Valon Hoti

IT Software Developer
Prishtine – 2001,2002
Verzioni : 1.0

Structured
Query
Language

DRAFT 1.1 – ne shqyrtim 15.Janar.2002

Index
DRAFT 1.1

00 - Permbajtja
01 - Hyrja
02 - SELECT
03 - WHERE
04 - INSERT INTO
05 - UPDATE
06 - ORDERED BY
07 - AND & OR
08 - BETWEEN .. AND
09 - Aliases
10 - JOIN
11 - CREATE
12 - ALTER
13 - Agregate Functions
14 - GROUP BY
15 - SELECT INTO

Valon Hoti
 SQL Hapat Themelore

SQL Hyrje
Pershkrimi se cka eshte SQL dhe si mund te perdoret

SQL SELECT
si te perdoret komanda SELECT per selektimin e te dhenave nga tabelat ne SQL.

SQL WHERE
Si te perdoret klauzula WHERE per percaktimin e kriteriumeve ne tabele

SQL INSERT INTO

Si te perdoret komanda INSERT INTO qe te vendosen rreshtat e reja ne tabel

SQL UPDATE
Si te perdoret komanda UPDATE per te ndrruar shenimet ose rreshtin ne tabel.

SQL DELETE
How to use the DELETE statement to delete rows in a table.

SQL Hapat e avancuara

SQL ORDER BY
Si te perdoret komanda ORDER BY te cilat e bejne renditjen sipas nje definicionit te caktuar

SQL AND & OR

Si te perdoren AND dhe OR ti therrasin dy a me shume kriteriume ne komanden WHERE .

SQL BETWEEN...AND
Si te perdoret BETWEEN....AND per te gjetur shenimet e caktuar ne nje rang.

SQL Aliases
Si te perdoren aliaset per kolona dhe tabela

SQL JOIN
Si te selektohen shenimet nga me shume se nje tabel.

SQL CREATE
Si te krijohen bazat e te dhenave ,tabelat si dhe si te fshihen ato.

SQL ALTER TABLE

Si te perdoret komanda ALTER TABLE per te shtuar ose larguar kolonat ne nje table ku ato ekzistojn

SQL Functions
Si te perdoren funksionet e ndertuara ne SQL.

SQL GROUP BY
Si te perdoret funksioni GROUP BY ne SQL.

SQL SELECT INTO

Si te perdoret komanda SELECT INTO qe te krijohen kopjet reserve te tabelave

SQL eshte nje gjuhe standarde programuese e kompjutereve per qasje dhe manipulim me bazat
e te dhenave

Cka eshte SQL?

• SQL rrjedh Structured Query Language

• SQL lejon qe te ju qaseni bazes se te dhenave
• SQL eshte nje standard I gjuheve te kompjutereve - ANSI
• SQL mund te I ekzukutoj pyetesoret e bazave te shenimeve
• SQL mund te I lexoj shenimet nga bazat e te dhenave
• SQL mund te vendos rekorde te reja ne bazen e te dhenave
• SQL mund te I fshij te rekordet nga baza e te dhenave
• SQL mund te ri-ndryshoj te dhenat qe jan ne bazat e te dhenave
• SQL eshte shume e lehte per t’u mesuar

SQL eshte nje Standard - POR....

SQL eshte nje ANSI (American National Standards Institute) standard I gjuheve kopmjuterike per qasjen
dhe manipulimin me sistemet e bazave te dhenave. Komandat e SQL perdoren per leximin dhe
ndryshimin e shenimeve ne bazat e te dhenave. SQL punon me bazat e te dhenave sikurs te perogrameve
siq jan MS Access, DB2, Informix, MS SQL Server, Oracle, Sybase, e tjera.

Fatkeqesisht, jane disa verzionet te ndryshme te gjuhes SQL, por per te qen kompatibil me standardin
ANSI, ata duhet te perkrahin fjalet njejta te rezervuara per SQL siq jan SELECT, UPDATE, DELETE,
INSERT, WHERE, edhe te tjera.

Verejtje: Shume programe te baza te dhenave SQL gjithashtu kan ekstenzionet e tyre prioritare si
shtojca ne standardin e SQL.

SQL – Tabelat e bazave te dhenave

Nje baze e te dhenave shpesh permban 1 ose me shume tabela. Secila table identifikohet me emrin e
tij(p.sh.. "Personet" or "Porosit"). Tabelat permbajne rekorde(reshta) me shenime.

Ketu eshte nje shembull tabela qe quhet "Personet"

Emri Mbiemri Adresa Qyteti

Valon Hoti 7 Shtatori Mitrovice
Gzim Ademi Shipol Mitrovice
Bajram Fejza Arsim Jashari Prishtine

Tabela siq shihet permban tre rekorde (nje per secilin person) dhe kater kolona (Mbiemri, Emri, Adresa,
dhe Qyteti).
SQL Pytesoret

Me SQL pytesoret,ne mund a te arrijme deri te rezultatet e deshiruar te cilat na nevojiten.

Pytesori si kjo:

SELECT Mbiemri FROM Personet

Na kthen rezultatin si kjo qe vijon:

Mbiemri
Hoti
Ademi
Fejza

Verejtje: Disa sisteme te bazave te dhenave kerkojne qe ne fund te komandave te ju vendoset presja
ose pikepresja.Ne kete tutorial nuk kemi vendosur presje ose pikepresje.

