ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ

ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ
ΡΕΘΥΜΝΟ 2006
Εκπαίδευση Εθελοντών Πυροσβεστών
∆Ι∆ΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ
1)Σκοπός της καθιέρωσης του θεσµού του εθελοντή Πυροσβέστη -

Αρµοδιότητες εθελοντικών Πυροσβεστικών Σταθµών και Κλιµακίων.
2)Προορισµός - Αποστολή - Κίνητρα προσέλευσης - Ασφαλιστική κάλυψη -
Βαθµολογική εξέλιξη - Υποχρεώσεις εθελοντών Πυροσβεστών - ∆ιεξαγωγή
της Υπηρεσίας.
3)Προορισµός και αποστολή του Πυροσβεστικού Σώµατος.
4)Στοιχεία δηµιουργίας πυρός - Καύση.
5)∆ιάδοση της θερµότητας.
6)Κατηγορίες πυρκαγιών.
7)Αιτίες πυρκαγιών.
8)Τρόποι κατασβέσεως πυρκαγιών.
9)Μέσα (υλικά) κατασβέσεως πυρκαγιών.
10)Βασικές εργασίες κατά την κατάσβεση.
11)Η πρόληψη και η αξία της.
12)Πυρκαγιές οικοδοµών, υπογείων, ορόφων, στεγών, καπνοδόχων, δασών.
13)Βολές, είδη βολών, πλεονεκτήµατα - µειονεκτήµατα.
14)Εξάρτυση Πυροσβέστη.
15)Πυροσβεστήρες - αναπνευστικές συσκευές.
16)Κλίµακες.
17)Περιγραφή διαφόρων πυροσβεστικών µέσων (ηµισύνδεσµοι,
ανταλλακτικά, αυλοί, δίκρουνα κ. λ.π.).
18)Περιγραφή µέσων και εργαλείων που χρησιµοποιούνται από την Π.Υ.
(Υδρίες από λινό, βολίδα καπνοδόχου, λοστοί διαρρήξεως, αρπάγια, κ.λ.π.).
19)Εγκαταστάσεις - διάκριση εγκαταστάσεων.
2
20)Σύνδεση - αποσύνδεση, τύλιξη - εκτύλιξη σωλήνων εκροής -

αποστράγγιση.
21)Χειρισµός χειραντλίας - φορητής πυροσβεστικής αντλίας - αντλίας
αυτοκινήτου.
22)Θέσεις εργαλείων στο όχηµα.
23)Προσθαφαίρεση σωλήνων εγκαταστάσεων - µεταφορά εγκαταστάσεων -
αντικατάσταση θραυσθέντων σωλήνων.
24)Εγκατάσταση προς πλήρωση βυτίου - ζεύξη οχηµάτων - αντλίας
οχήµατος.
25)Πρακτική άσκηση κατάσβεσης πυρκαγιών.
26)Υλικά και µέσα διασώσεως.
27)Προστασία διασώστη.
28)∆ιάσωση - καθήκοντα του επικεφαλής.
29)∆ιάσωση εγκλωβισµένων σε ανελκυστήρα.
30)∆ιάσωση σε άλλα δυστυχήµατα.
3
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αφορµή για την συγγραφή του εγχειριδίου τούτου αποτέλεσε η συνειδητοποίηση

της µεγάλης αξίας της συνεισφοράς των Εθελοντών Πυροσβεστών και του
Εθελοντισµού γενικότερα στο Πυροσβεστικό Σώµα. Είναι ορατή πλέον η τάση
στις µέρες µας για την προαγωγή του Εθελοντισµού ως ένα µοχλό υποβοήθησης
του Κράτους, σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης και διαχείρισης κρίσεων
γενικότερα. Όχι απαραίτητα µόνο µε την µορφή του οργανωµένου Εθελοντισµού
(Εθελοντές Πυροσβέστες, Ερυθρός Σταυρός, εθελοντικές οµάδες
δασοπροστασίας, διάσωσης κλπ), αλλά και διαµέσου των απλών, µεµονωµένων,
ενεργών πολιτών, οι οποίοι µέσα από κατάλληλα προγράµµατα εκπαίδευσης,
µαθαίνουν να χειρίζονται έκτακτες καταστάσεις κινδύνου. Με τον τρόπο αυτό
γίνονται πιο υπεύθυνοι, παίρνουν κυριολεκτικά την ζωή τους στα χέρια τους και
έτσι, όχι µόνο αποφορτίζεται το έργο των κρατικών υπηρεσιών, αλλά σε πολλές
περιπτώσεις συνεπικουρείται.
Ακόµη και στα προηγµένα τεχνολογικά κράτη, µε σύγχρονα µοντέλα διοίκησης
και πληθώρα υπηρεσιών, η σχεδόν ακαριαία αντιµετώπιση ενός µεγάλου
συµβάντος, ξεκινά από τους ίδιους τους πολίτες ή τις τοπικές εθελοντικές
οργανώσεις. Κι αυτό γιατί το Κράτος δεν µπορεί να βρίσκεται παντού. Την πρώτη
µεγάλη βοήθεια σε µια καταστροφή την δίνει ο Εθελοντής.
∆υστυχώς η αξιοποίηση µιας ανεκµετάλλευτης οµολογουµένως δύναµης, αυτής
των Εθελοντών, γίνεται µε πολύ αργούς ρυθµούς, τη στιγµή που σε άλλες
προηγµένες χώρες ο Εθελοντισµός ανθεί. Η ιδέα - άποψη της συνδροµής τους
επικουρικά στην αντιµετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, κρίσεων και
συµβάντων γενικότερα που ανάγονται στις αρµοδιότητες του Πυροσβεστικού
Σώµατος, είναι πλέον επιβεβληµένη.
Σε µια κοινωνία όπου χαρακτηρίζεται στις µέρες µας από την εσωστρέφεια, τον
εγωϊσµό και το ατοµικό συµφέρον και τα πάντα σχεδόν πλέον βασίζονται στην
καλή θέληση, το φιλότιµο και τον "πατριωτισµό των Ελλήνων" (στον ∆ηµόσιο
4
τοµέα τουλάχιστον), οι Εθελοντές Πυροσβέστες έρχονται να εναντιωθούν στο

µοτίβο αυτό και µε εφόδια την ανιδιοτέλεια, την αφιλοκέρδεια και το µεράκι που
τους χαρακτηρίζει, προτείνουν τη δική τους στάση ζωής απέναντι στην αδράνεια,
τη νέα µάστιγα της εποχής µας και δίνουν ενεργά το παρόν στην "επίλυση του
προβλήµατος". Το µόνο που χρειάζονται για να παράγουν έργο και να
προσφέρουν την πολύτιµη βοήθεια που χρειαζόµαστε, είναι καλός εξοπλισµός
και η µετάδοση της απαραίτητης γνώσης, µέσα από την εκπαίδευσή τους.
Η γνώση είναι σηµαντικό εφόδιο για την επιτυχηµένη αποστολή του Πυροσβέστη
στο πολυποίκιλο και µε τις τόσες πολλές παραµέτρους, µεταβλητές και
κινδύνους, έργο του. Η καλή γνώση του αντικειµένου του επαγγέλµατος και η
παρακολούθηση της εξέλιξης της τεχνολογίας, είναι έργο δύσκολο, κοπιαστικό
και απαιτεί να αφιερώσει κανείς πολύ από τον ελεύθερό του χρόνο, ίσως το
δεύτερο πολυτιµότερο "αγαθό" του ανθρώπου µετά την υγεία.
Λίγο από αυτόν χρησιµοποίησα για την συγγραφή του βοηθήµατος τούτου,
φιλοδοξώντας να προωθηθεί ο θεσµός του Εθελοντή Πυροσβέστη, να
υπερνικηθεί η αδράνεια, στην οποία έχει περιέλθει ο θεσµός και, γιατί όχι, κάποια
µέρα να γίνει όχι µόνον εφάµιλλος µε αυτόν άλλων χωρών, αλλά και καλύτερος.
Κι αυτό διότι οι Έλληνες ως λαός, έχουµε µέσα µας το µεράκι και την θέληση για
προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο. Μπορούµε λοιπόν να κάνουµε την
υπέρβασή µας όταν παραστεί η ανάγκη. Μπορούµε να γίνουµε Εθελοντές.
Άλλωστε και η ιστορία έδειξε, ότι σε στιγµές δύσκολες οι Έλληνες κατάφεραν
πολλά πράγµατα.
Προσπάθησα να αναπτύξω τα κεφάλαια – ενότητες που ορίζονται από τη σχετική
∆/γή του Α.Π.Σ., µε όσο πιο απλό τρόπο γίνεται, βοηθούµενος από διάφορες
πηγές και όπου µου δινόταν η ευκαιρία, συµπληρώνοντας µε την δική µου, µικρή
εµπειρία ως πυροσβεστικός υπάλληλος. Για την τελευταία ενότητα (30η), πήρα
την πρωτοβουλία και από την “ελευθερία” που δίνει ο γενικός τίτλος της, επέλεξα
ένα θέµα αρκετά ενδιαφέρον πιστεύω, το οποίο αποτελεί συχνά “πονοκέφαλο”
για την Υπηρεσία µας. Προσπάθησα να σχηµατίσω ένα απόσταγµα µε τα πιο
5
χρήσιµα ελπίζω, στοιχεία που διέπουν τα επικίνδυνα εµπορεύµατα και τη

