ΕΤΟΣ 2017/ΤΕΥΧΟΣ 4

ΜΑΡΙΑΝΑ ΤΖΟΥΛΗ
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης, ΜΔΕ Διεθνές και
Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ενέργειας ΔΠΘ

Το Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για

την έναρξη λειτουργίας Μονάδας
Ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ
εντός του οικείου Ευρωπαϊκού
περιγράμματος
 ΜΑΡΙΑΝΑ ΤΖΟΥΛΗ
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης, ΜΔΕ Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ενέργειας ΔΠΘ

Το Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για την έναρξη

λειτουργίας Μονάδας Ηλεκτροπαραγωγής
από ΑΠΕ εντός του οικείου Ευρωπαϊκού
περιγράμματος
Ανάτυπο από το «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΔΙΚΑΙΟ»
Τεύχος 4 / Έτος 2017

ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΕΒΕ

Μαυρομιχάλη 23, 106 80 Αθήνα • Τηλ.: 210 3678 800 • Fax: 210 3678 819
http://www.nb.org • e-mail: info@nb.org
θΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΠΕ
Το Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για την έναρξη λειτουργίας
Μονάδας Ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ εντός του οικείου
Ευρωπαϊκού περιγράμματος
ΜΑΡΙΑΝΑ ΤΖΟΥΛΗ, Δικηγόρος Θεσσαλονίκης, ΜΔΕ Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ενέργειας ΔΠΘ
Η παρούσα μελέτη πραγματεύεται το ελληνικό νομικό πλαί-
σιο που διέπει το σύνολο των διαδικασιών μέχρι να ξεκινή-
σει τη λειτουργία της μια εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρι-
σμού από ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, αφετηρία αποτέλεσε το άρ-
θρο 194 της ΣΛΕΕ που στοχεύει στην υλοποίηση μίας εσω-
τερικής αγοράς στον τομέα της ενέργειας, όπως και το ελ-
ληνικό Σύνταγμα που παραθέτει τη συναφή με την ενέρ-
γεια πολιτική, που είναι η διαφύλαξη του περιβάλλοντος.
Οι δύο παραπάνω πολιτικές συνδέονται άρρηκτα με τις
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) για τις οποίες αναλύε-
ται ο ορισμός της έννοιάς τους, όπως και τα πλεονεκτήματά
τους. Παρουσιάζεται η ισχύουσα οδηγία για τις ΑΠΕ (Οδηγία
2009/28/ΕΚ), παρατίθενται οι στόχοι της που ισχύουν μέ-
χρι το 2020 και αναλύονται οι μελλοντικές στοχεύσεις της
Ευρωπαϊκής Ένωσης με απώτατο χρονικό όριο το 2050.
Εκτίθεται το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, το οποίο συνί-
σταται στον ν. 3468/2006, όπως ισχύει σήμερα κατόπιν των
τροποποιήσεων του από τους ν. 3851/2010, 4062/2012 και
4414/2016. Αποτυπώνονται και οι ελληνικές δεσμεύσεις που
συγκεκριμενοποιούν τους στόχους της Οδηγίας 2009/28/
ΕΚ, οι οποίες συγκροτήθηκαν βάσει αυτών. Παράλληλα,
δίνεται ο ορισμός της έννοιας της ηλεκτρικής ενέργειας
που παράγεται από ΑΠΕ βάσει του ν. 3468/2006 και πε-
ριγράφονται οι προϋπόθεσεις απόκτησης άδειας παραγω-
γής, άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας και Απόφασης
Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). Αναλύεται η αξία
των ΑΠΕ, που αποδεικνύεται με την κατά προτεραιότητα κα-
τανομή του φορτίου που δίνεται από τον αντίστοιχο διαχειρι-
στή όσον αφορά την παραγόμενη από μονάδες που αξιοποι-
ούν ΑΠΕ ηλεκτρική ενέργεια, όταν οι μονάδες αυτές συνδέ-
ονται με το Σύστημα ή το Δίκτυο. Στη συνέχεια, παρουσιά-
ζονται οι αλλαγές που επήλθαν στο ν. 3468/2006 από το ν.
4414/2016 και αναλύεται η έννοια της σύμβασης πώλησης
ηλεκτρικής ενέργειας η οποία αντικαθίσταται βαθμιαία από τη
Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης Διαφορικής Προσαύξησης
της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΕΔΠ), αλλά και το
μεταβατικό πλαίσιο που θα ισχύσει, όπως και το καθεστώς τι-
μολόγησης της παραγόμενης από ΑΠΕ ηλεκτρικής ενέργειας
-τόσο το παλαιό όσο και το νέο. Επίσης παρουσιάζεται ο τρό-
πος πιστοποίησης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, η έννοια
του Ειδικού Τέλους, που βαρύνει τους παραγωγούς και οι
κυρώσεις για παραβάσεις του ν. 3468/2006. Τέλος, γίνεται
αποτίμηση της παθογένειας της ελληνικής πραγματικότη-
τας που εμποδίζει την καθιέρωση των ΑΠΕ στη χώρα μας
και προτείνονται λύσεις εξάλειψής της.
Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997
681
Εισαγωγή
Το άρθρο 194 της Συνθήκης περί Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής
Ένωσης (ΣΛΕΕ)1 οικοδομήθηκε με στόχο την επιταγή πραγ-
ματοποίησης μίας εσωτερικής αγοράς, κυρίως στον τομέα
της ενέργειας, αφού αποτελεί πρωταρχικό μέλημα της ΕΕ.
Η ενέργεια αποτελεί το έναυσμα εξέλιξης των κοινωνιών,2
ως συντελεστής παραγωγής και ταυτόχρονα προωθεί τον
ελεύθερο και υγιή ανταγωνισμό.3
Ο ασφαλής ενεργειακός εφοδιασμός,4 η απελευθέρωση των
αγορών ενέργειας, η διασφάλιση ευχερούς πρόσβασης των
καταναλωτών στις ενεργειακές πηγές και στις εγκαταστάσεις
ενέργειας, η διαφύλαξη του περιβάλλοντος5 και η αναμόρ-
φωση των υφιστάμενων δομών ενέργειας, αλλά και η πραγ-
ματοποίηση καινούριων, όπως και η διασύνδεσή τους6 και η
καλλιέργεια των πολιτικών της ενεργειακής αποδοτικότητας
και της εξοικονόμησης ενέργειας7 αποτελούν τις σημαντικό-
τερες στοχεύσεις της ΕΕ που συμβάλλουν στην τεχνολογική
πρόοδο,8 η οποία βοηθά στη διασφάλιση της ετοιμότητας των
κρατών μελών της Ένωσης, ώστε να μπορέσουν να αντιμε-
τωπίσουν την περιστολή των ενεργειακών πόρων που προ-
οδευτικά θα οδηγήσει στην παύση ύπαρξής τους. Το μέσο
επίτευξης των ανωτέρω είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργει-
1. Άρθρο 194 ΣΛΕΕ: Στο πλαίσιο της εγκαθίδρυσης ή της λειτουργίας
της εσωτερικής αγοράς και λαμβανομένης υπόψη της απαίτησης
να προστατευθεί και να βελτιωθεί το περιβάλλον, η πολιτική της
Ένωσης στον τομέα της ενέργειας, σε πνεύμα αλληλεγγύης μετα-
ξύ κρατών μελών, έχει ως στόχο: α) να διασφαλίζει τη λειτουργία
της αγοράς ενέργειας, β) να διασφαλίζει τον ενεργειακό εφοδια-
σμό της Ένωσης, και γ) να προωθεί την ενεργειακή αποδοτικότη-
τα και την εξοικονόμηση ενέργειας καθώς και την ανάπτυξη νέων
και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και δ) να προωθεί τη διασύν-
δεση των ενεργειακών δικτύων.
2. Κωνστ. Ηλιόπουλος, «Διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο της ενέργειας
- οι επενδύσεις», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 21/2014, σ. 28.
3. Αθ. Τσικόγιας, «Περιβάλλον και Ενέργεια: H πορεία προς εναλ-
λακτικές πηγές ενέργειας εν μέσω κρίσης στην ΕΕ και ο ρόλος
των έξυπνων δικτύων (Smart Grids)», Νικ. Φαραντούρης (επιμ.),
«Ενέργεια, Δίκτυα και Υποδομές», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα,
2014, σ. 375-377.
4. Κ. Ηλιόπουλος, «Διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο της ενέργειας - οι
επενδύσεις», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 21/2014, σ. 29.
5. Θεόδ. Φορτσάκης, Νικ. Φαραντούρης, «Δίκαιο της ενέργειας», εκδ.
Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2016, σ. 7.
6. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 1-2.
7. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 13-14.
8. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Χάρτης πορείας για τη μετάβαση σε μια αντα-
γωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών
το 2050, COM(2011)112, 8.3.2011.
682
ας,9 που δεν έχουν παρά ελάχιστες ή και καθόλου επιζήμιες
συνέπειες για το περιβάλλον10 ενώ ταυτόχρονα προάγουν
την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών, ώστε να
είναι έκδηλη σε κάθε έκφανση του σημερινού τρόπου ζωής.11
Θεμέλιο λίθο των παραπάνω, αποτελούν, πέραν των
Ενωσιακών πολιτικών και δράσεων, και το Ελληνικό
Σύνταγμα.12 Στο Σύνταγμά μας παρότι δεν διατυπώνεται
απερίφραστα η επιταγή προάσπισης της ενέργειας, πολλώ
μάλλω της ειδικότερης έκφανσής της που συνιστούν οι ΑΠΕ,
στο άρθρο 24 του Συντάγματος13 παρουσιάζεται η αντίστοιχη
με την ενέργεια πολιτική που είναι η προστασία του περι-
βάλλοντος με σαφή σύνδεση με την αρχή της αειφορίας.
1α) Ορισμός της έννοιας των ΑΠΕ
Ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)14 εκλαμβάνονται οι
ενεργειακοί πόροι που υπάρχουν σε πλεόνασμα στη φύση.
Σχετικά με τις ΑΠΕ, δεν ελλοχεύει φόβος έλλειψης ύπαρξής
τους και ως επί τω πλείστον δεν έχουν βλαβερές επιπτώ-
σεις στο περιβάλλον λόγω του ότι αξιοποιούνται τεχνολογίες
φιλικές ως προς αυτό και απόρροια αυτού είναι η περιστολή
εκπομπών CO2 και η αντιμετώπιση αποτελεσματικότερα του
φαινομένου του θερμοκηπίου. Οι ΑΠΕ, βρίσκονται στον αντί-
ποδα των συμβατικών - παραδοσιακών ενεργειακών πηγών,
οι οποίες δεν είναι ανεξάντλητες αλλά υφίστανται συγκεκρι-
μένα αποθέματά τους στο φυσικό περιβάλλον και παράλ-
ληλα ενέχουν βλαβερές επιπτώσεις για αυτό. Τέτοιες είναι
το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας.15 Από την
άλλη, ανανεώσιμες ή εναλλακτικές πηγές ενέργειας16 συνι-
στούν η ηλιακή17 και η αιολική ενέργεια,18 η υδροηλεκτρική,19
9. Κ. Ηλιόπουλος, «Διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο της ενέργειας - οι
επενδύσεις», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 21/2014, σ. 29.
10. Κωνστ. Βατάλης, «Εισαγωγή στο δίκαιο ηλεκτροπαραγωγής απο
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)», εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα -
Θεσσαλονίκη, 2007, σ. 11-13.
11. Γεώργ. Κουτζούκος, Μιλτ. Ασλάνογλου, Αλεξία Τροκούδη, «Η
εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από την πρώτη στην τρί-
τη ενεργειακή δέσμη και ο ρόλος του ρυθμιστή και του διαχειρι-
στή», Ν. Φαραντούρης (επιμ.), «Ενέργεια, Δίκαιο, Οικονομία &
Πολιτική», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2012, σ. 33-35.
12. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 151.
13. Άρθρο 24 παρ. 1 εδάφια α΄ και β΄ του Συντάγματος: «Η προστασία
του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση
του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το
Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει προληπτικά ή κατασταλτικά
μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας».