SQL - Data Manipulation Language (DML)-Gjuha per manipulimin me te dhenave

SQL (Structured Query Language) eshte nje sintakse per ekzukutimin e pyetesoreve. Por SQL gjuhet
permbajne sintaksen per ndrrim, vendosje, dhe fshirje te recordeve.

Keto komanda se bashku e formojne “Data Manipulation Language (DML)” pjese e SQL

ƒ SELECT – ekstrakton te dhenat nga tabela e bazave te dhenave

ƒ UPDATE – ndryshon te dhenat ne tabelat e bazave te dhenave
ƒ DELETE – fshin te dhenat nga tabelat ne baza te dhenave
ƒ INSERT INTO – vendos te dhena te reja ne tabela te bazave te dhenave

SQL Data Definition Language (DDL) – Gjuha per definimin e shenimeve

“Data Definition Language (DDL)” eshte pjese e SQL e cila lejon tabelat e bazes se te dhenave te jene te
krijuara apo te fshira. Ne gjithashtu munde te definojme indekset(qeleset), te cilat veqojn lidhjen ne mes
te tabelave si dhe imponojne permbajtjen ne mes tabelave

Komandat kryesore qe me shumti nevojiten ne DDL jane keto SQL komanda:

ƒ CREATE TABLE – krijon nje tabele te re ne bazen e te dhenave

ƒ ALTER TABLE - nderprerjet (per ndryshime) tabelave ne bazen e te dhenave
ƒ DROP TABLE – fshin tabelen nga baza e te dhenave
ƒ CREATE INDEX – krijon nje indeks (qelesin kerkues)
ƒ DROP INDEX – fshin indeksin
Komanda - SELECT

Komanda SELECT perdoret per te I selektuar shenimet ne tabele. Rezultati tabular eshte I ruajtur
ne tabelat rezultuese (quhet pjesa-rezultat).

Sintaksa:

SELECT emrin_e_kolenes-ave
FROM emri_tabeles

Selektimi i disa kolonave

Per te I selektuar kolonat me emra "Mbiemri" dhe "Emri", perdoret komanda SELECT sikurse qe
eshte kjo si vijon:

SELECT Mbiemri,Emri FROM Personet

Tabela "Personet"

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol shpija e dyte Mitrovice
Hasani Mimoza 2 Korriku no.37 Prishtine

Resulton ne tabelen e re siq eshte kjo me poshte

Mbiemri Emri
Hoti Valon
Ademi Gzim
Hasani Mimoza

Selektimi I tere kolonave

Per te selektuar tere kolonat nga tabela "Personet" perdorim simbolin * ne vend te emrave te
kolonave siq vijon me poshte :

SELECT * FROM Personet

Resultati eshte siq vijon

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol shpija e dyte Mitrovice
Hasani Mimoza 2 Korriku no.37 Prishtine
Rezultati rang

Rezultati prej SQL pyetesoreve eshte I ruajtur ne rang-rezultat. Shumica e sistemeve softuerike te
bazave te dhenave lejon navigimin neper rang-rezultate me funksionet te programuara si p.sh.:
Move-To-First-Record(shko ne fillim te rekordit te pare), Get-Record-Content(lexo permbajtjen e
rekordit), Move-To-Next-Record(shko te tjetri record me radhe), etj.

Per te mesuar rreth ketyre funksioneve se si thirren nga gjuhet programuese e kemi ne tutoriale te
programimit.

Pikepresja ne komandat e SQL ?

Pikepresja eshte menyra standarde per te ndare secilin komande te SQL ne sistemet e bazave te
dhenave duke lejuar ne ate menyre te ekzekutohen me shume se nje komande e SQL ne nje
renditje te nje pas njeshme ne server.

Disa mesime perfundojme me pikepresje te nje pas njeshme te komandave te SQL.

A eshte e nevojshme a jo? Nese perdorim bazat te dhenave sikurse MS Access apo Ms Sql Server
nuk ka nevoj per secilen pikepresje ne secilen komand te SQL , por disa baza te dhenave e shtytin
me force qe te perdoret ajo gjithesesi.

Komanda SELECT DISTINCT

Fjala e rezervuar DISTINCT perdoret per te kthyer vetem vlerat qe ndryshojne.

Me komanden SELECT I kthen informacionet qe I ka tabela . Por nese deshirojm te selektojme

vetem tabelat kur prej tyre presim rezultat te filtruar me vetem nga nje vlere te ndryshme ?

Rezultati eshte vetem vlerat e pa perseritura

Me SQL, krejt cka nevojitet eshte te shtojme fjalen e rezervuar DISTINCT pas komandes SELECT :

Sintaksa:

SELECT DISTINCT emri_kolones-ave

FROM emri_tabeles

Perdorimi I fjales se rezervuar DISTINCT

Per te selektuar te gjitha vlerat nga tabela qe quhet “Kompanite” ne do te perdorim komanden
SELECT ne kete menyre:

SELECT Kompanite FROM Porosite

Tabela Porosite
Kompanite NumriPorosise
IT Department 3412
BRK 2312
IT Department 4678
Shtepia Mallrave Lux 6798

Rezultati eshte :

Kompanite
IT Department
BRK
IT Department
Shtepia Mallrave Lux

Vereni kete se "IT Department" eshte listuar dy here :

Keshtu qe te selektohen vetem vlera e ndryshme prej kolones "Kompanite" ne do te perdorim

komanden SELECT DISTINCT siq eshte kjo qe vijon :

SELECT DISTINCT Kompanite FROM Porosite

Rezultati do te jete:

Kompanite
IT Department
BRK
Shtepia Mallrave Lux

Tash e shohim se "IT Department" eshte listuar vetem njehere

Klauzula WHERE per te caktuar kriterin gjate selektimit

Klauzula WHERE

Per te selektuar shenimet nga baza e te dhenave nga nje tabele ne baze te nje kushti te caktuar
,atehere e shtojm klauzulen WHERE gjate perdorimit te komandes SELECT .