µεταφορά τους, αφού η παραγωγή και χρήση ολοένα και περισσότερων νέων
ουσιών, λόγω των απαιτήσεων της τεχνολογικής εξέλιξης στην εποχή µας,
αυξάνει µε την σειρά της την πιθανότητα επέµβασής µας σε κάποιο ατύχηµα, στο
οποίο εµπλέκονται επικίνδυνες ύλες.
Ελπίζω το παρόν εγχειρίδιο να αποτελέσει το ελάχιστο βοήθηµα στην υλοποίηση
του δύσκολου έργου, της εκπαίδευσης των Εθελοντών Πυροσβεστών, από τους
βαθµοφόρους συναδέλφους που θα αναλάβουν αυτό το σοβαρό εγχείρηµα και
φιλοδοξώ να αποτελέσει την αφορµή για την αναζήτηση από µέρους τους κι
άλλου υλικού, προεκτείνοντάς το, προς την κατεύθυνση της ολοκληρωµένης
εκπαίδευσης των Εθελοντών Πυροσβεστών µας.
6
∆Ι∆ΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ
1α) Σκοπός της καθιέρωσης του θεσµού του Εθελοντή Πυροσβέστη
Είναι η ενίσχυση της υπάρχουσας πυροπροστασίας από το Π.Σ. , µε την

εθελούσια συµµετοχή των πολιτών και η αντιµετώπιση πάσης φύσεως
περιστατικών που ανάγονται στις αρµοδιότητες του Π.Σ. (πυρκαγιές, πληµµύρες,
απεγκλωβισµοί από τροχαία ατυχήµατα, σεισµούς, ορεινές και θαλάσσιες
διασώσεις κ.λ.π.)
Σε αντίθεση µε άλλες προηγµένες χώρες, ο θεσµός είναι σχετικά πρόσφατος
στην Ελλάδα και απέκτησε νοµική σύσταση µε τον Ν.1951/91. Αποτελεί έναν
καθοριστικής σηµασίας παράγοντα για τον εκσυγχρονισµό µιας κοινωνίας, αφού
µέσω αυτού του θεσµού έρχεται η αναβάθµιση της συµµετοχής του πολίτη. Η
ενεργός συµµετοχή του πολίτη στα κοινά προβλήµατα που “ταλαιπωρούν” µια
κοινωνία, αποτελεί µια ανακούφιση, ιδιαίτερα σε στιγµές κρίσεων και συµβάλει
στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής και στην επαναφορά της ισορροπίας της.
Καθιερώθηκε για να µπορούν να επιτευχθούν οι παρακάτω στόχοι:
α) Να αξιοποιηθεί η ενέργεια που κρύβουν ορισµένοι πολίτες και θα ήθελαν µε
κάποιον τρόπο να την διοχετεύσουν παραγωγικά και οι οποίοι απλά νοιώθουν
αυτό που οι περισσότεροι δεν µπορούν να καταλάβουν: ευαισθησία για το
κοινωνικό σύνολο, προσφορά στον συνάνθρωπο και πάθος για ενεργό
συµµετοχή στα κοινά προβλήµατα που µας απασχολούν.
β) Για να αποµυθοποιηθεί η αντίληψη που έχουµε για την παντοδυναµία του
κρατικού µηχανισµού, η οποία µας αδρανοποιεί και µας κάνει να τα περιµένουµε
όλα από το Κράτος. Γιατί απλά εµείς είµαστε το ίδιο το Κράτος. Αν θέλουµε να
βελτιωθούν πράγµατα που µας θλίβουν και για τα οποία απογοητευόµαστε
καθηµερινά ως Έλληνες πολίτες, θα πρέπει να δραστηριοποιηθούµε και να
προσφέρουµε ο καθένας εκεί ακριβώς που µπορεί καλύτερα.
γ) Για να ενισχύσουµε τις διαπροσωπικές µας σχέσεις. Ο κίνδυνος και η
καταστροφή γίνονται µαγνήτης που µας φέρνουν πιο κοντά, µας ενώνουν και
7
βελτιώνουν τις σχέσεις µας µε τους συνανθρώπους µας. Καλλιεργείται έτσι το

πνεύµα συνεργασίας, ο αλτρουïσµός, η αλληλεγγύη, και η έννοια της
προσφοράς. Βγαίνουµε από τον εαυτό µας και ενδιαφερόµαστε περισσότερο για
’κείνον που είναι δίπλα µας, τον συνάνθρωπό µας, όχι µόνον σε περιπτώσεις
ανάγκης, αλλά και στις απλές, καθηµερινές ασχολίες µας. Αντιµετωπίζεται η
αποξένωση.
1β) Αρµοδιότητες εθελοντικών πυροσβεστικών Σταθµών και Κλιµακίων
Οι αρµοδιότητές τους, υπό την καθοδήγηση και την επίβλεψη των

επαγγελµατικών Π.Υ. , στην περιοχή των οποίων εδρεύουν, είναι:
Ⅰ) Η κατάσβεση των πυρκαγιών, αντιµετώπιση των καταστροφών από τις
θεοµηνίες, η παροχή βοήθειας σ’ αυτούς που πλήχθηκαν από αυτές και γενικά η
αντιµετώπιση πάσης φύσεως συµβάντων που ανάγονται στην αποστολή του
Π.Σ.
Ⅱ) Η παροχή συνδροµής στην αντιµετώπιση συµβάντων από τις επαγγελµατικές
Π.Υ. , όταν καθίσταται αναγκαία αυτή.
Ⅲ) Η παροχή Α΄ βοηθειών σε παθόντες από τροχαία ατυχήµατα ή µετά από
διάσωση από ατυχήµατα που οφείλονται άλλοτε σε υποκειµενικούς παράγοντες
(π.χ. στα ορειβατικά, πρόκληση χιονοστιβάδας λόγω εσφαλµένης επιλογής
διαδροµής, υποθερµία κ.α. , στα υποβρύχια, υπέρβαση των ορίων µας κ.α.) και
άλλοτε σε αντικειµενικούς (θεοµηνίες, σεισµοί, φυσικές καταστροφές γενικά).
Ⅳ) Ο έλεγχος εφαρµογής των προληπτικών και κατασταλτικών µέτρων και
µέσων πυροπροστασίας που υποδεικνύονται από τις επαγγελµατικές Π.Υ. , κατά
του κινδύνου πυρκαγιάς, σε βιοµηχανικές-βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, αποθήκες
εύφλεκτων υλών, χώρους συνάθροισης κοινού, νοσοκοµεία και γενικά εκεί που
υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος από συνωστισµό ή πυρκαγιά. Ο παραπάνω
έλεγχος διενεργείται από τους επαγγελµατίες Πυροσβέστες που υπηρετούν
στους Εθελοντικούς Πυροσβεστικούς Σταθµούς, σύµφωνα µε την ισχύουσα
νοµοθεσία για την πυροπροστασία.
8
2α) Προορισµός και αποστολή του Εθελοντή Πυροσβέστη
Η αποστολή του Εθελοντή Πυροσβέστη είναι όµοια µ’ εκείνη, για την οποία έχει
συσταθεί το Πυροσβεστικό Σώµα Ελλάδας και αφορά κατά βάση στην ασφάλεια
και την προστασία της ζωής των πολιτών και της περιουσίας αυτών και του
κράτους, από τους κινδύνους των πυρκαγιών, των φυσικών καταστροφών και
θεοµηνιών. Η αποστολή αυτή ασκείται στα πλαίσια των αρµοδιοτήτων του Π.Σ.
Το έργο του Εθελοντή Πυροσβέστη είναι τιµητικό και άµισθο.
2β) Κίνητρα προσέλευσης Εθελοντών Πυροσβεστών
ⅰ) Με την ενεργή συµµετοχή τους και την παροχή εθελοντικής υπηρεσίας στις
Π.Υ. οι Εθελοντές Πυροσβέστες, µόλις συµπληρώσουν 2 έτη πραγµατικής
εθελοντικής υπηρεσίας, προσφέροντας τουλάχιστον 4 υπηρεσίες µηνιαίως,
εντάσσονται σε ξεχωριστή κατηγορία κι έτσι διεκδικούν µία θέση για την
πρόσληψή τους (εφόσον το επιθυµούν) στο Π.Σ.
ⅱ) Επαγγελµατική εµπειρία. Κατά την εκτέλεση των πυροσβεστικών καθηκόντων
τους ή κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους, η οποία συνεχίζεται και µετά την
αρχική και γίνεται σε τακτά διαστήµατα από τους Αξιωµατικούς Υπηρεσίας κάθε
βάρδιας, αποκοµίζουν σταδιακά την εµπειρία εκείνη που απαιτείται ως εφόδιο για
την αποτελεσµατικότητά τους στο δύσκολο, απαιτητικό και εξειδικευµένο έργο
του Πυροσβέστη, που δεν είναι άλλο από την προστασία του Έλληνα πολίτη.
ⅲ) ∆ιαφυγή από την αδράνεια, την πλήξη και την ανία και υιοθέτηση ενός υγιούς
και ψύχραιµου τρόπου αντιµετώπισης δύσκολων καταστάσεων της καθηµερινής
µας ζωής, µέσα από τη συχνή επαφή µε το αντικείµενο της δουλειάς του
Πυροσβέστη και τις δυσκολίες που αυτός καλείται να ξεπεράσει και να δώσει
λύσεις. Μετατρέπουµε την αρνητική ενέργεια, µε ό,τι αυτή συνεπάγεται (ροπή
προς άσχηµες συνήθειες), σε θετική ενέργεια µε την προσφορά κοινωνικής
προστασίας και ποιότητας ζωής στο κοινωνικό σύνολο.
9
ⅳ) Μας δίνεται η δυνατότητα µέσα από τη συναναστροφή µας µε καινούργια

