Professional Documents
Culture Documents
Επισημαίνουμε τις λέξεις-κλειδιά του μαθήματος. Πριν από το μάθημα ετοιμάζουμε ένα
φύλλο εργασίας στο οποίο είτε υπογραμμίζουμε τις λέξεις κλειδιά, είτε, ενώ διαβάζουμε
μαζί με το μαθητή, ταυτόχρονα επισημαίνουμε τις λέξεις-κλειδιά.
Ακόμη, τροποποιούμε και τον τρόπο εξέτασης (ερωτήσεις κλειστού τύπου), ώστε να
μειώσουμε το άγχος και παράλληλα να δώσουμε στο μαθητή την ευκαιρία να αποδείξει
τις γνώσεις του.
1.4. Ολοκληρώνω το μάθημα
Οι αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί, καθώς ολοκληρώνουν το μάθημά τους, ενημερώνουν την
τάξη ότι το μάθημα θα τελειώσει σε λίγο, ελέγχουν τις εργασίες που ανέθεσαν στους μαθητές με
ΔΕΠ-Υ και ταυτόχρονα διδάσκουν πώς να περάσουν στην επόμενη εκπαιδευτική
δραστηριότητα. Οι προτάσεις, λοιπόν, για τους εκπαιδευτικούς περιλαμβάνουν τα εξής:
Ενημερώνουμε τους μαθητές ότι το μάθημα τελειώνει σε 5 ή σε 10 λεπτά.
Όταν αναθέτουμε τις εργασίες στους μαθητές, τους ενημερώνουμε για το χρόνο, στον
οποίο θα πρέπει να τις ολοκληρώσουν
Σε κάθε περίπτωση ελέγχουμε τις εργασίες που αναθέτουμε στους μαθητές για το σπίτι.
Ακόμη, εξασφαλίζουμε χρόνο, για να παρουσιάσουν ορισμένοι μαθητές τις εργασίες που
τους αναθέσαμε, για να ελέγξουμε το βαθμό, στον οποίο εμπεδώθηκε η διδακτέα ύλη και
επιτεύχθηκαν οι διδακτικοί στόχοι
Εκτός από τις γενικές στρατηγικές που αναφέρθηκαν για την εισαγωγή, τη δημιουργία αλλά την
ολοκλήρωση της διδακτικής πράξης, οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν με επιτυχία μαθητές με
ΔΕΠ-Υ εξειδικεύουν τις διδακτικές τους στρατηγικές και τις προσαρμόζουν στις ιδιαιτερότητες
των μαθητών τους. Επειδή, λοιπόν, οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ όχι μόνο μαθαίνουν αλλά και
διατηρούν τις πληροφορίες με διαφορετικούς τρόπους, δεν εμπλέκονται στο μάθημα, δεν
παρακολουθούν. Έτσι, οι εκπαιδευτικοί των μαθητών με ΔΕΠ-Υ αρχικά καθορίζουν τους τομείς,
στους οποίους θα χρειαστεί περισσότερη παρέμβαση, χρησιμοποιούν εξειδικευμένες
στρατηγικές διδασκαλίας, για να βοηθήσουν το μαθητή να συμμετάσχει στο μάθημα. Οι
στρατηγικές, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, είναι οι ακόλουθες:
1.Αναγνωστική κατανόηση
Για να βοηθήσουμε τους μαθητές με ΔΕΠ-Υ να βελτιώσουν τις δεξιότητες αναγνωστικής
κατανόησης, εφαρμόζουμε τις παρακάτω τεχνικές:
Χρόνος σιωπηρής ανάγνωσης. Καθιερώνουμε κάθε μέρα ένα χρονικό διάστημα για
σιωπηρή ανάγνωση
Συνεχής ανάγνωση. Ζητήστε από τους μαθητές με ΔΕΠ-Υ να διαβάζουν σιωπηρά ένα
κείμενο, όταν ακούν τους συμμαθητές τους να διαβάζουν το κείμενο φωναχτά
5
Συνεργασία στην ανάγνωση. Ορίζουμε για κάθε μαθητή με ΔΕΠ-Υ έναν συμμαθητή του
ως συνεργάτη, ο οποίος, όμως, είναι ικανός αναγνώστης. Οι μαθητές διαβάζουν
διαδοχικά ακούγοντας παράλληλα ο ένας τον άλλον
Δημιουργούμε τη γραμμή της διήγησης γεγονότων (Time line)
Καθορίζουμε χρονικό διάστημα, στο οποίο οι μαθητές αφηγούνται ιστορίες που
διάβασαν
Προγραμματίζουμε δραστηριότητες, ώστε οι μαθητές μας να συμμετέχουν σε παιχνίδι
ρόλων
Δημιουργούμε «τράπεζα λέξεων», στην οποία οι μαθητές καταχωρούν τις καινούριες
λέξεις που έμαθαν ή αυτές που δυσκολεύονται να διαβάσουν
Παίζουμε παιχνίδια αναγνωστικής κατανόησης
Χρησιμοποιούμε λογισμικά στη διδασκαλία μας