Sintaksa

SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles

WHERE emri_kolones operatori vlera

Me klauzulen WHERE ,mund te perdoren keto operator

Operatori Pershkrimi
= Barbarte
<> Jo Barabarte
> Me e madhe se
< Me e vogel se
>= Me e madhe ose e barabart
<= Me e vogel ose e barabart
BETWEEN Ne mes te rangut
LIKE Sipas nje kushti te per afert

Verejte: Ne disa verzione te SQL operatori <> mund te shkruhet si !=

Perdorimi I klauzules WHERE

Per te selektuar personet te cilet jetojn ne qytetin "Mitrovica", ne ja shtojme klauzulen WHERE gjate
perdorimit te komandes SELECT :

SELECT * FROM Personet

WHERE Qyteti='Mitrovice'

Tabela “Personet"

Mbiemri Emri Adresa Qyteti Viti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice 1951
Ademi Gzim Shipol no.2 Mitrovice 1978
Doroci Adnan Shupkofc no.1 Prishtine 1980
Krasniqi Ismajl Xhamia Haxhi Veselit no.1 Prishtine 1960
Rezultati do te jete

Mbiemri Emri Adresa Qyteti Viti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice 1951
Ademi Gzim Shipol no.2 Mitrovice 1978

Perdorimi I thojzave

Vereni se ne kemi perdorur thojza te thjeshta te nje fishte ‘’.

SQL per vlerat text perdore thojza te thjeshta (shume sisteme te bazave te dhenave mund te
perdorin edhe thojza te dyfishta “). Ndersa vlerat numerike nuk kan nevoje te futen ne thojza.

Per vlerat text:

Mire :
SELECT * FROM Personet WHERE Emri='Valon'
Keq:
SELECT * FROM Personet WHERE Emri=Valon

Per vlera numerike:

Mire:
SELECT * FROM Personet WHERE Viti>1965
Keq:
SELECT * FROM Personet WHERE Viti>'1965'

kushti LIKE

Kushti LIKE perdoret per te kerkuar dicka te perafert .

Sintaksa

SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles

WHERE emri_kolones LIKE perafersishte

Shenja "%" mund te perdoret si gjoker (per shenjat qe mungojn perpara apo pas shenimit te
perafert)
perdorimi LIKE

Perdorimi i kesaj komandet kthen si rezulat emrat qe fillojn me 'O':

SELECT * FROM Personet

WHERE Emri LIKE 'O%'

Perdorimi i kesaj komandet kthen si rezulat emrat qe mbarojne me 'a':

SELECT * FROM Personet

WHERE Emri LIKE '%a'

Perdorimi i kesaj komandet kthen si rezulat emrat qe permbajne 'la':

SELECT * FROM Personet

WHERE Emri LIKE '%la%'
Komanda INSERT INTO

Komanda INSERT INTO perdoret per te shtuar rreshta te reja net abele.

Sintaksa

INSERT INTO emri_tabeles

VALUES (vlera1, vlera2,....)

Ju gjithesesi mund te tregoni se ku deshironi te vendosni vlerat:

INSERT INTO emri_tabeles(kolona1, kolona2,...)

VALUES (vlera1, vlera2,....)

Vendosja e nje rreshti te ri

Ne tabelen "Personet" :

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice

Dhe nese e shenojme komanden si me poshte

INSERT INTO Personet

VALUES ('Jonuzi', 'Ilir', 'Zhabari no.4', 'Mitrovice')

Do te kemi si rezultat:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabari no.4 Mitrovice
Vendosja e shenimit ne kolone te caktuar

Tabela "Personet" :

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabari no.4 Mitrovice

Dhe nese e shenojm komanden siq vijon :

INSERT INTO Personet (Mbiemri, Adresa)

VALUES ('Arifi', 'Soliteri tjegullorja')

Do te kemi rezultat

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabari no.4 Mitrovice
Arifi Soliteri tjegullorja
Komanda UPDATE

Komanda UPDATE perdoret per te modifikuar shenimet

Sintaksa

UPDATE emri_tabels
SET emri_kolones = vlera_re
WHERE emri_kolones = vlera_caktuar

Tabela “Personet”:

Mbiemri Emri Adresa Qyeti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Arifi Soliteri tjegullorja

Modifikimi i shenimit ne kolone

Ne deshirojme te vendosim emrin e aty ku gjinedet mbiemri "Arifi":

UPDATE Personet SET Emri = 'Aferdita'

WHERE Mbiemri = 'Arifi'

Rezultaton tabelen:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Arifi Aferdita Soliteri tjegullorja

Modifikimi i disa kolonoave pernjehere

Nese deshirojme te shtojme emrin e qytetit dhe te ndrrojme emrin e adreses:

UPDATE Personet
SET Adresa = 'Soliteri kalter ', Qyteti = 'Prishtine'
WHERE Mbiemri = 'Arifi'

Rezultaton tabelen si vijon:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Arifi Aferdita Soliteri kalter Prishtine
Komanda DELETE