πρόσωπα να δηµιουργήσουµε νέες φιλίες, να διευρύνουµε τον κύκλο γνωριµιών
µας και γιατί όχι, να έλθει και η οικογενειακή αποκατάσταση, µέσω ακριβώς
αυτής της διεύρυνσης.
ⅴ) ∆υνατότητα να συµµετέχουµε σ’ ένα επάγγελµα αναγνωρισµένο εντός κι
εκτός Επικράτειας για την προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο, µέσω του έργου
που επιτελεί κι έτσι να καταξιωθούµε κι εµείς οι Εθελοντές Πυροσβέστες στα
µάτια του Έλληνα πολίτη, της κοινωνίας.
ⅵ) Με τη σταδιακή αύξηση των Εθελοντών Πυροσβεστών και την αναγνώριση
του οφέλους προς την Πολιτεία, θα ενεργοποιηθούν ξανά διάφορες οικονοµικές
ενισχύσεις και διευκολύνσεις που ίσχυαν και στο παρελθόν (δωρεάν είσοδο σε
δηµόσια θεάµατα, δωρεάν µετακινήσεις µε τα Μ.Μ.Ε. , φοροελαφρύνσεις κ.λ.π.).
Ακόµη, µε Κοινή Υπουργική Απόφαση (Κ.Υ.Α.), µπορούν να απολαύσουν
εφάπαξ ειδικής αποζηµίωσης Εθελοντές Πυροσβέστες που έλαβαν µέρος στην
αντιµετώπιση µεγάλων πυρκαγιών και θεοµηνιών, εφόσον κηρυχθεί η περιοχή
που δραστηριοποιούνται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
2γ) Ασφαλιστική κάλυψη
Σε περίπτωση ατυχήµατος που θα συµβεί στα πλαίσια της άσκησης των

καθηκόντων τους, οι Εθελοντές Πυροσβέστες καλύπτονται από το δικό τους
ασφαλιστικό φορέα, το δε ατύχηµα θεωρείται ότι έλαβε χώρα κατά την κύρια
απασχόλησή τους, εξαιτίας αυτής και γι’ αυτήν. Για τους Εθελοντές Πυροσβέστες
που είναι ακόµη ανασφάλιστοι και θα νοσηλευτούν από αίτια που οφείλονται
στην ενάσκηση των καθηκόντων τους, παρέχεται µε δαπάνη ∆ηµοσίου
νοσοκοµειακή και ιατροφαρµακευτική περίθαλψη. Οι Εθελοντές Πυροσβέστες θα
νοσηλευτούν στην ίδια µε τους Επαγγελµατίες Πυροσβέστες, θέση.
10
2δ) Βαθµολογική εξέλιξη

Οι Εθελοντές Πυροσβέστες προάγονται στους βαθµούς του Αρχ/στη και
Πυρ/µου µε τη συµπλήρωση πέντε (5) ετών εθελοντικής υπηρεσίας σε κάθε έναν
από τους προηγούµενους βαθµούς. Οι βαθµοί αυτοί είναι τιµητικοί και άµισθοι.
2ε) Υποχρεώσεις Εθελοντών Πυροσβεστών

Σήµερα οι Εθελοντές Πυροσβέστες υποχρεούνται να παρέχουν εθελοντικά τις
υπηρεσίες τους στις Π.Υ. και τα Π/Κ. Για να θεωρείται δε ότι αυτές είναι επαρκείς,
θα πρέπει να ανέρχονται σε τέσσερα (4) τουλάχιστον 8ωρα ανά µήνα. Ο
Εθελοντής Πυροσβέστης όταν εκτελεί υπηρεσία, οφείλει να φέρει την φόρµα
εργασίας, όπως εκείνη των Επαγγελµατιών Πυροσβεστών, µε τη διαφορά ότι στο
παντελόνι δε ράβεται το κόκκινο σιρίτι και στο χιτώνιο δεν φέρεται το έµβληµα
του Σώµατος και τα διακριτικά βαθµού.
Οι Εθελοντές Πυροσβέστες εκτελούν τα καθήκοντά τους σύµφωνα µε τους
κανόνες της Πυροσβεστικής Τέχνης, της µεθοδολογίας και της τακτικής που
εφαρµόζονται ανάλογα µε το είδος του συµβάντος, την κοινή πρακτική και τις
οδηγίες των Επαγγελµατιών Πυροσβεστών.
(Μελλοντική πρόβλεψη βάσει του Ν.1951/91): Είναι υποχρεωµένοι να
προσέρχονται έγκαιρα και εντός προκαθορισµένου χρόνου στον Εθελοντικό
Σταθµό, όταν κληθούν για αντιµετώπιση συµβάντος ή εκτέλεση υπηρεσίας
τηλεφωνητή.
2στ) ∆ιεξαγωγή της υπηρεσίας στους Εθελοντικούς Πυροσβεστικούς Σταθµούς
(Μελλοντική πρόβλεψη βάσει του Ν.1951/91): Καθηµερινά ορίζονται σε ένα

Εθελοντικό Πυροσβεστικό Κλιµάκιο, 3 Εθελοντές Πυροσβέστες (1 οδηγός και 2
µάχιµοι) σε 24ωρη υπηρεσία πυρκαγιάς. Η υπηρεσία ξεκινάει στις 07:00 και
τελειώνει την ίδια ώρα της εποµένης. Οι Εθελοντές Πυροσβέστες µπορούν να
βρίσκονται είτε στην εργασία τους, είτε στα σπίτια τους, διαφορετικά την ηµέρα
εκείνη υποχρεούνται να ενηµερώσουν τον τηλεφωνητή του Σταθµού, δίνοντάς
του το τηλέφωνο επικοινωνίας.
11
Τις πρωινές ώρες (07:00-14:00), ένας Επαγγελµατίας Πυροσβέστης δέχεται τις

τηλεφωνικές ή προφορικές κλήσεις για επέµβαση σε συµβάν και ειδοποιεί τους
Εθελοντές Πυροσβέστες που είναι την ηµέρα εκείνη ορισµένοι σε υπηρεσία, να
έρθουν στον Σταθµό για την αντιµετώπιση του συµβάντος. Οι Εθελοντές
Πυροσβέστες ορίζονται εκ περιτροπής σε υπηρεσία τηλεφωνητή. ∆ιαρκεί από τις
14:00-22:00 και από 22:00-07:00 για τις συνήθεις εργάσιµες µέρες, ενώ στις
αργίες καλύπτουν όλο το 24ωρο.
Μελλοντικά, όπως συµβαίνει και στο εξωτερικό, εφόσον επανέλθει το σύστηµα
τηλεειδοποίησης από τον Ο.Τ.Ε. ή δηµιουργηθεί κάποιο άλλο προηγµένο
σύστηµα ειδοποίησης που θα τίθεται αυτόµατα σε ενέργεια ταυτόχρονα µε τον
συναγερµό, θα µπορούν οι Εθελοντές Πυροσβέστες να ειδοποιούνται αυτόµατα
στο τηλέφωνό τους µε την αναγγελία του συµβάντος και θα µεταβαίνουν στον
Εθελοντικό Σταθµό. Έτσι δεν θα χρειάζεται να εκτελούν χρέη τηλεφωνητή (ούτε
δηλ. αυτό το ένα 8ωρο ανά 3 ηµέρες που αναλογεί στον καθένα), αλλά θα
µεταβαίνουν στον Εθελοντικό Σταθµό τις απογευµατινές ώρες κάποιων ηµερών
και µετά το πέρας της κύριας απασχόλησής τους ή τα Σαββατοκύριακα, για να
θέτουν σε λειτουργία τα οχήµατα και µηχανήµατα του Σταθµού και να κάνουν
συντήρηση αυτών.
Σε περίπτωση µεγάλων συµβάντων, οι Εθελοντικοί Πυροσβεστικοί Σταθµοί
συνδράµουν τις Επαγγελµατικές Π.Υ. , στις οποίες υπάγονται, εφόσον αυτό
ζητηθεί.
Σηµ.: Η παραπάνω ενηµέρωση θα γίνεται κύρια στους υποψήφιους για
Εθελοντικά Πυροσβεστικά Κλιµάκια - Σταθµούς, οι οποίοι δηλ. πρόκειται να
επανδρώσουν Εθελοντικούς Σταθµούς στην επαρχία, ώστε σταδιακά να
συνηθίζουν στο µοντέλο αυτό υπηρεσιών και να καταλάβουν έτσι τον τρόπο
διεξαγωγής της υπηρεσίας σε αυτούς.
12
3) Προορισµός και αποστολή του Πυροσβεστικού Σώµατος

