Narząd żuciowy

- zęby i dziąsła,
- staw skroniowo-żuchwowy,
- mięśnie żwacze
Zęby
heterodontyzm
difiodontyzm- dwupokoleniowe (dentes decidui, dentes permanentes)
polifiodontyzm
Części zęba
- korona zęba (corona dentis)
- szyjka zęba (collum dentis)
- korzeń zęba (radix dentis)
Powierzchnie zęba
- powierzchnia przedsionkowa/ wargowa/ policzkowa- facies vestibularis/ labialis/ buccalis
- powierzchnia językowa- facies lingualis
- powierzchnia styczna- facies contactus
- powierzchnia zwarcia/ żuciowa- facies occlusalis/ masticatoria
Budowa
- 3 zmineralizowane tkanki otaczają jamę zęba (cavum dentis),
- jama wypełniona miazgą (pulpa dentis)- tk. łączna wiotka z włóknami nerwowymi i naczyniami krwionośnymi,
- otwór wierzchołka korzenia zęba (foramen apicis dentis) na każdym apex radicis dentis- swobodny pasaż naczyń i
nerwów do i z jamy zęba przez kanał korzenia zęba (canalis radicis dentis),
- większość nerwów w miazdze jest czuciowych
3 zmineralizowane tkanki:
- szkliwo- enamelum,
- zębina- dentinum,
- cement- cementum
* składają się głównie z hydroksyapatytu
* szkliwo wytwarzane przez adamantoblasty pochodzenia ektodermalnego,
zęby krótkokoronowe (brachydontyczne)- szkliwo otacza mało wyeksponowaną koronę zęba, wyrastają zupełnie
przed osiągnięciem dojrzałości zwierzęcia, są na tyle długie i twarde by przetrwać do końca życia zwierzęcia.
*zęby człowieka, psa, świni, kły wszystkich ssaków domowych
zęby długokoronowe (hypselodontyczne)- posiadają długi trzon zęba zdolny do stopniowego wysuwania się z
zębodołu, kompensujący jego ścieranie się, zmineralizowana tkanka zęba tworzy fałdy pokryte szkliwem w obszarze
całego trzonu, powyżej i poniżej linii dziąseł, szkliwo ułożone pod cementem
*zęby policzkowe zwierząt roślinożernych, siekacze konia
zęby anelodontyczne- ograniczony okres wzrostu (długo- i krótkokoronowe)
zęby elodontyczne- rosną przez całe życie (gryzonie)
*zębina wytwarzana przez odontoblasty układające się pod warstwą zębiny i otaczające miazgę, odontoblasty
produkują zębinę przez całe życie (zębina wtórna), pomocne przy określaniu wieku zwierzęcia, u konia gwiazda zęba
(stella dentis), większa część zęba otaczająca jamę zęba z miazgą
*cement- najmniej twardy, najbardziej zewnętrzna warstwa zęba przylegająca do zębodołu we wszystkich typach
zębów, w zębach długokoronowych wypełnia też lejek zęba (infundibulum dentis) i pokrywa trzon zęba
* zęby połączone z zębodołem za pomocą więzadeł zęba (ligamenta dentis) lub błony ozębnej (periodontium), która
zawiera włókna kolagenowe wnikające do cementu i tkanki kostnej
Dziąsła (gingiva)
- zbudowane z tkanki włóknistej zbitej, pokrytej przez gładką, silnie unaczynioną błonę śluzową,
- układają się wokół szyjki zęba, w zaawansowanym wieku często cofają się odsłaniając ją,
Koń
- zęby listewkowe- lophodontyzm,
- wszystkie zęby oprócz kła i pierwszego przedtrzonowca (dens lupus jeżeli jest) to zęby długokoronowe,
- powierzchnia żuciowa pokryta fałdami szkliwa w trakcie rozwoju zęba, co skutkuje naprzemiennym wystąpieniem
mocniej i słabiej zmineralizowanych tkanek nadających jej charakterystyczny chropowaty kształt,
- w zębach siecznych fałdy szkliwa tworzą wypełnione cementem lejki zębów
Pies
- zęby ostroguzkowe- sekodontyzm,
Bydło
- zęby półksiężycowate- selenodontyzm,
- zęby sieczne i kły łuku zębowego górnego są zastąpione przez opuszkę zębową (pulvinus dentalis),
- w dolnym łuku kły upodabniają się do siekaczy,
- zęby policzkowe to zęby długokoronowe,
Świnia
- zęby tępoguzkowe- bunodontyzm,

Staw skroniowo-żuchwowy (articulatio temporomandibularis)

- połączenie maziowe,
- łączy gałąź żuchwy z częścią łuskową kości skroniowej,
- staw kłykciowy, niezgodny, występuje krążek stawowy (discus articularis),
- zbudowany z wyrostka kłykciowego żuchwy, głowy żuchwy i trójdzielnej powierzchni stawowej kości skroniowej
(guzek stawowy), dół żuchwowy, wyrostek zastawowy,
- torebka stawowa pomiędzy brzegami chrząstki stawowej i krążkiem stawowym,
- jama stawowa podzielona na większe piętro górne i mniejsze piętro dolne,
- więzadło boczne i doogonowe (ligamentum laterale et caudale) wzmacnia warstwę włóknistą (zewnętrzna warstwa
torebki stawowej),
- w. doogonowe pomiędzy wyrostkiem zastawowym a podstawą wyrostka kłykciowego żuchwy,
* brak u świni i mięsożernych,
Staw międzyżuchwowy (articulati intermandibularis)
- połączenie kostne, szew łączący prawy i lewy trzon żuchwy,
- u świni i konia kościozrost,
- u przeżuwaczy, psa chrząstkozrost.