$s hm g§H$arV
dmU _hmamï´>mV ~mOar {nH${dʶmè¶m
joÌmgmR>r àgm[aV Ho$bm Amho.
H¥${fXe©Zr 2016
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mZo {dH$grV Ho$bobo Z{dZ dmU
gw¶©\w$c
\w$co ^mñH$a (Eg.Eg. 0808) -
gw¶©\w$bmMm \w$co ^mñH$a hm A{YH$ CËnmXZ
(18.13 q¹$/ho.) Am{U VocmMo A{YH$
à_mU AgUmam dmU _hmamï´> amÁ¶mVrc
H$moaS>dmhÿ joÌmgmR>r Iarn h§Jm_m_ܶo
cmJdS>rgmR>r àgm[aV Ho$bm Amho.
Mdir
\w$bo {dR>mB© (gr nr. 05040) -
MdirMm \w$co {dR>mB© hm A{YH$ CËnmXZ
XoUmam dmU npíM_ _hmamï´>mV cmJdS>rgmR>r
àgm[aV Ho$bm Amho.
daB©
\w$co EH$mXer (Ho$AmonrEcE_ 83) -
\w$co EH$mXer hm daB©Mm A{YH$ CËnmXZ
XoUmam dmU _hmamï´>mVrc Cnnd©Vr¶ d KmQ>
{d^mJmV cmJdS>rgmR>r àgm[aV Ho$bm Amho.
hþcJm
\w$co gH$g (Eg.EM.Or. 0628-4) -
hþc½¶mÀ¶m \w$co gH$g hm dmU npíM_
_hmamï´>mVrc Adf©U àdU ^mJmV hc³¶m Vo
_ܶ_ O{_Zrda cmJdS>rgmR>r àgm[aV Ho$bm
Amho.
H¥${fXe©Zr 2016
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mZo {dH$grV Ho$bobo Z{dZ dmU
S>mqi~
\w$co AZmaXmZm -
S>mqi~mnmgyZ AZmaXmZm V¶ma H$aʶmgmR>r
\$imVrc JX© cmc a§JmMo XmUo, OmñV
AmåbVm (4.18%), XmʶmMm H$R>rUnUm
d A{YH$ CËnmXZ (16.02 Q>Z/ho.) Ago
d¡{eï>nyU© JwUY_© Agcocm S>mqi~mMm \w$co
AZmaXmZm hm dmU _hmamï´>mV cmJdS>rgmR>r
àgm[aV Ho$bm Amho.
A§{Oa
\w$co amOodmS>r (Oo.S>ãcy.E_$.- 6) -
_moR>çm AmH$mamMr \$$io, A{YH$ CËnmXZ
Am{U JamMo A{YH$ à_mU VgoM \$im§Mm
AmH$f©H$ JS>X A§{Oar a§J AgUmam \w$co
amOodmS>r (Oo.S>ãë¶w. E_$.-6) hm A§{OamMm
dmU _hmamï´>mV cmJdS>rgmR>r àgm[aV Ho$bm
Amho.
coQ>çwg
\w$co nÙm (OrHo$Ec-2) -
g°cS> nmZm§Mo A{YH$ CËnmXZ, AmH$f©H$
{haì¶m a§JmMr Hw$aHw$arV nmZo Am{U g_¥Õ
nmofU_yë¶o Ago d¡{eð>nyU© JwUY_© Agcocm
\w$co nÙm (OrHo$Ec-2) hm coQ>çyg {nH$mMm
dmU npíM_ _hmamï´>mV cmJdS>rgmR>r
àgm[aV Ho$bm Amho.
H¥${fXe©Zr 2016
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mZo {dH$grV Ho$bobo Z{dZ AdOmao d `§Ìo
KaMm nËVm …
V§ÌkmZ {e’$maer
(1.79 Ano{jV CËnmXZ, q¹$/ho)-(0.54 O{_ZrVrc CncãY ZÌ, {H$/ho.)-(1.87 eoUIV Q>Z/ho.)
IVm_YwZ Úmd`mMo ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> {H$/ho.=
(0.90 Ano{jV CËnmXZ, q¹$/ho)-(2.26 O{_ZrVrc CncãY ñ\w$aX, {H$/ho.)-(3.77 eoUIV Q>Z/ho.)
IVm_YwZ Úmd`moM nmbme Am°ŠgmB©S> ({H$/ho) =
(1.08 Ano{jV CËnmXZ,q¹$/ho)-(0.15 O{_ZrVrc CncãY nmbme, {H$/ho.)-(1.89 eoUIV Q>Z/ho)
eoUIV {dahrV Ano{jV CËnmXZ g{_H$aU
IVm_YwZ Úmd`mMo ZÌ {H$/ho. =
(2.61 Ano{jV CËnmXZ, q¹$/ho)-(0.78 O{_ZrVrc CncãY ZÌ, {H$/ho.)
IVm_YwZ Úmd`mMo ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> ({H$/ho.) =
(1.06 Ano{jV CËnmXZ, q¹$/ho) - (2.66 O{_ZrVrc CncãY ñ\w$aX, {H$/h|.)
IVm_YwZ Úmd`mMo nmbme Am°ŠgmB©S> {H$/ho. =
(1.41 Ano{jV CËnmXZ, q¹$/ho)-(0.20 O{_ZrVrc CncãY nmcme, {H$/ho)
4. _hmamï´>mÀ`m Cn-nd©Vr` {d^mJmV ZmMUrÀ`m A{YH$ CËnmXZ Am{U Am{W©H$ \$m`ÚmgmR>r à{V hoŠQ>a 5 Q>Z eoUIV, ZÌ
60 {H$cmo, ñ\w$aX 30 {H$cmo Am{U nmcme 30 {H$cmo `m IV_mÌogmo~V OrdmUw g§dY©ZmMr {~Oà{H«$`m (à{V {H$cmo
{~`mÊ`mg àË`oH$s 25 J«°_ APmopñn[ac_ ~«m{gc|g Am{U Añna{Ocg Adm_moar) dmnaÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
5. _hmamï´>mVrc Adf©UàdU {d^mJmVrc _Ü`_ Imoc H$mù`m O{_ZrMr gw{nH$Vm, A{YH$ CËnmXZ Am{U Am{W©H$
\$m`ÚmgmR>r H$moaS>dmhÿ Vya {nH$mg 25 {H$cmo ñ\w$aX 1 Q>Z Hw$O{dcoë`m àog_S> _YwZ EH$ _{hZm noaUrnydu Am{U 25 J«°_
am`Pmo{~`_ d ñ\w$aX {daKi{dUmao {OdmUy àË`oH$s 1 {H$cmo {~`mÊ`mg {~Oà{H«$`m H$éZ hoŠQ>ar 25 {H$cmo ñ\w$aX d 25
{H$cmo ZÌ amgm`{ZH$ IVm_YwZ noaUrÀ`mdoir XoÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
6. _hmamï´>mVrc _¡XmZr àXoemVrc _Ü`_ Imoc H$mù`m O{_ZrMr gw{nH$Vm A{YH$ CËnmXZ d Am{W©H$ \$m`ÚmgmR>r OyZÀ`m
n{hë`m n§YadmS>çmV noaUr Ho$coë`m gmo`m~rZ {nH$mH$[aVm 5 Q>Z eoUIVm~amo~a 50:75:45 {H$cmo ZÌ:ñ\w$aX:nmcme
à{V hoŠQ>ar `m gwYm[aV IV_mÌoMr {e\$mag Ho$br Amho.
7. npíM_ _hmamîQ´> {d^mJmV Iarn ~mJm`Vr gw`©\w$bmnmgwZ A{YH$ CËnmXZ Am{U Am{W©H$ \$m`Xm {_i{dÊ`mgmR>r
{e\$maerV CËnmXZ V§ÌkmZmMm Adb§~ H$aUo Amdí`H$ Amho. VWm{n, CnbãY gmYZgm_wJ«rMr H$_VaVm Agë`mg
g§nwU© CËnmXZ V§ÌkmZmn¡H$s {e\$maerV IV _mÌm XoUo, {daiUr Am{U IwanUr H$aUo d nrH$ g§ajU `m KQ>H$m§Mr {e\$mag
Ho$br Amho.
8. Adf©U àdU {d^mJmV (nO©Ý` JQ> H«$. 3 d 4) C{eam nmD$g gwé Pmë`mg, Imcrc à_mUo gwY[aV AmnËH$mcrZ nrH$
ì`dñWmnZ H$aÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
15. EH$ hoŠQ>a ~mJm`Vr joÌmVrb Aën^wYmaH$ eoVH$è`m§Mo Am[W©H$ ñW¡`m©gmR>r {nH$nÕVrH$arVm 72 Q>ŠHo$, \$bmoËnmXZmgmR>r
20 Q>ŠHo$, eoS>ZoQ>H$[aVm 3.6 Q>ŠHo$ Am{U newnmbZmgmR>r 4.4 Q>ŠHo$ `m à_mUo KQ>H$ {Zhm` eoVr nÕVr àmê$n dmnaÊ`mMr
{e\$mag Ho$br Amho.
joÌ (ho ) joÌ (Q>ŠHo$ ) h§Jm_
Iarn aã~r CÝhmir
nrH$nÕVr ( 72 %)
0.30 30 gmo`m~rZ Jhÿ {haì`m nmbo^mÁ`m
0.20 20 _H$m H$m§Xm _wJ
0.10 10 ~mOar ha^am Mdir
0.10 10 bgwZ Kmg bgwZ Kmg bgwZ Kmg
0.02 2 g§H$arV Zo{nAa g§H$arV Zo{nAa g§H$arV Zo{nAa
\$bmoËnmXZ (23.6 %)
0.20 20 Am§~m \$i~mJ … 40 PmS>o ( 5 _r 5 _r)
0.036 3.6 g§ajrV eoVr … àW_ Am{U V¥Vr` df© - Q>mo_°Q>mo- H$mH$S>r
{ÛVr` Am{U MVwW© df© - T>mo~ir - {_aMr - H$mH$S>r
newnmbZ ( 4.4 %)
0.044 4.4 _wŠV JmoR>m nÕV - g§H$arV JmB© 2, Jm§Sw>iIV {Z{_©Vr Am{U Hw$ŠH$Q>nmbZmgmR>r amoS>
Am`©bÝS> aoS> 100 njr nmM hßË`mV ( 500 njr àVr df© )
17. _hmamîQ´>mÀ`m Cnnd©Vr` {d^mJmV _Ü`_ Imob O{_ZrV eoVrVyZ A{YH$ CËnmXZ d \$m`ÚmgmR>r OyZ_Ü`o gmo`m~rZ
qH$dm ^wB©_wJmMr OmoS> Amoi nÕVrZo 30- 60 10 g|_r A§Vamda noaUr H$ê$Z OmoS> AmoirV V§~mIw `m gmIir
{nH$mMr 9090 g|_r A§Vamda Am°JñQ>_Ü`o bmJdS> H$aÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
CÚmZ{dÚm
18. noê$À`m KZbmJdS> nÕVr_Ü`o (22 _r.Am{U 32 _r.), n{hë`m gmS>oVrZ dfm©Z§Va, PmS>m§À`m `mo½`dmT>rgmR>r
Am{U A{YH$ CËnmXZmgmR>r, _o _{hÝ`mÀ`m Xþg-`m n§YadmS>`mV PmS>m§À`m _mJrb XmoZ h§Jm_ dmT>rÀ`m {R>H$mUr
nwZ©N>mQ>UrMr {e\$mag Ho$br Amho.
19. Iarn H$m§Xm dmUm§Mr {~OmoËnmXZ j_Vm n[aUm_H$maH$ dmT>{dÊ`mgmR>r, qMJir V§ÌkmZmìXmao CËnmXrV H$ê$Z AS>rM
_{hZo gmR>dU Ho$boë`m H$m§Xm JmoQ>mMr 15 Zm|ìh|§~abm bmJdS> H$ê$Z, 60 {Xdgm§Zr g§{Ð` nXmWm©Mo (CgmMo nmMQ>
0.5 {H$J«°/_r2) AmÀN>mXZ H$aÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
new d _Ëñ` {dkmZ {d^mJ
20. \w$bo {ÌdoUr JmB©À`m n{hë`m {dVmVrb AmR>dS>m{Zhm` MmMUr {XdgmMo XþY CËnmXZ {ZpíMVrgmR>r {_Šg bm°J àmê$nmMm
(Yt=12.72+(-2.49)X t1/2+2.59 log t + e ) dmna H$aÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
t
4. _hmamîQ´>mVrb _Ü`_ Imob O{_ZrV aã~r ~Q>mQ>çmMo A{YH$ CËnmXZ, nmÊ`mMm H$m`©j_ dmna d Am{W©H$ \$m`X`mgmR>r
~Q>mQ>`mMr bmJdS> gar da§~m nÕVrZo 60 20 go_r A§Vamda {R>~H$ qgMZmImbr H$ê$Z, 120 go_r A§Vamdarb b°Q>ab
ìXmao 100% ~mînmonU©Ëg©OZmBVHo$ nmUr {XdgmAmS> XoÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
5. _Ü`_ Imob O{_ZrV aã~r dm§½`mMo A{YH$ CËnmXZ, {Z{dîR>m dmna úm_Vm VgoM Am{W©H$ÑîQ>`m \$m`Xoera CËnÞ
{_i{dÊ`mgmR>r {e\$maerV »mV _mÌm (150…75…75 {H$bmo ZÌ… ñ\w$aX… nmbme à{V hoŠQ>a) {dÐmì` ñdê$nmVrb
IVm§_YwZ gmo~V {Xboë`m VŠË`mà_mUo 21 AmR>dS>`mÀ`m hßË`mVwZ d 100 % ~mînmonU©Ëg©OZmBVHo$ nmUr {XdgmAmS>
{R>~H$ìXmao XoÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
6. _hmamîQ´>mVrb h_Img nmdgmÀ`m {d^mJmVrb _Ü`_ H$mi`m O{_ZrV CÝhmir ^wB©_wJmMo A{YH$ CËnmXZ, {Z{dîR>m dmna
j_Vm VgoM A{YH$ \$m`X`mgmR>r 5 Q>Z eoUIV à{V hoŠQ>a {e\$mag _mÌoÀ`m 100 Q>ŠHo$ IVo (25…50…00 ZÌ, ñ\w$aX,
nmbme {H$bmo/hoŠQ>a) {dÐmì` ñdê$nmV {R>~H$ qgMZmVwZ 9 g_mZ hßË`mV d nrH$ ~mînmonU©Ëg©OZmÀ`m 80 Q>ŠHo$ nmUr
{XdgmAmS> XoÊ`mMr {e\$mag XoÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
CÚmZ{dÚm
7. hdm_mZ ~XbmÀ`m g§X^m©V, eaX {gS>bog OmVrnmgwZ XO}Xma \$imMo A{YH$ CËnmXZ, amoJmMm H$_r àmXþ©^md d OmñV Am{W©H$
\$m`ÚmgmR>r gßQ>|~aÀ`m Xþgè`m n§YadmS>`mnmgwZ Vo Am°ŠQ>m§o~aÀ`m n{hë`m n§YadS>`m§n`ªV 6 Vo 8 S>moi`m§da JmoS>r N>mQ>Ur
H$aÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
_wb^wV emñÌo, AÞemñÌ Am{U V§ÌkmZ
8. nmÊ`mMm VmU ghZ H$aÊ`mg Cn`wŠV O¡damgm`{ZH$ {dH$am§Mr {H«$`m{ebVm {dO` `m ha^-`mÀ`m dmUmV d `m dmUmMm
12 Ÿ& H¥${fXe©Zr 2016
Za dmU åhUwZ dmna Ho$boë`m g§H$amV A{YH$ AmT>ië`m_wio `m dmUmMm nmÊ`mMm VmU ghZ H$aUm-`m ha^am n¡Xmg
H$m`©H«$_mV OZwH$s` ñÌmoV åhUyZ àmYmÝ`mZo dmnaÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
9. JìhmÀ`m nU© Vm§~oam amoJmgmR>r à{VH$maH$ OwZH$ Lr 34 Mo ËdarV {ZXmZ H$aÊ`mgmR>r Jhþ gwYma H$m`©H«$_mV cvLV34 d
cssfr 5 `m aoUdr` {MÝhm§Mm Cn`moJ ñdV§ÌnUo qH$dm EH${ÌVnUo H$amdm Aer {e\$mag Ho$br Amho.
10. à`moJemioV dmb {~`mÊ`m§Mr CJdUj_Vm VnmgÊ`mgmR>r, dmb {~`mUo 12 Vmg Amoë`m JmoUmnmQ>mV R>odë`mZ§Va 2 Vmg
nmÊ`mV {^OdyZ d Ë`mZ§Va n{hë`m BVH$m Amobmdm (10%) `oB©n`ªV gmdbrV dmidyZ Mma Q>m°dob nona nÕVr_Ü`o 250
g|.J«o. Vmn_mZ dmnaÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
H¥${f A[^`m§{ÌH$s
11. aã~r ÁdmarÀ`m _wim§À`m Aä`mgmgmR>r 10 _r bm§~r,2 _r ê§$Xr d 1.0 _r C§Mr Agbobr \w$bo ê$Q> ~m°Šg ñQ´>ŠMaMr
{e\$mag Ho$br Amho.
12. _hmamîQ´>mVrb Adf©UàdU {d^mJmVrb _Ü`_ Imob O{_ZrV nmÊ`mMr H$_r CnbãYVm AgVmZm aã~r H$m§ÚmMo CËV_
àVrMo A{YH$V_ CËnmXZ KoÊ`mgmR>r nwZ©bmJdS>rZ§Va 51 Vo 75 {Xdgm§À`m H$mbmdYrV (JmoQ> dmT>rMr gwadmVrMr
AdñWm) qgMZmÀ`m {Z`{_V JaOonojm 20 Q>ŠHo$ H$_r nmUr XoÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho.
13. H$m§Xm {nH$mMr nmÊ`mMr JaO {ZpíMV H$aÊ`mgmR>r Imbrb VŠË`mV Z_wX Ho$boë`m nrH $JwUm§H$mMm dmna H$aÊ`mMr
{e\$mag Ho$br Amho.
noaUrZ§VaMm AmR>dS>m nrH$ JwUm§H$
1 0.63
2 0.69
3 0.73
4 0.79
5 0.85
6 0.92
7 1.00
8 1.08
9 1.15
10 1.20
11 1.23
12 1.21
13 1.14
14 1.01
15 0.81
16 0.54
H¥${f hdm‘mZ
1. X{jU H$moH$U {H$Zmam {d^mJ … `m {d^mJmV aËZm{Jar, X[jU am`JS> Am{U qgYwXþJ© {Oëøm§Mm g‘mdoe hmoVmo.
nmdgmMo dm{f©H$ gamgar à‘mU 3100 {‘. ‘r. Amho. ^mV Am{U ZmJcr hr à‘wI {nHo$ KoVcr OmVmV. `m ^mJmVrc O‘rZ Om§ä`m
IS>H$mnmgyZ V`ma Pmcocr Amho.
2. CÎma H$moH$U {H$Zmam {d^mJ … `m {d^mJmV R>mUo Am{U am`JS> {Oëøm§Mm g‘mdoe hmoVmo. nmdgmMo dm{f©H$ gamgar à‘mU
2600 {‘. ‘r. Amho. ^mV ho à‘wI nrH$ AgyZ, ZmJcr d daB© hr ‘hËdmMr Va {MHy$ Am{U Am§ã`mgmaIr \$iPmS>o KoVmV.
3. npíM‘ KmQ> {d^mJ … hm KmQ> åhUOo gømÐr nd©VmÀ`m S>m|Ja ‘mÏ`mdarc X{jUmoÎma qMMmoim nÅ>m AgyZ, Am§~mobr,
\$m|S>m, Am§~m, H$moëhmnya, _hm~ioída, bmoUmdim, I§S>mim, H$igy~mB©, BJVnyar Am{U Í`§~Ho$ída ^mJ `oVmo. `m {d^mJmV
2.10 cmI hoŠQ>a joÌ ‘moS>Vo. hm {d^mJ gd©gmYmaUnUo g‘wÐgnmQ>rnmgyZ 1000 Vo 1900 ‘rQ>a C§Mrda Amho. nmdgmMo
dm{f©H$ gamgar à‘mU 5000 {‘. ‘r. Amho. `m {d^mJmMm 22 Vo 25 % àXoe O§Jcm§Zr ì`mncocm Amho. ^mV, ZmJcr,
gmdm, H$moÐm hr {nHo$ KoVcr OmVmV.
4. Cnnd©Vr` {d^mJ … hm {d^mJ gømÐrÀ`m nyd}H$S>À`m CVmamMm Amho. hm {d^mJ Zm{eH$, nwUo, gmVmam, H$moëhmnya
d gm§Jcr {Oëøm§Vrc npíM‘oH$S>rc 19 VmcwŠ`mV {dñVmacocm AgyZ Ë`mMo joÌ\$i 10,289 Mm¡ag {H$. ‘r.Amho. `m
{d^mJmVrc dm{f©H$ nmdgmMr gamgar 1700 Vo 2500 {‘. ‘r. Amho.`m {d^mJmVrc gamgar H$‘mc Vmn‘mZ 280
Vo 350 gopëgAg Va gamgar {H$‘mZ Vmn‘mZ 140 Vo 160 gopëgAgÀ`m Xaå`mZ AgVo. ^mV, ZmJcr, Ádmar, ~mOar, ^wB©‘yJ B.
Iarn {nHo$, a~r Ádmar, Jhÿ, ha^am, dmc B. a~r {nHo$ VgoM D$g hr {nHo$ KoVcr OmVmV. Ë`mMn«‘mUo ^mOrnmcm {nH$mImcr
32.9 hOma hoŠQ>a joÌ AgyZ Ë`m‘Ü`o ~Q>mQ>m, H$m§Xm, {‘aMr, Q>mo‘°Q>mo, dm§Jr hr ^mOrnmcm {nHo$ d ÐmjmgmaIr \$i{nHo$ KoVcr
OmVmV.
5. npíM‘ ‘hmamï´> ‘¡XmZr {d^mJ … `m {d^mJmV Ywio d gm§Jcr {OëømMo npíM‘oH$S>rc VmcwHo$ Am{U Zm{eH$,
nwUo, gmVmam d H$moëhmnya {Oëøm§Vrc ‘Yco VmcwHo$ g‘m{dï> AmhoV. `m {d^mJmMo joÌ\$i 17.91 cmI hoŠQ>a EdT>o Amho.
`m {d^mJmVrc nmdgmMo dm{f©H$ gamgar à‘mU 950 Vo 1250 {‘. ‘r. EdT>o AgyZ Vmo g‘n«‘mUmV {dIwacocm AgVmo.
`m {d^mJmV H$‘mc Vmn‘mZ E{àc d ‘o ‘{hݶmV 400 go[ëgAg Va {H$‘mZ Vmn‘mZ {S>g|~a-OmZodmar ‘{hݶmV 50
gopëgAgÀ`m Xaå`mZ AgVo. hm {d^mJ àm‘w»`mZo IarnmMm AgyZ Ë`mV Ádmar, ~mOar, ^wB©‘yJ, Vya, ‘yJ, CS>rX, gw`©\$yc,
gmo`m~rZ, KodS>m hr Iarn {nHo$ KoVcr OmVmV. VgoM Jhÿ, ha^am, Ádmar hr a~r {nHo$ KoVcr OmVmV. CgmMo nrH$ ‘moR>çm
à‘mUmV KoVco OmVo. `m {d^mJmVrc ~aoM joÌ ^mOrnmcm d \$iPmS>m§À`m cmJdS>rImcr Amho.
6. npíM‘ ‘hmamï´> H$‘r nmdgmMm {d^mJ … `m {d^mJmV g§nyU© gmocmnya Va Ah‘XZJa, gmVmam, gm§Jcr, nwUo,
Ywio, OiJmd, Zm{eH$, ~wcT>mUm, Am¡a§Jm~mX, ~rS>, Cñ‘mZm~mX Am{U cmVya {OëømÀ`m H$mhr ^mJmMm g‘mdoe hmoVmo. `m
{d^mJmMo EHy$U joÌ\$i 73.23 cmI hoŠQ>a Amho. `m {d^mJmV nmdgmMo dm{f©H$ gamgar à‘mU 750 {‘. ‘r. nojm H$‘r AgyZ
Ë`mMo {dVaU Ag‘mZ AgVo. `m {d^mJmV nmD$g OyZ - Owc¡ ‘{hÝ`mV d Xþgè`m§Xm gßQ>|~a ‘{hÝ`mV A{YH$ à‘mUmV nS>Vmo. `m
A.H«$. ZjÌo gwé hmoÊ`mMr VmarI A.H«$. ZjÌo gwé hmoÊ`mMr VmarI
1 amo{hUr 24 ‘o 7 ‘Km 17 Am°JñQ>
2 ‘¥J 7 OyZ 8 nydm© 30 Am°JñQ>
3 AmÐm 21 OyZ 9 CËÎmam 13 gßQ>o|~a
4 nwZd©gy 6 Owb¡ 10 hñV 27 gßQ>o|~a
5 nwî` 20 Owb¡ 11 {MÌm 10 Am°ŠQ>mo~a
6 Amíbofm 3 Am°JñQ> 12 ñdmVr 24 Am°ŠQ>mo~a
{nH$m§Mo ^aKmog CËnmXZ {‘i{dʶmgmR>r gw`mo½` hdm‘mZmMr ‘m{hVr AgUo Amdí`H$ Amho. hdm‘mZmcm AZwê$n Aer
{nHo$ KoUo eŠ` ìhmdo `mH$[aVm hdm‘mZmV Oo H$mhr gyú‘ ~Xc hmoVmV Ë`m§Mm {nH$m§À`m dmT>rda, AÞÐì` emofU
H$aÊ`mÀ`m${H«$`oda VgoM {H$S>r d amoJm§Mm hmoUmam àmXþ^m©d `m gd© ~m~tMm {dMma H$éZ ~XcË`m hdm‘mZmV {nH$m§Mr H$moUVr
[ZJm qH$dm H$miOr ¿`mdr `m{df`r ‘mJ©Xe©Z H$aÊ`mH$[aVm {dÚmnrR>mÀ`m Mma {d^mJm‘Ü`o (nwUo, BJVnyar, amhþar Am{U
H$moëhmnya) H¥$[f hdm‘mZ g„m H|$Ðo H$m`m©pÝdV H$aÊ`mV Amcr AmhoV. `m H|$Ðm‘m\©$V ^maVr` hdm‘mZ {d^mJm‘m\©$V dV©{dÊ`mV
`oUmè`m ‘Ü`‘ ‘wXVrÀ`m (3 Vo 5 {Xdg) hdm‘mZ A§XmOmda AmYmarV H¥$fr g„m XoÊ`mV `oVmo.
‘Ü` ‘hmamï>´>
nR>mar {d^mJ
npíM‘ ‘hmamï>´>
‘¡XmZr {d^mJ
npíM‘ ‘hmamï>´> H$‘r
nmdgmMm {d^mJ
Cn-nd©Vr` {d^mJ
IVo
dfm©Zwdf©o O{‘ZrV KoV Agcoë`m {nH$m§‘wio Am{U A{YH$ CËnmXZ XoUmè`m {nH$m§À`m ZdrZ dmUm§‘wio O{‘ZrVrb
AÞÐì`m§Mm gmR>m {Xdg|{Xdg H$‘r hmoV Amho. O{‘ZrV AÞÐì`m§Mo à‘mU `mo½` R>odÊ`mgmR>r {d{dY EH$mpË‘H$ IVm§Mm
g§Vw{cV dmna H$aUo Amdí`H$ Amho.
g|{Ð` IVo
dZñnVr Am{U àmUr `m§À`m AdeofmnmgyZ go|[Ð` IVo {‘iVmV. go|[Ð` IVm§Mo à‘wI XmoZ àH$ma AmhoV.
1. ^aIVo … `m‘Ü`o nmofUÐì`m§Mo à‘mU H$‘r Agë`mZo ^aIVo amgm`{ZH$ IVmnojm ‘moR>çm à‘mUmV dmnamdr bmJVmV.
VgoM hr IVo {nH$m§Zm gmdH$menUo bmJy nS>VmV. ^aIVo dmnaë`mZo O{‘ZrÀ`m àmH¥${VH$ JwUY‘m©V gwYmaUm hmoVo. Ë`m‘wio
O{‘ZrMr KS>U gwYmaVo, ObYmaUeº$s dmT>Vo d amgm`{ZH$ IVm§Mm H$m`©j‘ dmna hmoÊ`mg ‘XV hmoVo. O{‘ZrMo Amamo½`
gwYmaVo.
2. OmoaIVo … `m‘ܶo nmofUÐì`mMo à‘mU ^aIVm§nojm A{YH$ AgVoo. Ë`m‘wio hr IVo H$‘r à‘mUmV Úmdr bmJVmV. CXm. gd©
àH$maÀ`m n|S>r, hmS>m§Mm Mwam, ‘mgir IV BË`mXr.
mo
H$b
>oZ‘
{
2.3
5.6
J
mo
ZÌ
«°‘
~moam {H$b
°Z 2
0J X 3.5
«°‘ ñ’w$a
EH$ Q>Z
Vm§~o 15.6 J«°‘ eoU IV nmbme 7.8 {H
$bmo
J§Y
H$
J«°‘
1{
0
H$b
oh 8
ԤJb 2
6 J«°‘
mo
bm
OñV 9
00 J«°‘
4. Jhÿ
O‘rZ-^mar d H$mir, ‘mVr n[ajUmMm Ahdmb - CnbãY ZÌ 190 {H$bmo, 14 {H$bmo ñ\w$aX d 500 {H$bmo nmbme/hoŠQ>a
‘mVr n[ajU Am{U An{ojV CËnmXZ
A. g‘rH$aUmÀ§`m AmYmao 45 q¹$Q>b/ h.o
H«$. g‘rH$aUo JìhmgmR>r bmJUmar
AÞÐì`o, {H$./ho. IVo, {H$./ho.
1. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (7.54 x Ano{jV - (0.74 x O{‘ZrVrb CnbãY ZÌ `w[a`m
ZÌ ({H$./ho.) CËnmXZ, {¹§$./ho.) ZÌ,{H$./ho.) 199 431
2. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (1.90 x Ano{jV -(2.88 x O{‘ZrVrb CnbãY ñ\w$aX gwna \$m°ñ\o$Q
ñ\w$aX Am°. ({H$./ho.) CËnmXZ, {¹§$./ho.) ñ\w$aX, {H$./ho.) Am°ŠgmB©S> 54 >282
3. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (2.49 x Ano{jV (0.22 x O{‘ZrVrb CnbãY nmbme å`waoQ> Am°\$
nmbme Am°.({H$./ho.) CËnmXZ, {¹§$./ho.) - nmbme, {H$./ho.) Am°ŠgmB©S> 2.05 nmoQ>°e 3.41
5. CÝhmir ^wB©‘yJ
O‘rZ-‘Ü`‘ H$mir, ‘mVr n[ajUmMm Ahdmb - CnbãY ZÌ 180 {H$bmo, 15 {H$bmo ñ\w$aX d 450 {H$bmo nmbme/hoŠQ>a
‘mVr n[ajU Am{U An{ojV CËnmXZ
A. g‘rH$aUmÀ§`m AmYmao 30 q¹$Q>b/ h.o
H«$. g‘rH$aUo CÝhmir ^Bw‘©JwmgmR>r bmJUmar
AÞÐì`o, {H$./ho. IVo, {H$./ho.
1. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (4.18 x Ano{jV - (0.40 x O{‘ZrVrb CnbãY ZÌ `w[a`m
ZÌ ({H$./ho.) CËnmXZ, {¹$./ho.) ZÌ,{H$./ho.) 53.4 115.8
2. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (8.23 x Ano{jV - (6.15 x O{‘ZrVrb CnbãY ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> gwna \$m°ñ\o$Q>
ñ\w$aX Am°. ({H$./ho.) CËnmXZ, {¹$./ho.) ñ\w$aX, {H$./ho.) 54 966.56
3. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (3.22 x Ano{jV (0.10 x O{‘ZrVrb CnbãY nmbme å`waoQ> Am°\$
nmbme Am°.({H$./ho.) CËnmXZ, {¹$./ho.) - nmbme, {H$./ho.) Am°ŠgmB©S> 51.6 nmoQ>°e 85.9
8. gmo`m~rZ
O‘rZ-‘Ü`‘ H$mir, ‘mVr n[ajUmMm Ahdmb-CnbãY ZÌ 190 {H$bmo, 16 {H$bmo ñ\w$aX d 300 {H$bmo nmbme/hoŠQ>a
‘mVr n[ajU Am{U An{ojV CËnmXZ
A. g‘rH$aUmÀ§`m AmYmao 25 q¹$Q>b/ h.o
g‘rH$aUo
H«$. gm¶om~rZgmR>r bmJUmar
AÞÐì`o, {H$./ho. IVo, {H$./ho.
1. eoUIV {da{hV IVm‘YyZ=(6.86 x Ano{jV -(0.68 x O{‘ZrVrb CnbãY ZÌ `w[a`m
Úmd¶mMo ZÌ ({H$./ho.) CËnmXZ, {¹$./ho.) ZÌ,{H$./ho.) 42.3 91.7
2. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (6.17 x Ano{jV - (4.46 x O{‘ZrVrb CnbãY ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> gwna \$m°ñ\o$Q>
ñ\w$aX Am°. ({H$./ho.) CËnmXZ, {¹$./ho.) ñ\w$aX, {H$./ho.) 82.83 517.5
3. IVm‘YyZ Úmd`mMo = (3.96 x Ano{jV - (0.13 x O{‘ZrVrb CnbãY nmbmeAm°ŠgmB©S> å`waoQ> Am°\$
nmbme Am°.({H$./ho.) CËnmXZ, {¹$./ho.) - nmbme, {H$./ho.) 60 nmoQ>°e 99.96
21. _H$m (YmÝ`) - O‘rZ-_Ü`_ Imob H$mir, _mVr n[ajUmMm Ahdmb - CnbãY ZÌ 175 {H$bmo, 14 {H$bmo
ñ\w$aX d nmbme 325 {H$bmo/hoŠQ>a
‘mVr n[ajU Am{U An{ojV CËnmXZ
A. g‘rH$aUmÀ§`m AmYmao 60 {Šd.§/h.o
g‘rH$aUo _Š`mgmR>r bmJUmar IVo
H«$.
AÞÐì`o, {H$./ho. IVo, {H$./ho.
eoUIV{dahrV
1. IVm_YyZ Úmd`mMo ZÌ {H$./ho. = (4.51 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) ZÌ `w[a`m
- (0.65 O{_ZrVrb CnbãY ZÌ {H$./ho.) 157 341
2 IVm_YyZ Úmd`mMo ñ\w$aX Am°.{H$./ho. = (1.93 Ano{jV CËnmXZ, ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> qgJb gwna \$m°ñ\o$Q>
Q>Z/ho.) - (1.05 O{_ZrVrb CnbãY ñ\w$aX {H$./ho.) 101 632
3 IVm_YyZ Úmd`mMo nmbme Am°. {H$./ho. = (2.57 Ano{jV CËnmXZ, nmbme Am°ŠgmB©S> å`waoQ> Am°\$ nmoQ>°e
Q>Z/ho.) - (0.16 O{_ZrVrb CnbãY nmbme {H$./ho.) 102 170
eoUIVmgmo~V
1. IVm_YyZ Úmd`mMo ZÌ {H$./ho. = (3.88 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) ZÌ `w[a`m
- (0.56 O{_ZrVrb CnbãY ZÌ {H$./ho.) - (3.19 eoUIV QZ/ho.) 103 224
2 IVm_YyZ Úmd`mMo ñ\w$aX Am°.{H$./ho. = (1.91 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> qgJb gwna \$m°ñ\o$Q>
-(0.99 O{_ZrVrb CnbãY ñ\w$aX {H$./ho.)-(1.46 eoUIV QZ/ho.) 86 538
3 IVm_YyZ Úmd`mMo nmbme Am°. {H$./ho. = (2.09 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) nmbme Am°ŠgmB©S> å`waoQ> Am°\$ nmoQ>°e
- (0.13 O{_ZrVrb CnbãY nmbme {H$./ho.) -(1.08 eoUIV QZ/ho.) 72 121
23. H$moaS>dmhÿ aã~r Ádmar - O‘rZ-_Ü`_ Imob H$mir, _mVr n[ajUmMm Ahdmb - CnbãY ZÌ 170 {H$bmo, 16
{H$bmo ñ\w$aX d nmbme 350 {H$bmo/hoŠQ>a
‘mVr n[ajU Am{U An{ojV CËnmXZ
A. g‘rH$aUmÀ§`m AmYmao 15 {Šd.§/h.o
g‘rH$aUo aã~r ÁdmargmR>r bmJUmar IVo
H«$.
AÞÐì`o, {H$./ho. IVo, {H$./ho.
eoUIV{dahrV
1. IVm_YyZ Úmd`mMo ZÌ {H$./ho. = (10.55 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) ZÌ `w[a`m
- (0.31 O{_ZrVrb CnbãY ZÌ {H$./ho.) 106 229
2 IVm_YyZ Úmd`mMo ñ\w$aX Am°.{H$./ho. = (5.54 Ano{jV CËnmXZ, ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> qgJb gwna \$m°ñ\o$Q>
Q>Z/ho.) - (2.94 O{_ZrVrb CnbãY ñ\w$aX {H$./ho.) 35 216
3 IVm_YyZ Úmd`mMo nmbme Am°. {H$./ho. = (5.24 Ano{jV CËnmXZ, nmbme Am°ŠgmB©S> å`waoQ> Am°\$ nmoQ>°e
Q>Z/ho.) - (0.04 O{_ZrVrb CnbãY nmbme {H$./ho.) 65 108
eoUIVmgmo~V
1. IVm_YyZ Úmd`mMo ZÌ {H$./ho. = (9.27 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) ZÌ `w[a`m
- (0.27 O{_ZrVrb CnbãY ZÌ {H$./ho.) - (4.42 eoUIV QZ/ho.) 82 178
2 IVm_YyZ Úmd`mMo ñ\w$aX Am°.{H$./ho. = (4.58 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) ñ\w$aX Am°ŠgmB©S> qgJb gwna \$m°ñ\o$Q>
-(2.48 O{_ZrVrb CnbãY ñ\w$aX {H$./ho.)-(0.89 eoUIV QZ/ho.) 27 167
3 IVm_YyZ Úmd`mMo nmbme Am°. {H$./ho. = (4.02 Ano{jV CËnmXZ, Q>Z/ho.) nmbme Am°ŠgmB©S> å`waoQ> Am°\$ nmoQ>°e
- (0.03 O{_ZrVrb CnbãY nmbme {H$./ho.) -(2.15 eoUIV QZ/ho.) 44 74
--------------------------------------------------------------------
‘hmË‘m \w$bo H¥$[f {dÚmnrR> A§VJ©V CËnm{XV hmoUmè`m {OdmUy IVm§Mr ‘m{hVr
{R>H$mU {OdmUy IVo
H¥$[f AUwOrdemók am`Pmo{~`‘, A°PmoQ>mo~°ŠQ>a, A°Pmopñn[ab‘,
O¡{dH$ ZÌ pñWarH$aU `moOZm A°{gQ>mo~°ŠQ>a, ñ\w$aX {OdmUy
H¥$[f ‘hm{dÚmb`, nwUo H§$nmoñQ> H$ëMa, {Zio - {hado eodmi
à‘wI, dZñnVr amoJ emó d am`Pmo{~`‘, A°PmoQ>mo~°ŠQ>a, A°Pmopñn[ab‘,
H¥$[f AUOrdemó {d^mJ A°{gQ>mo~°ŠQ>a, ñ\w$aX {OdmUy, Ðdén OrdmUy IVo
‘. \$w$.H¥$.{d. amhþar H§$nmoñQ> H$ëMa, A°Pmobm, Q´>m`H$moS>‘m©
n«^mar A{YH$mar H§$nmoñQ> H$ëMa, Q´>m`H$moS>‘m©
{d^mJr` H¥$[f g§emoYZ H|$Ð, gmocmnya
à‘wI emók H§$nmoñQ> H$ëMa
Vob{~`m g§emoYZ H|$Ð OiJmd
O‘rZ d hdm‘mZ
CîU d X‘Q> hdm‘mZ `m {nH$mg nmofH$ Amho. O{‘ZrMm gm‘y 5 Vo 8 `m Xaå`mZ Agmdm. nO©Ý`‘mZ 800
{‘br{‘Q>ahÿZ A{YH$ Agmdo. {nH$mÀ`m dmT>rgmR>r 25 Vo 35 g|.J«o. Vmn‘mZ d 65 Vo 70 Q>¸o$nojm OmñV AmЩVm nmofH$
V¥UYmݶ
AgVo. hbŠ`m Vo ‘Ü`‘ O{‘Zr~amo~aM Ima O{‘ZrV XoIrb ^mVmMo nrH$ KoVbo OmVo.
nyd©‘emJV
^mV {nH$mÀ`m dmT>rgmR>r eoVmMr nyd©‘emJV H$aUo AË`§V ‘hÎdmMo AgVo. nyd©‘emJVr‘wio O{‘ZrÀ`m {d{dY Wam§Mr
CbWmnmbW hmoVo Am{U H$mhr à‘mUmV VUm§Mo, H$sS> d amoJm§Mohr {Z`§ÌU hmoVo. O{‘ZrMr C^r AmS>dr Zm§JaQ> H$ê$Z
Mm§Jbo Hw$Obobo eoUIV / H§$nmoñQ> IV hoHQ>ar 10 Q>Z `m à‘mUmV O{‘ZrV {‘gimdo.
bmJdS> nÕVr
bmdUr nÕV
Á`m {R>H$mUr 1000 {‘.{‘. nojm OmñV nmD$g nS>Vmo, Aem {R>H$mUr `m nÕVrMm dmna Ho$bm OmVmo.
noaUr nÕV
Anma§n[aH$ {d^mJ, ‘amR>dmS>m d npíM‘ ‘hmamï>´> Á`m {R>H$mUr ‘Ü`‘ Vo ^mar O{‘Zr {XgyZ `oVmV Ë`m{R>H$mUr nm^a
qH$dm noaUr `§ÌmÀ`m ghmæ`mZo noaUr Ho$br OmVo.
Q>moH$U nÕV
1000 {‘.{‘. nojm H$‘r nmdgmÀ`m àXoe d ‘Ü`‘ O{‘Zr Agboë`m ^mJmV Q>moH$U nÜXVrZo bmJdS> Ho$br OmVo.
gwYm[aV dmU
hidm dmU
A.H«$. dmUmMo Zm§d H$mbmdYr ({Xdg) XmÊ`mMr àV CËnmXZ (q¹$./ho.)
1. H$O©V - 184 100 - 105 bm§~Q>, ~marH$ 30 - 35
2. aËZm{Jar - 1 110 - 115 bm§~Q>, OmS> 40 - 45
3. H$O©V - 4 110 - 115 AmIyS>, A{V~marH$ 30 - 35
4. aËZm{Jar - 711 115 - 120 bm§~Q>, ~marH$ 40 - 45
Jadm dmU
1. aËZm{Jar - 2 140 - 145 AmIyS>, OmS> 40 - 45
2. H$O©V - 2 140 - 145 bm§~Q>, ~marH$ 40 - 45
3. ‘gwar 140 - 145 bm§~Q>, ~marH$ 40 - 45
gwdm{gH$ dmU
1. ~mg‘Vr - 370 130 - 135 bm§~Q, ~marH$ 30 - 352
2. B§Ðm`Ur 135 - 140 bm§~Q>, ~marH$ 40 - 45
3. ^moJmdVr 135 - 140 bm§~Q>, ~marH$ 45 - 50
4. à^mdVr 110 - 120 ‘Ü`‘ bm§~ 30 - 35
5. A{dîH$ma 80 - 85 bm§~Q> 30 - 35
6. gwJ§Ym 110 - 115 bm§~Q> 40 - 45
g§H$[aV dmU
A.H«$. dmUmMo Zm§d H$mbmdYr ({Xdg) XmÊ`mMr àV CËnmXZ (q¹$./ho.)
1. gømÐr - 1 130 - 135 bm§~Q>, ~marH$ 65 - 70
2. gømÐr - 2 125 - 130 bm§~Q>, ~marH$ 60 - 65
3. gømÐr - 3 125 - 130 bm§~Q>, ~marH$ 65 - 70
4. gømÐr - 4 115 - 120 bm§~Q>, ~marH$ 60 - 65
5. gømÐr - 5 145 - 150 bm§~Q>, ~marH$ 60 - 65
~mOar ho nrH$ ‘hmamï´>mV hb³¶m Vo ‘ܶ‘ O{‘ZrV KoVbo OmVo. ~mOarÀ¶m OmJ{VH$ CËnmXZmV ^maVmMm gdm©V
‘moR>m dmQ>m (42 Q>³Ho$) Amho. _hmamï´>mV gZ 2013-14 ‘ܶo ~mOarImbr 8.11 bmI hoŠQ>a joÌ bmJdS>rImbr hmoVo.