Δημιουργούμε βιβλιοθήκη στην τάξη και περιοδικά αφιερώνουμε ώρα για ανάγνωση
Συγγράφουμε περιλήψεις βιβλίων ή κεφαλαίων από διάφορα γνωστικά αντικείμενα
(Ιστορία, Γεωγραφία) ή από τα αποσπάσματα των λογοτεχνικών κειμένων
2. Γραφή
Προκειμένου να διδάξουμε τους μαθητές να γράφουν αποτελεσματικές ιστορίες, ακολουθούμε
τις παρακάτω πρακτικές:
Διδάσκουμε τους μαθητές με ΔΕΠ-Υ να διακρίνουν τα μέρη μιας ιστορίας (πλαίσιο,
πρωταγωνιστές, πρόβλημα, λύση) ακολουθώντας τη δομή των αφηγηματικών κειμένων
Οργανώνουμε ένα «μικρό Ταχυδρομείο» στην τάξη και περιοδικά συγκροτούμε ομάδες
συγγραφής επιστολών, τις οποίες οι μαθητές αποστέλλουν σε συμμαθητές τους και με
τον τρόπο αυτό παρακινούνται να αλληλογραφούν αλλά και να συγγράφουν κείμενα
Καθώς εμείς διαβάζουμε ένα κείμενο, ζητάμε από τους μαθητές να κλείσουν τα μάτια
τους και να φαντάζονται το γραπτό που διαβάζουμε
Παρακινούμε τους μαθητές να διορθώνουν τα κείμενά τους πριν τα παραδώσουν
Εναλλακτικά επιτρέπουμε στους μαθητές να μαγνητοφωνούν μια εργασία τους, αντί να
τη γράφουν
Εναλλακτικά, στην ομαδική εργασία ένας μαθητής συγγράφει τις εργασίες που του
υπαγορεύει ο μαθητής με ΔΕΠ-Υ
Οδηγίες για τη διδασκαλία
Οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ συχνά αποσπώνται και δεν προσέχουν στο μάθημα. Οι πρακτικές που θα
βοηθήσουν τους μαθητές να οργανώσουν καλύτερα τις εργασίες αλλά και τις δραστηριότητές
τους είναι οι εξής:
6
Διδάσκουμε στο μαθητή με ΔΕΠ-Υ τον τρόπο να διευθετεί και να οργανώνει το χώρο
μελέτης στο σπίτι, ώστε να είναι λειτουργικός. Για παράδειγμα, απομακρύνει άχρηστα
αντικείμενα, βιβλία που έχει διαβάσει κ.λπ.
Παρακολουθούμε και αξιολογούμε το βαθμό που ο μαθητής με ΔΕΠ-Υ ολοκληρώνει τις
εργασίες που ανατίθενται στο σπίτι. Ακόμη, συζητάμε με τους γονείς του τα προβλήματα
που διαπιστώνουμε και αφορούν στην ολοκλήρωση των εργασιών, στο χρόνο που
αφιερώνει ο μαθητής, στις συνθήκες μελέτης που επικρατούν στο σπίτι.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι σημασία έχει η ποιότητα και όχι
η ποσότητα των εργασιών που αναθέτουμε για το σπίτι. Αφού, λοιπόν, όταν ασχολείται
στο σπίτι ο μαθητής με τις εργασίες, αναπτύσσει δεξιότητες μελέτης, θα έπρεπε να
εξετάζουμε κάθε φορά τις εργασίες που του αναθέσαμε, παρά να συνεχίσουμε
επιβαρύνοντας με νέα ύλη
2.Συμπεριφοριστικές προτάσεις
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ συχνά συμπεριφέρονται με τον ίδιο ανώριμο τρόπο, όπως μικρότερα σε
ηλικία. Δυσκολεύονται, λοιπόν, να δημιουργήσουν φιλικές σχέσεις με άλλους μαθητές και
αδυνατούν να κατανοήσουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Οι συμπεριφοριστικές προτάσεις
αποσκοπούν στο να βοηθήσουν τους μαθητές με ΔΕΠ-Υ να εκδηλώσουν συμπεριφορές, οι
οποίες προλαμβάνουν τα προβλήματα και τις τριβές στην τάξη, ενώ παγιώνουν ένα κλίμα
ηρεμίας, που προάγει τη μάθηση, γιατί, όταν δημιουργούνται προβλήματα συμπεριφοράς στην
τάξη, ο χρόνος του εκπαιδευτικού αναλώνεται στο να επιβάλλει την τάξη στην αίθουσα και,
επομένως, δεν απομένει χρόνος για να βοηθήσει τους μαθητές.
Οι τεχνικές που προτείνονται είναι:
Η πιο συνηθισμένη μορφή ενίσχυσης που θα πρέπει να χρησιμοποιεί ο εκπαιδευτικός
στην τάξη είναι ο έπαινος, όταν αρχίζει και ολοκληρώνει μια εργασία ή εκδηλώνει μια
επιθυμητή συμπεριφορά.