Είναι η ασφάλεια και η προστασία της ζωής και της περιουσίας πολιτών και
Κράτους από τους κινδύνους πυρκαγιών και καταστροφών. Πιο αναλυτικά αυτή η
αποστολή συνίσταται στα παρακάτω πεδία δράσης:
α) Στην κατάσβεση πυρκαγιών σε καιρό ειρήνης αλλά και πολέµου, στη λήψη
αλλά και επιβολή προληπτικών µέτρων για να αποφευχθεί ο κίνδυνος από τυχόν
επέκτασή τους και στην παροχή βοήθειας για τη διάσωση αυτών που
κινδυνεύουν από την πυρκαγιά.
β) Στην αντιµετώπιση τεχνολογικών καταστροφών και βιοµηχανικών ατυχηµάτων
µεγάλης έκτασης (Β.Α.Μ.Ε.) και στη διάσωση ατόµων και υλικών αγαθών που
κινδυνεύουν από αυτές.
γ) Στη λήψη και επιβολή προληπτικών µέτρων για την αντιµετώπιση των
κινδύνων και ζηµιών από τις θεοµηνίες, πληµµύρες, καταρρεύσεις και λοιπές
καταστροφές και την παροχή κάθε βοήθειας για τη διάσωση των πραγµάτων που
κινδυνεύουν από αυτές.
δ) Στην περιφρούρηση και διαφύλαξη της περιουσίας που πυρπολήθηκε ή
απειλήθηκε από τη φωτιά ή από άλλο κίνδυνο, µέχρι να παραδοθεί στην
Αστυνοµία ή τους κατόχους της.
ε) Στην παροχή επί τόπου Α' βοηθειών στους τραυµατισθέντες από τα
παραπάνω δυστυχήµατα και την άµεση µεταφορά τους σε νοσοκοµείο ή κλινική,
εφόσον δεν υπάρχει άλλος πιο πρόσφορος τρόπος.
στ) Στην παροχή βοήθειας και στον απεγκλωβισµό σε άτοµα που εγκλωβίστηκαν
σε ανελκυστήρες κτιρίων και τροχαία ατυχήµατα.
ζ) Στην εκτέλεση κάθε άλλου καθήκοντος που απορρέει από άλλες διατάξεις και
έχει σχέση µε το πυροσβεστικό επάγγελµα, καθώς και αυτού που αφορά τη
συµβολή του Σώµατος στην Πολιτική Σχεδίαση Εκτάκτου Ανάγκης (Π.Σ.Ε.Α.).
η) Στην ενίσχυση της ΕΛ.ΑΣ. καθώς και των στρατιωτικών αρχών, εφόσον
ζητηθεί για την αντιµετώπιση έκτακτων περιστατικών που έχουν σχέση µε την
αποστολή του Πυροσβεστικού Σώµατος.
13
θ) Στην έκδοση Πυροσβεστικών ∆ιατάξεων από τον Αρχηγό Π.Σ. και τους
∆ιοικητές Περιφερειακών ∆ιοικήσεων για τη ρύθµιση θεµάτων πυροπροστασίας
και ιδιαίτερα για θέµατα που αναφέρονται στη λήψη µέτρων πρόληψης
πυρκαγιών από τους υπεύθυνους των βιοµηχανικών και βιοτεχνικών
επιχειρήσεων, συγκοινωνιακών και λιµενικών εγκαταστάσεων, σταθµών
αυτοκινήτων και πρατηρίων υγρών καυσίµων, κάθε είδους επιχειρήσεων,
καταστηµάτων, πολυόροφων ή µη οικοδοµηµάτων, αποθηκών, υπόστεγων ή
ακάλυπτων χώρων που περιέχουν εύφλεκτες ουσίες, νοσηλευτικών ιδρυµάτων,
θεραπευτηρίων, κέντρων γενικά δηµοσίων θεαµάτων, διασκέδασης ή
συγκέντρωσης του κοινού, ξενοδοχείων, εκπαιδευτικών ιδρυµάτων και γενικά εκεί
όπου υπάρχει κίνδυνος από συνωστισµό ή πυρκαγιά.
ι) Στην υπόδειξη, επιβολή και έλεγχο προληπτικών και κατασταλτικών µέτρων και
µέσων πυροπροστασίας, όπως προβλέπεται από τη νοµοθεσία που ισχύει
ια) Στην ποινική δίωξη των πταισµάτων που προβλέπονται από το άρθρο 433
του Π.Κ. (µη εφαρµογή των Πυροσβεστικών ∆ιατάξεων) και τη διενέργεια
προανακρίσεων για τα εγκλήµατα εµπρησµού.
ιβ) Στην εκπαίδευση και ενηµέρωση του προσωπικού βιοµηχανιών, βιοτεχνιών,
ξενοδοχείων, νοσοκοµείων, σχολείων κ.λ.π. ,καθώς και του κοινού σε θέµατα
άµεσης αντιµετώπισης πυρκαγιών και τρόπου πρόληψης αυτών, εφόσον αυτό
ζητηθεί.
ιγ) Στην εκπόνηση, σύνταξη και εφαρµογή σχεδίων πρόληψης και αντιµετώπισης
µεγάλων πυρκαγιών ή άλλων καταστροφών σε συνεργασία και µε άλλες
δηµόσιες ή δηµοτικές αρχές, εφόσον χρειάζεται.
4) Στοιχεία δηµιουργίας πυρός - Καύση
Α) Έννοιες βασικές
ⅰ) ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ: Είναι µια µορφή ενέργειας, η οποία γίνεται αντιληπτή
συνήθως µε τη διαφορά θερµοκρασίας µεταξύ 2 σωµάτων και την µεταφορά της
από το θερµότερο προς το ψυχρότερο. Είναι το αίτιο εκείνο που προκαλεί το
14
αίσθηµα του θερµού ή του ψυχρού. Συνδέεται µε την κινητική ενέργεια των
µορίων του σώµατος.
ⅱ) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ: Είναι το φυσικό µέγεθος που χαρακτηρίζει τη θερµική
κατάσταση της ύλης των σωµάτων.
∆ιαφορά: ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ = ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ = ΜΕΤΡΗΣΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ
ΣΩΜΑΤΩΝ
ⅲ) ΚΑΥΣΗ: Είναι η χηµική ένωση µιας ουσίας µε το οξυγόνο που συνοδεύεται
συνήθως από παραγωγή θερµότητας, αλλά και φωτός. Είναι η ταχεία ένωση της
ουσίας µε το οξυγόνο, σε αντίθεση µε την οξείδωση, όπου η ένωση αυτή είναι
βραδεία και ως αποτέλεσµα έχουµε την έκλυση θερµότητας και φωτός, τα οποία
γίνονται αντιληπτά µε τις αισθήσεις µας (όραση, αφή).
ⅳ) ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ: Είναι η χαµηλότερη θερµοκρασία, στην οποία ένα
υγρό ή στερεό σώµα υπό κανονική ατµοσφαιρική πίεση σχηµατίζει αρκετούς
ατµούς, ώστε το µίγµα µε τον αέρα να γίνεται εύφλεκτο και µε την παρουσία
εναύσµατος να δηµιουργεί φλόγα.
Το έναυσµα προσδίδει την αναγκαία θερµότητα για την έναρξη της καύσης και
µπορεί να γίνει µε διάφορους τρόπους:
α) µε φλόγα (σπίρτα, αναπτήρας, φλόγιστρο)
β) µε σπινθήρα (ηλεκτρισµός, βραχυκύκλωµα)
γ) µε ερυθροπυρωµένα αντικείµενα (καπνοδόχος, εξάτµιση οχήµατος)
δ) µε τριβή, κρούση, πίεση, δόνηση (λίαν εύφλεκτα υγρά, αέρια)
ε) µε αγωγούς ηλεκτρικού ρεύµατος (σύρµατα, καλώδια)
στ) µε θερµική ακτινοβολία (ήλιος, σόµπες, θερµάστρες)
ζ) µε την σωµατιδιακή ακτινοβολία (ατοµική ενέργεια)
η) µε φυσικές ή χηµικές µεταβολές (οξείδωση, σήψη, ζύµωση)
15
Πίν. 1 Θερµοκρασίες ανάφλεξης – αυτανάφλεξης – όρια εκρηκτικότητας

υλικών
ΥΛΙΚΟ Σηµείο Θερµοκρασία Όρια Εκρηκτι-

Ανάφλεξης Αυτανάφλεξης κότητας
σε °C σε °C
ΣΤΕΡΕΑ Νέφος - Στρώση Κατώτερο όριο(gr/m3)
Βαµβάκι (Linters) 520 -- 500

Άνθρακας (37 % πτητικά) 610 - 180 -- 55
Ξυλάνθρακας 530 - 180 -- 140
Χαρτί 440 - 270 -- 55
Θείο 190 - 220 -- 35
Ναφθαλίνη (UN 2304) 79 526 (0,9 – 5,9 %)*
Σιτάλευρο 380 - 360 -- 50
Πίσσα 710 -- -- 35
Πριονίδι 430 -- -- --
Ζάχαρη 370 - 400 -- 45
Καφές 360 - 270 -- 85
Αλουµίνιο 650 - 760 -- 45
Μαγνήσιο 560 - 430 -- 30
Πυρίτιο -- 760 -- <100
Πολυπροπυλένιο 420 -- -- 20
Πολυστυρένιο 500 - 500 -- 20
Αφρός πολυουρεθάνης 510 - 440 -- 30
Ελαστικό βουλκανισµένο 360 -- -- -
ΥΓΡΑ LEL – UEL %
Πετρέλαιο εσωτερικής καύσης (UN1202) >38 -- 1,0 - 6,0

Βενζίνη (UN 1203) -38 280 1,4 - 7,6
16
Κηροζίνη (JET A1) UN 1223 64 250 0,7 - 6,5

Ακρινονιτρίλιο (UN 1093) -4,4 ως -1,1 481 3,0 – 17,0
Οινόπνευµα (UN 1170) 13 425 3,3 – 19,0
Ασετόν (UN 1090) -18 465 2,5 -12,8
Μεθανόλη (UN 1230) 12,2 470 6,0 – 36,0
Τολουόλιο (UN 3316) 4,4 536 1,4 – 6,7
Υδρογονάνθρακες (UN 1993) -30 ως +22 400 – 500 1,3 – 7,1
Βενζόλιο (UN 1114) -11 498 1,2 – 7,8
Άσφαλτος µαραθωνίου (UN1999) >49 485 0,7 – 5,0
ΑΕΡΙΑ LEL – UEL %
Βουτάνιο (UN 1011) -60 287 1,8 - 8,5

Προπάνιο (UN 1978) -105 470 2,5 - 9,5
Μονοξείδιο του άνθρακα (UN 1016) Λίαν εύφλεκτο 639 12,5 - 74,0
Υδρογόνο (UN 1049) » » 585 4 - 75,0
Ασετυλίνη (UN 1001) -17,8 299 2,5 - 81,0
Φυσικό αέριο (UN 1971) -180 540 4 – 15,0
Μεθάνιο (UN 1971) -188 580 5 – 15,0
Αιθυλένιο (UN 1962) -136 425 - 542,8 2,7 – 36,0
*LEL – UEL (Lower – Upper Explosive Limit)
ⅴ) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΥΤΑΝΑΦΛΕΞΗΣ: Είναι η χαµηλότερη θερµοκρασία, στην

