Professional Documents
Culture Documents
✤ Ưu điểm:
๏ Kim chọc nhỏ
๏ Mọi vị trí catheter, mọi
vị trí đặt
✤ Nhược điểm:
๏ Dụng cụ chuyên nghiệp
๏ Giá thành cao
PHƯƠNG PHÁP SELDINGER
✤ Sốc tim
✤ Tư thế BN: gối dưới vai, đầu quay sang bên đối
diện sao cho đường phân giác của góc tạo bởi
đường giữa cổ và bờ trong cơ ức đòn chũm
vuông góc với đường nối 2 mỏm vai.
✤ Xác định điểm chọc
✤ Hường kim: chếch 30 độ so với mặt da, hường
xuống núm vú cùng bên hoặc điểm nối giữa 1/3
trong và 2/3 ngoài xương đòn cùng bên
ĐẶT CATHETER ĐƯỜNG DAILY
✤ Tư thế BN: gối dưới vai, đầu quay sang bên đối
diện sao cho đường phân giác của góc tạo bởi
đường giữa cổ và bờ trong cơ ức đòn chũm
vuông góc với đường nối 2 mỏm vai.
✤ Xác định điểm chọc
✤ Hường kim: chếch 30 - 45 độ so với mặt da,
hướng về đáy theo đường phân giác. Tránh chọc
sâu (vào đỉnh phổi).
ĐẶT CATHETER ĐƯỜNG DAILY
ĐẶT CATHETER TM CẢNH TRONG
✤ Chuẩn bị Bệnh
nhân
✤ Phương pháp luồn
Catheter Tương tự trên
✤ Theo dõi
✤ Biến chứng
✤ Rút Catheter
CVP: Central Venous Pressure
CVP tăng:
✤ Tăng thể tích tuần hoàn
✤ Suy tim
CVP giảm
✤ Giảm cung lượng tim
✤ Ép tim, TDMT
✤ Giảm thể tích
✤ TALĐMP ✤ Sốc phân bố
✤ Nhồi máu phổi
✤ Hít thở sâu
✤ Tràn dịch hoặc tràn khí màng phổi
✤ Thở máy
ĐẶT CATHETER
ĐỘNG MẠCH
vHA ĐM đùi:
o HATT >> HATT ĐM cánh tay
o HATTr = HATTr ĐM cánh tay
✤ Giaûi phaåu: 3 cung ÑM: gan tay noâng vaø saâu, mu coå tay. Nhôø
3 cung naøy ñaõ taïo thoâng noái cung caáp maùu cho baøn tay.
✤ Khoâng phaûi taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù 3 cung naøy, ít nhaát moät
trong caùc cung naøy khoâng toàn taïi >20% caùc TH. Ngoaøi ra
beänh lyù XVÑM, thuyeân taéc do huyeát khoái… coù theå laøm ngaên
caûn doøng maùu qua caùc cung naøy.
✤ Do ñoù tröôùc khi ñaët catheter ÑM quay hoaëc ÑM truï caàn phaûi
chöùng minh raèng doøng maùu cung caáp cho baøn tay khoâng bò
ngaên caûn khi coù thuyeân taéc do catheter.
TEST ALLEN
ü Eùp 2 ÑM quay vaø truï, baûo BN naém vaø môû baøn tay nhieàu
laàn cho ñeán khi loøng baøn tay traéng nhôït (baøn tay khoâng
neân duoãi quaù möùc deå gaây keát quaû aâm tính giaû).
ü Sau ñoù thaû 1 beân ÑM vaø tính thôøi gian loøng baøn tay hoàng
trôû laïi.
Keát quaû:
ü Bình thöôøng:loøng baøn tay hoàng laïi hoaøn toaøn<7giaây (test
+).
ü 8-14 giaây: test nghi ngôø.
✤ Giaûi phaåu: ÑM ñuøi naèm giữûa, TK ñuøi ôû ngoaøi vaø TM ñuøi ôû trong.
✤ Tö theá BN: naèm ngöûa, chaân duoãi vaø hôi daïng
✤ Vò trí: ñieåm noái 1/3 giöõa vaø 1/3 trong cuûa ñöôøng thaúng noái cuû
mu vaø gai chaäu tröôùc treân.
✤ ÑM ñuøi ñöôïc söû duïng roäng raõi treân LS khi ñaõ ñaët ÑM quay thaát
baïi hoaëc khoâng tieáp caän ñöôïc.
