DÒCH TRUYEÀN

&
TRUYEÀN DÒCH

PGS. TS Nguyeãn Vaên Chöøng

BS Buøi Ngoïc Uyeân Chi
 Muïc tieâu
1. Keå teân ñöôïc caùc loaïi dòch truyeàn thöôøng duøng
2. Nêu ñöôïc caùc thaønh phaàn chính cuûa dòch truyeàn
3. Nêu ñöôïc chæ ñònh cuûa töøng loaïi dòch truyeàn
4. Xöû trí ñöôïc caùc tai bieán khi truyeàn dòch
 Ñaïi cöông
─ Ñöôøng truyeàn TM: caàn thieát
▪ Caáp cöùu
▪ Buø dòch + dinh döôõng
─ Coù nhieàu loaïi dòch truyeàn
▪ Thaønh phaàn
▪ Caùch söû duïng
▪ Tai bieán + xöû trí
 Nhu caàu nöôùc
─ Theo giôø
▪ 10 kg ñaàu: 4 ml/ kg/ giôø
▪ 10 kg tieáp theo: 2 ml/ kg/ giôø
▪ > 20 kg: 1 ml/kg/ giôø
─ Theo 10 kg caân naëng
▪ 10 kg ñaàu : 100 ml/ kg/ ngaøy
▪ 10 kg tieáp theo : 50 ml/ kg/ ngaøy
▪ > 20 kg: 20 ml/ kg/ ngaøy
 Nhu caàu nöôùc

─ Löôïng nöôùc nhaäp + chuyeån hoùa

─ Thaûi nöôùc:
▪ Thaáy ñöôïc: Nöôùc tieåu, maùu, phaân, noân oùi…
▪ Khoâng thaáy ñöôïc: 800 – 1000 ml/ ngaøy/
ngöôøi lôùn
o Da: theo BSA, möùc ñoä laøm vieäc, …
o Hôi thôû
─ Tuøy tình traïng BN
 Nguyeân taéc buø dòch
Maùu maát
Löôïng (C)
Nhu caàu Cuoäc
dòch Toång dòch
cô baûn (buø baèng moå
thieáu truyeàn
(B) dòch tinh (D)
(A)
theå)
Giôø
1/2 A B Cx4 ½ A+B+4C+D
ñaàu

Giôø 2 1/4 A B Cx4 1- 2 – ¼ A+B+4C+D

4 ml/
kg/
Giôø 3 1/4 A B Cx4 giôø ¼ A+B+4C+D

Giôø 4 B Cx4 B+4C+D

 Nguyeân taéc buø dòch

Ví duï: BN 50 kg, nhòn aên – uoáng tröôùc moå 12

giôø, phaãu thuaät caét töû cung toaøn boä. Moå giôø
ñaàu maát 50 ml maùu, giôø 2 maát maùu # 10 ml.
Tính löôïng dòch truyeàn cho BN töøng giôø?
Nhu caàu/ giôø: 90 ml
Löôïng dòch thieáu: 1080
Dòch buø maùu maát: 200/ 40
Löôïng dòch truyeàn giôø ñaàu: 1030 ml
Löôïng dòch truyeàn giôø thöù 2: 600 ml
 Huyeát töông
Thaønh phaàn Ñôn vò Giaù trò bình thöôøng
Na+ mEq/l 135 – 145
K+ mEq/l 3.5 – 4.5
Cl- mEq/l 98 – 110
Ca++ mEq/l 4.5 – 5.0
Glucose mg/dl 80 – 110
AÙp löïc thaåm thaáu mOsm/l 280 – 295
 AÙp löïc thaåm thaáu

─ Soá phaân töû cuûa chaát hoøa tan trong 1 lít dòch

ALTT (mmol/l) = 2 x [Na+] + Glucose/ 18 + BUN/ 2.8

Na+: mmol/ l; Glucose, B.U.N: mg/ dl

─ ALTT
▪ kieåm soaùt nöôùc ngoaïi vaø noäi baøo
▪ bò kieåm soaùt bôûi nöôùc xuaát – nhaäp
─ Maøng teá baøo laø maøng baùn thaám  chaát ñieän giaûi vaø
nöôùc di chuyeån qua laïi
─ ALTT cuûa dòch trong caùc khoang baèng nhau
 DUNG DÒCH TINH THEÅ
─ DD muoái: ñaúng tröông, öu tröông
─ DD ñöôøng: ñaúng tröông, öu tröông
─ DD muoái - ñöôøng: ñaúng tröông, öu tröông
─ DD Lactat Ringer
─ DD Lactat Ringer – ñöôøng
─ DD Natri Bicarbonate: ñaúng tröông, öu tröông
─ Mannitol
Dung dòch muoái ñaúng tröông: NaCl 0.9%