οποία ένα εύφλεκτο αέριο ή αέριο µίγµα θα ανάψει χωρίς την παρουσία φλόγας ή
σπινθήρα.
ⅵ) ΟΡΙΑ ΕΚΡΗΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (LEL - UEL): Είναι ένα εύρος ποσοστού % ατµών
µιας ουσίας που υπάρχει στον ατµοσφαιρικό αέρα, ικανού να δηµιουργήσει
αναφλέξιµο – εκρηκτικό µίγµα. Αναφέρεται συνήθως στα αέρια καύσιµα και
λιγότερο στα υγρά. Για τα στερεά υλικά υπάρχει το κατώτερο όριο
εκρηκτικότητας, µετριέται σε gr/m3 και πρακτικά είναι η ελάχιστη εκείνη ποσότητα
17
σκόνης που πρέπει να υπάρχει στον ατµοσφαιρικό αέρα από το αποθηκευµένο

υλικό, ώστε να δηµιουργείται αναφλέξιµο - εκρηκτικό µίγµα.
ⅶ) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΥΣΗΣ:Είναι η θερµοκρασία εκείνη, την οποία όταν
επιτύχει ένα υλικό σώµα, παράγει ατµούς σε τέτοιες ποσότητες, ώστε να µπορεί
να καίγεται, ακόµη κι όταν αποµακρυνθεί από αυτό η πηγή θερµότητας
(έναυσµα) που του προκάλεσε την ανάφλεξη.
ⅷ) ΠΥΡΚΑΓΙΑ: α) Ανεξέλεγκτη καύση (ένωση του υλικού µε το οξυγόνο της
ατµόσφαιρας), η οποία συνοδεύεται από έκλυση µεγάλων ποσών θερµότητας και
φωτός και σαν συνέπεια έχουµε την καταστροφή του καιόµενου υλικού.
β) Από την πυρκαγιά καταστρέφονται περιουσίες και ενδέχεται να κινδυνέψουν
ανθρώπινες ζωές.
ⅸ) ΦΩΤΙΑ: Περιορισµένης έκτασης, ελεγχόµενη καύση, δίχως να προκύπτει
κίνδυνος για υλικά αγαθά ή ανθρώπους, ούτε ανεξέλεγκτης επέκτασής της.
Αποσκοπεί στην απαλλαγή από άχρηστα υλικά και/ή την µείωση του όγκου τους
π.χ. καύση κλαδιών, χόρτων σε γεωργικές καλλιέργειες.
Β) Τρίγωνο πυρκαγιάς
ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ
ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ ΟΞΥΓΟΝΟ
18
Απαραίτητη προϋπόθεση για την δηµιουργία και την διατήρηση της καύσης και
κατ’ επέκταση µιας πυρκαγιάς, είναι η συνύπαρξη 3 παραγόντων:
α) ΟΞΥΓΟΝΟ
β) ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ
γ) ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ και επιπρόσθετα
δ) ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΗ (κατά την σύγχρονη επιστηµονική αντίληψη της
χηµείας).
Εάν απουσιάζει ένας από τους 3 αυτούς παράγοντες, τότε δε µπορεί να
αναπτυχθεί φωτιά. Για να προλάβουµε µια πυρκαγιά, φροντίζουµε να µην
συνυπάρχουν ταυτόχρονα οι παράγοντες αυτοί, ενώ για να την σβήσουµε,
αφαιρούµε έναν από τους παράγοντες αυτούς, το τρίγωνο “χαλάει” κι έτσι η
φωτιά σβήνει.
Όλα τα υλικά όταν βρεθούν σε κατάλληλες συνθήκες, καίγονται. Πολλά όµως από
αυτά καίγονται σχετικά εύκολα και χαρακτηρίζονται ως καύσιµα υλικά. Χωρίζονται
σε:
Στερεά καύσιµα: Ξύλα, χόρτα, χαρτί, υφάσµατα, βαµβάκι, άνθρακας, νήµατα,
πλαστικά, ελαστικά, µέταλλα κ.α
Υγρά καύσιµα: Πετρέλαιο, βενζίνη, µεθανόλη, οινόπνευµα, διαλύτες, λάδια,
παραφίνη, µαζούτ, νέφτι, ασετόν κ.α.
Αέρια καύσιµα: Υδρογόνο, φυσικό αέριο, φωταέριο, βουτάνιο, προπάνιο,
αιθάνιο, CO, υγραέριο (µείγµα 80% βουτάνιο – 20% προπάνιο) κ.α.
5) ∆ιάδοση της θερµότητας
Η θερµότητα είναι µια µορφή ενέργειας που έχει σαν χαρακτηριστικό να

µεταβιβάζεται (ρέει) από ένα σώµα µεγαλύτερης θερµοκρασίας σ' ένα άλλο µε
µικρότερη (2ος Νόµος θερµοδυναµικής). Η πυρκαγιά που θα µας απασχολήσει
είναι µια έννοια που συνδέεται µε την θερµότητα. Έτσι λοιπόν, όπως και στην
19
περίπτωση της διάδοσης της θερµότητας µε 3 τρόπους και µια πυρκαγιά µπορεί
να εξαπλωθεί µε τους ίδιους τρόπους που είναι:
α) Με αγωγή, δηλ. µε την απευθείας µετάδοση της θερµότητας από µόριο σε
µόριο και από το θερµότερο σηµείο ενός σώµατος προς το ψυχρότερο, π.χ.
σπίρτο που καίγεται, µεταλλικός αγωγός που θερµαίνεται στο ένα του άκρο.
β) Με µεταφορά, δηλ. µε διοχέτευση της θερµότητας µε τα ρεύµατα του αέρα,
π.χ. διαµέσου αεραγωγών κλιµατισµού.
γ) Με ακτινοβολία, δηλ. µεταβίβαση της θερµότητας από σώµα σε σώµα, δίχως
να παρεµβάλλεται κάποιο υλικό (ούτε καν αέρας), π.χ. ηλεκτρική θερµάστρα,
ακτίνες ηλίου.
δ) Με εκτίναξη φλεγόµενων κοµµατιών των υλικών που καίγονται, π.χ.
πυρκαγιές διυλιστηρίων, δασικές πυρκαγιές, τηγάνι, εξάτµιση οχήµατος.
6) Κατηγορίες πυρκαγιών
Οι πυρκαγιές ανάλογα µε το υλικό που καίγεται, κατατάσσονται σε τέσσερις (4)

κατηγορίες:
α) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΩΤΗ (Α) - Πυρκαγιές στερεών καύσιµων υλικών
Είναι οι πυρκαγιές στερεών υλικών, συνήθως οργανικής φύσεως. Οι διάφορες
πτητικές ουσίες που υπάρχουν στα στερεά υλικά, απελευθερώνονται αρχικά υπό
την επίδραση της θερµότητας. Στη συνέχεια έχουµε την έξοδο εύφλεκτων αερίων,
τα οποία καθώς καίγονται προκαλούν την εκ νέου απελευθέρωση εύφλεκτων
ατµών (πτητικά), ενισχύοντας έτσι την καύση. Τέλος και µετά την ολοκληρωτική
εξάντληση των πτητικών που απελευθερώθηκαν, έχουµε τον σχηµατισµό
πυρακτωµένων ανθράκων, το οποίο σηµαίνει την απευθείας ένωση του
οξυγόνου µε το υλικό. Υλικά όπως ξύλα, χαρτιά, άχυρα, πλαστικά, ελαστικά,
νήµατα, βαµβάκι, υφάσµατα.
β) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ∆ΕΥΤΕΡΗ (Β) - Πυρκαγιές υγρών καύσιµων υλικών
20
Είναι οι πυρκαγιές εύφλεκτων υγρών, στα οποία η καύση λαµβάνει χώρα όχι
στην ίδια τη µάζα τους, αλλά στην ελεύθερη επιφάνεια των παραγόµενων από
αυτά, ατµών (πτητικά). ∆εν καίγεται δηλ. το υγρό στη µάζα του, αλλά οι ατµοί
του. Εύφλεκτα υγρά όπως πετρέλαιο, βενζίνη, µαζούτ, οινόπνευµα, λάδια,
διαλύτες, ασετόν, νέφτι.
γ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΡΙΤΗ (C) - Πυρκαγιές αερίων καύσιµων υλικών

Τα αέρια σε κατάλληλη αναλογία µε τον ατµοσφαιρικό αέρα δηµιουργούν
εύφλεκτα µίγµατα και αναφλέγονται παρουσία εναύσµατος. Αέρια υλικά σώµατα
όπως υγραέριο, φυσικό αέριο, προπάνιο, βουτάνιο, µεθάνιο, υδρογόνο.
δ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ (D) - Πυρκαγιές µετάλλων
Η πυρκαγιά σ' αυτή την κατηγορία αναπτύσσεται συνήθως όταν τα µέταλλα
βρίσκονται σε µορφή σκόνης ή ρινισµάτων κι όχι σε συµπαγή µορφή (αλουµίνιο,
µαγνήσιο). Μέταλλα όπως κάλιο, νάτριο, φωσφόρος, αργίλιο, τιτάνιο, ζιρκόνιο,
κασσίτερος.
Τέλος να αναφέρουµε ότι όλες οι παραπάνω κατηγορίες πυρκαγιών µπορούν να
είναι είτε απλές, απουσία δηλ. ηλεκτρισµού, είτε πάλι να συνυπάρχει και το
στοιχείο του ηλεκτρισµού, οπότε αντιµετωπίζονται µε ιδιαίτερη προσοχή και
φυσικά επιδιώκεται πρώτα η διακοπή του ηλεκτρικού ρεύµατος. (Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
Ε έχει καταργηθεί κατά τα πρότυπα ΕΝ 3).
7) Αιτίες πυρκαγιών
Οι κυριότερες αιτίες, από τις οποίες µπορούν να προκληθούν πυρκαγιές, είναι:

α) Οι γυµνές φλόγες (κεριά, σπίρτα, αναπτήρες, εστίες πυρός, φλόγιστρο κ.α.)
όταν έρχονται σε επαφή µε καύσιµα υλικά.
β) Ο ηλεκτρισµός µέσω των αγωγών ηλεκτρικού ρεύµατος (βραχυκύκλωµα,
σπινθήρας).
γ) Οι αναµµένες θερµάστρες (ηλεκτρικές, πετρελαίου, ξύλου).
21
δ) Τα υπολείµµατα καπνίσµατος (αποτσίγαρα).