14. Νικ. Τσοκανάς, «Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και δίκαιο της
ενέργειας στον Ευρωπαϊκό χώρο - Πώς αντιμετωπίζεται η νέα
πρόκληση και ποια η ανταπόκριση μέχρι τώρα από την Ελλάδα»,
Ενέργεια & Δίκαιο τ. 5/2006 σ. 17-18.
15. Κωνστ. Ηλιόπουλος, «Διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο της ενέργειας
- οι επενδύσεις», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 21/2014 σ. 28.
16. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 142.
17. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 213-218.
18. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 197-200.
19. Μαρία Παπαντώνη, «Το δίκαιο της ενέργειας - Ευρωπαϊκή θεώρη-
ση - Ελληνική εφαρμογή», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2003,
σ. 244-246, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ο.α. σ. 200-204, Ι.
Χατζοπούλου, «Εγκατάσταση και λειτουργία μικρών υδροηλεκτρι-
κών σταθμών σε δάση ή δασικές εκτάσεις», Ενέργεια & Δίκαιο τ.
3/2005 σ. 32-43.
ΠερΔικ 4/2017  (ΕΤΟΣ 21ο)
Μ. ΤΖΟΥΛΗ
η γεωθερμική20 και η υδραυλική ενέργεια, η βιομάζα και το
βιοαέριο,21 τα βιοκαύσιμα,22 η ενέργεια κυμάτων, η παλιρ-
ροϊκή ενέργεια και η ενέργεια των ωκεανών23 από τις οποίες
προέρχεται εν πολλοίς ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα.24
1β) Η ισχύουσα Ευρωπαϊκή νομοθεσία
για ΑΠΕ και ηλεκτρική ενέργεια
Το ισχύον ευρωπαϊκό νομοθέτημα για τις ΑΠΕ και την ηλεκτρική
ενέργεια αποτελεί η Οδηγία 2009/28/ΕΚ25 του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 σχετικά με
την προώθηση της χρήσης ενέργειας που παράγεται από ανα-
νεώσιμες πηγές26 και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη
κατάργηση των Οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ.27 Η
Οδηγία αυτή έχει τροποποιηθεί στο κομμάτι που αφορά κυρίως
τα βιοκαύσιμα και τα βιορευστά από την Οδηγία 2015/1513/
ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της
9.9.2015 για την τροποποίηση της Οδηγίας 98/70/ΕΚ σχε-
τικά με την ποιότητα των καυσίμων βενζίνης και ντίζελ και
για την τροποποίηση της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ σχετικά με την
προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές,28 η
οποία δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία.29
1γ) Οι στόχοι της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ
και ο ενεργειακός χάρτης πορείας
για το 2050
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ύστερα από
πρόταση της Επιτροπής,30 τον Ιούνιο του 2009, επιφορτί-
20. Μ. Παπαντώνη, ό.π., σ. 246-248, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 205-208, ΣτΕ 4349/2015 (Αδειοδότηση εκμετάλλευσης γε-
ωθερμίας - Συνταγ/τα άρθρου 11 ν. 3175/2003), ΠερΔικ τ. 1/2016
σ. 99, Έ. Σαλακά, Κ. Κουτσούκου, «Η εκμετάλλευση της γεωθερμί-
ας για ηλεκτροπαραγωγή», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 4/2005 σ. 26-33.
21. Μ. Παπαντώνη, ό.π., σ. 249-250, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π.., σ. 208-210.
22. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 210-213.
23. Προοίμιο (11) της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://
ec.europa.eu/comretition/sector/energy/inquiry.html
24. Άρθρο 2 της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://ec.europa.eu/
comretition/sector/energy/inquiry.html, Άρθρο 2 του ν.
3468/2006, Μ. Παπαντώνη, ό.π., σ. 225.
25. Οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκου Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου, της 23 Απριλίου 2009, σχετικά με την προώθηση της
χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση
και τη συνακόλουθη κατάργηση των Οδηγιών 2001/77/ΕΚ και
2003/30/ΕΚ (ΕΕ L 140/16/5.6.2009).
26. Φιλ.-Άλκ. Μουρατιάν, «Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - Η προστα-
τευτική - προνομιακή μεταχείρισή τους εν όψει της ικανοποίησης
του γενικού συμφέροντος της προστασίας του περιβάλλοντος»,
Ενέργεια & Δίκαιο τ. 12/2009 σ. 36-37.
27. Μ. Παπαντώνη, ό.π., σ. 226-228, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 11.
28. Οδηγία 2015/1513/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου, της 9.9.2015 για την τροποποίηση της Οδηγίας 98/70/ΕΚ
σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων βενζίνης και ντίζελ και για την
τροποποίηση της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ σχετικά με την προώθηση της
χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (EE L 239/1/15.9.2015).
29. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 148.
30. Προοίμιο (8,9) της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://
θΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΠΕ
στηκε με την ευθύνη πραγματοποίησης του στόχου «20-20-
20» και του λεγόμενο «Climate and Energy package».31 O
στόχος συνίσταται: α) στην περιστολή των εκπομπών αερίων
του θερμοκηπίου κατ΄ ελάχιστο έως 20% εώς το 2020 σε
σχέση με το 1990,32 β) στην ενίσχυση της ενεργειακής αποδο-
τικότητας κατά 20% εώς το 2020,33 γ) στο γεγονός ότι το 20%
της ενέργειας που θα χρησιμοποιηθεί εώς το 2020 θα προέρ-
χεται οπωσδήποτε από ΑΠΕ,34 ενώ σχετικά με τις μεταφορές
το 10% της ενέργειας έως το 2020 θα αντλείται από ΑΠΕ.35
Επιπρόσθετα, ο Ενεργειακός Χάρτης Πορείας για το 2050,36
έγινε δεκτός από την ΕΕ στις Βρυξέλλες, στις 15.12.2011.
Δυνάμει αυτού αναλαμβάνεται η δέσμευση από πλευράς
των κρατών μελών της Ένωσης ως προς την καθολική και
εξ ολοκλήρου εξαφάνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου,
η οποία αποτυπώνεται με τον επιτακτικό στόχο απομείω-
σής του κατά 80-95% μέχρι το 2050 σε σχέση με το 1990.
Λόγω των ανωτέρω στοχεύσεων, υιοθετήθηκε από τη Χώρα
μας ο Οδικός Χάρτης Πορείας της Ελλάδας στον Τομέα της
Ενέργειας με χρονικό ορίζοντα το 2050.37
2α) Το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για ΑΠΕ
και η ηλεκτρική ενέργεια, όπως ισχύει
σήμερα
Το ελληνικό νομοθέτημα που υφίσταται σήμερα, δυνάμει
εναρμόνισής του με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 σχετικά με
την προώθηση της χρήσης ενέργειας που παράγεται από
ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη
ec.europa.eu/comretition/sector/energy/inquiry.html
31. EU Climate and Energy package.
32. Απόφαση 406/2009/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου, της 23.9.2009 περί των προσπαθειών των κρατών
μελών να μειώσουν τις οικείες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου,
ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Κοινότητας για μείωση των
εκπομπών αυτών μέχρι το 2020.
33. Προοίμιο (17) της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://
ec.europa.eu/comretition/sector/energy/inquiry.html
34. Φ.-Ά. Μουρατιάν, ό.π., σ. 31.
35. Προοίμιο (7, 8, 9) της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://ec.europa.
eu/comretition/sector/energy/inquiry.html και άρθρο 3 παρ. 1, 2
και 4 της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και
του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://ec.europa.eu/comretition/
sector/energy/inquiry.html, Patricia Park, «International Law for
Energy and the Environment», CRC Press Taylor & Francis Group
Boca Raton London New York, second edition, 2013 σ. 180.
36. European Commision, Energy Roadmap 2050, Communication from
the Commission to the European Parliament, the Council, the
European Economic and Social Committee and the Committee of
the Regions, COM (2011)885/2.
37. Εμμ. Κακαράς, Χρ. Χατζηλάου, «H εξέλιξη του Ευρωπαϊκού
Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του
Θερμοκηπίου (ETS) και τα πρόσθετα μέτρα για τη δημιουργία
ενός ασφαλούς επενδυτικού περιβάλλοντος στον τομέα της ενέρ-
γειας», Ν. Φαραντούρης (επιμ.), σε: «Ενέργεια, Δίκαιο, Οικονομία
& Πολιτική», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2012, σ. 246, 391-
392, Μιχ. Κρητικός, «Ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων
ρύπων: κανονιστικές προκλήσεις και νομικές εξελίξεις εν όψει
της τρίτης περιόδου εφαρμογής», L. Stankeviciute, P. Criqui,
«Energy and Climate Policies to 2020: The impacts of the European
“20/20/20” Approach», Working Paper, LEPII, Grenoble, 2008.
Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997
683
κατάργηση των Οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ, και
με τις αλλαγές που έλαβαν χώρα βάσει των ν. 3851/2010,
4062/201238 και 4414/2016 είναι ο ν. 3468/200639 για την
«Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές
Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας
Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις».40
2β) Το εθνικό σχέδιο δράσης της χώρας μας
και οι εθνικοί της στόχοι σχετικά
με τις ΑΠΕ και τον ηλεκτρισμό
Η Ελλάδα συγκρότησε Εθνικό σχεδίο δράσης για την ανα-
νεώσιμη ενέργεια,41 όπως επιτάσσεται δυνάμει της Οδηγίας
2009/28/ΕΚ μέσω του οποίου συντελείται η ενημέρωση της
ΕΕ για τους εθνικούς στόχους των μελών της,42 παράλληλα
τα κράτη μέλη βαρύνονται να δημιουργούν και πρόσθε-
τες εθνικές ρυθμίσεις υλοποίησης των ανωτέρω επιδιώξε-
ων.43 Μάλιστα, βάση για αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με τα
ποσοστά ενέργειας από κάθε ανανεώσιμη πηγή για όλα τα
κράτη της Ένωσης, είναι το 2005.44 Η Ελλάδα, όσον αφορά
τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ανέλαβε τη νομική
υποχρέωση για μετριασμό τους, σε ποσοστό 4% σε σχέση με
το 2005 στους τομείς εκτός εμπορίας45 και αύξησης των ΑΠΕ
κατά 18% στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση. Σχετικά με
την εξοικονόμηση ενέργειας, συγκροτήθηκε το 1ο Σχέδιο
Δράσης Ενεργειακής Αποδοτικότητας, που πρεσβεύει 9%
εξοικονόμηση ενέργειας εώς το 2016 δυνάμει της Οδηγίας
2006/32/ΕΚ.46 Ενώ, με τον ν. 3851/2010, αυξήθηκε το ποσο-
στό αξιοποίησης των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας
το οποίο συνίσταται σε ποσοστό 40% συμμετοχής των ΑΠΕ
στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε ποσοστό 20% για
θέρμανση και ψύξη και 10% για τις μεταφορές.47 Οι ανω-
τέρω επιδιώξεις για τη χώρα μας, έχουν απώτατο χρονικό
όριο το 2020.48
38. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 148.
39. Ι.Μ. Παπαδόπουλος, «Η εξέλιξη του ηλεκτρικού ενεργειακού τομέα
στην Ελλάδα - Από τον 19ο στον 21ο αιώνα», Ενέργεια & Δίκαιο
τ. 2/2004 σ. 61-62.
40. Φ.-Ά. Μουρατιάν, ό.π., σ. 37.
41. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την επίτευξη της συμβολής των ΑΠΕ
στην τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20% έως το 2020,
Σύνοψη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, http://www.yreka.gr/
Default.aspx?tabid=285&language=el-GR
42. P. Park, ό.π., σ. 180.
43. Προοίμιο (19) της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://
ec.europa.eu/comretition/sector/energy/inquiry.html
44. Προοίμιο (21) της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23.4.2009 http://
ec.europa.eu/comretition/sector/energy/inquiry.html
45. Παντ. Κάπρος, «Το νέο ενεργειακό τοπίο στην Ευρωπαϊκή Ένωση
και η ανάγκη υλοποίησης ενεργειακών έργων στην Ελλάδα»,
Ενέργεια & Δίκαιο τ. 9/2008 σ. 44-45.