˶mnmgyZ 7.57 bj ‘oQ´>rH$ Q>Z CËnmXZ {‘imbo Amho Va Xa hoŠQ>ar CËnmXH$Vm 933 {H$bmoJ«°_ Amho
O‘rZ
~mOar {nH$mgmR>r nmʶmMm CÎm‘ {ZMam hmoUmar hbH$s Vo ‘ܶ‘ O‘rZ {ZdS>mdr. O{‘ZrMm gm‘w hm 6.2 Vo 8 Agmdm.
hbŠ`m O{‘ZrV ~mOar ho {nH$ ¿¶md¶mMo Agë¶mg gar-da§~m nÕV ’$m¶Xoera R>aVo.
nyd©‘emJV
O{‘ZrMr 15 go.‘r. n`ªV Imob Zm§JaQ H$amdr. ˶mZ§Va Hw$idmÀ`m XmoZ nmù`m XoD$Z O‘rZ ^wg^werV H$amdr. eodQ>À`m
Hw$idUr AJmoXa à{V hoŠQ>ar 5 Q>Z / 10 Vo 15 JmS>çm eoUIV qH$dm H§$nmoñQ> IV eoVmV ngamdo d Z§Va Hw$idUr H$amdr.
noaUrMr doi : 15 OyZ Vo 15 Owb¡
A.H«$. dmUmMo Zm§d H$mbmdYr ({Xdg) CËnmXZ (p³d¨Q>b/ho) dmUmMr d¡{eï>¶o
A g§H$arV dmU
1. em§Vr 80 Vo 85 30 ‘ܶ‘ C§Mr, XmUo Q>nmoao d amIr a§JmMo, ^mH$ar
Mdrbm Mm§Jbr Am{U Jmogmdr amoJmg à{VH$maj‘
2. Am{XeŠVr 80 Vo 85 32 Vo 34 H${Ug KÅ>, XmUo R>moH$i, JmobmH$ma d amIr
a§JmMo, Jmogmdr amoJmg à{VH$maj_,
{~OmoËnmoXZmgmR>r \$m`Xo{ea
~ gwYmarV dmU
1. YZe³Vr 74 Vo 78 19 Vo 22 H${Ug KQ²>Q>, XmUo Q>nmoao d amIr a§JmMo, bmohmMo
à‘mU A{YH$, Jmogmdr amoJmg à{VH$maj‘
{~`mÊ`mMr ‘mÌm : 3 Vo 4 {H$bmo à{V hoŠQ>a
~rO à{H«$`m
A) 20 Q>¸o$ {‘R>mÀ`m ÐmdUmMr ~rOà{H«$`m (AaJQ> amoJmgmR>r)
~rOà{H«$`m Ho$bobo à‘m{UV {~`mUo CnbãY Zgë`mg noaUrnydu {~`mÊ`mg 20 Q>¸o$ {‘R>mÀ`m ÐmdUmMr à{H«$`m H$amdr.
Ë`mgmR>r 10 {bQ>a nmÊ`mV 2 {H$bmo ‘rR>> {daKimdo. nmÊ`mda Va§JUmao ~waer`wº$ hbHo$ {~`mUo ~mOybm H$mTy>Z Ë`mMm Zme
H$amdm d Vimbm Agbobo {ZamoJr Am{U dOZmZo OS> Agbobo {~`mUo doJio H$ê$Z nmÊ`mZo 2 Vo 3 doim Ywdmdo Ë`mZ§Va
gmdbrV dmidyZ noaUrgmR>r dmnamdo.
~) ‘oQ>°b°³Prb 35 EgS>r (A°àm°Z) ~rOà{H«$`m (Jmogmdr amoJmgmR>r)
noaUrnydu 6 J«°‘ ‘oQ>°b°ŠPrb 35 EgS>r (A°àm°Z) à{V {H$bmo {~`mÊ`mg MmoiyZ Z§Va noaUr H$amdr.
H$) A°Pmopñnarb‘ d ñ’w$aX {daKi{dUmao OrdmUy g§dY©ZmMr ~rOà{H«$`m
25 J«°‘ A°Pmopñnarb‘ à{V{H$bmo {~`mÊ`mg MmoiyZ noaUr H$amdr. Ë`m‘wio 20 - 25 Q>¸o$ ZÌ IVmV ~MV hmoD$Z
CËnmXZmV 10 Q>¸o$ dmT> hmoVo. VgoM ñ’w$aX {daKi{dUmao {OdmUyMr 25 J«°‘ à{V {H$bmo {~¶mUo ¶m à‘mUmV ~rOà{H«$¶m H$amdr.
noaUrMo A§Va : H$moaS>dmhÿ joÌmV XmoZ AmoirV 45 g|.‘r. Am{U XmoZ amonm‘Ü`o 15 g|.‘r. (1.50 bmI amono/hoŠQ>ar),
{Z`‘rV nmdgmÀ`m {R>H$mUr AWdm nmÊ`mMr gmo` Agob VoWo 30 g|.‘r.x 15 g|.‘r. A§Vamda noaUr H$amdr.
nyd© ‘emJV
nmdgmMo nmUr O{‘ZrV ‘waÊ`mgmR>r CÝhmi`mV CVmamg AmS>dr eoVr ‘emJVrMr H$m‘o H$amdrV. Zm§JaQ> Pmë`mZ§Va hoŠQ>ar
JmS>çm eoUIV O{‘ZrV {‘giyZ Úmdo. Ë`mZ§Va Hw$idmÀ`m nmi`m XoD$Z eoVmVrb H$mS>r H$Mam YgH$Q>o doMyZ eoV gm’$ H$amdo.
nmdgmMo nmUr gmR>dyZ R>odÊ`mgmR>r O_rZrÀ`m CVmamda dm\o V`ma H$amdoV. (3.60 3.60 Mm¡.‘r. AmH$mamMo) dm\o$ V`ma
H$aVm§Zm gmam `§ÌmZo gmao H$éZ Ë`m‘Ü`o ~iram‘ Zm§JamZo X§S> Q>mH$ë`mg H$‘r IMm©V dm\o$ V`ma H$aVm `oVmV. gXa dm\o$ aã~r
ÁdmarÀ`m noaUrnydu 45 {Xdg AJmoXa H$amdoV åhUOo 15 gßQ>|~a Vo 15 AmŠQ>mo~a hm H$mi aã~r ÁdmarMr H$moaS>dmhÿ joÌm_Ü`o
noaUr H$aÊ`mgmR>r {e\$mag Ho$bobm Amho Voìhm 15 gßQ>|~a nydu 45 {Xdg åhUOo Am°JñQ> _{hÝ`mÀ`m n{hë`m AmR>dS>çmV
dm\o$ V`ma H$amdo. noaUrnydu OodT>m nmD$g nS>oZ VodT>m Ë`m_Ü`o {Oadmdm. noaUrÀ`m doir dm\o$ _moSy>Z noaUr H$amdr d nyÝhm gmam
`§ÌmÀ`m ghm`mZo Jhÿ ha^am {nH$mgmaIo dm\o$ nmSy>Z AmS>do X§S> nmS>mdoV åhUOo noaUrZ§Va nmD$g nS>ë`mda Vmo AmS>dyZ {OadVm
`oB©b. `m V§Ìmbm _wbñWmZr nmUr ì`dñWmnZ Ago åhQ>bo OmVo. `m V§Ìm_wio aã~r ÁdmarMo 30-35 Q>¸o$ CËnmXZmV dmT> hmoVo.
gwYm[aV dmU
H$moaS>dmhÿ Am{U ~mJm`Vr joÌmgmR>r aã~r ÁdmarMo {e\$mag Ho$bobo gwYm[aV / g§H$[aV dmU O{‘ZrÀ`m àH$mamZwgma
dmnamdoV.
1) hbH$s O‘rZ (Imobr 30 go|.‘r. n`©§V) : \w$bo AZwamYm, \w$bo ‘mD$br.
2) ‘Ü`‘ O‘rZ (Imobr 60 go|.‘r. n`©§V) : \w$bo gw{MÌm, \w$bo ‘mD$br, \w$bo {MÌm, na^Ur ‘moVr, ‘mbXm§S>r-35-1,
3) ^mar O‘rZ (60 go|.‘r. nojm OmñV) : gwYm[aV dmU…\w$bo dgwYm, \w$bo `emoXm, gr.Eg.ìhr.22, nr. Ho$. ìhr. H«$m§Vr,
g§H$[aV dmU … gr. Eg. EM. 15 Am{U gr. Eg. EM. 19
4) ~mJm`VrgmR>r … \w$bo aodVr, \w$bo dgwYm, gr. Eg. ìhr. 18, gr. Eg. EM. 15 d gr. Eg. EM. 19,
5) hþaS²>`mgmR>r dmU … \w$bo CÎmam, \w$bo _Ywa
6) bmøm§gmR>r dmU … \w$bo n§M‘r
7) nmnS>mgmR>r dmU … \w$bo amohrUr
noaUr
aã~r h§Jm‘mV ÁdmarMr noaUr 15 gßQ>|~a Vo 15 Am°ŠQ>mo~a `m H$mbmdYrV nmdgmÀ`m Amobrda 5 go|.‘r. Imobrn`©§V
H$amdr. ÁdmarMo Ano{jV CËnmXZ {‘idÊ`mgmR>r hoŠQ>ar 1.48 bmI amono R>odUo OéarMo Amho. Ë`mH$[aVm ÁdmarMr noaUr
4515 go§.‘r. A§Vamda H$amdr. noaUrnydu à{V {H$bmo {~`mÊ`mg 4 J«°‘ J§YH$ (300 ‘oe nmoVmMo) Mmoimdo VgoM 25 J«°‘
A°PmoQ>mo~°ŠQ>a d nr.Eg.~r. H$ëMa MmoimdoV. ~mJm`V ÁdmarMo Ano{jV CËnmXZ {‘i{dÊ`mgmR>r ÁdmarMr noaUr 45
12 g|.‘r.A§Vamda H$amdr. {OdmUy g§dY©ZmMr à{H«$`m H$éZ hoŠQ>ar 10 {H$bmo {~`mUo dmnamdo. noaUrgmR>r XmoZ MmS>çmMr nm^a
dmnê$Z EH$mM doir IV d {~`mUo noamdo.
Iarn Ádmar
Iarn ÁdmarMr `mo½` doir noaUr, g§H${aV d gwYm[aV dmUm§Mm dmna, amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna, `mo½` doir nmUr
ì`dñWmnZ Am{U nrH$ g§ajU BË`mXr ~m~tMm Adb§~ Ho$ë`mg Iarn ÁdmarMo ^aKmog CËnmXZ {‘iÊ`mg {ZpíMVM ‘XV
hmoB©b. Ë`mgmR>r Imbr Z‘yX Ho$boë`m ~m~tMm eoVH$è`m§Zr Adb§~ H$aUo AmdíH$ Amho.
O{‘ZrMr {ZdS>
Mm§Jbm {ZMam Agbobr d 5.5 Vo 8.5 gm‘y Agboë`m O{‘ZrV ho nrH$ KoVm `oVo. {MH$U nmo`Q>`mMr, ‘Ü`‘ H$mir
O‘rZ Iarn Ádmarg `mo½` Amho.
g§H$[aV dmU
gr.Eg.EM.-5, gr.Eg.EM.-9, gr.Eg.EM.-13, gr.Eg.EM.-14, gr.Eg.EM.-16, gr.Eg.EM.-17,
gr.Eg.EM.-18, gr.Eg.EM.-21, gr.Eg.EM.-23, gr.Eg.EM. 25
gwYm[aV dmU
Eg.nr.ìhr.-462, gr.Eg.ìhr.-13, gr.Eg.ìhr.-15, gr.Eg.ìhr.-17, nr.ìhr.Ho$.-801, gr.Eg.ìhr.20 d
gr.Eg.ìhr. -23.
JmoS> Ádmar
Eg.Eg.ìhr.-84,gr.Eg.ìhr.-24Eg.Eg.,gr.Eg.ìhr.-19Eg.Eg.,gr.Eg.EM.-22Eg.Eg.d
E.Ho$.Eg.Eg.ìhr. 22, \w$bo dgw§Yam (g§H$[aV dmU)
‘hmamï>´>mV KoVë`m OmUmè`m AÞYmÝ` {nH$m§n¡H$s Jhÿ ho aã~r h§Jm‘mVrb EH$ ‘hËdmMo nrH$ Amho. Jhÿ hm {Oam`V d
~mJm`V Aem XmoÝhr àH$mao KoVbm OmVmo. ¶m {nH$mImbr gZ 2013-14 ‘Ü`o 10.96 bmI hoŠQ>a joÌ hmoVo d Ë`mnmgyZ
16.02 bmI Q>Z CËnmXZ {‘imbo. ‘hmamï>´>mVrb JìhmMo gamgar CËnmXZ 1461 {H$bmo à{V hoŠQ>ar Amho. ^maVmÀ`m gamgar
CËnmXH$Voer (3120 {H$bmo/hoŠQ>a) VwbZm H$aVm amÁ`mMr CËnmXH$Vm \$maM H$‘r Amho. ‘hmamï>´>mVrb JìhmMo H$‘r CËnmXZ
`oÊ`mMr H$maUo åhUOo H$moaS>dmhÿ JìhmMr bmJdS>, nmUrnwadR>m nrH$ AdñWoZwgma Z H$aUo, gwYm[aV dmUm§Mm dmna Z H$aUo,
nrH$ g§ajUmMm A^md, ‘emJV V§ÌkmZmMm Adb§~ Z H$aUo Am{U JìhmMr C[eam noaUr H$aUo hr AmhoV.
O‘rZ
~mJm`Vr JìhmgmR>r nmÊ`mMm Mm§Jbm {ZMam hmoUmar, ^mar d Imob O{‘ZrMr {ZdS> H$amdr. VWm{n, ‘Ü`‘ O{‘ZrV
^aIVo d amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna Ho$ë`mg CËnmXZ Mm§Jbo KoVm `oB©b, {Oam`V Jhÿ ‘mÌ OmñV nmD$g nS>Umè`m d O{‘ZrV
Amobmdm {Q>H$dyZ YaUmè`m ^mar Aem O{‘ZrVM ¿`mdm. eŠ`Vmo hbŠ`m O{‘ZrV Jhÿ KoÊ`mMo Q>mimdo.
‘emJV
Jhÿ {nH$mÀ`m ‘ùw `m O{‘ZrV 60 Vo 75 g.|‘r.Imb o da OmVmV. åhUZy `m {nH$mgmR>r MmJ§br ^gw^e w rV O{‘ZrMr {ZdS>
H$amdr. Ë`mgmR>r O{‘ZrMr `m½o` d nawe
o r ‘emJV H$aUo AË`V§ Amdí`H$ AgV.o ‘hmamï>>´mV JìhmMr bmJdS> Iarn hJ§m‘mVrb
nrH$ {ZKmë`mZV§a H$aVmV. Iarn hJ§m‘mVrb nrH$ {ZKmë`mda O‘rZ bmI o S§>r ZmJ§amZo 15 Vo 20 g.|‘r. Imb o da ZmJ§amdr. Ë`mZV§a
H$widmÀ`m 3-4 nmù`m XDo$Z O‘rZ MmJ§br ^gw^e w rV H$amdr. edoQ>À`m H$widUrÀ`m AJmXoa 20 Vo 25 ~b ¡ JmS>çm MmJ§bo
H$wObbo o eUoIV/H$§nmñoQ> IV ngadZy Q>mH$md.o VgM
o ndyuÀ`m {nH$mM
§ r YgH$Q>o d BVa H$mS>r H$Mam dM o Zy eVo ñdÀN> H$amd.o
gwYm[aV dmU
noaUrgmR>r JìhmÀ`m gwYm[aV dmUm§Mm dmna Pmë`m‘wio VgoM ‘emJVrÀ`m ZdrZ V§ÌkmZmMm Adb§~ Ho$ë`m‘wio
‘hmamï>´>mMo JìhmMo gamgar à{VhoŠQ>ar CËnmXZ 482 {H$bmodê$Z 1461 {H$bmon`ªV dmT>bo Amho. ‘hmamï>´> amÁ`mÀ`m H$mhr
^mJmV ^mV {nH$mZ§Va JìhmMr noaUr H$aVmV. Aem nrH$ nÕVrV ^mVmZ§Va Jhÿ ¿`md`mMm Agë`mg Am{U 2-3 nmÊ`mÀ`m
nmù`m§Mr gw{dYm Agë`mg {Z\$mS>-34 hm C[eam noaUrgmR>r \$ma Mm§Jbm dmU Amho. Ë`m‘wio `m dmUmMr {e\$mag ~mJm`Vr
C[eam noaUrgmR>r H$aÊ`mV Ambobr Amho. EZAm`ES>ãë`y-301 (Í`§~H$), EZAm`ES>ãë`y-917(VnmodZ), E‘EgrEg-
6122 ho ga~Vr dmU d EZAm`S>rS>ãë`y-295(JmoXmdar) hm ~jr dmU ~mJm`Vr doioda noaUr H$aÊ`mgmR>r dmnamdm.
~mJm`Vr joÌmV VgoM ga~Vr JìhmMm g‘mYmZ (EZ.Am¶.Ey. S>ãë¶w. 1994) hm dmU Cn¶w³V Amho. ~mJm¶Vr C[eam
noaUrgmR>r EZAm`ES>ãë`y-34 Am[U EH$oES>ãë`w -4627 `m dmUmà‘mUoM {Oam`V noaUrgmR>r EZAm`S>rS>ãë`y- 15
(n§MdQ>r), EH$oS>rS>ãë`w-2997-16 (eaX) hm dmU Cn`wº$ Amho. nmÊ`mMr CnbãYVm H$‘r à‘mUmV Agë`mg
EZ.Am`.E.S>ãë`y-1415 (ZoÌmdVr) `m dmUmMr bmJdS> H$aÊ`mV `mdr. darbà‘mUo noaUrÀ`m doioZwgma gwYm[aV dmUm§Mm
Adb§~ Ho$ë`mg {ZpíMV CËnmXZmV dmT> hmoB©b.
noaUrMr doi
{Oam`V JìhmMr noaUr Am°ŠQ>mo~aÀ`m Xwgè`m n§YadS>çmV H$amdr. ~mJm`Vr JìhmMr doioda noaUrMr `mo½` doi åhUOo
Zmoìh|~aMm n{hbm n§YadS>m hmo`. `m H$mbmdYrV noaUr Ho$ë`mg JìhmMo CËnmXZ Mm§Jbo `oVo. ~mJm`Vr JìhmMr noaUrgwÕm
C[eam H$aVm `oVo. na§Vw doioda noaUr Ho$boë`m Jìhmnojm CËnmXZ H$‘r `oVo. ~mJm`Vr JìhmMr noaUr 15 Zmoìh|~aZ§Va C[eam
Ho$ë`mg àË`oH$ n§YadS>çmg hoŠQ>ar 2.5 q¹$Q>b CËnmXZ H$‘r `oVo d Ë`m‘wio 15 {S>g|~a Z§Va noabobo JìhmMo nrH$ \$m`Xoera.
R>aV Zmhr.
O‘rZ … ‘Ü`‘ Vo ^mar, Imob, aoVr`wŠV, CÎm‘ {ZM-`mMr {deofV… ZXrH$mR>Mr JmimMr O‘rZ \$maM CËV‘.
nyd©‘emJV … EH$ Imob Zm§JaQ>, 2-3 Hw$idmÀ`m nmi`m XoD$Z 20 Vo 25 JmS>çm àVr hoŠQ>ar eoUIV/H§$nmoñQ> IV `mMdoir
eoVmV {‘giyZ ¿`mdo. {hadirMo IV JmS>bo Agë`mg eoUIV / H§$nmoñQ> IVmMr Oéar ZgVo.
dmU
C{eam n³d hmoUmao dmU … (110-120 {Xdg)
1. g§H$[aV dmU : nr.EM.E_.-1, nr.EM.E_.-3, grS> Q>oH$ - 2324, ~m`mo-9681, EM.E_.-11, Š`w.nr.E_.7.
2. g§{_l dmU : à^mV, eVH$ - 9905
_Ü`_ H$mbmdYrV n³d hmoUmao dmU … ( 100 -110 {Xdg)
1. g§H$[aV dmU … S>r.EM.E_.-119, S>r.EM.E_.-117, EM.E_.-10, EM.E_.-8, EM.E_.-4, nr.EM.E_.-4,
E_.gr.EM.-37, ~m`mo-9637, amO{f©.
2. g§{_l dmU … H$adra, _m§Oar, ZdÁ`moV.
bdH$a n¸$ hmoUmao dmU : ( 90 - 100 {Xdg )
1. g§H$[aV dmU : Oo. EM. 3459, nwgm hm`~«rS>-1, Oo. Ho$. 2492.
2. g§{_l dmU : n§MJ§Jm, àH$me, {H$aU.
A{V bdH$a n¸$ hmoUmao dmU … (80-90 {Xdg)
1. g§H$[aV dmU : {ddoH$ -9, {ddoH$-21, {ddoH$ - 27, {ddoH$ Š`w. nr. E_ - 7
2. g§{_l dmU : {ddoH$ - g§Hw$b
_Yw_H$m
1. g§H$[aV dmU : EM.Eg.gr. -1
2. g§{_l dmU : _mYwar, {à`m, {dZ-Am°aoO
nm°nH$m°Z©
g§{_l dmU : A§~a nm°nH$m°Z©, Odmha nm°nH$m°Z© - 11
~o~rH$m°Z©
1. g§H$[aV dmU : EM. E_. - 4
2. g§{_l dmU : ìhr. Eb. ~o~rH$m°Z©-1, ìhr. Eb. 78.
Mmè`mgmR>r
g§{_l dmU : Am{\«$H$Z Q>m°b, àVmn Mmar-6
noaUrMr doi
Iarn : OyZ Vo Owb¡ Xwgam AmR>dS>m
aã~r : 15 Am°ŠQ>mo~a Vo 10 Zmoìh§o~a
CÝhmir : OmZodmar Vo \o$~«wdmar Xwgam AmR>dS>m
noaUrMr nÜXV : Q>moH$U
Q>moH$UrMo A§Va … 75 g|.‘r. 20 g|.‘r. - Ceram d ‘Ü`‘ H$mbmdYrÀ`m dmUm§gmR>r
… 60 g|.‘r. 20 g|.‘r. - H$‘r H$mbmdYrÀ`m dmUm§gmR>r
{~`mUo … 15-20 {H$bmo à{V hoŠQ>ar
~rOà{H«$`m … 2 Vo 2.5 J«°‘ Wm`a‘/{H$bmo {~`mUmg noaUrnydu bmdmdo. VgoM noaUrnydu A°PmoQ>mo~°ŠQ>a dmnamdo.
Am§Va{nHo$
Iarn … ‘H$m + CS>rX/‘yJ/Mdir/gmo`m~rZ/^wB©‘yJ/Vya
aã~r … ‘H$m + H$aS>B©/H$moWt~ra/‘oWr
H$mT>Ur … _Š`mÀ`m H$Ugmdarb AmdaU {ndiga nm§T>ao Pmë`mZ§Va H$UgmMr H$mT>Ur H$amdr Am{U H$mT>Ur `§ÌmMm dmna
H$ê$Z _iUr H$amdr. Z§Va YmÝ` CÝhmV Mm§Jbo dmidmdo åhUOo gmR>dUyH$sV {H$S>r_wio ZwH$gmZ hmoUma Zmhr.
CËnmXZ … Iarn 70-75 q¹$Q>b /hoŠQ>a
aã~r … 95-100 q¹$Q>b / hoŠQ>a
~) _Yw_H$m H$mT>Ur … _Yw_Š`mMr H$mT>Ur H$UgmMo Ho$ga dmiyZ Vn{H$ar a§JmMo Pmë`mda H$amdr `mdoir H$UgmVrb XmUo
_D$, JmoS, XþYmi Am{U Q>nmoao AgVmV. H$UgmMr H$mT>Ur OmñV bm§~dy Z`o 75-85 {XdgmV {nH$ H$mT>Urg `oVo.
CËnmXZ …
H$Ugo - 60-65 hOma/hoŠQ>a
{hadmMmam - 25-40 Q>Z/hoŠQ>a
H$) nm°nH$m°Z© H$mT>Ur … _Š`mÀ`m H$Ugmdarb AmdaU {ndiga nm§T>ao Pmë`mZ§Va H$UgmMr H$mT>Ur H$amdr Am{U H$mT>Ur
S>$) ~o~rH$m°Z© H$mT>Ur … H$Ugo `oUonwdu e|S>çmH$S>rb ^mJmV `oUma Vwam H$mTy>Z Q>mH$mdm H$Ugo Ho$ga ~mhoa nS>ë`mZ§Va ËdarV
H$mT>mdrV EH$m VmQ>mnmgyZ gmYmaZ 3-4 Mm§Jbr H$Ugo {_iVmV. Mm§Jbr H$Ugo gmobyZ `mo½` àH$mao n°H$s¨J H$amdo. noaUrnmgyZ
70-75 {XdgmV {nH$mMr H$mT>Ur nwU© hmoVo.
CËnmXZ … H$Ugo - 15-20 {Šd§/hoŠQ>a {hadm Mmam - 30-35 Q>Z/hoŠQ>ar
ZmMUr/ZmJbr
AmhmamÀ`m Ñï>rZo ZmMUr EH$ AË`§V ‘hÎdmMo V¥UYmÝ` Amho. ZmMUr‘Ü`o nm¡ï>rH$ KQ>H$m§~amo~aM Mm§Jë`m àVrMo nmofH$
V§Vw‘` ^mJ Agë`mZo ~ÕH$moï>Vm hmoV Zmhr. Ë`mMà‘mUo aº$mVrb H$moboñQ´>m°bMo à‘mU H$‘r hmoVo. {ZË` godZ H$aUmè`m
bmoH$m§‘Ü`o öX`amoJ, AmVS>çm§darb d«U Am{U ‘Yw‘ohmMo à‘mU H$‘r Agë`mMo AmT>iyZ Ambo Amho. ZmMUrnmgyZ ^mH$ar,
‘mëQ>, ZwS>ëg, nmnS>, Am§~rb, BS>br, {~ñH$sQ>o `mgmaIo ImÚnXmW© VgoM bhmZ ‘wbm§À`m ImÚm‘Ü`o ZmMUr gËdmMm dmna
‘moR>çm à‘mUmda Ho$bm OmV Amho.
O‘rZ … hbH$s Vo ‘Ü`‘, {ZMè`mMr.
nyd©‘emJV
EH$ Imob Zm§JaQ>, 2-3 Hw$idmÀ`m nmù`m XodyZ 5 Q>Z eoUIV/H§$nmoñQ> IV `mMdoir eoVmV {‘giyZ ¿`mdo. {hadirMo
IV JmS>bo Agë`mg eoUIV/H§$nmoñQ> IVmMr Oéar ZgVo.
dmU
hido dmU - ìhr. Eb. 149, Ornr`y - 26, {Z‘Jado dmU - Xmnmobr-1, Xmnmobr g’o$X, Ornr`w-28,
Jado dmU-nrAma - 202, ’w$bo ZmMUr.
noaUrMr nÕV … Q>moH$U, noaUr, amon bmJU nÕV, noaUr A§Va … 22.5 g|.‘r. 10 g|.‘r. A§Vamda.
{~`mUo 3-4 {H$bmo à{V hoŠQ>ar.
~rOà{H«$`m … 1) noaUrnydu 3 Vo 4 J«°‘ Wm`a‘ àVr {H$bmo {~`mÊ`mg. 2) à{V {H$bmo {~`mÊ`mg 25 J«°‘ APmopñn[ab‘
~«m{gboÝg Am{U A°ñna{Obg Admo‘moar `m {OdmUy g§dY©H$mMr {~O à{H«$`m H$amdr.
IV‘mÌm noaUrÀ`mdoir 30 {H$bmo ZÌ, 30 {H$bmo ñ’w$aX à{V hoŠQ>a Am{U noaUrZ§Va 30 {Xdgm§Zr 30 {H$bmo ZÌ.
_hmamï´>mÀ`m Cnnd©Vr` {d^mJmV ZmMUrÀ`m A{YH$ CËnmXZ Am{U Am{W©H$ \$m`ÚmgmR>r à{V hoŠQ>ar 5 Q>Z eoUIV + ZÌ 60
{H$bmo, ñ\w$aX 30 {H$bmo Am{U nmbme 30 {H$bmo `m IV _mÌo gmo~V {OdmUwg§dY©ZmMr ~rO à{H«$`m (à{V {H$bmo {~`mÊ`m
àË`oH$s 25 J«°_ A°Pmopñn[ab_ ~«m{gb|Üg Am[ UAñna{Obg Adm_moar) H$aÊ`mMr {e\$mag H$aÊ`mV Ambobr Amho.
ZmMUr {nH$m‘ܶo ¶w[a¶m, {S>Enr {~«Ho$Q>Mm dmna
JmXr dm’$¶mda amono 25 Vo 30 {Xdgm§Mr Pmë¶mZ§Va eoVm‘ܶo amonm§Mr nwZ©bmJU H$aVmZm amon bmJU 20 40 g|‘r
OmoS>Amoi nÜXVrZo H$amdr. XmoZ AmoirVrb A§Va 20 g|‘r. R>odyZ {e’$maerV IV ‘mÌoÀ¶m 75 Q>¸o$ IV ‘mÌm ( ZÌ 45
{H$bmo + ñ’w$aX 22.5 {H$bmo à{V ho³Q>a) {~«Ho$Q> (Jmoir) ñdénmV X¶mdr. {~«Ho$Q> XoVmZm 20 go§‘r.À¶m OmoS>AmoirV 35 g|‘r.
A§Vamda 5 Vo 7 g|‘r. Imobrda 2.7 J°«‘Mr 1 {~«Ho$Q> (Jmoir) X¶mdr.
ha^am
aã~r h§Jm‘mV KoVë`m OmUmè`m {nH$mn¡H$s ha^am ho EH$ ‘hËdmMo H$S>YmÝ` nrH$ Amho. amÁ`mV `m {nH$mÀ`m joÌm‘Ü`o
A{Ve` ^aKmog Aer dmT> Pmbr Amho. gZ 2013-14 ‘Ü`o ‘hmamï>´> amÁ`mV ha^am {nH$mMo joÌ 18.20 bmI hoŠQ>a,
CËnmXZ 16.22 bmI Q>Z Va CËnmXH$Vm 891 {H$bmo/ hoŠQ>a Aer hmoVr. XoemÀ`m EHy$U ha^am CËnmXZm‘Ü`o ‘hmamï>´>mMm
dmQ>m 17 Q>¸o$ Amho.
O‘rZ
ha^am {nH$mgmR>r ‘Ü`‘ Vo ^mar H$mir H$gXma d Mm§Jë`m {ZMè`mMr O‘rZ {ZdS>mdr. hbH$s AWdm ämaS>, nmÊmWi,
MmonÊm qH$dm úmma`wŠV O‘rZ haämam bmJdS>rgmR>r {ZdSy> Z`o.
nyd©‘ímmJV
»marnmMo nrH$ {Z¿mmë`mZ§Va »mmob Zm§JaQ> H$amdr. Hw$idmÀ`m XmoZ nmi`m X`mì`mV. H$mS>rH$Mam doMyZ O‘rZ ñdÀN>
H$amdr. »marnm‘Ü`o ímoÊm»mV {Xbo Zgë`mg hoŠQ>ar nmM Q>Z Mm§Jbo Hw$Obobo ímoÊm»mV O[‘Zr‘Ü`o {‘gimdo. `m n«‘mÊmo
gßQ>§o~aÀ`m A»moarg noaUrgmR>r ímoV V`ma R>odmdo.
H$S>Ymݶ
noaÊmrMr doi
haämam ho aã~r h§Jm‘mMo nrH$ Agë`mZo H$moaS>r d W§S> hdm Ë`mbm Mm§Jbr ‘mZdVo. H$moaS>dmhy úmoÌm‘Ü`o OoWo {g§MZmMr
gmo` A{O~mV Zgob VoWo hñV ZúmÌmÀ`m n{hë`m MaÊmmZ§Va åhÊmOo 25 gßQ>|~aZ§Va O{‘ZrVrb Amob H$‘r hmoÊ`mnydu noaÊmr
H$amdr. `mgmR>r àm‘w»`mZo {dO` Am{U {Xp½dO` ho dmÊm dmnamdoV. ~mJm`Vr haämam 20 Am°ŠQ>mo~a Vo 10 Zmoìh|~a `m Xaå`mZ
noaë`mg Mm§Jbo CËnmXZ `oVo. noaÊmrMr doi bm§~ë`mg qH$dm {S>go§~aZ§Va noaÊmr Ho$ë`mg CËnÝZ \$ma H$‘r {‘iVo. H$m~wbr
ha^è`mMr noaÊmr qgMZmMr gmo` Agob VaM H$amdr.
gwÜmm[aV dmÊm
Xoímr haäm-`m‘Ü`o {dO`, {dímmb, {Xp½dO` ho dmÊm ‘a amoJ à{VH$maj‘ AgyZ, {Oam`V, ~mJm`V VgoM C[eam noaUrg
`mo½` AmhoV Am{Êm H$m~wbr ha^è`m‘Ü`o {damQ>, {dhma, nr.Ho$.ìhr - 2 (H$mH$ -2) nrH$oìhr -4 Am[U H¥$nm ho dmÊm A{ÜmH$
CËnmXZ XoÊmmao AmhoV. `mn¡H$s {dO` Am{U {Xp½dO` ho Xoer dmÊm H$moaS>dmhygmR>r A{Vím` Mm§Jbo AmhoV. nmÊ`mMr CnbãÜmVm
Agob Va IV‘mÌm d nmÊ`mg Vo Mm§Jbo à{VgmX XoVmV. {dímmb hm Q>nmoè`m XmÊ`m§Mm dmÊm Amho. {damQ> hm H$m~wbr dmÊm
A{YH$ CËnmXZerb d ‘a amoJmbm à{VH$maj‘ Amho.
noaÊmrMr nÕV Am{Êm {~æmmÊ`mMo à‘mÊm
gm‘mÝ`V: Xíomr haämè¶mMr naoÊmr nmämarZo qH$dm {V\$ÊmrZo H$amdr. XmZo Ami o rVrb AV§a 30 g.|‘r. d XmZo amnomVrb 10
g.|‘r. AV§amda Q>mHo$Êm hmBob
© Ago Q>´Š°Q>ada MmbÊmmao naoÊmr`̧ ‘hmË‘m \$wbo H$¥{f {dÚmnrR>mZo V`ma H$obo Amh.o Ë`mMm dmna H$aÊmo
A{ÜmH$ MmJ§b.o `m àH$mao naoÊmr H$oë`mg {dO` haämè`mMo hŠoQ>ar 65 Vo 70 {H$bmo Va {demc
gmH$s 9596 105 Vo 110 {Xdg gamgar CËnÞ ‘aamoJ à{VH$maj‘, ~mJm¶V joÌmgmR>r
18 Vo 20 q¹$ / h.o ¶mo½¶
nrH$$oìhr-2 100 Vo 105 {Xdg gamgar CËnÞ A{YH$ Q>nmoao XmUo, A{YH$ ~mOma^md,
12 Vo 15 q¹$ / h.o ‘aamoJ à{VH$maj‘
gamgar CËnÞ OmñV Q>nmoao XmUo, A{YH$ ~mOma^md,
nraìohr-4 100 Vo 110 {Xdg 12 Vo 15 q¹$ / h.o ‘aamoJ à{VH$maj‘
gamgar CËnÞ ‘ܶ‘ Q>nmoao XmUo, Adf©U à{VH$maj‘,
{~S>rEZOr-797 105 Vo 110 {Xdg 15 Vo 16 q¹$ / h.o ‘aamoJ à{VH$maj‘
Vya
»marn hJ§m‘m‘Ü`o Vay ho A{Vím` ‘hËdmMo nrH$ Amh.o `m {nH$mbm 21 Vo 25 g.|J.o« Vmn‘mZ MmJ§bo ‘mZdV.o gZ 2013-14
‘Ü`o ‘hmamîQ>´ amÁ`mV Vay {nH$mMo jÌo 10.96 bm»m hŠoQ>a, CËnmXZ 9.66 bmI Q>Z, CËnmXH$Vm 881 {H$bm/o hŠoQ>a Aer hmVor.
O‘rZ
‘Ü`‘ Vo ämmar, nmÊ`mMm CÎm‘ {ZMam hmÊommar O‘rZ Vay {nH$mH$[aVm `m½o` AgV.o MmnoÊm, nmÊmWi O{‘ZrV Vay MmJ§br
`Vo Zmhr. H$gXma, ämgwämíwmrV, nm`oQ>çmÀ`m O{‘ZrV gÜwXm Vay MmJ§br `Vo.o O{‘ZrV ñ\$waX , H$°pëím`‘, JܧmH$ `m Ðì`mM§r
H$‘VaVm Zgmdr. gmÜmmaÊmV: 6.5 Vo 7.5 gm‘y Agbb o r O‘rZ `m {nH$mg `m½o` AgV.o
ndy‘©ímmJV
aã~r hJ§m‘mMo nrH$ {Z¿mmë`mZV§a MmJ§br »mmbo ZmJ§aQ> H$amdr Am{Êm CÝhmi`mV O‘rZ MmJ§br Vmny Úmdr. Ë`m‘i w o
O{‘ZrVrb {H$S>r, AS§>r d H$mîom B. ZîQ> hmVomV. O‘rZ MmJ§br Vmnë`m‘i w o g{ÀN>ÐVm dmT>V.o AÝZÐì`o ‘ŠwV hmVomV Am{Êm
O{‘ZrMm nmVo gÜwmmaVm.o ‘mÝgZwMm nmD$g Pmë¶mda dmngm ¶VomM H$widmMr nmir XDo$Z H$mS>r H$Mam ñdÀN> dMoZy O‘rZ
naoUrgmR>r V`ma R>domdr.
`m½o` dmÊmmM
§ r {ZdS
Vawr‘Ü`o {dnb
w m, \$wbo amOíodar, Am`.gr.nr.Eb.-87, E.H$o.Q>r -8811, ~r.Eg.E‘.Ama -853, ~r.Eg.E‘.Ama -
736, ~r.Eg.E‘.Ama - 711 Ago MmJ§bo dmÊm AmhVo.
110-115 25-30
8 Oo.Eb. 501 CnQ>r Iarn/CÝhmir 99-104 16-18 ‘.\w$.H¥$.{d. amhþar H$m`©joÌmVrb
110-115 30-32 gd© {Oëho
9 ’$wbo AmaEMAmaOr- 6021 {Z‘ngar CÝhmir 120-125 30-35 npíM‘ ‘hmamï´>mgmR>r
10 ’w$bo CÝZVr CnQ>r Iarn/CÝhmir 110-115 20-25 g§nyU© ‘hmamîQ´>mgmR>r
120-125 30-35
11 Oo.Eb.776 (’w$bo ^maVr) CnQ>r Iarn 115-120 20-25 CÎma _hmamï´>mgmR>r
noaUrMr doi
Iarn - 15 OyZ Vo 15 Owb¡
CÝhmir - 15 OmZodmar Vo 15 \o$~«wdmar, noaUrMo doir amÌrMo {H$‘mZ Vmn‘mZ 18 A§e gopëgAg qH$dm Ë`mnojm OmñV Agmdo.
H¥${fXe©Zr 2016 & 75
{~`mUo - ^wB©‘yJmMo dmU{Zhm` {~`mUo à{V hoŠQ>ar Imbrbà‘mUo dmnamdo.
100 {H$bmo … Eg~r - 11, Q>rEOr - 24, Q>rOr - 26, OoEb-501, \w$bo-6021
120 Vo 125 {H$bmo… \w$bo àJVr, \w$bo ì`mg, Q>rnrOr-41, \w$bo CZn, \w$bo CÝZVr, \w$bo ^maVr
~rOàH«$s`m - {~`mÊ`mnmgyZ àmXw^m©d hmoUmè`m d amonmdñWoV `oUmè`m amoJmnmgyZ {nH$mMo g§ajU H$aÊ`mgmR>r noaUrnydu à{V
{H$bmo {~`mÊ`mg 5 J«°‘ Wm`a‘ qH$dm 2 J«°‘ H$m~}ÝS>°{P‘ qH$dm 3 J«°‘ ‘°ÝH$moPo~ qH$dm 5 J«°‘ Q´>m`H$moS>‘m© O¡{dH$ ~waerZmeH$
Mmoimdo. Z§Va EH$ {H$bmo {~`mÊ`mg 25 J«°‘ am`Pmo~r`‘ Am{U 25 J«°‘ ñ\w$aX {daKiUmao OrdmUy g§dY©H$ Mmoimdo ~rOàH«$s`m
Ho$bobo {~`mUo gmdbrV gwH$dyZ noamdo.
noaUr A§Va - XmoZ AmoirVrb A§Va 30 g|.‘r. d XmoZ amonmVrb A§Va 10 g|.‘r.R>odmdo. CÝhmir h§Jm‘mV O‘rZ AmobdyZ Z§Va
dmnemda nm§^arZo AWdm Q>moH$U nÕVrZo noaUr H$amdr. Q>moH$U nÕVrZo noaUr Ho$ë`mg {~`mUo H$‘r bmJwZ CJdU Mm§Jbr hmoVo.
Am§Va{nHo$
Iarn ^wB©‘yJ {nH$mV gmo`m~rZ, gy`©\w$b, Vri, ‘yJ, CS>rX, Vya hr Am§VanrHo$ 6…2 `m à‘mUmV ^wB©‘yJ + Ádmar 1…1
Va H$nmer 1…1 `m à‘mUmV ¿`mdr. Am§Va{nH$m§‘wio A{YH$ Am{W©H$ \$m`Xm hmoV Agë`mMo à`moJmA§Vr {XgyZ Ambobo Amho.
^wB©‘yJ + gmo`m~rZ (4…1) Am{U H$S>oZo Ea§S>rMr bmJdS> (XmoZ Amoir) Ho$ë`mg nmZo ImUmar AirMo {Z`§ÌUmg ‘XV hmoVo.
gwé D$gmV CnQ>çm ^wB©‘wJ dmUmMr Am§Va{nH$ åhUyZ bmJdS> H$aÊ`mgmR>r 90 g|.‘r. A§Vamda gè`m nmSy>Z D$gmMr bmJdS>
Ho$ë`mZ§Va EH$ AmR>dS>çmZo 10 g|.‘r. A§Vamda garÀ`m XmoÝhr ~mOyg CÝhmir ^wB©‘wJmMr bmJdS> H$amdr.
IV ‘mÌm
nwd© ‘emJVrÀ`m doir eodQ>À`m Hw$idmÀ`m AJmoXa à{V hoŠQ>ar 20 JmS>çm H§$nmoñQ> qH$dm Mm§Jbo Hw$Obobo eoUIV
O{‘ZrV {‘giyZ Úmdo. noaUrÀ`m doiog 25 {H$bmo ZÌ + 50 {H$bmo ñ\w$aX Úmdo. IV ì¶dñWmnZ (gwYmarV {e’$maerZwgma
2013) ^wB©‘wJmÀ¶m A{YH$ CËnmXZmgmR>r amgm¶{ZH$ IV ‘mÌo gmo~V {Oßg‘ 400 {H$/ho (200 {H$/ho noaUrdoir Va Cd©arV
200 {H$/ho Amè¶m gwQ>Vm§Zm) O{‘ZrV {‘giwZ Úmdo. _hmamï´>mVrb h_Img nmdgmÀ`m {d^mJmVrb (2015 Mr gwYmarV
{e\$mag) _Ü`_ H$mù`m O{_ZrV CÝhmir ^wB©_wJmÀ`m A{YH$ CËnmXZ, nmÊ`mMm d IVm§Mm H$m`©j_ dmna VgMo A{YH$
\$m`ÚmgmR>r 5 Q>Z eoUIV à{V hoŠQ>a nwd© ‘emJVrÀ`m doir eodQ>À`m Hw$idmÀ`m AJmoXa Úmdo. {e\$mag IV_mÌoÀ`m 100
Q>¸o$ IVo (25…50…00 ZÌ, ñ\w$aX, nmbme {H$bmo/ho.) {dÐmì` ñdê$nmV {R>~H$ qgMZmVwZ 9 g_mZ hßË`mV
Am§Va ‘emJV
noaUrZ§Va VwQ>mir AmT>iyZ Amë`mg ~r Q>moHy$Z Vo Vm~S>Vmo~ ^amdoV. 10 Vo 12 {Xdgm§À`m A§VamZo 2 Vo 3 H$moinÊ`m
H$amì`mV d 2 qZXÊ`m (IwanÊ`m) Úmì`m. eodQ>Mr H$moinUr WmoS>r Imob Úmdr Ë`m‘wio {nH$mg ‘mVrMr ^a {‘iVo.^wB©‘yJmÀ`m
Amè`m O{‘ZrV OmÊ`mg gwédmV Pmë`mda Am§Va‘emJV H$ê$ Z`o. ^wB©‘wJmVrb H$m¶©j‘ VU ì¶dñWmnZmH$arVm noaUrZ§Va
bJoM n§oS>r{‘Wm°{bZ 1.00 {H$bmo {H«$.K. à{V ho³Q>ar 500 {bQ>a nmʶmVwZ Amobrda ’$dmaUr H$amdr. VgoM noaUrZ§Va VUm§À¶m
~§Xmo~ñVmgmR>r 20-25 {Xdgm§Zr naewQ> qH$dm Q>aJmgwna 750 {‘br ì¶mnmar CËnmXZ/ ho 500 {bQ>a nmʶmVyZ Úmdo
nmUr ì`dñWmnZ
Iarn ^wB©‘yJmg \w$bo `oÊ`mMr AdñWm (noaUrZ§Va 20 Vo 30 {Xdg), Amè`m gwQ>Ê`mMr AdñWm (40 Vo 45 {Xdg)
Am{U e|Jm nmogÊ`mMr AdñWm (65 Vo 70 {Xdg) `m AdñWm§‘Ü`o nmdgmZo VmU {Xë`mg g§a{jV nmÊ`mMr nmir Úmdr.
^wB©‘wJ noaUrZ§Va 4-5 {Xdgm§Zr EH$ nmUr (Am§~dUr) Úmdo, åhUOo amhrbobo {~`mUo CJdyZ `oB©b. Z§Va O{‘ZrÀ`m
‘JXwamà‘mUo 8 Vo 10 {XdgmMo A§VamZo 10 Vo 12 doim nmÊ`mÀ`m nmù`m Úmì`mV. Amè`m O{‘ZrV OmÊ`mÀ`m doir VgoM e|Jm
nmogÊ`mÀ`m H$mbmdYrV nmÊ`mMm VmU nSy> Xody Z`o.nrH$ ~mînmonUm}ËgO©ZmÀ`m 80 Q>¸o$ nmUr {XdgmAmS> Úmdo (2015 Mr gwYmarV {e\$mag).
nrH$ g§ajU - {Q>¸$m d Vm§~oam amoJmMm àmXþ^md Pmë¶mg 25 J«°‘ ‘°ÝH$moPo~ (S>m¶WoZ E‘-45)+ 25 J«°‘ ~m{dñQ>rZ 10 {b.
nmʶmV {‘giyZ ’$dmamdo.
