Formy muzyczne – sonaty i sona ny

Formy muzyczne – sonaty i sona ny

R1E0wKk3p0Ejz1

Formy muzyczne – sonaty i sona ny

Ważne daty
1597 – powstanie Sonaty pian'e forte Giovanniego Gabrielego, Wenecja

1607–1608 – sonaty triowe na dwoje skrzypiec i basso continuo Salomone Rossi wydane w zbiorze
Sinfonie e Gagliarde

1617 –Affetti musicali Biagio Mariniego, zawierający pierwsze sonaty na skrzypce solo i basso continuo,
Wenecja

1676 – Sonaty misteryjne (zw. różańcowymi – Die Rosenkranz‑Sonaten) Heinricha I.F. Bibera

1681 – 12 Sonat op. 1 (sonaty triowe da chiesa) Arcangelo Corellego

1685 – rok urodzin J.S. Bacha, G.F. Haendla i D. Scarlattiego

1700 – 12 Sonat op. 5 (sonaty solowe da chiesa i da camera) Arcangelo Corellego

1718‑1722 – 6 Sonat na skrzypce i klawesyn BWV 1014‑1019 J.S. Bacha

1732‑1809 – lata życia Josepha Haydna

1752‑1832 – lata życia Muzio Clementiego

1756‑1791 – lata życia Wolfganga Amadeusa Mozarta

1770‑1827 – lata życia Ludwiga van Beethovena

1794 – Sonata fortepianowa Es‑dur, Hob. XVI: 52 Josepha Haydna

1788 – Sonata fortepianowa C‑dur Facile KV 545 Wolfganga Amadeusa Mozarta

1795 – Sonata fortepianowa C‑dur op. 2 nr 3 Ludwiga van Beethovena

1799 – Sonata fortepianowa c‑moll op. 8 Patetyczna Ludwiga van Beethovena

1800/1801 – Sonata skrzypcowa F‑dur op. 24 Wiosenna Ludwiga van Beethovena

1803 – Sonata skrzypcowa A‑dur op. 47 Kreutzerowska Ludwiga van Beethovena

1822 – Sonata fortepianowa c‑moll op. 111 Ludwiga van Beethovena

1917 – Symfonia klasyczna Sergiusza Prokofiewa

1
Scenariusz dla nauczyciela
Rp22XCFjZy1YR1

Źródło: online skills, cc0.

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

4. Renesans. Uczeń:
2) wymienia formy muzyki wokalnej i instrumentalnej;

5. Barok. Uczeń:

2) omawia cechy wybranych form muzycznych (fuga, preludium, toccata, suita i partita, tańce: menuet,
gawot; koncert, concerto grosso, sonata barokowa, uwertura, opera, oratorium, pasja, kantata);

3) wymienia i klasyfikuje barokowe instrumenty muzyczne (klawesyn, organy, skrzypce, altówka,

wiolonczela, kontrabas, obój, waltornia, fortepian, flet poprzeczny);

4) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów (Claudio Monteverdi, Johann Sebastian Bach,

Georg Friedrich Haendel, Antonio Vivaldi, Arcangelo Corelli, klawesyniści francuscy: Jean Philippe
Rameau, François Couperin);

5) omawia polską muzykę barokową i jej reprezentantów (Bartłomiej Pękiel, Adam Jarzębski, Marcin
Mielczewski, Grzegorz Gerwazy Gorczycki).

6. Klasycyzm. Uczeń:

1) charakteryzuje muzykę w kontekście estetyki epoki:

g) twórczość i działalność klasyków wiedeńskich,

i) zmiany w cyklu sonatowym dokonane przez Ludwiga van Beethovena i ich przykłady;

2) omawia cechy wybranych form muzycznych:

a) części cyklu sonatowego (w tym allegro sonatowe),

b) gatunki oparte na cyklu sonatowym: sonata klasyczna, symfonia, koncert solowy, kwartet
smyczkowy,

c) wariacje,

d) rondo,

7. Romantyzm. Uczeń:

2) omawia cechy wybranych form muzycznych:

a) wielkie (sonata, symfonia, opera, dramat muzyczny, poemat symfoniczny, koncert).