46. Παν. Ππασταματίου, «Η “κλιματική” διάσταση της ελληνικής ενερ-
γειακής πολιτικής» (Εισήγηση σε Συνέδριο), Ενέργεια & Δίκαιο τ.
5/2006 σ. 79.
47. Π. Κάπρος, ό.π., σ. 45-47.
48. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την επίτευξη της συμβολής των ΑΠΕ
στην τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20% έως το 2020,
Σύνοψη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, http://www.yreka.gr/
Default.aspx?tabid=285&language=el-GR
684
2γ) Α
 δειοδοτική διαδικασία εγκαταστάσεων
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ
α. Ορισμός της έννοιας της ηλεκτρικής ενέργειας
που παράγεται από ΑΠΕ
Δυνάμει του άρθρου 2 παρ. 14 του ν. 3468/2006 προκύπτει
ο ορισμός της έννοιας της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγε-
ται από ΑΠΕ. Με βάση αυτό, ηλεκτρική ενέργεια που παρά-
γεται από ΑΠΕ, καλείται η ηλεκτρική ενέργεια που προέρχε-
ται από μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που αξιο-
ποιούν μία ή πλείονες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας ή από
μονάδες συμπαραγωγής που χρησιμοποιούν μία ή περισσότε-
ρες μορφές ΑΠΕ ή από Υβριδικούς Σταθμούς του άρθρου 25,
ως προς την ηλεκτρική ενέργεια που προέρχεται από ΑΠΕ.49
β. Άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας
από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ
Απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη λειτουργίας μονά-
δων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ είναι η λήψη
άδειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ
και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής
Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ),50 η οποία αποκτάται βάσει αποφάσεως
της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) η οποία, στηρίζεται
σε μία σειρά όρων που εξετάζει η ΡΑΕ, αν πληρούνται.51 Η
ΡΑΕ εξετάζει αν υφίστανται οι προϋποθέσεις της παρ. 1 του
άρθρου 3 του ν. 3468/2006 και αποφασίζει το να δώσει ή
όχι την άδεια μέσα σε διάστημα 2 μηνών από την κατάθεση
της αίτησης. Η απόφαση αναρτάται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ
και κοινοποιείται στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας
και Κλιματικής Αλλαγής με επιμέλειά της και δημοσιεύεται σε
μία ημερήσια εφημερίδα πανελλαδικής κυκλοφορίας με μέρι-
μνα του δικαιούχου. Ο Υπουργός εξετάζει αυτεπαγγέλτως τη
νομιμότητα της άδειας εντός 20 ημερών από την περιέλευσή
της σε αυτόν. Κατά της απόφασης της ΡΑΕ χωρεί αίτηση ανα-
θεώρησης52 βάσει των άρθρων 32 και 33 του ν. 4001/2011.53
Η λήψη άδειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από
ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ δεν απαλλάσσει τον δικαιούχο της από το
χρέος να λάβει άλλες άδειες ή εγκρίσεις που προβλέπει ο
νόμος, όπως η έγκριση περιβαλλοντικών όρων και οι άδειες
εγκατάστασης54 και λειτουργίας.55 Για την κρίση των αιτή-
σεων για λήψη άδειας παραγωγής καθώς και για έλεγχο σχε-
τικά με την πλήρωση των όρων της άδειας αυτής η ΡΑΕ έχει
τη δυνατότητα να συνεργάζεται με το Κέντρο Ανανεώσιμων
Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ).56
49. Άρθρο 2 παρ. 14 του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 163.
50. Άρθρο 4 του ν. 3468/2006 «Εξαιρέσεις από την υποχρέωση λή-
ψης άδειας παραγωγής».
51. Άρθρο 3 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
52. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 163-165.
53. Άρθρο 3 παρ. 2 του ν. 3468/2006.
54. ΣτΕ 3572/2014 Ενέργεια & Δίκαιο τ. 21/2014 σ. 175-181.
55. Άρθρο 3 παρ. 8 του ν. 3468/2006.
56. Άρθρο 3 παρ. 11 του ν. 3468/2006.
ΠερΔικ 4/2017  (ΕΤΟΣ 21ο)
Μ. ΤΖΟΥΛΗ
γ. Το αναγκαίο περιεχόμενο της άδειας παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ
Εντός της άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ
και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής
Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) πρέπει να αποτυπώνεται: α) ο κάτο-
χός της, παραγωγός ή αυτοπαραγωγός, φυσικό ή νομικό
πρόσωπο, β) ο τόπος εγκατάστασης του σταθμού παρα-
γωγής ηλεκτρικής ενέργειας, γ) η Εγκατεστημένη Ισχύ και
η Μέγιστη Ισχύ Παραγωγής, δ) η χρησιμοποιούμενη τεχνο-
λογία ή η μορφή ΑΠΕ, αν χορηγείται για σταθμό ΑΠΕ, ε)
το ή τα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, που εξασφαλίζουν τη
χρηματοδότηση του έργου.57 Σε περίπτωση μεταβολής των
στοιχείων της παρ. 3 του άρθρου 3 του ν. 3468/2006 εκτός
του στοιχ. ε΄, η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας
από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ δύναται να τροποποιείται με απόφαση
της ΡΑΕ κατόπιν αιτήματος του κατόχου. Η απόφαση τρο-
ποποίησης αναρτάται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ με επιμέλειά
της και καταχωρίζεται στο μητρώο που τηρεί η Αυτοτελής
Υπηρεσία για ΑΠΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας
και Κλιματικής Αλλαγής.58
δ. Η ισχύς της άδειας παραγωγής και το δικαίωμα
μεταβίβασής της
Η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και
ΣΗΘΥΑ παρέχεται με ισχύ έως 25 χρόνια και μπορεί να παρα-
τίνεται για ίσο διάστημα.59 Ο κάτοχος αδείας παραγωγής
μπορεί, μετά από απόφαση της ΡΑΕ, να μεταβιβάζει την
άδειά του σε άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα.60
ε. Χορήγηση αδείας παραγωγής στα μη διασυνδεδεμένα
νησιά ή σε περιοχές με κορεσμένα ηλεκτρικά δίκτυα
H παροχή αδείας ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ
στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά ή σε περιοχές με κορεσμένα
ηλεκτρικά δίκτυα, συντελείται μέσω της κατά προτεραιότητα
ικανοποίησης των αιτήσεων των Αυτοπαραγωγών ηλεκτρι-
κής ενέργειας από ΑΠΕ.61
στ. Αλληλεπικάλυψη αιτήσεων για λήψη αδείας
ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ
Όταν υπάρχει αλληλεπικάλυψη των αιτήσεων για λήψη
αδείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από εγκαταστά-
σεις ΑΠΕ σε ορισμένη περιοχή ή αν η ΡΑΕ πρέπει να προβεί
σε συγκριτική αξιολόγηση αιτήσεων βάσει των ρυθμίσεων
του χωροταξικού σχεδιασμού ή και λόγω περιορισμένης
ικανότητας του δικτύου, προτεραιότητα έχουν οι αιτήσεις
που προέρχονται από νομικά πρόσωπα που μετέχουν οι
ΟΤΑ, στα όρια των οποίων βρίσκεται η μονάδα, με συμμε-
57. Άρθρο 3 παρ. 3 του ν. 3468/2006 και άρθρο 3 παρ. 1 στοιχ. ζ΄
του ν. 3468/2006.
58. Άρθρο 3 παρ. 5 του ν. 3468/2006.
59. Άρθρο 3 παρ. 4 του ν. 3468/2006, πρβλ., Κωνστ. Βατάλης, ό.π.,
σ. 88, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 167.
60. Άρθρο 3 παρ. 6 του ν. 3468/2006
61. Άρθρο 3 παρ. 7 του ν. 3468/2006, πρβλ. Κ. Βατάλης, ό.π., σ. 89,
Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 165-166.
θΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΠΕ
τοχή τους, όχι μικρότερη του 33%. Για την εξαγωγή κρίσης
κατά τα ανωτέρω, οι συγκρινόμενες αιτήσεις θα πρέπει να
έχουν υποβληθεί εντός 10 ημερών από την κατάθεση της
πρώτης αίτησης.62
ζ. Ειδικό Μητρώο Παραγωγής Ηλεκτρικής
Ενέργειας και Κανονισμός Αδειών Παραγωγής
Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ
Η λήψη της άδειας παραγωγής, η τροποποίηση ή η ανά-
κλησή της, συντελείται κατόπιν αιτήματος που υποβάλλε-
ται στη ΡΑΕ, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα έγγραφα που
προσδιορίζονται στην απόφαση που προκύπτει βάσει της
παρ. 3 του άρθρου 5 του ν. 3468/2006.63 Η ΡΑΕ διαθέτει
Eιδικό Mητρώο Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ
ή ΣΗΘΥΑ στο οποίο εμπεριέχονται τα στοιχεία των αδειών
του άρθρου 3 παρ. 3 του ν. 3468/2006, οι πράξεις εξαίρεσης
από την επιταγή λήψης των αδειών αυτών όπως και άλλα
στοιχεία. Οποιαδήποτε τροποποίηση των στοιχείων αυτών
γνωστοποιείται από τον Αδειούχο στη ΡΑΕ και στον Υπουργό
Ανάπτυξης, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση. Όταν οι μεταβολές
των στοιχείων που καταχωρίζονται στο Ειδικό Μητρώο δεν
θεωρούνται τροποποίηση των αδειών παραγωγής, η ΡΑΕ
εκδίδει σχετική βεβαίωση.64
Ο Κανονισμός Αδειών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από
ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ προκύπτει βάσει απόφασης του Υπουργού
Ανάπτυξης ενώ προηγείται γνώμη της ΡΑΕ και δημοσιεύεται
στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Ο Κανονισμός εξειδικεύει
το άρθρο 3 παρ. 1, προσδιορίζει τη διαδικασία απόκτησης
άδειας παραγωγής, τις εξαιρέσεις από την υποχρέωση αυτή
και τις περιπτώσεις που δεν είναι απαραίτητη η τροποποίηση
της άδειας παραγωγής, τα έγγραφα που χρειάζονται, τον
τρόπο κρίσης των αιτημάτων όπως και τη διαδικασία που
αφορά τις αντιρρήσεις.65 Ακόμη προσδιορίζονται οι υπο-
χρεώσεις του αδειούχου, η διαδικασία παρακολούθησης
τήρησης του περιεχομένου της άδειας καθώς και η ανά-
κλησή της, ενώ η ΡΑΕ μπορεί να εξειδικεύει τα τεχνικά ζητή-
ματα καθώς και τον τρόπο κρίσης των αιτήσεων για λήψη
άδειας παραγωγής.66
η. Απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΕΠΟ)
Μετά τη χορήγηση άδειας παραγωγής από τη ΡΑΕ ζητείται
από τον δικαιούχο η παροχή άδειας εγκατάστασης, μεσολα-
βεί όμως το αίτημα του ενδιαφερόμενου στο Διαχειριστή για
συγκρότηση Προσφοράς Σύνδεσης.67 Ενώ ο δικαιούχος αιτεί-
ται και της έκδοσης Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών
62. Άρθρο 3 παρ. 9 του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 166.
63. Άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
64. Άρθρο 5 παρ. 2 του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 168.
65. Άρθρο 5 παρ. 3 του ν. 3468/2006, πρβλ. Κ. Βατάλης, ό.π., σ.
90-91.
66. Άρθρο 5 παρ. 4 του ν. 3468/2006.
67. Άρθρο 8 παρ. 5 περ. α΄ του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης, Ν.
Φαραντούρης, ό.π., σ. 173.
Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997
685
Όρων (ΕΠΟ),68 βάσει του άρθρου 4 του ν. 1650/1986,69 όπως
ισχύει και λόγω αυτού υποβάλλεται πλήρης φάκελος και
Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων70 (ΜΠΕ)71 στην αρμό-
δια περιβαλλοντική αρχή.72
Σημειώνεται πως ο ν. 1650/1986 τροποποιήθηκε με τον
4014/2011,73 αλλά μόνον ως προς το θέμα της περιβαλλο-
ντικής αδειοδότησης των έργων και των δραστηριοτήτων,
ενώ το ευρύτερο πλαίσιο διαφύλαξης του περιβάλλοντος
συνεχίζει να ρυθμίζεται από τον ν. 1650/1986.