H$mT>Ur d CËnmXZ
nrH$ V`ma Pmbo åhUOo nmZo {ndir nSy> bmJVmV. e|JmMo Q>a\$b Q>UH$ ~ZVo d e|JmÀ`m Q>a\$bmMr AmVrb ~mOy H$mir
{Xgy bmJVo. Aem àH$mao nrH$ V`ma Pmë`mda H$mT>Ur H$amdr. darb V§ÌkmZmMm dmna Ho$ë`mg IarnmV gamgar 18 Vo 20
q¹$Q>b/hoŠQ>a Va CÝhmir ^wB©‘yJmMo 25 Vo 30 q¹$Q>b/hoŠQ>a CËnmXZ {‘iy eH$Vo.
gy`©\w$b
O‘rZ … gy`©\w$b bmJdS>rgmR>r nmÊ`mMm Mm§Jbm {ZMam hmoUmar ‘Ü`‘ Vo ^mar O‘rZ {ZdS>mdr. Amåb`wº$ Am{U nmUWi
O{‘ZrV ho nrH$ Mm§Jbo `oV Zmhr.
nyd©‘emJV … O{‘ZrMr Imob Zm§JaQ> H$ê$Z Ë`mZ§Va Hw$idmÀ`m Cä`m AmS>ì`m XmoZ Vo VrZ nmù`m Úmì`mV. eodQ>À`m
Hw$idmÀ`m nmirnydu hoŠQ>ar 20 Vo 25 JmS>çm Mm§Jbo Hw$Obobo eoUIV Kmbmdo.
noaUrMr doi … Iarn - Owb¡ n[hbm n§YadS>m, aã~r - Am°ŠQ>mo~a n{hbm n§YadS>m Vo Zmoìh|~a n{hbm n§YadS>m
CÝhmir - \o$~«wdmar n{hbm n§YadS>m
H$aS>B©
O‘rZ
H$aS>B©À`m {nH$mg ‘Ü`‘ Vo ^mar (Imob) O‘rZ dmnamdr. 45 g|Q>r‘rQ>a nojm OmñV Imob O{‘ZrV nrH$ M§mJbo `oVo.
Ë`mMà‘mUo O‘rZ nmÊ`mMm Mm§Jbm {ZMam hmoUmar Agmdr. nmUr gmR>dyZ am{hë`mg H$aS>B©À`m {nH$mg Anm` hmoVmo.
WmoS>çm\$ma MmonU O{‘ZrVhr ho nrH$ `ody eH$Vo.
noaUrMr doi
H$aS>B©Mr noaUr `mo½` doir H$aUo \$ma ‘hËdmMo Amho. bdH$a noaUr (gßQ>|~a n{hbm n§YadS>m) Ho$ë`mg {nH$mMo
nmZmdarb {R>nHo$ `m ~waerOÝ` amoJm‘wio \$ma ZwH$gmZ hmoVo Am{U n`m©`mZo CËnmXZmV KQ> `oVo. `m CbQ> C[eam noaUr Ho$ë`mg
(Am°ŠQ>mo~aMm Xwgam AmR>dS>çmZ§Va) nrH$ dmT>rMr AdñWm W§S>rÀ`m H$mimV Amë`m‘wio ‘mì`mMm àmXw^m©d ‘moR>çm à‘mUmV
hmoVmo Am{U CËnmXZmV KQ> `oVo. Ë`mgmR>r H$aS>B©Mr noaUr gßQ>|~aÀ`m Xwgè`m n§YadS>m Vo Am°ŠQ>mo~aÀ`m n{hë`m AmR>dS>çmn`ªV
H$aÊ`mMr {e\$mag H$aÊ`mV Ambobr Amho. ~mJmB©V H$aS>B©Mr noaUr Am°ŠQ>mo~a AIoan`ªV H$amdr.
noaUrMo A§Va
H$moaS>dmhÿ joÌmV XmoZ AmoirVrb A§Va 45 g§o.‘r. Am{U XmoZ amonmVrb A§Va 20 go§.‘r. R>odmdo.
noaUr nÜXV
H$aS>B© `m Vob{~`m {nH$mMr noaUr XmoZ MmS>çmÀ`m nm^arZo H$amdr.
Vri
‘hmamï´>m‘ܶo Iarn h§Jm‘mV ¶m {nH$mImbr 52600 ho³Q>a joÌ hmoVo ˶mnmgwZ 18900 Q>Z BVHo$ CËnmXZ {‘imbo d
CËnmXH$Vm 360 {H$bmo à{V ho³Q>ar hmoVr. aã~r h§Jm‘mV ho {nH$ 2900 ho³Q>a joÌmda hmoVo d ˶mnmgwZ 800 Q>Z CËnmXZ
{‘imbo. Va 285 {H$bmo/ho³Q>a BVH$s CËnmXH$Vm hmoVr. {Vi ho {nH$ 85-90 {XdgmV (H$‘r H$mbmdYrV) ¶oV Agë¶mZo
Xþ~a {nH$ nÕVrgmR>r ¶mo½¶ Amho.
O‘rZ
Vri `m {nH$mg ‘Ü`‘ Vo ^mar, nmÊ`mMm Mm§Jbm {ZMam Agbobr O‘rZ {ZdS>mdr.
nyd© ‘emJV
EH$ Zm§JaUr H$ê$Z 2 Vo 3 Hw$idmÀ`m nmù`m XodyZ O‘rZ ^wg^werV H$amdr. Ë`mZ§Va ‘¢X {\$adyZ O‘rZ gnmQ> H$amdr
d Xm~yZ ¿`mdr. `m‘wio noaUr Mm§Jbr hmodyZ CJdUgwÕm Mm§Jbr hmoVo.
A. OmV H$mbmdYr CËnmXZ à‘wI d¡[eï>`o
Z. ({Xdg) ([H$.J°«/ho.)
1 \w$bo Vri Z§. 1 90-95 500-600 nm§T>am Q>nmoam XmUm, AY© aã~r h§Jm‘ gmoS>yZ g§nyU©
‘hmamï>´mgmR>r {e\$mag
2 Vmnr 80-85 600-700 nm§T>am XmUm, ImÝXoe d ‘amR>dmS>çmVrb OmbZm d
(Oo.Eb.Q>r. 7) Am¡a§Jm~mX {OëømVrb joÌ
3 nX²‘m 72-78 650-750 {\$¸$Q> Vn[H$ar XmÊ`mMm a§J, bdH$a `oUmar d Xw~ma nrH$
(Oo.Eb.Q>r. 26) bmJdS>rg `mo½` OiJmd, Ywio, ~wbT>mUm d AH$mobm [OëømVrb
{VirMo joÌ
4 Oo.Eb.Q>r. 408 81-85 750-800 nm§T>am Q>nmoam XmUm, ‘Ü`‘ H$mbmdYrV A[YH$ CËnmXZj‘, VobmMo
à‘mU OmñV, h‘Img nmD$g nS>Umè`m ImÝXoe d bJVÀ`m
{dX^©, ‘amR>dmS>m [d^mJmVrb joÌmH$arVm Iarn h§Jm‘mgmR>r
~rOà{H«$`m
{~`mÊ`mnmgyZ d O{‘Zr‘YyZ CX²^dUmao ~waerOÝ` amoJ hmody Z`o åhUyZ Q´>m`H$moS>‘m© 4 J«°‘ à{V {H$bmo {~`mÊ`mg
Mmoimdo Ë`mZ§Va 25 J«°‘ A°PmoQ>mo~°ŠQ>a à{V {H$bmo {~`mUo `m à‘mUmV bmdmdo.
\w$bH$mo~r, ZdbH$mob, _oWr, H$moWt~ra BË`mXr {nHo$ Am§V>a{nH$ åhUyZ KoVm `oVmV.
D$g ~oÊom Am{U à{H«$`m
~oUo _i`mV dmT>{dbobo 09 Vo 11 _{hZo d`mMo {ZamoJr, agaerV Am{U AZwdm§{eH$ÑîQ>çm ewÜX ~oUo dmnaë`mg D$g
CËnmXZmV 15 Vo 20 Q>ŠHo$ dmT> hmoVo. D$g ~oUo bmJUrnydu 100 {bQ>a nmÊ`mV + 100 J«°_ H$m~}ÝS>°{P_Mr (~mdrñQ>rZ ) 10
88 H¥${fXe©Zr 2016
{R>~H$ qgMZmVyZ ZÌ`wŠV IVmMo ì`dñWmnZ
{R>~H$ qgMZmVyZ XoÊ`mgmR>r `w[a`m ho g§nyU© nmÊ`mV {daKiUmao CËV_ ZÌ`wŠV IV Amho. bmJUrnmgyZ _moR>`m
~m§YUrn`ªV Xa AmR>dS>`mÀ`m A§VamZo g_mZ 20 hßË`mV qH$dm Xa n§Yam {Xdgm§À`m A§VamZo g_mZ 10 hßË`m§V ZÌIVmMr _mÌm
{d^mJyZ {Xë`mg CgmÀ`m CËnmXZmV ^ard dmT> hmoVo. nma§nm[aH$ ñ\w$aX`wŠV d nmbme`wŠV IVo Zoh_rà_mUo XmoZ g_mZ hßË`mV
D$g bmJUrMo doir d _moR>`m ~m§YÊmrMo doir O{_ZrVyZ ÚmdrV.
{R>~H$ qgMZmVyZ {dÐmì` IVm§Mo ì`dñWmnZ
{dÐmì` IVo {R>~H$ qgMZmVyZ Imbrbà_mUo {Xë`mg IV_mÌo_Ü`o 25 % ~MV hmoVo.
VŠVm H«$.3 … H$) {R>~H$ qgMZmVyZ {dÐmì` IVo XoÊ`mMo doimnÌH$ ({H$bmo à{V hoŠQ>a)
ZÌ ñ\w$aX nmbme
A.Z§ AmR>dS>o
({H$bmo/ho.) ({H$bmo/ho.) ({H$bmo/ho.)
1 1 Vo 4 30 9 9
2 5 Vo 9 70 32 14
3 10 Vo 20 100 51 32
4 21 Vo 26 -- -- 37
EHw$U 200 92 92
gwé CgmgmR>r _Ü`_ Imob, H$mù`m O{_ZrV gwé D$gmMo A{YH$ CËnmXZ, nmÊ`mMm d IVm§Mm H$m`©j_ dmna Am{U
Am{W©H$ \$m`ÚmgmR>r 80 % {dÐmì` IVo d[ab VŠË`mZwgma Xa AmR>dS>çmg EH$ `mà_mUo 26 hßË`mV {R>~H$ qgMZmVwZ Úmdo.
VgoM {R>~H$ qgMZmÛmao 100 % ~mînnUmo©ËgO©Zm EdT>o nmUr EH$ {XdgmAmS> Úmdo.
gwú_ AÞÐì`o
_mVr narjUmÀ`m AmYmao gwú_ AÞÐì`m§À`m H$_VaVoZwgma 25 {H$bmo \o$ag gë\o$Q>, 20 {H$bmo qPH$ gë\o$Q, 10
{H$bmo _§°Jo{ZO gë\o$Q> Am{U 5 {H$bmo ~moa°Šg àVr hoŠQ>ar Mm§Jë`m Hw$Oboë`m eoUIVmV (10:1 ) 2-3 {Xdg _wadwZ gar_Ü`o
Mir KodyZ _mVrAmS> H$amdo. ñ\w$aX`wŠV IVm§gmR>r eŠ`Vmo qgJb gwna \$m°ñ\o$Q>Mm dmna H$amdm. Ë`m_wio J§YH$ `m Xþæ`_
AÞÐì`mMr doJir _mÌm Úmdr bmJUma Zmhr.
D$gmMr bmJU Am{U gbJ XmoZ ImoS>ì`mMo A{YH$ D$g d gmIa CËnmXZ KoÊ`mgmR>r hoŠQar 400 {H$bmo {gbrH°$mZ
XoÊ`mgmR>r ~°J°g A°e (1.5 Q>Z / hoŠQ>a) qH$dm H°$ber`_ {gbrHo$Q> (832 {H$bmo / hoŠQ>a) À`m _mÜ`_mVyZ D$g bmJdUrÀ`m
doiog EH$XmM Úmdm.
Am§Va_emJV
nrH$ 4 _{hÝ`mMo hmoB©n`ªV 2-3 IwanÊ`m H$amì`mV d XmVoar H$moiß`mZo 2-3 H$moinÊ`m H$amì`m qH$dm VUm§Mm
~§Xmo~ñV H$aÊ`mgmR>r D$g bmJUrZ§Va 3-4 {Xdgm§Zr O_rZ dm\$í`mda AgVmZm 5 {H$bmo A°Q´>°PrZ(A°Q´>°Q>mn) qH$dm _oQ´>rã`wPrZ
(g|H$m°a) 1.25 {H$bmo àVr hoŠQ>ar 1000 {bQ>a nmÊ`mV {daKiyZ g§nyU© O{_Zrda \$dmamdo. VUm§Mo à_mU OmñV Agë`mg D$g
bmJUrZ§Va 2 _{hÝ`m§Zr 2-4-S>r (jma) 1.25 {H$bmo àVr hoŠQ>ar 500 {bQ>a nmÊ`mV {daKiyZ VUm§da \$dmamdo qH$dm 60
{Xdgm§Zr H$moinUr H$amdr AWdm D$g bmJUrZ§Va 3-4 {Xdgm§Zr _oQ´>rã`wPrZ(g|H$m°a) dmnéZ 45 {Xdgm§Zr 5 Q>Z nmMQ>mMo
AmÀN>mXZ H$amdo.D$g CJdë`mZ§Va hair,bìhmim `mgmaIr ~hþdfu` VUo AmT>ië`mg ½ë`m`\$mogoQ> 2.5 {H$bmo {H«$`merb
KQ>H$ 500 {bQ>a nmÊ`mVyZ àVr hoŠQ>ar H$miOrnyd©H$ \$º$ VUm§daM \$dmamdo.`mgmR>r S>ãë`w.E\$.EZ-40( V AmH$mamMm) ZmoPb
dmnamdm d ZmoPbda ßb°ñQ>rH$ hþS> ~gdmdo.
nmMQ>mMm dmna Ho$bm Zgob Va ImoS>dm {nH$mVrb VU{Z`§ÌU H$aÊ`mgmR>r ImoS>dm CJdyZ Amë`mZ§Va (4 AmR>dS>çm§Zr)
½bm`\$mogoQ> 2.5 {H$bmo {H«$`merb KQ>H$ 500 {bQ>a nmÊ`mV {_giyZ àVr hoŠQar VUm§daM \$dmaUr H$amdr. AWdm _oQ´>rã`wPrZ
(go§H$m°a) 1.25 {H$bmo à{V ho. 1000 {bQ>a nmÊ`mV {_giyZ VUm§da \$dmaUr H$amdr.
D$g bmJdS>rZ§Va 16 Vo 20 AmR>dS>`m§Zr amgm`{ZH$ IVm§Mr _mÌm XoD$Z nhmarÀ`m Am¡OmamZo da§~o \$moSy>Z Am§Va
_emJV H$amdr d gm`Z Hw$id [aOaZo _moR>r ~m§YUr H$amdr. nmUr XoÊ`mgmR>r gè`m da§~o Xþê$ñV H$ê$Z ¿`mdoV. AWdm _oQ´>rã`wPrZ
(g|ÝH$m°a) 1.25 {H$bmo à{V hoŠQ>ar 1000 {bQ>a nmÊ`mV {daKidyZ VUm§da \$dmaUr H$amdr.
nrH$ g§ajU
D$gmdarb _hËdmMo amoJ
_hmamï´>mV Cg {nH$mda {d{dY _mÜ`_mìXmao àgma hmoUmè`m OdiOdi 30 amoJm§Mm àmXþ©^md {XgyZ `oVmo. Ë`m_Ü`o
~oÊ`mìXmao (Mm~wH $H$mUr, JdVmi dmT> d bmbHw$O), hdoìXmao (nmo¸$m ~moB§©J, Vm§~oam d nmZmdarb {R>nHo$), O{_ZrVyZ (AZZg
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mZo D$g {nH$mg§X^m©V gZ 2011 Vo 2015 `m dfm©V Ho$boë`m {e\$maer
Adf©U àdU {d^mJmVrb 1.00 hoŠQ>a ~mJm`V O{_Z AgUmè`m eoVH$è`m§Zm emídV CËnmXZmgmR>r _\w$H¥${d, amhþar
A§VJ©V _Ü`dVu D$g g§emoYZ H|$Ð, nmS>oJmd `m§Zr {dH$grV Ho$bobr EH$mpË_H$ eoVr nÜXVrVrb {nH$ CËnmXZ 0.60 hoŠQ>a
ZJXr {nHo$ (gmo`m~rZ, nyd©h§Jm_r D$g + ~Q>mQ>m), 0.25 hoŠQ>a h§Jm_r {nHo$(gmo`m~rZ, _wJ, H$m§Xm, ~mOam,aã~r
Ádmar,Jhÿ,ha^am Am{U Mdir),0.14 hoŠQ>a Mmam {nHo$ (h§Jm_r Mmam {nHo$ Ádmar, _H$m 0.04 hoŠQ>a d ~hþdmfuH$ JdV
0.10 hoŠQ>a) Am{U Jm` nmbZmgmR>r (0.01 hoŠQ>a) `m KQ>H$m§Mm Am§V©^md Agboë`m nÜXVrMm Adb§~ H$aÊ`mMr
{e\$mag Ho$br Amho. (2011)
npíM_ _hmamï´>mVrb _Ü`_ Imob H$mù`m O{_ZrV nyd© h§Jm_r CgmÀ`m (dmU - H$mo.86032) Am{U gmIaoÀ`m A{YH$
CËnmXZmgmR>r Am{U ZÌ, ñ\w$aX d nmbme IVm§Mm A{YH$ H$m`©j_ dmna H$aÊ`mgmR>r 100 Q>¸o$ {e\$maerV IV _mÌm
(hoŠQ>ar 725 {H$bmo `war`m, 370 {H$bmo S>r.E.nr. Am{U 285 {H$bmo å`waoQ> Am°\$ nmoQ>°e `m IVm§nmgyZ V`ma Ho$boë`m)
{~«Ho$Q> _m\©$V nhmarÀ`m ghmæ`mZo 50 Q>¸o$ IVmMr _mÌm bmJdS>rÀ`mdoir garÀ`m EH$m ~mOybm Am{U Cd©arV 50 Q>¸o
bmJdS>rZ§Va 135 {Xdgm§Zr garÀ`m Xþgè`m ~mOybm 30 g|._r. A§Vamda 10 g|._r. Imob IÈ>o KoD$Z H$m§S>rnmgyZ 10 g|._r.
A§Vamda XoÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho. (2011)
nyd©h§Jm_r CgmÀ`m bmJU Am{U ImoS>dm {nH$mÀ`m D$g d gmIaoÀ`m A{YH$ CËnmXZmgmR>r VgoM O{_ZrMr gw{nH$Vm
{Q>H${dÊ`mgmR>r {e\$maerV IV _mÌoÀ`m 25 Q>¸o$ g|Ðr` IVm§Ûmao Am{U 75 Q>¸o$ amgm`{ZH$ IVm§Ûmao {e\$mag H$aÊ`mV `oV
Amho. `mH$arVm D$g bmJdS>rAJmoXa VmJ noê$Z JmS>mdm, ~oUo àH«$s`ogmR>r àVr hoŠQ>ar 100 {bQ>a nmÊ`mV 5 {H$bmo EH$ÌrV
{OdmUy IVo (APmoQ>mo~°ŠQ>a, APmopñnarb_, A°{gQ>mo~°ŠQ>a Am{U nr.Eg.~r. àË`oH$s 1.25 {H$bmo) {_gimdrV Am{U
300:128:128 {H$bmo ZÌ : ñ\w$aX : nmbme àVr hoŠQ>ar ZdrZ bmJdS>rgmR>r Úmdm Am{U ImoS>ì`mgmR>r OmJoda
{e\$maerZwgma nmMQ> (7.5 Q>Z / ho.) Hw$OdyZ, 5 {H$bmo EH$ÌrV {OdmUy IVm§Mm O{_Zr_Ü`o dmna H$aÊ`mMr {e\$mag Ho$br
Amho. (2011)
gwê$ D$gm_Ü`o dobdJu` VUm§À`m ì`dñWmnZmgmR>r _oQ´>rã`wPrZ àVr hoŠQ>ar 1.25 {H$bmo ({H«$`merb KQ>H$) CJdUrnydu
Am{U 2-4, S>r `m VUZmeH$mMr àVr hoŠQ>ar 1 {H$bmo `m à_mUmV D$g bmJdS>rZ§Va 75 {Xdgm§Zr \$dmaUr H$aÊ`mMr
{e\$mag Ho$br Amho. (2012)
n{íM_ _hmamï´>mVrb _Ü`_ Imob H$mù`m O{_ZrV ImoS>dm D$gmMo Am{U gmIaoMo A{YH$ CËnmXZmgmR>r Am{U IVm§Mm
A{YH$ H$m`©j_ dmnamgmR>r à{V hoŠQ>ar 187:87:87 {H$bmo ZÌ,ñ\w$aX d nmbme hr IV_mÌm `war`m, S>r.E.nr Am{U å`waoQ>
Am°\$ nmoQ>°e `m IVm§nmgwZ V`ma Ho$boë`m {~«Ho$Q>_m\©$V Imbrb _wX²>Úm§Mo AmYmao XoÊ`mMr {e\$mag Ho$br Amho. (2012)
50% IV_mÌm {~«Ho$Q>À`m ñdê$nmV ImoS>dm R>odÊ`mÀ`m doiog garÀ`m EH$m ~mOybm Am{U Cd©arV IV_mÌm ImoS>dm
R>odë`mZ§Va 135 {Xdgm§Zr garÀ`m Xwg-`m ~mOyg Úmdr.
{~«Ho$Q> nhmarÀ`m ghmæ`mZo ~wS>»`mnmgyZ 10 g|._r. A§Vamda, 10 g|._r. Imob IÈ>o KoD$Z, XmoZ IS²>S>`m§_Ü`o 30g|._r.
A§Va R>odyZ Úmdo.
CgmÀ`m XO}Xma ~oÊ`mMo A{YH$ CËnmXZ {_i{dÊ`mgmR>r Am{U 25 % ZÌ Am{U 25 % ñ\w$aX `m AÞÐì`m§À`m ~MVrgmR>r
Imbrbà_mUo O¡{dH$ IV dmnamMr {e\$mag Ho$br Amho. (2015)
~oUo_im bmJdS>rnydu CgmMo ~oUo hoŠQ>ar 10 {H$bmo A°goQ>mo~°ŠQ>a + 1.25 {H$bmo ñ\w$aX {daKi{dUmao OrdmUy 100 {bQ>a
nmÊ`mV {_giyZ V`ma Ho$boë`m ÐmdUmV 30 {_{ZQ>o ~wS>dmdo AWdm _mJrb dfu A°goQ>mo~°ŠQ>aMr ~oUoà{H«$`m H$ê$Z bmJdS>
Ho$boë`m CgmMo ~oUo dmnamdo.
`m ~oUo_ù`mg hoŠQ>ar 20 Q>Z eoUIV, 450 {H$bmo ZÌ, 172 {H$bmo ñ\w$aX Am{U 115 {H$bmo nmbme `m AÞÐì`m§Mm dmna
H$amdm.
gwé CgmMo A{YH$ CËnmXZ KoÊ`mgmR>r Am{U O{_ZrMr gw{nH$Vm {Q>H${dÊ`mgmR>r VgoM 50 % ZÌ Am{U 25 % ñ\w$aX `m
AÞÐì`m§À`m ~MVrgmR>r Imbrbà_mUo O¡{dH$ IV dmnamMr {e\$mag Ho$br Amho. (2015)
Am§Va‘emJV
Zm§½`m ^aUo
gd©gmYmaUnUo 10 {Xdgm§V gd© {~`m CJdVmV, Á`m {R>H$mUr ~r CJdbo Zgob Ë`m {R>H$mUr amIyZ R>odboë`m
{~`mÊ`mnmgyZM, Ë`mM gwYm{aV AJa g§H$a dmUmMo {~`mUo Zm§½`m ^aÊ`mgmR>r dmnamdo d bJoM nmUr Úmdo, qH$dm da C„oI
Ho$ë`mà‘mUo nm°{b{WZ {neì`m§Vrb amono 20 Vo 25 {Xdgm§À`m AmVM bmdmdrV.
{daiUr
nY§am {XdgmZ§V§a àË`Ho$ \$wbrda XmZoM Om‘oXma amnoo R>Do$Z ~mH$sMr CnQ>yZ Q>mH$mdrV. {daiUr O‘rZ Amb
o r AgVmZm H$amdr.
H$m{`H$ ~Xb
bmë`m
bjUo… H$nmerMr nmZo bmb hmoÊ`mMo ‘w»` H$maU ZÌmMr H$‘VaVm hmo`. ZÌ IVm§À`m H$‘VaVo‘wio ~m|S> dmT>rÀ`m AdñWo‘Ü`o
nmZmVrb h[aV Ðì`m‘Yrb ZÌ dmnabo OmVo Am{U nmZo bmb hmoVmV. VgoM ‘°¾o{e`‘ øm gyú‘ AÞÐì`mMr H$‘VaVm
Am{U ag emofUmè`m {H$S>tÀ`m (‘w»`Ëdo VwS>VwS>o) àmXw^m©dm‘wio gwÜXm H$nmerMr nmZo bmb hmoVmV.
Cnm`… (1) bmë`m à{VH$maH$ dmUm§Mr {ZdS> H$amdr. (2) {e\$magrV IVm§À`m ‘mÌm Úmì`mV. ~rQ>r dmUmgmR>r {e\$maer
‘mÌonojm 25 Q>ŠHo$ IV OmñV ÚmdrV. Ë`m‘Ü`o 20 Q>¸o$ ZÌ bmJdS>rÀ`m doir, 40 Q>¸o$ ZÌ bmJdS>rZ§Va 30
{Xdgm§Zr Am{U 40 Q>¸o$ ZÌ bmJdS>rÀ`m 60 {Xdgm§Zr Úmdo. ‘°¾o{e`‘gmaIo gyú‘ AÞÐì` (20 Vo 30 {H$bmo/ ho.)
O{‘ZrV Úmdo. dmT>rÀ`m H$mimV 2 Q>¸o$ {S>Enr IVm§À`m XmoZ \$dmaUr 15 {Xdgm§À`m A§VamZo H$amì`mV.
AmH$pñ‘H$ ‘a amoJ
bjUo…{XdgmMo Vmn‘mZ 380 g|.nojm OmñV XrK©H$mi {Q>Hy$Z am{hë`mg VgoM nmÊ`mMm VmU ~gë`mg Am{U nmdgmù`m‘Ü`o
nmUr gmMyZ am{hë`mg H$nmerÀ`m eara{H«$`m emómda A{Zï> n[aUm‘ hmoVmo. nmÊ`mMm VmU ~gë`m‘wio AÞÐì` emofyZ
KoUmè`m Obdm{hÝ`m \w$Jra ~ZVmV Am{U Z{bH$m ~§X hmoVmV. PmS>mÀ`m nmZo, \w$bo d ~m|S>o `m§Zm AÞÐmì` nwadR>m Z
Pmë`m‘wio nmZm§Mm VOobm Zmhrgm hmoVmo Am{U nmZo {ndir nS>VmV. nmZo, \w$bo d ~m|S>o `m§Mr Ji hmoVo Am{U PmS> ‘aVo.
Cnm`… 1) doioda nmUr Úmdo. (8-10 {Xdgm§À`m A§VamZo). nmÊ`mÀ`m nmù`mVrb A§Va H$‘r OmñV H$é Z`o. 2) {nH$m‘Ü`o
nmUr gmMyZ amhUma Zmhr `mMr XjVm ¿`mdr Am{U gmMbobo nmUr bJoM H$mTy>Z Úmdo. 3) {dH¥$VrJ«ñV PmS>m§Zm bjUo
{Xgy bmJVmM 1.5 {H$bmo `w[a`m + 1.5 {H$bmo nmbme 100 {bQ>a nmÊ`mV {‘giyZ 150 Vo 200 {‘.{b.Úmdo.
4) Ë`mZ§Va 8-10 {Xdgm§Zr 2 {H$bmo {S>Enr 100 {bQ>a nmÊ`mV {‘giyZ ho ÐmdU 150 Vo 200 {‘.{b. PmS>mÀ`m
~w§Ü`mOdi AmoVmdo d bJoM nmUr Úmdo.
nrH$ g§ajU
A) H$nmerdarb à‘wI amoJ d Ë`m§Mo ì`dñWmnZ
amoJmMo Zm§d H$Yr {XgVmo AmoiI Cnm`
(noaUrnmgyZ {Xdg)
~waerOÝ` H$anm 70-75 {Xdg nmZmda d ~m|S>mda Jmobm n«m°{nH$moÝ`mPmob (500 {‘br) qH$dm H$m°na Am°pŠgŠbmoamBS>
(AëQ>aZo[a`m ãbmBQ>) H$ma {dQ>H$ar qH$dm (1500 J«°.) + ñQ´>oßQ>mogm`ŠbrZ (60 J«°.) 500 {b. nmÊ`mV
H$mù`m a§JmMo {R>nHo$ {‘giyZ 10-15 {XdgmMo A§VamZo XmoZ \$dmaÊ`m H$amì`mV.
OrdmUyOÝ` H$anm 75-80 {Xdg nmZmda JS>X {dQ>H$ar d[ab à‘mUo
(~°ŠQ>o[aAb br\$ ãbmBQ>) aJ§mMo H$mZomË‘H$ {R>nH$o
‘a d ‘wiHy$O CJdUrnmgyZ PmS> dmiyZ OmVo VrZ J«°‘ à{V {H$bmoà‘mUo Wm`a‘ qH$dm 4 J«°‘ à{V {H$bmo
(pdëQ> d éQ> am°Q>) ‘wio gS>VmV/Hw$OVmV à‘mUo Q´>m`H$moS>a‘mMr ~rO à{H«$`m H$amdr, amoJ à{VH$maH$
dmU dmnamdo.
CJdUrnmgyZ PmS>mMr dmT> Iw§Q>Uo, H$mnyg {nH$mÀ¶m d¶mo‘mZmZwgma EH$ar 2 Vo 3 {H$bmo Xhr
{dfmUwOݶ amoJ e|S>çmMr nmZo bhmZ
(Q>mo~°H$mo ñQ>rH$ ìhm¶ag) hmoVmV. nmZmda bmb ’$dmamdo ˶mgmo~V 2 Q>¸o$ nmoQ>°{e¶‘ Zm¶Q´>oQ>Mr XoIrb
Jwbm~r {R>nHo$ nS>VmV, ’$dmaUr H$amdr. VgoM ag emofUmè¶m {H$S>tMm ~§Xmo~ñV
nmZmMm H$mhr ^mJ H$amdm.
H$anVmo, e|S>m dmiVmo,
nmoVo XoIrb dmiVmV.
2) ~m|S> Air
{H$S>rMo Zmd H$Yr {XgVmV AmoiI Cnm`
(naoUrnmgZy {Xdg)
A‘o[aH$Z ~m|S> 45-85 Air {haì`m a§JmMr AgyZ, O¡{dH {Z`§ÌU
Air ({hadr earamda bm§~rÀ`m ~mOyZo VwQ>H$ EM.EZ.nr.ìhr. 500 Eb.B©./hoŠQ>a
Air) H$aS>çm aofm AgVmV. nV§J ~r.Q>r.ìhma Hw$añQ>mH$s 1 {H$bmo/hoŠQ>a
‘mo>R>çm AmH$mamMm {ndiga H«$m`gmonm A§S>r 50000/hoŠQ>a,
Vn{H$ar a§JmMm AgVmo. \o$amo‘Z gmnio hoŠQ>ar 5,
{R>n³¶mMr ~m|S> 30-65 A§Jmda nm§T>ao {R>nHo$ AgVmV hr qZ~moir AH©$ 5 Q>¸o$ \$dmaUr
Air Vn{H$ar a§JmMr Air 15-18 amgm`{ZH$ {Z`§ÌU
{‘.‘r. bm§~ AgVo. * b°å~mSm> gm`h°bmoW«rZ 5 Q>¸o$ B©.gr. 8 {‘br
e|Xar ~m|S> Air 75-110 e|Xar a§JmMr Air gmYmaU * pñnZmog°S> 45 Eg.gr. 3.5 {‘br qH$dm
18-19 {‘.‘r. bm§~ AgVo. * àmo\o$Zmo\$m°g 50 B©.gr. 30 {‘br qH$dm
S>mo³¶mOdiMm ^mJ H$minQ> * BÝS>moP°H$m~© 15.8 B©.gr. 10 {‘br qH$dm
a§JmMm AgVmo. * Šbmoanm`ar\$m°g 50 B©.gr. 20 {‘br qH$dm
* {¹$Zm°b\$m°g 20 E.E\$. 20 {‘br 10brQ>a
nmÊ`mV {‘giyZ JaOoZwgma EH$m H$sQ>H$ZmeH$mMr
\$dmaUr H$amdr.
CËnmXZ
~mJm`Vr H$nmerÀ`m gYwm[aV dmUmM
§ o hŠoQ>ar 20 Vo 24 q¹$Q>b Va gH§$[aV dmUmMo hŠoQ>ar 25 Vo 30 q¹$Q>b.
Mmam {nHo$
Mmam {nH$m§‘Ü`o EH$Xb VgoM {ÛXb àH$mamVrb {d{dY Mmam {nH$m§Mm, JdVmMm d PmS>PwS>nm§Mm g‘mdoe hmoVmo
Xw½Yì`dgm`mV OZmdam§gmR>r Mmam {nH$m§Zm AZÝ`gmYmaU ‘hÎd Amho.
Ádmar
bmJdS> nÕV ‘m{hVr
O‘rZ ‘Ü`‘ Vo ^mar, Mm§Jbr {ZMam hmoUmar
nyd©‘emJV 1 Zm§JaQ>, 2 Hw$idmÀ`m nmù`m XoD$Z O‘rZ ^wg^wgrV H$amdr.
gwYm[aV dmU ê${Mam, \w$bo A‘¥Vm, ‘mbXm§S>r 35-1, \w$bo JmoYZ (gr.Eg.ìhr. 30-E\$), Eg.Eg.Or.
59-3, gr.Eg.ìhr.-30 E\$ (Eg.nr.ìhr-2057)
noaUrMr doi Iarn … OyZ-Owb¡, aã~r … gßQ>|~a - Am°ŠQ>mo~a, CÝhmir … \o$~«wdmar - ‘mM©
noaUrMr nÕV nm^arZo 30 g|.‘r. A§Vamda noaUr H$amdr.
{~`mUo 40 {H$bmo/hoŠQ>a
~rO à{H«$`m A°PmoQ>mo~°ŠQ>a {OdmUy g§dY©Z IV 250 J«°‘ à{V 10 {H$bmo {~`mÊ`mg noaUrnydu Mmoimdo.
IVo à{V hoŠQ>ar 10-12 ~¡bJmS>çm eoUIV, 100 {H$bmo ZÌ … 50 {H$bmo ñ\w$aX … 40 {H$bmo
nmbme à{V hoŠQ>ar Úmdo. `mn¡H$s 50 {H$bmo ZÌ, 50 {H$bmo ñ\w$aX d 40 ${H$bmo nmbme
noaUrÀ`m doir d 50 {H$bmo ZÌ noaUrZ§Va 30 {Xdgm§Zr à{V hoŠQ>ar Úmdo.
Am§Va‘emJV EH$ IwanUr d EH$ H$moinUr H$ê$Z eoV VU{dahrV R>odmdo
nmUr ì`dñWmnZ IarnmV 15 {Xdgm§Zr, aã~r‘Ü`o 10 Vo 12 {Xdgm§Zr d CÝhmir h§Jm‘mV 7 Vo 10 {Xdgm§Zr
nmUr> Úmdo.
nrH$ g§ajU ImoS> ‘mer - IarnmV 7 Owb¡nydu noaUr H$amdr. ~rOà{H«$¶m noaUrÀ¶m doir Wm¶mo‘oWmo³Pm‘
(H«w$Pa) 2 J«°‘ /{H$bmo {~¶mʶmg Mmoimdo AWdm p³dZm°b’$m°g 25 B. gr. 350 {‘br.250
{b/ho³Q>a nmʶmV {‘giyZ CJdUrZ§Va 10 {Xdgm§Zr ’$dmamdo d Xþgar ’$dmaUr p³dZm°b’$m°g
25 B.gr. 700 {‘br, 500 {b/ho. nmʶmV {‘giyZ n{hë¶m ’$dmaUrZ§Va 10 {Xdgm§Zr
H$amdr. ImoS> {H$S> qH$dm ‘mdm Agë¶mg 5% qZ~moir AH$m©Mr ’$dmaUr H$amdr.
H$mnUr 50 Q>¸o$ nrH$ \w$bmoè`mV (65-70 {Xdgm§Zr) AgVmZm H$mnUr H$amdr.
CËnmXZ {haì`m Mmè`mMo 500 Vo 550 q¹$Q>b à{V hoŠQ>a
{deof ~m~ à{WZo 8 Vo 10 Q>¸o$
‘H$m
bmJdS> nÕV ‘m{hVr
O‘rZ ‘Ü`‘ Vo ^mar, Mm§Jbr {ZMam hmoUmar
nyd©‘emJV 1 Zm§JaQ>, 2 Hw$iì`mÀ`m nmù`m XoD$Z O‘rZ ^wg^wgrV H$amdr.
gwYm[aV dmU Am{\«$H$Z Q>m°b, ‘m§Oar H§$nmoPrQ>, {dO`, J§Jm g\o$X-2
noaUrMr doi Iarn … OyZ - Owb¡, aã~r … Am°ŠQ>mo~a - Zmoìh|~a, CÝhmir … \o$~«wdmar - ‘mM©
noaUrMr nÕV nm^arZo 30 g|.‘r. A§Vamda noaUr H$amdr.
{~`mUo 75 {H$bmo/hoŠQ>a
~rO à{H«$`m A°PmoQ>mo~°ŠQ>a {OdmUy g§dY©Z IV 250 J«°‘ à{V 10 {H$bmo {~`mÊ`mg noaUrnydu Mmoimdo.
IVo à{V hoŠQ>ar 10-12 ~¡bJmS>çm eoUIV, 100 {H$bmo ZÌ … 50 {H$bmo ñ\w$aX … 50 {H$bmo nmbme
à{V hoŠQ>a Úmdo. `mn¡H$s 50 {H$bmo ZÌ, 50 {H$bmo ñ\w$aX d 50 {H$bmo nmbme noaUrÀ`m doir d
50 {H$bmo ZÌ noaUrZ§Va 30 {Xdgm§Zr à{V hoŠQ>ar Úmdo.
Am§Va‘emJV EH$ IwanUr d EH$ H$moinUr H$ê$Z eoV VU{dahrV R>odmdo
AmoQ>
bmJdS> nÕV ‘m{hVr
O‘rZ ‘Ü`‘ Vo ^mar, Mm§Jbr {ZMam hmoUmar
nyd©‘emJV 1 Zm§JaQ>, 2 Hw$iì`mÀ`m nmù`m XoD$Z O‘rZ ^wg^wgrV H$amdr.
gwYm[aV dmU \w$bo h[aVm, H|$Q>, Oo.EM. Amo. 822
noaUrMr doi Am°ŠQ>mo~a- Zmoìh|~a
noaUrMr nÕV nm^arZo 30 g|.‘r. A§Vamda noaUr H$amdr.
{~`mUo 100 {H$bmo/hoŠQ>a
~rO à{H«$`m A°PmoQ>mo~°ŠQ>a {OdmUy g§dY©Z IV 250 J«°‘ à{V 10 {H$bmo {~`mÊ`mg noaUrnydu Mmoimdo.
IVo à{V hoŠQ>ar 10-12 ~¡bJmS>çm eoUIV, 100 {H$bmo ZÌ … 50 {H$bmo ñ\w$aX … 40 {H$bmo nmbme à{V
hoŠQ>a Úmdo. `mn¡H$s 35 {H$bmo ZÌ, 50 {H$bmo ñ\w$aX d 40 {H$bmo nmbme noaUrÀ`m doir, 35 {H$bmo
ZÌ noaUrZ§Va 25 {Xdgm§Zr d 30 {H$bmo ZÌ n{hë`m H$mnUrZ§Va à{V hoŠQ>ar Úmdo.
Am§Va‘emJV EH$ IwanUr 30 {Xdgm§Zr H$amdr
nmUr ì`dñWmnZ 10 Vo 12 {Xdgm§Zr nmUr Úmdo.
nrH$ g§ajU ‘mdm - qZ~moir AH©$ 5 Q>¸o$ \$dmamdo.
H$mnUr n{hbr H$mnUr 50 {Xdgm§Zr d Xwgar H$mnUr n{hë`m H$mnUrZ§Va 35 {Xdgm§Zr AWdm 50%
\w$bmoè`mV AgVm§Zr H$amdr.
CËnmXZ {haì`m Mmè`mMo 500 Vo 600 q¹$Q>b à{V hoŠQ>ar (XmoZ H$mnÊ`mÛmao)
{deof ~m~ à{WZo - 9 Vo 10 Q>¸o$
‘madob JdV
bmJdS> nÕV {Oam¶V
gwYm[aV dmU ’w$bo ‘madob - 06-40
O‘rZ hbH$s Vo ‘ܶ‘
nyd©‘emJV Zm§JaQ> d 1 doim Hw$idUr XoD$Z O‘rZ ^wg^werV H$amdr.
noaUrMr doi OyZ - Am°JñQ>
noaUr 45x30 g|.‘r. A§Vamda R>m|~mZo bmJdS> H$amdr.
{~`mUo 75000 R>m|~o à{V hoŠQ>ar
IVo 30 {H$bmo ZÌ, 30 {H$bmo ñ’w$aX, 20 {H$bmo nmbme noaUrnydu Úmdo. àË`oH$ H$mnUrZ§Va 30 {H$bmo
ZÌ Úmdo (40 Vo 45 {Xdgm§Zr).
Am§Va‘emJV noaUrZ§Va EH$ IwanUr H$ê$Z eoV VU{dahrV R>odmdo
nmUr ì`dñWmnZ H$moaS>dmhÿ
H$mnUr dfm©VyZ {H$‘mZ 2 H$mnÊ`m H$amì`mV. (H$moaS>dmhÿ)
CËnmXZ {haì`m Mmè`mMo 350 Vo 400 q¹$Q>b à{V hoŠQ>a
{deof ~m~ Hw$aU {dH$mgmgmR>r
lr gwJr
g§nH©$
OZg§nH©$ A{YH$mar
‘hmË‘m \w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - 413 722
{Oëhm - Ah‘XZJa , \$moZ - (02426) 243373
JmdR>r Am§~m PmS>mMo gwYm[aV OmVrV énm§Va H$aUo … npíM‘ ‘hmamï´>m‘ܶo Am§ã¶mÀ¶m JmdR>r d AZwËnmXH$ PmS>m§Mo gwYmarV
OmVr‘ܶo ê$nm§Va H$aʶmgmR>r Am§ã¶mMr PmS>o Zmoìh|~a-{S>g|~a ¶m H$mbmdYrV O{‘ZrnmgyZ 2 ‘r. C§Mrda N>mQy>Z ’$m§Úmdarb
ZdrZ ’w$Q>ì¶m§da AZwH«$‘o ’o$~«wdmar-‘mM© ‘{hݶm‘ܶo Ho$ea dmUmMo nmMa H$b‘ H$amdo.
’$Q>uJoeZ : Ho$irÀ¶m A{YH$ CËnmXZmgmR>r d IVm§Mr H$m¶©j‘Vm dmT>{dʶmgmR>r ZÌ d nmbme¶wº$ IVm§À¶m {e’$maerV
‘mÌoÀ¶m 75 Q>¸o$ ‘mÌm {R>~§H$ qgMZmVyZ XoʶmMr {e’$mag H$aʶmV Ambobr Amho.
nU©JwÀN> (~§Mr Q>m°n) d nm§oJmgS> amoJmMm àmXw^m©d {XgVmM amoJJ«ñV PmS> CnQw>Z Zï> H$amdo. amoJmMm àgma ‘mdm {H$S>r‘wio
(BÝ\o$pŠe`g Šbmoam°{gg) hmoV Agë`mZo PmS>m§da Am§Vaàdmhr {H$Q>H$ZmeH$mMr \$dmaUr H$amdr. Ho$ir {nH$mV
qH$dm ~mJo^modVr H$mH$S>r dJu`, dm§JodJu` {nHo$ KoD$ Z`oV.
V³Vm 5 … Ho$irdarb {H$S>tÀ`m {Z`§ÌUmMo Cnm`
{H$S>rMo Zmd {Z`§ÌUmMo Cnm`
gm|S>o{H$S> * {nH$m§Mr \o$anmbQ> H$amdr.
ImoS>{H$S> * ~mJ ñdÀN> R>odmdr. ImoS>dm KoUo Q>mimdo.
Ðmjo
O‘rZ … `mo½` {ZMam Agbobr, hbH$s Vo ‘Ü`‘, MwZIS>rMo à‘mU 8% nojm OmñV ZH$mo VgoM {dÚwV
dmhH$Vm 2 S>o. gr. à{V ‘rQ>a nojm H$‘r Zgmdr. gm‘w 6.1 Vo 7.5 À`m Xaå`mZ Agmdm.
hdm‘mZ … CîU d H$moaS>o , 25 Vo 35 gopëgAg Vmn‘mZ, 600 {‘.‘r. nojm H$‘r nO©Ý`‘mZ
bmJdS>rMo A§Va … 31.5 ‘r. dobrMr g§»`m / hoŠQ>a … 2,222
bmJdS>rMr doi/[Xem … {S>g|~a-OmZodmar qH$dm OyZ-Owc¡ / X{jUmoÎma
14. {Z`m©Vj‘ Ðmj CËnmXZmgmR>r {Z`m©Vrg ~§X Ho$bobr qH$dm {H$‘mZ A§e ‘`m©Xm Aä`mgyZM ’$dmaUr H$amdr.
