1..VRSTE ČISTIH TVARI, HEMIJSKI ELEMENAT I HEM.

SPOJ
-Vrste čistih tvari:
a)jednostavne ciste tvari –koje se ne mogu hemijskim putem rastavit na druge ciste tvari
drugog hemijskog sastava, nazivamo ih jos elementarnim tvarima
b)slozene ciste tvari- koje se mogu hemijskom reakcijom rastavit na elementarne tvari,
odnosno mogu se hemijskom reakcijom iz elementarnih tvari dobit
Hem.elemenat- skup svih istovrsnih atoma u prirodi
Hem.spoj- spajanjem raznovrsnih atoma nastaju slozene ciste tvari

2.HEMIJSKE FORMULE I JEDINJENJA

-Hem.formula- skup simmbola koji prikazuje sastav hemijskog spoja.Moze bit: empirijska,
strukturna i molekulska
Hem.jedinjenje- skup atoma koji su trajno vezani hemijskim vezama, tj. Hem.jedinjenja daju
tacan kvantitativan odnos svih učesnika u reakciji. Imamo organska i neorganska jedinjenja

3.ZAKON O OCUVANJU MASE

-Zbir masa supstanci koje stupaju u hemijsku reakciju jednak je zbiru masa supstanci koje
nastaju kao proizvod te reakcije

4.ZAKON STALNIH OMJERA MASA

-Neki određeni hem.spoj uvijk sadrzi iste hem.elemente spojene u stalnom i istom omjeru masa

5.ZAKON SPOJENIH MASA

- Mase dviju elementarnih tvari koje reaguju sa nekom trecom elementarnom tvari iste mase,
reagiraju međusobno, a isto sa cetvrtom celementarnom tvari jednake i određene mase

6.ZAKON UMNOZENIH OMJERA MASA

-Kada dva elementa grade vise nego jedan spoj, onda se mase jednog elementa u razlicitim
spojevima odnose kao mali cjeli brojevi

7.AVOGARDOV ZAKON
-gasovi jednakog volumena pri istoj temperaturi i pritisku sadrze isti broj molekula.

8.MOLARNI VOLUMEN
-Mase istog molekula gasova se odnose kao relativne molekulske mase tih gasova, gasovi
zauzimaju isti volumen. Standardni molarni volumen iznosi 22,4 dm3/mol pri T=273,15°K i
p=101.325kPa

9.BOJL-MARIOTOV ZAKON
-Pri svakoj promjeni zapremine ili pritiska gasa, proizvod između pritiska i zapremine ostaje
isti
pV= const.
P1V1=p2V2=...= piVi za T,n=const.

10.GEJ-LISAKOV ZAKON
-Pri konstantnom pritisku, zapremina gasa, pri povecanju temp. Od 1°C se povecaje za
1/273,15, tj.onaj dio zapremine koju je imao pri 0°C

11.CHARLESOV ZAKON
-Za određenu kolicinu gasa postoji linearni porast pritiska sa temp.(celzijusova skala) pri
konstantnoj zapremini
12.JEDNACINA IDEALNOG GASNOG STANJA
(SLIKA)

13.DALTONOV ZAKON
-Ukupan pritisak smese gasova jednak je zbiru pritisaka koji bi svaki gas vrsio da je sam
prisutan
p=p1+p2+...

14.RELATIVNA ATOMSKA MASA

-Broj koji nam pokazuje koliko je puta masa atoma veca od unificirane atomske jedinice mase,
tj.omjer mase 1 mola atoma elementa i 1/12 mase mola C12

15.MOL I MOLARNA MASA

-Mol-ona kolicina supstance koja sadrzi onoliko elementarnih cestica koliko se nalazi u 12
grama ugljikovog izotopa C12
Molarna masa-odgovala kolicniku mase i kolicine tvari

16.JEZGRO ATOMA
Atomska jezgra izgrađena je od protona i neutrona.Ukupan naboj jezgra je pozitivan i zavisi o
broju protona. Broj protona odgovara atomskom broju i određuje kojem hemijskom elementu
pripada

17.IZOTOPI
Atomi hem.elementa cije jezgro ima isti atomski broj,a razlicitu masu. Npr. izotop vodika:_
deuterij i tricij

18.REDNI BROJ
Redni(atomski) broj jednog elementa pokazuje koje mjesto on zauzima u PSE.