ε) Η θερµική ακτινοβολία (ηλιακές ακτίνες που προσπίπτουν σε γυαλιά ή
συγκεντρώνονται µε φακό).
στ) Η σωµατιδιακή ακτινοβολία (ατοµική ενέργεια).
ζ) Τριβή, πίεση, κρούση, δόνηση, έκρηξη (εύφλεκτα υγρά, υγροποιηµένα αέρια
LPG).
η) Οι αναφλέξεις αερίων και οι αναφλέξεις ατµών υγρών καυσίµων, µε το
κατάλληλο πάντα έναυσµα.
θ) Η αυτόµατη ανάφλεξη που οφείλεται σε φυσικές και χηµικές µεταβολές και
διεργασίες, όπως είναι η σήψη, ζύµωση, η οξείδωση).
ι) Φυσικά φαινόµενα (κεραυνός, σεισµός, ηφαίστεια).
ια) Οι σπινθήρες ή η υπερθέρµανση που προέρχονται από την λειτουργία
συσκευών ή µηχανηµάτων (εξατµίσεις οχηµάτων, ατµοµηχανών, λεβήτων,
καυστήρων).
ιβ) Η αυτανάφλεξη της αιθάλης σε καπνοδόχους.
ιγ) Πυρακτωµένες επιφάνειες (µάτι ηλεκτρικής κουζίνες, εξάτµιση).
ιδ) Το κάψιµο χόρτων, κλαδιών, υπολειµµάτων καλλιεργειών και διάφορες
δασικές εργασίες υλοτόµησης.
ιε) ∆ιάφορα πολεµικά γεγονότα και κακόβουλες ενέργειες (έκρηξη αυτοσχέδιου
εµπρηστικού µηχανισµού).
Αυτές τις κατατάσσουµε σε 4 κατηγορίες, ανάλογα µε την υπαιτιότητα ή την
πρόθεση:
ⅰ) Αµέλεια (ελαφριά ή βαριά) ή απροσεξία π.χ. απόρριψη αναµµένου τσιγάρου.
ⅱ) Πρόθεση (δόλο). Εµπρησµός από πρόθεση. Κακή συντήρηση µηχανήµατος,
µη λήψη προληπτικών µέτρων και µη τήρηση των κανόνων ασφαλείας, σύµφωνα
µε όσα ορίζονται στις Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις, κατά το κάψιµο ξερών χόρτων
και υπολειµµάτων καλλιεργειών, άναµµα φωτιάς για λόγους εστίασης στο δάσος
και σε περιόδους αντιπυρικής προστασίας (1η Μαΐου – 31η Οκτωβρίου). Είναι
σοβαρό έγκληµα και διώκεται.
22
ⅲ) Τυχαίες. Είναι οι πυρκαγιές που προκαλούνται από βραχυκύκλωµα, τριβή,

κρούση, πίεση, ηλιακές ακτίνες, χηµικές αντιδράσεις, αυτανάφλεξη κ.α. αιτίες.
Μπορούν να καταταγούν σε πυρκαγιές από ελαφριά αµέλεια, οι οποίες αν
ερευνηθούν σε βάθος θα δούµε ότι θα µπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, εάν
είχαν ληφθεί σωστά τα κατάλληλα προληπτικά µέτρα πυρασφάλειας.
ⅳ) Από ανώτερη βία, όπου έχουµε τις πυρκαγιές από κεραυνούς, ηφαίστεια,
σεισµούς, και πολεµικά γεγονότα ή κακόβουλες ενέργειες. ∆ε µπορούν να
προβλεφθούν, όµως η λήψη προληπτικών µέτρων µπορεί να αποτρέψει την
καταστροφική επέκτασή τους.
8) Τρόποι κατάσβεσης πυρκαγιών
Γνωρίζουµε ότι για να συντελεστεί η διαδικασία της καύσης, θα πρέπει να

συνυπάρχουν τρεις (τέσσερις) παράγοντες. Αυτοί είναι το οξυγόνο της
ατµόσφαιρας, η καύσιµη ύλη, η πηγή θερµότητας και η αλυσωτή χηµική
αντίδραση που συντηρεί την καύση. Αν ένας από τους παράγοντες απουσιάζει,
σταµατάει η καύση και συνεπώς και η πυρκαγιά. Έτσι λοιπόν για να
καταφέρουµε να σταµατήσουµε την καύση και να σβήσουµε µια πυρκαγιά,
επιλέγουµε έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω τρόπους, ανάλογα πάντα
µε τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες, το είδος του υλικού που καίγεται και τα
µέσα που διαθέτουµε:
ⅰ) Αφαίρεση της καύσιµης ύλης.
ⅱ) Μείωση της θερµοκρασίας κάτω από το σηµείο ανάφλεξης του υλικού που
καίγεται, µε ψύξη.
ⅲ) Αποστέρηση (αποµόνωση) της καιόµενης επιφάνειας από το οξυγόνο.
ⅳ) ∆ιακοπή της φλόγας.
ⅴ) ∆ιακοπή της αλυσωτής αντίδρασης.
ⅵ) Συνδυασµοί των ανωτέρων τρόπων.
23
ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ – ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ
ⅰ) Αφαίρεση της καύσιµης ύλης

Η αφαίρεση της καύσιµης ύλης, η οποία µπορεί να είναι σε στερεή, υγρή ή αέρια
µορφή, µπορεί να γίνεται µε διάφορους τρόπους ανάλογα µε την περίπτωση:
α) Πυρκαγιές κτιρίων → Μεταφορά των εύφλεκτων υλικών έξω από αυτά.

Σε πυρκαγιές στερεών αντικειµένων γίνεται προσπάθεια να αποµακρυνθούν τα
παρακείµενα καύσιµα στερεά αντικείµενα σε ασφαλή περιοχή.
β) Πυρκαγιές στεγών → Κόψιµο της στέγης και δηµιουργία ασυνέχειας.
γ) Πυρκαγιές σε δεξαµενές υγρών καυσίµων ή σε βυτιοφόρα οχήµατα → Γίνεται
µεταφορά (µετάγγιση) του καυσίµου µέσω σωληνώσεων σε αποµακρυσµένες
δεξαµενές ή άλλα βυτιοφόρα οχήµατα σε ασφαλή απόσταση.
δ) Πυρκαγιές σε δεξαµενές υγρών ή αερίων καυσίµων, λόγω διαρροής αυτών →
Κλείσιµο κεντρικής βάνας πριν από το σηµείο διαρροής, εφόσον υπάρχει, για τον
περιορισµό της διαρροής ή τάπωµα µε κατάλληλες σφήνες της οπής διαρροής
του καυσίµου.
ε) Πυρκαγιές σε δάση → ∆ηµιουργία αντιπυρικής ζώνης ικανού πλάτους ή
εφαρµογή αντίπυρος. Η φωτιά θα σβήσει όταν φθάσει στην καµένη περιοχή γιατί
δεν θα υπάρχει καύσιµη ύλη.
Στ) Πυρκαγιές σε πλοία → Σε πολλές περιπτώσεις προτιµάται η αποµάκρυνση
του πλοίου που καίγεται από το λιµάνι, ώστε να µην επεκταθεί η φωτιά σε
εύφλεκτα υλικά που υπάρχουν εκεί.
ⅱ) Αφαίρεση της θερµότητας (υποβιβασµός θερµοκρασίας)

Είναι γνωστό ότι για να γίνει πυρκαγιά πρέπει τα υλικά να θερµανθούν, ώστε να
φθάσουν στη θερµοκρασία ανάφλεξης, κάτω από την οποία δεν µπορούν να
αναφλεγούν. Εποµένως, κατεβάζοντας τη θερµοκρασία ενός καιόµενου υλικού
κάτω από το σηµείο ανάφλεξής του, η πυρκαγιά σβήνει.
24
Προσπαθούµε να υποβιβάσουµε τη θερµοκρασία του καιόµενου σώµατος. Αυτό

γίνεται κύρια µε το νερό, το οποίο είναι το πιο αντιπροσωπευτικό υλικό
κατάσβεσης, επειδή παρουσιάζει ιδιαίτερα µεγάλη θερµοχωρητικότητα ( µεγάλη
απορρόφηση θερµότητας σε µικρό όγκο του. ∆ευτερευόντως µε άλλα
κατασβεστικά υλικά (αέρια), τα οποία συµπιεσµένα µέσα στις φιάλες όπου
αποθηκεύονται (πυροσβεστήρες, συστοιχίες φιαλών), βρίσκονται σε υγρή φάση,
ενώ κατά την απότοµη εκτόνωσή τους καθώς εκτοξεύονται προς τα έξω,
παράγεται ψύχος. Έτσι επιτυγχάνεται η απαγωγή θερµότητας από το καιόµενο
σώµα.
ⅲ) Αποστέρηση (αποµόνωση) του Ο2

Η διακοπή της επαφής του καιόµενου σώµατος µε τον ατµοσφαιρικό αέρα,
εξασφαλίζει και την κατάσβεσή του. Η µέθοδος αυτή ονοµάζεται κατάσβεση µε
αποµόνωση (αποπνιγµός) και επιτυγχάνεται είτε µε διάφορα κατασβεστικά υλικά
(µε την στενή έννοια του όρου), όπως CO2, ξηρά σκόνη, αγρός, είτε µε κάλυψη
του καιόµενου σώµατος µε χώµα, άµµο, γύψο, τσιµέντο, ασβέστη σε σκόνη,
µαρµαρόσκονη, υγρά σκεπάσµατα.
ⅳ) ∆ιακοπή της φλόγας