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

2. nazywa i porządkuje główne nurty, gatunki i style muzyczne, wskazuje formy wypowiedzi
artystycznej spoza tradycyjnej klasyfikacji, uzasadniając swoją wypowiedź;

4) dokonuje analizy percepcyjnej, uwzględniając:

a) elementy muzyki,

b) podstawowe techniki kompozytorskie,

c) cechy stylów muzycznych,

d) strukturę gatunków i form muzycznych, ich zmiany i rozwój,

e) funkcje: np. religijna, społeczna, użytkowa, artystyczna i in..

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat)
o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię.
 Nauczysz się

definiować formę i gatunek sonaty w baroku i klasycyzmie;

określać cechy formy sonatowej i cyklu sonatowego;

wymieniać podstawowe współczynniki formy sonatowej.

Początki sonaty
SonataSonata (z łac. sonare – brzmieć) utwór instrumentalny, w przeciwieństwie do kantaty (z łac.
cantare – śpiewać); początkowo o nieustalonej budowie. Termin pojawił się na przełomie XVI i XVII w.
w Wenecji i stosowany był dla wieloodcinkowych utworów, będących przeniesieniem wokalnej chanson
na organy lub na zespół instrumentów. W I połowie XVII w. służył do określenia kompozycji
o charakterze polichóralnej canzony. Technika polichóralna służyła kontrastowaniu barwy, faktury
i dynamiki. Pierwsze sonaty tworzyli Andrea i Giovanni Gabrieli. Jedną z najbardziej znanych sonat tego
czasu jest dwuchórowa Sonata pian'e forte Giovanniego Gabrielego (1597 r., Wenecja), zamieszczona
w zbiorze Sacrae symphoniae.

Sonatę triową na dwoje skrzypiec i basso continuo stworzył Salomone Rossi w zbiorze Sinfonie
e Gagliarde, wydanym w latach 1607–1608. Gatunek skrzypcowej sonaty solowej z basso continuo
zapoczątkował zbiór Affetti musicali Biagio Mariniego 1617 r. Ostatecznie typ sonaty barokowej
ukształtował Arcangelo Corelli. W latach 1681–1700 wydał 5 zbiorów sonat: 12 Sonat op. 1 i 12 Sonat op. 3 –
sonaty triowe da chiesa, 12 Sonat op. 2 i 12 Sonat op. 4 – sonaty triowe da camera oraz 12 Sonat op. 5,
zbiór zawierający sonaty solowe da chiesa i da camera. Części utworów łączyła wspólna tonacja oraz
pokrewieństwo motywiczne.
RqtmfusrLaVwF

Arcangelo Corelli, Autograf „Sonaty Triowej”, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Arcangelo Corelli, „12 sonat triowych op. 1 nr. 1”, „Sonata
da Chiesa F-dur”, 1681, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)

Na uwagę zasługują programowe Sonaty misteryjne (zw. różańcowymi – Die Rosenkranz Sonaten)
Heinricha I.F. Bibera z 1676 r. Piętnaście sonat, w których Biber w bardzo pomysłowy sposób stosował
technikę skordatury (czyli przestrajania strun), wieńczy monumentalna Passacaglia oparta na
czterodźwiękowym temacie g f‑es d. Szczególną popularność zyskały również sonaty Giuseppe
Tartiniego, m.in. Sonata g‑moll z tzw. Trylem diabelskim.
R1EJD7y2VYMUA

Giuseppe Tar ni, „Sonata g-moll”, 1799, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Giuseppe Tar ni, „Sonata g-moll”, 1799, online-skills, CC BY 3.0
(dźwięk)

Johann Sebastian Bach komponował sonaty triowe na organy. Johann Kuhnau natomiast przeniósł sonatę
triową na instrument klawiszowy. Specyficznym rodzajem są jego Sonaty biblijne opatrzone tytułami
i związane z ilustracyjnością, czyli tzw. malarstwem muzycznym.
R1XbpKJSAyJcH