19.MASENI BROJ
-Maseni broj je zbir protona i neutrona u jezgi atoma

20.RADIOAKTIVNOST
RA je pontano emitiranje alfa i beta cestica, cesto praceno i emisijom gama cestica, pri cemu
hemijski element relaze iz jednih u druge te se oslobađa energija u obliku kinetičke energije
emitiranih čestica ili energije elektromagnetskih valova a svaka atomska jezgra ima
karakteristično vrijeme poluraspada.

21.PODJELA ELEKTROMAGNETNOG SPEKTRA SVJETLOSTI

Vidljivi i nevidljivi spektar
Vidljivi obuhvata talasne duzine od 360-780 nm
Nevidljivi obuhvala : IC i UV zracenja

22.RUTHENFORDOV MODEL ATOA

Ruthefordov model atoma ili planetarni model atoma je model atoma prema kojem se atom
svakog kemijskog elementa u neutralnom stanju sastoji od električno pozitivne atomske jezgre
u kojoj je skoncentrirana gotova sva masa atoma i određenog broja elektrona koji se okreću
oko atomske jezgre i čine omotač atoma. Ukupni negativni električni naboj elektrona jednak je
pozitivnom električnom naboju atomske jezgre i zato je atom prema okolini neutralan.
23.BOROV MODEL ATOMA
Bohrov model atoma (fon. Borov model) predstavlja atom sa malim pozitivno naelektrisanim
jezgrom oko kojeg se elektroni kreću u kružnim orbitama slično kretanju planeta oko Sunca.
Dakle, po Borovom modelu atom je sličan planetarnom sistemu s tom razlikom što privlačna
sila potiče od elektrostatičke interakcije a ne od gravitacije
24.KVANTNI BROJ
Kvantni broj je bilo koji broj iz skupine brojeva koji specifično opisuje kvantno stanje bilo
kojeg sustava u kvantnoj mehanici.
-Glavni kvantni broj određuje energiju pojedine skupine bliskih energija i može imati
vrijednosti: n = 1, 2, 3, ...
-Orbitalni kvantni broj l određuje veličinu kutne količine gibanja elektrona u atomu koju
označavamo s L = 0, 1, 2, 3, ...(n - 1)
-Magnetni orbitalni kvantni broj po apsolutnoj vrijednosti ne može biti veći od orbitalnog
kvantnog broja.
-Magnetski spinski kvantni broj ms
Spinom se opisuje vlastito svojstvo elektrona nešto slično vrtnji elektrona oko vlastite osi, po
čemu je i odabran naziv tog kvantnog broja. Može poprimiti samo dvije vrijednosti: ms = −1/2
ili +1/2. Komponenta spina u smjeru magnetskog polja je msћ: −1/2ћ ili +1/2ћ

25.PAULIJEV PRINCIP
Paulijev princip isključenja ili jednostavno princip isključenja je princip koji govori da dva
identična fermiona (čestice s polucjelobrojnim spinom) ne mogu zauzimati isto kvantno stanje
istovremeno.Jedna od posljedica principa isključenja jest činjenica da postoje razni kemijski
elementi, jer kada on ne bi vrijedio, tada bi svi elektroni u atomu zauzeli najniže energetsko
stanje, te bi po kemijskim svojstvima bili identični

26.HAJZELBERGOV PRINCIP NEODREĐENOSTI

-kao posljeica dokaza talasne prirode materijalnih (mikro)cestica zakoni klasicne fizike su
nepromijenjeni u mikrosvijetu i ustupili su mjesto kantnoj mehanici.Hajzelberg je formulsao
princip neodređenostio koji generalno vazi u prirodi. za jednu mikrocesticu se ne moze
istovremeno odredit tacna vrijednosr energije i vrijeme boravka u stanju date energije