15. A§Vaàdmhr ~waerZmeH$m§Mm dmna H$aVmZm amoJH$maH$ ~waer‘ܶo à{VH$ma j‘Vm V¶ma hmoUma Zmhr Ago ì¶dñWmnZ
H$amdo.
16. ~waerZmeH$m§Mo Mm§Jbo n[aUm_ {_iÊ`mgmR>r OmñV amgm`{ZH$ Am¡fYm§Mm EH${ÌV dmna Q>mimdm d Adí`H$ {R>H$mUr d
dmVmdaU ~KyZ Mm§Jë`m pñQ>H$aMm dmna H$amdm.
17. Ho$dS>m, ^war d H$nm© amoJm§Mo à^mdr ì`dñWmnZmgmR>r \$i N>mQ>Ur gßQ>|~aÀ`m Xþgè`m n§YadmS>çmnydu Am{U Am°ŠQ>mo~aÀ`m
n{hë`m n§YadmS>çmZ§Va H$aÊ`mV `oD$ Z`o.
S>mqi~
O‘rZ hbH$s Vo ‘Ü`‘ (45 g|. ‘r Imobr Agbobr hbH$s O‘rZ)
OmVr JUoe, Or-137, ‘¥Xybm, \w$bo Amaº$m, ^Jdm, ’w$bo ^Jdm gwna, \w$bo AZmaXmZm (AZmaXmZm V`ma H$aÊ`mgmR>r)
bmJdS>rMo A§Va 4.5 3.0 ‘rQ>a
IVo nyU© dmT>boë`m PmS>m§g eoUIV 40 Vo 50 {H$bmo, ZÌ 625 J«°‘, ñ\$w$aX 250 J«°‘ d nmbme 250 J°«‘ à{V
PmS>mg à{V df©. ZÌ 2 g‘mZ hâË`mV {d^mJyZ Úmdo.
Am§Va{nHo$ PmS>mÀ`m bmJdS>rZ§Va gwédmVrMr XmoZ df©o ~mJoV XmoZ Amoit‘Ü`o H$m§Xm, ‘yJ, Mdir, gmo`m~rZ, `m
gmaIr H$‘r C§M dmT>Umar {nHo$ Am§Va{nHo$ åhUyZ ¿`mdrV. dob dJu` d dm§JodJu` ^mOrnmbm KoD$ Z`oV.
BVa ‘hÎdmMo ‘wÔo
1) amonm§Mr IaoXr ImÌrera emgZ‘mÝ` amondmQ>rHo$VyZM H$amdr. ‘mV¥d¥j ~mJ VobH$Q> S>mJ/‘a amoJ ‘w³V Agë¶mMr VgoM
amondmQ>rH$m VnmgUr Vkm‘m’©$V Pmbr Agë¶mMr ImÌr H$amdr.
2) S>mit~mMr bmJdS> 4.5 x 3.0 ‘rQ>a (15.0 x 10.0’w$Q> ) A§VamdaM H$amdr ˶mnojm H$‘r A§Vamda S>mit~mMr bmJdS>
àH$fm©Zo Q>mimdr H$maU Aem ~mJoV Voë¶m ~amo~aM ‘a amoJmMo à‘mU ‘moR>çm à‘mUmda PnmQ>çmZo dmT>Vo.
3) amon bmJdS>rZ§Va gmYmaUnUo XmoZ dfmªZr n{hbm ~hma Yamdm ˶mnydr© ~hma Yaë¶mg PmS>o H$‘Hw$dV d Ae³V amhrë¶mZo
amoJmg bdH$a ~ir nS>VmV.
amoJmMr VobH$Q> S>mJ amoJmMm àmXw^m©d nmZo, \w$bo, ImoS> Am{U \$im§da hmoVmo. hm amoJ {OdmUyOÝ` AgyZ, PmÝWmo‘moZmg
bjUo `m {OdmUy‘wio hmoVmo.
nmZ gwédmVrg nmZmda VobH$Q> qH$dm nmZWi S>mJ nS>VmV. ho S>mJ H$mbm§VamZo H$minQ> hmoVmV d S>mJm^modVr {ndio
db` {XgVo. CÝhmV ho S>mJ ~{KVbo H$s$ VobmgmaIo M‘H$VmV. S>mJ ‘moR>m Pmë`mda nmZo {ndir nSy>Z JiVmV.
\w$b \w$bm§da d H$ù`m§da H$minQ> S>mJ nS>VmV nwT>o `m‘wio \w$bm§Mr d H$ù`m§Mr Ji hmoVo.
ImoS> ImoS>mda Am{U \$m§Úmda gwadmVrbm nmZWi VobH$Q> S>mJ {XgVmV. H$mbm§VamZo ho S>mJ Vn{H$ar hmoVmV. ImoS>mda
`m S>mJmZo JS>©qbJ qH$dm ImM V`ma hmoVo d VoWyZ PmS> ‘moS>Vo. VgoM \$m§Úmda S>mJmMr Vrd«Vm dmT>ë`mda \$m§Úm
S>mJmnmgyZ ‘moS>VmV.
’$i \$imda gwédmVrbm nmZWi VobH$Q> S>mJ {XgVmV. H$mbm§VamZo ho S>mJ Vn{H$ar H$minQ> nS>VmV. \$im§da
bhmZ S>mJ EH$Ì Ambo, H$s ‘moR>çm S>mJmV énm§Va hmoVo. \$im§da `m S>mJm‘wio AmS>do C^o VS>o OmVmV. \$imMr
àV nyU©nUo Iam~ hmoVo. VS>o ‘moR>o Pmë`mda \$io BVa H$maUmZo gS>VmV Am{U JiyZ nS>VmV.
{gVm\$i
O‘rZ … hbH$s Vo ‘Ü`‘
OmVr … ~mimZJa, AH$m© ghmZ (g§H$[aV), ’w$bo nwa§Xa
bmJdS>rMo A§Va … 5.0 5.0 ‘rQ>a
IVo … nyU© dmT>boë`m PmS>mg 30 Vo 40 {H$bmo eoUIV, ZÌ 250 J«°‘, ñ\$w$aX 125 J«°‘ d nmbme 125 J«°‘
à{V PmS> à{V df©. ZÌ XmoZ g‘mZ hâË`m§‘Ü`o {d^mJyZ Úmdo. eoUIVm~amo~a A°Pmoñnrarb‘ d nr.Eg.~r.
`m OrdmUy IVm§Mm dmna H$amdm.
Am§Va{nHo$ … {nH$mÀ`m bmJdS>rZ§Va gwadmVrMr XmoZ df©o ~mJoV XmoZ Amoit‘Ü`o H$m§Xm, ‘yJ Mdir, gmo`m~rZ
`mgmaIr H$‘r C§M dmT>Umar {nHo$ Am§Va{nHo$ åhUyZ ¿`mdrV.
CËnmXZ$ … 25 Vo 30 {H$bmo / PmS> (5 dfm©ªdarb PmS)
BVa ‘hËdmMo ‘wÔo
1) PmS>mÀ`m EH$gma»`m dmT>rgmR>r \$o~«wdmarÀ`m Xwgè`m n§YadS>çmV nmZJi Pmë¶mZ§Va hbH$s N>mQ>Ur H$amdr.
2) nmÊ`mgmR>r {R>~H$ qgMZmMm Adb§~ H$amdm.
A§Ora
O‘rZ … hbH$s Vo ‘Ü`‘
OmVr … nyZm {\$J, {XZH$a, \w$bo amOodmS>r
bmJdS>rMo A§Va … 4.5 3.0 ‘rQ>a
IVo … nyU© dmT>boë`m PmS>mg 40 Vo 50 {H$bmo eoUIV, 900 J«°‘ ZÌ, 250 J«°‘ ñ\w$aX d 275 J«°‘
nmbme à{V PmS> à{V df©. ZÌ XmoZ g‘mZ hâË`m§‘Ü`o {d^mJyZ Úmdo.
CËnmXZ$ … 25 Vo 30 {H$bmo / PmS> (5 dfm©ªdarb PmS)
BVa ‘hËdmMo ‘>wÔo
1) A§{OamMr nyZm {\$J hr OmV CËH¥$ï> Agë`mMo {XgyZ Ambo Amho.
2) A§{OamMr N>mQ>Ur Xadfu 15 gßQ>§o~a Vo 15 Am°³Q>mo~a Xaå¶mZ H$amdr.
3) O‘rZrnmgyZ 2.5 Vo 3 ’w$Q>mn¶ªV EH$M ImoS> R>oD$Z ˶mda 4-5 àmW{‘H$ ’$m§Úm amImì¶mV.
4) S>m[i§~mà‘mUoM ImoS>mda JoéMm ‘wbm‘m Úmdm.
5) \$im§Mo nú`m§nmgyZ g§ajU H$aÊ`mgmR>r njramoYH$ OmirMm ~mJoda dmna H$amdm.
6) \$i nŠdVoÀ`m H$mimV ~mJog {Z`[‘V nmUrnwadR>m H$amdm.
7) \$i VmoS>UrZ§Va Vm~S>Vmo~ ~mOmanoR>oV nmR>dmdo.
noê$
O‘rZ … nmÊ`mMm {ZMam hmoUmar, ‘Ü`‘ Vo hbŠ`m àVrMr O‘rZ
OmVr … gaXma (Eb-49)
A{^d¥ÕrMm àH$ma … Xm~ H$b‘
bmJdS>rMo A§Va … 60 60 60 g|.‘r. AmH$mamMo IÈ>o KoD$Z 2 {H$. gwna \$m°ñ\o$Q> IV Q>mH$mdo. 5%
‘°b°{WAmZ (50-60 J«°‘) nmdS>a {‘gimdr. XmoZ PmS>mVrb d AmoirVrb A§Va 6 6 ‘rQ>a
à{V hoŠQ>ar PmS>m§Mr g§»`m 277 KZ bmJdS>tgmR>r 3 2 ‘r. A§Va R>odmdo.
IVo … nyU© dmT> Pmboë`m PmS>mg 4 Vo 5 K‘obr eoUIV, 900 J«°‘ ZÌ, 300 J«°‘ ñ\w$aX d 300 J«°‘
nmbme Úmdo n¡H$s {Zå‘m ZÌ ~hmamÀ`m doir d Cabobm ZÌ \$iYmaUoZ§Va Úmdm Va ñ\w$aX d nmbme
EH$mM hßË`mV ~hmamÀ`m doir Úmdm.
nrH$ g§ajU
1. \$i‘merMo {Z`§ÌUmgmR>r ajH$ gmnù`mMm dmna H$amdm.
2. \$iHw$O amoJmÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r _°ÝH$moPo~ 35% S>ãë`w Or `m ~waerZmeH$mMr 20 J«°./ 10 {bQ>a nmUr `m à_mUmV
\$dmaUr H$amdr.
3. \$im§darb S>mJm§gmR>r _oÝH$moPo~ (0.2%) Mr \$dmaUr H$amdr.
4. amoJJ«ñV ’$io d ’$m§Úm ~mJoÀ¶m ~mhoa ZoD$Z OmiyZ Q>mH$mì¶mV d ~mJoV hdm IoiVr amhrb Aer _moH$irH$Vm R>odmdr.
BVa ‘hÎdmMo … ~mJoV \$m§Úm§Mr XmQ>r Pmë`mZ§Va ^anya gw`©àH$me d hdm IoiVr amhÊ`mgmR>r VgoM `§ÌmZo ‘emJV
H$aÊ`mgmR>r hbH$s N>mQ>Ur Ho$ë`mg Mm§Jbo CËnmXZ {‘iy eH$Vo. CÝhmù`mV \$im§Mo A{YH$ CËnmXZ
{‘iÊ`mgmR>r 2-4-5 Q>r 70 nrnrE‘ `m g§OrdH$mMr \$dmaUr H$amdr.
CËnmXZ$ … 700 Vo 1500 \$io àË`oH$ H$b‘r PmS>mnmgyZ {‘iVmV.
Zmai
O‘rZ … ‘Ü`‘ àVrMr nmÊ`mMm {ZMam hmoUmar O‘rZ.
hdm‘mZ … CîU d X‘Q> hdm‘mZ d g‘wÐH$mR>Mm àXoe A{YH$ Mm§Jbm.
OmVr … ~mUdbr, doñQ> H$moñQ> Q>m°b, àVmn
A{^d¥ÕrMm àH$ma … ZmaimnmgyZ amono V`ma H$ê$Z.
bmJdS>rMo A§Va … gbJ ~mJogmR>r 7.5 Vo 9 ‘rQ>a Va añË`mÀ`m H$S>obm qH$dm eoVmÀ`m ~m§Ymda 5.0 Vo 7.5 ‘rQ>a
A§Va R>odmdo.
PmS>m§Mr g§»`m … 177 qH$dm 124 à{V ho³Q>ar
IVo … 1 1 1 ‘rQ>a AmH$mamMo IÈ>o KoD$Z Ë`mÀ`m Vimbm nmbmnmMmoim, 10 Vo 15 {H$bmo eoUIV
qH$dm H§$nmoï> IV, 2 {H$bmo gwna \$m°ñ\o$Q> d Mm§Jbr nmo`Q>m, ‘mVrZo ^ê$Z ¿`mdoV. 1
Q>¸$m H$m~m©arb ^wH$Q>r 100 Vo 150 J«°‘ {‘gimdr. ‘moR>çm PmS>mg à{Vdfu àË`oH$s 1 {H$bmo
ZÌ, AYm© {H$bmo ñ\w$aX 1 {H$bmo nmbme d 50 {H$bmo eoUIV Úmdo. ZÌ VrZ Vo Mma hßË`mV
{d^mJyZ Úmdo.
nrH$ g§ajU … 1) H$mù`m S>moŠ`mÀ`m Airg ‘moZmoH«$moQ>mo’$m°g 11 {‘.br. à{V 10 {bQ>a nmUr ¶m à‘mUo ’$dmaUr
H$amdr.
2) gm|S>çm ^w§½¶mÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r ImoS>mbm ‘moZmoH«$moQ>mo’$m°g 20 {‘brMo B§Oo³eZ Úmdo.
BVa ‘hÎdmMo … n{hbr 5 Vo 6 df© ~mJoV, nnB©, ^mOrnmbm, Ho$ir, aVmir, ^wB©‘wJ `mgmaIr Am§Va{nHo$ ¿`mdrV.
n{hë`m dfu amonm§Mo CÝhmnmgyZ g§ajU H$amdo.
CËnmXZ$ … 80 Vo 100 \$io àË`oH$ PmS>mnmgyZ, Am{W©H$ Am`wî` 80 Vo 100 df©.
qMM
O‘rZ/ hdm‘mZ …
‘Ü`‘ Vo hbH$s S>m|Ja CVmamMr d ‘Ü`‘ Imob O‘rZ `mo½` Amho. CîU d g‘erVmoîU hdm‘mZ
Mm§Jbo ‘mZdVo.
A{^d¥ÕrMm àH$ma … {~`m§nmgyZ VgoM ^oQ> H$b‘ d e|S>m H$b‘ nÕVrZo.
bmJdS>rMo A§Va … 10 10 ‘r. bmJdS>rgmR>r 1 1 1 ‘r. AmH$mamMo IÈ>o ImoXmdoV.
{e\$maerV OmVr … à{Vð>mZ, Z§~a- 263, AH$mobm ñ‘¥Vr, AO§R>m JmoS>qMM.
PmS>m§Mr g§»`m … 100 à{V hoŠQ>ar
IVm§Mo ì`dñWmnZ … IÈ>m ^aVmZm Ë`m‘Ü`o Vimbm nmbmnmMmoim Q>mHy$Z 15 Vo 20 {H$bmo Mm§Jbo Hw$Obobo eoUIV
+ nmo`Q>m ‘mVr d 1.5 {H$bmo qgJb gwna \$m°ñ\o$Q> + 100 J«°. `m§À`m {‘lUmZo ^amdm. nyU©
dmT>boë`m PmS>mg (5 dfm©Z§Va) 50 {H$bmo eoUIV d 500 … 250 … 250 J«°. ZÌ, ñ\w$aX d
nmbme à{V PmS> Úmdo.
CËnmXZ$ … gd©gmYmaUnUo 10 dfm©nmgyZ Mm§Jbo CËnmXZ {‘iVo. 50 Vo 150 {H$bmo à{V PmS>
H$mJXr qb~y
O‘rZ … ‘Ü`‘ H$mir, hbH$s, ‘wa‘mS>, nmÊ`mMm CÎm‘ {ZMam hmoUmar, 6.5-8.0 gm‘y, MwZIS>r {dahrV,
jmam§Mo à‘mU 0.1% nojm H$‘r d MwÝ`mMo à‘mU 7-8% nojm H$‘r Agbobr O‘rZ bmJdS>rg
`mo½` Amho.
gwYm[aV OmVr … gmB© ea~Vr, \w$bo ea~Vr.
bmJdS>rMo A§Va … 6 6 ‘rQ>a, IS²>S>çmMo AmH$ma‘mZ 1 1 1 ‘rQ>a.
CËnmXZ$ … 75 Vo 125 {H$bmo / PmS> (5 dfm©ªdarb PmS)
MmÏ¡>`m dfmZ©V§a darb IVm{§edm` 500 J‘°« ìh‘° + 100 J‘°« ñ\$waX {daKi{dUmao {OdmUy + 100 J‘°« AP°mpoñn[ab‘
+ 100 J‘°« Q>´m`H$mSo>‘m© ha{O`mZ‘ Úmd.o gúy‘ AÞÐì`mMr H$‘VaVm AmT>ië`mg 0.5% qPH$ gë\$oQ>, 0.5% ‘½°Z{oe`‘ gë\$oQ>,
0.5% ‘J±ZorO gë\$oQ> 0.5% Am{U 0.3% \$oag gë\$oQ> d H$mn°a gë\$oQ> `m gúy‘ AÞÐì`mM§r EH$ÌrV \$dmaUr H$amdr.
nmUr … Mma dfmZ©V§a PmS>mZ§m Xhwaor Amio (S>~b [aJ¨) nÕVrZo O{‘ZrÀ`m ‘JXawmà‘mUo CÝhmù`mV 10-15
ì`dñWmnZ {XdgmZ§r Va {hdmù`mV 20-25 {XdgmÀ`m AV§amZo nmUr Úmd.o
AmV§anrH$ … gêw$dmVrÀ`m 4-5 dfmn©`Vª nÅ>m nÕVrZo ‘Jy, Mdir, ^Bw‘©Jy, CS>rX, lmdU KdoS>m, H$mX§m, bgUy,
H$m~or, ha^am, ‘Wor XmZo Ami o rVrb ‘mHo$ù`m OmJVo AmV§a{nH$ åhUZy ¿`md.o
~hma … H$mJXr qb~Ày¶m hñV ~hmamVrb A{YH$ CËnmXZmgmR>r OZy ‘{hݶmV {O~{o«bH$ Ag°rS> (Or. A.o3)
ì¶dñWmnZ … 50 nr. nr. E‘. gßQ>~|a‘ܶo gm¶H$mgorb 1000 nr. nr. E‘. g{§OdH$mMr d Am³°Q>m~oa ‘{hݶmV 1 Q>¸$m
nmQo>{°e¶‘ Zm¶Q>´Qo> ÐmdUmMr ’$dmaUr H$amdr.
VU … ½bm`\$mgoQo> (½bm`gb o ) 100-120 {‘.{b. + 100-120 J‘°« `[wa`m 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy
ì`dñWmnZ VUmM§m àmX^wmd© {XgZy Amë`mda \$dmaUr H$amdr, Ë`mZV§aÀ`m XmZo \$dmaUr VUmM§r nZwC©JdU 30% AmT>iZy
Amë`mZV§a H$amì`mV
nrH$ ga§jU
1) nmZo ImUmar Air … {¹$Zmb ° ’$mg° 20 {‘.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy \$dmaUr H$amdr.
2) nmZo nmI
o aUmar Air … B{_S>mŠbm{oàS> 2.5 {‘.{b. qH$dm Š`Zwmb ° \$mg° 20{_.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy \$dmaUr H$amdr.
3) {g„m, ‘mdm … S>m`{‘WmEoQ> 20 {‘.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy \$dmaUr H$amdr.
4) {nR>çm T>Ho$yU … S>m`{‘WmEoQ> 20 {‘.{b. qH$dm Šbmaomnom`[a\$mg° 25 {_.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy \$dmaUr
H$amdr.
5) Idbo {H$S> … ³bmaonm¶ar’$mg° 25 {‘br.AWdm ìh{Q>{©gbr¶‘ bHo$°Zr 40 J‘°« + 50 {‘br XYþ 10 {bQ>a nmʶmV
{‘giZy ’$dmaUr H$amdr.
6) H$mir _mer … Š`Zwmb ° \$mg° 20 {_.br. qH$dm Q>´m`Pm\o$mg° 20 {_.br. 10 {bQ>a nmÊ`mV {_giZy \$dmaUr H$amdr.
7) H$mi
o r … nmÊ`mV {_giUmao JY§H$ 30 J_°« qH$dm S>m`H$m\o$mb ° 20 {_.br. 10 {bQ>a nmÊ`mV {_giZy \$dmaUr
H$amdr.
8) H$±H$a/Iè¡`m … amJoJñ«V \$mÚ§mM§r N>mQ>Ur H$amdr, nmdgmù`mVrb ‘{hÝ`mV ñQ>ß´oQ>mgom`ŠbrZ 1 J‘°« + H$mn°a
AmŠ°grŠbmaomBS©> 30 J‘°« 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy 3-4 \$dmaÊ`m H$amì`mV. $qH$dm OZy ‘{hÝ`mVrb
N>mQ>UrZV§a H$mn°a AmŠ°grŠbmaomBS©> (30 J‘°« 10 {b.nmUr) Mr EH$ \$dmaUr ZV§a {Z~§mi o r AH$© À`m
XmZo \$dmaÊ`m (500 J‘°« 10 {b.nmUr) H$amì`mV.
10) eS|>o ‘a … H$mn°a AmŠ°grŠbmaomBS©> 30 J‘°« 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy dfmV©Zy 3-4 ’$dmaÊ`m H$amì`mV.
‘mog§~r
O‘rZ … ‘Ü`‘ H$mir H$gXma, ^wg^werV, nmo`Q>çmMr, nmÊ`mMm CÎm‘ {ZMam hmoUmar, MwZIS>r {da{hV, gm‘y
6.5-7.5 Agbobr, jmam§Mo à‘mU 0.1 Q>ŠŠ`mnojm H$‘r Va CnbãY MwÝ`mMo à‘mU 5-7% nojm
OmñV Zgmdo.
Iw§Q>mMm dmna … a§Jnya bmB©‘ AWdm a§Jnya bmB©‘ amhþar.
dmU … ‘mog§~r, \w$bo ‘mog§~r.
bmJdS>rMo … 6 6 ‘rQ>a, IS²>S>çmMo AmH$ma‘mZ 1 1 1 ‘rQ>a, bmJdS>rMo doir H$b‘mMm OmoS> O{‘ZrnmgyZ
A§Va … 20-25 g|.‘r. C§Mrda Agmdm.
nmMì`m dfm©Z§Va Am§~o ~hma AWdm ‘¥J~hma ¿`mdm. Am§~o ~hmamgmR>r Zmoìh|~a - {S>g|~a ‘{hÝ`mV Va ‘¥J ~hmamgmR>r
E{àb- ‘o ‘{hÝ`mV ~mJoMo nmUr Wm§~dmdo d VmU Úmdm. ~hma KoVmZm darb IVm§{edm` 500 J«°‘ ìh°‘ + 100 J«°‘ ñ\w$aX
{daKi{dUmao {OdmUy + 100 J«°‘ Q´>m`H$moS>‘m© ha{O`mZ‘ + 100 J«°‘ A°Pmopñn[ab‘ Úmdo. VmU gmoS>Vm§Zm g|{Ð` IVo EH$m
~m§JS>rV Q>mHy$Z Va amgm`{ZH$ IVo Xwgè`m ~m§JS>rVyZ Úmdo. VgoM ‘ܶ‘ Imob H$mù¶m O{‘ZrV bmJdS> Ho$boë¶m ‘mog§~rÀ¶m
Am§~o ~hmamVrb XO©oXma ’$im§À¶m A{YH$ CËnmXZmgmR>r AÞÐì¶mMr ‘mÌm nwT>rbà‘mUo {d^mJyZ Úmdr. OmZodmar - 40 Q>¸o$
ZÌ ( 320 J«°‘ ZÌ) + 50 Q>¸o$ ñ’w$aX (150 J«°‘ ñ’w$aX) ‘mM© - 40 Q>¸o$ ZÌ (320 J«°‘ ZÌ) + 50 Q>¸o$ ñ’w$aX ( 150
J«°‘ ñ’w$aX) ‘o. - 20 Q>¸o$ ZÌ (160 J««°‘ ZÌ) +50 Q>¸o$ nmbme (300 J«°‘ nmbme) Owb¡- 25 Q>¸o$ nmbme ( 150 J«°‘
nmbme)d gï>|~a - 25 Q>¸o$ nmbme (150 J«°‘ nmbme). IVo {R>~H$ qgMZmÛmao Úmd`mMr Agë`mg {e\$magrV ‘mÌoÀ`m 75
Q>¸o$ ZÌ Am{U nmbme åhUOoM 600 J«°‘ ZÌ Am{U 450 J«°‘ nmbme à{V PmS> à{V dfu {R>~H$ qgMZmÛmao Am{U 20 {H$bmo
eoUIV +15 {H$bmo qZ~moir n|S> + 300 J«°‘ ñ\w$aX à{V PmS> à{V dfu O{‘ZrVyZ Úmdo. VgoM npíM‘ ‘hmamï´>mVrb ‘Ü`‘
H$mù`m O{‘ZrV bmJdS> Ho$boë`m ‘mog§~rMo Am§{~`m ~hmamMo go§{Ð` nÕVrZo XO}Xma ’$im§Mo A{YH$ CËnmXZmgmR>r 20 {H$bmo
Jm§Sy>iIV + 8 {H$bmo qZ~moir n|S> àVr PmS> àVr dfu O{‘ZrVyZ VgoM nrH$ g§ajUmgmR>r 5 Q>¸o$ qZ~moir AH©$ d 1 Q>¸$m
qZ~moir Vob `m§Mr ’$dmaUr H$aÊ`mMr {e’$mag H$aÊ`mV `oV Amho.
nrH$ g§ajU
1) {g„m,‘mdm … S>m`{‘WmoEQ> 20 {‘.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giyZ \$dmaUr ¿`mdr.
2) nmZo ImUmar Air …{¹$Zm°b’$m°g 20 {‘.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giyZ \$dmamdo.
3) nmZo nmI
o aUmar Air … B{_S>mŠbm{oàS> 2.5 {‘.{b. qH$dm Š`Zwmb
° \$mg° 20{_.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giZy \$dmaUr H$amdr.
4) H$mir _mer … Š`Zwmb
° \$mg° 20 {_.br. qH$dm Q>´m`Pm\o$mg° 20 {_.br. 10 {bQ>a nmÊ`mV {_giZy \$dmaUr H$amdr.
5) {nR>çm T>oHy$U … Šbmoanm`ar\$m°g 25 {‘.{b. qH$dm S>m`{‘WmoEQ> 20 {‘.{b. 10 {bQ>a nmÊ`mV {‘giyZ \$dmamdo
6) Idbo {H$S> … ³bmaonm¶ar’$mg° 25 {‘br.AWdm ìh{Q>{©gbr¶‘ bHo$°Zr 40 J‘°« + 50 {‘br XYþ 10 {bQ>a nmʶmV
{‘giZy ’$dmaUr H$amdr.
7) bmb H$mi
o r … nmÊ`mV {_giUmao JY§H$ 30 J_°« qH$dm S>m`H$m\o$mb
° 20 {_.br. 10 {bQ>a nmÊ`mV {_giZy \$dmaUr
H$amdr.
8) e|S>o ‘a … nmdgmù`mnydu d Z§Va amoJJ«ñV \$m§Úm N>mQy>Z Q>mH$mì`m. H$m°na Am°ŠgrŠbmoamB©S> 30 J«°_ 10 {bQ>a
nmÊ`mV {_giyZ dfm©VyZ 3-4 doim \$dmamdo.
9) {Q´>ñQ>oPm, … AZwH«$‘o ‘mdm d {gëbm `m amoJ dmhH$ {H$S>tMo Am§~o ~hma, ‘¥J ~hma d hñV ~hmamVrb ZdrZ
J«rZtJ nmbdrMo Am§Vaàdmhr {H$Q>H$ZmeH$ dmnê$Z amoJmMm àgma {Z`§ÌrV R>odmdo.
10) CËnmXZ … 300 Vo 400 \$io à{V PmS> à{V df©.
nnB©
O‘rZ … CÎm‘ {ZMè¶mMr, gwnrH$, ‘ܶ‘ H$mir Vm§~S>r nmo¶Q>çmMr O{‘Z ¶mo½¶ R>aVo. Om§ä¶m IS>H$mÀ¶m
O{‘ZrV nnB©Mr PmS>o CÎm‘ dmT>VmV. O{‘ZrVm gm‘w 6.5 Vo 8.0 Agmdm. MwZIS>rMm d IS>H$mi
O{‘ZrV nnB©Mr PmS>o Mm§Jbr dmT>V ZmhrV. nnB© PmS>mÀ¶m ‘wim§Mr Imobr 4 go.‘r. n¶ªV Imob
OmV Agë¶m‘wio O{‘ZrMm daMm Wa ^wg^wgrV Z§VaMm 45 goo.‘r. {R>gwi ‘wa‘mMm Agë¶mg nnB©
{nH$mbm AZwHw$b AgVo.
hdm‘mZ … nnB©Mo PmS> CîU H${Q>~§YmV dmT>Umao Amho. H$S>m³¶mMr W§S>r d OmoaXma dmao ¶m {nH$mbm hmZrH$maH$
R>aVmVm. nnB© {nH$mg gamgar Vmn‘mZ 15 Vo 30 A§e go.J«o. Am{U dm{f©H$ nmD$g‘mZ 1500 {‘.
{‘. ‘mZdVo. nnB©À¶m dmT>rgmR>r OmñVrV OmñV Vmn‘mZ 44 A§e go. J«o. d H$‘rV H$‘r 10 A§e
go. J«| n¶ªV ghZ H$ê$ eH$VmV.
OmVr … Za Am{U ‘mXr ’w$bo doJdoJù¶m PmS>mda ¶oUmè¶m OmVr dmqe½Q>Z, H$mo-5 H$mo-6 nwgm S´>m°’$, nwgm
ZÝhm, nwgm Om§¶Q>, ˶mMà‘mUo Hw$J© hZrS>¶w, H$mo-7 nwgm S>o{b{g¶g, gZamB©O gmobmo, AH$m© à^mV øm
C^¶qbJr AmhoV. nonoZ gmR>r H$mo - 2, nwgm ‘°OoñQ>r ¶m dmUmMr {e’$mag H$aʶmV Ambobr Amho.
amono V¶ma H$aUo … VmOo ~r dmnéZ amono V¶ma H$amdrV. EH$ ho³Q>a gmR>r 250 Vo 300 J°«‘ {~¶mUo nwaogo Amho. nm°{bWrZ
{ne{dV V¶ma Ho$boë¶m amonm§Mr dmT> Mm§Jbr hmoVo. ˶mgmR>r 150 JoO À¶m 18
33 go. ‘r. À¶m Jmob ~wS> Agboë¶m ßbmpñQ>H$ {neì¶m amono dmT>{dʶmH$[aVm dmnamì¶mV. à˶oH$
{nedrV 1 Vo 3 ~r bmdwZ Vo Mm§Jë¶m Hw$Oboë¶m H§$nmoñQ>Zo PmHw$Z nmUr Úmdo. amono bmJdS>r¶mo½¶ gw‘mao 6
Vo 7 AmR>dS>çm§Zr V¶ma hmoVmV.
bmJdS> h§Jm‘ … ^maVmV nnB©Mr bmJdS> df©^amV ‘w»¶Ëdo OwZ-Owb¡, gßQ>|~a-Am°³Q>m~a, Am{U OmZo-’o$~«wdmar ¶m VrZ
h§Jm‘mV H$aVmV. ‘hmamï´>mV ‘w»¶Ëdo bmJdS> OyZ Vo Am°³Q>mo~a ¶m ‘{hݶmn¶ªV Ho$br OmVo.
namJrH$aU … nnB© ’$i{nH$mV Za d ‘mXr PmS>o ñdV§Ì Agë¶mZo d Aer PmS>o ’w$bmoam Amë¶m{edm¶ AmoiIVm ¶oV
Zgë¶mZo bmJmdS>rÀ¶m {R>H$mUr XmoZ amono bmdmdr. ‘mXr PmS>mnmgwZ CËnmXZ {‘iV Agë¶m‘wio ¶m
PmS>m§Mr g§»¶m OmñV AgUo ’$m¶ÚmMo AgVo. VgoM ~mJo‘ܶo Za d ‘mXr PmS>o doJdoJir Agë¶mg
10 Q>³Ho$ Za PmS>m§Mr g§»¶m {dIwaboë¶m ñdénmV Agmdr. C^¶qbJr nnB©À¶m OmVrMr bmJdS>
à˶oH$ bmJdS>rÀ¶m {R>H$mUr EH$M amon bmdbo OmVo. CXm. Hw$J© hZrS>çw, AH$m©à^mV B.
dm§Jr
gwYmarV dmU … _m§Oar JmoQ>m, \w$bo h[aV, H¥$îUm (g§H$arV), \w$bo AOw©Z (g§H$arV)
bmJdS>rMr doi … Iarn … Owb¡ - Am°JñQ>
CÝhmir … \o$~w«dmar - _mM©
{~`mÊ`mMo à_mU … 400 Vo 500 J«°_ gwYmarV d 120 Vo 150 J«°_ g§H$arV dmUmgmR>r àVr hoŠQ>ar. amondmQ>rHo$V amono
V`ma H$amdrV (40 Vo 45 {Xdg)
bmJdS>rMo A§Va … Iarn … 90 90 go_r.
CÝhmir … 75 75 go_r., g§H$arV … 120 90 go_r.
IVm§Mr _mÌm … 150…75…75 ZÌ … ñ\w$aX … nmbme {H$bmo/hoŠQ>a
Am§Va_emJV … 15 Vo 20 {Xdgm§À`m A§VamZo {Z`{_V IwanUr H$aUo. bmJdS>rnmgyZ 1 _{hÝ`mZo daIVmÀ`m
_mÌm Úmì`mV. PmS>m§Zm ^a bmdmdr.
EH$mpË_H$ AÞÐì` … A) g|{Ð` IVo … 20 Vo 25 JmS>çm eoUIV/hoŠQ>a
ì`dñWmnZ ~) OrdmUw IVo … ñ\w$aX {daKiUmao OrdUw 25 J«°_/{H$bmo {~`mÊ`mg Mmoimdo.
IVo XoÊ`mMr doi … 1) g|{Ð` IVo bmJdS>rnydu 15 {Xdg AJmoXa Úmdo.
2) amgm`{ZH$ IVo 100…50…50 {H$bmo ZÌ … ñ\w$aX … nmbme/hoŠQ>a, AY} ZÌ, g§nwU© ñ\w$aX d
nmbme noaUrÀ`m doir Úmdr d Cd©arV 50 {H$bmo ZÌ 2 g_mZ hßË`mV {d^mJyZ 30 d 45
{Xdgm§Zr Úmdo.
3) OrdUy IVo {~`mÊ`mg noaUrnydu Mmoimdo.
4) {~`mÊ`mg Q´>m`H$moS>_m© 5 J«°_ àVr {H$bmo `m à_mUmV ~rOà{H«$`m H$amdr.
Am§Va_emJV … 15 Vo 20 {Xdgm§À`m A§VamZo {Z`{_V IwanUr H$aUo. \w$bo `oÊ`mÀ`m gw_mamg PmS>m§Zm ^a
bmdmdr. åhUOo PmS>o H$mob_S>Zma ZmhrV.
ag emofUmar H$sS> … nmZmVrb ag emofyZ KoVmV Ë`m_wio nmZmÀ`m H$S>m darb ~mOyg diVmV `m {H$S>rMo à_mU
VwS>VwS>o, _mdm, H$moaS>çm hdm_mZmV OmñV AmT>iVo. Ë`mÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r S>m`_oWmoEQ> 30 B©gr 20 {_br. qH$dm
nm§T>ar _mer [¹$Zm°b\$m°g 25 B©.gr. 20 {_br. qH$dm \o$Zàmon°W«rZ 30 B©.gr. 5 {_br. `m H$sQ>H$ZmeH$mÀ`m
AmbQy>Z nmbQy>Z \$dmaÊ`m H$amì`mV. \$dmaUr H$aVm§Zm nmdgmir dmVmdaUmV {MH$Q> Ðì`mMm
(0.1%) dmna Oê$a H$amdm.
H$moir … dm§Jr {nH$mda H$moir AmT>ië`mg \o$Zàmon°W«rZ 30 B©gr 5 {_br. qH$dm S>m`H$mo\$m°b 20 {_br.
10 {bQ>a nmÊ`mVyZ \$dmamdo.
\w$bH$mo~r
gwYm[aV dmU … ‘o-OyZ - nwgm {Xnmbr, n§Om~, Hw$Amar, nwgm Ho$VH$s
Oyb¡-Am°JñQ> - BånwìhS> OmnmZrO, n§V ew^«m, nmQ>Um {‘S>{gPZ
gßQ>|~a-Am°ŠQ>mo~a - nygm {g§Wo{Q>H$, nygm ew^«m, {hgma-1
Zmoìh|~a - {S>g|~a - ñZmo ~m°b16, Ho$ - 1, ñZmo~m°b - 1
{~`mÊ`mMo à‘mU … 600 Vo 750 J«°‘/ hoŠQ>ar, h§Jm_mZwgma dmU {ZdS>Uo _hËdmMo Amho.
bmJdS>rMo A§Va … 60 45 g|.‘r. qH$dm 45 45 g|.‘r.
IVm§Mr ‘mÌm … 20 Q>Z eoUIV, 150:75:75 {H$bmo ZÌ:ñ\w$aX: nmbme à{V hoŠQ>ar, 50 Q>ŠHo$ ZÌ, g§nyU© ñ\w$aX d
nmbme bmJdS>rÀ`m doir d Cd©[aV 50 Q>ŠHo$ ZÌ bmJdS>rZ§Va 1 ‘{hÝ`mZo Úmdo.
Am§Va‘emJV … 15 Vo 20 {XdgmÀ`m A§VamZo {Z`‘rV IwanUr H$amdr.
nmUr ì`dñWmnZ … 8 Vo 10 {XdgmÀ`m A§VamZo d JaOoZwgma {nH$mbm nmUr XoUo
{nH$mMm H$mbmdYr … OmVr naËdo 70 - 100 {Xdg
nrH$ g§ajU
JÈ>m nmoIaUmar Air … ‘°bm[WAm°Z 50 B.gr. 20 {‘br 10 {b. nmÊ`mV {‘giyZ \$dmaUr H$amdr. qH$dm qZ~moir
AH©$ 4% \$dmamdm.
Mm¡H$moZr … 1. bmJdS>rnydu ‘w»` {nH$mÀ¶m H$S>oZo ‘mohar noamdr. ‘w»` {nH$mÀ`m 25 Amoir Z§Va 2Amoir ‘mohar
{R>nŠ`mMm nV§J noamdr.
ì`dñWmnZ 2. eoVmV njr ~gUogmR>r H$mR>rMo ‘MmZ bmdmdoV.
AmamIS>m 3. EH$ar 5 \o$amo‘Z gmnio bmdmdoV.
4. \w$bH$mo~r {nH$mda 1br \$dmaUr 2 Ai`m à{V amon {Xgy bmJVmM ~r.Q>r. 10 J«°‘ 10 {bQ>a
nmÊ`mVyZ (g§Ü`mH$miMo doir), Q>´m`H$moJ«m‘m ~°ŠQ>´r H$sQ>H$ à{V hoŠQ>ar 1 bmI `m à‘mUmV
gmoS>mdoV.
5. Xþgar \$dmaUr 4 Q>ŠHo$ qZ~moir AH$m©Mr H$amdr.
6. {Vgar \$dmaUr JaO ^mgë`mg Z{dZ H$sQ>H$ZmeH$m‘Ü`o à`moJmVyZ n[aUm‘H$maH$ Agbobo
pñnZmog°S> 2.5 Eg.gr. 12 {‘br 10 {bQ>a nmÊ`mVyZ H$amdr.
7. Mm¡Wr \$dmaUr 4 Q>ŠHo$ qZ~moir AH$m©Mr H$amdr.
~«moH$mobr
O‘rZ …‘Ü`‘ àVrMr, {ZMè`mMr
^aIVo …20 Q>Z à{V hoŠQ>a eoUIV
gwYm[aV dmU …JUoe ~«moH$mobr
{~`mUo …400-500 J«°‘ à{V hoŠQ>a
~rO à{H«$`m …noaUrnydu ~r Ja‘ nmÊ`mV (500 go.J«o.) AYm© Vmg ~wS>dmdo. Z§Va ~r gmdbr‘Ü`o gwH$dmdo. VgoM
{~`mÊ`mg 3 J«°‘ Wm`a‘$qH$dm H°$ßQ>Z ho ~waerZmeH$ bmdmdo.
noaUrMr doi … aã~r … gßQ>|~a -Am°ŠQ>mo~a, nwZ©bmJdS>rMr doi … Am°³Q>mo~a-Zmoìh|~a
eoVmMr AmIUr … 60 45 g|.‘r.
amgm`{ZH$ IVo … {H$bmo ho³Q>ar ZÌ ñ\w$aX nmbme
A. bmJdS>rnydu 65 20 30
~. bmJdS>rZ§Va (30,45 {Xdgm§Zr {d^mJwZ) 65 00 00
{deof ‘m{hVr … darb IVm§À`m ‘mÌogmo~V bmJdS>rÀ`m doir amonm§Mr ‘wio A°PmoQ>mo~°ŠQ>a Am{U ñ\w$aX {daKiUmao
OrdmUy (nrEg~r) àË`oH$s 25 J«°‘ à{V {bQ>a À`m ÐmdUmV ~wS>dyZ bmdmdrV. ~«moH$mobr bmJdS>rZ§Va
‘moR>o >JÈ>o {‘iÊ`mgmR>r ImoS>mda nmZm§À`m ~JboV `oUmar \w$Q> 1 Vo 2 doim AbJX H$mT>mdr.
~«moH$mobr H$mT>Ur H$aVmZm JÈ>m H$miOrnyd©H$ H$mT>mdm. n³dVm Pmë¶mZ§Va JÈ>m KÆ> Am{U {hadmJma
{XgVmo. JS²>S>çmda ‘moharÀ`m XmÊ`mà‘mUo JmobmH$ma \$w$bm§Mm H$irMm ^mJ {Xgy bmJVmo. H$mT>Ur H$aVmZm
JÈ>m 10 Vo 12 g|.‘r. ImoS> R>oD$Z H$mT>mdm. JÈ>m H$mT>Vodoir gamgar dOZ 180-200 J«°‘ ^aVo.
~«moH$mobrMr H$mT>Ur 50 Vo 60 {XdgmV gwê$ hmoVo Va 65 Vo 70 {XdgmV ~hþVm§e nrH$ H$mT>bo OmVo.
{nH$mMm H$mbmdYr … 65 Vo 70 {Xdg
CËnmXZ : 65 Vo 70 q¹$Q>b/hoŠQ>ar
~Q>mQ>`mdarb nmH$moir
{Z`§ÌU … A. H$sS> {dahrV ~oUo {ZdS>mdo.
H$anm … ‘°ÝH$moPo~ 30 J«°‘ qH$dm ŠbmoamoW°bmoZrb 25 J«°‘ qH$dm H$m°na Am°ŠPrŠbmoamB©S> 30 J«°‘, 10 {bQ>a
nmÊ`mV {‘giyZ bdH$a `oUmam H$anm amoJmMr bjUo {XgVmM \$dmaUr H$amdr. C{eam `oUmam H$anm
amoJmÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r H$m°na Am°pŠPŠbmoamB©S> 30 J«°‘ à{V 10 {bQ>a nmUr `m ~waerZmeH$mMr amoJmMo
bjUo {XgVmM \$dmaUr H$amdr.
CËnmXZ … 20-30 Q>Z à{V hoŠQ>ar
‘wim
O‘rZ … hbH$s Vo aoVmS>, ‘Ü`‘, {ZMè`mMr
^aIVo … 20 Vo 25 Q>Z eoUIV à{V hoŠQ>ar
gwYm[aV OmVr … nwgm Xoer, nwgm H$oVH$s, nwgm aoe‘r
noaUrMr doi … aã~r - gßQ>|~a- Zmoìh|~a
bmJdS>rMo A§Va … gnmQ> dm\o$, 30 15 g|.‘r.
{~`mÊ`mMo à‘mU … 8 Vo 10 {H$bmo/ hoŠQ>ar
amgm`{ZH$ IVo … bmJdS>rnydu 20:20:80 {H$bmo ZÌ:ñ\w$aX: nmbme à{V hoŠQ>ar bmJdS>rZ§Va EH$ ‘{hÝ`mZo
10 {H$bmo à{V hoŠQ>a ZÌ IVmMr ‘mÌm Úmdr.
{nH$mMm H$mbmdYr … 45 Vo 60 {Xdg
nrH$ g§ajU … Ai`m nmZo ImVmV {H$S>rMo à‘mU OmñV Agë`mg nmZm§Mr MmiUr hmoVo.
H$mir ‘mer {Z`§ÌU … qZ~moir AH©$ 4 % \$dmamdo.