Τόσο στα υγρά, όσο και στα στερεά καύσιµα, εκείνο που καίγεται δεν είναι η
µάζα, αλλά οι ατµοί τους. Ανάλογα µε την ταχύτητα που παράγονται οι ατµοί
αυτοί και διαφεύγουν, είναι και η απόσταση της φλόγας από την ελεύθερη
επιφάνεια του καυσίµου. Το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις καύσης αερίων
καυσίµων, όπου η φλόγα εµφανίζεται σε µια απόσταση από το στόµιο διαφυγής,
ανάλογα µε την εσωτερική πίεση που έχει το δοχείο κάθε στιγµή. Αν µπορέσουµε
µε απότοµη, βίαιη ενέργεια να παρασύρουµε και να αποµακρύνουµε (αποκοπή)
τη φλόγα από την επιφάνεια του καύσιµου υλικού, η φωτιά θα σβήσει. Η ενέργεια
αυτή θα πρέπει να είναι γρήγορη και καθολική, διότι διαφορετικά οι φλόγες που
τυχόν θα παραµείνουν, θα προκαλέσουν την επανάφλεξη του καυσίµου.
25
Παράδειγµα: πυρκαγιά σε διυλιστήρια και εγκαταστάσεις εξόρυξης πετρελαίου

→ Έκρηξη στο σηµείο διαφυγής, ώστε το παραγόµενο ωστικό κύµα να
παρασύρει τις φλόγες. Έτσι αφού αυτές δεν έρχονται πλέον σε επαφή µε το
διαρρέον καύσιµο, η φωτιά δεν συντηρείται και σβήνει.
ⅴ) ∆ιακοπή της αλυσωτής αντίδρασης

Όταν λέµε καύση µιας ουσίας µε την ερµηνεία της χηµικής απόψεως εννοούµε
την ένωση της ουσίας µε το οξυγόνο της ατµόσφαιρας. Οι ουσίες αυτές (λόγω της
υψηλής θερµοκρασίας) βρίσκονται σε µια ενεργή κατάσταση (µορφή), κατάλληλη
για να αντιδράσουν µε το οξυγόνο και λέγονται ρίζες. Αν µπορέσουµε να
δεσµεύσουµε αυτές τις ενεργές ουσίες και να τις αδρανοποιήσουµε κατά κάποιο
τρόπο, δεν θα µπορούν πλέον να συνεχίσουν την ανεξέλεγκτη αυτή ένωσή τους
µε το οξυγόνο κι έτσι η καύση θα διακοπεί. Αυτό ακριβώς επιτυγχάνουµε µε την
εφαρµογή διαφόρων κατασβεστικών υλικών, όπως είναι οι αλογονοµένοι
υδρογονάνθρακες, οι κατασβεστικές σκόνες, υδρατµός, CO2, νέα κατασβεστικά
υλικά καθαρού µέσου (Argonite, Inergen, FM 200, CEA 410, 614, Aqua blue
κ.α.).
ⅵ) Ο συνδυασµός δύο η περισσότερων µεθόδων, στην πράξη µας βοηθάει να
επιτύχουµε γρήγορη και αποτελεσµατική κατάσβεση.
9) Μέσα κατάσβεσης πυρκαγιών
Τα κατασβεστικά υλικά που χρησιµοποιούνται σήµερα από το Πυροσβεστικό

Σώµα, είναι τα παρακάτω:
α) Το νερό
β) Ο αφρός
γ) Το διοξείδιο του άνθρακα
δ) Κατασβεστικές σκόνες
26
ε) Κατασβεστικά υλικά τελευταίας τεχνολογίας (καθαρού µέσου)

στ) Άµµος, χώµα, καλύµµατα
ζ) Αέριοι αλογονάνθρακες
α) ΝΕΡΟ: Το νερό αποτελεί το σπουδαιότερο κατασβεστικό µέσο. Υπάρχει

άφθονο στη φύση, µεταφέρεται σχετικά εύκολα, είναι φθηνό, ενώ η σύστασή του
το καθιστά εύχρηστο, επειδή µας επιτρέπει να το διοχετεύσουµε µέσω σωλήνων
και να το µεταφέρουµε γρήγορα σε µακρινές αποστάσεις.
Το νερό έχει τη µεγαλύτερη θερµοχωρητικότητα από όλα τα γνωστά φυσικά και
τεχνητά κατασβεστικά υλικά. Εκεί ακριβώς βασίζεται η µεγάλη απόδοση που έχει
ως κατασβεστικό µέσο. Απορροφά µεγάλη ποσότητα θερµότητας από το
καιόµενο σώµα κι έτσι υποβιβάζεται η θερµοκρασία του κάτω από το σηµείο
ανάφλεξής του, µε αποτέλεσµα να σβήνει η φωτιά. Επίσης, όταν αυτό
χρησιµοποιηθεί υπό µορφή οµίχλης, τότε επενεργεί αποµονωτικά, δηλ.
παρεµβάλλεται µεταξύ καιόµενου σώµατος και ατµοσφαιρικού αέρα, οπότε και
διακόπτεται η καύση.
Για να µπορέσουµε να εκµεταλλευτούµε στο µέγιστο τις κατασβεστικές ιδιότητες
του νερού, πρέπει να καταφέρουµε την µετατροπή της µέγιστης δυνατής
ποσότητας αυτού σε ατµό. Αυτό θα σηµαίνει ότι το νερό µας απορρόφησε τη
µέγιστη δυνατή ποσότητα θερµότητας από το καιόµενο σώµα, πράγµα το οποίο
θα έχει σαν συνέπεια να υποβιβαστεί αυτή κάτω από το σηµείο ανάφλεξής του.
Για να µπορέσουµε να το επιτύχουµε αυτό, θα πρέπει ανάλογα µε το
πυροθερµικό φορτίο που αντιµετωπίζεται κάθε φορά σε µια πυρκαγιά (εξαρτάται
από την ποσότητα και το είδος των υλικών που είναι συγκεντρωµένα στο χώρο
εκδήλωσης της πυρκαγιάς), να τροποποιούµε και το είδος της βολής του νερού
που χρησιµοποιούµε, ούτως ώστε να αξιοποιούµε µε τον καλύτερο δυνατό
τρόπο κάθε φορά την κατασβεστική του ικανότητα. Έτσι έχουµε:
27
Υψηλό πυροθερµικό φορτίο → Συµπαγής βολή

Μέσο ή χαµηλό πυροθερµικό φορτίο → ∆ιασκορπισµένη βολή
ή οµίχλης
∆ιαφορετικά γίνεται σπατάλη νερού, προκαλούνται ζηµιές από το νερό που

χάνεται ανεκµετάλλευτο και συσσωρεύεται στα κατώτερα σηµεία του χώρου
όπου επιχειρείται η κατάσβεση και τελικά δεν αξιοποιείται στον επιθυµητό βαθµό.
ΣΥΜΠΑΓΗΣ ΒΟΛΗ
Είναι συνεχόµενη και αδιάκοπη, σε µορφή δέσµης, χρησιµοποιείται για την
κατάσβεση πυρκαγιών µεγάλης έκτασης και έντασης (υψηλού πυροθερµικού
φορτίου), µε έντονα ανοδικά ρεύµατα. Υπάρχει διαφοροποίηση στην
χρησιµοποιούµενη διάµετρο, ανάλογα προς την ένταση της κάθε πυρκαγιάς.
Έτσι έχουµε βολές µικρής, µεσαίας, µεγάλης διαµέτρου, η οποίες επιτυγχάνονται
µε τη βοήθεια αντίστοιχου αυλού, καθώς και των σχετικών προστοµίων αυτών.
Απώτερος σκοπός µας είναι να φθάνει το νερό στην εστία της πυρκαγιάς και να
µετατρέπεται όσο γίνεται µεγαλύτερο µέρος αυτού σε ατµό.
Η συµπαγής βολή µε µεγάλη πίεση επιβάλλεται σε πυρκαγιές υψηλού
πυροθερµικού φορτίου, για να αποφεύγεται η πρόωρη εξάτµιση ή η διάσπαση
του νερού στα επί µέρους στοιχεία του, Η2 και Ο2.
Προτιµούµε να κατευθύνεται η βολή περιφερειακά της εστίας αρχικά και σταδιακά
να πηγαίνει προς το κέντρο αυτής. ∆εν θα πρέπει όµως να ξεχνάµε ότι η
συµπαγής βολή, µεγάλης ειδικά διαµέτρου, προϋποθέτει µεγάλα αποθέµατα
νερού κι έτσι θα πρέπει να είµαστε φειδωλοί και προσεκτικοί όταν την
χρησιµοποιούµε. Η συµπαγής βολή ενδείκνυνται για πυρκαγιές γενικά
κατηγορίας Α, ενώ αποφεύγουµε τη χρήση της σε πυρκαγιές κατηγορίας Β.
Έως 8mm → µικρή διάµετρος