27.POPUNJAVANJE ATOMSKIH ORBITALA

Popunjavanje atomskih orbitala odvija se prema tzv. aufbau principu, prema kojem se
popunjavaju najprije energetski nivoi niže energije. To se odvija sljedećim redoslijedom:

1s
2s 2p
3s 3p
4s 3d 4p
5s 4d 5p
6s 4f 5d 6p
7s 5f 6d 7p
6f 7d 7f

28.ELEKTRONSKA KONFIGURACIJA ATOMA I SUTRUKTURA PSE

Elektronska konfiguracija nam pokazuje broj elektrona u atomu ili ionu i njihov razmještaj po
orbitalama. Struktura i sve zakonitosti u periodnom sustavu ovise o elektronskoj konfiguraciji
atoma elemenata
Periodni sistem elemenata je prikaz poznatih hemijskih elemenata, koji su složeni po
elektronskoj strukturi.Za svaki je element naveden atomski broj i kemijski simbol. Elementi u
istom stupcu (kemijskoj skupini ili kemijskom nizu) kemijski su slični.

29.POJAM VALENCIJE
Valencija -sposobnost je atoma nekog elementa da na sebe veže odgovarajući broj atoma
nekog drugog jednovalentnog elementa. Valenciju pišemo kao rimski broj iznad simbola
elementa. Valencija brojčano odgovara nabojnom broju iona
30.HEMIJSKA VEZA
Hemijske veze su sile koje drze zajedno atome u hemijskom jedinjenju.

31.JONSKA VEZA
Jonska veza predstavlja vezu izmedju tipicnih nemetala.. Jedan od atoma prelazi u pozitivno
nabijeni jon gubitkom odredjenog broja elektrona , a drugi atom prima te elektrone prelazi u
negativno nabijeni jon.

32.STRUKTURA JONSKIH JEDINJENJA I ENERGIJA KRISTALNE RESETKE

Jonska jedninjenja se kristaliziraju u zbijeno slozenim strukturama prema tome jonska
jedinjenja redovito dobivamo iz elemenata u kristaliziranom stanju koje je energetski
siromasnije od plinovitog stanja. Energija koja se oslobadja u pri nastajnju jednog mola kristala
iz pojedinacnih jona u plinovitom stanju naziva se energijom kristalne resetke

33.FIZICKA SVOJSTVA JEDINJENJA SA JONSKOM VEZOM

- veza izmedju jona je posve elektricne prirode
-jonska veza jonski spojevi se kristaliziraju u zbijeno pakovanim strukturama jer elektricno
privlacenje djeluje oko cijelog jona
-zbog jakog elektricnog privlacenja suprotno nabijenih jona kristali su poprilicno tvrdi s
visokim talistem i vrelistem
-jonski spojevi su obicno lako topljivi u vodi

34.KOVALENTNA VEZA PREMA ELEKTRONSKOJ TEORIJI VALENTNE VEZE

Kovalentna veza prema elektronskoj teoriji valentne veze uzima u pocetno razmatranje
medjusobno djelovanje dvaju atomskih sistema, tj njihovih valentnih elektrona i pretpostavlja
da prilikom nastajanja veze ostaju netaknute one atomske orbitale svakog od spojenih atoma
koje se ne preklapaju.

35. SIGMA VEZA

Sigma veza se ostvaruje duz pravca koji prolazi kroz centre jezgara atoma koji se hemijski
vezu. Sigma veza je jaka veza i gustina elektrona je najveca izmedju jezgara atoma koji se
vezu. Pojavljujue se u sp, sp2 i sp3 hibridizaciji ali i u drugim

36. PI VEZA
PI veza se ostvaruje preklapanjem orbitala okomito na pravac koji prolazi kroz centre jezgara
atoma koji se vezu. Gustina elektrolita je najveca iznad i ispod ravnine koja prolazi kroz centre
jezgara atoma. Ona se pojavljuje u dvostrukoj i trostrukoj kovalentnoj vezi.