Johann Kuhnau, Autograf „Sonaty Walka Dawida i Goliata”, swin.de, CC BY 3..0 (ilustracja); Johann Kuhnau, „Sonaty Biblijne nr 1” „Walka Dawida z
Goliatem”, 1700, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)

Podział sonat ze względu na charakter

i obsadę wykonawczą
Sonata barokowa była utworem wieloczęściowym, przyjmowała różną obsadę i cechowała się
niejednorodnym charakterem. Wyróżniamy następujące rodzaje sonat barokowych: Sonata da camera
była formą cykliczną o budowie suity, przeznaczony do wykonywania we wnętrzach świeckich,
składająca się z kilku części o charakterze tanecznym. Sonata da chiesa, inaczej sonata kościelna,
składała się najczęściej z czterech kontrastujących części: 1. wolnej – patetycznej, 2. szybkiej – imitacyjnej
lub fugowanej, 3. wolnej – kantylenowej i homofonicznej, 4. szybkiej – fugowanej. Istniały także sonaty
sklasyfikowane na podstawie warstwy wykonawczej: sonata solowa z basso continuo, sonata triowa (dwa
instrumenty solowe) z basso continuo, sonata a quarto (trzy instrumenty solowe) z basso continuo.

Rg1g826GoxgDZ11

Tabela 3, Układ formy i tempa w czteroczęściowym cyklu sonatowym, źródło: D. Wójcik, „ABC form muzycznych”. Musica Iagellonica, Kraków 1999.

Rqro 421s9c411

Tabela 4, Układ formy i tempa w trzyczęściowym cyklu sonatowym, źródło: D. Wójcik, „ABC form muzycznych”. Musica Iagellonica, Kraków 1999.

Ewolucja sonaty – między barokiem i klasycyzmem

U schyłku baroku, tj. na początku XVIII w., sonata triowa ustąpiła miejsca sonacie solowej. Pojawiły się
również sonaty solowe bez basso continuo. Znaczną rolę w przezwyciężaniu stylu barokowego odegrały
Essercizi per gravicembalo Domenico Scarlattiego znane dziś jako sonaty (ponad 550). Są to utwory
oparte z reguły na homofonicznej formie dwuczęściowej, ale reprezentują wszystkie typy form i zasad
konstrukcyjnych, które występowały w ówczesnej sonacie, a więc figuracyjność i jednolitość motywiczną,
imitacyjność, zarysowaną koncepcję formy sonatowej. Znaczenie tych utworów polega również na tym,
że Scarlatti rozwinął fakturę klawesynową w taki sposób, że stała się ona wzorem dla późniejszej faktury
fortepianowej. W niektórych sonatach widoczne są wyraźnie cechy dualizmu tematycznegodualizmu
tematycznego, który stał się zapowiedzią późniejszej sonaty klasycznej.
R11NAgyF9E5hj

Domenico Scarla , widok nutowy „Essercizi per gravicembalo, Sonata d-moll Kk 1 Allegro”, 1738,, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Domenico
Scarla , „Essercizi per gravicembalo, Sonata d-moll Kk 1 Allegro”, 1738, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)
Sonata klasyczna
Rzdri8Wi40svp

R1743wYGSlSrM

Wolfgang Amadeusz Mozart, widok nutowy „Sonaty fortepianowej C-dur”, KV 545 Facile, cz. 1 - Allegro, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Wolfgang
Amadeusz Mozart, widok nutowy „Sonaty fortepianowej C-dur”, KV 545 Facile, cz. 1 - Allegro, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w
Bydgoszczy (dalej

R1AsMGPGAKCVl

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Joseph Haydn, „Sonata fortepianowa Es-dur”, Hob. XVI:49, online-skills, CC BY 3.0

Utwór muzyczny: Sonata fortepianowa Es-dur, Hob. XVI:49, autorstwa Józefa Haydna. Wykonawca:
Emanuel Ax Utwór pochodzi z albumu Haydn: Piano Sonatas Nos. 32, 47, 53 & 59. Kompozycja posiada
szybkie tempo. Cechuje się dynamicznym charakterem.