Komanda Delete perdoret per te fshire rreshtin

Sintaksa

DELETE FROM emri_tabeles

WHERE emri_kolones = vlera_caktuar

Tabela “Personet”:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Milaimi Milot 2 Korriku Mitrovice

Fshirja e rreshtit

Deshirojm te fshijme rreshtin ne te cilen eshte “Milot Milaimi”:

DELETE FROM Personet WHERE Mbiemri = 'Milaimi'

Rezultati do te jete :

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice

Fshirja e te gjitha rreshtave ne tabele

Eshte e mundeshme te fshihen te gjitha rreshtat pa e fshire tabelen fare. Kjo do te thot qe atributet
,indekset,struktura do te jete e pa prekur:

DELETE FROM emri_tabeles

ose
DELETE * FROM emri_tabeles
Renditja perms fjale se rezervuar ORDER BY

Renditja e rreshtave

Klauzula ORDER BY perdoret per rrenditjen ose sortimin e tabeles apo me saktesisht te kolones

Porosite:

Kompanite NumriPorosise
BRK 3412
Ardi 5678
IT Department 2312
IT Department 6798

Shembull

Nese deshirojme te i paraqesim kompani te renditura sipa alfabetit:

SELECT Kompanite, NumriPorosise FROM Porosite

ORDER BY Kompanite

Rezulton tabelen:

Kompanite NumriPorosise
Ardi 5678
BRK 3412
IT Department 6798
IT Department 2312

Shembull 2:

Te paraqiten Kompanite sipas renditje me alphabet dhe numrit te porosive ne renditje numerike:

SELECT Kompanite, NumriPorosise FROM Porosite

ORDER BY Kompanite, NumriPorosise

Resulton tabelen qe vijon:

Kompanite NumriPorosise
Ardi 5678
BRK 3412
IT Department 2312
IT Department 6798
Shembull 3

Te paraqitet renditja reverze e renditjes alfabetike

SELECT Kompanite, NumriPorosise FROM Porosite

ORDER BY Kompanite DESC

Rezulton tabelen:

Kompanite NumriPorosise
IT Department 6798
IT Department 2312
BRK 3412
Ardi 5678

Shembull 4

Te paraqitet renditja reverze e renditjes alfabetike dhe numerike ne rregull:

SELECT Kompanite, NumriPorosises FROM Porosite

ORDER BY Kompanite DESC, NumriPorosise ASC

Rezulton tabelen:

Kompanite NumriPorosise
IT Department 2312
IT Department 6798
BRK 3412
Ardi 5678
Operatore AND dhe OR

AND dhe OR bashkojn dy apo me shume kushte ne klauzulen WHERE .

Operatori AND paraqet rreshta vetem nese te gjitha kushte e listimit jane te plotesuar. Ndersa
operatori OR paraqet rreshtat vetem nese ndonje prej kushteve te listimit jan te plotesuar.

Tabela Origjinale (Qe perdoret si shembull)

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol no.4 Mitrovice
Arifi Aferdita Soliteri Tjegullorja 8/2 Mitrovice
Jonuzi Ilir Zhabar no.4 Mitrovice
Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice

Shembull

Perdorimi i operatorit AND per te paraqitur te gjithe personat qe e kan emrin "Adnan",si dhe qe e
kan mbiemrin "Doroci":

SELECT * FROM Personet

WHERE Emri='Adnan'
AND Mbiemri='Doroci'

Do te na paraqitet tabela :

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice
Shembull 2

Perdorimi i operatorit OR secilin person qe ka emrin "Tove", ose mbiemrin "Hoti":

SELECT * FROM Personet

WHERE Emri='Adnan'
OR Mbiemri='Hoti'

Rezultati:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice
Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice

Shembull

Ju gjithashtu munde ti kombinoni operatoret AND dhe OR (duke i perdorur kllapat per format
komplekse te operacioneve):

SELECT * FROM Personet WHERE

(Emri='Adnan' OR Emri='Valon')
AND LastName='Hoti'

Rezulton:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Operatoret BETWEEN ... AND

Operatoret BETWEEN ... AND selektojn nje range te shenimeve ne mes te dy vlerave te caktuara.
Keto vlera mund te jene numra,tekst ,data.

SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles

WHERE emri_kolones
BETWEEN vlera1 AND vlera2

Tabela origjinale qe perdoret ne shembull eshte :

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Hasani Mimoza Xhamia Haxhi Veselit no.5 Mitrovice
Siqeva Florentina Kodra Minatoreve no.4 Mitrovice
Hoxha Mit Hat Tregu Gjelbert no.5 Mitrovice
Morina Nexhat Tregu Mbyllur no.4 Mitrovice
Arifi Luljeta Tjegullorja 8/2 Mitrovice

Shembull 1

Per te I paraqitur ne menyre alfabetike personet prej(duke I perfshi edhe ata) "Hoti" dhe
eksluzivisht "Hoxha", perdoren komandat e SQL siq vijojn me poshte :

SELECT * FROM Personet WHERE Mbiemri

BETWEEN 'Hoti' AND 'Hoxha'

Rezulton:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12 Mitrovice
Hasani Mimoza Xhamia Haxhi Veselit no.5 Mitrovice
Siqeva Florentina Kodra Monatoreve no.4 Mitrovice
Hoxha Mit Hat Tregu Gjelbert no.5 Mitrovice