Βασικό χαρακτηριστικό που συνέχεται με την Απόφαση
Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για έργα ΑΠΕ αποτελεί
η αντίληψη που έχει παγιωθεί σχετικά με τα ηλεκτρικά και
μαγνητικά πεδία γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας
όσον αφορά τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον.74
Μάλιστα, μπορεί κανείς να εντοπίσει πλούσια νομολογία σχε-
τικά με την κατασκευή εγκαταστάσεων ενέργειας που του-
λάχιστον ένα κομμάτι τους βρίσκεται τοποθετημένο εντός
ευαίσθητων πολεοδομικά και γεωμορφολογικά συστήματων75
καθώς και εντός δασών.76 Τα ανωτέρω ζητήματα μπορεί
κανείς να τα προσεγγίσει πλέον από άλλη σκοπιά,77 αφού
συγκροτήθηκε ρύθμιση στο πλαίσιο του Γενικού Πλαισίου
Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης,78 ενώ
σχετικά με τις συνδέσεις που αφορούν τις υποδομές σε ΑΠΕ
υπάρχει πλέον το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και
Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.79
Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου
Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ρυθμίζει
τους κανόνες τοποθέτησης των μονάδων ηλεκτροπαραγω-
γής από ΑΠΕ με κριτήρια το έργο που επιτελείται από την
68. ΣτΕ ΕΑ 171/2012 Ενέργεια & Δίκαιο τ. 17/2012 σ. 93 επ.
69. ΣτΕ ΕΑ 504/2009 Ενέργεια & Δίκαιο τ. 13-14/2010 σ. 104-105, ΣτΕ
ΕΑ 689/2009 Ενέργεια & Δίκαιο τ. 13-14/2010 σ. 105-108.
70. ΣτΕ 1657/2005 Ενέργεια & Δίκαιο τ. 4/2005 σ. 49-51.
71. ΣτΕ 3163/2015 (ΕΠΟ αιολικών πάρκων Μουζακίου - Αργιθέας -
Επεμβάσεις σε δασική έκταση), ΠερΔικ τ. 1/2016 σ. 79-81.
72. Άρθρο 8 παρ. 6 του ν. 3468/2006.
73. ΣτΕ 3979/2015 (Ανάκληση ΕΠΟ φωτοβολταϊκού σταθμού σε δασι-
κή έκταση), ΠερΔικ τ. 1/2016 σ. 75-76.
74. ΣτΕ Ολ 3919/2010 ΕΔΔΔ 2011 σ. 323.
75. ΣτΕ 1805/2005 Ενέργεια & Δίκαιο τ. 6/2006 σ. 88.
76. ΣτΕ Ολ 3445-8/1998 Νόμος, ΣτΕ Ολ 3144/2004 Αρμ 2005 σ. 98,
ΣτΕ Ολ 1672/2005 Νόμος, ΣτΕ 2499/2012 ΕΔΔΔ 2012 σ. 944, ΝοΒ
2012 σ. 1834.
77. Μαν. Βελεγράκης, «Συνταγματικές διαστάσεις του δικαίου της
ενέργειας», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 2/2004 σ. 48-51, Ελ.-Μελ.
Χατζηγεωργίου, «Διοικητική πρακτική και νομοθετικά εμπόδια στην
ανάπτυξη των ΑΠΕ - Νομολογιακά παραδείγματα - Προτάσεις»,
Ενέργεια & Δίκαιο τ. 3/2005 σ. 62-63.
78. Κωνστ. Θεοφύλακτος, Αναστ. Μπράτη, «Ενεργειακά αυτόνομα
νησιά: Διεθνής πρακτική - Εφαρμογή στην Ελλάδα», Ενέργεια &
Δίκαιο τ. 6/2006 σ. 73-74.
79. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης
για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και της στρατηγικής
μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού (αριθ. 49828, ΦΕΚ Β΄
2464/3.12.2008), ΣτΕ 1421/2013 7μ., Ενέργεια & Δίκαιο τ. 19/2013
σ. 95-115, Παν. Παπασταματίου, «Η “κλιματική” διάσταση της ελ-
ληνικής ενεργειακής πολιτικής» (Εισήγηση σε Συνέδριο), Ενέργεια
& Δίκαιο τ. 5/2006 σ. 77-78, Νικ. Βασιλάκος, «Προτάσεις για ένα
αποτελεσματικό θεσμικό και αδειοδοτικό πλαίσιο των έργων ΑΠΕ»,
Ενέργεια & Δίκαιο τ. 3/2005 σ. 18-20.
686
εκάστοτε εγκατάσταση ΑΠΕ και τον χώρο όπου ζητείται να
τοποθετηθεί το αντίστοιχο έργο ΑΠΕ. Ακόμη, προσδιορίζει
τους κανόνες και τις προϋποθέσεις εγκατάστασης, ώστε να
κατασκευαστούν βιώσιμες μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού
από ΑΠΕ, οι οποίες θα ενσωματωθούν ισόρροπα στο αντί-
στοιχο περιβάλλον ένταξής τους και παράλληλα στοχεύει
στην επιτάχυνση των διαδικασιών εξειδίκευσης του χωρικού
και περιβαλλοντικού πεδίου, στο οποίο θα τοποθετούνται οι
έκαστοτε εγκαταστάσεις ΑΠΕ ανάλογα με το πού αρμόζει να
κατασκευαστούν δυνάμει των κριτηρίων που θέτει το Ειδικό
Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ.80
Ενώ, σε περίπτωση που διαφορές σχετικά με ενεργειακά
δίκτυα και υποδομές καταλήξουν στα δικαστήρια, είναι ανα-
γκαίο η απόφαση του δικαστηρίου να προκύψει ως απόρ-
ροια βαθιάς και εμπεριστατωμένης μελέτης των αντικρου-
όμενων στοχεύσεων των μερών, όπως ήδη προκύπτει και
από την υπάρχουσα νομολογία και κυρίως από την απόφαση
της Ολομέλειας του ΣτΕ 1672/2005.81
Επιπρόσθετα, η απόφαση ΕΠΟ για την εγκατάσταση μονά-
δων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και ΣΥΘΗΑ διαρκεί 10 χρό-
νια και υπάρχει η δυνατότητα ανανέωσής της, ύστερα από
αίτηση που κατατίθεται απαραίτητα 6 μήνες πριν τη λήξη της
για μία ή περισσότερες φορές, μέχρι ίσο χρόνο κάθε φορά.82
Βάσει του άρθρου 4 παρ. 1, 2 και 7 του ν. 1650/1986, όπως
ισχύει μετά την τροποποίηση του από το άρθρο 2 του ν.
3010/2002, η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων
(ΕΠΟ) αναθεωρείται μετά την παρέλευση του χρονικού δια-
στήματος για το οποίο ισχύει. Η αναθεώρηση αυτή λαμ-
βάνει χώρα είτε προτού παρέλθει η ισχύς της είτε μέσα σε
ευλόγο χρόνο από τη στιγμή που έπαψε να ισχύει, αλλιώς
συντελείται η διαδικασία εξ αρχής. Ενώ μόνον αν υπάρχουν
ουσιωδώς διαφορετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ξεκινά
διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης εκ νέου.83
θ. Διαδικασία και προϋποθέσεις έκδοσης
αδείας εγκατάστασης
Οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ είναι δυνα-
τόν να τοποθετούνται και να λειτουργούν:
α) σε γήπεδο ή σε χώρο, όπου ο αιτών έχει το δικαίωμα
νόμιμης χρήσης,84
β) σε δάση ή δασικές εκτάσεις,85 εφόσον έχει επιτραπεί
επ΄ αυτών η εκτέλεση έργων,86 ενώ μπορεί να ζητείται και
80. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 223-225.
81. Χάρης Συνοδινός, «Ενεργειακά δίκτυα και υποδομές: πρόσφατες
νομικές εξελίξεις», Ν. Φαραντούρης (επιμ.), σε: «Ενέργεια, Δίκτυα
& Υποδομές», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2014, σ. 221-222.
82. Άρθρο 8 παρ. 7 του ν. 3468/2006.
83. Δημ. Βασιλειάδης, Χρ. Διβάνη, Μ. Κουσκουνά, Ανδρ.
Παπαπετρόπουλος, «Περιβάλλον, Διαγράμματα - Σχόλια -
Νομολογία - Υποδείγματα», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2016,
σ. 28, ΣτΕ 2727/2014 (Τήρηση περιβαλλοντικής αδειοδότησης υφι-
στάμενου έργου), Νόμος.
84. ΓνμδΝΣΚ 245/2012, ΠερΔικ τ. 3/2012 σ. 584, Ενέργεια & Δίκαιο
τ. 18/2012 σ. 157-161.
85. Δ. Βασιλειάδης, Χ. Διβάνη, Μ. Κουσκουνά, Α. Παπαπετρόπουλος,
ό.π., σ. 84.
86. Δ. Βασιλειάδης, Χ. Διβάνη, Μ. Κουσκουνά, Α. Παπαπετρόπουλος,
ό.π., σ. 100-101, ΣτΕ Ολ 2499/2012 Νόμος, ΣτΕ 1422/2013,
ΠερΔικ 4/2017  (ΕΤΟΣ 21ο)
Μ. ΤΖΟΥΛΗ
η έκδοση Άδειας Επέμβασης σε δάσος87 ή δασική έκταση,88
σύμφωνα με το άρθρο 58 παρ. 2 του ν. 998/1979 (Α΄ 289),89
εφόσον κρίνεται απαραίτητο,90 ή γενικά ζητούνται οι απα-
ραίτητες άδειες για τη διασφάλιση του δικαιώματος χρησι-
μοποίησης του χώρου εγκατάστασης της αντίστοιχης υπο-
δομής ενέργειας.91
Η δυνατότητα διέλευσης υποδομών ενέργειας από δασικές
εκτάσεις92 παγιώθηκε στη νομολογία μας με την απόφαση
της Ολομέλειας του ΣτΕ 1672/2005. Η ευχέρεια αυτή εξα-
σφαλίζεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις και δυνάμει στάθ-
μισης βάσει της αρχής της αναλογικότητας του άρθρου 25
του Συντάγματος.93 Με βάση αυτά, έχουν ληφθεί υπόψη και
συνεξετάζονται τόσο το γενικότερο εθνικό δημόσιο συμφέ-
ρον που αποτυπώνεται στην ανάγκη προαγωγής της οικο-
νομικής ευμάρειας που συνδέεται με την καλυτέρευση κάθε
τομέα της σύγχρονης ζωής όσο και οι πιθανές επιβλαβείς
συνέπειες στο περιβάλλον εξαιτίας κατασκευής μεγάλων
ενεργειακών υποδομών οι οποίες διέρχονται από ευπαθή
και ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως είναι τα δάση. Από
την παραπάνω στάθμιση, προκύπτει πως η επιταγή προά-
σπισης του δημοσίου συμφέροντος τελικά βαρύνει περισ-
σότερο της πλήρους αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών
επιπτώσεων που διαφαίνονται από τέτοια ενεργειακά έργα
μεγάλης έκτασης που αξιοποιούν και δασικές εκτάσεις.94
Τα παραπάνω δικαιολογούνται μόνο σε περίπτωση έλλει-
ψης δυνατότητας προάσπισης του δημόσιου αυτού σκοπού
διαφορετικά, που κάτι τέτοιο συνεπάγεται την επιτακτική
ανάγκη διενέργειας των εν λόγω ενεργειακών δομών μέσω
διέλευσής τους και από δάση95 υπό τον όρο τήρησης του
απολύτως αναγκαίου μέτρου.96 Λόγω αυτών, θεσμοθετή-
θηκε από τον ν. 3468/2006, ως προϋπόθεση για τη λειτουρ-
γία μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, η
έκδοση απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ),97
Ενέργεια και Δίκαιο τ. 19/2013 σ. 115-127, ΣτΕ Ολ 1672/2005
(ΚΥΤ Αργυρούπολης - Ακύρωση έγκρισης επέκτασης), ΠερΔικ
τ. 3/2005 σ. 454, Ενέργεια και Δίκαιο τ. 5/2006 σ. 89 επ., Ε.-Α.