Sona na kiedyś i dziś

Kompozytorzy klasycyzmu tworzyli również sonaty mniejszych rozmiarów zwane sonatinamisonatinami.
Zwykle przeznaczone były dla celów dydaktycznych i miały za zadanie przygotować młodego muzyka do
opracowywania trudniejszych utworów, takich jak sonaty, wariacje czy ronda. Twórczość sonatin
rozpowszechniła się również z tego powodu, że w początkach XIX w. znacznie poszerzył się krąg
odbiorców muzyki i amatorów zainteresowanych grą na popularnym wówczas fortepianie. Do
upowszechnienia muzyki wśród mieszczaństwa przyczynił się także rozwój wydawnictw muzycznych,
organizowanie stałych, publicznych koncertów oraz moda na muzykowanie domowe. Wielcy mistrzowie,
tacy jak Mozart i Beethoven pisali również sonaty i sonatiny w celach dydaktycznych. Sonata
fortepianowa C dur KV 545 Mozarta przeznaczona była dla jego uczniów. Z wczesnego okresu twórczości
Beethovena pochodzą Sonatiny: F dur, C dur, G dur i g moll. Mniej wybitni kompozytorzy klasycyzmu
i wczesnego romantyzmu, Muzio Clementi, Friedrich Kuhlau, Jan Ladislav Dussek, Anton Diabelli, Ignaz
Joseph Pleyel, tworzyli sonatiny, w których starali się połączyć walory dydaktyczne i artystyczne. Ich
sonatiny cechowały się prostszą konstrukcją, skróconym przetworzeniem, lżejszym charakterem
i lapidarnością tematów. Najczęściej opierały się na budowie dwu- lub trzyczęściowej. Można w nich
dostrzec bezpretensjonalne piękno, ujmującą świeżość i naturalność inwencji, przejrzystą i logiczną
konstrukcję , śpiewną linię melodyczną tematów, wyrazistą rytmikę, nieskomplikowaną harmonikę
i fakturę. O wartościach artystycznych tych sonatin świadczy utrzymująca się do dzisiaj ich popularność
w repertuarze pedagogicznym.
RuV7SRlQmZVuB
Ludwig van Beethoven, „Sonata fortepianowa C-dur” Allegro con brio (fragment), imslp.org, CC BY 4.0

R88tE49A2wTON

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Ludwig van Beethoven, „Sonata fortepianowa C-dur” Allegro con brio (fragment), AMFN, CC BY 3.0

Utwór muzyczny: Ludwig van Beethoven, „Sonata fortepianowa C-dur” Allegro con brio. Kompozycja
posiada szybkie tempo. Cechuje się dynamicznym charakterem.

m41d52f0b273ba16f_0000000000006

Sona na
Kompozytorzy klasycyzmu tworzyli również sonaty mniejszych rozmiarów zwane sonatinamisonatinami.
Zwykle przeznaczone były dla celów dydaktycznych i miały za zadanie przygotować młodego muzyka do
opracowywania trudniejszych utworów, takich jak sonaty, wariacje czy ronda. Twórczość sonatin
rozpowszechniła się również z tego powodu, że w początkach XIX w. znacznie poszerzył się krąg
odbiorców muzyki i amatorów zainteresowanych grą na popularnym wówczas fortepianie. Do
upowszechnienia muzyki wśród mieszczaństwa przyczynił się także rozwój wydawnictw muzycznych,
organizowanie stałych, publicznych koncertów oraz moda na muzykowanie domowe. Wielcy mistrzowie,
tacy jak Mozart i Beethoven pisali również sonaty i sonatiny w celach dydaktycznych. Sonata
fortepianowa C‑dur KV 545 Mozarta przeznaczona była dla jego uczniów. Z wczesnego okresu
twórczości Beethovena pochodzą Sonatiny: F‑dur, C‑dur, G‑dur i g‑moll. Mniej wybitni kompozytorzy
klasycyzmu i wczesnego romantyzmu, Muzio Clementi, Friedrich Kuhlau, Jan Ladislav Dussek, Anton
Diabelli, Ignaz Joseph Pleyel, tworzyli sonatiny, w których starali się połączyć walory dydaktyczne
i artystyczne. Ich sonatiny cechowały się prostszą konstrukcją, skróconym przetworzeniem, lżejszym
charakterem i lapidarnością tematów. Najczęściej opierały się na budowie dwu- lub trzyczęściowej.
Można w nich dostrzec bezpretensjonalne piękno, ujmującą świeżość i naturalność inwencji, przejrzystą
i logiczną konstrukcjęlogiczną konstrukcję , śpiewną linię melodyczną tematów, wyrazistą rytmikę,
nieskomplikowaną harmonikę i fakturę. O wartościach artystycznych tych sonatin świadczy utrzymująca
się do dzisiaj ich popularność w repertuarze pedagogicznym.
R1MQWO21bAKrc