Me Rendesi! Operatoret BETWEEN...AND perdoren ne menyra te ndryshme ne bazat e te dhenave

te ndryshme. Ne disa baza te dhenave personi me mbiemrin "Hoti" ose "Hoxha" nuk do te listohen
(ne mes dhe vetem te selektuarat mund te paraqiten). Ne disa baza te dhenave personi me
mbiemer "Hoti" ose "Hoxha" do te listohen (ne mess i dhe fushat e selektuara jane te perfshira).
Ndersa ne baza e te dhenave tjera personi me mbiemer "Hoti" do te listohet, po jo edhe personi me
mbiemrin "Hoxha" (ne mes dhe vetem te selektuarat duke perfshi larguar te fundit nga lista)
Keshtu paraprakisht :Bazen e te dhenave tuaj se si I perdor keto BETWEEN....AND operatoret!
Shembull 2

Per te e paraqitur listen jasht rangut ne mes te ‘Hoti’ dhe ‘Hoxha’

SELECT * FROM Personet WHERE Mbiemri

NOT BETWEEN 'Hoti' AND 'Hoxha'

Rezulton:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Morina Nexhat Tregu Mbyllur no.4 Mitrovice
Arifi Luljeta Tjegullorja 8/2 Mitrovice
Ne SQL mund te perdorem aliaset “pseudonimet” e tabelave {te cilave mund te ju japim
cfaredo emra per nga emrat e tyre origjinale}

Emri Kolones Pseudonimi

Sintaksa:

SELECT emri_kolones AS pseudonimi FROM emri_tabeles

Emri tabeles Pseudonimi

Sintaksa:

SELECT emri_kolones FROM emri_tabeles AS pseudonim

Shembull perdorimi i kolones si alias

Tabela (Personet):

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Doroci Adnan Shupkofc no.2 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol no.4 Mitrovice
Arifi Aferdita Tjegullorja 8/2 Mitrovice

Si dhe keto komanda do te na japin kete rezultat

SELECT Mbiemri AS EmriFamiljar, Emri AS EmriPersonal

FROM Personet

Na kthehet si rezultat tabela si me poshte:

EmriFamiljar EmriPersonal
Doroci Adnan
Ademi Gzim
Arifi Aferdita
Shembull perdorim i tabelave si alias

Tabela (Personet):

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Doroci Adnan Shupkofc no.1 Mitrovice
Ademi Gzim Shipol no.4 Mitrovice
Arifi Aferdita Tjegullorja 8/2 Mitrovice

Si dhe keto komanda te SQL

SELECT Mbiemri, Emri

FROM Personet AS Puntoret

Rezultati do te jete tabela :

Tabela Puntoret:

Mbiemri Emri
Doroci Adnan
Ademi Gzim
Arifi Aferdita
Lidhjet dhe qelesat

Ndonjehere na nevojitet te selektojme shenimet prej dy a me shume tabela per te fituar rezultate te
duhura qe na nevojitetn. Atehere ne e bejme lidhjen ne mes dy a me shume tabelave

Tabelat ne baza te dhenave mundet te kene secila relacionet e veta perms qelesit identifikues. Qelsi
primar eshte nje identifikator unik net abele dhe ka per qellim te I kontrolloj dhe punoj me
shenimet neper tabel pa patur nevoje per perseritjen e te gjitha shenimeve neper secilin tabele.

Ne tabelen me poshte "Puntoret" kolona "Punteori_ID" eshte qelsi, qe nenkupton qe asnje rreshte
ne at tabele nuk mund te kete shenim te njejt . Puntori_ID dallon dy personet nese kane emrin e
njejte.

Shikoni shembullin ne vijim dhe vereni kete:

• Kolona "Puntori_ID" eshte qelsi primar ne tabelen "Puntoret"

• Kolona "Prodh_ID" eshte qelsi primar ne tabelen "Porosite"
• Kolona "Puntori_ID" ne tabelen "Porosite" e perdor per tu referuar te personi ne tabelen
"Puntoret" pa i perdorur emrat e tyre

Puntoret:

Puntori_ID Emri
01 Hoti, Valon
02 Ademi,Gzim
03 Arifi,Luljeta
04 Jonuzi,Ilir

Porosite:

Prodh_ID Produket Puntori_ID

234 Printeri 01
657 Tabela 03
865 Karrige 03
Referimi te dy tabelat

Ne munde te i lexojme shenimet prej dy tabelave duke u referuar ne te dy tabelat , keshtu:

Shembull

Kush ,cka ka marre?

SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produktet

FROM Puntoret, Porosite
WHERE Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID

Rezultati do te jete

Emri Produktet
Hoti,Valon Printeri
Arifi,Luljeta Tabela
Arifi,Luljeta Karrige

Shembull

Kush ka marre printerin?

SELECT Puntoret.Emri
FROM Puntoret, Porosite
WHERE Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID
AND Porosite.Produktet='Printeri'

Rezulton

Emri
Hoti,Valon
Perdorimi i fjales se rezervuar JOIN

Ose ne mund te selektojm shenimet ne dy e me shume tabela duke perdorur fjalen e rezervuar
JOIN ne kete menyre:

Shembull INNER JOIN

Sintaksa

SELECT fusha1, fusha2, fusha3

FROM tabela_pare
INNER JOIN tabela_dyte
ON tabela_pare.fusha_kotrolluese = tabela_dyte.fusha_referuar

Kush ka porositur dhe cka kan porositur ata?

SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produket

FROM Puntoret
INNER JOIN Porosite
ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID

Fjala rezervuar INNER JOIN ka per detyre te kthej rezultatin nga tere reshtat nga te dy tabelat ku
ata jane te njejta. Nese ka rreshta ne tabelen “Puntoret” te cilat nuk perputhen me tabeln “Porosite”
tere ato rreshta nuk do te listohen.

Rezultati

Emri Produktet
Hoti,Valon Printeri
Arifi,Luljeta Tabela
Arifi,Luljeta Karrige
Shembull LEFT JOIN

Sintaksa

SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produket

FROM Puntoret
LEFT JOIN Porosite
ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID

Liston te gjithe puntoret dhe porosite e tyre – nese ndonjeri.

Fjala rezervuar LEFT JOIN te gjitha rreshtat prej tabeles (Puntoret), nese ato nuk perputhen me
rreshta e tabeles (Porosite). Nese ekziston ndonje rreshte ne tabelen “Puntoret” e cila nuk
perputhet me at ne tabelen “Porosite” ato do te listohen

Rezultati si vijon

Emri Produktet
Hoti,Valon Printeri
Ademi,Gzim
Arifi,Luljeta Tabele
Arifi,Luljeta Karrige
Jonuzi,Ilir
Shembull RIGHT JOIN

Sintaksa

SELECT Puntoret.Emri, Porosite.Produket

FROM Puntoret
RIGHT JOIN Porosite
ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID

Liston te gjithe porosite dhe ata qe kan marre – nese ka ndonje.

Fjala rezervuar RIGHT JOIN te gjitha rreshtat nga tabela e dyte(Porosite), vetem nese ato nuk
perputhen me rreshtat e tabeles (Puntoret). Nese ka ndonje rreshte ne tabelen Porosite dhe nuk
perputhet me ate ne tabelen Puntoret, ato rreshta gjithashtu do te listohen.

Rezulton tabelen

Emri Produkti
Hoti,Valon Printeri
Arifi,Luljeta Tabele
Arifi,Luljeta Karrige

Shembull

Kush e ka marr printerin?

SELECT Puntoret.Emri
FROM Puntoret
INNER JOIN Porosite
ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID
WHERE Porosite.Produkti = 'Printer'

Rezulton

Emri
Hoti,Valon
Krijimi i bazes se dhenave

Per te krijuar bazat e te dhenave perdorim si me poshte:

CREATE DATABASE emri_bazes_se_te_dhenave

Krijimi i tabeles

Per te krijuar tabele perdorim si me poshte:

CREATE TABLE emri_tabeles

(
kolona1 tipi_i_te_dhenave,
Kolona2 tipi_i_te_dhenave,
.......
)

Shembull

Ky shembull demonstron se si krijohet tabela me emrin "Personet", e cila ka kater kolona. Emrat e
kolonave do te jene "Mbiemri", "Emri", "Adresa", dhe "Mosha":

CREATE TABLE Personet

(
Mbiemri varchar,
Emri varchar,
Adresa varchar,
Mosha int
)

Ndersa ky shembull tregon se mund te caktoni gjatesin maksimale per secilen fushe:

CREATE TABLE Personet

(
Mbiemri varchar(30),
Emri varchar,
Adresa varchar,
Mosha int(3)
)
Tipi I te dhenave tregon se cfare shenimesh do te mbaj kolona. Tabela si vijon tregon se cfare
tipesh me se shumti perdoren ne SQL:

Tipi I te dhenave Pershkrimi

integer(madhesia)
int(madhesia)
smallint(madhesia)
tinyint(madhesia)
decimal(madhesia,d)
numeric(madhesia,d)
char(madhesia)
varchar(madhesia)
date(yyyymmdd)
Permban tipet e te dhenave integjer dhe numri ne kllapa tregon sa
shifror.
Tregon numrat me pike dhjetor. Sa shifror definohet ne madhesin e
saj. Sa shifra pas pikes dhjetore shenohet ne "d".
Tregon gjatesin fikse te stringut (mund te permbaj shkronja,numra si
dhe karaktere speciale). Madhesia fikse definohet ne kllapa.
Permban variablen e tipit string (mund te permbaj shkronja,numra si
dhe karaktere speciale). Madhesia fikse definohet ne kllapa.
Shenon daten yyyy – viti,mm – muaji , dd – dita

Krijimi i indekseve

Indekset krijohen ne tabele per arsye qe ti gjej rreshta ne tabele shume me shpejt. Eshte e
mundeshme qe te krijohen indekset ne nje a me shume kolonat te tabeles, dhe secili indeks mund
te kete emerin e vet. Ata qe I perdorin nuk munde te I shohin indekset por mund te I perdorin per
ta shpejtuar punen gjate punimit me pyetesoret

Verejte: Ndryshimi “freskimi” shenimve ne tabelen me indeksa merr kohe me shume se sa tabela
pa indeksa, kjo eshte per arsye se ndrrimi behet ne te gjitha indekset. Keshtu , te krijohet indekset
veten ne ato kolona ne te cilen do te behet kerkesat per kriteriume.

Indeksi unik

Krijimi i indekseve unike. Indeksi unik nenkupton qe dy rreshta nuk munde te kene vler te njejte.

CREATE UNIQUE INDEX emri_indeksit

ON emri_tabeles (emri_kolones)

"emri_kolones" tregon se cilen kolone deshironi t’a indeksoni.