Μαριά, «Τεχνικά έργα ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές
Ενέργειας (ΑΠΕ) και προστασία του περιβάλλοντος», ΠερΔικ τ.
3/2001 σ. 338, ΣτΕ 1322/2001, ΔιΔικ 2003 σ. 141.
87. Μ. Βελεγράκης, «Η εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ σε αναδασωτέες
εκτάσεις», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 13-14/2010 σ. 85-92.
88. Ιω. Βουλγαρίδου, «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων ΑΠΕ σε
δάση και αναδασωτέες εκτάσεις - Σκέψεις με αφορμή τη ΣτΕ (Ολ)
2499/2012», Ενέργεια & Δίκαιο τ. 18/2012 σ. 91-95.
89. Μ. Βελεγράκης, «Συνταγματικές διαστάσεις …», ό.π., σ. 51-52.
90. ΣτΕ 3140/2015 (Εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ σε δημόσια δασική έκταση -
Επιτρεπτές επεμβάσεις), ΠερΔικ τ. 1/2016 σ. 81, Φ.-Ά. Μουρατιάν,
ό.π., σ. 40-41.
91. Άρθρο 8 παρ. 3 του ν. 3468/2006, ΣτΕ 2569/2004 (Εγκατάσταση
και λειτουργία αιολικού σταθμού ενέργειας) (σημ. Ε.-Α. Μαριά),
ΠερΔικ τ. 4/2004 σ. 514, Ενέργεια & Δίκαιο τ. 3/2005 σ. 65-69.
92. Για εκτενέστερη ανάλυση, βλ. Ειρ. Περβολαράκη, «Ανανεώσιμες
πηγές ενέργειας και αναδασωτέες εκτάσεις», Ενέργεια & Δίκαιο
τ. 12/2009 σ. 49-62.
93. ΣτΕ 4446/2005 Νόμος.
94. Φ.-Ά. Μουρατιάν, ό.π., σ. 37-38.
95. Ε.-Μ. Χατζηγεωργίου, ό.π., 60-62.
96. Χ. Συνοδινός, ό.π., σ. 221.
97. ΣτΕ ΕΑ 68/2011, Ενέργεια & Δίκαιο τ. 15/2011 σ. 52-54, ΣτΕ
696/2016 (Επιτρεπόμενες επεμβάσεις σε δάση - ΑΕΠΟ εγκατά-
θΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΠΕ
εφόσον γίνει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ),
όπως έχει εκτενώς αναλυθεί ανωτέρω.98 Αντίστοιχο σκε-
πτικό υπάρχει και σε μεταγενέστερες αποφάσεις οι οποίες
αποφαίνονται διενεργώντας στάθμιση δυνάμει των ιδίων
προϋποθέσεων και κριτηρίων.99
γ) σε αιγιαλό, παραλία, θάλασσα ή σε πυθμένα της, εφόσον
έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα χρήσης τους.100
Όσον αφορά τις ακτές, το ΣτΕ έχει κρίνει πως η διενέρ-
γεια έργων όπως μονάδων ΑΠΕ σε αυτές, δεν επιτρέπεται,
παρά μόνο με σκοπό την προαγωγή του δημοσίου συμφέρο-
ντος. Σε τέτοιες περιπτώσεις εξετάζεται κατά πόσον το έργο
είναι δυνατόν να διενεργηθεί, συνεκτιμώντας το χώρο που
πρόκειται να κατασκευαστεί, τη μελέτη περιβαλλοντικών
όρων, τις επιπτώσεις της υποδομής ενέργειας στη χλωρίδα
και στην πανίδα της περιοχής, δηλαδή κατά πόσον επιτρέ-
πεται η κατασκευή τους στο αντίστοιχο περιβάλλον χωρίς
βλάβη του ή με τις λιγότερες δυνατές σε αυτό δυσμενείς επι-
πτώσεις και με την ελάχιστη δυνατή αλλοίωση της μορφής
του δηλαδή συναξιολογώντας και τη γεωμορφολογία της
ακτής, και το βαθμό επεμβάσεων σε αυτή.101 Αυτή η απα-
γόρευση και η περαιτέρω στάθμιση δικαιολογούνται δυνά-
μει της ευαισθησίας αυτού του οικοσυστήματος, το οποίο
συνέχεται στενά με το φυσικό περιβάλλον και συνεπώς εμπί-
πτει ευθέως στο καθεστώς διασφάλισης και προστασίας του
άρθρου 24 του Συντάγματος, και άρα εντάσσεται σε καθε-
στώς ειδικής διαχείρισης.102
Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο προβαίνει στην ίδια στάθ-
μιση και όσον αφορά τα μικρά νησιά τα οποία εμπίπτουν και
αυτά στην ανωτέρω συνταγματική προστασία του άρθρου 24
του Συντάγματος και διατυπώνει σχετικά με αυτά πως μόνο
ήπια τεχνικά έργα και επεμβάσεις επιτρέπονται και θεω-
ρούνται βιώσιμα στα ευπαθή οικοσυστήματα, όπως είναι τα
μικρά νησιά, το ίδιο ισχύει και για τις μονάδες ενέργειας,
αφού τα μικρά νησιά λόγω του φυσικού τους περιβάλλο-
ντος, ενδείκνυνται για ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ, δηλαδή
ηλεκτρική ενέργεια που προέρχεται κυρίως από την αξιο-
ποίηση της ηλιακής, της αιολικής ενέργειας αλλά και των
φωτοβολταϊκών συστημάτων οι οποίες προωθούνται ήδη
μέσω Ενωσιακών δράσεων και προγραμμάτων του ΟΗΕ.103
στασης ΑΣΠΗΕ - Άρση αναδάσωσης σε περίπτωση έργων υποδο-
μής), ΠερΔικ τ. 4/2016 σ. 706.
98. ΣτΕ 3012/2015 (ΑΣΠΗΕ σε πολλαπλώς προστατευόμενη περιοχή
- Καταφύγια άγριας ζωής), ΠερΔικ τ. 1/2016 σ. 87, ΣτΕ 513/2016
(Επιτρεπόμενες επεμβάσεις σε δάση - Εγκαταστάσεις ηλεκτροπα-
ραγωγής από ΑΠΕ - Προστασία ορνιθοπανίδας και τοπίου - Νόμιμο
περιεχόμενο ΜΠΕ), ΠερΔικ τ. 4/2016 σ. 712.
99. ΣτΕ 3596/2007 Νόμος, ΣτΕ 1508/2008 Νόμος, ΣτΕ ΕΑ 702/2007
Νόμος, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 225-227.
100. Άρθρο 7 του ν. 3468/2006.
101. ΣτΕ 265/1997 Αρμ 1997 σ. 1078, ΤοΣ 1997 σ. 443, ΔιΔικ 1997
σ. 671.
102. Βλ. γενικά, Γλ. Σιούτη, «Νομική προστασία των οικοσυστημάτων
των ακτών», ΠερΔικ 1997 σ. 10 επ., Θ. Λαζαρέτου, «Κριτικές σκέ-
ψεις για την προστασία των παράκτιων ζωνών στην Ελλάδα»,
Νόμος και Φύση 1995 σ. 373 επ., Κ. Βατάλης, ό.π., σ. 92-94, Θ.
Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 171.
103. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 151-152, ΣτΕ 2805/1997
Νόμος, ΣτΕ 2940/2000 Νόμος.
Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997
687
Η εγκατάσταση ή επέκταση του σταθμού παραγωγής ηλε-
κτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ προϋποθέτει άδεια η
οποία προκύπτει βάσει απόφασης του Γενικού Γραμματέα της
Περιφέρειας. Επιτρέπεται η άπαξ μεταβολή του χώρου εγκα-
τάστασης, εφόσον λόγω αλλαγής του κανονιστικού ή νομι-
κού πλαισίου χωροθέτησης, είναι πλέον αδύνατη η εγκατά-
σταση του σταθμού στην αρχική του θέση. Η καινούρια θέση
του είναι απαραίτητο να βρίσκεται εντός ζώνης 5 χλμ. από τα
όρια της περιοχής που ήταν η αρχική θέση εγκατάστασης.104
Η άδεια εγκατάστασης λαμβάνεται εντός προθεσμίας 15
εργάσιμων ημερών από το πέρας ελέγχου των δικαιολογη-
τικών. Ο έλεγχος αυτός πρέπει σε κάθε περίπτωση να έχει
ολοκληρωθεί εντός 30 εργάσιμων ημερών από την κατά-
θεση της αίτησης. Αν η άδεια δεν εκδοθεί μέσα στο ανω-
τέρω χρονικό διάστημα, ο αρμόδιος Γενικός Γραμματέας
της Περιφέρειας υποχρεούται να εκδώσει διαπιστωτική
πράξη με ειδική αιτιολογία για την αδυναμία έκδοσης της.
Η πράξη αυτή, με ολόκληρο τον φάκελο διαβιβάζονται στον
Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής,
ο οποίος αποφασίζει για την έκδοση ή μη της άδειας εγκα-
τάστασης εντός 30 ημερών από την παραλαβή των ανω-
τέρω εγγράφων.105
Η άδεια εγκατάστασης σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέρ-
γειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, για την περιβαλλοντική αδειοδό-
τηση των οποίων αρμόδιος είναι ο Υπουργός Περιβάλλοντος,
Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής σύμφωνα με τις διατά-
ξεις του ν. 1650/1986, εκδίδεται, εφόσον συντρέχουν οι
προϋποθέσεις των παρ. 3 και 4, με απόφαση του Υπουργού
Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η άδεια
χορηγείται εντός 15 εργάσιμων ημερών από την ολοκλήρωση
της διαδικασίας ελέγχου των δικαιολογητικών η οποία ολο-
κληρώνεται μέσα σε 30 εργάσιμες ημέρες από την κατάθεση
της σχετικής αίτησης.106
Περίληψη της άδειας εγκατάστασης αναρτάται στην ιστοσε-
λίδα της Αυτοτελούς Υπηρεσίας ΑΠΕ η οποία συγκροτείται
με το άρθρο 11 του παρόντος και δημοσιεύεται, με ευθύνη
του δικαιούχου της, σε μία τουλάχιστον ημερήσια εφημερίδα
πανελλαδικής κυκλοφορίας και σε μία τοπική εφημερίδα της
Περιφέρειας, στα όρια της οποίας πρόκειται να εγκαταστα-
θεί ο σταθμός.107 Η άδεια εγκατάστασης παρέχεται μόνο
μία φορά, διαρκεί δύο (2) χρόνια και μπορεί να παρατεί-
νεται έως δύο φορές κατόπιν αιτήματος του κατόχου της.108
ι. Όροι και προϋποθέσεις χορήσης αδείας λειτουργίας
Η απόκτηση άδειας λειτουργίας αποτελεί τον αναγκαίο όρο
λειτουργίας των μονάδων Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας
από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Κατόπιν αιτήματος του ενδιαφερομέ-
νου το ίδιο όργανο που είναι αρμόδιο για τη χορήγηση της
άδειας εγκατάστασης, παρέχει και την άδεια λειτουργίας.
104. Παρατήρηση περ. 1, 2, 3 και 4 στα πλαίσια των άρθρων 3 και
4 του ν. 3468/2006.
105. Άρθρο 8 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
106. Άρθρο 8 παρ. 2 του ν. 3468/2006, Δ. Βασιλειάδης, Χ. Διβάνη, Μ.
Κουσκουνά, Α. Παπαπετρόπουλος, ό.π., σ. 83.
107. Άρθρο 8 παρ. 9 του ν. 3468/2006.
108. Άρθρο 8 παρ. 10 του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης, Ν.
Φαραντούρης, ό.π., σ. 168-169.