CËnmXZ … 10 Vo 20 Q>Z à{V hoŠQ>ar (‘wim H$mT>VmZm O{‘ZrV ‘moS>Uma ZmhrV `m ~oVmZo CnQ>mdoV)
XwYr ^monim
O‘rZ … ‘Ü`‘ H$mir, nmÊ`mMm Mm§Jbm {ZMam hmoUmar
^aIVo … 15 Vo 20 Q>Z eoUIV à{V hoŠQ>ar
gwYm[aV OmVr … g‘«mQ>
noaUrMr doi … Iarn - OyZ-Owb¡, CÝhmir - OmZodmar -\o$~w«dmar
bmJdS>rMo A§Va … 3.0 1.0 ‘rQ>a (VmQ>r nÜX²>V) 5.0 1.0 ‘rQ>a ( O‘rZrda)
{~`mÊ`mMo à‘mU … 2 Vo 2.5 {H$bmo/ hoŠQ>ar
amgm`{ZH$ IVo … bmJdS>rnydu-50:50:50 {H$bmo ZÌ:ñ\w$aX: nmbme à{V hoŠQ>ar, bmJdS>rZ§Va- 30 d 45 {Xdgm§Zr
XmoZ g_mZ hßË`mV 50 {H$bmo à{V hoŠQ>a ZÌ IVmMr ‘mÌm Úmdr.
{nH$mMm H$mbmdYr… 180 Vo 200 {Xdg
\w$b{H$S>o, ‘mdm … {nbo Am{U àm¡T> nmZmVrb ag emofyZ KoVmV Ë`m‘wio nmZo dmH$S>r hmoVmV. VgoM ho H$sQ>H$ {dfmUyOÝ`
d nm§T>ar ‘mer amoJmMm àgma H$aVmV.
{Z`§ÌU … qZ~moir AH©$ 4% ’$dmamdm.
ZmJAir … Air nmZmÀ`m AmV amhÿZ AmVrb ^mJ ImVo Ë`m‘wio nmZmda ZmJ‘moS>r aofm V`ma hmoVmV.
{Z`§ÌU … qZ~moir AH©$ 4% \$dmamdm.
\$i‘mer … Ai`m \$imV amhþZ AmVrb Ja ImVmV Ë`m‘wio \$io gS>VmV Am{U AH$mbr nŠd hmoVmV.
{Z`§ÌU … Šë¶w ë`waMo EH$ar 5 gmnio bmdmdoV.
CËnmXZ … 40 Vo 50 Q>Z à{V hoŠQ>ar
lr gwJr
g§nH©$
OZg§nH©$ A{YH$mar
‘hmË‘m \w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - 413 722
{Oëhm - Ah‘XZJa , \$moZ - (02426) 243373
lr gwJr
g§nH©$
OZg§nH©$ A{YH$mar
‘hmË‘m \w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - 413 722
{Oëhm - Ah‘XZJa , \$moZ - (02426) 243373
nmbH
O‘rZ … ‘Ü`‘ H$mir, nmÊ`mMm Mm§Jbm {ZMam hmoUmar
gwYm[aV OmVr … nwgm Á`moVr, Am°bJ«rZ
noaUrMr doi … gßQ>|~a-{S>g§o~a
bmJdS>rMo A§Va … 3 2 ‘r À`m gnmQ> dmâ`m‘Ü`o 15 go|.‘r. XmoZ Amoit‘Ü`o A§Va R>odmdo.
{~`mÊ`mMo à‘mU … 8 Vo 10 {H$bmo/ hoŠQ>ar
IVo bmJdS>rnydu 10 Vo 12 Q>Z eoUIV à{V hoŠQ>ar d 40:40:40 {H$bmo ZÌ : ñ\w$aX : nmbme à{V hoŠQ>ar,
bmJdS>rZ§Va EH$ ‘{hÝ`mZo 40 {H$bmo à{V hoŠQ>a ZÌ IVmMr ‘mÌm Úmdr.
{nH$mMm H$mbmdYr… 90 Vo 115 {Xdg
CËnmXZ … 15 Vo 20 Q>Z à{V hoŠQ>ar
Jdma
O‘rZ … hbH$s Vo ‘Ü`‘ VgoM, aoVmS>, {ZMè`mMr
^aIV … 20 Vo 30 Q>Z eoUIV à{V hoŠQ>ar
gwYm[aV OmVr … nwgm gXm~hma, nwgm ‘mog‘r, nwgm Zd~hma
noaUrMr doi … Iarn - OyZ-Owb¡, CÝhmir - OmZodmar -\o$~w«dmar
bmJdS>rMo A§Va … gnmQ> dm\o$ - 30 15 go|.‘r., gar da§~m -45 15 g|.‘r.
{~`mÊ`mMo à‘mU … 14 Vo 24 {H$bmo/ hoŠQ>ar
~rOà{H«$`m … Mdir JQ>mVrb am`Pmo{~`‘ 10 Vo 15 {H$bmo {~`mUmg 250 J«°‘ `m à‘mUmV Mmoimdo.
amgm¶{ZH$ IVo … bmJdS>rnydu- 20:60:60 {H$bmo ZÌ : ñ\w$aX : nmbme à{V hoŠQ>ar, bmJdS>rZ§Va EH$ ‘{hÝ`mZo 20
{H$bmo à{V hoŠQ>a ZÌ IVmMr ‘mÌm Úmdr d ^a bmdmdr.
{nH$mMm H$mbmdYr… 90 Vo 110 {Xdg
CËnmXZ … 5 Vo 6 Q>Z à{V hoŠQ>ar
bgyU
O‘rZ … ‘Ü`‘ àVrMr, {ZMè`mMr
^aIVo … 40-50 ~¡cJmS>çm eoUIV à{V hoŠQ>ar
gwYm[aV OmVr … \w$bo {Z{b‘m, ’w$bo ~gd§V, JmoXmdar, ídoVm, `‘wZm g\o$X, A°J«r\$mC§S>ìhmB©Q>.
noaUrMr doi … aã~r - Am°ŠQ>mo~a -Zmoìho§~a
bmJdS>rMo A§Va … 15 10 go|.‘r.
{~`mÊ`mMo à‘mU … 6 pŠd¨Q>b / hoŠQ>ar
amgm`{ZH$ IVo … bmJdS>rnydu- 50 : 50 :50 {H$bmo ZÌ:ñ\w$aX: nmbme à{V hoŠQ>ar,
bmJdS>rZ§Va- 30, 45 d 60 {Xdgm§Zr 50 {H$bmo ZÌ IVmMr ‘mÌm VrZ g_mZ hßË`mV {d^mJyZ Úmdr.
{nH$mMm H$mbmdYr… 130 Vo 150 {Xdg
’w$b{H$S>o … S>m¶‘oWmoEQ> 30 B©gr. 12 {‘cr qH$dm {¹$Zm°c’$m°g 25 B©gr 20 {‘cr àVr 10 {cQ>a nmʶmVyZ ’$dmamdo.
CËnmXZ … 9 Vo 10 Q>Z à{V hoŠQ>ar
Aiy
O‘rZ … ‘Ü`‘ àVrMr, ^wg^werV, {ZMè`mMr O‘rZ Cn`wº$
^aIVo d daIVo … 10 Q>Z/ho. d 80…40…80 {H$/ho ZÌ … ñ’w$aX … nmbme (ZÌ d nmbme VrZ g‘mZ hßË`m‘Ü`o,
bmJdS>rMo doir d Ë`mZ§Va XrS> ‘{hÝ`mMo A§VamZo d ñ’w$aX bmJdS>rMo doir Úmdo)
gwYm[aV dmU … H$moH$U h[aVnUu qH$dm ñWm{ZH$ dmU
{~`mUo … 12000 Vo 13000 H§$X / hoŠQ>ar, amoJ{dahrV H§$X {ZdS>mdo.
bmJdS>rMr doi … OyZ qH$dm gßQ>|~a-Am°ŠQ>mo~a
bmJdS>rMo A§Va … gar da§~o nÕV 90 30 g§o.‘r.
Am§Va‘emJV … 20 Vo 30 {XdgmÀ`m A§VamZo {Z`{‘V IwanUr H$amdr. JaOoZwgma nmUr XoUo.
H$mT>Ur … nmZm§Mm Cn`moJ H$amd`mMm Agë`mg XmoZ Vo AS>rM ‘{hÝ`mZ§Va VmoS>Ur H$amdr Aer VmoS>Ur 8 Vo 9
‘{hZo H$aVm `oVo. H§$XmMm Cn`moJ H$amd`mMm Agë`mg 6 ‘{hÝ`m‘Ü`o H§$X V`ma hmoVmo.
gwaU
O‘rZ … ‘Ü`‘ àVrMr, {ZMè`mMr
^aIVo d daIVo … 300 {H$bmo A‘mo{Z`‘ gë’o$Q>, 500 {H$bmo gwna ’$m°ñ’o$Q> Am{U 200 {H$bmo å`waoQ> Am°’$ nmoQ>°e à{V
ho³Q>a Úmdo, Ë`mZ§Va 6 Vo 8 AmR>dS>çm§Zr 150 {H$bmo Am{U ^a XoÊ`mMo doir 200 {H$bmo `w[a`m à{V
ho³Q>a Úmdm.
gwYm[aV dmU … JO|Ð, lrH$sVu, lrê$nm, lrew^«m, lr{à`m, lrYÝ`
{~`mUo … {Vgè`m dfm©Mo H§$X dmnê$Z bmJdS> H$amdr AWdm Mma df} dmT>boë`m H§$XmMo Mma VwH$S>o H$ê$Z bmdmdo.
bmJdS>rMr doi … ‘o qH$dm OyZ, 120 g|.‘r. A§Vamda gar da§~o nÕV 90 go§.‘r. A§Vamda bmdmdo.
A§VaAm§Va‘emJV… 20 Vo 30 {XdgmÀ`m A§VamZo {Z`{‘V IwanUr H$amdr JaOoZwgma nmUr XoUo.
H$mT>Ur d CËnmXZ … {nH$mMr H$mT>Ur gw‘mao 7 Vo 8 ‘{hÝ`m§Zr H$amdr. Mm§Jë`m {nH$mMo 500 Vo 600 q¹$Q>b à{V hoŠQ>a
CËnmXZ {‘iy eH$Vo.
lr gwJr
g§nH©$
OZg§nH©$ A{YH$mar
‘hmË‘m \w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - 413 722
{Oëhm - Ah‘XZJa , \$moZ - (02426) 243373
Amnë`m XoemVrb \$io A{U ^mOrnmë`mMo EHy$U CËnmXZ Odinmg 289 Xebj Q>Zmnojm OmñV Amho. na§Vw
H$mT>UrZ§VaÀ`m A`mo½` hmVmiUr‘wio Xadfu Amnë`mH$S>o 20 Vo 30% CËnmXZmMm Zme hmoVmo. `m ZmgmS>r‘wio Amnë`m Xoemg
Xadfu 1 bmI H$moQ>r nojmhr OmñV én`m§Mm Am{W©H$ VmoQ>m ghZ H$amdm bmJVmo. \$io Am{U ^mOrnmë`mÀ`m CËnmXZmgmR>r
Pmbobm IM© Am{U doi dm¶m OmVmo. \$io Am{U ^mÁ`m§À`m ZmgmS>rMr AZoH$ H$maUo AmhoV. Ë`mn¡H$s `mo½` gmR>dUrÀ`m
gmo`rA^mdr \$io Am{U ^mÁ`m àM§S> à‘mUmda Iam~ hmoVmV. EH$Va \$io Am{U ^mÁ`m h§Jm‘r AgVmV Am{U Ë`m Zmed§V
AgVmV. H$mT>UrZ§Va OmñV Vmn‘mZm‘wio Am{U ^mÁ`m‘Yrb 5 Vo 10% nmUr ~mînr^dZm‘wio CS>më`mZo Ë`m gwH$m`bm
bmJVmV. Ë`m§Mm VmOonUm Am{U AmH$f©H$nUm Zmhrgm hmoVmo. n[aUm‘r \$io Am{U ^mÁ`m§À`m dOZmV PnmQ>çmZo KQ> hmoVo.
gmR>dUwH$sMm CÔoe
\$io Am{U ^mÁ`m§Mo Am`wî`‘mZ dmT>{dUo hm gmR>dUrMm à‘wI CÔoe Amho. ¶m‘wio J«mhH$mbm XrK© H$mimn`ªV \$io
Am{U ^mÁ`m§Mr CnbãYVm H$éZ XoVm `oVo. h§Jm‘mV EH$mMdoir àM§S> à‘mUmV \$io Am{U ^mÁ`m§Mr AmdH$> ~mOmanoR>oV hmoVo.
Ë`mdoir ^md H$mogiVmV Am{U CËnmXH$mbm VmoQ>m ghZ H$amdm bmJVmo. Vo§ìhm `m n[apñWVrV ‘mbmMr gmR>dU H$aVm Ambr
Va ~mOmamV Oo§ìhm Mm§Jbm ^md {‘im`bm bmJVmo Ë`mdoir CËnmXH$ Amnbm ‘mb {dH«$sgmR>r AmUy eH$Vmo. åhUyZ ‘mbmÀ`m
qH$‘Vr‘Yrb MT>CVma Wm§~{dÊ`mgmR>r d ZmgmS>r Q>miÊ`mgmR>r \$io Am{U ^mÁ`m§Mr gmR>dU H$aUo AË`§V Amdí`H$ Amho.
gmR>dU H$er H$amdr?
H$mT>Ur Ho$ë`mZ§Va \$io Am{U ^mÁ`m§‘Ü`o H$mhr A§VJ©V O¡{dH$ Am{U amgm`{ZH$ {H«$`m AI§S>nUo Mmby AgVmV. `m
{H«$`m‘Ü`o ~mînr^dZmMr {H«$`m, {nH$Ê`mMr {H«$`m BË`mqXMm g‘mdoe hmoVmo. `m {H«$`m gmR>dUwH$sÀ`m Vmn‘mZmer g§~§{YV
AgVmV. H$‘r Vmn‘mZmbm `m {H«$`m§Mm doJ ‘§X hmoVmo. gwú‘ O§Vy§À`m àmXw^m©dm‘wio \$io Am{U ^mOrnmbm Iam~ hmoVmo. àË`oH$
\$im§Mr Am{U ^mOrnmë`m§Mr gmR>dU Ë`m§À`m JaOoZwgma R>am{dH$ Vmn‘mZmbm Am{U R>am{dH$ gmnoj AmЩVobm erVJ¥hmV
H$amdr bmJVo. ˶m‘wio \$im§Mo Am{U ^mÁ`m§Mo Am`wî` dmT>Vo. CXm. Am§ã`m§Mr \$io 12-13 A§e go. Vmn‘mZmbm Am{U 85-
90 Q>¸o$ gmnoj AmЩVobm erVJ¥hmV gmR>{dbr AgVm \$im§Mo Am`wî` 4 AmR>dS>çm§n`©ªV {‘iVo.
\$io d ^mOrnmë`m§À`m gmR>dUrgmR>r erVH$j
’$io d ^mOrnmë¶mMr ZmgmS>r Q>miʶmgmR>r CËnmXH$ Amnë`m eoVmV gmR>dUrgmR>r erVH$j ñdV: ~m§Yy eH$Vmo. Ë`mbm
eyÝ` CO}da AmYm[aV erVH$j Ago åhUVmV. H$maU `m erVH$jmV \$io Am{U ^mOrnmbm gmR>{dVmZm H$gë`mhr àH$maMo
`m§{ÌH$, amgm`{ZH$ Am{U {dÚwV D$O}Mr Amdí`H$Vm Zmhr. hm erVH$j ~m§Ym`bm AË`§V gmonm Am{U Am{W©H$ÑîQ>çm ñdñV
Agm Amho.
erVH$jmMr aMZm H$er H$amdr
~mînr^dZmZo W§S>nUm {Z‘m©U H$aUo `m VËdmda erVH$jmMr aMZm Ho$br Amho. erVH$j ghO CnbãY AgUmè`m
dñVynmgyZ ~Z{dVm `oVmo. `m dñVy Imbrbà‘mUo AmhoV. {dQ>m, dmiy, ~m§~y, dmim Am{U dm`m Jobobr nmoVr. `m erVH$jmMr
aMZm EH$m N>moQ>çm hm¡XmgmaIr AgVo. {dQ>m§Mm EH$ Wa XoD$Z H$jmMm VimMm ^mJ aMmdm. XmoZ {dQ>m§‘Yrb A§VamV ~marH$ dmiy
^amdr. Ë`mZ§Va {dQ>m§À`m XmoZ q^Vr aMyZ Ë`m XmoZ q^Vr‘Yrb A§Va 7.5 g|.‘r. R>odmdo. XmoZ q^Vr‘Yrb A§Va gwÜXm dmiyZo
^éZ ¿`mdo. Aem [aVrZo dmiy Am{U {dQ>m§À`m ghmæ`mZo hm¡X V`ma H$éZ ¿`mdm. `m hm¡Xmda PmH$Ê`mgmR>r ~m§~y‘Ü`o nmoË`mda
dmim ngéZ Am{U gwVirZo ~m§YyZ KoD$Z PmH$U V`ma H$amdo. dmim Zgë`mg ZmaimÀ`m Pmdù`m dmnamì`mV. Aem [aVrZo
erVH$j ~m§YyZ V`ma hmoVmo. erVH$j eŠ`Vmo PmS>mImbr qH$dm N>namImbr ~m§Ymdm. XaamoO gH$mir Am{U g§Ü`mH$mir Ago
{XdgmVyZ XmoZ doim erVH$jmÀ`m q^VrÀ`m ~mhoarb ~mOyZo nmUr qenS>mdo Am{U q^V Mm§Jbr Amobr H$amdr. Á`m{R>H$mUr
nmÊ`mMr H$‘VaVm Amho Aem {R>H$mUr erVH$jmnmgyZ WmoS>çm Odi A§Vamda EH$m R>am{dH$ C§Mrda ßbmpñQ>H$Mm qnn R>odyZ
qnnmV nmUr ^amdo. qnnmbm nmB©n OmoSy>Z erVH$jmÀ`m darb ~mOyg Agboë`m dmiyda nmB©n R>odyZ Ë`mbm {R>~H$ g§MmÀ`m
N>moQ>çm Zù`m OmoS>mì`mV åhUOo nmÊ`mMr ~MV hmoVo.
lr gwJr
g§nH©$
OZg§nH©$ A{YH$mar
‘hmË‘m \w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - 413 722
{Oëhm - Ah‘XZJa , \$moZ - (02426) 243373
Jwbm~
O‘rZ … 50 Vo 60 go.‘r. ImobrMr, nmÊ`mMm {ZMam hmoUmar, gm‘y 5.5 Vo 6.0 Agbobr O_rZ {ZdS>mdr.
nyd© ‘emJV … bmb ‘mVr … eoUIV … dmiy (2…1…1) `m à‘mUmV {‘giyZ 90 g|.‘r. ê§$XrMo, 30 Vo 45 g|.‘r. C§MrMo
JmXrdm\o$ 3 Q>¸o$ \°${‘©bS>rhmB©S> `m ÐmdUmZo {ZOªVyH$ H$amdoV.
gwYm[aV dmU … \$ñQ>© aoS>, Zmo~brg, ñH$m` bmB©Z, {~`m§H$m, Q>o‘§Q>oeZ, n°eZ, JmoëS>Z ñQ´>mB©H$, ~moS>m}
bmJdS>rMr doi … Owb¡ - Am°JñQ
bmJdS>rMo A§Va … 4020 g|.‘r.
IV ‘mÌm … 5 Vo 10 {H$bmo eoUIV, 30…30…20 J«°‘ ZÌ, ñ\w$aX, nmbme/Mm¡.‘r. bmJdS>rÀ`m doir Ë`mZ§Va
400…200…200 {‘brJ«°‘ ZÌ, ñ\w$aX nmbme à{V PmS> à{V AmR>dS>m Úmdo.
Am§Va ‘emJV … doimodoir dmibobr, amoJQ> nmZo H$mT>mdrV. VgoM JmXrdm\o$ IwanyZ ^wg^werV R>odmdoV.
nmUr ì`dñWmnZ … {R>~H$ qgMZm>Ûmao {nH$mÀ`m dmT>rZwgma nmUr Úmdo.
nrH$ g§ajU … e§oS>o‘a ¶m amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r N>mQ>boë¶m ^mJmg 10% ~moS>m} noñQ> bmdmdr. N>mQ>UrZ§Va bJoM
H$m~}ÝS>°{P‘ 0.1% ¶m ~waerZmeH$mMr ’$dmaUr H$amdr. ^war amoJmÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r S>rZmoH°$n 0.05
Q>¸o$ `m ~waerZmeH$mMr Xa AmR> {XdgmÀ`m A§VamZo \$dmaUr H$amdr. BVa ~waerZmeHo$ d {H$S>ZmeHo$
bo~b³bo‘ ZmhrV.
H$mT>Ur d CËnmXZ … bmJdS>rZ§Va ghm ‘{hÝ`m§Zr \w$bo H$mT>Urg `oD$Z à[V Mm¡.‘r. à{V df} 190 Vo 230 \w$bo {‘iVmV.
Oa~oam
O‘rZ … 50 Vo 60 go§.‘r. ImobrMr, nmÊ`mMm {ZMam hmoUmar; gm‘y 5.5 Vo 6.5 Agbobr O_rZ {ZdS>mdr.
nyd© ‘emJV … bmb ‘mVr… eoIUV… dmiy (2…1…1) `m à‘mUmV {‘giyZ 75 g|.‘r. é§XrMo, 30 Vo 45 g|.‘r.
C§MrMo JmXr dm\o$ 3 Q>¸o$ \$m°‘}{bS>rhmB©S> `m ÐmdUmZo {ZOªVwH$ H$ê$Z ¿`mdoV.
gwYm[aV dmU … XmZmEbZ, gmëdmS>moa, qnH$ EboJÝg, Jmo{bEW, qdQ>a¹$sZ, g§J«r`m B.
bmJdS>rMr doi … Owb¡-Am°JñQ>
bmJdS>rMo A§Va … 30 30 g|.‘r.
IV ‘mÌm … 5 Vo 10 {H$bmo eoUIV, 20…20…15 J«°. ZÌ, ñ\w$aX d nmbme à{V Mm¡.‘r. bmJdS>rÀ`m doir
Úmdo. bmJdS>rZ§Va n{hbo VrZ ‘{hZo 10…15…20 J«°‘ ZÌ, ñ\w$aX, nmbme / Mm¡.‘r. / ‘{hZm> Úmdo.
Ë`mZ§Va MdÏ`m ‘{hÝ`mnmgyZ 15…10…30 J«°‘ ZÌ, ñ\w$aX, nmbme/ Mm¡.‘r. / ‘{hZm Úmdo.
Am§Va ‘emJV … doimo doir dmibobr, amoJQ> nmZo H$mT>mdrV VgoM JmXr dm\o$ IwanwZ dm\o$ ^wg^yerV R>odmdoV.
nmUr ì`dñWmnZ … {R>~H$ qgMZmÛmao {nH$mÀ`m dmT>rZwgma 700 {‘br nmUr/PmS>/{XZ
nrH$ g§ajU … gXa {nH$mgmR>r {H$S>r d ~waerZmeHo$ bo~b³bo‘ ZmhrV.
H$mT>Ur d CËnmXZ … bmJdS>rZ§Va VrZ ‘{hÝ`m§Zr \w$bo H$mT>Urg `oD$Z VrZ Vo Mma df} nm°{bhmD$g_ܶo H$mT>Ur Mmby amhVo.
200 Vo 250 \w$bo à{V Mm¡. ‘r. à{V df} {‘iVmV.
½b°{S>Amobg
O‘rZ … ‘Ü`‘ Vo ^mar, nmÊ`mMm `mo½` {ZMam hmoUmar.
nyd© ‘emJV … AmS>dr C^r Zm§JaQ> d Hw$idUr
gwYm[aV dmU … \w$bo JUoe, \w$bo àoaUm, \w$bo VoOg, \w$bo {ZbaoIm, gw{MÌm, g§gao, `bmoñQ>moZ
bmJdS>rMr doi … Am°ŠQ>mo~a - Zmoìh|~a
bmJdS>rMo A§Va … 45 15 g|.‘r., gar da§~o nÕV.
A°ñQ>a
O‘rZ … CÎm‘ {ZMè`mMr, JmimMr ‘Ü`‘ Vo gwnrH$
nyd© ‘emJV … AmS>dr C^r Zm§JaQ> d Hw$idUr
bmJdS>rMm h§Jm‘ … Iarn d aã~r
bmJdS … gar da§ã`mda
bmJdS>rMo A§Va … 3020 g|.‘r.
hoŠQ>ar {~`mUo … 400 Vo 500 J«°‘
hoŠQ>ar IV … 50-60 JmS>çm eoUIV
100 … 100 … 100 ZÌ … ñ’w$aX … nmbme {H$/ho.
dmU … ’w$bo JUoe ìhm`moboQ>, ’w$bo JUoe qnH$, ’w$bo JUoe ìhmB©Q>, ’w$bo JUoe nn©b
hoŠQ>ar CËnmXZ … 40 Vo 45 bmI ’w$bo
nrH$ g§ajU … gXa {nH$mgmR>r {H$S>r d ~waerZmeHo$ bo~b³bo‘ ZmhrV.
P|Sy>
O‘rZ … nmʶmMm Mm§Jbm {ZMam hmoUmar, hbH$s d ‘ܶ‘, gm‘y 6 Vo 7
nyd© ‘emJV … AmS>dr C^r Zm§JaQ> d Hw$idUr
bmJdS>rMm h§Jm‘ … Iarn, aã~r d CÝhmir
bmJdS … gar da§ã`m
bmJdS>rMo A§Va … nmdgmir h§Jm‘ - C§M OmVr - 6060 g|.‘r. ‘ܶ‘ C§MrMr - 6045 g|.‘r.
{hdmir h§Jm‘ - C§M OmVr - 6045 g|.‘r. ‘ܶ‘ C§MrMr - 4530 g|.‘r.
CÝhmir h§Jm‘ - C§M OmVr - 4545 g|.‘r. ‘ܶ‘ C§MrMr - 4530 g|.‘r.
hoŠQ>ar {~`mUo … 500 J«°‘/ ho., g§H$arV OmVrgmR>r 200 J°«‘/ho.
hoŠQ>ar IV … 50-60 JmS>çm eoUIV 100 … 100 … 100 ZÌ … ñ’w$aX … nmbme {H$/ho.
dmU … Am{’«$H$Z P|Sy> -H«$m°H$aO°H$, AmbmñH$m, Am{’«$H$Z Q>m°b, Am°aoO Q´>oP§Q>, H$bH$Îmm P|Sy> ¶bmo, H$bH$Îmm
P|Sy> Am°a§oO, ’|«$M P|Sy>- ñào, bo‘Z S´>m°n, ’«|$M S>~b {‘³g. g§H$[aV P|Sy> - {Oßgr, aoS>hoS>, B§H$mAm°aoO,
B§H$m ¶bmo.
hoŠQ>ar CËnmXZ … 10 Vo 15 Q>Z gwQ>r ’w$bo
nrH$ g§ajU … gXa {nH$mgmR>r {H$S>r d amoJZmeHo$ bo~b³bo‘ ZmhrV.
ÔãâOãèÌã‡ãŠ
ØããƒÃÞãñ Íãñ¥ã 100 ØãÆù½ã, Øããñ½ãî¨ã 100 ãäÊã., 500 ØãÆù½ã Øãîß, 300 ãäÊã. ¹ãã¥ããè ¾ããÞãñ ãä½ãÑã¥ã ¹ÊãããäÔ›‡ãŠ ¡È½ã½ã£¾ãñ ›ã‡ãã
10 ãäªÌãÔã ‚ããâºãÌãî¶ã ²ããÌãñ. ¶ãâ¦ãÀ ¦¾ããÞ¾ãã 20 ¹ã› ¹ãã¥ããè Üãñ…¶ã 1 †‡ãŠÀ àãñ¨ããÌãÀ ¹ã㥾ããÌãã›ñ ãä¹ã‡ãŠãÔã ªñ¦ãã ¾ãñ¦ãñ.
¹ãâÞãØã̾ã
Íãñ¥ã 5 ãä‡ãŠÊããñ, ¶ããÀßãÞãñ ¹ãã¥ããè/Øããñ½ãî¨ã 3 ãäÊã., ØããƒÃÞãñ ªî£ã 2 ãäÊã., ¦ãî¹ã 1 ãä‡ãŠÊããñ Öñ ãä½ãÑã¥ã 7 ãäªÌãÔã ‚ããâºãÌãî¶ã ãäªÌãÔãã¦ãî¶ã 2
Ìãñßã ÖÊãÌããÌãñ. ¦ã¾ããÀ ¢ããÊãñÊãñ ¹ãâÞãØã̾ã 10 ãäÊã. ¹ã㥾ãã¦ã ãä½ãÔãßî¶ã Oãä½ã¶ããèÌãÀ ¹ã㥾ããÌãã›ñ ¹ãŠÌããÀãÌãñ. †‡ãŠÀãÔããŸãè 20 ãäÊã. ¹ãâÞãØã̾ã
Ìãã¹ãÀ¦ãã ¾ãñ¦ãñ.
¦ããâºãñÀã Ôããñ¾ããºããè¶ãÞ¾ãã ¹ãñÀ¥ããèÔããŸãè ¹ãŠìËñ ‚ãØãÆ¥ããè ¾ãã ¦ããâºãñÀã ¹ãÆãä¦ãºãâ£ã‡ãŠ Ôãì£ããÀãè¦ã Ìãã¥ããÞãã
ŒãÀãè¹ã ÖâØãã½ãã¦ã Ìãã¹ãÀ ‡ãŠÀãÌãã.
‚ãʹ㠂ãããä¥ã ‚㦾ãʹ㠼ãî£ããÀ‡ãŠ Îãñ¦ã‡ãŠ-¾ããâ¶ãã Îãñ¦ããè¹ããÔãì¶ã ãä½ãߥãã-¾ãã „¦¹ã㪶ããÌãÀ ‡ãŠì›ìâºããÞãã ÞããäÀ¦ãã©ãà ÞããËãäÌã¥ãñ ‡ãŠŸãè¥ã Öãñ¦ã
ÞããËËñ ‚ããÖñ. ¹ãƦ¾ãñ‡ãŠ ãä¹ã¤ãèËã O½ããè¶ã ‡ãŠ½ããè Öãñ¦ã ÞããËËãè ‚ããÖñ. ¦¾ãã½ãìßñ ¾ããâãä¨ã‡ãŠ Îãñ¦ããè, ›Èù‡ã‹›À, Ôãì£ããÀãè¦ã ‚ããõããÀñ ‡ãŠ½ããè àãñ¨ããÔããŸãè Ìãã¹ãÀ¥ãñ
¦¾ããËã Îã‡ã‹¾ã Öãñ¦ã ¶ããÖãè. ÌãÓããöãìÌãÓãñà ¹ãÆÞããä˦ã ãä¹ã‡ãŠñ Üãñ¥ãñ ¹ãÀÌ㡦㠶ããÖãè. ¹ãÀâ¹ãÀñ¶ãìÔããÀ „¦¹ã¸ããÔããŸãè ¶ãìÔ㦾ããÞã ãä¹ã‡ãŠãâÌãÀ ‚ãÌãËâºãì¶ã ÀãÖãèʾãã¶ãñ
Îãñ¦ããè ‡ãŠÀ¥ãñ OãñŒã½ããèÞãñ ŸÀ¦ã ‚ããÖñ. Îãñ¦ããè¦ããèË £ããñ‡ãŠñ ‚ããñߌãì¶ã Îãñ¦ããèËã ¹ãìÀ‡ãŠ Ü㛇ãŠãâÞãã ãäÌãÞããÀ ‡ãŠñËã ¹ãããäÖãOo. ØãÀãèºã ‚ãããä¥ã ‚ãããä©ãÇãŠ
ªðÓ›¾ã㠇㊽ã‡ãŠìÌã¦ã Îãñ¦ã‡ãŠ-¾ããâ¶ãã Îãñ¦ããèËã ËãØã¥ãã-¾ãã ãä¶ããäÌãÓŸã Üãñ¥ãñ ½ãìãä·ãŠË Öãñ¦ã ‚ããÖñ. †‡ãŠ Öñ‡ã‹›À¹ãñàã㠇㊽ããè àãñ¨ã ‚ãÔãËñËã Îãñ¦ã‡ãŠÀãè
¶ãìÔã¦ãã Îãñ¦ããèÌãÀ ‚ãÌãËâºãì¶ã ÀãÖ¥¾ããÞãã £ããñ‡ãŠã ¹ã¦‡ãŠÀŠ Îã‡ãŠ¦ã ¶ããÖãè. ¦¾ããâÞ¾ãã ‡ãŠì›ìâºãã¦ããèË 4 ¦ãñ 5 ÔãªÔ¾ããâÞããè ‚ã¸ãÔãìÀàãã ¦¾ããâ¶ãã ÌãÓãüãÀ
Œãã¨ããèÎããèÀ „¦¹ã¸ã ãä½ãߥ¾ããÞããè ÎããÎÌã¦ããè, ‡ãŠì›ìâºããËã Ôã‡ãŠÔã ‚ãããä¥ã Ôãâ¦ãìãä˦㠂ããÖãÀãÞããè Ö½ããè, ‡ãŠì›ìâºããÞãñ OãèÌã¶ã½ãã¶ã ‚ãããä¥ã ‚ãããä©ãÇãŠÔ¦ãÀ
„âÞããÌ㥾ããÔããŸãè „¹ã˺£ã Ôãã£ã¶ãÔãã½ãìØãÆãèÞãã ‡ãŠã¾ãÃàã½ã Ìãã¹ãÀ ‡ãŠñËã ¹ããÖãèOo.†‡ãŠãã䦽ã‡ãŠ Îãñ¦ããè ¹ã£ª¦ããè Öãè ¦¾ããÔããŸãè „¹ã¾ãì‡ã‹¦ã ŸÀ¦ã ‚ããÖñ.
¾ãã½ã£¾ãñ ÔãÌãÃÜ㛇㊠†‡ãŠ½ãñ‡ãŠãËã ¹ãìÀ‡ãŠ ‚ãÔããÌãñ¦ã. †‡ãŠã Ü㛇ãŠãÞãñ „¦¹ã¶¶ã ‚ã©ãÌãã ‚ãÌãÎãñÓã ªìÔã-¾ãã Ü㛇ãŠãÞãñ ãä¶ããäÌãÓŸñÔããŸãè „¹ã¾ãì‡ã‹¦ã ŸÀ¦ãñ.
ãä¹ã‡ãŠãâÞãñ ‚ãÌãÎãñÓã ¹ãì¶Öã Ìãã¹ãÀ¥ãñ Îã‡ã‹¾ã ŸÀ¦ã ‚ããÖñ. †‡ãŠãã䦽ã‡ãŠ Îãñ¦ããè ¹ã£ª¦ããè¶ãñ O½ããè¶ããèÞããè Ôãìãä¹ã‡ãŠ¦ãã ãä¶ãÍÞããè¦ã Ìãã¤Ëãè Oã¦ãñ. ¾ãã½ã£¾ãñ
¼ããõ¦ããè‡ãŠ, ÀãÔãã¾ããä¶ã‡ãŠ ‚ãããä¥ã O¡ãäÌã‡ãŠ Øãì¥ã£ã½ããý㣾ãñ ¹ãŠã¾ãªã ¢ãã˾ããÞãñ ãäªÔãì¶ã ‚ããËñ ‚ããÖñ. Öãè †‡ãŠ ÔããŒãßãè ¹ã£ª¦ããèÞããè Îãñ¦ããè ‚ããÖñ.
ØãÀãèºããè¦ãì¶ã ÌãÀ ¾ãñ¥¾ããÞãã Öã ‡ãŠã¾ãÃÌãÆŠ½ã ‚ããÖñ.
†‡ãŠãã䦽ã‡ãŠ Îãñ¦ããè ¹ã£ª¦ããè½ã£¾ãñ Îãñ¦ããèÞãã ‡ãŠð¦ããè ‚ããÀãŒã¡ã ¦ã¾ããÀ ‡ãŠÀãÌãã ËãØã¦ããñ. †‡ãŠ Öñ‡ã‹›À ¹ãñàã㠇㊽ããè àãñ¨ããÔããŸãè ‚ãããä¥ã
¦¾ãã¹ãñàãã ‚ããä£ã‡ãŠ àãñ¨ããÔããŸãè ãä¶ã¾ããñã¶ã ‡ãŠÀ¦ãã ¾ãñ¦ãñ. ¾ãã½ã£¾ãñ ¹ãŠã¾ãªñÎããèÀ ¹ããè‡ãŠ ¹ã£ª¦ããè ºãÀãñºãÀ Îãñ¦ããè¹ãìÀ‡ãŠ ¹ã£ª¦ããèÞããè ¾ããñؾã ÔããâØã¡ ÜããË¥¾ããÌãÀ
¼ãÀ ãäªËã Oã¦ããñ. ¾ãã½ã£¾ãñ ªìØ£ã̾ãÌãÔãã¾ã, ¹ãŠßºããØã, ØãÆãè¶ãÖã„ŠÔã, ¼ãããOr¹ããËã, Îãñßãè¹ãã˶ã, ‡ãŠì‡ã‹‡ãŠì›¹ãã˶ã, ½ã¦Ô¾ãÎãñ¦ããè, Øããâ¡ìߌã¦ã
¹ãƇãŠÊ¹ã Ìã Îãñ¦ã½ããË ¹ãÆãäÌãÆŠ¾ãã ¾ããÔããÀŒ¾ãã Îãñ¦ããè¹ãìÀ‡ãŠ Oãñ¡£ã⪾ããÞãã ãäÌãÞããÀ ‡ãŠñËã ¹ãããäÖOo. Îãñ¦ã‡ãŠÀãè Îãñ¦ããè ‡ãŠÀ¦ã ‚ãÔãËñ˾ãã ¼ããØãã¦ããèË
ÖÌãã½ãã¶ã, O½ããè¶ã, ¹ã㥾ããÞããè „¹ã˺£ã¦ãã, Îãñ¦ã½ããË ãäÌããäÌãÆŠÔããŸãè OÌãßÞããè ºããããÀ¹ãñŸ, Îãñ¦ã½ããËãËã ‚ãÔãËñËãè ½ããØã¥ããè „¹ã˺£ã Ôãã£ã¶ããâÞãã
‡ãŠã¾ãÃàã½ã Ìãã¹ãÀ ¾ããâÞãã ‚ã¼¾ããÔã ‡ãŠÀŠ¶ã Îãñ¦ããè ¹ã£ª¦ããè ½ããù¡ñË ¦ã¾ããÀ ‡ãŠÀãÌãñ. Îãñ¦ããèÞãã ̾ãÌãÔãã¾ã ãä‡ãŠ¹ãŠã¾ã¦ãÎããèÀ Öãñ„Š¶ã Àãñ•ãØããÀ ¾ãã
½ããù¡ñ˽ã£ãì¶ãÞã „¹ã˺£ã Öãñ„Š Îã‡ãŠ¦ããñ. ØãÀãèºã Îãñ¦ã‡ãŠ-¾ããâÞãã ‚ãããä©ãÇ㊠ԦãÀ ‚ãããä¥ã OãèÌã¶ã½ãã¶ã „âÞããÌ㥾ããÞãã Öã †‡ãŠ ¹ãƾ㦶㠂ããÖñ.
Îãñ¦ããè ¹ã£ª¦ããè½ã£¾ãñ ½ããù¡ñ˽㣾ãñ àãñ¨ããÞãñ ãä¶ã¾ããñO¶ã ‡ãŠÀ¦ããâ¶ãã 40›‡ã‹‡ãŠñ àãñ¨ã £ã㶾ã ãä¹ã‡ãŠãâÔããŸãè, ¹ãƦ¾ãñ‡ãŠãè 10›‡ã‹‡ãŠñ àãñ¨ã
‡ãŠ¡£ã㶾㠂ãããä¥ã Øãßãè¦ã ãä¹ã‡ãŠãâÔããŸãè, 15 ¦ãñ 20 ›‡ã‹‡ãŠñ àãñ¨ã ¹ãŠßºããØããÔããŸãè, 10 ¦ãñ 12 ›‡ã‹‡ãŠñ àãñ¨ã ÞããÀã ãä¹ã‡ãŠãâÔããŸãè, 3 ›‡ã‹‡ãŠñ àãñ¨ã
¹ãÎãì¹ãã˶ã/Îãñßãè¹ãã˶ã/‡ãŠì‡ã‹‡ãŠì›¹ãã˶ããÔããŸãè, 4 ›‡ã‹‡ãŠñ àãñ¨ã Îãñ¡¶ãñ› Îãñ¦ããèÔããŸãè ‚ãããä¥ã ÀããäÖËñËñ àãñ¨ã Øããâ¡ìߌã¦ã ‚ãããä¥ã Îãñ¦ã½ããË
¹ãÆãäÌãÆŠ¾ãã ‚ãÎãã ¹ãƇãŠãÀñ ¹ãÆãÀŠ¹ã (½ããù¡ñË) ‚ãÔããÌãñ. ¾ãã ½ã£ãì¶ã ºããØãã¾ã¦ããèÔããŸãè ‚ãããä¥ã OrÀã¾ã¦ããèÔããŸãè „¹ã¾ãì‡ã‹¦ã ½ããù¡ñË ¦ã¾ããÀ ‡ãŠÀãÌãñ ËãØã¦ãñ.
ãä¹ã‡ãŠãâÞããè ãä¶ãÌã¡
¼ããÀ¦ããè¾ã ½ãñã䡇ãŠË ‡ãŠãõ¶Ôããè˶ãñ ŸÀÌãì¶ã ãäªËñʾãã ½ãã¶ããâ‡ãŠ¶ãã¶ãìÔããÀ ‡ãŠì›ìâºããÞããè ‚ã¶¶ã£ã㶾ã, ‡ãŠ¡£ã㶾ã, ¦ãñË, ¼ããããè¹ããËã, ¹ãŠßñ,
ªì£ã ¾ãã Ôãâ¦ãìãä˦㠂ããÖãÀãÞããè ØãÀ•ã ¾ãã¦ãî¶ã ¹ãì¥ãà ‡ãŠÀ¦ãã ‚ããËãè ¹ãããäÖOo. Öãè ØãÀ•ã ¹ãì¥ãà ‡ãŠÀŠ¶ã Îãñ¦ãÔããŒãßãè ½ããù¡ñË ½ã£¾ãñ Öãè ãä¹ã‡ãŠñ ÔãÌãà Ü㛇ãŠãâ¶ãã
¹ãìÀ‡ãŠ ‚ãÔããÌããè¦ã. Oãªã „¦¹ã㪶㠺ãã•ããÀ¹ãñŸñ¦ã ãäÌã‡ãŠ¦ãã ¾ãñ„Š Îã‡ãŠ¦ãñ. ¦¾ããÔããŸãè „¹ã¾ãì‡ã‹¦ã ãä¹ã‡ãŠ¹ã£ª¦ããèÞããè ãä¶ãÌã¡ ‡ãŠÀãÌããè. ¦¾ããÞã¹ãƽãã¥ãñ ¾ãã
ãä¹ã‡ãŠãâ¹ããÔãì¶ã ‚ãããä©ãÇ㊠¹ãŠã¾ãªãÖãè OãԦ㠂ãÔããÌãã. „¦¹ã㪶㠌ãÞãà ‡ãŠ½ããè ‚ãÔããÌãã ¦ãÔãñÞã ºããOãÀ¹ãñŸãÞãã ½ããØã¥ããè ¹ãì¥ãà ‡ãŠÀ¥ããÀãè ãä¹ã‡ãŠ ¾ã㠹㣪¦ããè¦ã
‚ãÔããÌãã. ¦¾ãã½ã£¾ãñ O½ããè¶ããèÞããè Ôãìãä¹ã‡ãŠ¦ãã ã䛇ãŠãäÌã¥ããÀãè, ¹ãŠñÀ¹ããË›ãèÔããŸãè „¹ã¾ãì‡ã‹¦ã ãä¹ã‡ãŠñ ‚ãÔããÌããè¦ã. Œããñ˽ãìßñ ‚ãããä¥ã „©ãß½ãìßãâÞããè ãä¹ã‡ãŠñ
¾ãã ¹ãŠñÀ¹ããË›ãè¦ã ‚ãÔããÌããè. ãä¹ã‡ãŠ ÞãÌãÆŠã¦ã ‡ãŠ¡£ã㶾ã ãä¹ã‡ãŠñ Üãñ¦ãʾããÔã O½ããè¶ããèÞããè Ôãìãä¹ã‡ãŠ¦ãã ‡ãŠã¾ã½ã ŸñÌã¦ãã ¾ãñ¦ãñ. ¾ãã ãä¹ã‡ãŠ ÞãÌãÆŠã¶ãñ O½ããè¶ããèâÞããè
¼ããõãä¦ã‡ãŠ ‚ãããä¥ã O¡ãäÌã‡ãŠ ‡ãŠã¾ãÃàã½ã¦ãã Ìã㤦ãñ. ÀãñOØããÀ ãä¶ããä½ãæããèÔããŸãè „¹ã¾ãì‡ã‹¦ã ¹ããè‡ãŠ ¹ã£ª¦ããè ‚ãÔããÌããè. ‚ããË›ì¶ã ¹ããË›ì¶ã ãä¹ã‡ãŠñ Üãñ¦ãʾãã¶ãñ ÀãñØã
‚ãããä¥ã ãä‡ãŠ¡ãèâÞããè ÔããŒãßãè ¦ããñ¡¥ãñ Îã‡ã‹¾ã Öãñ¦ã ‚ããÖñ.