37. HIBRIDIZACIJA- VRSTE HIBRIDNIH ORBITALA

Hibridizacija orbitala u hemiji je koncept mijesanja atomskih orbitala pri cemu nastaju hibridne
orbitale. Imamo sp, sp2 i sp3 vrste hibridizacija

38. POLARNOST KOVALENTNE VEZE

Vezu li se kovalentnom vezom dva raznovrsna atoma koji mogu imati razlicit afinitet za
elektrone onda atom sa vecim afinitetom jace privuce elektronski oblak kovalentne veze i takva
veza je polarna.
39. ELEKTRONEGATIVNOST
Elektronegativnost je mjera jakosti kojom atomi jednog elementa u molekuli privlace
elektrone. Pri tome dolazi do privlacenja elektrona vanjske ljuske drugog atoma pa samim time
i zajednickog elektronskog para.
40.SVOJSTVA KOVALENTNE VEZE
Svojstva kovalentne veze su:
-valentnost (svojstvo atma da tvari hemijski vezu)
-zasicenost (najbolje se pokazuje o postizanju energijski najpovoljnije elektronske
konfiguracije kovalentnog spoja)
-usmjerenost(vodi do visoke simetrije kovalentnih spojeva)

41. Međumolekulska veza ??

Međumolekulske privlačne sile opčenito se nazivaju van der Waalsovim silama. Van der
Waalsove sile su privlačne sile između molekula. One su elektorostatskog karaktera,kako smo
vidjeli kod molekula sa trajnim dipolom. Londonove sile su van der Waalsove privlačne sile
koje nemaju stalni dipol, a posljedica su trenutačnih i induciranih dipola prisutnih u svakom
sustavu.

42. Metalne veze??

Metalna veza ostvaruje se između atoma metala. U kristalnoj rešetki metala dolazi do
preklapanja atomskih orbitala jer su bliske po energiji i stvaraju se molekulske orbitale. Tako
se iz pojedinih vrsta atomskih orbitala stvaraju elektronske vrpce (zone). U kristalnoj rešetki
metala ima više energijskih nivoa nego što ima elektrona da ih popune.

43.Karakteristična fizička svojstva metala

U fizičke osobine metala spadaju: spoljašnji izgled, struktura i specifična težina. Fizička
svojstva - mogu da se mere, određuju bez razaranja i promene materijala (gustina, temperatura
topljenja ili kristalizacije, specifična toplota, magnetna svojstva...)
Spoljašnji izgled se karakteriše bojom, sjajem i oblikom.

44. Vodikova veza??

Veza koja nastaje između molekula u kojima voikov atom vezan za atom velike relativne
elektronegativnosti ( F, O i N), nazivamoa vodikovom vezom.

45.Šta su poluvodiči, a šta su izolatori??

Poluvodič (engl. semiconductor) je materijal koji ima električnu vodljivost u sredini između
izolatora i vodiča. Električni izolator je materijal u kojem nema slobodnih nositelja električnog
naboja, pa zbog toga vrlo slabo vodi električnu struju.

46. Definicija i podjela alotropije??

Pojavljivanje hemijskih tvari u dva ili više oblika nazivamo alotropijom.
Razlikujemo 3 vrste alotropije:
1. Monotropija- samo jedan alotrop stabilan u normalnim fizičkim okolnostima. A ostali su
metastabilni ili nestabilni te nastoje prijeći u stabilnu modifikaciju.
2. Enantiotropija- svaki alotrop stabilan je u stanovitom tempetaturnom području.
3. Dinamička alotropija- alotropi zajedno postoje i stabilni su unutar šireg područja fizičkih
uvjeta.
47. Šta je izotropija??
Izotropija je svojstvo molekula i materijala da imaju identična fizikalna svojstva u svim
smjerovima.