688
Η άδεια λειτουργίας παρέχεται εντός αποκλειστικής προθε-
σμίας 20 ημερών από το πέρας των ελέγχων, σύμφωνα με
τα οριζόμενα στην απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος,
Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.109 Η άδεια λειτουργίας
σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ διαρκεί 20 χρόνια το λιγότερο και
μπορεί να παρατείνεται μέχρι ίσο χρόνο.110 Ακόμη, οι μονά-
δες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ που
εξαιρούνται από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής
βάσει του άρθρου 4, απαλλάσσονται και από το βάρος να
λάβουν άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας.111 Παραταύτα,
ενέχονται ως προς την τήρηση της διαδικασίας περιβαλλο-
ντικής αδειοδότησης βάσει του άρθρου 4 του ν. 1650/1986.112
Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και
Κλιματικής Αλλαγής προσδιορίζονται οι ειδικότερες διαδι-
κασίες χορήγησης αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας, τα
δικαιολογητικά και η διαδικασία υποβολής τους όπως και
κάθε άλλο συναφές θέμα.113
ια. Η προτεραιότητα που δίδεται στην ηλεκτρική
ενέργεια την παραγόμενη από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ
κατά την κατανομή του φορτίου
Για εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από
ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που συνδέονται με το Σύστημα ή το Δίκτυο,
εκτός από το Δίκτυο των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, με
τον όρο ότι δεν κινδυνεύει η ασφάλεια του Συστήματος ή
του Δικτύου, ο Διαχειριστής του Συστήματος ή του Δικτύου
βαρύνεται, κατά την κατανομή του Φορτίου, να δίνει προ-
τεραιότητα: α) σε εγκαταστάσεις παραγωγής, που η ηλε-
κτρική τους ενέργεια παράγεται από ΑΠΕ,114 β) σε διαθέ-
σιμες εγκαταστάσεις παραγωγής, στις οποίες η ηλεκτρική
ενέργεια παράγεται από σταθμούς ΣΗΘΥΑ με χρήση ΑΠΕ ή
από σταθμούς ΣΗΘΥΑ με χρήση ΑΠΕ σε συνδυασμό με αέρια
καύσιμα,115 γ) και σε εγκαταστάσεις παραγωγής, που η ηλε-
κτρική τους ενέργεια παράγεται από σταθμούς ΣΗΘΥΑ με
διαφορετικό τρόπο από αυτόν της περ. β΄.116
Στα μη Διασυνδεδεμένα Νησιά ο Διαχειριστής αυτών βαρύ-
νεται να απορροφά, κατά προτεραιότητα, την ηλεκτρική
ενέργεια η οποία προέρχεται από σταθμό ΑΠΕ Παραγωγού ή
Αυτοπαραγωγού καθώς και από τις μονάδες ΑΠΕ Υβριδικού
Σταθμού και στη συνέχεια την ηλεκτρική ενέργεια που παρά-
γεται από σταθμούς ΣΗΘΥΑ καθώς και το πλεόνασμα της
ηλεκτρικής ενέργειας που παράγει Αυτοπαραγωγός από
σταθμό ΣΗΘΥΑ.117
109. Άρθρο 8 παρ. 11 του ν. 3468/2006.
110. Άρθρο 8 παρ. 12 του ν. 3468/2006.
111. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 171-172.
112. Άρθρο 8 παρ. 13 του ν. 3468/2006, πρβλ. Κ. Βατάλης, ό.π.,
σ. 101.
113. Άρθρο 8 παρ. 16 του ν. 3468/2006.
114. Φ.-Ά. Μουρατιάν, Ανανεώσιμες ό.π., σ. 38.
115. ΓνμδΝΣΚ 18/2011, Ενέργεια & Δίκαιο τ. 15/2011 σ. 113-116.
116. Άρθρο 9 παρ. 1 του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 176.
117. Άρθρο 10 παρ. 1 του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης, Ν.
Φαραντούρης, ό.π., σ. 177, πρβλ. Κ. Βατάλης, ό.π., σ. 102-103.
ΠερΔικ 4/2017  (ΕΤΟΣ 21ο)
Μ. ΤΖΟΥΛΗ
ιβ. Σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας
από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ
Με σκοπό οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέρ-
γειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ να προσχωρήσουν στο Σύστημα
ή στο Δίκτυο, εντός του οποίου είναι και το Δίκτυο των
Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, οι Διαχειριστές βαρύνονται
να προβαίνουν σε σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέρ-
γειας118 με τον κάτοχο της άδειας παραγωγής της.119 Η
Σύμβαση αυτή, έχει διάρκεια 20 χρόνια.120 Ενώ κατόπιν
απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης, μετά από εισήγηση
του αρμόδιου Διαχειριστή και γνώμη της ΡΑΕ, προσδιορί-
ζονται ο τύπος, το περιεχόμενο και η διαδικασία κατάρτι-
σης των συμβάσεων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας καθώς
και ό,τι άλλο χρειάζεται.121 Ο τύπος και το περιεχόμενο
των συμβάσεων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας προσδιο-
ρίζονται βάσει της υα 17149/2010 (Β΄ 1497),122 που αφορά
τις εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ και
ΣΗΘΥΑ. Έτσι, σε περίπτωση που οι μονάδες ηλεκτροπαρα-
γωγής συνδέονται στο διασυνδεδεμένο σύστημα είτε απευ-
θείας είτε μέσω του δικτύου διανομής οι συμβάσεις πώλη-
σης ηλεκτρικής ενέργειας καταρτίζονται με τον Λειτουργό
Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ ΑΕ). Ενώ για τους
σταθμούς παραγωγής που συνδέονται με το Δίκτυο των Μη
Διασυνδεδεμένων Νησιών οι συμβάσεις πώλησης συγκρο-
τούνται με τον Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής
Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ).123
Σήμερα όμως ο ν. 4414/2016 έχει θεσπίσει ένα καινούριο
καθεστώς σχετικά με την ενσωμάτωση μονάδων ηλεκτροπα-
ραγωγής από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ στο διασυνδεδεμένο σύστημα
και στο διασυνδεδεμένο δίκτυο που ξεκινά να ισχύει από
01.01.2016. Στην περίπτωση αυτή, ο Λειτουργός Αγοράς
Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ ΑΕ) καταρτίζει Σύμβαση
Λειτουργικής Ενίσχυσης Διαφορικής Προσαύξησης της
παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΕΔΠ) με τον κάτοχο
της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ.124 Η
Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης Διαφορικής Προσαύξησης
της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΕΔΠ) διαρκεί 20
χρόνια.125 Ακόμη, από 01.01.2017, ξεκινά η εφαρμογή καθε-
στώτος στήριξης υπό τη μορφή Λειτουργικής Ενίσχυσης για
τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και
ΣΗΘΥΑ που υλοποιείται διά μέσου ανταγωνιστικής διαδικα-
σίας υποβολής προσφορών.126 Ενώ μετά το πέρας ισχύος
της Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης και υπό τον όρο ότι
οι μονάδες αυτές παραμένουν σε λειτουργία και κατέχουν
εν ισχύ το σύνολο των απαραίτητων αδειών και εγκρίσεων,
118. ΣτΕ 2408/2014 7μ., Ενέργεια & Δίκαιο τ. 21/2014 σ. 145-161.
119. Άρθρο 12 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
120. Άρθρο 12 παρ. 2 του ν. 3468/2006.
121. Άρθρο 12 παρ. 3 του ν. 3468/2006.
122. Αριθ. Α.Υ/Φ1/οικ. 17149 (Β΄ 1497/6.9.2010).
123. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 180.
124. Άρθρα 3, 4 και 6 του ν. 4414/2016.
125. Άρθρο 3 παρ. 6 εδάφ. 1 του ν. 4414/2016.
126. Άρθρο 7 του ν. 4414/2016.
θΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΠΕ
αποζημιώνονται μόνο για τη συμμετοχή τους στην αγορά
ηλεκτρικής ενέργειας.127
Μέχρι την πλήρη εφαρμογή του νέου καθεστώτος, όπως ορί-
ζεται δυνάμει του ν. 4414/2016, ο ίδιος νόμος διαμορφώνει
μία μεταβατική κατάσταση - γέφυρα που συνδέει το παλαιό
καθεστώς του ν. 3468/2006 με το νέο του ν. 4414/2016,
διασφαλίζοντας μία ομαλή μετάβαση. Δυνάμει αυτού, στο
άρθρο 3 παρ. 11 του ν. 4414/2016 προβλέπεται πως οι κάτο-
χοι μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και
ΣΗΘΥΑ, οι οποίοι έχουν συνάψει Σύμβαση Πώλησης ηλεκτρι-
κής ενέργειας, σύμφωνα με το άρθρο 12 του ν. 3468/2006,
έως 31.12.2015 δεν υπάγονται στις ρυθμίσεις του νέου
ν. 4414/2016 και αποζημιώνονται κατά τις διατάξεις του
άρθρου 13 του ν. 3468/2006. Δηλαδή, υπό την προϋπόθεση
ότι παραμένουν σε ισχύ οι αναγκαίες σύμφωνα με τον νόμο
άδειες και εγκρίσεις, οι μονάδες αυτές, συνεχίζουν να λει-
τουργούν και μετά την ημερομηνία λήξης των συμβάσεων
πώλησης και λαμβάνουν αποζημίωση μόνο λόγω συμμετο-
χής των σταθμών τους στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
υπό τον όρο να συνδέονται με το Διασυνδεδεμένο Σύστημα
ή Δίκτυο ή σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του άρθρου 8 παρ. 10
του ν. 4414/2016, δηλαδή εφόσον οι μονάδες αυτές συν-
δέονται στο Δίκτυο των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών. Τα
παραπάνω ισχύουν εφόσον οι μονάδες αυτές έχουν τεθεί
ή πρόκειται να τεθούν σε κανονική ή δοκιμαστική λειτουρ-
γία έως και: α) την 30ή Ιουνίου του 2018, εφόσον αφορά
αιολικούς, μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς και σταθ-
μούς που χρησιμοποιούν βιομάζα ή βιοαέριο ή, β) την 31η
Δεκεμβρίου του 2017, εφόσον αφορά τους υπόλοιπους σταθ-
μούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ.128
Σε περίπτωση, μη τήρησης των παραπάνω προθεσμιών μετα-
πίπτουν υποχρεωτικά σε καθεστώς Λειτουργικής Ενίσχυσης.
Οι κάτοχοι των συγκεκριμένων μονάδων εξαιρούνται από την
υποχρέωση συμμετοχής στην ανταγωνιστική διαδικασία του
νέου ν. 4414/2016, υπό τον όρο οι εγκαταστάσεις τους να
τεθούν σε κανονική ή δοκιμαστική λειτουργία έως την 31η
Δεκεμβρίου του 2018.129 Ειδικότερα, οι κάτοχοι μονάδων
ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ της παρ. 11 και
με εγκατεστημένη ισχύ ανώτερη των 5MW έχουν τη δυνα-
τότητα να ζητήσουν άπαξ από τον Λειτουργό της Αγοράς τη
λύση της Σύμβασης Πώλησης και τη μετάπτωση των σταθ-
μών τους σε καθεστώς Λειτουργικής Ενίσχυσης στη βάση
Διαφορικής Προσαύξησης με σύναψη ΣΕΔΠ.130
ιγ. Η τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας βάσει
του παλαιού καθεστώτος του ν. 3468/2006
και του νέου καθεστώτος του ν. 4414/2016
Δυνάμει του άρθρου 13 παρ. 1 του ν. 3468/2006, η ηλε-
κτρική ενέργεια που παράγεται μέσω μονάδας παραγω-
γής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ τιμολογεί-
ται,131 σε μηνιαία βάση κατά την τιμή, σε ευρώ ανά μεγα-
127. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 181.
128. Άρθρο 3 παρ. 11 του ν. 4414/2016
129. Άρθρο 3 παρ. 12 του ν. 4414/2016
130. Άρθρο 3 παρ. 13 του ν. 4414/2016, Θ. Φορτσάκης, Ν.
Φαραντούρης, ό.π., σ. 179-180.
131. ΓνμδΝΣΚ 14/2014, Ενέργεια & Δίκαιο τ. 22/2015 σ. 163-164.
Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997
689
βατώρα (MWh), της ηλεκτρικής ενέργειας που απορροφά-
ται από το Σύστημα ή το Δίκτυο, συμπεριλαμβανομένου και
του Δικτύου Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών,132 εκτός από την
ηλεκτρική ενέργεια που προέρχεται από φωτοβολταϊκούς
σταθμούς που καθορίστηκαν ξεχωριστές τιμές δυνάμει του
ν. 3734/2009.133 Η ανωτέρω ρύθμιση ισχύει για μονάδες
ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που έχουν συνάψει
σύμβαση πώλησης μέχρι 31.12.2015, με βάσει τα όσα έχουν
εκτεθεί ανωτέρω και η ενίσχυση που λαμβάνουν προκύπτει
στη βάση σταθερής τιμής (FiT). Οι ίδιες αυτές μονάδες, εθε-
λοντικά έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν στο πλαίσιο της
εγγυημένης διαφορικής τιμής (FiP) βάσει του άρθρου 3 παρ.