✤ Lyù do ñaët thaát baïi laø do beänh lyù XVÑM naëng hoaëc do caùc thuû
thuaät tröôùc ñoù laøm aûnh höôûng ñeán 2 ÑM ñuøi.
✤ Bieán chöùng ôû vò trí naøy thöôøng raát hieám: XH sau PM vaø thuûng
noäi taïng trong oå buïng (do KT ñaët keùm hoaëc thay ñoåi giaûi phaåu:
thoaùt vò beïn roäng), BC thieáu maùu hieám xaûy ra.
GIẢI PHẪU ÑOÄNG MAÏCH MU CHAÂN
✤ Ít thöïc hieän vì THBH keùm. Tuy nhieân ôû caùc trung taâm nhieàu kinh nghieäm söû
duïng ÑMCT ñaõ baùo caùo tyû leä BC khoâng cao hôn so vôùi caùc ÑM khaùc. Ngay caû
khi maïch xa bò giaûm, thieáu maùu vaãn ít khi xaûy ra.
✤ TK giöõa naèm raát gaàn ÑMCT do ñoù coù theå bò chaïm thöông (1-2%) gaây lieät
thoaùng qua. Lieät TK giöõa laø nguy cô raát cao ôû nhöõng ngöôøi coù RLÑM, ñaây laø
1 CCÑ töông ñoái khi ñaët catheter ÑMCT.
✤ Aùp löïc ño ñöôïc phaûn aùnh toát hôn aùp löïc ÑMC.
✤ Sau khi ñaët catheter khuyûu tay ñöôïc giöõ ôû tö theá duoãi ñeå traùnh laøm gaäp
catheter.
✤ Khaùm LS baøn tay moãi ngaøy vaø SA Doppler neáu coù CÑ. Ruùt catheter ngay khi
coù daáu hieäu giaûm maïch.
GIẢI PHẪU ÑOÄNG MAÏCH NAÙCH
✤ Giaûi phaåu:
üBaét ñaàu ôû bôø beân xöông söôøn 1 töø ÑMDÑ, taän cuøng ôû bôø döôùi
cô troøn lôùn roài trôû thaønh ÑMCT. Ñieåm choïc toát nhaát laø ñieåm
noái 1/3 giöûa vaø 1/3 döôùi cuûa ÑM töông öùng vôùi ñieåm sôø ñöôïc
cao nhaát cuûa naùch. ÔÛ ñieåm naøy ÑM ôû noâng vaø ñònh vò ôû bôø
döôùi cô ngöïc lôùn, coù theå sôø ñöôïc.
üÑM naùch naèm giöõa ñaùm roái TK vaø maïch maùu, do ñoù beänh lyù
ñaùm roái TK caùnh tay deã xaûy ra khi ñaët catheter ÑM naùch.
RLÑM cuõng laø moät CCÑ töông ñoái.
✤ ÑM naùch lôùn, nhieàu THBH,vaø thöôøng sôø ñöôïc. ÑM naùch phaûn aùnh
chính xaùc aùp löïc ÑMC.
GIẢI PHẪU ÑOÄNG MAÏCH NAÙCH
✤ Ít söû duïng taïi khoa ICU maëc duø moät soá nghieân cöùu cho
thaáy BC cuûa noù thaáp.
✤ Tö theá: caùnh tay daïng vaø xoay ngoaøi, khuyûu tay gaáp baèng
caùch cho BN ñaët tay döôùi ñaàu.
✤ Ñaët catheter ÑM laø moät thuû thuaät xaâm laán töông ñoái an toaøn,
tyû leä BC chung 15-40%.
✤ Caùc yeáu toá tieân ñoaùn BC deã xaûy ra:
ÑM ñuøi XH sau PM
Thuûng ruoät
Doø ÑM-TM
✤ Laø BC thöôøng gaëp nhaát, nöõ nhieàu hôn, taàn suaát thay ñoåi tuøy
theo vò trí, kích côõ cannula, thôøi gian ñaët vaø phöông phaùp phaùt
hieän.
✤ Vò trí thöông gaëp laø ÑM quay vaø ÑM mu chaân. Raát hieám ôû ÑM
ñuøi vaø ÑM naùch.
✤ Taàn xuaát HK giaûm daàn do nhaän bieát taàm quan troïng cuûa vieäc söû
duïng Heparin lieân tuïc hoaëc ngaét quaõng. Vôùi catheter
nontapered Teflon 20G, ÑM quay, truyeàn lieân tuïc 3ml/h (1-5UI/
ml) dung dòch saline heparin hoùa, thôøi gian 3-4 ngaøy thì BCHK
phaùt hieän baèng Doppler laø 5-25% caùc tröôøng hôïp.