†‡ãŠãã䦽ã‡ãŠ Îãñ¦ããè ¹ã£ª¦ããè¦ããèË ½ãÖ¦ÌããÞãñ ¹ãìÀ‡ãŠ ̾ãÌãÔãã¾ã
1. ªìØ£ã̾ãÌãÔãã¾ã : ¹ããè‡ãŠ ¹ã£ª¦ããèºãÀãñºãÀÞã ¹ãÎãì¹ãã˶㠇ãŠÀ¥ãñ ãäÖ¦ããÌãÖ ŸÀŠ Îã‡ãŠ¦ãñ. O¶ããÌãÀãâ¹ããÔãì¶ã ãä½ãߥããÀñ Îãñ¥ã, ½ã˽ãì¨ã,
¾ããâÞãã Îãñ¥ãŒã¦ã, Øããâ¡ìߌã¦ããÔããŸãè Ìãã¹ãÀ ‡ãŠÀ¦ãã ¾ãñƒÃË. ªìØ£ã ̾ãÌãÔãã¾ããÔããŸãè ½ÖÎããèâÞãã ãäÌãÞããÀ ‡ãŠñ˾ããÔã Om¹ãŠÀãºããªãè, ½ãì-Öã,
ÔãìÀ¦ããè, ¹ãâ¤À¹ãìÀãè „¹ã¾ãì‡ã‹¦ã ŸÀ¦ãã¦ã. ªì£ããß Øãã¾ããèâ½ã£¾ãñ ØããèÀ ¦ãÀ Ôãâ‡ãŠÀãè¦ã Øãã¾ããèâ½ã£¾ãñ OÔããèÃ, ÖãñËãäÔ›¶ã ãä¹ãÆŠOr¾ã¶ã, ¹ãìŠËñ ãä¨ãÌãñ¥ããè
ƒ. ¹ãã˶㠇ãŠÀŠ Îã‡ãŠ¦ããñ.
2. ‡ãŠì‡ã‹‡ãŠì›¹ãã˶ã : ÌãŠì‡ã‹‡ãŠì›¹ãã˶ã Öñ ‚ãâ¡ãè „¦¹ã㪶ããÔããŸãè ãä‡ãŠâÌãã ½ããâÔããÔããŸãè ‡ãŠÀ¦ãã ¾ãñ¦ãñ.
5) Am§Va{nH$ nÜXV … Am§Va{nH$ nÜXVr‘ܶo ‘w»¶ {nH$mMr à{Vho³Q>ar amonm§Mr g§»¶m H$‘r Z H$aVm noaUr A§VamV ~Xb
H$ê$Z OmñVrMo Am§VanrHo$ KoVbr OmVmV. ¶m‘ܶo {nH$m§À¶m dmT>rÀ¶m H$mimV nañnam§er ñnYm© Z H$aVm EH$‘oH$m§Zm nyaH$
R>aVrb Aer {nHo$ {ZdS>bobr AgVmV. XmoÝhr {nH$m§À¶m n³dVm H$mbmdYr, dmT>rMm àH$ma, ‘yim§Mr dmT> {^ÝZ àH$maMr
Agë¶m‘wio {nH$m§À¶m ¶mo½¶ dmT>rg O{‘ZrVrb Amobmì¶mMr d AÝZÐì¶mMr JaO ¶mo½¶àH$mao ^mJ{dbr OmVo.
nmdgm‘ܶo I§S> nS>ë¶mg H$‘rV H$‘r EH$Var nrH$ {ZpíMV ¶oVo. nmD$g ¶mo½¶ à‘mUmV Agë¶mg Am§VanrH$ nÜXVrZo
CËnÝZ gbJ {nH$m§nojm {ZpíMVM OmñV {‘iVo. Iarn h§Jm‘m‘ܶo (22.5 Vo 45 g|.‘r.) ImobrÀ¶m O{‘ZrV ~mOar +
Vya (2…1),gw¶©’y$b + Vya (2…1), Vya + Jdma (1…2), Ea§S>r + Jdma (1…2), Vya + eony(1…2), Vya +
H$moqW~ra(1…2) ¶m Am§VanrH$ nÜXVrMr {e’$magr H$aʶmV Amboë¶m AmhoV.
6) Xþ~ma nrH$ nÜXV … Iarn h§Jm‘mV gwédmVrg doioda Am{U ¶mo½¶ nmD$g nS>ë¶mg, ‘ܶ‘ Imob (60 Vo 90 g|.‘r.)
qH$dm ˶mnojm OmñV Imob O{‘ZrV H$‘r H$mbmdYr Agbobr {nHo$ åhUOo CS>rX, ‘yJ, Mdir B˶mXr {nHo$ Mmè¶mgmR>r
AWdm YmݶmgmR>r KoD$Z ˶mZ§Va aã~r Ádmar, H$aS>B© d gy¶©’y$b ¶m {nH$m§Mr noaUr ¶mo½¶ doiog H$aVm ¶oVo. Imob O{‘ZrV
nmdgmMo nmUr nwaogo gmR>{dʶmMr j‘Vm Agë¶m‘wio aã~r {nH$mMo CËnmXZ ImÌrMo AgVo. CS>rX, Mdir, ‘yJ ¶m§Mo
~odS> Mm§Jbo Agë¶m‘wio aã~r Ádmarbm Úmd¶mÀ¶m ZÌ IVmV 25 {H$bmo n«{V ho³Q>ar ~MV hmoVo.
7) {nH$m§Mr ’o$anmbQ> … aã~r h§Jm‘m‘ܶo Ádmar, ha^am, VgoM H$aS>B© ¶m {nH$m§Mr ’o$anmbQ> Ho$br Va CËnmXZmV dmT>
hmoVo. H$aS>B© Am{U ha^am ¶m {nH$m§À¶m ’o$anmbQ>rZ§Va Ádmar KoVbr AgVm CËnmXZmV AZwH«$‘o 35 Am{U 24 Q>³Ho$
dmT> hmoVo. Ádmar Am{U ha^am ¶m {nH$mZ§Va H$aS>B© nrH$ KoVbo AgVm H$aS>B©À¶m CËnmXZmV 14 Q>³Ho$ dmT> hmoVo.
Adf©UàdU {d^mJmVrb ‘ܶ Imob Vo Imob O{‘Zrda H$aS>B©-ha^am dm{f©H$ ’o$anmbQ> nrH$ nÜXVr‘ܶo A{YH$
CËnmXZ Am{U Am{W©H$ ’$m¶Xm {‘i{dʶmgmR>r H$aS>B© {nH$mg 50 Q>³Ho$ ZÌ Am{U ñ’w$aX (25 {H$bmo ZÌ Am{U 12.5
{H$bmo ñ’w$aX à{V ho³Q>a) + A°PmoQ>mo~°³Q>a + ñ’w$aX {daKiUmao OrdmUy Am{U ha^am {nH$mg 100% ZÌ (25 {H$bmo
ZÌ à{V ho³Q>a) + 50% ñ’w$aX (25 {H$bmo ñ’w$aX à{V ho³Q>a) Am{U am¶Pmo{~¶‘ dmnaʶmMr {e’$mag H$aʶmV
¶oV Amho.
8) Ob d ‘¥X g§YmaU … aã~r {nH$mgmR>rÀ¶m O{‘Zr Iarn h§Jm‘mV ‘moH$ù¶m AgVmV. Aem O{‘ZrV 6 x 6 ‘rQ>a
AmH$mamMo gnmQ> dm’o$ qH$dm ~§{XñV gar d§a~o V¶ma H$ê$Z nmdgmMm> nS>Umam à˶oH$ W|~ AS>dyZ O{‘ZrV {Oadbm
AgVm O{‘ZrVrb Amobmì¶mV dmT> hmoVo d aã~r ÁdmarMo CËnÝZ dmT>Vo.
9) gwYm[aV ì¶dñWmnZ … Adf©UmMr Vrd«Vm H$‘r H$aʶmMm hm EH$ ImÌrera Cnm¶ Amho. ¶m‘ܶo àm‘w»¶mZo noaUrMr
¶mo½¶ doi, noaUrVrb A§Va, gwYm[aV OmVtMm dmna, ~rOà{H«$¶m, ho³Q>ar amonm§Mr g§»¶m, IVm§Mm dmna Am{U
Am§Va‘emJV B. ~m~tMm g‘mdoe hmoVmo. gwYm[aV ì¶dñWmnZmMm Adb§~ Ho$ë¶mg Iarn {nH$m§Mo 15 Vo 20 Q>³Ho$ Va
aã~r {nH$m§À¶m CËnmXZmV 35 Vo 40 Q>³Ho$ dmT> {XgyZ ¶oVo. noaUrMo XmoZ AmoirVrb A§Va {e’$maerà‘mUo Agë¶mg
{nH$m§Mr Am§Va‘emJV Mm§Jbr H$aVm ¶oVo. amonm§À¶m ‘wim§Mr dmT> Mm§Jbr hmoD$Z O{‘ZrÀ¶m daÀ¶m WamVrb AÝZm§e
Koʶmg ‘XV hmoVo. à¶moJmdê$Z {ZpíMV Ho$bobo {Za{Zamù¶m {nH$m§Vrb XmoZ AmoirVrb A§Va V³Vm H«$.2 ‘ܶo {Xbo Amho.
˶mMà‘mUo noaUr Ho$ë¶mg Adf©U H$mimVhr CËnmXZmV dmT> Pmë¶mMo {XgyZ ¶oVo. aã~r h§Jm‘mV {deofV… {nH$m§Mr dmT>
O{‘ZrVrb CnbãY Amobrda Adb§~yZ AgVo. amonm§Mr g§»¶m OmñV Pmë¶mg Amobmì¶mgmR>r ñnYm© dmT>Vo Am{U nrH$
’w$bmoè¶mV ¶oʶmÀ¶m doir Amobmdm H$‘r nSy>Z CËnmXZmV KQ> ¶oVo.
10) IVm§Mm dmna … Adf©UàdU ^mJmVrb O{‘ZrV nmD$g ‘waʶmMr j‘Vm H$‘r AgVo (5 Vo 7 {‘.‘r. à{V Vmg).
˶m‘wio nmD$g, {^O nmD$g nS>ë¶mg nmUr Mm§Jbo Imobda ‘waVo AݶWm ~aoMgo nmdgmMo nmUr n¥îR>^mJmdê$Z dmhÿZ
OmVo (20 Vo 40 Q>³Ho$). eoUIV, H§$nmoñQ> d {hadirÀ¶m IVm§Mm dmna Ho$ë¶mg O{‘ZrV nmD$g ‘waʶmMr j‘Vm VgoM
O{‘ZrMr ObYmaUme³Vr dmT>Vo. ho³Q>ar 6 Q>Z eoUIV dmnaë¶m‘wio nmD$g ‘waʶmMr j‘Vm Mm¡nQ>rZo dmT>Vo Ago à¶moJm§Vr
{ZXe©Zmg Ambo Amho. aã~r Ádmarg OyZ-Owb¡‘ܶo eoVmVrb g|{ж Q>mH$mD$ nXmW© 5.5 Q>Z à{V ho.
{Xë¶mg ˶m~amo~a 3.50 Q>Z à{V ho³Q>ar gw~m^irÀ¶m {haì¶m ’$m§Úm AWdm 25 {H$bmo ZÌ à{V ho³Q>ar {Xë¶mg aã~r
ÁdmarÀ¶m Ymݶ CËnmXZmV pñWaVm ¶oD$Z CËnmXZmV dmT> hmoVo d O{‘ZrMm ‘JXÿa gwYmaVmo.
‘ܶ‘ Imob O{‘Zr‘ܶo Adf©UàdU ^mJm§‘ܶo ~mOar {nH$mÀ¶m A{YH$ CËnmXZmgmR>r p½bargrS>r¶m dZñnVrMr
{hadr nmZo d ’$m§Úm à{V ho³Q>ar 5 Q>Z ¶mà‘mUo ~mOar noaUrnydu EH$ ‘{hZm AJmoXa O{‘ZrV {‘giyZ à{V ho³Q>ar 45 {H$bmo
ZÌ XmoZ hß˶mV {d^mJyZ {Xë¶mg Ymݶ d ga‘mS>mMo CËnmXZ dmT>Vo. aã~r ÁdmarÀ¶m A{YH$ CËnmXZmgmR>r à{V ho³Q>ar 25
{H$bmo nmbme {e’$maerV IV ‘mÌo~amo~a (50…25 ZÌ … ñ’w$aX {H$./ho.) XoʶmMr {e’$mag Ho$br Amho.
H$moaS>dmhÿ {nH$m§Zm amgm¶{ZH$ IVo {Xë¶mZo CËnmXZmV bjUr¶ dmT> Va hmoVoM d nrH$ 10 Vo 15 {Xdg AJmoXa V¶ma
hmoVo. amgm¶{ZH$ IVm§À¶m dmnam‘wio gwédmVrnmgyZM nrH$ Omo‘Xma dmT>Vo, ’w$bmoam 8-10 {Xdg bdH$a ¶oVmo Am{U bdH$a
nrH$ V¶ma Pmë¶m‘wio Adf©UmMr Pi H$‘r hmoVo. {Za{Zamù¶m {nH$m§Zm bmJUmè¶m ho³Q>ar IVm§À¶m ‘mÌm§Mr {e’$mag V³Vm
H«$. 3 ‘ܶo {Xbobr Amho.
VmoQ>çm§Mr g§»¶m … VmoQ>çm§Mr g§»¶m hr H$m¶©j‘ ‘wim§Zr ì¶mnbobo joÌ ^mJrbo EH$m VmoQ>rZo Amobo hmoUmao joÌ øm à‘mUo
H$mT>Vm ¶oVo. ^mar O{‘ZrV EH$m VmoQ>rZo Amobo hmoUmao joÌ ho OmñV Agë¶mZo ˶m O{‘ZrV VmoQ>çm§Mr g§»¶m H$‘r bmJVo. hb³¶m
O{‘ZrV EH$m VmoQ>rZo Amobo hmoUmao joÌ ho H$‘r Agë¶mZo ˶m O{‘ZrV VmoQ>çm§Mr g§»¶m OmñV AgVo. ‘hËËdmÀ¶m {nH$mgmR>r
g§nyU© dmT> Pmboë¶m ’$iPmS>m§gmR>r bmJUmar VmoQ>çm§Mr g§»¶m Imbrbà‘mUo Amho.
S>mit~ - 2 Vo 6, qb~w / g§Ìm - 4 Vo 8, Am§~m / {MHw $/ Zmai - 6 Vo 15
3. AmoirV KoʶmV ¶oUmè¶m {nH$m§Mr nmʶmMr JaO … {nH$m§À¶m AmoirMm g§nyU© nQ²>Q>m Amobm hmoʶmgmR>r EH$m AmoirgmR>r
{H$Vr VmoQ>çm bmJVmV qH$dm XmoZ VmoQ>çm§‘Yrb A§Va {H$Vr R>odmdo ho àW‘ H$mT>mdo bmJVo. ˶mZ§Va EH$m VmoQ>rZo {H$Vr nmUr
Úmdo bmJVo ho H$mT>mdo bmJVo.
XmoZ VmoQ>çm§‘Yrb A§Va … XmoZ VmoQ>çm§‘Yrb A§Va ho O{‘ZrÀ¶m àH$mamda Adb§~yZ Amho. {d{dY àH$maÀ¶m O{‘ZrV XmoZ
VmoQ>çm§‘Yrb A§Va {H$Vr Agmdo øm g§~§YmMr T>mo~i ‘mZmZo ‘m{hVr Imbr {Xbr Amho.
1. ^mar O{‘Z = 90 go‘r (3 ’y$Q>) 2. ‘ܶ‘ O{‘Z = 60 Vo 75 go‘r (2 Vo 2.5 ’y$Q>)
3. hbH$s O{‘Z = 45 go‘r (1.5 ’y$Q>) 4. A˶§V hbH$s O{‘Z = 30 go‘r (1 ’y$Q>)
AmoirV KoUmè¶m {nH$mgmR>r EH$m VmoQ>rZo {H$Vr nmUr Úmdo ømMo gyÌ Imbrbà‘mUo Amho.
VmoQ>rZo Úmd¶mMo nmUr ({bQ>a/Vmg/VmoQ>r) = A ~ H$ S>
B©
A, ~, H$ d B ‘m{hVr ^mJ H«$‘m§H$ 1 ‘ܶo {Xbr Amho. S>-EH$m VmoQ>rMo joÌ (dJ© ‘rQ>a)
EH$m VmoQ>rMo joÌ (S>) … EH$m VmoQ>rMo joÌ ho XmoZ CnZù¶m§‘Yrb A§Va (‘rQ>a) JwUrbo EH$m CnZirda Agboë¶m XmoZ
VmoQ>çm§‘Yrb A§Va (‘rQ>a) ømà‘mUo H$mT>mdo.
darb gwÌm§‘ܶo Amåb AmH$S>m åhUOo nmʶmMm gm‘y 4 n¶ªV Imbr AmUʶmgmR>r EH$ {bQ>a nmʶmV {‘gimì¶m
bmJUmè¶m Amåbm§Mr ‘mÌm ({‘brB©p³dìhb§Q>‘ܶo) hm AmH$S>m à¶moJemioV R>a{dbm OmVmo. AmåbmMr Vrd«Vm gwÜXm ‘m{hV
AgUo Amdí¶H$ Amho. CXmhaUmW©, g§V¥ßV gë’¶warH$ AmåbmMr Vrd«Vm 36 Amho Va g§V¥ßV hm¶S´>mo³bmo[aH$ AmåbmMr Vrd«Vm
12 BVH$s Amho.
Amåb agm¶ZmMr n«{H«$¶m H$aVmZm g§M nyU©nUo nmUr a{hV H$amdm. AmåbmMr ‘mÌm {ZpíMV H$amdr. ‘mÌm {ZpíMV
H$aVmZm nmʶmMm gm‘y gd©gmYmaUnUo 3 Vo 4 Xaå¶mZ 1 Vmg^a ahmd¶mg hdm. Z§Va g§M 24 Vmg ~§X R>odmdm. VX²Z§Va Vmo
ñdÀN>nUo YwD$Z H$mT>mdm.
Amåbà{H«$¶m H$aʶmMr nÜXV
A) nmʶm‘ܶo {H$Vr Amåb Q>mH$mdo bmJob Vo J{UVmÛmao H$mT>mdo.
~) {R>~H$ qgMZ g§MmMm n§n gwê$ Ho$ë¶mZ§Va ‘w»¶ Z{bHo$V ìh|À¶war n§nmMm Cn¶moJ H$ê$Z nmUr gmoS>ʶmg gwédmV H$amdr.
amgm¶{ZH$ Ðì¶ (Amåb qH$dm ³bmo[aZ) gmoS>ʶmMm Xa Ago Ho$ë¶mZo Amnë¶mbm g§MmÀ¶m eodQ>À¶m {S´>naOdi nmʶmMm
BpÀN>V Agm 4.0 gm‘y {‘iob.
darb gwÌm‘Yrb Ðmì¶mMr Vrd«Vm åhUOo {H$Vr J«°‘ H°$pëe¶‘ hm°¶nmo³bmoamB©Q> {H$Vr {bQ>a nmʶmV Q>mH$bobo Amho, ¶mMo
à‘mU hmo¶. g‘Om 50 {bQ>a nmʶmV 5 {H$bmo H°$pëe¶‘ hm°¶nmo³bmoamB©Q> Q>mH$bo Va ˶m ÐmdUmMr Vrd«Vm 100 J«°‘/{bQ>a
EdT>r hmoB©b. g§¶wJmVrb ³bmo[aZMo à‘mU ho CËnmXH$mH$Sy>Z H$iVo.
‘¶m©{XV qgMZ
~mJm¶Vr Jhÿ {nH$mÀ¶m A{YH$ CËnmXZmgmR>r d nmʶmÀ¶m H$m¶©j‘ dmnamgmR>r {nH$mÀ¶m AdñWoZwgma Amdí¶H$Voà‘mUo
nmUr XoUo Amdí¶H$ AgVo. nmʶmMr ‘¶m©{XV CnbãYVm qH$dm Q>§MmB© gX¥î¶ n[apñWVrV, ~mJm¶Vr Jhÿ {nH$mÀ¶m A{YH$
CËnmXZmgmR>r ~mînUm©oËgO©ZmÀ¶m 90 Q>¸o$ nmUr Xa XmoZ AmR>dS>çm§Zr XoʶmV ¶mdo.
Ðdén IV AWdm
IV{‘{lV nmUr
ßb°{ñQ>H$Mr ~mXbr
IV Q>mH$s
IVmÀ¶m Q>mH$sÛmao nmʶmV {daKiUmar IVo {R>~H$ qgMZmÛmao {nH$mÀ¶m ‘wimÀ¶m H$m¶©j‘ joÌmV XoVm ¶oVmV. Q>mH$sMm
ì¶mg 30 Vo 50 go‘r d j‘Vm 30 Vo 160 {bQ>a AgVo. ¶m Q>mH$sg nmUr AmV ¶oʶmMo d ~mhoa OmʶmMo Aem àH$maMo XmoZ nmB©n
AgVmV. AmV ¶oʶmMo Vm|S> Q>mH$sÀ¶m Vimer CKS>bo OmVo Va ~mhoaMo Vm|S> IVmÀ¶m Q>mH$sÀ¶m Omirg daÀ¶m ~mOyg AgVo.
‘w»¶dm{hZrda XmoZ OmoS>mÀ¶m ‘ܶo EH$ PS>n ~g{dbobr AgVo. ˶m‘wio nmUr AmV ¶oʶmÀ¶m doJmda {Z¶§ÌU R>odVm ¶oVo. AmV
¶oUmè¶m d ~mhoa OmUmè¶m nmB©nÀ¶m Vm|S>mOdirb nmʶmÀ¶m Xm~mVrb ’$aH$m‘wio IV{‘lrV nmUr ‘w»¶ZirVAmoT>bo OmVo.
Q>mH$sVrb IV{‘lrV nmʶmMo ÐmdU Q>mH$sÀ¶m AmVrb Vm|S>mÛmao ¶oUmè¶m nmUr àdmhm‘wio Q>mH$sÀ¶m ~mhoaÀ¶m Vm|S>mÛmao
‘w»¶dm{hZrV gmoS>bo OmVo Am{U Q>mH$sVrb nmʶmV {daKiboë¶m IVmMr Vrd«Vm hiyhiy H$‘r hmoD$Z eodQ>r ‘yi nmUr {e„H$
amhVo.
B§Oo³eZ n§n
¶m‘ܶo B§YZ, {dÚwV COm© qH$dm nmʶmMm Xm~ dmnê$Z IV ‘w»¶Zir‘ܶo gmoS>ʶmV ¶oVo. n§n qH$‘VrZo OmñV AgVmV.
˶m‘wio e³¶Vmo h[aVJ¥hm‘ܶo IVo XoVmZm Aem àH$maMo B§Oo³eZ n§n dmnaʶmV ¶oVmV. VgoM {R>~H$ qgMZmImbrb joÌ OmñV
Agë¶mda XoIrb Ago n§n V¶ma H$aʶmgmR>r J§O {da{hV gm{h˶ åhUOo ßbmpñQ>H$, ’$m¶~a ¶mMm Cn¶moJ Ho$bm OmVmo qH$dm
IV{‘lrV nmʶmÀ¶m ghdmgmV ¶oUmè¶m ^mJmda Aem gm{h˶mMo AmdaU (H$moQ>tJ) V¶ma H$aʶmV ¶oVo.
eoS>ZoQ>J¥h V§ÌkmZ
eoS>ZoQ>J¥h ho gmdbrgmR>r ZoQ> (Omir) øm àH$maÀ¶m AmÀN>mXZmZo PmH$bobm gm§JmS>m ’«o$‘ Agbobo Ka AgyZ Vo Or.Am¶
nmB©n, bmoI§S>r A±Jëg, bmHy$S> qH$dm ~m§~y ¶m§nmgyZ ~Z{dbobo AgVo. Vo {Za{Zamù¶m gmdbrÀ¶m JwUm§H$mÀ¶m ßbmñQ>rH$À¶m
OmirZo (eoS>ZoQ>g²) PmH$bobo AgVo. ¶m Omù¶m {d{eîQ>> ¶w.ìhr. g§ñH$marV Aem 100 Q>³Ho$ nm°brB©{W{bZ Ym½¶m§nmgyZ V¶ma
Ho$boë¶m AgVmV. ¶m eoS>ZoQ>À¶m ghmæ¶mZo {Xdgm {nH$m§gmR>r àH$memMr Vrd«Vm d à^mdr CîUVm H$‘r H$aVm ¶oV Agë¶mZo
~è¶mM A§er dmVmdaUmda {Z¶§ÌU H$aVm ¶oVo. ¶m‘wio h[aVJ¥hmà‘mUo eoS>ZoQ>J¥hmMm Cn¶moJ {Za{Zamù¶m ^mOrnmbm d H$mhr
’w$b{nH$m§gmR>r Cn¶w³V Aer dmVmdaU {Z{‘©Vr H$ê$Z Mm§Jë¶m àVrMo OmñV CËnmXZ {‘i{dʶmgmR>r H$aVm ¶oVmo. eoS>ZoQ>J¥hmV
dmVmdaUmVrb Vmn‘mZ, AmЩVm, H$~©dm¶w, dmam B˶mXr KQ>H$m§da ~è¶mM à‘mUmV {Z¶§ÌU R>odVm ¶oV Agë¶mZo
eoS>ZoQ>J¥hmVrb nrH$ bmJdS> hr CKS>çm eoVmVrb nrH$ bmJdS>rnojm Am{W©H$ÑîQ>çm ’$m¶Xoera R>aV Amho. eoS>ZoQ>J¥hmV
nmdgmim gmoSy>Z BVa hJm‘mV nrHo$ KoVm ¶oVmV.
Á¶mdoiog CÝhmMr Vrd«Vm OmñV AgVo Aemdoiog {nH$m§Zm Amdí¶H$Vonojm OmñV Vmn‘mZmV VJ ‘maUo H$R>rU hmoVo.
{edm¶ CÝhmù¶mV nmʶmMr CnbãYVmhr H$‘r AgVo. H$‘r nmʶmV d AVr Vmn‘mZmV nrH$ dmT>rda A{ZîQ> n[aUm‘ hmoVmV d
CËnmXZmV bjUr¶ KQ> Amë¶mZo CËnÞ H$‘r {‘iVo. Aem pñWVrV {nH$m§Zm eoS>ZoQ>À¶m ghmæ¶mZo gmdbr Ho$br Va
dmVmdaUmVrb Vmn‘mZ Va H$‘r hmoVoM {edm¶ {nH$m§Mr nmʶmMr JaO gwÜXm H$‘r hmoVo d ˶m‘wio nrH$ bmJdS> ¶eñdr hmoVo.
{nH$m§gmR>r eoS>ZoQ>J¥hmMo joÌ 5 Jw§R>çm§nmgwZ 1 EH$an¶ªV Agy eH$Vo.
h[aVJ¥h
~m~ _m°S>obMm àH$ma EHw$U joÌ _m°S>obZwgma Xo` à{V Mm¡._r. IM© _mnX§S> (é.)
(Mm¡._r.) h[aVJ¥hmMm
AmH$ma gd©gmYmaU A{Ygy{MV
(é§Xr bm§~r) joÌ S>moJami joÌ
OVPH5M-500
560 20 28 935 1075
h[aVJ¥h 560 28 20 935 1075
hmD$g 1008 28 36 935 1075
(OVPH) OVPH5M-1000
1008 36 28 935 1075
OVPH5M-2000
2016 36 56 890 1024
2080 52 40 890 1024
OVPH5M-3000
3120 52 60 844 971
3120 60 52 844 971
4080 60 68 844 971
OVPH5M-4000
4000 100 40 844 971
h[aVJ¥h 1008 28 36 1465 1685
CCPH5M-1000
hmD$g 1008 36 28 1465 1685
(CCPH) CCPH5M-2000
2016 36 56 1308 1504
2080 52 40 1366 1571
3120 52 60 1293 1487
CCPH5M-3000
3120 60 52 1323 1521
CCPH5M-4000
4080 68 60 1400 1610
4000 100 40 1325 1524
AZwXmZ _`m©Xm …
1. darbà_mUo Z¡g{J©H$ dm`y{dOZ àH$mamÀ`m h[aVJ¥hmgmR>r H${_VH$_r 500 Mm¡._r. Va OmñVrV OmñV 4000 Mm¡._r. joÌ
_`m©Xon`ªV _§Oya _mnX§S>mZwgma `oUmè`m IMm©À`m 50 Q>¸o$ AWdm àË`j IMm©À`m 50 Q>¸o$ `mn¡H$s Oo H$_r Agob Vo
AZwXmZ gd© àH$maÀ`m bm^mÏ`mªZm Xo` amhrb.
2. dmVmdaU {Z`§{ÌV àH$maÀ`m h[aVJ¥hmgmR>r H${_VH$_r 1000 Mm¡._r. Va OmñVrV OmñV 4000 Mm¡._r. joÌ _`m©Xon`ªV
_§Oya _mnX§S>mZwgma `oUmè`m IMm©À`m 50 Q>¸o$ AWdm àË`j IMm©À`m 50 Q>¸o$ `mn¡H$s Oo H$_r Agob Vo AZwXmZ gd©
àH$maÀ`m bm^mÏ`mªZm Xo` amhrb.
lr gwJr
g§nH©$
OZg§nH©$ A{YH$mar
‘hmË‘m \w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - 413 722
{Oëhm - Ah‘XZJa , \$moZ - (02426) 243373
1. àmén 1 … O{‘Zrda ~m§Y KmbyZ nmUrgmR>m H$amd¶mMo gm‘w{hH$ eoVVio (hm’$ S>JAmCQ>)
A. H«$. nmUrgmR>m (KZ‘rQ>a) bm^ joÌ (ho³Q>a) AZwXmZ ‘¶m©Xm (é. bmImV)
1 10,000 10.00 5.56
2 8,000 8.00 4.80
3 5,000 5.00 3.39
4 2,000 2.00 1.75
5 500 0.50 0.655
2. àmén 2 … nyU©nUo ImoXmB© H$amd¶mÀ¶m gm‘w{hH$ eoVVù¶mMm Vn{eb (’w$„r S>JAmD$Q>)
A. H«$. nmUrgmR>m (KZ‘rQ>a) AZwXmZ ‘¶m©Xm (é. bmImV)
~m§Y {da{hV ~m§Ymg{hV
1 10,000 7.53 6.67
2 8,000 6.33 5.71
3 6,000 5.01 4.74
4 5,000 4.18 3.95
5 4,000 3.93 3.27
6 3,000 2.71 2.62
7 2,000 2.00 2.01
3. àmén 3 … ~m°S>rQ>mB©n gm‘w{hH$ Vbmd
A. H«$. nmUrgmR>m (KZ‘rQ>a) AZwXmZ ‘¶m©Xm (é. bmImV)
1 15,000 3.49
2 12,500 2.89
3 10,000 2.34
4 7,500 1.80
5 5,000 1.23
6 2,500 0.67
‘mVr CVma Úmdm. ¶m Mam§Zm H$m¶©j‘nUo Mmby R>odʶmgmR>r ¶mV gmMbobm Jmi,
3'-4' Ma dmT> bobo VU, nmUH$Urg doimodoir H$mTy>Z Ma ñdÀN> R>odmdoV. ¶m nÜXVrgmR>r
dmiy ho³Q>ar 10,000 Vo 15,000 é. IM© ¶oVmo.
Mmi CKS>çm Mar‘ܶo XJS>-JmoQ>o, ‘wê$‘ qH$dm Mmidmiy dmnê$Z 1 Vo 1.5
XJS>
’y$Q> OmS>rMm Wa {Xë¶mg d ¶m Mar ‘mVrZo ~wOdyZ KoVë¶mg hr nÜXV ^y{‘JV
XmoZ XJS>mVrb nmoH$ir
{ZMam nÜXVrgmaIr dmnaVm ¶oVo. Ago Ho$ë¶mZo CKS>o Ma nÜXVrVrb dma§dma
^y{‘JV {ZMam nÕV
(XJS> dmnê$Z) XþéñVr, nmUH$Urg H$mT>Uo, O‘rZ dm¶m OmUo, MarÀ¶m H$S>m T>mgiUo ¶mgma»¶m
~§{XñV Ma {ZMam nÕV ¶o Umè¶m AS>MUtda ‘mV H$aVm ¶oVo.
^yOb nyZ^©aU
^yOb nyZ^©aUmMr JaO
‘hmamîQ´>mV 24.6 Xebj ho³Q>a joÌ d{hVmImbr Amho. ˶mn¡H$s ’$³V 17 Q>³Ho$ joÌ qgMZmImbr Amho. qgMZmMo ¶mo½¶
Vo gd© Cnm¶ ¶moObo Var OmñVrV OmñV 30 Q>³Ho$ EdT>oM joÌ qgMZmImbr AmUVm ¶oD$ eH$Vo. qgMZ j‘Vm dmT>{dʶmgmR>r
CnbãY nmʶmMm OmñVrV OmñV H$mQ>H$garZo Cn¶moJ H$aUo JaOoMo Amho. ^yOb A§XmO g{‘VrÀ¶m AhdmbmZwgma amÁ¶mV
gd©gmYmaUnUo 67, 86, 730 Xebj KZ‘rQ>a nmUr à{Vdfu CnbãY Amho. hm ^yObgmR>m 18 bmI {d{harÛmao qgMZmgmR>r
dmnamV ¶oV Amho. O{‘ZrVrb nmUr Cní¶mMm doJ ^yOb gmR>çmV ¶oUmè¶m nmʶmÀ¶m doJmnojm {H$VrVar nQ>rZo A{YH$ Amho.
˶m‘wio ^yOb nmVir {Xdg|{Xdg Imbr OmV Amho. n¶m©daUmÀ¶m g§Ho$VmZwgma ^yObgmR>m Xadfu H$m¶‘ R>odUo JaOoMo Amho.
^yObnmVir H$m¶‘ R>odʶmH$arVm ‘w»¶V… XmoZ JmoîQ>r H$amì¶m bmJVrb. {d{hatÛmao nmUr IoMʶmda {Z~ªY KmbUo d Xþgao
åhUOo ^yOb nyZ^©aUmÀ¶m Cnm¶¶moOZm am~{dUo. nmUr IoMʶmda {Z~ªY KmbUo e³¶ Zmhr. ˶m‘wio Xþgam n¶m©¶ am~{dUo ho
H«$‘àmßV Amho. n`m©daUmÀ`m g§Ho$VmZwgma ^yObgmR>m Xadfu H$m`_ R>odUo JaOoMo Amho.
^yn¥ð> gmR>m nÕV ^yn¥ð>mImbr gmR>m nÕV ^yOb àJVrH$aU BÝS²>¶wñS> nwZ^©aU ^yOb g§dY©Z
1) eoVmV nmUr gmR>m nÕV 1) Xm~ ^aU {dhra 1) qdYZ {dhra ñ’$moQ> 1) n§nrJ {dhra 1) ^y{‘JV ~§Ymao
2) eoVMmè¶m, Zm§JaQ> B. 2) JwéËdmH$f©U ^aU {dhra 2) h¡S´>’°$³MatJ 2) g§J«mhH$ {dhra 2) IS>H$mVrb ^oJm ~§X H$aUo
3) Imoao nyZ^©aU 3) BZ{’$ëQ>aoeZ J°bar
4) ^yOb d ‘¥Xg§YmaU
5) Zmbm ~§XrñVr
6) S>m§oJa CVmamdarb ~|M Q>oao[g§J
7) nmPa Vbmd
8) ZXrMm H$mhr nmQ> di{dUo
9) àdmhmMr qgMZ nÕV
2 ‘rQ>a
IÈ>m H«$.2
Hy$nZ{bHo$Ûmao ^yOb nyZ^©aU : nmdgmMo nmUr Hy$nZ{bHo$V gmoS>Uo åhUOoM Hy$nZ{bH$m nyZ^©aU hmo¶.
nÜXV
1. Hy$nZ{bHo$Odi Zmbm AWdm AmoT>çmMo nmUr didmdo.
2. Hy$nZ{bHo$À¶m g^modVmbr 2 ‘rQ>a bm§~, 2 ‘rQ>a é§X d 1.5 ‘rQ>a Imob AmH$mamMm IÈ>m ImoXmdm.
3. IS²>S>çmVrb C§Mr EdT>çm Ho$qgJ nmB©nÀ¶m ^mJmV 1-2 g|.‘r. A§Vamda gd© ~mOyZo 4-5 {‘.‘r. ì¶mgmMr {N>Ðo
nmS>mdrV.
4. ¶m {N>Ðmda bmoI§S>r/ßb°[ñQ>H$ Omir (2 {_._r. ) KÅ> Jw§S>mimdr.
5. IS²>S>çmMo Mma ^mJmV {d^mOZ H$ê$Z Imbrb V³Ë¶mV Z‘yX Ho$ë¶mà‘mUo gdm©V ImbÀ¶m ^mJmV XJS>JmoQ>o, ˶mdaÀ¶m
WamV IS>r Z§VaÀ¶m WamV ~marH$ dmiy Mmi d gdm©V daÀ¶m WamV {dQ>m§Mo VwH$S>o ^ê$Z ¿`mdoV. gXa IS>çm‘ܶo Mma Wa
^ê$Z Pmë¶mZ§Va IÈ>m [aH$m‘m am{hë¶mg Vmo nwÝhm XJS> JmoQ>çm§Zr ^éZ ¿¶mdm.
6. Aem àH$mao AmoT>çmMo AWdm Zmë`mMo JTy>i nmUr JmiUrVyZ ñdÀN> hmoD$Z Hw$nZ{bHo$V OmB©b Am{U Hw$nZ{bHo$Mo
nwZ©^aU hmoB©b.
7. darbà‘mUo Hy$nZ{bH$m nyZ^©aU H$aʶmgmR>r gmYmaUV… é. 9,000/- EdT>m IM© ¶oVmo.
8. Mma Wam§À`m gwYmarV JmiU `§ÌUogmR>r bmJUmao gm{hË`
Wa H«$_m§H$ Wam§Mr OmS>r gm{hË` d AmH$ma_mZ
1 25 go._r. {dQ>m§Mo VwH$S>o (24 Vo 28 {_._r.)
2 25 go._r. ~marH$dmiy (0.6 Vo 2 {_._r.)
3 25 go._r. IS>r (9.5 Vo 15.5{_._r.)
4 25 go._r. XJS> JmoQ>o (20 Vo 24 {_._r.)
AmH¥$Vr
Hy$nZ{bH$m nyZ^©aU
Aem àH$mao AmoT>çmMo AWdm Zmë¶mMo nmUr JmiUrVyZ ñdÀN> hmoD$Z Hy$nZ{cHo$V OmB©c Am{U Hy$nZ{cHo$Mo nyZ^©aU hmoB©c.
^yOb àXþfU
h[aV H«$m§Vr‘wio eoVr {dídmV ZdZdrZ V§ÌmMm, H¥${Ì‘ amgm¶{ZH$ IVm§Mm d H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna ’$ma ‘moR>çm à‘mUmV
gwé Pmbm. àm‘w»¶mZo amgm¶{ZH$ IVm§Mm d H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna à§MS> à‘mUmV gwé Pmbm. gwna ’$m°ñ’o$Q>, ¶w[a¶m, nmoQ>°e,
Zm¶Q´>oQ²>g ¶mgmaIr H¥${Ì‘ amgm¶{ZH$ IVo g|Ðr¶ IVm§EodOr gd©Ì {dnwb à‘mUmV dmnabr OmV AmhoV. ˶m§Mm‘wio O{‘ZrVrb
jmam§Mo ZwH$gmZ hmoVo. VgoM O{‘ZrVrb Cn¶wº$ OrdmUy, ~waer, e¡dmb, H¥$‘r, Jm§Sy>i ¶m§gma»¶m OrdmMm§hr ¶m agm¶Zm§‘wio
èhmg hmoVmo. ˶m‘wio O{‘ZrMm H$g Zï> hmoVmo. {VMr CnOmD$ eº$shr Zmhrer hmoVo.
Am¡Úmo{JH$ joÌmVyZ ’$ma ‘moR>çm à‘mUmV {Zén¶moJr nXmW© ~mhoa Q>mH$bo OmVmV. CXm. Amg©o{ZH$, {ego, H°$S>{Z¶‘,
nmè¶mMr g§¶wJo, H$sQ>H$ZmeHo$, (CXm. nm°{b³bmo[aZoQ>oS> ~m¶’o${Zëg PCBV) B˶mXr KmVH$ {dfmar KQ>H$ Z¡g{J©H$ ^yObmV
OmD$Z {‘iVmV. ˶m‘wio Aem nmʶmMr JwUdÎmm T>mgiVo. àXÿ{fV ^yObmMm dmna {g§MZmgmR>r H$aʶmgmR>rMo ‘mnX§S>
Imbrbà‘mUo AmhoV.
qgMZmMo nmÊ`mÀ`m à{VgmR>r {Xem{ZX}e …
nmʶmMr àV gmo{S>A‘ (%) NA {dÚwVƒmbH$Vm gmo{S>A‘ emofU Adeo{fV ñdV§Ì
EC, us/cm JwUmoËVa (SAR) ³bmoarZ RSC Meg/Lit
A{VCÎm‘ <20 <250 <10 <1.25
Mm§Jbr 20-40 250-750 10-18 1.25-2.0
‘ܶ‘ 40-60 750-2250 18-26 2.0-2.5
Iam~ 60-80 2250-4000 >26 2.5-3.0
A{VIam~ >80 >4000 >26 >3.0
g§X^© …- H|${ж ^yOb ‘hm‘§S>i (GWB) Am{U ‘ܶdVu àXþfU {Z¶§ÌU ‘§S>i ( CPCB) (2000)
amï´>r¶ n¶m©daU n«V ‘mZm§H$Z National Environment Quality Standards (NEQS)
H$maImݶm§VyZ ~mhoa nS>Umè¶m gm§S>nmʶmVo qgMZmgmR>r dmna H$aʶmgmR>rMo ‘mnX§S>
A. Z§. nXmW© JwUd¡{eï>¶o ‘¶m©Xm
0
1 Vmn‘mZ (Temperature) 40 C
2 gm‘y (pH value (acidity/basicity) 6-10pH
3 O¡d amgm¶{ZH$ Am°p³gOZ ‘mJUr 80 {‘.J«°./{b.
4 amgm¶{ZH$ Am°p³gOZ ‘mJUr Chemical OXygen Demand (COD) 150 {‘.J«°./{b.
g§JUH$s¶ àUmbr
[g§MZ ì¶dñWmnZ V§ÌmÀ¶m H$‘r doioV à^mdr A§‘b~OmdUrH$arVm g§JUH$s¶ àUmbr Cn¶wº$ R>aVmV. øm {dÚmnrR>mZo
˶mH$arVm Imbrb g§JUH$s¶ àUmbr {dH$grV Ho$ë¶m AmhoV.
1. ’w$bo Ob … {nH$mMr nmʶmMr JaO hr {nH$mMr AdñWm d hdm‘mZmda AmYmarV AgVo. hdm‘mZmda AmYmarV g§X{^©¶
~mînnUm©oËg©OZ Mr ‘mÌm R>a{dʶmgmR>r d n¶m©¶mZo {nH$mMr nmʶmMr Amdí¶H$Vm H$mT>ʶmgmR>r ’w$bo Ob hr g§JUH$s¶
AmkmàUmbr V¶ma Ho$bobr Amho.
2. ’w$bo qgMZ AmaoIZ … AmdV©Zmda AmYmarV nmUr dmQ>n (e¡Onmir) H$aUmè¶m ObqgMZ àH$ënmÀ¶m bm^joÌmV
gwú‘ qgMZ àUmbrMo AmaoIZ H$aʶmgmR>r d Vr am~{dʶmgmR>r ’w$bo gwú‘ qgMZ AmaoIZ hr g§JUH$ àUmbr {dH$grV
Ho$bobr Amho.
3. ’w$bo {S´>n eoS>çwba … {R>~H$ qgMZ àUmbrgmR>r nmʶmMr ‘mÌm R>a{dʶmH$arVm d n¶m©¶mZo qgMZ àUmbr H$m¶m©pÝdV
R>odʶmMr doi R>a{dʶmH$arVm ’w$bo {S´>n eoS>çwba hr g§JUH$s¶ AmkmàUmbr {dH$grV H$aʶmV Ambobr Amho. darb
g§JUH$s¶ AmkmàUmbrÀ¶m g§X^m©V ObqgMZ d {ZMam A{^¶m§{ÌH$s {d^mJ, ‘’w$H¥${d, amhþar ¶oWo g§nH©$ gmYmdm.
eoVH$ar Am{U J«m‘rU amoOJmamÀ`m Ñ{ï>H$moZmVyZ nm[hco AgVm ~m`mo[S>Poc H$m`©H«$‘mMr H$mhr d¡{eîQ>ço S>moù`mg‘moa
`oVmV. Ë`m‘Ü`o gm¡aCOm© [H¨$dm ndZ CO}Mm AmnU gmR>m H$é eH$V Zmhr Am{U dmhZmgmR>r dmné eH$V Zmhr. na§Vy eoVH$ar
ñdV: ~m`mo[S>PocMr {Z{‘©Vr H$éZ gmR>m H$éZ R>ody eH$Vmo. KaJwVr CËnmXrV ~m`mo[S>PocMm Cn`moJ [S>Pobda MmcUmao {dÚwV
{Z{‘©Vr `§Ì$, qgMZmH$arVm dmnaÊ`mV `oUmao [S>Poc n§n VgoM eoVH$è`mÀ`m eoVmda dmnaÊ`mV `oUmar `§Ìo Ogo, W«oea, Q´>°ŠQ>a,
Q´>H$ B. H$arVm H$ê$ eH$Vmo.COm©{Z{‘©VrV H$moUmdahr {dg§~wZ Z amhVm ñd`§nyU© hmoUo eŠ` Amho. AmOn`ªV Pmcoë`m à`moJm§Vr
Ago {gÕ Pmco Amho H$s, nmM Vo Xhm Q>¸o$ O¡{dH$ B§YZ [S>Poc‘Ü`o {‘gico Va Vo nwU©V: gwa[jV Amho Am{U Vgo à`moJ B§[S>`Z
Am°B©c H$m°nm}aoeZÀ`m g§emoYZ {d^mJ VgoM XoemVrc H$mhr H¥${f {dÚmnrR>m§Zr Ho$coco AmhoV. nmM Q>¸o$ O¡{dH$ B§YZ [S>Poc‘Ü`o
{‘giyZ B§{S>`Z Am°B©cZo à`moJ H$éZ A‘¥Vga Vo [X„r eVmãXr EŠgàog aoëdo 31 [S>g|~a 2002 amoOr Mmc{dcr VgoM
har`mZm d JwOamV amÁ`mV ~goghr O¡{dH$ B§YZmda Mmc{dë`m. h[a`mZm‘Ü`o [H$Ë`oH$ eoVH$ar dZEa§S> d Am§Y«àXoe‘Ü`o H$a§O
VobmnmgyZ eoVrMo n§n Am{U Q´>°ŠQ>a MmcdV AmhoV. ‘h|Ðm Am{U ‘h|Ðm H§$nZrZo O¡{dH$ B§YZmda `eñdrnUo Q´>°ŠQ>a Mmc{dcm
Amho. n`m©`mZo O¡{dH$ B§YZ ho noQ´>moc, [S>Pocnojm {ZpíMVM OmñV Cn`moJr Agë`mZo ^{dî`m‘Ü`o Ë`mcm Iyn ‘moR>r ‘mJUr
amhUma Amho.