13 του ν. 4414/2016.
Ο νέος ν. 4414/2016, ισχύει για τις νέες εγκαταστάσεις
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ,
δηλαδή για αυτές που δεν υπέγραψαν σύμβαση πώλη-
σης μέχρι 31.12.2015. Στόχος του νόμου αυτού, αποτέλει η
ανάγκη περιστολής καταστάσεων υπερ-αποζημίωσης αλλά
και υπό-αποζημίωσης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέρ-
γειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Οι εγκαταστάσεις αυτές εμπί-
πτουν πλέον σε ένα καθεστώς λειτουργικής ενίσχυσης στη
βάση μίας Διαφορικής Τιμής (FiP) Αποζημίωσης (Διαφορικής
Προσαύξησης) ως προς την ηλεκτρική ενέργεια που απορρο-
φάται από το Διασυνδεδεμένο Σύστημα ή το Διασυνδεδεμένο
Δίκτυο.
Η Διαφορική Προσαύξηση υπολογίζεται σε μηνιαία βάση
σε ευρώ ανά μεγαβατώρα ως η διαφορά της Ειδικής Τιμής
Αγοράς της συγκεκριμένης τεχνολογίας ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ134 από
την Τιμή Αναφοράς που διέπει τη Σύμβαση Λειτουργικής
Ενίσχυσης Διαφορικής Προσαύξησης.135 Η Τιμή Αναφοράς
καθορίζεται ανά τεχνολογία ή ανά κατηγορία σταθμών,136
εκτός αν καθορίζεται δυνάμει συντέλεσης ανταγωνιστικών137
διαδικασιών.138 Ο νέος μηχανισμός ενίσχυσης για τους σταθ-
μούς αυτούς συνίσταται στη χορήγηση προσαύξησης παρα-
πάνω από την τιμή, όπως αυτή καθορίζεται στο πλαίσιο της
χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού. Η προσαύξηση αυτή
λαμβάνεται για όσο χρόνο διαρκεί η στήριξη της αντίστοιχης
μονάδας ΑΠΕ, σε επίπεδο τεχνολογίας ΑΠΕ, έχει τη μορφή
διαφορικής τιμής, συνεκτιμώντας τα έσοδα από τη συμμε-
τοχή στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο τρόπος συμμετοχής των νέων μονάδων ηλεκτροπαραγω-
γής από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
μεταβατικά, θα συντελείται στα πλαίσια της προ-ημερήσιας
αγοράς, στην οποία θα υποβάλλονται ωριαίες προσφορές
έγχυσης και θα εμπίπτουν στον ίδιο κύκλο εκκαθάρισης
και διακανονισμού συναλλαγών με τις λοιπές συμβατικές
εγκαταστάσεις ενέργειας. Ενώ η εκκαθάριση του κυμαινό-
132. Φ.-Ά. Μουρατιάν, ό.π., σ. 38-39.
133. Άρθρο 13 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
134. Άρθρο 6 του ν. 4414/2016 και αριθ. πρωτ. ΑΠΕΗΛ/Α/Φ1/οικ.
187480/7.12.2016 (Β΄ 3955/9.12.2016).
135. Άρθρο 9 του ν. 4414/2016.
136. Άρθρο 4 του ν. 4414/2016.
137. Άρθρο 7 του ν. 4414/2016.
138. Άρθρο 3 παρ. 3 του ν. 4414/2016, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 189.
690
μενου τμήματος της προσαύξησης θα διενεργείται δυνάμει
της πραγματικά εγχυθείσας ενέργειας.
Μάλιστα, θα συγκροτηθεί και ειδικό πλαίσιο λειτουργίας
Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπισης (ΦοΣΕ),139 οι οποίοι θα
επωμίζονται τις υποχρεώσεις των παραγωγών σχετικά με
τη συμμετοχή αυτών στην αγορά, οι οποίες θα καθοριστούν
στα πλαίσια διμερούς συμβάσεως μεταξύ του φορέα εκπρο-
σώπισης και του κατοχού μονάδας ηλεκτροπαραγωγής από
ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Ενώ προβλέπεται και η συγκρότηση φορέα
εκπροσώπισης «τελευταίου καταφυγίου» για τη διασφάλιση
της ομαλότητας στην αγορά.
Ειδικότερα, από την 01.01.2017, η παροχή ενίσχυσης στις
μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και
ΣΗΘΥΑ θα συντελείται δυνάμει ανταγωνιστικής διαδικασίας
υποβολής προσφορών, ενώ προκειμένου να εκτιμηθεί η
ευρεία εφαρμογή αυτού του μέτρου, εντός του 2016, θα
υλοποιούνταν μία πιλοτική ανταγωνιστική διαδικασία υπο-
βολής προσφορών.140
Όμως κατ΄ εξαίρεση, προβλέπεται για ορισμένα έργα ΑΠΕ
και ΣΗΘΥΑ μέχρι ενός ορίου εγκατεστημένης ισχύος να
επιλέγουν εάν το θέλουν να συνεχίσουν να εμπίπτουν σε
μορφή ενίσχυσης στη βάση σταθερής τιμής (FiT)141 και λόγω
αυτού να καταρτίζουν Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης
Σταθερής Τιμής (ΣΕΣΤ).142 Τέλος, οι μονάδες ΑΠΕ των Μη
Διασυνδεδεμένων Νησιών συνεχίζουν να εμπίπτουν στη
μορφή ενίσχυσης στη βάση εγγυημένης σταθερής τιμής εώς
την πλήρη λειτουργία των ημερήσιων αγορών ηλεκτρισμού
σε αυτά.143
ιδ. Εγγυήσεις προέλευσης
Η προέλευση της ηλεκτρικής ενέργειας που προκύπτει
από μονάδες που αξιοποιούν ΑΠΕ, αποδεικνύεται από
τους παραγωγούς αποκλειστικά διά μέσου των Εγγυήσεων
Προέλευσης. Οι εγγυήσεις αυτές ορίζουν την πηγή της ενέρ-
γειας, την ημερομηνία και τον τόπο παραγωγής της144 και
ως προς τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς, την ισχύ τους.145
Για την απόκτηση των Εγγυήσεων Προέλευσης, ο παρα- 146
γωγός υποβάλλει αίτηση στον αρμόδιο Φορέα Έκδοσης. Οι
Εγγυήσεις Προέλευσης συγκροτούνται βάσει των πραγμα-
τικών και απαραίτητων στοιχείων που καταθέτει ο παρα-
139. Άρθρο 5 του ν. 4414/2016.
140. Αιτιολογική Έκθεση ν. 4414/2016: α) Γενικό μέρος για άρθρα
1-26, σε: http://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/
Anazitisi-Nomothetikou-Ergou?law_id=4cf59731-bc09-47d8-b4ce-
a656014d6c8a
141. Άρθρο 3 παρ. 5 του ν. 4414/2016.
142. Άρθρο 10 του ν. 4414/2016.
143. Άρθρο 8 του ν. 4414/2016, Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης,
ό.π., σ. 190-191.
144. Φ.-Ά. Μουρατιάν, ό.π., σ. 39.
145. Άρθρο 15 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
146. Για εκτενέστερη ανάλυση, βλ. Adrian J. Bradbrook, Rosemary
Lyster, Richard L. Ottinger, «Wang XI, The Law of Energy for
Sustainable Development», IUCN Academy of Εnvironmental Law
Research Studies - Cambridge University Press, New York, 2005,
σ. 467.
ΠερΔικ 4/2017  (ΕΤΟΣ 21ο)
Μ. ΤΖΟΥΛΗ
γωγός με ευθύνη του, στο Φορέα Ελέγχου.147 Κάθε Φορέας
Έκδοσης Εγγυήσεων Προέλευσης διαθέτει ειδικό μητρώο, σε
έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, στο οποίο εντάσσονται οι
Εγγυήσεις Προέλευσης με τα στοιχεία τους καθώς και κάθε
τροποποίηση ή ανάκλησή τους. Ενώ η πρόσβαση στο μητρώο
αυτό είναι ελεύθερη.148 Ακόμη θεσμοθετήθηκε ένας μηχανι-
σμός διασφάλισης σχετικά με την τήρηση των προϋποθέσεων
συγκρότησης των Εγγυήσεων Προέλευσης αλλά και διαφύ-
λαξης της εγκυρότητας των στοιχείων, βάσει των οποίων
εκδίδονται. Έτσι, ο Φορέας Έκδοσης υπό τον όρο τήρησης
του επιχειρηματικού απορρήτου, διαθέτει ελευθερία πρό-
σβασης στη μονάδα ΑΠΕ αλλά και σε κάθε άλλο στοιχείο που
την αφορά.149 Παράλληλα, κρίνεται αναγκαίο, ο παραγω-
γός να βοηθήσει τον Φορέα στο έργο του.150
ιε. Διοικητικές κυρώσεις
Σε περίπτωση διαπίστωσης των παραβάσεων που απαριθ-
μούνται στην παρ. 1 του άρθρου 22 του ν. 3468/2006 και
αφού μεσολαβήσει ακρόαση των ενδιαφερομένων, η ΡΑΕ
εκδίδει απόφαση, με την οποία επιβάλλει, πρόστιμο από
5.000 έως 500.000 ευρώ, βάσει της βαρύτητας και της συχνό-
τητας της παράβασης. Οι αποφάσεις της ΡΑΕ, που εκδίδονται
στις ανωτέρω περιπτώσεις, δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα
της.151 Η επιβολή των ανωτέρω προστίμων, δεν εμποδίζει
την επιβολή για την ίδια παράβαση άλλων διοικητικών κυρώ-
σεων βάσει άλλης κείμενης νομοθεσίας ή ποινικών κυρώ-
σεων βάσει του άρθρου 458 του ΠΚ.152 Ακόμη, ο Υπουργός
Ανάπτυξης, αν δεν τηρούνται οι διατάξεις του ν. 3468/2006
ως την απόκτηση των αντίστοιχων αδειών ή των όρων τους,
ύστερα από γνώμη της ΡΑΕ, έχει τη δυνατότητα να ανακα-
λεί τις ανωτέρω άδειες. Ενώ είναι δυνατή η παράλληλη ανά-
κληση των αδειών και η επιβολή προστίμων.153
ιστ. Ειδικό τέλος στους παραγωγούς ηλεκτρικής
ενέργειας από ΑΠΕ
Κάθε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ υποχρε-
ούται, από τη στιγμή που ξεκινά την εμπορική λειτουρ-
γία της μονάδας του, να καταβάλλει Ειδικό Τέλος.154 Το
τέλος155 αυτό ισοδυναμεί με ποσοστό 3% της τιμής πώλη-
σης της ηλεκτρικής ενέργειας, προ ΦΠΑ και καταβάλλεται
147. Άρθρο 17 παρ. 2 του ν. 3468/2006.
148. Άρθρο 17 παρ. 6 του ν. 3468/2006.
149. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 191-193.
150. Άρθρο 18 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
151. Άρθρο 22 παρ. 1 του ν. 3468/2006.
152. Άρθρο 22 παρ. 4 του ν. 3468/2006, άρθρο 458 ΠΚ (παραβάσεις
διοικητικών διατάξεων): Όποιος με πρόθεση παραβαίνει επιτα-
κτική ή απαγορευτική διάταξη διοικητικών νόμων τιμωρείται
με πρόστιμο τουλάχιστον πενηντα εννιά (59) ευρώ, αν η ειδική
διάταξη αναφέρεται στο άρθρο αυτό ως προς την ποινική κύ-
ρωση της παράβασης.
153. Άρθρο 22 παρ. 5 του ν. 3468/2006, πρβλ. Κ. Βατάλης, ό.π., σ.
113-115.