Προσδιορίζουμε την κατάλληλη συμπεριφορά για την οποία δίνουμε τον έπαινο. Τα
σχόλιά μας εστιάζουν στο τι έκανε ο μαθητής σωστά και θα πρέπει να περιλαμβάνουν
ακριβώς ποιο μέρος της συμπεριφοράς ήταν επιθυμητό. Για παράδειγμα, αντί να
επαινέσουμε το μαθητή για το ότι δεν ενοχλεί στην τάξη, μπορούμε να τον
επιβραβεύσουμε για το γεγονός ότι ολοκληρώνει ήσυχα την επίλυση της άσκησής που
του αναθέσαμε.
Ο έπαινος δίδεται αμέσως. Όσο πιο γρήγορα επιβραβεύσουμε το μαθητή τόσο πιο
σίγουρο είναι ότι θα επαναλάβει την επιθυμητή συμπεριφορά.
Τα σχόλιά μας θα πρέπει να είναι ποικίλα και όχι να επαναλαμβάνονται μονότονα, αφού
όταν ο έπαινος επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά χωρίς φαντασία, ατονεί ως κίνητρο.
8
διακόψουμε την εργασία του κάνοντας παρατήρηση ακουμπάμε το χέρι μας δίπλα στο
θρανίο του.
2. Έλεγχος εγγύτητας. Όταν μιλάμε σε έναν μαθητή, πλησιάζουμε στο θρανίο του, ώστε να
το βοηθήσουμε να εστιάσει την προσοχή του στο λόγο μας.
3. Χειρονομίες. Χρησιμοποιείστε χειρονομίες, για να επικοινωνήσετε με έναν μαθητή με
ΔΕΠ-Υ. Για παράδειγμα, όταν υποβάλλετε μια ερώτηση και ο μαθητής γνωρίζει την
απάντηση, τότε σηκώνει το χέρι του με ανοιχτή την παλάμη του, ενώ, σε αντίθετη
περίπτωση που δεν ξέρει την απάντηση, σηκώνει το χέρι σχηματίζοντας γροθιά.
4. Κοινωνικές δεξιότητες στην τάξη. Διδάσκουμε στους μαθητές με ΔΕΠ-Υ αποδεκτές
μορφές συμπεριφοράς που πρέπει να εκδηλώνουν στην τάξη. Για παράδειγμα, να
υποδύονται παιχνίδια ρόλων, να διαμορφώνουν αποδεκτές λύσεις σε συνηθισμένα
κοινωνικά προβλήματα που παρουσιάζονται στην τάξη. Με τον τρόπο αυτό, καθώς
προσφέρουμε εμπειρίες αλληλεπίδρασης στους μαθητές, καλλιεργούμε ευχάριστο και
δημιουργικό κλίμα στο σχολείο.
5. Μαθήματα επίλυσης προβλημάτων. Συζητήστε με τους μαθητές πώς να επιλύουν
κοινωνικές συγκρούσεις. Δημιουργούμε αυτοσχέδιες συζητήσεις στην τάξη είτε με έναν
μαθητή είτε με ομάδα και ζητάμε από τους μαθητές να συζητήσουν με ποιο τρόπο θα
προλάβουν την εκδήλωση της σύγκρουσης ή πώς θα επιλύσουν τη σύγκρουση (π.χ. οι
μαθητές συγκρούονται για ένα παιχνίδι).
Για πολλούς μαθητές με ΔΕΠ-Υ οι λειτουργικές αξιολογήσεις της συμπεριφοράς, οι
παρεμβάσεις στη συμπεριφορά καθώς και η υποστήριξη (συμβόλαιο, αμοιβές) αποδεικνύονται
χρήσιμες δραστηριότητες στο να διαχειρίζονται τη συμπεριφορά τους.
Λειτουργική συμπεριφοριστική αξιολόγηση. Πρόκειται για μια συστηματική διαδικασία
περιγραφής της αξιολόγησης των μαθητών, προκειμένου να περιγραφούν και στη
συνέχεια να προσδιοριστούν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και τα γεγονότα που
σχετίζονται με την εκδήλωση του προβλήματος. Για παράδειγμα η ομάδα: 1) παρατηρεί
και προσδιορίζει τη συμπεριφορά και τα χαρακτηριστικά της, 2) αναγνωρίζει ποια
γεγονότα ή ποιες ενέργειες προηγούνται ή ακολουθούν τη συμπεριφορά, 3) καταγράφει
πόσο συχνά εκδηλώνεται η συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα της καταγραφής
χρησιμοποιούνται, για να οργανωθεί και να δρομολογηθεί μια αποτελεσματική
παρέμβαση.
Θετικές συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις και υποστήριξη. Οι παρεμβάσεις εστιάζουν στο
σχεδιάσει το σχολείο σε συνεργασία τις οικογένειες των μαθητών αποτελεσματικά
περιβάλλοντα, τα οποία θα βελτιώσουν τη συμπεριφορά των μαθητών. Στόχος είναι να
εξαλείψουν το πρόβλημα συμπεριφοράς, να αυξήσουν τη δεξιότητες των μαθητών, να
10