Indeksi thjeshte

Krijimi I nje indeksi te thjeshte. Kur perdorimi I fjales se rezervuar UNIQUE nuk eshte bere,
indeksat me vlerat te perseritura jan te lejuara.

CREATE INDEX emri_indeksit

ON emri_tabeles (emri_kolones)

"emri_kolones" tregon se cila kolon indeksohet.

Shembull

Krijimi i indeksit te thjesht, emertuar "PersonIndex", ne fushen Mbiemri ne tabelen Personet:

CREATE INDEX PersonIndex

ON Personet (Mbiemri)

Nese deshirojm qe vlerat e indekseve te paraqiten ne forme renese “nga fundi deri ne fillim” atehere
ju duhet qe te shtoni fjalen e rezervuar DESC pas emrit te kolones:

CREATE INDEX PersonIndex

ON Personet (Mbiemri DESC)

Ndese dershironi te indeksioni me shume kolona atehere I ndajme kolonat me presje:

CREATE INDEX PersonIndex

ON Personet (Mbiemri, Emri)

Fshirja indeksit

Ju mund te fshini indekset permes komandes DROP.

DROP INDEX emri_tabeles.emri_indeksit

Fshirja e bazes te dhenave ose tabeles

Te fshihet baza e te dhenave perdorim si me poshte:

DROP DATABASE emri_bazes_te_dhenave

Te fshihet tabela (struktura,atributete dhe indekset gjithashtu do te fshihen):

DROP TABLE emri_tabeles

Ndryshimi i tabeles

Komanda ALTER TABLE perdoret per shtimin apo largimin e kolonave nga tabela.

Shtimi i nje kolone:

ALTER TABLE emri_tabeles
ADD emri_kolones tipi_i_te_dhenave
Largimi i nje kolone:
ALTER TABLE emri_tabeles
DROP COLUMN emri_kolones

Verejtej: Disa sisteme te baza te dhenave nuk lejojn fshirjen e kolonave ne tabelat e bazave te
dhenave(DROP COLUMN emri_kolones).

Personet:

Mbiemri Emri Adresa

Hoti Valon 7 Shtatori no.12

Shembull

Te shtohet kolona me emrin "Qyteti" ne tabelen "Personet":

ALTER TABLE Person ADD Qyteti varchar(30)

Rezulton:

Mbiemri Emri Adresa Qyteti

Hoti Valon 7 Shtatori no.12

Shembull

Te largohet kolona "Adresa" nga tabela "Personet":

ALTER TABLE Personet DROP COLUMN Adresa

Rezulton:

Mbiemri Emri Qyteti

Hoti Valon
SQL ka shume funksione te integruara per llogaritje e kalkulime te ndryshme

Sintaksa e funksioneve

Sintaksa e funksioneve te ndertuara ne SQL eshte:

SELECT function(emri_kolones) FROM emri_tabeles

Tipet e funksioneve

Ka disa tipe themelore te funksioneve ne SQL. Tipet themelore jane siq vijon:

• Funksionet Agregate
• Funksionet Skalare

Funksionet Agregate

Funksionet Agregate punojne me vlera te kolektuara , por si rezultat e kthejne vetem nje vlere.

Verejtej: Nese perdoret me shume artikuj tjere net abele permes komandes SELECT, atehere
SELECT duhe te kete klauzulen GROUP BY!!

Tabela "Personet"

Emri Mosha
Hoti,Valon 34
Beqiri,Agim 45
Dauti,Bekim 19
Funksionet agregate ne MS Access jane :

Function
AVG(emri_kolones)
COUNT(emri_kolones)
COUNT(*)
FIRST(emri_kolones)
LAST(emri_kolones)
MAX(emri_kolones)
MIN(emri_kolones)
STDEV(emri_kolones)
STDEVP(emri_kolones)
SUM(emri_kolones)
VAR(emri_kolones)
VARP(emri_kolones)
Description
Kthen vleren mesatare qe gjindet ne kolone
Kthen numri e rreshtave (pa i numruar rreshtat NULL)
Kthen numrin e rreshtave gjithesej sa jan ne tabele
Kthen vleren qe gjindet ne rekordin e pare te asaj kolone
Kthen vleren qe gjindet ne rekordin e fundit te asaj kolone
Kthen vleren me te madhe qe eshte ne at kolone
Kthen vleren me te vogel qe eshte ne at kolone
Kthen Shumen totale qe eshte ne at kolone

Funksionet agregate ne SQL Server jane:

Funksioni Pershkrimi
AVG(emri_kolones) Kthen vleren mesatare qe gjindet ne at kolone
BINARY_CHECKSUM
CHECKSUM
CHECKSUM_AGG
COUNT(emri_kolones) Kthen numrin e rreshtave (pa i numruar rreshtat NULL)
COUN(*) Kthen numrin e rreshtave qe ka ne at tabele
COUNT(DISTINC emri_kolones) Kthen numrin nga Funksioni DISTINC ne kolone
FIRST(emri_kolones) Kthen vleren e pare te rekordit ne at kolone
LAST(emri_kolones) Kthen vleren e fundit te rekordit ne at kolone
MAX(emri_kolones) Kthen vleren maksimale qe gjindet ne at kolone
MIN(emri_kolones) Kthen vleren minimale qe gjindet ne at kolone
STDEV(emri_kolones)
STDEVP(emri_kolones)
SUM(emri_kolones) Kthen shumen totale ne ate kolone
VAR(emri_kolones)
VARP(emri_kolones)
Funksionet Skalare

Funksionet skalare jane funksionet qe punojn me nje vlere te caktuar, dhe kthejn rezultat bazuar
nga vlera hyres.