154. Ανώτατο Δικαστήριο Ομόσπονδου Γερμανικού Κρατιδίου Βόρειας
Ρηνανίας - Βεστφαλίας (Oberlandesgericht Hamm), I-19 U 180/12
της 14.5.2013, Ενέργεια & Δίκαιο τ. 20/2013 σ. 188-192.
155. Απ. Παπακωνσταντίνου, «Η νομιμότητα της εξαίρεσης της ΔΕΗ
από το “ειδικό τέλος” για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
θΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟ ΑΠΕ
στον Διαχειριστή του Συστήματος156 ή του Δικτύου ή των Μη
Διασυνδεδεμένων Νησιών. Εξαιρούνται από την υποχρέωση
αυτή οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από συστήματα
ΑΠΕ σε κτίρια ή από φωτοβολταϊκά συστήματα και οι αυτο-
παραγωγοί του άρθρου 14Α του ν. 3468/2006.157 Το τέλος
αυτό, αφού παρακρατηθεί από τους αντίστοιχους διαχειρι-
στές, εν τέλει αποδίδεται στα πρόσωπα και στους φορείς
που ορίζονται στην παρ. Α.3 στοιχ. i, ii, iii του άρθρου 25
του ν. 3468/2006.158
Συμπεράσματα
Το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο παραγωγής ηλεκτρισμού
από ΑΠΕ αποτελεί μία φιλότιμη προσπάθεια της Χώρας
μας να ανταπεξέλθει στις αντίστοιχες Ενωσιακές επιταγές.
Συγκεκριμένα, η ελληνική νομοθεσία για τις ΑΠΕ διέπεται
πλέον από αρτιότητα, πληρότητα και ανταποκρίνεται στις
ανάγκες της εποχής. Μολονότι όμως υφίσταται νομοθετικό
πλαίσιο εναρμόνισης με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ, το μεγάλο
μέγεθός του και ο μακροσκελής χαρακτήρας του, οι μακρές
προθεσμίες για απόκριση της διοίκησης και όχι μόνο, η τερά-
στια ευχέρεια προσβολής των διοικητικών πράξεων και δια-
δικασιών που τελικά συνεπάγεται την έναρξη πολυετών δια-
μαχών στις δικαστικές αίθουσες προϋποθέτουν μεγάλα απο-
θέματα υπομονής του επενδυτή αλλά και υπέρογκα έξοδα
από μέρους του μέχρι τελικά να αρχίσει να λειτουργεί η
εγκατάσταση ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, συνεπώς κρίνε-
ται επιτακτική η αναμόρφωση του συγκεκριμένου νομοθε-
τικού πλαισίου. Αυτές οι εγγενείς αδυναμίες της διοίκησης,
παράλληλα με την πλημμελή πληροφόρηση τόσο της κοινής
γνώμης όσο και της μεγαλύτερης μερίδας του δημοσίου και
ιδιωτικού τομέα σχετικά με τα περιβαλλοντικά οφέλη των
ΑΠΕ, σε συνάρτηση με τη διστακτική και καχύποπτη στάση
της διοίκησης ως προς την κατασκευή μονάδων ΑΠΕ αλλά
και τα εμπόδια που θέτουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις
και οι τοπικοί παράγοντες συντελούν σε επίταση του προ-
βλήματος.159 Πέραν των διοικητικών εμποδίων και των αντι-
λήψεων του κοινού, κύριο χαρακτηριστικό των τελευταίων
χρόνων αποτελεί η συντέλεση συχνών νομοθετικών επεμ-
βάσεων κυρίως όσον αφορά την τιμολόγηση της ηλεκτρικής
ενέργειας από ΑΠΕ, που σε συνδιασμό με την αργή πραγ-
ματοποίηση τόσο των έργων εκσυγχρονισμού των υφιστά-
μενων ενεργειακών δομών όσο και των καινούργιων δια-
συνδέσεων, οδηγούν σε αποθάρρυνση των νέων επενδυ-
τικών προσπαθειών. Παράλληλα, κρίνεται ελλιπής και η
προαγωγή ερευνητικών προσπαθειών αλλά και η ανάπτυξη
τεχνολογιών ΑΠΕ, όπως και η προώθηση συνεργασίας των
ερευνητικών κέντρων, τόσο των δημόσιων όσο και των ιδι-
ωτικών, με σκοπό την πρακτική εφαρμογή των ενεργεια-
κών τους πορισμάτων.160
από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (άρθρο 25 παρ. 1 του ν.
3468/2006)» (γνωμ.), Ενέργεια & Δίκαιο τ. 10/2008 σ. 40-51.
156. ΣτΕ ΕΑ 962/2011, Ενέργεια & Δίκαιο τ. 17/2012 σ. 90-93.
157. Άρθρο 25 παρ. Α1 του ν. 3468/2006 και Θ. Φορτσάκης, Ν.
Φαραντούρης, ό.π., σ. 172.
158. Άρθρο 25 παρ. Α3 στοιχ. i, ii, iii του ν. 3468/2006, Θ. Φορτσάκης,
Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 194-195.
159. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 229.
160. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 230.
Αποκτήστε πλήρη online πρόσβαση στο ΠερΔικ από το 1997
691
Ως λύση στις ανωτέρω παθογένειες, προκρίνεται η προσπά-
θεια εξάλειψης των γραφειοκρατικών εμποδίων161 για χορή-
γηση άδειας παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας
μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ,162 με
ταυτόχρονη μέριμνα για διασφάλιση ενός σταθερού και συνε-
κτικού νομοθετικού πλαισίου163 και φροντίζοντας για τη δια-
τήρηση και την ενδυνάμωση των πράσινων επενδυτικών
πρωτοβουλιών.164 Λαμβάνοντας παράλληλα υπόψην, πως
οι επιχειρήσεις δεν αναλαμβάνουν τουλάχιστον εν συνόλω
την ευθύνη των ζημιών που προκαλούνται από τη ρύπαν-
ση,165 τη μόλυνση166 και την περιβαλλοντική υποβάθμιση,167
προκύπτει πως η ενεργειακή αγορά δεν μπορεί να διαφυ-
λάξει με επάρκεια και πληρότητα το περιβάλλον.168 Ένα
σημαντικό βήμα διαφύλαξης αυτού, είναι η παροχή κρατι-
κών ενισχύσεων169 στις επιχειρήσεις ώστε να στραφούν σε
φιλικότερες μεθόδους δράσης που θα διαφυλάσσουν ευχε-
ρέστερα το φυσικό περιβάλλον170 και με τον τρόπο αυτό
θα οδηγηθούν σε επιλογή παραγωγής ηλεκτρικής και όχι
μόνο, ενέργειας από ΑΠΕ.171 Περαιτέρω, η εξάπλωση των
ΑΠΕ διευκολύνεται και με την παραδοχή μίας φορολογική
πολιτικής φιλικής προς τις ΑΠΕ, δηλαδή με μέριμνα θέσπι-
σης φοροαπαλλαγών ως προς τις ΑΠΕ, κατ΄ επιταγή και
της Οδηγίας 2003/96172 για τη φορολόγηση των ενεργεια-
κών προϊόντων, με ταυτόχρονη πρόσθετη φορολόγηση των
συμβατικών μορφών ενέργειας δυνάμει της αρχής «ο ρυπαί-
νων πληρώνει». Ακόμη, λόγω του αποκεντρωμένου χαρα-
κτήρα των έργων ανανεώσιμης ενέργειας, κρίνεται αναγκαίο
να διευρυνθεί η αξιοποίησή τους σε τοπική - περιφερειακή
161. Φ.-Ά. Μουρατιάν, ό.π., σ. 38-39.
162. Ά. Μουρατιάν, Χ. Συνοδινός, «Απλοποίηση αδειοδοτικής διαδικα-
σίας ενεργειακών έργων: κοινοτική υποχρέωση και απαραίτητη
προϋπόθεση για την πραγματοποίηση σχετικών επενδύσεων»,
Ενέργεια & Δίκαιο τ. 4/2005 σ. 19-25.
163. Μ. Βελεγράκης, «Συνταγματικές διαστάσεις …», ό.π., σ. 52, Ε.-Μ.
Χατζηγεωργίου, ό.π., σ. 55-56.
164. Π. Κάπρος, ό.π., σ. 49.
165. Άρθρο 2 του ν. 1650/1986 και ΑΠ 1375/2010, σε: http://
www.areiospagos.gr, Ελ. Σταματίου, «”Πράσινη” επιχειρημα-
τικότητα και λειτουργία μικρομεσαίων (ΜΜΕ) επιχειρήσεων -
Περιβαλλοντικό mentoring και το έργο “Thing green”», ΠερΔικ
τ. 2/2011 σ. 267, Αικ. Ηλιάδου, «Ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτι-
κή και προστασία του περιβάλλοντος», ΠερΔικ τ. 3/2008 σ. 394.
166. Άρθρο 2 του ν. 1650/1986
167. Άρθρο 2 του ν. 1650/1986 και ΑΠ 825/2011, σε: http://www.
areiospagos.gr
168. Δ. Βασιλειάδης, Χ. Διβάνη, Μ. Κουσκουνά, Α. Παπαπετρόπουλος,
ό.π., σ. 390.
169. Ε. Γαλάνη, Ε. Θεοδωράτου, «Το νομοθετικό πλαίσιο των περι-
βαλλοντικών και χρηματοδοτικών ενισχύσεων των ΑΠΕ», ΠερΔικ
τ. 1/2011 σ. 56.
170. Φ.-Ά. Μουρατιάν, «Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας …», ό.π., σ.
42-43.
171. Μιχ. Κεκελέκης, «Η Ευρωπαϊκή πολιτική ελέγχου των κρατικών
ενισχύσεων στον τομέα της ενέργειας με έμφαση στην προστασία
του περιβάλλοντος», Ν. Φαραντούρης (επιμ.), σε: «Ενέργεια,
Δίκαιο, Οικονομία & Πολιτική», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα,
2012, σ. 168-169.
172. Οδηγία 2003/96/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2003,
σχετικά με την αναδιάρθρωση του κοινοτικού πλαισίου φορολο-
γίας των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας
(ΕΕ L 283/51/31.10.2003).
692
εμβέλεια, με σύμπραξη όλων των απαραίτητων τοπικών
παραγόντων. Προϋπόθεση υλοποίησης της ανωτέρω δρά-
σης αποτελεί η συντέλεση περιφερειακού ενεργειακού σχε-
διασμού, με εύρεση και καταγραφή των τοπικών ενεργεια-
κών κοιτασμάτων και του εύρους αξιοποίησής τους με συνε-
κτίμηση και των τοπικών αναγκών σε ενέργεια. Ενώ και η
θέσπιση εγγυήσεων προέλευσης, οι οποίες αποδεικνύουν ότι
η ηλεκτρική ενέργεια των μονάδων των παραγωγών προ-
έρχεται αποκλειστικά από ΑΠΕ βοηθούν στην εξάλειψη των
ανωτέρω προβλημάτων.
Εν κατακλείδι, ως προς την προώθηση των ΑΠΕ, κρίνεται επι-
βεβλημένη η συνεννόηση όλων των εμπλεκόμενων δημόσιων
φορέων με αξιοποίηση της αντίστοιχης υλικοτεχνικής τους
ΠερΔικ 4/2017  (ΕΤΟΣ 21ο)
Μ. ΤΖΟΥΛΗ
υποδομής, με παράλληλη συμμόρφωση στα χρονοδιαγράμ-
ματα και συνεργασία και ουσιαστική επικοινωνία των επεν-
δυτών με τις οικείες υπηρεσίες, αλλά και σωστή πληροφό-
ρηση της κοινής γνώμης και των αντίστοιχων ΟΤΑ ως προς
τα υπό σχεδιασμό και ως προς τα υπό υλοποίηση έργα. Με
δύο λόγια, στη Χώρα μας κρίνεται αναγκαία η επικράτηση
και παγίωση μίας αντίληψης που να διέπεται από σύμπραξη,
αλληλεγγύη και εμπιστοσύνη μεταξύ των επενδυτών και της
διοίκησης, ώστε η υλοποίηση των ΑΠΕ να λάβει χώρα στο
μέγιστο βαθμό.173
173. Θ. Φορτσάκης, Ν. Φαραντούρης, ό.π., σ. 230-231.