>
~m`mo[SPoc V`ma H$aÊ`mMr gd©gmYmaU nÕV
H$mnS>mVyZ JmiUo
~m`mo[S>Poc
{g‘mê$~m (cú‘rVé)
cú‘rVê$ Voc{~`m d¥j {g‘mê$~mer `m Hw$imVrc AgyZ, hm Voc~r`m d¥j gXmharV, [ÛXc Voc{~`m dZñnVr, ‘Ü`‘
AmH$mamMm 15 Vo 25 ‘rQ>a C§Mr n`ªV dmT>Vmo, JmocmB© 50 Vo 80 go. ‘r. AgyZ, ‘w»` ImoS> JmocmH$ma, nmZo g§`wº$ Am{U
Ag‘mZ, 13 Vo 23 chmZ nmZo AgyZ, dfm©VyZ EH$XmM \w$co `oVmV. `m àOmVr‘Ü`o H$mù`m a§JmMr \$io XoUmar Am{U nm§T>aQ>
{ndù`m a§JmMr \$io XoUmar `mà‘mUo XmoZ àH$maMo d¥j AmT>iVmV. \$im§Mm a§J Am{U nmZmÀ`m {eamMm a§J `m‘Ü`o {d{dYVm
Agcr Var XoIrc à{V PmS> {‘iUmao \$im§Mo CËnmXZ XmoÝhr àH$mamV Odinmg gmaIoM AgVo.ZdrZ cmJdS> Ho$coë`m d¥jm§Zm
4 Vo 6 dfmªZ§Va \w$cmoam `oVmo. ~r`m‘Ü`o 55 Q>¸o$ VocmMo à‘mU AgyZ Ë`mMm dmna ImÚ Voc åhUyZ H$aVmV. Voc H$mT>ë`mZ§Va
Or n|S> {e„H$ amhVo Ë`m‘Ü`o 7.7 Vo 8.1 Q>¸o$ ZÌ, 1.07 Q>¸o$ ñ\w$aX, 1.24 Q>¸o$ nmcme AgVo. EH$m PmS>mnmgyZ à{V dfu 20
[H$cmo Ja {‘iVmo. Jam‘Ü`o 11 Q>¸o$ gmIa AgVo.
O‘rZ d hdm‘mZ : g‘wÐ gnmQ>rnmgyZ 1000 ‘rQ>a C§Mrn`©VÀ`m àXoemV `m Voc~r`m d¥jmMr Mm§Jcr dmT> hmoVo.
CÎm‘ {ZMam hmoUmè`m 5.5 Vo 8 gm‘w Agcoë`m O{‘ZrV dmT> Mm§Jcr hmoVo. 500 [‘. ‘r. Vo 4000 [‘.‘r. dm{f©H$ nO©Ý`‘mZ
Agboë`m joÌmV cmJdS> H$aVm `oVo.
cmJdS> : `m Vob[~`m d¥jmMr 4x4 ‘rQ>a A§Vamda [H¨$dm 5x5 ‘rQ>a A§Vamda cmJdS> H$aVm `oVo. hcŠ`m O{‘ZrV
60x60x60 go|.‘r. d ^mar O{‘ZrV 45x45x45 go|.‘r. AmH$mamMo IÈ>o ImoXÿZ Vo eoUIV, {‘l IV Am{U Mm§Jë`m ‘mVrZo
^éZ ¿`mdoV. amonm§Mr cmJdS> H$aÊ`mAJmoXa IS²>S>çmV {cS>|Z nmdS>a Q>mH$mdr.
amon{Z{‘©Vr : {~`mÛmao nm°crWrZ {nedrV amono V`ma H$éZ AWdm H$c‘ nÕVrZo amono V`ma H$aVm `oVmV. amondmQ>rHo$V
amono V`ma H$aVmZm n¹$ Pmcoë`m {~`m 65 g|. J«o. Vmn‘mZmÀ`m nmÊ`mV 7 Vo 8 Vmg {^OdyZ R>odmì`mV. ËæmmZ§Va `m {~`m
IV, ‘mVr, dmiyMo `mo½` {‘lU Agcoë`m {neì`mV AWdm JmXr dmâ`mda noamì`mV. gmYmaU: 15 Vo 18 [Xdgm§Zr {~`m§Mr
CJdU gwé hmoVo. JmXr dmâ`mdarc amonm§Zm 6 nmZo åhUOo nmZ§mMo VrZ OmoS> Amë`mZ§Va Am{U ‘w»` XoR>mcm Agcocr Xco JiyZ
nS>ë`mZ§Va amono hiydmanUo ‘wio VwQy> Z XoVm CnQ>mdrV Am{U IVo ‘mVrZo ^acoë`m nm°{cWrZ {nedrV nwZ©cmJdS> H$amdrV d Vr
amono EH$ \w$Q> C§MrMr Pmë`mZ§Va cmJdS>rgmR>r dmnamdVrV.
Am§Va{nH$ : cmJdS>rZ§Va gwédmVrÀ`m XmoZ Vo VrZ dfm©V ‘Yë`m nQ²>Q>çmV gmo`m~rZ, ha^am, CS>rX, ‘wJ, ^mOrnmcm
`mgmaIr H$‘r C§MrMr {nHo$ KoVm `oVmV. Ë`mM~amo~a {g‘mé~m cmJdS>r‘Ü`o {gVm\$i, nnB©, H$ad§X `mgmaIr \$iPmS>m§Mr
{nHo KoVm `oVmV.
CËnmXZ : cmJdS>rZ§Va gmYmaUV: nmMì`m dfm©nmgyZ CËnmXZmg gwédmV hmoVo. 10 ì`m dfm©nmgyZ {‘iUmao hoŠQ>ar
CËnmXZ nwT>rbà‘mUo … ~r : 12 Vo 15 [H$cmoJ«°‘, ImÚVoc : 1000 [H$cmoJ«°‘ Vo 2000 [H$cmoJ«°‘, Vocn|S> : 1000
[H$cmoJ«°‘ Vo 2000 [H$cmoJ«°‘, \$imVrc Ja : 6000 [H$cmoJ«°‘ Vo 8000 [H$cmoJ«°‘, nmcmnmMmoim : 6000 [H$cmoJ«°‘ Vo 8000
[H$cmoJ«°‘
Cn`moJ : {g‘mé~m hm ~hþCn`moJr d¥j AgyZ Ë`mMm {d{dY àH$mao Cn`moJ Ho$cm OmVmo. `m Voc{~`m d¥jmÀ`m ~r`m‘Ü`o
55 Vo 60 % Vob Agë`mZo Ë`mMm ImÚVocmgmR>r ‘moR>çm à‘mUmda dmna hmody eH$Vmo. VgoM `m Vocmcm Am¡Úmo{JH$ joÌmV
àM§S> ‘mJUr AgyZ Am¡fY {Z{‘©Vr, a§J Am{U gm~U {Z{‘©VrgmR>r Ë`mMm Cn`moJ Ho$cm OmVmo. `m d¥jmnmgyZ {‘iUmè`m no|S>o‘Ü`o
7.7 Vo 8.1 % ZÌ 1.07% ñ\w$aX d 1.24% nmcme AgyZ Ë`mMm g|[Ð` IV åhUyZ dmna Ho$cm OmVmo.
lr gwJr
g§nH©$
OZg§nH©$ A{YH$mar
‘hmË‘m \w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - 413 722
{Oëhm - Ah‘XZJa , \$moZ - (02426) 243373
28) ³bmo‘°PrZ 20%+ 0.250- 1.25 {b 25 nm»mS>, bìhmim d amon bmdUr Z§Va 10
2,4.S>r BB 30% Bgr 0.375 {H$bmo {‘br ~arMer ê§$X nmZmMr VUo 15 {Xdgmn¶ªV
2)2,4-S>r B B 1.2 Vo 1.8 3.53 Vo 5.29 70 Vo 105 {‘br é§X nmZm§À`m VUmgmR>r D$g CJdë`mZ§Va 30 Vo 35 {Xdgm§Zr
38% Bgr {H$bmo {bQ>a 500 {bQ>a nmÊ`mVyZ ’$dmamdo.
8)‘oQ>gëâ¶yam°Z 6 J«°‘ 30 J«°‘ - bìhmim d ê§$X nmZmMr VUo D$g bmdUrZ§§Va 15 Vo 20 {Xdgm§Zr
{‘WmBb 20% CXm. Ho$Um, XþYmZr, Hw$O§ê$, VUZmeH$m‘ܶo Zm°Z Am¶m°{ZH$ ga-
S>ãë¶y nr. Kmoi, JmOa JdV B. ’o$³Q>§Q> {‘giyZ nmH$sQ>mda {b{hboë¶m
nÕVrZygma ’$dmaUr H$amdr.
9) ho³PmPrZmoZ 1200 J«°‘ 2.0 {H$bmo 40 J«°‘ JdVdJu¶ d ê§$X nmZm§Mr VUo D$g bmdUrZ§§Va na§Vw D$g d VUo
13.2% + (264+936) CJdUrnydu 500 {bQ>a nmʶmVyZ
S>m¶wam°Z 46.8% ’$dmamdo.
S>ãë¶y nr.
11) ^wB©‘yJ 1) n|S>r‘oWrbrZ 1.0 {H$bmo 3.33 {bQ>a 70 {_br Aé§X d é§X nmZmMr VUo noÝS>r‘oWrbrZ nrH d VUo CJdÊ`m-
30% Bgr JdVdJu¶ VUo
nydu d Š`wPmobmoH$m°n BWrb qH$dm
2) Š`wPmobmo’$m° nr 0.05 {H$bmo 1.00 {bQ>a 20 {_br B‘°PoWmnm`a noaUrZ§Va 20 {Xdgm§Zr
BWrb
500 {bQ>a nmÊ`mVyZ ’$dmaUr H$amdr
3) B‘°PoWmnm`a 0.75 Voo 750 Vo 15 Vo 20 {‘br H$mhr é§X d Aé§X nmZm§Mr VUo
10% EgEb 0.100 1000 {‘br
4) Abm³bmoa 1.5 Vo 2.0 3 Vo 4 {bQ>a 60 Vo 80 {‘br H$mhr JdVdJu¶ d ~arMer VUZmeH$ d nrH$ VUo CJdUrnydu
50% Bgr {H$bmo é§X nmZmMr VUo ho³Q>ar 500 {bQ>a nmʶmVyZ
’$dmamdo.
5)Am°{³Pâbmoa’o$Z 0.100 Vo 425 Vo 850 8.5 Vo 17 {‘br ~arMer JdV dJu¶ d ê§$X VUZmeH$ nrH$ d VUo CJ{dʶmnydu
23.5% Bgr 0.200 {‘br nmZmMr VUo ho 500 {bQ>a nmʶmVyZ ’$dmamdo.
{H$bmo
Am°³Prâ¶yAmoa’o$Z 0.15 Vo 0.25 0.6 Vo 1.0 bmJdUrZ§Va 500-700 g‘mKmg, XþYmZr, ‘mR> 45 {Xdgm§Zr nyU©nUo VUm§Mm ~§Xmo~ñV hmoVmo
23.5 Bgr (Jmob)
hmb°³Pr’$m°n 0.100 1.0 OmñVrV OmñV VUo 700 A{Ve¶ Mm§Jë¶m àH$mao amon bmdUrZ§Va 40- CJdUrnydu {ZdS>H$ VUZmeH$
ã¶yQ>mB©b CdJë¶mZ§Va (nyd© JdV dJu¶ VUm§Mo 45 ’$dmamdo.
bmJUrZ§Va 2 {Z¶§ÌU VgoM H$mhr é§X
AmR>dS>çm§Zr) nmZm§À¶m VUm§Mo {Z¶§ÌU
Am°³PmS>m¶J«rb 0.90 1.5 {b. amon nyZ©bmJUrZ§Va 500-700 JdVdJu¶ VUo d amon bmdUrZ§Va 40 CJdUrnydu {ZdS>H$
6% Bgr VrZ {Xdgm§Zr bìhmim {Xdg VUZmeH$. é§X nmZm§À¶m
(Q>m°nñQ>ma / amâQ>) VUmMo {Z¶§ÌU hmoV Zmhr
Am°³PmS>m¶PmoZ 0.5 Vo 0.75 2 Vo 3 {b. amon nyZ©bmJUrnydu 500-700dm{f©H$ JdV dJu¶ VUo amon bmdUrZ§Va 40 CJdUrnydu {ZdS>H$ VUZmeH$
25% Bgr AWdm d H$mhr é§X nmZmMr VUo {Xdg
(amoZñQ>ma) nyZ©bmJUrZ§Va
ì`dñWmnZmgmR>
$ > r O¡{dH$ KQ>H$
O¡{dH KQH (qH$‘V) {H$S>r {nH$ àgmaU Xa/ hoŠQ>a
Q´>m`H$moJ«m‘m ñno.(Q´>m`H$moH$mS>©) ImoS>{H$S>r, ~m|S> Aù`m, D$g, Ádmar, ‘H$m, ^mV, 5 Vo 10 Q´>m`H$moH$mS>©
EH$m H$mS>©da gw‘mao 20,000 \w$bo, \$io nmoIaUmè`m H$mnyg, ^|S>r, dm§Jr AmR>dS>çmÀ`m A§VamZo 2-3
namonOrdr Aù`m Q>mo‘°Q>mo, H$mo~r doim àgmaUo
`wŠV A§S>r AgVmV.
(ê$.50/H$mS>©)
H«$m`gmonbm© PmñQ´>modr ‘mdm, VwS>VwS>o, \w$b{H$S>o, gd© {nH$m§da àgmaUmgmR>r 5000
{gëbo‘r (é. 215/1000 {H$S>rMr A§S>r d bhmZ A§S>r
A§S>r) Aù`m, {n„o
{MbmoZg ãb°H$~Zu ~Q>mQ>m nmoIaUmar Air ~Q>mQ>m 15000 àm¡T> à{V àgmaU
(H¥${f ‘hm{dÚmb`, nwUo `oWo AmR>dS>çmÀ¶m A§VamZo 4 doim
CnbãY) (é. 10/10 àm¡T)> gmR>dUrV … 20 àm¡T>
/q¹$Q>b ~Q>mQ>o
E{n[aH°${Z`m ‘ob°Zmoë`wH$m nm`[abm D$g 50,000 A§S>r qH$dm 5000
(é. 50/1000 H$mof) H$mof
{S>\$m A°{\$S>rìhmoam bmoH$ar ‘mdm D$g 50 H$mof/Jw§R>m bmoH$ar ‘mdm
J«ñV D$g nrH$
*EZ.nr.ìhr. ({dfmUy) KmQ>o Air, A‘o[aH$Z ~m|S> ha^am, Vya, Q>mo‘°Q>mo, 500 {‘.br. (nrH$
EM.E.EZ.nr.ìhr. Air gw¶©’y$b, H$mnyg \w$bmoè`mV AgVm§Zm)
(ho{bAmo{H$b)
(ê$.1250/{b.)
*Eg.Eb.EZ.nr.ìhr. nmZo ImUmar Air gmo`m~rZ, ~Q>mQ>m, 500 {‘.{b.
(‘°{OH$) (é. 1100/{b.) ñnmoS>moßQ>oam eH©$amH§$X, ^mOrnmbm d
BVa {nHo$
Eg.Amo.EZ.nr.ìhr. Ho$gmi Air gw`©\w$b, gmo`m~rZ 500 {‘.{b.
([ñnbmogmB©S>)
~°{gbg Ww[aZ{OEÝgrg nV§JdJu` {H$S>tÀ`m H$mo~r, Q>mo‘°Q>mo, dm§Jr, 0.5 Vo 1 {H$.J«°. qH$dm
Aù`m H$mnyg, gmo`m~rZ, ^|S>r, {bQ>a
gy`©\y$b B.
* ìh{Q>©{gbrA‘ boH°$Zr {nR>çm T>oHy$U, ag emofUmao Ðmjo, S>mqi~, noê$, 2.5 Vo 3 {H$.J«°.
(ê$ 150/{H$bmo) {H$S>o ^mOrnmbm
gm¡a COm©
B§YZmMr g‘ñ`m {Xdg|{Xdg J§^ra ~ZV Mmbbr Amho. ^maVmgma»`m H¥${fàYmZ XoemV hr g‘ñ`m A{YH$M ^oS>gmD$
bmJbr Amho. eoVr CËnmXZ dmT>{dÊ`mgmR>r A{YH$ COm© dmnaUo H«$‘àmá Pmbo Amho. åhUyZ ZdZdrZ COm© ómoVm§Mm Cn`moJ
dmT>{dUo Amdí`H$ Amho. Anma§nm[aH$ COm© ómoVm§Mm {dH$mg d dmna H$aUo Amdí`H$ Pmbobo Amho. `mH$arVm gm¡a COm© hm
EH$ Mm§Jbm {dH$ën Amho. ^maVmV dfm©Vrb 300 {Xdg gm¡a CO}Mr CnbãYVm Amho. gm¡a COm© dmnamMo V§ÌkmZhr {dH${gV
Pmbobo Amho. Aem V§ÌkmZmMm dmna H$éZ gm¡a CO}da AÞnXmW© {eO{dUo, \$io, ^mÁ`m dmi{dUo, YmÝ` dmi{dUo `mH$arVm
dmnaVm `oUmar ‘m{hVr {Xbr Amho.
gw`©Myb (gmoba Hw$H$a)
^maVmV KaJwVr B§YZmgmR>r bmJUmar D$Om© _w»`Ëdo J°g, H$moigm, am°Ho$b Am{U drO `mÛmao {_idbr OmVo. B§YZmMr
~arM ‘moR>r JaO bmHy$S>, H$moigm, {nH$mMm dm`m OmUmam ^mJ Am{U Jmodè`m `m‘YyZ ^mJ{dbm OmVo. J«m‘rU ^mJmV ‘w»`V:
bmH$S>mMmM B§YZ åhUyZ dmna Ho$bm OmVmo. `mgmR>r O§JbVmoS> ‘moR>çm à‘mUmda hmoV Amho. Ë`m‘wio n`m©daUmda `mMm {dn[aV
n[aUm‘ hmoV Amho. `m g‘ñ`oda gm¡a COm© dmna dmT>{dUo hmM EH$‘od Cnm` Amho. gm¡a CO}Mm Cn`moJ AÞ {eO{dUo, nmUr
Ja‘ H$aUo, AÞYmÝ` dmi{dUo, nmUr CngUo, {dÚwV {Z{‘©Vr B. gmR>r Ho$bm OmVmo.
gm¡aCOm© dmnéZ AÞ {eO{dUogmR>r gmoba Hw$H$a‘Ü`oo bmH$S>mÀ`m \$ù`mnmgyZ ~Z{dboë`m noQ>rV A°ë`w{‘{Z`‘À`m
nÍ`mMr \«o$‘ KÅ>nUo ~g{dbobr AgVo. bmH$S>mMo ImoHo$ d \«o$‘Mm ‘Ybm ^mJ ‘moH$im AgVmo. Ë`m{R>H$mUr bmH$S>mMm ^wgm
qH$dm ½bmg dyb ^aVmV. hm CîUVmamoYH$ Agë`m‘wio noQ>rVrb CîUVm ~mhoa OmD$ XoV Zmhr. JìhmMm, ÁdmarMm qH$dm
~mOarMm ^wgm XoIrb CîUVmamoYH$ åhUyZ dmnaVm `oB©b. A°ë`w{‘{Z`‘Mm nÌm darc ~mOyZo H$mù`m a§JmZo a§J{dVmV, Ë`m‘wio
gw`m©Mr CîUVm A{YH$ à‘mUmV emofyZ KoVbr OmVo. noQ>rMo PmH$U Xwhoar H$mMoMo AgVo. Ë`m‘wio CîUVm ~mhoa Omdy {Xbr OmV
Zmhr. gw`m©À`m {Vaß`m nS>Umè`m {H$aUm§Zm noQ>rÀ`m ‘Ü`^mJr nmS>Ê`mgmR>r EH$ Amagm noQ>rÀ`m PmH$UmÀ`m AmVrb ~mOyg
~g{dbobm AgVmo.
gmoba Hw$H$a‘Ü`o AÞnXmW© H$go {eOVmV
gw`m©Mr {H$aUo PmH$UmVyZ AmV OmD$Z nÍ`mÀ`m H$mù`m ^mJmda nS>VmV, H$mù`m a§Jm‘wio gw`© {H$aUm§Mr CîUVm emofyZ
KoVbr OmVo d VoWrb Vmn‘mZ dmT>Vo. A°ë`w{‘{Z`‘À`m nÍ`mImbrb CîUVm amoYH$ bmH$S>r ^wgm d XmoZ H$mMm§‘Yrb hdm
AmVrb ~mOwg Ja‘ Pmboë`m hdobm ~mhoa `oD$ XoV ZmhrV. AemàH$mao noQ>rV R>odbobo AÞnXmW© Ë`m{R>H$mUr Agboë`m Cƒ
Vmn‘mZm‘wio (CîUVo‘wio) {eObo OmVmV.
AÞnXmW© H$go {eOdmdoV ?
S>mi, ^mV, ^mOrnmbm, H$S>YmÝ`o, ~Q>mQ>o BË`mXr AÞnXmW© `m Hw$H$a‘Ü`o {eO{dbo OmVmV. Omo nXmW© {eOdm`Mm Amho
Vmo àW‘ ñdÀN> H$amdm. Z§Va nm{hOo Agob Vmo ‘gmbm Q>mHy$Z nXmW© ^m§S>çmV ^amdm.OmñV C§Mrn`ªV AÞnXmW© ^é Z`oV.
OmñVr C§Mrn`ªV ^aë`mg {eOÊ`mgmR>r OmñV doi bmJVmo. gmoba Hw$H$a‘Ü`o AÞnXmW© {eO{dÊ`mgmR>r A°ë`w{‘{Z`‘Mo é§X
Vm|S>mMo ngaQ> S>~o Cn`wº$ AgVmV. S>ã`m§Mr PmH$Uo KÅ> ~gUmar AgmdrV. Ë`m‘wio S>ã`mVrb dm\$ ~mhoa OmD$ eH$Uma Zmhr.
S>ã`mÀ`m ~mhoarb ~mOyg H$mim a§J Úmdm. Ë`m‘wio A{YH$ CîUVm emofyZ KoVbr OmVo. S>ã`m§‘Ü`o AÞnXmW© R>odë`mZ§Va S>ã~o
noQ>rV R>odmdoV d H$mMoMo PmH$U bmdyZ Úmdo. gmoba Hw$H$a Aem {R>H$mUr R>odm H$s Á`m {R>H$mUr g§nyU© {Xdg^a D$Z amhÿ eHo$b.
Hw$H$a KamÀ`m Jƒrda qH$dm A§JUmV R>odUo
D${Vg§dY©Z ({Q>í`wH$ëMa)
D${Vg§dY©Z V§ÌmMm emo^oMr PmS>o, \$iPmS>o d dZd¥j B. dZñnVr‘Ü`o ‘moR>çm à‘mUmda A{^d¥ÜXr H$aÊ`mgmR>r Cn`moJ
Ho$bm OmV Amho. D${Vg§dY©ZmÛmao V`ma Ho$bobr Ho$irMr gma»`mM d`mMr amono bmdyZ {nH$mMm H$mbmdYr H$‘r H$éZ A{YH$
CËnmXZ KoUo eŠ` hmoVo. Cgm‘Ü`o ‘wb^yV amoJ‘wº$ {~OmoËnmZmXmgmR>r VgoM ZdrZ OmVrMm PnmQ>çmZo àgma H$aÊ`mgmR>r
D${Vg§dY©Z V§Ì ‘hËdmMo R>abo Amho. h[aVJ¥hmV bmJdS>rg `mo½` Oa~oam, Am°{H©$S>g², A°ÝWyar`‘ BË`mXr \w$bPmS>m§À`m dmUm§Mr
A{^d¥ÜXr D${Vg§dY©ZmÛmao gam©g Ho$br OmVo.
Ho$irgmR>r D${Vg§dY©Z
Ho$irMr bmJdS> àm‘w»`mZo H§$X AWdm ‘wZdo bmdyZ Ho$br OmVo. H§$X ñdñV Agë`mZo IM© H$‘r `oVmo. VWm{n `m
bmJdS>rMo H$mhr Xmof AmhoV.
1. ~è`mMXm amoJmZo J«mgbobo H§$X bmdë`mZo {nH$m§‘Ü`o amoJm§Mm àmXw^m©d hmoVmo d CËnmXZ KQ>Vo.
2. H§$X bhmZ ‘moR>o, doJdoJù`m d`m§Mo / Omo‘mMo bmdë`mZo PmS>m§Mr dmT> H$‘r A{YH$ hmoVo d H$mT>Ur 12-13 ‘{hÝ`mnmgyZ
18-19 ‘{hÝ`mn`ªV bm§~Vo d IM© dmT>Vmo. ‘moR>çm PmS>m§À`m dgì`mZo bhmZ PmS>o Omo‘mZo dmT>V ZmhrV d Ë`m‘wio dm§P
PmS>m§Mo à‘mU dmT>Vo. n`m©`mZo CËnmXZ KQ>Vo.
3. df©^a `mo½` OmVrMo ‘wZdo `mo½` doir bmJdS>rg {‘iV ZmhrV.
D${Vg§dY©ZmZo V`ma Ho$bobr gma»`mM d`mMr amoJ‘wº$ amono bmdë`mZo nrH$ {ZamoJr d Omo‘Xma Agob d EH$mM doir
d bdH$a H$mT>Urg Amë`mZo IM© H$‘r hmoB©b. Ho$irMr D${Vg§dY©Zm>Ûmao V`ma Ho$bobr amono bmdÊ`m‘Ü`o ‘hËdmMr AS>MU
åhUOo amonmgm§R>r bmJUmam A{YH$ IM© hmo`. amono ImÌrera ZgVrb d amonm§Mo `mo½` d`, gmaIm Omo‘ Zgob Va \$m`Xm {‘iV
Zmhr. `mgmR>r H$miOr KoUo ‘hËdmMo Amho. Ho$irMo CËnmXZ ho àm‘w»`mZo O‘rZ, nmUr, IVo d ‘emJV `mda Adb§~yZ AgVo.
Ho$irÀ`m D${Vg§dYuV amonm§Mr bmJdS> H$aVmZm nwT>rb Jmoï>tMm {dMma ìhmdm.
1. à`moJemioVrb C{Vg§d{Y©V amono 3 ‘{hZo h[aVJ¥hmV àñWm{nV Ho$bobr AgmdrV. H$‘r d`mMr VgoM A{YH$ d`mMr amono
KoD$ Z`o.
2. amono amoJ‘wº$, gyÌH¥$‘r‘wº$ AmhoV `mMr ImÌr H$éZ ¿`mdrV.
3. amonm§‘Ü`o d¡JwÊ`o ZmhrV d gd© amono gma»`mM Omo‘mMr AmhoV `mMr ImÌr H$éZ ¿`mdr.
4. eŠ`Vmo bmJdS> 1.5 1.5 ‘r. A§Vamda H$mT>boë`m OmoS> AmoirV 0.90 ‘r A§Vamda bmdyZ XmoZ OmoS> Amoir‘Ü`o 2.5
‘r. A§Va R>odyZ H$amdr. amono bmdÊ`mgmR>r 0.30 0.30 0.30 ‘r. IÈ>o H$mTy>Z qH$dm 1 \y$Q> Imob gar H$mTy>Z
Ë`m‘Ü`o eoUIV, ñQ>oam‘rb, qZ~moir n|S> {‘gimdr d Ë`m‘Ü`o amono bmdmdrV.
5. Ho$irÀ`m àË`oH$ PmS>mg 200 J«°‘ ZÌ, 100 J«°‘ ñ\w$aX d 200 J«°‘ nmbme Úmdo. ZÌ gma»`mM hßË`mV 30, 60, 90 d
120 {Xdgm§Zr Úmdo Va gd© ñ\w$aX d nmbme bmJdS>rZ§Va 30 {Xdgm§Zr Úmdo.
6. Ho$irg nmUr {R>~H$ qgMZmÛmao XoUo \$m`ÚmMo Amho.KS>mMo dOZ gamgar 20 {H$bmo Amë`mg d hoŠQ>ar 4000 PmS>m§Zm
\$io {‘imë`mg 80 Q>Z hoŠQ>ar ‘mb {‘iob. KS>mMo dOZ gamgar 25 Vo 30 {H$bmo {‘imë`mg 100 Vo 120 Q>Z /
hoŠQ>a CËnmXZ {‘iob.
à{ejU
[Y§Jar bmJdS>rMo àmË`{jH$mgh à{ejU d ‘mJ©Xe©Z, H¥${f ‘hm{dÚmb`, nwUo `oWo n«Ë`oH$ ‘{hÝ`mÀ`m n{hë`m e{Zdmar
gH$mir 10 Vo gm`§. 5 `m doioV {Xbo OmVo. Ë`mgmR>r à{V ì`{º$g é. 500/- ewëH$ AmH$mabo OmVo.
g§nH© … H$dH$emók, Aqi~r àH$ën,H¥${f ‘hm{dÚmb`, nwUo - 411005, \$moZ Z§. 020-25537033/38, {dñVm[aV
H«$. 220
OZmdamVrb {df~mYm
A.Z§. {df~mYm hmoÊ`mMr H$maUo bjUo à{V~§YH$ Cnm`
1. H$modir ÁdmarMr VmQ>o OZmdamÀ`m YS>mMr _mJMr ~mOy {ZH$m_r hmVo,o OZmda ÁdmarMr H$modir VmQ>o qH$dm
ImÊ`m_wio \$onao `Vo,o ídmgmÀoN>dmgmg Ìmg hmVom,o nmQo> \$wJV,o H$m|~ ImUma ZmhrV `m~Ôb H$miOr
AdñW hmVo,o S>mùo`mVrb ~~wio àgaU nmdVmV. aº$ ¿`mdr.
JX© Vm~§S>o qH$dm bmb^S>H$ {XgV.o
2. {H$Q>H$ZmeH$ \$dmabobr _Ü`dVu _‚mmg§ñWm CÎmoOrV hmoVo, ñZm`§yMm H$sQ>H$ZmeH$ Am¡fYo \$dmaVm§Zm
{nHo$ d {dfmar Am¡fYo WaH$mn hmoVmo, OZmda dmH$Vo, XmV EH$_oH$m§da {deof H$miOr ¿`mdr.
nmoQ>mV Joë`mZo KmgVo, ídmgmoÀN>dmgmg \$ma Ìmg nS>Vmo,
Ag~§Y hmbMmb H$aVo, AS>IiVo, Vmn `oVmo.
3. JmOa JdV ImÊ`mV OZmdamÀ`m AJ§mda JmY§r CR>VmV, H$mVS>r bmb JmOa JdV OZmdam§À`m ImÊ`mV `oUma
Amë`m_wio hmVo,o gOw `Vo,o JmR>r `VomV, AñdñW hmVo,o ImO Zmhr Aer H$miOr ¿`mdr.
`Vo,o XYwmg H$S>dQ> Md d dmg `Vom.o
4. gmn Mmdë`m_wio earamÀ`m ImbÀ`m ^mJmda (S>mHo$o, ZmH$ d JmoR>çmV AS>Ji Zgmdr, ñdÀN>Vm
nm` B.) gmn Mmdë`mMr IUy ~Kmdr. gmn R>odmdr. JmoR>çmÀ`m Odinmg C§XamMr
Mmdë`mÀ`m {R>H$mUr Agø dXoZm hmVomV, gOy {~io ZgmdrV.
`Vo,o H$YrH$Yr aº$ `Vo,o ^mJ bmb hmVom.o OZmda
CÎmOorV hmVo.o bmb JmiV,o ñZm`w VmR> hmVomV,
earamg ~mH$ `Vom,o OZmda EH$m AJ§mda nS>Vo d
njKmV qH$dm AYmJªdm`y hmVomo d ídmgmÀoN>mgmg
\$maM Ìmg Pmë`m_i w o OZmda XJmdV.o
XþYmVrc ^ogi
gÜ`m H¥${Ì‘ XÿY d XþYmVrc ^ogir g§~§YmZo à{gÜXr ‘mÜ`‘o d gd© gm‘mÝ`m§‘Ü`o MMm© gwê$ Amho. ‘mÜ`‘mV Ago hr
à{gÜX Pmco Amho H$s XþYmMo CËnmXZ AMmZH$nUo KQ>co AgyZ ‘mUgo XÿY ImÊ`mg Km~aV AmhoV. `m {ñWVrcm {d{dY KQ>H$
H$maUr^yV R>aVmV.
emór` ^mfoV XÿY åhUOo Jm`, åh¡g, eoir, ‘|T>r AmXr nmird gñVZ àm§Ur, Ë`m§Mm Jm^UH$mi nyU© hmoD$Z
ì`m`ë`mZ§Va 15 {Xdgm§nmgyZ nwT>o d XÿY XoÊ`mMo ~§X hmoÊ`mnydu 10 Vo 15 {Xdg AmYr OZmdamÀ`m H$mgoVyZ {‘iUmam
nm§T>aQ> ómd `mcm XÿY g‘Oco OmVo. `oWo XþYmVrc amgm`{ZH$ KQ>H$ Ë`m-Ë`m àmÊ`mÀ`m pñWVrZwgma doJdoJio AgVmV.
gÜ`mÀ`m ^y{‘Ho$VyZ {dMma H$aVm ‘mUgmbm ImÊ`mgmR>r àm‘w»`mZo Jm` d åherMo XÿY dmnaco OmVo. Ë`m~m~V {dñVmamZo
MMm© hmoUo Amdí`H$ dmQ>Vo. ^maV gaH$maMm AÞ ^ogi à{V~§YH$ A{Y{Z`‘ 1976 Zwgma XþYmgmR>r doJdoJir ‘mUHo$
R>a{dÊ`mV Amcr AgyZ Vr VŠVm 1 ‘Ü`o Z‘yX Ho$cr AmhoV. hr ‘mUHo$ amÁ` d Xþ^Vr OZmdao{Zhm` ~XcV AgVmV. `oWo
\$ŠV ‘hmamï´>mg~§Yr ‘m{hVr {Xcocr Amho.
`oWo Jm` d åherMo XyY Agm Ooìhm C„oI Ho$cm OmVmo Aem doir Ë`m§Mo H$mgoVyZ {‘iUmao XyY Ano{úmV Amho. Ë`mV
H$moUVmhr H¥${Ì‘ ~Xc Zgmdm. nwT>o n«‘m{UV Xy½YOÝ` KQ>H$mnmgyZ ~Zdcoco Q>moÝS> dm S>~c Q>moÝS> XyY åhUOo$$\$º$ Xþ½YOÝ`
KQ>H$ {‘giyZ dm H$mTy>Z V`ma hmoUmao> XyY hmo`. `oWo Xy½YOÝ` KQ>H$m{edm` BVa H$moUVmhr ~mø KQ>H$ {Z{fÜX AgVmo. pñH$‘
{‘ëH$ ~m~V Ë`m Ë`m n«mÊ`mÀ`m XþYmVrc $\°$Q> H$mT>cobo \°$Q>{dahrV XþY Ano{úmV Amho.
AmVm n«‘m{UV Xþ½YOÝ` KQ>H$mnmgyZ Q>moÝS>, S>~c Q>moÝS> XyY åhUOo Zo‘Ho$ H$m` ho nmhþ `m
1. n«‘m{UV XyY : `m àH$maÀ`m XþYmV {Z`‘mà‘mUo Ano{úmV \°$Q> d \°$Q> BVa KZ nXmW© n«‘m{UV Ho$co OmVmV.hoà‘mU
AZwH«$‘o 4.5 d 8.5 Q>¸o$ \°$Q> d \°$Q> BVa KZ nXmW© Agmdo. `m à{H«$`o‘Ü`o$R>adyZ {Xcoë`m ‘mUH$mnoúmm OmñVMo KQ>H$
H$‘r H$aÊ`mMr dm H$‘r nS>Umao KQ>H$ Ë`mV {‘giÊ`mMr gdcV Amho. ‘mÌ Ago H$aV AgVm§Zm \$º$ Xy½YOÝ` KQ>H$M dmnaUo
Amdí`H$ Amho. BVa H$moUVohr amgm`{ZH$ KQ>H$ Zìho.
2. Xþ½YOÝ` KQ>H$mnmgyZ ~Zdcoco XÿY : h`m àH$maMo XyY, XþYmnmgyZ {Z{‘©V Vyn d pñH$‘ {‘ëH$ nmdS>a {nÊ`m`mo½`
nmÊ`mV {‘giyZ V`ma Ho$co OmVo. Ago H$aVm§Zm Ë`mVrc ’°$Q> 3.0 Q>¸o$ d \°$Q> BVa Xþ½YOÝ` nXmW© 8.5 Q>¸o$ hdoV.
3. Q>moÝS> XyY : {Z`‘mZwgma Amdí`H$, 3.0 Q>¸o$ \°$Q> d 8.5 Q>¸o$ \°$Q>{dahrV KZnXmWm©Mo à‘mU amIVmZm åherÀ`m
XyYmV ~mhoê$Z nmUr d pñH$‘ {‘ëH$ nmdS>a {‘giyZ Q>moÝS> XyY V`ma Ho$co OmVo.
4. S>~c Q>moÝS> XyY : `m àH$maMo XyY Q>moÝS> XþY H$aVmZm Or àH«$s`m Ho$cr OmVo Vr VerM dmnaVmV. ‘mÌ S>~c Q>moÊS>
XþYmVrc \°$Q> d BVa KZnXmWm©Mo à‘mU AZwH«$‘o 1.5 Q>¸o$ d 9.0 Q>¸o$ Ano{úmV AgVo.darc gd© XyYmH$arVm XyY àH«$s`m H|$Ðmda
H$am`À`m gd© à{H«$`m åhUOoM hmo‘moOrZm`PoeZ, nmíMarH$aU, {MctJ, n°qH$J, dmhVyH$ AmXr à[H«$`m Zoh‘rà‘mUoM
H$am`À`m AgVmV.$$
eoir
‘hmamï>´>mV 10.7 Xebj eoù`m AmhoV. ^maVm‘Ü`o ‘hmamï>´>mMm eoù`m§À`m g§»`oV nmMdm H«$‘m§H$ bmJVmo d 15 bmI
Hw$Qw§>~o eoirnmbZ H$aVmV. XyY, ‘m§g, bmoH$a, H$mVS>r d IV `m ‘hËdmÀ`m Jmoï>r eoirnmgyZ {‘iVmV. eoir doJdoJù`m
hdm‘mZmV OJy eH$Vo. {VÀ`m ImÚmMm d BVa JaOm§Mm {dMma Ho$ë`mg Vr WmoS>çm IMm©V ^anya CËnmXZ XoD$ eH$Vo.
eoù`m§À`m OmVr
{d{dY a§JmÀ`m d AmH$mamÀ`m eoù`m ‘hmamï>´>mVrb {Za{Zamù`m ^mJmV AmT>iVmV. ‘hmamï>´>mV àm‘w»`mZo Cñ‘mZm~mXr
d g§J‘Zoar `m OmVrÀ`m eoù`m AmhoV. ^maVm‘Ü`o àm‘w»`mZo ~rQ>b, O‘wZmnar, ~ma~oar, H$ÀN>r, gwaVr B. eoù`m XwYmgmR>r
nmië`m OmVmV. `m OmVtnmgyZ àË`oH$ {Xder gamgar EH$ Vo XmoZ {bQ>a XyY {‘iy eH$Vo. W§S> hdm‘mZmV eoù`m§À`m {d{eï>
OmVrnmgyZ npí‘Zm d ‘mohoa ZmdmMr CÎm‘ àH$maMr bmoH$a {‘iy eH$Vo.
Cñ‘mZm~mXr eoir … `m OmVrÀ`m eoù`m Cñ‘mZm~mX, bmVya, ~rS>, na^Ur, gmobmnya, Am¡a§Jm~mX d Ah‘XZJa {OëømV
‘moR>çm à‘mUmV AmT>iVmV. H$moaS>çm hdm‘mZmV Ë`m§Mr Mm§Jbr dmT> hmoV Agë`mZo Adf©UàdU joÌmV Ë`m§Mr OmonmgZm
Mm§Jë`m n«H$mao hmoVo. Cñ‘mZm~mXr OmVrÀ`m eoù`m a§JmZo nyU© H$mù`m AgyZ eoù`m§Zm H$mZmda nm§T>ao {R>nHo$ [H§$dm nmoQ>mÀ`m
Imbrb ^mJmda Vn{H$ar nÅ>m AmT>iVmo. eoù`m§Zm nmR>r‘mJo ~mH$XmanUo diUmar qH$dm BVa AmH$mamVrb qeJo AmT>iVmV
VgoM H$mhr à‘mUmV {~ZqeJmÀ`m eoù`mhr AgVmV. gd©gmYmaU eoù`m§‘Ü`o Owir H$aS>o XoÊ`mMo à‘mU 60 Vo 50 Q>¸o$
AmT>iVo. na§Vw OmñV à‘mUmV Owir H$aS>o {‘iÊ`mgmR>r {ZdS> nÕVrMm Cn`moJ Ho$ë`mg 70 Vo 75 Q>¸o$ eoù`m Owir H$aS>o XoD$
eH$VmV. Xhm Q>¸o$ eoù`m§Zm VrZ H$aS>o Va 1-2 Q>¸o$ eoù`m§Zm VrZ nojm OmñV H$aS>o {‘iVmV. Cñ‘mZm~mXr eoirMm
gd©ojUmÛmao gdmªJrU Aä`mg ‘hmË‘m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>mV nyU© Pmbm Amho. hr OmV ‘Q>UmgmR>r Mm§Jbr Amho.
g§J‘Zoar eoir … `m OmVrÀ`m eoù`m Ah‘XZJa, Zm{eH$ d nwUo `m {OëømV AmT>iVmV. g§J‘Zoar eoù`m a§JmZo
nm§T>è`m AgyZ H$mhr eoù`m nm§T>aQ> Vn{H$ar AmhoV. `m eoù`m§Zm nmR>r‘mJo ~mH$XmanUo diUmar qH$dm BVa AmH$mamVrb qeJo
AmT>iVmV. VgoM H$mhr à‘mUmV {~ZqeJmÀ`m eoù`mhr AgVmV. gd©gmYmaU eoù`m§‘Ü`o Owir H$aS>o XoÊ`mMo à‘mU 30 Vo
40 Q>¸o$ AmT>iVo. Om{Vd§V n¡XmgrMo ~moH$S> dmnaë`mZo Ë`m§À`m dOZ dmT>r‘Ü`o 5 Vo 7 Q>¸o$ gwYmaUm Pmë`mMo AmT>iyZ Ambobo
Amho. g§J‘Zoar eoirgmR>r A{Ib ^maVr` g‘ÝdrV g§J‘Zoar eoir g§emoYZ àH$ën d g§J‘Zoar eoir OVZ àH$ën ‘hmË‘m
\w$bo H¥${f {dÚmnrR>mV H$m`©aV AmhoV. hr OmV XyY d ‘m§g `m Xwhoar CÔoemZo dmnabr OmVo.
ì`dñWmnZ
CgmMo nmMQ> qH$dm JdV dmnê$Z Ho$coco N>ßna, D$Z dmè`mnmgyZ AmS>mogm hmoÊ`mBVnV 4 \w$Q>mMr q^V d Ë`m {R>H$mUr
Mmè`mgmR>r JìhmUr d nmÊ`mMm hm¡X BË`mXr gmo`r Agbobm JmoR>m eoù`m§H$[aVm CÎm‘ hmo`. àË`oH$ eoirMr ~§{XñV OmJm
12-15 Mm¡. \w$Q> d ‘moH$ir OmJm 25 Mm¡. \w$Q> Agmdr. EH$ {bQ>anojm OmXm XyY XoUmè`m eoù`m§Zm à{V{XZr {hadm Mmam 3
Vo 4 {H$bmo, dmibobm Mmam 1 {H$bmo Am{U 100 Vo 200 J«°‘ IwamH$ XoUo Amdí`H$ Amho. eodar, A§OZ, hmXJm, ~m^yi,
gw~m^yi, ~moa, dS>, qnni BË`mXr PmS>m§Mm nmbm d e|Jm eoirbm AmdS>VmV. eoirg Xa {Xder AnojrV 3 Vo 4 {bQ>a nmUr
{nÊ`mg bmJVo. `mo½` Amhma, nmbZ nÕVr d n¡Xmg emór`Ñï>çm H$aUo ‘hÎdmMo Amho. eoù`m§Zm JwQ>JwQ>rV d dOZXma H$aS>o
{‘iÊ`mgmR>r Jm^U H$mimVrb eodQ>Mo 6-8 AmR>dS>o OmXm IwamH$ d gH$g Mmam Úmdm.