Funksionet skalare qe perdoren ne MS Access

Funksionet Pershkrimi
UCASE(c) Fushat I kthen ne shkronja te medha
LCASE(c) Fushat I kthen ne shkronja te vogla
MID(c,start[,end]) Nxjerr karakterin e caktuar nga TEKSTI
LEN(c) Kthen gjatesin e tekstit
INSTR(c) Kthen rezultat numeric te pozites se caktuar te nje karakteri ne
tekst
LEFT(c,number_of_char) Kthen pjesen e majte te ndonje teksti te kerkuar
RIGHT(c,number_of_char) Kthen pjesen e djath te ndonje teksti te kerkuar
ROUND(c,decimals) Rumbullakon numrin me pike dhjetore ne nje numer te plote
MOD(x,y) Kthen mbetjen nga rezultati i pjestimit te dy numrave
NOW() Kthen rezultat daten aktuale
FORMAT(c,format) Ndrron menyren e paraqitjes
DATEDIFF(d,date1,date2) Perdoret per kalkulimet ne diference te datave
Funksionet agregate (sikurse SUM) shpesh ka nevoj te ju shtohet GROUP BY
funksionaliteti .

GROUP BY...

GROUP BY... eshte shtuar ne SQL sepse funksionet agregate (sikurse SUM) kthen vlera aggregate
nga kolona sa here te thirret , si dhe pa funksionin GROUP BY eshte e pa mundur te gjendet
shuma per secilin grup individual per vlerat e kolones.

Sintaksa e funksionit GROUP BY eshte:

SELECT emri_kolones,SUM(emri_kolones) FROM emri_tabeles GROUP BY

emri_kolones

Shembull GROUP BY

Tabela "Shitjet":

Kompanite Sasia
IT Department 5500
Ardi 4500
IT Department 7100

Dhe komandat ne SQL si me poshte:

SELECT Kompanite, SUM(Sasia) FROM Shitjet

Kthen rezultat:

Kompanit SUM(Sasia)
IT Department 17100
Ardi 17100
IT Department 17100

Rezultati permbi eshte I pakuptueshem dhe nuk eshte me pjese e funksioneve agregate.Prandaj
duhet te perdoret klauzula GROUP BY per te zgjedhur kete problem:

SELECT Kompanit,SUM(Sasia) FROM Shitjet

GROUP BY Kompanit

Dhe si rezultat fitojm:

Kompanit SUM(Sasia)
IT Department 12600
Ardi 4500
HAVING...

HAVING... i eshte shtuar SQL sepse fjala e rezervuar WHERE nuk perdoret gjate thirrjeve te
funksionve agregate (sikurse SUM), si dhe pa fjalen e rezervuar HAVING... eshte e pamundur qe te
thirren kushtet per rezultat.

Sintaksa per funksionin HAVING eshte:

SELECT emri_kolones,SUM(emri_kolones) FROM emri_tabeles

GROUP BY emri_kolones
HAVING SUM(emri_kolones) vlera e kushtit

Tabela "Shitjet":

Kompanit Sasia
IT Department 5500
Ardi 4500
IT Department 7100

Nese perdorim keto SQL komanda:

SELECT Kompanit,SUM(Sasia) FROM Shitjet

GROUP BY Kompanit
HAVING SUM(Sasia)>10000

Na kthehet ky rezultat

Komanit SUM(Sasia)
IT Department 12600
Komanda SELECT INTO

Komanda SELECT INTO shpesh perdoret per te krijuar kopje rezerver te arkivuara te tabelave per
arkivimin e rekordeve.

Sintaksa

SELECT emri_kolone(ave) INTO tabela_e_re [IN bazen_e_te_dhenave_tjeter]

FROM burimit

Krijimi i kopjeve rezerve

Krijimi i kopjeve reserve ne tabelen "Persone":

SELECT * INTO Personet_kopjerezerve

FROM Personet

Klauzula IN munde te perdoret nese e kopjojm tabelen nje baze te dhenave tjeter:

SELECT Personet.* INTO Personet IN 'Backup.mdb'

FROM Personet

Nese doni te i kopjoni vetem sa fusha ate munde te e beni duke I listuar ato, me ndihmen e
komandes SELECT :

SELECT Mbiemri,Emri INTO Personet_kopjarezerver

FROM Personet

Ju gjithashtu mund te perdorni klauzulen WHERE. Shikoni kete shembull p.sh. tabela
"Personet_kopjarezerve" me dy kolona (Emri dhe Mbiemri) duke I nxjerr vetem personet qe jetojn
ne "Mitrovice" nga tabela "Personet":

SELECT Mbiemri,Emri INTO Personet_mitrovice

FROM Personet
WHERE Qyteti='Mitrovice'

Selektimi i shenimeve nga me shume tabela gjithashtu eshte e mundeshme. Shembulli I ardheshem
krijon kopjen ne nje tabele te re "Porosite_e_puntoreve_kopja" e cila permban shenimet prej dy
tabelave Puntoret dhe Porosite:

SELECT Puntoret.Emri,Porosite.Produkti
INTO Porosite_e_puntoreve_kopja
FROM Puntoret
INNER JOIN Porosite
ON Puntoret.Puntori_ID=Porosite.Puntori_ID