Muzio Clemen , Sona na na fortepian C dur op. 36 nr , Allegro (fragment), imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Muzio Clemen , Sona na na fortepian C-
dur op.36 No.1, Allegro, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)
m41d52f0b273ba16f_0000000000007

Sonatina w XX wieku

Sonatiny zyskują popularność w stylu neoklasycznym w I połowie XX w. Kompozytorzy tego okresu

nawiązują do stylu barokowego i klasycznego. Stąd ich dążenie do lapidarności formy, antyromantyczny
charakter ekspresji, obiektywizm, motoryczna motywika i wykorzystanie środków konstrukcyjnych XVIII
w. Z lat 1940–1941 pochodzi Sonatina na fortepian Tadeusza Szeligowskiego. Składa się z czterech części:
Allegro moderato, Arietta, Scherzino, Vivace. Tonalność części pierwszej Sonatiny oscyluje wokół C‑dur,
a przejrzyste tematy, zróżnicowane pod względem wyrazowym, opierają się na stosunku toniczno
dominantowym. Mają lekki, pogodny charakter. W przetworzeniu, za sprawą szybkich zmian
harmonicznych dochodzi do wzmożenia dramatyzmu, a następnie do rozładowania napięć w repryzie.
Część II Arietta, w tempie adagietto, o śpiewnej, lirycznej linii melodycznej z licznymi trylami i miarowym
akompaniamentem charakteryzuje się poetyckością i spokojem. Scherzino, w tempie Allegro molto, ma
budowę ABA1. Część A zbudowane jest z dwóch, uporczywie powtarzanych motywów w kontrastowej
dynamice i zmiennym metrum (naprzemiennie forte i piano oraz metrum dwu- i trójdzielne).
Uspokojenie przynosi ustęp środkowy. Część czwarta pojawia się jako attaca. Tempo Vivace i ciągła
pulsacja ósemkowo szesnastkowa wprowadzają charakter motoryczny, pełen życia i energii. Specyfiką
części jest oscylacja wokół akordu C dur i c moll. Antagonizm trybów zaznaczony jest również
w zakończeniu. Sonatina Szeligowskiego jest doskonałym przykładem lapidarności formy oraz stylu
neoklasycznego w muzyce polskiej I połowy XX w.
RawojJcATpbef

Tadeusz Szeligowski, „Sona na C-dur” cz. 1 Allegro (fragment), szeligowski.posm2.poznan.pl, CC BY 3.0 (ilustracja); Tadeusz Szeligowski, „Sona na C-
dur” cz. 1 Allegro (fragment), AMFN, CC BY 3.0

Zadania
RjYpdgWDNSnSO

Ćwiczenie 1

Zaznacz prawidłową odpowiedź. Kompozytorem utworu pt. Sonata pian e forte jest

Andrea Gabrieli
Giovanni Gabrieli
Salomone Rossi

m41d52f0b273ba16f_0000000000155

Ćwiczenie 2

RDDFyhaxVe4Cm
 Ilustracja I do zadania 2
R131muG7jckiG

 

 
Ilustracja II do zadania 2
R14FhAPnRqKCN

Ilustracja III do zadania 2

RiZsxrYIIbv6s

Inna wersja zadania


R1KHAfZuqUHKT
 Ćwiczenie 3

Zaznacz nazwę przedstawionej na nagraniu kompozycji.