─ Na+ = Cl- : 154 mEq/l

─ AÙp löïc thaåm thaáu: 308 mOsm/ l
─ Lieàu trung bình: 1000 ml/ ngaøy
─ Toác ñoä truyeàn toái ña: 120 – 180 gioït/ phuùt
─ Nhieãm toan do Cl-
─ Khoâng laø dung dòch sinh lyù??
 Dung dòch muoái öu tröông

─ Noàng ñoä: 2%, 3%, 5%, 7.5%

─ Cung caáp muoái
─ Truyeàn chaäm, TM lôùn
─ NaCl 7.5%: BN CTSN, taêng ALNS, soác maát maùu
▪ Taêng AL töôùi maùu naõo
▪ Taêng löu löôïng maùu naõo
▪ Giaûm ALNS
─ Thaän troïng: Taêng Na+ maùu
Dung dòch ñöôøng ñaúng tröông: Glucose 5%

─ Glucose: 5 g/100 ml = 20 Kcal/ 100 ml

─ AÙp löïc thaåm thaåm thaáu: 278 mOsm/ l
─ Lieàu toái ña: 40 ml/ kg/ ngaøy
─ Toác ñoä truyeàn toái ña: 1.7 gioït/ kg/ phuùt
─ Naêng löôïng caàn 1 ngaøy: 2000 Kcal
─ G5%: cung caáp nöôùc  giöõ ñöôøng truyeàn TM
 Dung dòch ñöôøng öu tröông
─ Noàng ñoä: Glucose: 10%, 15%, 20%
─ AÙp löïc thaåm thaåm thaáu G 10%: 555 mOsm/ l
─ Lieàu toái ña: 30 ml/ kg/ ngaøy
─ Toác ñoä truyeàn toái ña G 10% : 0.8 gioït/ kg/ phuùt
─ Naêng löôïng caàn 1 ngaøy: 2000 Kcal
─ Löu yù:
▪ Truyeàn chaäm, TM lôùn
▪ Ñöôøng huyeát taêng
 Dung dòch muoái – ñöôøng
─ Ñaúng tröông
▪ Glucose 2.5% + NaCl 0.45%
▪ AÙp löïc thaåm thaáu: 292mOsm/l
▪ 10 Kcal/ l
─ Öu tröông
▪ Glucose 5% + NaCl 0.9%
▪ AÙp löïc thaåm thaáu: 585 mOsm/l
▪ 200 Kcal/ l
▪ Lieàu trung bình: 1000 ml/ ngaøy
▪ Truyeàn chaäm, TM lôùn
 Dung dòch Lactat Ringer
─ Na+ : 131 mEq/l K+: 5 mEq/l
Calci: 4 mEq/l Cl-: 111 mEq/l
Lactat: 28 mEq/l
─ AÙp löïc thaåm thaáu: 278 mOsm/l
─ Lieàu trung bình: 2000 ml/ngaøy
─ Toác ñoä truyeàn toái ña: 120 – 180 gioït/ phuùt
─ Gan: lactat  HCO3-
─ Thöôøng duøng ñeå buø dòch:
▪ Trong moå
▪ Maát maùu
▪ Noân oùi, tieâu chaûy, …
Dung dòch Lactat Ringer + Glucose 5%
─ Na+ : 131 mEq/l K+: 5 mEq/l
Calci: 4 mEq/l Cl-: 110 mEq/l
Lactat: 28 mEq/l Glucose: 5g/ l
─ AÙp löïc thaåm thaáu: 555 mOsm/l
─ 200 Kcal/ l
─ Lieàu trung bình: 1000 ml/ngaøy
─ Truyeàn chaäm, TM lôùn
─ Gan: lactat  HCO3-
 ?
─ Tröôùc moå neân truyeàn cho beänh nhaân loaïi dòch
truyeàn naøo?
 Natri Bicarbonate 4.2%