48. Osobine kristala??

Osobine kristala su tvrdoća, boja, sjaj, elastičnost, specifična gustoća i indeks loma svjetlosti.

49. Priroda čvrstog stanja??

Čvrsto stanje tvari predstavlja jedno od tri agregatna stanja tvari, kada je tvar u čvrstom
agregatnom stanju, a prepoznatljivo je po svojstvima opiranja promjenama oblika i volumena.
50. Priroda tekucine
Tekucina zauzima odredjen volumen al nema određen oblik vec poprima oblik posude u kojoj
se nalazi.

51. Priroda gasa

Glavana krakteristika gasa je da su njegove molekule slobodne da se krecu prostorom
ispunjenim gasomm a volumen tog prostora monogo je veci od volumena svih prisutnih
molekula.

52. Rastvori gasova u terčnosti

Različite tekućine uz inače iste uvijete otapaju različite količine jednog te istog gasa. Količina
gasa koja se otapa u određenoj količini tekućine ovisi o prirodi gasa, temp, i pritisku gasa koji
je u dodiru sa tekućinom.

53. Rastvori tečnosti u tečnostima

Tečnosti se potupuno mijesaju jedans a drugom kao npr alkohol i voda
Tečnosti se ne mijesaju, u tom slučaju tekućine čine dva sloja gornji manje gutoce i donji vece
gustoce. Tečnosti se djelimicno mijesaju , u ovom slucaju tečnosti daju u odredjenom
koncentracijskom intervalu homogen rastvor a izvan toga sloja nastaju dva sloja tečnosti

54. Rastvori cvrstih tvari u tečnostima

Takvi rastvori nastaju mijesanjem cvrste tvari sa tecnom koliko ce se te cvrste tvari otopiti u
tekucini zavisi o prirodi te tvari i rastvora t.j. slicno u slicnom se najbolje rastvara i
temperature.

55. Energetske promjene se dešavaju tokom hemijske reakcije,

Većina reakcija odvija se pri P=const. pa energetska promena
predstavlja promenu entalpije reakcije koja se naziva predstavlja promenu entalpije reakcije
koja se naziva
Prelaz
Fazni prelaz
Topljenje
Isparavanje
Sublimacija
Mešanje fluida
Rastvaranje
Hidratacija
Atomizacija
Jonizacija
Vezivanje elektrona
Reakcija
Sagorevanje
Formiranje

TOPLOTA REAKCIJE (∆H).

1. Endotermna reakcija 2. Egzotermna reakcija
56. Sa porastom temperature opada rastvorljivost gasova u vodi.
57. Koligativne osobine rastvora
Osobine rastvora koje zavise samo od broja
čestica rastvorne supstance nazivaju se
koligativne osobine.
Koligativne osobine su:
• sničenje napona pare rastvora
• sniženje tačke mržnjenja rastvora
• povećanje taĉke ključanja rastvora
• osmotski pritisak
58. Tacka mrznjenja je 0°C tacka ključanja je 100°C

59. Pojava uzajamnog prodiranja čestica rastvorene

supstance i rastvarača je difuzija. Prodiranje ili premeštanje molekula vode (rastvrača) kroz
polupropustljivu membranu u pravcu veće koncentracije rastvorene supstance naziva se
osmoza
60. Osmotski pritisak je onaj pritisak koji treba dati rastvoru da bi se prekunula osmoza, to
jest da se zadrţe molekule rastvraĉa od prolaska u rastvor kroz polupropustljivu membranu.

61.Elektorliti
Jaki i slabi elektroliti
Stepen elektrolitiĉke disocijacije
• Stepen elektrolitiĉke disocijacije je odnos broja disociranih molekula i ukunog broja
molekula koji je bio pre disocijacije.
• Vrednost stepena elektrolitiĉke disocijacije zavisi od:
• vrste elektrolita
• koncentracije
elektrolita
• temperature
62. Energija ionizacije je energija potrebna da se neutralnom atomu u plinovitom stanju
oduzme elektron, tj. energija potrebna za proces