✤ Khi BN coù choáng CÑ töông ñoái vaø tuyeät ñoái vôùi Heparin coù theå
söû duïng Sodium citrate hoaëc saline ñôn thuaàn.
HUYEÁT KHOÁI
✤ Taàn xuaát HK taêng ñaùng keå theo thôøi gian vaø thöôøng xaûy ra
sau khi ruùt catheter. Haàu heát BN coù löu thoâng maùu bình
thöôøng sau 3w ruùt catheter
✤ Maëc duø taàn xuaát HK ñöôïc phaùt hieän cao baèng Doppler
nhöng thieáu maùu baøn tay ít bieåu hieän treân LS vaø thöôøng töï
giaûi quyeát sau khi ruùt catheter. Neáu taéc ngheõn coù TC caàn
phaûi can thieäp ngoaïi khoa (<1%). Haàu heát caùc BN coù bieåu
hieän thieáu maùu thöôøng coù NN keát hôïp (suy tuaàn hoaøn keùo
daøi vaø söû duïng lieàu lôùn thuoác vaän maïch).
✤ Phoøng ngöøa: khaùm BN ñeàu ñaën. Caùc dấu hiệu nhö ñau ñaàu
chi khoâng giaûi thích ñöôïc, thieáu maùu…ruùt catheter ngay laäp
töùc.
✤ Ñieàu trò: Khaùng ñoâng, raïch boû HK, öùc cheá giao caûm coå.
THUYEÂN TAÉC NAÕO
✤ Nhöng coù theå xaûy ra ôû taát caû caùc ÑM khaùc, ñaëc bieät
laø ÑM naùch vaø Ñm caùnh tay.
✤ Phoøng ngöøa: haïn cheá laáy maùu, söû duïng caùc thieát bò
vi phaân tích.
GIAÛM TIEÅU CAÀU DO HEPARIN
duïng vôùi lieàu thaáp bôûi vì khaû naêng Heparin coù lieân
quan ñeán giaûm tieåu caàu.
✤ Trong tröôøng hôïp coù giaûm tieåu caàu, coù theå thay theá
sodium citrate, saline hoaëc lactated ringer.
NHIEÃM TRUØNG LIEÂN QUAN ÑEÁN CATHETER
✤ Thöøông do caùc vi khuaån thöôøng truù ngoaøi da ñi qua caùc ñöôøng haàm
xuyeân qua da, töø ñoù gaây nhieãm truøng huyeát. Theâm vaøo ñoù laø söï laây
nhieãm töø caùc heä thoáng theo doõi aùp löïc vaø caùc thieát bò gaây nhieãm truøng
huyeát beänh vieän.
ü Toác ñoä dòch truyeàn thaáp ( <3ml/h) vaø coù theå ngöng truyeàn trong
nhieàu giôø
ü Laáy maùu nhieàu laàn laøm XN bôûi nhieàu ngöôøi khaùc nhau
NHIEÃM TRUØNG LIEÂN QUAN ÑEÁN CATHETER (tt)
ü Khí maùu ñaõ ruùt ra bôm tieâm khoâng ñaåy vaøo laïi.
ü Thay catheter sau 72-96h. Band vaø Maki ñaõ baùo caùo coù söï gia taêng
nhieãm truøng lieân quan ñeán catheter ÑM vaø nhieãm truøng huyeát sau
96h ñaët catheter. Tuy nhieân ñieàu naøy khoâng caàn thieát vì moät soá
nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy vieäc duy trì catheter 1 tuaàn hoaëc laâu
hôn khoâng laøm taêng theâm tyû leä nhieãm truøng.
DỰ PHÒNG NHIEÃM TRUØNG DO CATHETER
✤ Xöû trí:
üKhaùng sinh tuøy taùc nhaân gaây beänh, khoaõng 7-14 ngaøy.
üNeáu vò trí ñaët baát thöôøng hoaëc BN rôi vaøo soác nhieãm khuaån maø
khoâng tìm ñöôïc nguyeân nhaân thì phaûiruùt catheter ngay.
✤ Thoâng thöôøng khi catheter ÑM ñöa vaøo < 4 ngaøy seõ khoâng phaûi laø
nguoàn goác gaây soát tröø khi bò laây nhieãm ngay khi choïc