─ NaHCO3: 42g/ l
─ Na+: 500 mEq/l HCO3-: 500 mEq/l
1 ml = 0.5 mEq HCO3-
─ AÙp löïc thaåm thaáu: 1000 mOsm/ l
─ Chæ ñònh: Nhieãm toan maùu
Löôïng kieàm thieáu = {BE} x P (kg) x 0.3
─ Dung dòch ñaúng tröông: NaHCO3 1.4%
─ Thöôøng duøng: NaHCO3 8.4% (1 ml: 1 mEq)
─ Theo doõi khí maùu ñoäng maïch thöôøng xuyeân
 Mannitol 20%
─ Chai 250 ml: Manitol 44 g, Sorbitol 6 g
─ AÙp löïc thaåm thaáu: 1100 mOsm/ l
─ Lieàu duøng: 2.5 – 5 ml/ kg/ laàn
250 – 500 ml/ ngaøy
─ Toác ñoä truyeàn: 30 – 60 gioït/ phuùt
─ Loïc qua thaän  lôïi tieåu thaåm thaáu
─ Chæ ñònh:
▪ Taêng aùp löïc noäi soï
▪ Sau gheùp thaän: thaûi chaát ñoäc, nöôùc
 DUNG DÒCH KEO
─ Polyvinyl Pyrolidone (PVP)
─ Dextran phaân töû lôùn
─ Dextran phaân töû nhoû
─ Dung dòch Gelatin
─ Dung dòch Amidon
─ Dung dòch keo coù nguoàn goác töï nhieân
 Moät soá tính chaát
─ Dung dòch cao phaân töû, troïng löôïng phaân töû lôùn
─ Taïo aùp löïc keo  giöõ nöôùc, keùo nöôùc
─ Chöùa ñieän giaûi  taïo aùp löïc thaåm thaáu
─ Chæ ñònh:
▪ Soác giaûm khoái löôïng tuaàn hoaøn
o Maát maùu caáp tính
o Chaán thöông
o Soác nhieãm truøng
o Phoûng
▪ Phuø naõo, ARDS, …
▪ Pha loaõng maùu ñoàng theå tích
 Moät soá tính chaát

─ Choáng chæ ñònh:

▪ Suy tim öù huyeát naëng
▪ Suy thaän (creatinin > 2 mg/ dl)
▪ Roái loaïn ñoâng maùu naëng (tröø khi caáp
cöùu coù nguy cô ñe doïa töû vong)
▪ Dö nöôùc hoaëc thieáu nöôùc naëng
▪ Xuaát huyeát naõo
▪ Dò öùng
 Moät soá tính chaát

─ Löu yù trong ñieàu trò:

▪ Creatinin
o Baét ñaàu ñieàu trò
o Moãi ngaøy
▪ Caân baèng nöôùc xuaát – nhaäp
▪ Buø ñuû dòch ( 2000 – 3000 ml/ ngaøy)
▪ Chuù yù: phuø phoåi, beänh gan maïn tính
▪ Pha loaõng maùu  giaûm Hct vaø protein maùu
 Moät soá tính chaát

─ Taùc duïng phuï

▪ Dò öùng: ngöùa, soác, ngöng tim
▪ Lieàu cao: ngöùa keùo daøi, khaùng trò
▪ Ñau vuøng thaän
▪ Lieàu cao: laøm thôøi gian chaûy maùu keùo
daøi (do taùc duïng pha loaõng)
Tieâu chuaån dung dòch thay theá huyeát töông
lyù töôûng
─ Nhanh choùng buø ñöôïc theå tích dòch maát
─ OÅn ñònh huyeát ñoäng
─ Bình thöôøng hoùa löu löôïng vi tuaàn hoaøn
─ Thôøi gian ôû trong loøng maïch laâu vöøa ñuû
─ Caûi thieän cung caáp Oxy vaø chöùc naêng cô
quan
─ Deã daøng chuyeån hoùa vaø baøi tieát, ít gaây haïi
 Polyvinyl Pyrolidone (PVP)