Sonaty Biblijne No. 1 Walka Dawida z Goliatem

Essercizi per gravicembalo
Sonata da Chiesa F-dur
Sonata g-moll

Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.
Utwór do zadania nr 3, online-skills, CC BY 3.0

Inna wersja zadania


RpDM8phACbuU6

Ćwiczenie 4

Cykl sonatowy występuje w następujących gatunkach:

Symfonia
Kwartet smyczkowy
Sonata da chiesa

R1YaBjRn9XS4M

Ćwiczenie 5

Połącz w pary słowo z odpowiadającą mu definicją.

trzy lub czteroczęściowy układ form zestawionych na zasadzie kontrastu tempa, konstrukcji i wyrazu
muzycznego, w formie sonatowej główna myśl muzyczna; w utworach epoki klasycznej przyjmuje
budowę okresową lub zdaniową, obecność w formie sonatowej dwóch przeciwstawnych tematów,
zróżnicowanych pod względem harmonicznym i wyrazowym, zespół środków konstrukcyjnych
służących do rozwijania materiału tematycznego przy pomocy modyfikowania struktury interwałowej
i rytmicznej, wzbogacania środków harmonicznych, urozmaicania struktury dynamicznej
i kolorystycznej, stosowania środków polifonicznych, kontrapunktów i imitacji

dualizm
tematyczny

temat

praca tematyczna

cykl sonatowy

R1e7rdIu7iG91
 Ćwiczenie 6

Przyporządkuj daty do odpowiednich dzieł, związanych z ewolucją sonaty.

<i>Sonata fortepianowa C-dur</i> op. 2 nr 3 Ludwiga van Beethovena, <i>12 Sonat</i> op. 5 (sonaty
solowe da chiesa i da camera) Arcangelo Corellego, <i>Affetti musicali</i> Biagio Mariniego, <i>Sonata
fortepianowa C-dur</i> Facile KV 545 Wolfganga Amadeusa Mozarta, <i>Sonatina</i> na fortepian
Tadeusza Szeligowskiego

1617

1700

1788

1795

1941

R1O3f09Qfomp8

Ćwiczenie 7

Połącz w pary nazwy gatunków sonat z odpowiednim wyjaśnieniem

sonata przeznaczona na trzy instrumenty solowe z basso continuo, sonata kościelna, składa się
najczęściej z czterech kontrastujących części, sonata przeznaczona na dwa instrumenty solowe
z basso continuo, utwór cykliczny o budowie suity, przeznaczony do wykonywania we wnętrzach
świeckich, składający się z kilku części o charakterze tanecznym.

Sonata da camera

Sonata da chiesa

sonata triowa

sonata a quatro

Polecenie 1
Zaprojektuj program cyklu trzech koncertów złożonych z sonat epoki romantycznej. Krótko uzasadnij
swój wybór.
Po wykonaniu zadania gotową pracę wyślij do nauczyciela używając do tego przycisku „Skonsultuj
z nauczycielem”.
R1M0cTSxpAFzJ

Słownik pojęć
Sonata

Sonata

1. W okresie baroku termin oznaczał grupę form cyklicznych reprezentowanych głównie przez sonatę
 da chiesa i sonatę da camera;
2. Cykliczna forma muzyczna wykształcona w okresie klasycyzmu, jedna z podstawowych form
muzycznych XVIII i XIX w. W ścisłym znaczeniu termin oznacza cykliczny utwór na instrument solowy
(np. fortepian) lub na instrument melodyczny i fortepian;
3. W szerszym znaczeniu termin sonata może być rozumiany jako synonim cyklu sonatowego
przeznaczonego na większą obsadę wykonawczą, kameralną lub orkiestrową. Ze względu na ścisłą
zależność formy muzycznej od obsady wykonawczej, cykl sonatowy odznacza się cechami
gatunkowymi decydującymi o różnicach między poszczególnymi formami.
Sona na

Sona na

Sonata o mniejszych rozmiarach, zwykle przeznaczona do celów dydaktycznych.