\$è`m, bmi-IwaHw$V, nrnrAma `m amoJm§Mm àmXw^m©d Q>miÊ`mgmR>r `m amoJm§Mr bg Q>moMyZ KoUo Amdí`H$ Amho. eoù`m§À`m
‘moR>çm H$inm§gmR>r Xadfu j`, OmoÝg B. amoJm§Mo d J^©nmVmMo narjU H$aUo Amdí`H$ AgVo Am{U Á`m eoù`m g§gJ©OÝ`
AgVrb Ë`m§Zm H$inmVyZ H$mTy>Z Q>mH$mdo.
O§VZmeH$ dm{f©H$ H$m`©H«$‘
O§VmMm àH$ma O§VZmeH mMo Zmd$ ‘{hZm
Q>ond‘© ({’$VrgmaIo) Am°pŠgŠbmoPmZmB©Q> d pëdhm{‘gm°b OmZodmar d OyZ
ñQ´>±JmB©b (JmobH¥$‘r) ’o$Z~oÝS>mPmob ‘mM© d Owb¡
{bìha âë`yH$ (MnQ>o H¥$‘r) ’o$Z~oÝS>mPmob ‘o d Am°ŠQ>mo~a
gd©gmYmaUnUo F$Vw ~XbVmZm O§V {Z_w©bZ H$amdo. dfm©VwZ {H$_mZ VrZ doim O§V {Z_w©bZ H$aUo JaOoMo Amho.
Hw$¸w$Q>nmbZ
Hw$¸w$Q>nmbZ \$m`Xoera hmoÊ`mgmR>r Imbrb Jmoï>tMr ‘m{hVr H$ê$Z KoUo AË`§V Amdí`H$ Amho.
àH$ma dm{f©H$ gamgar A§S>r CËnmXZ
JmdR>r H$m|~S>çm 60 Vo 80
ìhmBQ> boJhm°Z© H$m|~S>çm 240 Vo 260
èhmoS> Am`b±S> aoS> 240 Vo 260
d`moJQmZwgma Hw$¸w$Q>nmbZ VrZ n«H$maMo ì`dñWmnZ Amdí`H$ Amho.
1) bhmZ {nbm§Mr {ZJm amIUo (~«wS>tJ) - EH$ {XdgmnmgyZ 6 AmR>dS>çm§n`ªV
2) eara dmT>rgmR>r ghm AmR>dS>çm§nmgyZ 20 AmR>dS>çmn`ªV
3) A§S>çmdarb H$m|~S>çm§Mo ì`dñWmnZ 21 AmR>dS>çm§À`m nwT>o
H$mo~§S>çm A§S>çmda `oB©n`ªV dmT>{dUo d VoWyZ EH$ df© A§S>çmÀ`m CËnÞmMm H$mi Aem nÕVrZo H$m|~S>çm§Mo ì`dñWmnZ
H$amdo. ì`dñWmnZmÀ`m nÜXVr~amo~a H$m|~S>çm§Zm `mo½` Vo g§Vw{cV ImÚ XoUo Amdí`H$ Amho. g§Vw{bV
ImÚ, amoJà{V~§YH$ Cnm` d emómoº$ nÕVrZo ì`dñWmnZ `m VrZ gyÌm§‘wio Hw$¸w$Q>nmcZ ì`dgm`mMr dmT> Pmbobr Amho.
d`moJQ>mZwgma H$m|~S>çm§Zm Úmd`mMo ImÚ
ImÚmMm d` à{WZo pñZ½Y V§Vw‘` H°$pëe`‘ \$m°ñ\$ag
àH$ma AmR>dS>o (%) (%) (%) (%) (%)
MrH$‘°e 1 Vo 8 {Xdg 22 3.4 3.3 1.2 0.6 Vo 0.7
OZg§nH©$ H$m`m©b`
H$¥{f {dÚmnrR>mg ^Qo> XUomè`m AVr ‘hËdmMo ì`º$s / A{YH$mar / eVoH$ar/ {dÚmWu `mÀ§`m ^Qo>rMo {Z`mOoZ
d ì`dñWm H$obr OmV.o {dÚmnrR>mVrb {d{dY àH$ënm~§m~V _m{hVr XDo$Z ^Qo>r~m~V g_Ýd` H$obm OmVm.o {dÚmnrR>mÀ`m H$¥{fXeZ©r
d lrgJwrMr {dH$«s OZgn§H$© A{YH$mar H$m`mb © `mVZy H$obr OmV.o
àH$meZo {dH$«s …- H$¥{f XeZ©r, lrgJwr, ‘m{hVr npwñVH$m d BVa àH$meZo
gn§H$© … H$¥{fXeZ©r, lrgJwr d BVa H$¥{f {df`H$ àH$meZmg§mR>r OZgn§H$© A{YH$mar, ‘.\$$w.H$¥.{d.amhaþr, {O.Ah‘XZJa `mM§eor
gn§H$© H$amdm. (02426) 243373.
Cnamo³V AdOmam§À¶m A{YH$ ‘m{hVrgmR>r eoVH$ar ~m§Ydm§Zr Imbrb n˶mda g§nH©$ gmYmdm
à‘wI g§emoYH$,
A{Ib ^maVr¶ g‘ÝdrV H¥${f AdOmao d ¶§Ìo g§emoYZ àH$ën,
S>m°. AÊUmgmho~ qeXo H¥${f A{^`m§{ÌH$s ‘hm{dÚmb`,
‘hmË‘m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>, amhþar {nZ - 413722,
{Oëhm - Ah‘XZJa. \$moZ : 02426-243219
A{Ygy{MV joÌmVrb A{Ygw{MV {nH$mgmR>r {d{dY hdm_mZ KQ>H$mnmgyZ XoÊ`mV `oUmao {d_m g§ajUmMr ~m~{Zhm` à_mUHo$
d {d_m g§ajU H$mbmdYr gmo~V ghn{ÌV Ho$bm Amho.
{d_m hám Xa d {d_m hám AZwXmZ
H|$Ð emgZmÀ`m _mJ©Xe©H$ gwMZoZwgma {d_m hám XamMr aã~r h§Jm_mgmR>r H$_mb _`m©Xm 8 Q>¸o$ Amho. ^maVr` H¥${f {d_m
H§$nZrZo Jhÿ {nH$mgmR>r é. 20000/-{d_m g§a{jV aH$_ogmR>r {d_m hám Xa 7.00 Q>¸o$, Ádmar {nH$mgmR>r é. 18000/- {d_m
g§a{jV aH$_ogmR>r {d_m hám Xa 8.00 Q>¸o$ d ha^am {nH$mgmR>r én`o 20000/- {d_m g§a{jV aH$_ogmR>r {d_m hßVm Xa
7.50Q>¸o$ {Xbobm Amho.
`m `moOZoV gh^mJr hmoUmè`m gd© eoVH$è`m§Zm Ë`m§Zr YmaU Ho$bobo joÌ {dMmamV Z KoVm Imbrb Vnerbmà_mUo H|$Ð d
amÁ`memgZmZo {d_m hám AZwXmZ g_à_mUmV Xo` am{hb.
A.H«$. {d_m hám Xa {d_m hám AZwXmZ (H|$Ð d amÁ` emgZ 50…50 AZwXmZ)
1. 2 Q>¸o$n`ªV Zmhr
AWg
© H§$ën 2015-16
{XZmH§$ 28 \$o~d«wmar 2015 amO
o r Xe
o mMo _m. AW_©Ì§r AéU OQo>br `mZ§r 63 dm AV© gH§$ën (2015-16) gg§XVo gmXa
H$obm. EH$yU 17 bmI 77 H$mQo>r én`mÀ§`m `m AWg©H§$ënmV eVor d ghH$mamH$[aVm 1 bmI H$mQo>r én`o åhUOM o EH$yU
AWg©H§$ënmÀ`m 5.62% {ZYr CnbãY H$aÊ`mV Ambm.
H$|Ðr` AW© gH§$ënmMr R>iH$ d{¡eï>`o
1. H$¥{f CËnmXZ dmT>{dÊ`mgmR>r O_rZ d nmUr ho XmZo KQ>H$ _hËdmMo R>adZy Ë`mÀ§`m ~iH$Q>rH$aUmgmR>r à`ËZ.
2. nan§amJV H$¥{f {dH$mg `mO o Zgo gn§Uy© ghmæ`
3. àË`Ho$ W~|mnmgZy OmñV CËnmXZ {_i{dÊ`mgmR>r àYmZ_̧r Jm«_ qgMZ `mO o Zm
4. bKqwgMZ, nmUbmQo> {dH$mg jÌo Am{U àYmZ_̧r H$¥{f qgMZ `mO o ZgomR>r é. 5,300 H$mQo>tMr _XV
5. H$On©awdR>m C{Ôð> 8.5 bmI H$mQo>r én`o
6. _ZaJom AV§JV© CnH$«_mM § r JUwdÎmm d H$m`j© _Vm dmT>{dÊ`mda ^a
7. eVoH$è`mÀ§`m \$m`ÚmgmR>r amï>´r` H$¥{f ~mOmamMr Amdí`H$Vm Amho Á`mV ^md dmT>rMm VËH$mbrZ \$m`Xm eVoH$è`mZ§m ìhmdm.
EH${ÌV amï>´r` H$¥{f ~mOma ñWmnZgomR>r H$|Ð emgZ, amÁ` emgZmgm~oV H$m_ H$ab o .
Ë`mMà_mUo _hmamï>´mMo AW_©Ì§r _m. lr. gYwra _ZwJQ§>rdma `mZ§r {X. 18 _mM© 2015 amO o r _hmamï>´ amÁ`mMm AWg©H§$ën
{dYmZg^Vo gmXa H$obm H$maoS>dmhÿ eVorg ñW`¡© XUo,o nm`m^Vy g{wdYmM § m dJomZo {dH$mg H$aU,o {df_Vm Xaþ H$aU,o dmT>Ë`m
eharH$aUmÀ`m AmìhmZmg g_Wn©Uo gm_maoo OmUo d VéUmg§mR>r amO o JmamM§ r gY§r {Z_mU© H$aUo `m Jmïo>tda ^a.
eVorgmR>r àñVm{dV H$obëo`m {d{dY `mO o Zm, CÚmJo d ì`mnmamgmR>r nmfoH$ dmVmdaU, CÎm_ nm`m^Vy g{wdYm. emg{H$` {ZYrMm
n[aUmH$maH$ {dZr`mJo Am{U EH$§XarV MmI o Am{WH©$ ì`dñWmnZ `m_i w o XmZo AH§$s {dH$mg Xa JmR>Ê`mMm emgZmbm {dídmg Amh.o
amÁ` AW© gH§$ënmVrb R>iH$ d{¡eîQ>ço
1. eVor {dH$mgmMm Xa 6% À`m da ZUo.o
2. _amR>dmS>m d {dX^mV©rb eVoH$è`mZ§m H$O_©ºw$sgmR>r é. 171 H$mQo>tMr VaVXy 2 bmI eV§H$è`mZ§m `mO o ZmMm \$m`Xm
3. Ob`ºw$ {edma A{^`mZmgmR>r ê$n`o 1000 H$mQo>r, {g_Q|> Zmbm ~mY§ H$m`H©$«_mgmR>r é. 500 H$m{oQ>, {dX^mV©rb
_mbJO w margmR>r, VbmdmÀ§`m XéþñVrgmR>r é. 100 H$mQo>r
4. gúw_ qgMZmÀ`m _hËdH$mj § r H$m`H©$«_mgmR>r é. 330 H$mQo>r
5. eVoH$è`mÀ§`m AmË_hË`mJñ«V `dV_mi {OëømgmR>r _mVoram_ bhmUo H$¥{f g_Ü¥Xr `mO o Zm hr ZdrZ `mOo Zm d H$¥{f `m{§ÌH$sH$aU
d H$¥{f jÌorVrb AÝ` `mO o ZmM § o EH${ÌH$aU `mÛmao eVorMr CËnmXH$Vm dmT>{dÊ`mda ^a.
6. amÁ` amO o Jma h_r `mOo ZgomR>r én`o 700 H$mQo>r.
7. _hmË_m JmY§r amO o Jma h_r `mO o ZgomR>m én`o 1948.80 H$mQo>r
8. amï>´r` H$¥{f `mO
o ZgomR>r én`o 336 H$mQo>r d amï>´r` AÞ gawjm A{^`mZ, H$¥{f {dñVma d V̧kmZ A{^`mZ d \$bmËonmXZ
A{^`mZmgmR>r én`o 257 H$mQo>r.
9. qgMZ àH$ënmMo AMHw$ Vm{§ÌH$ d {dÎmr` {Z`mO o ZmgmR>r én`o 7272 H$mQo>r.
19. aoer‘ eoVr CÚoJ `moOZm g§MmcH$, aoer‘ g§MZmc`, C§~aoS> amS>,
ZmJnya,
20. ^wOc gd}jU {dH$mg `§ÌUm g§McZmc`, ^wOc gd}jU Am{U {dH$mg
1 Aneñdr qgMZ {dhra `moOZm `§ÌUm ^wOc ^dZ, {edmOrZJa, nwUo-5
2 qgMZ {dhrargmR>r OmJoMr {ZpíMVr d ‘mJ©Xe©Z
{df`H `moOZm
21. H¥${f joÌmcm MmcZm XoÊ`mH$[aVm àmoËgmhZna ñnYm©Ë‘H$ nwañH$ma H¥${f {d^mJ, ‘hmamï´> emgZ, VmcwH$m H¥${f
1 dg§Vamd ZmB©H$ H¥${f^wfU nwañH$ma A{YH$mar, n§Mm`V g{‘Vr
2 {OOm‘mVm H¥${f^wfU nwañH$ma 3 eoVr{Zð> eoVH$ar nwañH$ma
4 eoVH$ar nwañH$ma
5 S>m°. n§Om~amd Xoe‘wI H¥${faËZ nwañH$ma
6 {d{dY {nH$m§gmR>r ñnYm©
~ J«m‘rU {dH$mgmÀ`m `moOZm
1 {deof KQ>H$ `moOZm n§Mm`V g{‘Vr
2 Am{Xdmgr Cn`moOZm H¥${f d ‘hgwc {d^mJ
3 ‘hmamï´> amÁ` ImXr d J«m‘moÚmoJ ‘§S>i Zm{eH$ - 0253 - 2352737
nwUo -020 - 25811889
353
354
_hmamï´>mMo _§{Ì_§S>i
H°${~ZoQ >_§Ìr
Zm§d nX d ImVo XwaÜdZr H«$_m§H$ (022)
H$m`m©c` {Zdmg
_m.lr. Xod|Ð ’$S>Udrg gm‘mݶ àemgZ, ZJa {dH$mg, J¥ h 22025222 23634950,
(‘w»¶‘§Ìr) {dYr d ݶm¶, ~§Xao, n¶©Q>Z, ‘m{hVr d 22025151 23630408,
cm@maharashtra.gov.in
OZg§ n H© $ , ‘mOr g¡ { ZH$m§ M o H$ë¶mU,
amO{eï>mMma, H$m¡eë` {dH$mg Am{U CÚmoOH$Vm 23621313,
Am{U BVa H$moU˶mhr ‘§Í¶m§Zm {dd{jVnUo Zo‘yZ
Z {Xbobo {d^mJ qH$dm {df¶ 23634131
_m.lr. EH$ZmW JUnVamd IS>go ‘hgyb, nwZd©gZ d ‘XV H$m¶©, ^yH§$n nwZd©gZ, 22025014 23679545
min.revenue@maharashtra.gov.in Aëng§»¶m§H$ {dH$mg Am{U Am¡H$m’$, H¥$fr Am{U
22022401 23687875
’$bmoËnmXZ, newg§dY©Z, Xþ½Y{dH$mg d
‘Ëgì¶dgm¶, amÁ¶ CËnmXZ ewëH$
_m.lr. gwYra g{ƒXmZ§X ‘wZJ§Q>rdma {dÎm Am{U {Z¶moOZ, dZo 22843657 -
min.finance@maharashtra.gov.in 22843647
‘m.lr. {dZmoX lrYa VmdS>o embo¶ {ejU, {H«$S>m Am{U ¶wdH$ H$ë¶mU, 22029742, 22871970
min.schedu@maharashtra.gov.in Cƒ d V§Ì {ejU, d¡X¶H$s¶ {ejU, ‘amR>r 22027174, 22873572
^mfm, gm§ñH¥$VrH$ H$m¶© 22834926,
22834935
‘m.lr. àH$me ‘§Ny>^mB© ‘ohVm J¥h{Z‘m©U, I{ZOH$‘©, H$m‘Jma 22024832, 23618686
min.housing@maharashtra.gov.in 22026658 23618585
‘m.lr. M§ÐH$m§V (XmXm) ~ƒy nmQ>rb ghH$ma, nUZ Am{U dñÌmoÚmoJ, gmd©O{ZH$ 22871440, 22046632,
min.coop@maharashtra.gov.in ~m§YH$m‘ (gmd©O{ZH$ CnH«$‘ dJiyZ) 22875441 22047312
‘m.lr‘Vr n§H$Om JmonrZmW ‘w§S>o J«m‘{dH$mg Am{U Ob g§YmaU, amoOJma h‘r 22025051, 23515889,
min.rdd@maharashtra.gov.in ¶moOZm, ‘{hbm d ~mb {dH$mg 22023858, 23524664
22833133
‘m.lr. {dîUw am‘m gmdam Am{Xdmgr {dH$mg 22024950, 23633190,
min.tribal@maharashtra.gov.in 22025360 23630344
‘m.lr. {Jarf ^mbM§Ð ~mnQ> AÞ d ZmJar nwadR>m Am{U J«mhH$ g§ajU, 22025300, 23697278
min.fcs@maharashtra.gov.in AÞ Am{U Am¡fY àemgZ, g§gXr¶ H$m¶© 22024688 23633659
‘m.lr. {Jarf XÎmm̶ ‘hmOZ Obg§nXm, Ima O_rZ 22842720, 22817173
min.wrd@maharashtra.gov.in 22842791 22817175
_m.lr. {XdmH$a Zmam¶U amdVo n[adhZ 22024700 23616699
min.transport@maharashtra.gov.in 22025736 23626699
_m.lr. gw^mf amOmam‘ XogmB© CÚmoJ 22025250, 23637491,
min.industry@maharashtra.gov.in 22025362 23631505
_m.lr. am‘Xmg J§Jmam‘ H$X‘ n¶m©daU 22885104, 23610925,
min.env@maharashtra.gov.in 22042810 23610976
_m.lr. EH$ZmW g§^mOr qeXo gmd©O{ZH$ ~m§YH$m‘ (gmd©O{ZH$ CnH«$‘mgh) 22886188, 23630609,
min.pwd@maharashtra.gov.in 22886093 23630286
_m. àm. M§ÐeoIa H¥$îUamd ~mdZHw$io COm©, ZdrZ d ZdrH$aUr¶ D$Om© 22024592, 23634669
min.energy@maharashtra.gov.in 22025308 23630096
amÁ`_§Ìr
Zm§d ImVo XwaÜdZr H«$_m§H$ (022)
H$m`m©c` {Zdmg
‘m.lr. {Xbrn kmZXod H$m§~io gm‘m{OH$ ݶm¶ Am{U {deof ghmæ¶ _XV 22843665, 2023478,
stmin.socjustice@maharashtra.gov.in d nwZ©dgZ, ^wH§$n nyZ©dgZ, Aën g§»`m§H$ 22023165 22023479
{dH$mg d Am¡H$m\$ Am{U amÁ` CËnmXZ ewëH$
‘m.lr‘Vr {dÚm O¶àH$me R>mHw$a ‘{hbm d ~mb {dH$mg, AÞ d ZmJar nwadR>m 22843718 22020092
stmin.rdd@maharashtra.gov.in
Am{U J«mhH$ g§ajU, AÞ Am{U Am¡fY 22843623 22020615
àemgZ
‘m.àm.lr. am‘ e§H$a qeXo J¥h (J«m‘rU), nUZ, gmd©O{ZH$ Amamo½¶, 22886025, 22820644
stmin.homerural@maharashtra.gov.in
n¶©Q>Z, H¥${f Am{U \$bmoËnmXZ 22886293 22820655
‘m.lr. {dO¶ {gÐm‘ßnm Xoe‘wI gmd©O{ZH$ ~m§YH$m‘ (gmd©O{ZH$ CnH«$‘mgh), 22025270, 22022540
stmin.pwd@maharashtra.gov.in
n[adhZ, H$m‘Jma, dómoÚmoJ, newg§dY©Z Xþ½Y 22026582 22046114
ì`dgm` {dH$mg Am{U _Ëñ` ì`dgm`
‘m.lr. g§O¶ XþbrM§X amR>moS> ‘hgwb 22876069, 22817064,
stmin.revenue@maharashtra.gov.in
22876463 22817078
‘m.lr. XmXmOr XJSy> ^wgo ghH$ma 22843246 22046629,
stmin.coop@maharashtra.gov.in 22843264 22023294
‘m.lr. {dO¶ gmonmZamd {edVmao Obg§nXm, Obg§YmaU, g§gXr` H$m`© 22842559 22023475,
stmin.wrd@maharashtra.gov.in
22842440 22023476
‘m.lr. {XnH$ dg§V ‹Ho$gaH$a {dÎm, J«m‘ {dH$mg, {Z`moOZ 22024850, 22829535,
stmin.finance@maharashtra.gov.in
22025247 22022219
‘m.lr. amOo Aå~«reamd amOo Am{Xdmgr {dH$mg 22886090 22020097,
g˶dmZamd AÌm‘ 22843741 22880083
stmin.tribal@maharashtra.gov.in
‘m.lr. aqdÐ XÎmmam‘ dm¶H$a J¥h{Z‘m©U, Cƒ Am{U V§Ì{ejU 22871705, 22854647,
stmin.housing@maharashtra.gov.in
22025001 22026424
‘m.lr. S>m°. aU{OV {dÇ>bamd nmQ>rb J¥h (ehao), ZJa{dH$mg, gm‘mݶ àemgZ, 22875930, 22027162,
stmin.homeurban@maharashtra.gov.in
{dYr Am{U ݶm¶ {d^mJ, g§gXr¶ H$m¶© B. 22876342 22020540
‘m.lr. à{dU am‘M§Ð nmoQ>o-nmQ>rb CÚmoJ Am{U I{ZH$‘©, n¶m©daU, gmd©O{ZH 22023059 22886294$
stmin.indenv@maharashtra.gov.in ~m§YH$m‘ (gmd©O{ZH$ CnH«$‘ dJiyZ) 22022924 22886096
H$m`©H$mar A{YH$mar
Zm§d nX XyaÜdZr H«$_m§H$
H$m`m©b` {Zdmg/^«_UÜdZr
_m. lr. gr. {dÚmgmJa amd Hw$bnVr, _hm_{h_ amÁ`nmc, 022-23630635 -
_hmamï>´ amÁ`
_m. Zm. lr. EH$ZmWamd IS>go à{VHw$bnVr, _§Ìr, H¥${f \$bmoËnmXZ, 022-22025014 022-23679545
newg§dY©Z, Xþ½Y{dH$mg d _Ëñ`ì`dgm`
S>m°. Ho$.nr.{dídZmWm Hw$bJwê$ 243208 -
S>m°. {H$aU H$moH$mQ>o g§MmcH$, {dñVma {eúmU 243230 9420616721
S>m°. ^r_amd Cë‘oH$ A{Yð>mVm (H¥${f) d {eúmU g§MmcH$ 243206 9860247262
S>m°. amO|Ð nmQ>rb g§MmcH$, g§emoYZ 243261 9423164967
lr. gmonmZ H$mgma Hw$bg{Md 243216 9423785037
lr. ~m~wamd {Z_©i {Z`§ÌH$ 243226 9822972102
S>m°. àH$me Vwa~V_R> A{Yð>mVm d gh`moJr A{Yð>mVm, 243232 9850745449
S>m°. Am. qeXo H¥${f A{^`m§{ÌH$s
_hm{dÚmb`, amhþar
S>m°. ^r_amd Cë_oH$ gh`moJr A{Yð>mVm, 243207 9860247262
nXì`wÎma _hm{dÚmb`, amhþar
S>m°. OJÞmW nmQ>rb gh`moJr A{Yð>mVm, 020-25537033 9848378035
H¥${f _hm{dÚmb`, nwUo 25538489
S>m°. à_moX agmi gh`moJr A{Yð>mVm, 02562-230368 7588036388
H¥${f _hm{dÚmb`, Ywio 230127
S>m°. JOmZZ ImoV gh`moJr A{Yð>mVm, 0231-2607590 9881463686
H¥${f _hm{dÚmb`, H$moëhmnya 2606256
S>m°. à_moX agmi ZmoS>c A{YH$mar, 02564-202281 7588036388
H¥${f _hm{dÚmb`, Z§Xþa~ma
ZmoS>c A{YH$mar,
S>m°. AemoH$ {ngmi H¥${f _hm{dÚmb`, H$amS> 02164-255541 9921228007
S>m°. gwXm_ nmQ>rb ZmoS>c A{YH$mar, 02583-234220 7588193944
H¥${f _hm{dÚmb`, _wº$mB©ZJa
S>m°. amO|Ð nmQ>rc gh`moJr A{Yð>mVm, 243263 9423164967
{ZåZñVa H¥${f {ejU, amhþar
S>m°. _YwH$a Ym|S>o à^mar A{YH$mar, àjoÌ 243217 9422224534
S>m°. Jmoaj ggmUo à^mar A{YH$mar, àgmaU H|$Ð 243251 9423523246
àm. eaX nmQ>rb {dÚmWu H$ë`mU A{YH$mar 243250 9822359668
S>m°. àH$me Vwa~V_R> {Z`moOZ A{YH$mar 243240 9850745449
lr. {_qbX TmoHo {dÚmnrR> A{^`§Vm 243235 9922450151
{d^mJ à_wI
lr_Vr. _mYdr nmQ>rb ghmæ`H$ Hw$bg{Md, H¥${f _hm{dÚmb`, H$amS> 02164-255541 9822545600
A{YXmZ d boIm / {Z`§ÌH$ H$m`m©b`o
lr. a‘oe Om|Yio A{YXmZ d boIm A{YH$mar, _\w$H¥${d, 243361 9922927831
rameshjondhale1974@gmail.com amhþar
lr. Am|H$ma ndma ghmæ`H$ qZ`ÌH$ (1) d A{V. A{YXmZ d 243225 9860368285
okpawar6677@gmail.com boIm A{YH$mar, _\w$H¥${d, amhþar
lr. {dídmg OmYd ghmæ`H$ {Z`§ÌH$ (2) A§XmO, _\w$H¥${d, 243374 9763263015
vbj19@rediffmail.com amhþar
lr. amO|Ð qeXo ghmæ`H$ {Z`§ÌH$ (3), coImnarjU, 243204 7588736720
rkshinde.iaf.gmail.com _\w$H¥${d, amhþar
lr. àem§V ZmJo ghmæ`H$ {Z`§ÌH$ (4), ^.{Z.{ZYr, 243374 8275589564
npjanardan@rediffmail.com _\w$H¥${d, amhþar
lr. AÊUmgmho~ amgH$a ghmæ`H$ {Z`§ÌH$, H¥${f _hm{dÚmb`, nwUo 020-20355691 9881131345
25537188
lr. A{dZme ^mogco ghmæ`H$ {Z`§ÌH$, H¥${f _hm{dÚmb`, 0231-2605851 9421124245
H$moëhmnya 2606256
lr. {dO` nmQ>rc ghmæ`H$ {Z`§ÌH$, H¥${f _hm{dÚmb`, Ywio 02562-230274 9822543994
lr_Vr. _mYdr nmQ>rb ghmæ`H$ {Z`§ÌH$, H¥${f _hm{dÚmb`, H$amS> 02164-255541 9822545600
lr. JmoaúmZmW eoQ>o ghmæ`H$ gwajm A{YH$mar, _\w$H¥${d, amhþar 243271 7588541322
grshete70@gmail.com
H¥${f {dñVma
{d^mJr` {dñVma H|$Ðo Am[U {Oëhm {dñVma H|$Ðo
Zm§d d B©-_oc nX XyaÜdZr H«$_m§H$
H$m`m©b` {Zdmg/^_«UÜdZr
S>m°. AmZ§X gmoi§Ho$ ì`dñWmnH$ VWm {dñVma H¥${f {dÚmdoÎmm, 02426-243861 9422921816
aticmpkv@rediffmail.com H¥${f V§ÌkmZ _m{hVr H|$Ð, _\w$H¥${d, amhþar
S>m°. _wacrYa _hmOZ {dñVma H¥${f {dÚmdoÎmm, {d^mJr` {dñVma 02562-230050, 9922208265
dr_drmsm@yahoo.com H|$Ð, H¥${f _hm{dÚmb`, Ywio 230362
S>m°. AemoH$ {ngmi {dñVma H¥${f {dÚmdoÎmm, {d^mJr` {dñVma 0231-2605851 9921228007
reckolhapur@gmail.com H|$Ð, H¥${f _hm{dÚmb`, H$moëhmnya
S>m°.hZw_§V KmS>Jo {dñVma H¥${f {dÚmdoÎmm, {d^mJr` {dñVma - 9850522821
earecpune@yahoo.co.in H|$Ð, g§MoVr hm°pñnQ>b g_moa, nwUo
àm. e’©$amO nR>mU à^mar A{YH$mar, {Oëhm {dñVma H|$Ð, 0217-2373047 8149835970
shashithorve@gmail.com {d^mJr` H¥${f g§emoYZ H|$Ð, 97,a{ddma
noR>, X`mZ§X H$m°boOOdi, gmobmnya
S>m°. aËZHw$‘ma {XjrV à^mar A{YH$mar, {Oëhm {dñVma H|$Ð, H$g~o 0233-2437274 9423884904
jhkadammpkv@gmail.com {S>J«O, {O. gm§Jbr
S>m°. Y‘|ÐHw$‘ma ’$miHo$ à^mar A{YH$mar, {Oëhm {dñVma H|$Ð, 02169-265333 9420486650
csrspadegaon@rediffmail.com nmS>oJmd, {O. gmVmam
S>m°. ~mimgmho~ _w{iH$ à^mar A{YH$mar, {Oëhm {dñVma H|$Ð, 0257-2250888 9421185583
oilseeds_jal@rediffmail.com OiJmd
S>m°. H$ë`mU XodimUH$a à^mar A{YH$mar, {Oëhm {dñVma H|$Ð, 02550-241023 7588036532
arsniphad@yahoo.co.in [Z\$mS, {O. Zm[eH
5. gh`moJr A{Yð>mVm, H¥${f ~r.Eñgr. (H¥${f) S>m°. à_moX agmi 230368 dhulead
_hm{dÚmb`, Ywio (02562) @gmail.com
E_.Eñgr. (H¥${f)
6. àmÜ`mnH$ Am{U à^mar àmMm`©, ~r.Eñgr.(CÚmZ{dÚm) S>m°. gw{Zb ‘mgmiH$a 25537646 adcoh
CÚmZ{dÚm _hm{dÚmb`, nwUo (020) @gmail.com
14. ¸ÉÒ. UôjÉ{ÉiÉÒ Ê¶É´ÉÉVÉÒ Ê¶ÉIÉhÉ ºÉƺlÉÉ, {ÉÉ®úxÉä®ú, ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ (0241) 2675254
iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, ´ÉɳÖÆýVÉ, iÉÉ. ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú chatrapa ded@gmail.com
15. ¸ÉÒ.nùkÉEÞò{{ÉÉ ¶ÉèIÉÊhÉEò ´É EÞò¹ÉÒ OÉɨÉÊ´ÉEòÉºÉ |ÉÊiɹ`öÉxÉ ºÉÆSÉʱÉiÉ
EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, PÉÉ®úMÉÉÆ´É, iÉÉ. ¸ÉÒMÉÉÆänùÉ, ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú
16. ¸ÉÒºÉÆiÉ MÉVÉÉxÉxÉ OÉɨÉÒhÉ Ê´ÉEòÉºÉ |ÉÊiɹ`öÉxÉ, ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ (02489) 263253
ÊxÉEäòiÉxÉ, ʨɮúVÉMÉÉÆ´É, iÉÉ. EòVÉÇiÉ, ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú apsmirajgoon@gmail.com
17. Eò±{Éiɯû OÉɨÉÒhÉ Ê´ÉEòÉºÉ ºÉƺlÉÉ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ,
nÚù®úMÉÉÆ´É, iÉÉ. EòVÉÇiÉ, ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú
18. ¸ÉÒ. nùkÉEÞò{ÉÉ ¶ÉèIÉÊhÉEò ´É EÞò¹ÉÒ OÉɨÉÊ´ÉEòÉºÉ |ÉÊiɹ`öõÉxÉ,
PÉÉ®úMÉÉÆ´É ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, ʺÉvnù]äõEò ¤Éä®úÉb÷Ò,
iÉÉ. EòVÉÇiÉ, ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú
19. ¸ÉÒ. ¤ÉɳýÉ·É®ú ¶ÉèIÉÊhÉEò ´É EÞò¹ÉÒ Ê´ÉEòÉºÉ ¡òÉ>ðbä÷¶ÉxÉ ºÉÆSÉʱÉiÉ 7588094672
EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, b÷Éä³ýɺÉhÉä, iÉÉ. ºÉÆMɨÉxÉä®ú, ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú drsmpokharkar@gmail.com
20. ºÉÆ{ÉnùÉ |ÉÊiɹ`öÉxÉ +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, (02488) 282799
]õÉEò³ýÒ føÉEäò·É®ú iÉÉ. ¯ÖÖ®úxÉä®ú ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú
21. ¨Éʽþ±ÉÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ,±ÉÉähÉÒ, iÉÉ.®úɽþÉiÉÉ, ÊVÉ. +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú (02422) 273684
iads@rediffmail.com
ÊVɱ½þÉ- {ÉÖhÉä
22. OÉɨÉÉäzÉiÉÒ ¨ÉÆb÷³ý ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, xÉÉ®úɪÉhÉMÉÉÆ´É, (02132) 242697, 244697
iÉÉ. VÉÖzÉ®ú, ÊVÉ. {ÉÖhÉä maliprakshikshan@rediffmail.com
23. ¨½þºÉÉä¤ÉÉ Ê¶ÉIÉhÉ |ɺÉÉ®úEò ¨ÉÆb÷³ý ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ,
ÊxɨÉMÉÉÆ´É ¨½þɳÖÆýMÉÒ, iÉÉ. ʶɯû®ú, ÊVÉ. {ÉÖhÉä
24. EÞò¹ÉÒ Ê´ÉEòÉºÉ |ÉÊiɹ`öÉxÉ ºÉÆSÉÊiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, ¶ÉÉ®únùÉxÉMÉ®ú (02112) 255518
¨ÉɳäýMÉÉÆ´É EòÉì±ÉxÉÒ, iÉÉ. ¤ÉÉ®úɨÉiÉÒ, ÊVÉ. {ÉÖhÉä agripolybarama @rediffmail.com
25. Vɪɨɱ½þÉ®ú EÞò¹ÉÒ Ê´ÉEòÉºÉ |ÉÊiɹ`öÉxÉ, ʶɯû®ú ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ jaymalhar1111@rediffmail.com
ÊxÉEäòiÉxÉ, ËSÉSÉÉä±ÉÒ ¨ÉÉä®úÉSÉÒ, iÉÉ. ʶɯû®ú, ÊVÉ. {ÉÖhÉä
26. ¸ÉÒ. ʶɴÉÉVÉÒ BVªÉÖEäò¶ÉxÉ ºÉÉäºÉɪÉ]õÒ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ (02111) 275444
ÊxÉEäòiÉxÉ, ¤ÉÉ´ÉbÉ, iÉÉ. <ÆnÉ{ÉÖ®, ÊVÉ. {ÉÖhÉä agripolytech.bavada@hotmail.com
27. ¸ÉÒ.nùkÉEÞò{ÉÉ ¶ÉèIÉÊhÉEò ´É OÉÉ. Ê´É. |ÉÊiɹ`öÉxÉ, PÉÉ®úMÉÉ´É ºÉÆSÉʱÉiÉ (02137) 262132, 8308747340
EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, ¨ÉÉÆb÷´ÉMÉhÉ ¡ò®úÉ]õÉ, iÉÉ. ʶɯû®ú, ÊVÉ. {ÉÖhÉä sdskgvp@gmail.com
ÊVɱ½þÉ ºÉÉiÉÉ®úÉ
41. ¡ò±É]õhÉ BVªÉÖEäò¶ÉxÉ ºÉÉäºÉɪÉ]õÒ ºÉÆSÉʱÉiÉ {Énù¨É¦ÉÚ¹ÉhÉ b÷Éì. (02166) 226097, 222908
ºÉÖJÉÉi¨Éä <Îxº]õ]õªÉÖ]õ +Éì¡ò +ìOÉÒEò±SÉ®ú, EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, psiaphn@gmail.com
¡ò±É]õhÉ, ÊVÉ. ºÉÉiÉÉ®úÉ
42. VɪɦɴÉÉxÉÒ Ê¶ÉIÉhÉ ºÉƺlÉÉ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, ÊMÉ®ú´ÉÒ, (02166) 256372
iÉÉ. ¡ò±É]õhÉ, ÊVÉ. ºÉÉiÉÉ®úÉ ktvgirvi@gmail.com
53. ºÉ´ÉÉÇänùªÉ ʶÉIÉhÉ ºÉƺlÉÉ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, =¨ÉnùÒ, (02344) 228329, 228080
iÉÉ. VÉiÉ, ÊVÉ. ºÉÉÆMɱÉÒ ujwalumadi@rediffmail.com
ÊVɱ½þÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ®ú
54. EòÉMÉ±É BVªÉÖEäò¶ÉxÉ ºÉÉäºÉɪÉ]õÒSÉä EÞò¹ÉÒ Ê¶ÉIÉhÉ òEåòpù ºÉÆSÉʱÉiÉ (02325) 244633, 245292
EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, EòÉMɱÉ, ÊVÉ. EòÉä±½þÉ{ÉÚ®ú principalagripolytechnickagal@yahoo.com
55. {Énù¨É¸ÉÒ b÷Ò. ´ÉɪÉ. {ÉÉ]õÒ±É ¶ÉèIÉÊhÉEò ºÉƺlÉÉ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ (0230) 2497159
ÊxÉEäòiÉxÉ, iɳýºÉnäù, iÉÉ. ½þÉiÉEòhÉÆMɱÉä, ÊVÉ. EòÉä±½þÉ{ÉÚ®ú dypaptalsande@gmail.com
56. ¸ÉÒ. Ê´É`ö`ö±ÉÉ<Ç SÉìÊ®ú]äõ¤É±É ]Åõº]õ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, krushipolytarale2013@gmail.com
iÉÉ®ú³äý ¤ÉÖ. iÉÉ. ®úÉvÉÉxÉMÉ®úÒ, ÊVÉ. EòÉä±½þÉ{ÉÚ®ú
57. ±É`ö`äö BVªÉÖEäò¶ÉxÉ ºÉÉäºÉɪÉ]õÒ, ºÉÉÆMɱÉÒ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ (02322) 288061
ÊxÉEäòiÉxÉ, nùkÉ´ÉÉb÷ (PÉÉäºÉ®ú´ÉÉb÷), iÉÉ. ʶɮúÉä³ý, ÊVÉ. EòÉä±½þÉ{ÉÚ®ú agripolytech123@gmail.com
58. ¤ÉɳýɺÉɽäþ¤É ¨ÉÉxÉä ʶÉIÉhÉ |ɺÉÉ®úEò ¨ÉÆb÷³ý, +ƤÉ{É ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ (0230) 2473111
iÉÆjÉ ÊxÉEäòiÉxÉ, {Éä`ö ´Éb÷MÉÉÆ´É, iÉÉ. ½þÉiÉEòhÉÆMɱÉä, ÊVÉ. EòÉä±½þÉ{ÉÚ®úõ apwadgaon@gmail.com
_hmË_m \w$bo H¥${f {dÚmnrR>, amhþar - {dZm AZwXm{ZV H¥${f V§Ì {dÚmb`o
H¥${f V§Ì nX{dH$m (2 df} - _amR>r _mÜ`_)
+. Gò. EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉÉÆSÉä xÉÉÆ´É nÚ®úv´ÉxÉÒ, ¡ìòCºÉ Gò¨ÉÉÆEò ´É <Ç-¨Éä±É
ÊVɱ½þÉ - vÉÖ³äý ´É xÉÆnÚù®ú¤ÉÉ®ú
1 ÊEòºÉÉxÉ Ê´ÉtÉ |ɺÉÉ®úEò ºÉƺlÉÉ ºÉSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, (02563) 284231
¤ÉÉä®úÉb÷Ò, iÉÉ. ʶɮú{ÉÚ®ú, ÊVÉ. vÉÖ³äý
2 º´ÉÉävnùÉ®úEò Ê´ÉtÉlÉÔ ºÉƺlÉÉ ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, (02566) 244325
nùÉåb÷É<ÇSÉÉ, iÉÉ. ˶ÉnùJÉäb÷É, ÊVÉ. vÉÖ³äý tejpal.rajput91@gmail.com
3 ¯ûÎJ¨ÉhÉÒ¤ÉÉ<Ç |ÉÊiɹ`öÉxÉ ¨ÉÖƤÉ<Ç ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, (02562) 260241
xɴɱÉxÉMÉ®ú, iÉÉ. ÊVÉ. vÉÖ³äý
4 +Énù¶ÉÇ Ê¶ÉIÉhÉ |ɺÉÉ®úEò ¨ÉÆb÷³ý vÉÖ³äý ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ (02562) 223775
Ê´ÉtɱɪÉ, xÉEòÉhÉä, iÉÉ. ÊVÉ . vÉÖ³äý
5. lr. YZXmB© nm§Oam n[aga J«m_{ejU àgmaH$ _§S>i (02562) 181924
g§M{bV H¥${f V§Ì {dÚmb`, H$mgmao, Vm. gmH«$s, {O. Ywio agri-kasare@redifmail.com
6. |ɤÉÉävÉxÉ ºÉƺlÉÉ, 162,´½þÒ. ´½þÒ. ¨ÉÉEæò]õ, VɳýMÉÉ´É ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ agriumarde@gmail.com
iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, =¨Énæù ®úÉäb÷, (½þÉä³ý ʶɴÉÉ®ú), iÉÉ. ÊVÉ.xÉÆnÚù®ú¤ÉÉ®ú
7 ¸ÉÒ. ʶɴÉÉVÉÒ ¶ÉèIÉÊhÉEò EÞò¹ÉÒ |ÉÊiɹ`öÉxÉ vÉÖ³äý ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞ ò¹ÉÒ iÉÆjÉ (02565) 262500
Ê´ÉtɱɪÉ, ¨ÉÆnùÉhÉä, iÉÉ. ¶É½þÉnùÉ, ÊVÉ. xÉÆnÖù®ú¤ÉÉ®ú.
8 ¶ÉÉÆiÉÒvÉxÉ ¶ÉèIÉÊhÉEò ºÉÉƺEÞòÊiÉEò Ê´ÉtÉ |ɺÉÉ®úEò ¨ÉÆb÷³ý ºÉÆSÉÉʱÉiÉ (02567) 202183
EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, ®úÉÆZÉhÉÒ, iÉÉ. iɳýÉänùÉ, ÊVÉ. xÉÆnÚù®ú¤ÉÉ®ú jainpravin022@gmail.com
ÊVɱ½þÉ - VɳýMÉÉ´É
9 SÉÉä{Éb÷É Ê¶ÉIÉhÉ ¨ÉÆb÷³ý ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, SÉÉä{Éb÷É, (02586) 223693
ÊVÉ. VɳýMÉÉÆ´É agripolychopda@gmail.com
10 xɴɱɦÉÉ>ð |ÉÊiɹ`öÉxÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, +¨É³ýxÉä®ú,ÊVÉ.VɳýMÉÉÆ´É (02587) 202501
11 MÉÖ¯û¨ÉÉ<Ç Ê¶ÉIÉhÉ |ɺÉÉ®úEò ¨ÉÆb÷³ý, ºÉÆSÉʱÉiÉ EÞò¹ÉÒ iÉÆjÉ Ê´ÉtɱɪÉ, ktnkingaon@gmail.com
ÊEòxÉMÉÉÆ´É, iÉÉ. ªÉɴɱÉ, ÊVÉ. VɳýMÉÉÆ´É
AmË_m (diratmams@gmail.com)
A. nXZm_ XyaÜdZr H«$_m§H$ (020)
H«$. H$m`m©b` \°$Šg
1 g§MmbH$, AmË_m 25512826 25512817
2 àH ën g§MmbH$ 25512826 25510049
3 H¥ {f Cn g§MmbH$ 25512824 25510049
4 V§Ì A{YH$mar 25512824 -
3. S>m°. E_.Eg. bS>mZr¶m amï´>r¶ qb~yd{J©¶ g§emoYZ H|$Ð, ZmJnya 0712-2500249, 2500615
citrus8_ngp@sancharnet.in , 9422831082
dirnrccngp@gmil.com
~±H$mgmR>r
1. ~±H$mZm Amnbo dm{f©H$ boIo nyU© H$aVm ¶oʶmgmR>r 1 E{àb, 2016 ewH«$dma
Cnamo³V gwÅ>r ~±H$mgmR>r ‘¶m©{XV Amho. gXahÿ gwÅ>r emgH$s¶ H$m¶m©b¶mgmR>r bmJy Zmhr.
Imbrb gU a{ddmar ¶oVmV
1 _hmamï´> {XZ 1 _o, 2016 a{ddma
2 _hmË_m Jm§Yr O`§Vr 2 Am°ŠQ>mo~a, 2016 a{ddma
3 {Xdmir A_mdñ`m (bú_rnyOZ) 30 Am°ŠQ>mo~a, 2016 a{ddma
4 {¼g_g 25 {S>g|~a, 2016 a{ddma
A{V[a³V gwÅ>r
1. ^mD$~rO 1 Zmoìh|~a, 2016 _§Jidma