─ Subtosan®, Periston®
─ Chaát hoùa hoïc
─ Troïng löôïng phaân töû: 12.000 – 40.000
─ Ñaøo thaûi chaäm: 40% coøn ôû heä voõng noäi
moâ sau 5 naêm
─ WHO khuyeán caùo: khoâng duøng
 Dextran phaân töû lôùn
─ Macrodex®
─ Polysaccharide, TLPT: 70.000 Dalton
─ Ñaøo thaûi
▪ Vaøi ngaøy
▪ 40% - 60%/ nöôùc tieåu
5 – 20%/ ñöôøng tieâu hoùa
─ Löu yù:
▪ Laøm sai keát quaû XN nhoùm maùu
▪ TLPT > 70.000: gaây suy thaän caáp
▪ Söû duïng < 1.000 ml/ ngaøy
 Dextran phaân töû nhoû
─ Rheomacrodex®
─ Polysaccharide, TLPT: 40.000 Dalton
─ Öu ñieåm
▪ Thaûi nhanh hôn
▪ Giuùp hoàng caàu ít bò keït trong maïo maïch
─ Nhöôïc ñieåm:
▪ Dò öùng: 1%
▪ Roái loaïn ñoâng maùu: giaûm keát dính tieåu caàu
▪ Suy thaän
 Dung dòch Gelatin
─ Gelofusin®
─ Gelatin keát noái
▪ TLPT: 20.000 – 35.000 Dalton
▪ Na+ = 154 mEq/ l Cl+ = 120 mEq/l
ALTT = 274 mOsm/ l pH = 7.1 – 7.7
─ Ñaøo thaûi
▪ hoaøn toaøn
▪ Chuû yeáu qua thaän, ñöôøng tieâu hoùa: 10%
▪ T ½ = 5 – 7 giôø
─ Dò öùng
─ Lieàu duøng: < 33 ml/ kg/ ngaøy
 Dung dòch Amidon
─ HAES-steril®, Hemohes®, Hetastarch® 6%, 10%
─ Amylopectin
▪ TLPT: 200.000 – 400.000 Dalton
▪ Na+ = 154 mEq/ l Cl+ = 154 mEq/l
ALTT = 310 mOsm/ l pH = 4.0 – 7.0
─ Ñaøo thaûi: Qua thaän, ñöôøng tieâu hoùa (ít)
─ Taùc duïng khoâng mong muoán
Dò öùng Roái loaïn ñoâng maùu
Taêng Amylase maùu Tích tuï
─ Lieàu duøng HAES 6%: < 33 ml/ kg/ ngaøy (< 2500 ml)
 Dung dòch keo coù nguoàn goác töï nhieân
─ Huyeát töông
▪ Dòch truyeàn toát
▪ Boät khoâ – ñoâng laïnh
▪ Ñaét tieàn
▪ Beänh truyeàn nhieãm
─ Albumin
▪ Duy trì aùp löïc keo
▪ 5%: ALTT  huyeát töông, 20%  ALTT cao
▪ 1 g: giöõ ñöôïc 20 ml nöôùc
▪ Löu trong loøng maïch, T ½ # 2 tuaàn
 DUNG DÒCH NUOÂI DÖÔÕNG
─ Ñöôøng
─ Ñaïm
─ Môõ
 Nhu caàu döôõng chaát