Dualizm tematyczny

Dualizm tematyczny

Obecność w formie sonatowej dwóch przeciwstawnych tematów, zróżnicowanych pod względem

harmonicznym i wyrazowym. Z reguły pierwszy temat ma charakter dramatyczny, a drugi – liryczny.
Temat drugi utrzymany jest w tonacji dominanty górnej (w przypadku tonacji durowej ) lub paraleli
toniki (w przypadku tonacji molowej). Podane stosunki tonacyjne nie były w pełni przestrzegane.
Temat muzyczny

Temat muzyczny

W formie sonatowej główna myśl muzyczna. W utworach epoki klasycznej przyjmuje budowę
okresową lub zdaniową.
Praca tematyczna

Praca tematyczna

Zespół środków konstrukcyjnych służących do rozwijania materiału tematycznego przy pomocy

modyfikowania struktury interwałowej i rytmicznej, wzbogacania środków harmonicznych,
urozmaicania struktury dynamicznej i kolorystycznej, stosowania środków polifonicznych,
kontrapunktów i imitacji.

Źródło:

Słownik muzyki pod red. Wojciecha Marchwicy, Zielona Sowa, Kraków 2006.

Biblioteka muzyczna
RqtmfusrLaVwF

Arcangelo Corelli, Autograf „Sonaty Triowej”, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Arcangelo Corelli, „12 sonat triowych op. 1 nr. 1”, „Sonata
da Chiesa F-dur”, 1681, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)

R1EJD7y2VYMUA

Giuseppe Tar ni, „Sonata g-moll”, 1799, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Giuseppe Tar ni, „Sonata g-moll”, 1799, online-skills, CC BY 3.0
(dźwięk)

R1XbpKJSAyJcH

Johann Kuhnau, Autograf „Sonaty Walka Dawida i Goliata”, swin.de, CC BY 3..0 (ilustracja); Johann Kuhnau, „Sonaty Biblijne nr 1” „Walka Dawida z
Goliatem”, 1700, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)
R11NAgyF9E5hj

Domenico Scarla , widok nutowy „Essercizi per gravicembalo, Sonata d-moll Kk 1 Allegro”, 1738,, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Domenico
Scarla , „Essercizi per gravicembalo, Sonata d-moll Kk 1 Allegro”, 1738, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)

R1743wYGSlSrM

Wolfgang Amadeusz Mozart, widok nutowy „Sonaty fortepianowej C-dur”, KV 545 Facile, cz. 1 - Allegro, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Wolfgang
Amadeusz Mozart, widok nutowy „Sonaty fortepianowej C-dur”, KV 545 Facile, cz. 1 - Allegro, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w
Bydgoszczy (dalej

R1dA85DqPFtkT

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Ludwig van Beethoven, „Sonata fortepianowa C-dur” Allegro con brio (fragment), AMFN, CC BY 3.0

Utwór: Ludwig van Beethoven, „Sonata fortepianowa C-dur” Allegro con brio

R1MQWO21bAKrc

Muzio Clemen , Sona na na fortepian C dur op. 36 nr , Allegro (fragment), imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Muzio Clemen , Sona na na fortepian C-
dur op.36 No.1, Allegro, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)

RawojJcATpbef

Tadeusz Szeligowski, „Sona na C-dur” cz. 1 Allegro (fragment), szeligowski.posm2.poznan.pl, CC BY 3.0 (ilustracja); Tadeusz Szeligowski, „Sona na C-
dur” cz. 1 Allegro (fragment), AMFN, CC BY 3.0

R1KdkubBSCpFL

Ludwig van Beethoven, „Sonata fortepianowa C-dur” Allegro con brio (fragment), imslp.org, CC BY 4.0