Naêng Acid Tyû leä

Glucose Lipid
löôïng amin glucose:lipid

Ñôn vò kcal/kg g/kg g/kg g/kg

Bình
25 1-1.2 3-4 0.7-1 7:3
thöôøng

Taêng nhu 5:5

30 1.2-1.5 3-4 1-1.5
caàu

Toác ñoä
truyeàn 0.1 0.25 0.15
(g/kg/giôø)
 Nuoâi aên TM hoã trôï

─ Chæ ñònh: Khi nuoâi aên qua ñöôøng tieâu hoùa

▪ Khoâng ñuû
▪ Choáng chæ ñònh
─ Ñöôøng truyeàn
▪ TM trung taâm
▪ TM lôùn ngoaïi vi
Tröôøng hôïp beänh cuï theå caàn nuoâi aên
qua ñöôøng TM
─ Taéc ruoät
─ Doø tieâu hoùa
─ Vieâm tuïy caáp
─ Phaãu thuaät ñöôøng tieâu hoùa vaø moät soá
phaãu thuaät khaùc
─ Tieâu chaûy keùo daøi, khaùng trò
─ Vieâm phuùc maïc
─ Vieâm ruoät
 Glucose
─ Muïc tieâu: ñöôøng huyeát 80 - 110 mg/dl
─ Toác ñoä bieán döôõng: 0.5 g/ kg/ giôø
─ Toác ñoä truyeàn: Cô baûn: 0.12 g/kg/giôø
Toái öu: 0.24 g/kg/giôø
Toái ña: 0.42 g/kg/giôø
─ Duøng Insulin ñeå oån ñònh ñöôøng huyeát
─ 100 – 200 g hoaëc 3.9 g/kg/ ngaøy caûi thieän dò
hoùa ñaïm
 Dung dòch ñöôøng
─ Thöôøng duøng Glucose, Fructose (ít)
─ Glucose 10, 20, 30%
─ Truyeàn chaäm, TM trung taâm
─ Duøng theo nhu caàu
Quaù nhieàu  taêng ñöôøng huyeát, taêng ALTT
 Lipid

─ 1 gam = 9 KCal
─ Dinh döôõng:
▪ 1.5 g/ kg/ ngaøy: hieäu quaû treân dò hoùa ñaïm
▪ Toái ña: 2.5 g/ kg/ ngaøy
─ Toác ñoä truyeàn:
▪ Toát nhaát: ≤ 0.11 g/ kg/ giôø
▪ Toái ña: 0.125 g/ kg/ giôø
 Dung dòch môõ
─ Lipofundin®, Intralipid® 5%, 10%, 20%
─ Chæ ñònh: Nuoâi aên TM
─ Toác ñoä truyeàn: truyeàn chaäm (dò öùng?)
▪ Toát nhaát: ≤ 0.11 g/ kg/ giôø
▪ Toái ña: 0.125 g/ kg/ giôø
─ Heparin 50 UI/ 1 g Lipid: traùnh taéc maïch
─ Choáng chæ ñònh:
▪ Triglycerid > 400 mg%
▪ Suy gan
▪ Soác
▪ Roái loaïn ñoâng maùu
─ Khoâng ñöôïc pha thuoác vaøo dung dòch Lipid
─ Baûo quaûn: 40C, laøm aám tröôùc khi söû duïng
 Löôïng nitrogen maát haøng ngaøy ôû ngöôøi lôùn
Clinical situation Nitrogen maát Protein maát Giaûm caân
(g/day) (g/day) (g/ngaøy)
Bình thöôøng 11 70 330
Phaãu thuaät nhoû 11-14 75-90 360-420
Phaãu thuaät lôùn 14-17 90-110 420-510
Ña chaán thöông 15-25 95-160 450-750
Chaán thöông ñaàu 20-30 125-190 600-900
Nhieãm truøng 20-30 125-190 600-900
Phoûng naëng 30-40 190-250 900-1200
Subject to great patient-specific variations

1 g N  6.25 g protein  30 g cô
Goldstein & Elwyn (1989) Ann Rev Nutr 9, 445-473 (adapted)
 Dung dòch ñaïm
─ 1 gam = 4 KCal
─ Nutrisol, Aminoplasma,… 5%, 10%, 15%
─ Acid amin caàn thieát, löôïng thay ñoåi tuøy ñoái
töôïng beänh nhaân
─ Coù loaïi cho BN suy gan, suy thaän
─ Cung caáp naêng löôïng: 15 – 20% nhu caàu
─ Luoân truyeàn ñaïm keát hôïp ñöôøng
Caùc tai bieán khi truyeàn dòch – Xöû trí

─ Dò öùng
─ Dö nöôùc
─ Toån thöông maïch maùu
─ Nhieãm truøng
 KEÁT LUAÄN
─ Dòch truyeàn
▪ Ña daïng
▪ Nhieàu thaønh phaàn
─ Caàn naém roõ:
▪ Chæ ñònh
▪ Choáng chæ ñònh
▪ Caùch duøng
─ Theo doõi BN