Από 8 - 14mm → µεσαία διάµετρος
28
Πάνω από 14mm → µεγάλη διάµετρος
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
− Μεγαλύτερο βεληνεκές, προσβολή εστίας πυρκαγιάς από µεγάλη απόσταση κι
έτσι ο Πυροσβέστης δεν κινδυνεύει άµεσα από ακτινοβολία ή κατάρρευση.
Επηρεάζεται πολύ λιγότερο από τον άνεµο, σε σχέση µε τα άλλα είδη βολών.
− Αποτελεσµατική κατάσβεση πυρκαγιών µεγάλης έκτασης και υψηλού
πυροθερµικού φορτίου, εκεί δηλ. όπου απαιτούνται µεγάλες ποσότητες νερού.
− Αποτρέπεται η πρόωρη εξάτµιση ή το φαινόµενο της διάσπασης του νερού και
επιτυγχάνεται η προώθησή µέχρι την εστία της πυρκαγιάς.
− Μεγαλύτερη διεισδυτική ικανότητα λόγω µεγαλύτερης δύναµης κρούσης πάνω
στα καιόµενα υλικά, µε αποτέλεσµα να γίνεται καλύτερη προώθηση του νερού
στο εσωτερικό τους και κατ' επέκταση το γρήγορο σβήσιµο της πυρκαγιάς.
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
− Μικρή ποσότητα νερού προλαβαίνει να εξατµισθεί, µε αποτέλεσµα µεγάλο
µέρος του να χάνεται αναξιοποίητο προς τα κατώτερα επίπεδα (υπόγεια) του
κτιρίου και να προκαλούνται ζηµιές που ενδεχοµένως δεν θα γίνονταν από την
πυρκαγιά.
− Έχουµε σπατάλη νερού, το οποίο στην περίπτωση της συµπαγούς βολής δεν
αξιοποιείται στο έπακρο, αφού διαφεύγει, µη έχοντας απορροφήσει όλη εκείνη
την ποσότητα θερµότητας που θα µπορούσε.
− Σε περίπτωση που η συµπαγής βολή έρθει σ' επαφή µε ηλεκτρικά καλώδια,
δηµιουργεί αγωγό και η ηλεκτροπληξία είναι σχεδόν σίγουρη.
− Λόγω της µεγάλης πίεσης που αναπτύσσεται στον αυλό, απαιτούνται
περισσότεροι από έναν Πυροσβέστες για την συγκράτησή του, ενώ η εργασία
γίνεται πιο κοπιαστική.
29
∆ΙΑΣΚΟΡΠΙΣΜΕΝΗ ΒΟΛΗ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
− Έχουµε την καλύτερη αξιοποίηση των κατασβεστικών ιδιοτήτων του νερού,
διότι εξατµίζεται η µεγαλύτερη δυνατή ποσότητα αυτού, απορροφώντας έτσι
µεγάλα ποσά θερµότητας από τα καιόµενα υλικά.
− ∆εν προκαλούνται καταστροφές, κάνουµε οικονοµία στα αποθέµατα νερού.
− ∆εν δηµιουργείται αγωγός, όταν το νερό µε τη µορφή αυτή προσπίπτει σε
ηλεκτροφόρα καλώδια κι έτσι δεν µεταφέρεται ηλεκτρικό ρεύµα προς τον
Πυροσβέστη.
− Μπορεί να χρησιµοποιηθεί ακόµη και για την κατάσβεση πυρκαγιών
κατηγορίας Β, διότι δε διασκορπίζει τα καύσιµα κι έτσι δεν απλώνει η πυρκαγιά,
αλλά ψύχει οµαλά τους ατµούς και τη µάζα τους, δίχως να αναταράσσει την
ελεύθερη επιφάνειά τους. Επίσης διώχνει τον αέρα που περιβάλλει την επιφάνεια
του υγρού καυσίµου, µε αποτέλεσµα την αποστέρησή του από το οξυγόνο που
τροφοδοτεί την καύση του.
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
− Ένα σοβαρό µειονέκτηµα της διασκορπισµένης βολής είναι το γεγονός, ότι σ'
αυτή τη µορφή το νερό, είναι εύκολο να παρασυρθεί από τα ρεύµατα της
πυρκαγιάς ή του ανέµου και να µην φτάσει τελικά µέχρι την εστία της πυρκαγιάς.
β) ΑΦΡΟΣ: Ο αφρός αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα και πιο χρήσιµα

κατασβεστικά µέσα που χρησιµοποιούνται σήµερα από το Πυροσβεστικό Σώµα.
Απαραίτητο εφόδιο στο έργο του Πυροσβέστη και άριστο κατασβεστικό υλικό για
την αντιµετώπιση των πυρκαγιών κατηγορίας Β (υγρά καύσιµα, λάδια, χρώµατα
κ.α.), που βρίσκονται σε δεξαµενές ή έχουν απλωθεί σε µεγάλες επιφάνειες.
Βρίσκει επίσης εφαρµογή στην κατάσβεση πυρκαγιών κατηγορίας Α (στερεών
30
υλικών). Έτσι ο αφρός ενδείκνυται ως κατασβεστικό υλικό και για πυρκαγιές

στερεών υλικών, πλοίων, αυτοκινήτων, αεροσκαφών, δασών κ.λ.π.
Η παραγωγή του αφρού είναι πολύ απλή διαδικασία, τόσο, όσο χρειάζεται για να
φτιάξουµε έναν στιγµιαίο καφέ frappe. Αναµιγνύεται το αφρογόνο υγρό µε νερό
σε µια συγκεκριµένη αναλογία, η οποία εξαρτάται από τον κατασκευαστή και
προστίθεται αέρας στο µίγµα, έτσι ώστε να δηµιουργηθεί τελικά ο αφρός, µια
διογκωµένη µάζα που αποτελείται από εκατοµµύρια φυσαλίδες.
Ο ρόλος του αφρογόνου υγρού είναι να συµβάλει στο σχηµατισµό φυσαλίδων.
Επίσης µία πολύ σηµαντική ιδιότητα του αφρογόνου υγρού είναι να διατηρεί τη
σταθερότητα του αφρού. Να µη ''σπάει'' δηλ. γρήγορα ο αφρός.
Βασικές έννοιες
Περιεχόµενο µπιτονιού (δοχείου) → αφρογόνο υγρό
Αφρογόνο υγρό + νερό → αφροδιάλυµα
Αφροδιάλυµα + αέρας → αφρός (αεραφρός)
Ο αφρός ως κατασβεστικό µέσο επενεργεί στην εξέλιξη της πυρκαγιάς ως εξής:
1. Αποµονώνει την επιφάνεια του καυσίµου από το οξυγόνο και τη θερµοκρασία.

2. Εµποδίζει την περαιτέρω διαφυγή ατµών καυσίµου.
3. Το νερό που περιέχεται στον αφρό, λειτουργεί ως ψυκτικό µέσο.
ΕΙ∆Η ΑΦΡΩΝ
Ανάλογα µε τη σύνθεσή τους, οι αφροί διακρίνονται σε πρωτεïνικής βάσης και
συνθετικούς. Ο πρωτεïνικός αφρός παρουσιάζει το µειονέκτηµα ότι έχει διάρκεια
ζωής πέντε (5) περίπου χρόνια, ενώ διαβρώνει τη δεξαµενή του οχήµατος,
31
εφόσον παραµείνει για µεγάλο χρονικό διάστηµα εντός αυτής. Ο συνθετικός

αφρός αντίθετα, υπό συνθήκες σωστής αποθήκευσης (σκιερό και αεριζόµενο
χώρο, θερµοκρασία 0 - 50 °C), µπορεί να διατηρηθεί για πάνω από πέντε (5)
χρόνια αναλλοίωτος.
1) Πρωτεïνικός αφρός
Είναι ο φθηνότερος και πιο διαδεδοµένος τύπος αφρού. Παράγεται από διάλυµα
υδρολυµένης πρωτεïνης (κέρατα ταύρου και οπλές αλόγων), µε διάφορα άλλα
πρόσθετα που αυξάνουν τον χρόνο ζωής και τις λειτουργικές ιδιότητές του.
Σχηµατίζει εύκολα ιζήµατα όταν οξειδωθεί και έχει δυσάρεστη οσµή. Αφρογόνα
υγρά διατίθενται σε αναλογίες πρόσµιξης 3% και 6%.
2) Φθοροπρωτεïνικός αφρός
Είναι βασικά πρωτεïνικός, στον οποίο έχουν προστεθεί φθοριούχα,
επιφανειακώς ενεργά συστατικά. Είναι ακριβότερος και διατίθεται σε αναλογίες
πρόσµιξης 3% και 6%.
3) Συνθετικοί αφροί
∆εν περιέχουν οργανικής βάσης προïόντα, δεν έχουν δυσοσµία, είναι σταθεροί
και µπορούν να δώσουν µικρές, µεσαίες και µεγάλες διογκώσεις. Περιέχουν
επιφανειακώς ενεργά, φθοριούχα άλατα, σουλφονωµένα αλκύλια και άλλα υλικά
σε µικρές ποσότητες. Κύριος εκπρόσωπος των συνθετικών αφρών είναι ο AFFF,
ο οποίος µαζί µε τον αφρό υψηλής διογκώσεως, πρωτεïνικής βάσης, αποτελούν
την δυάδα αφρών που χρησιµοποιούνται σήµερα από το Π.Σ. Ο AFFF
σχηµατίζει λεπτή, υδάτινη µεµβράνη (φιλµ) στην επιφάνεια του καιόµενου υγρού,
αρκετά ανθεκτική και ιδιαίτερα αποτελεσµατική. Στους άλλους τύπους αφρών για
να θεωρηθεί ικανοποιητική η αφροκάλυψη, θα πρέπει ο αφρός να σχηµατίζει
στρώµα πάχους τουλάχιστο 15εκ. Ο AFFF εισχωρεί ακόµη κι εκεί που ίσως ο
κοινός αφρός δεν θα µπορούσε να διοχετευτεί. ∆ιατίθεται σε αναλογίες
πρόσµιξης 1%, 3% και 6%.
32
4) Φθοροπρωτεïνικός (FFFP)
Είναι αφρός λεπτής, υδάτινης στρώσης, όπως κι ο AFFF, αλλά έχει πρωτεïνικής
προέλευσης πρόσθετα, για αποφυγή ψύξης και διάβρωσης και επιφανειακώς
ενεργά, φθοριούχα συστατικά για την παραγωγή της υδάτινης µεµβράνης (φιλµ).
5) Αλκοολικού τύπου
Πρόκειται για αφρό που χρησιµοποιείται για κατάσβεση πυρκαγιών
υδατοδιαλυτών υλικών, όπως είναι πολικοί διαλύτες, αλκοόλες κ.α. Είναι είτε
πρωτεïνικής, είτε συνθετικής βάσης. Σχηµατίζουν µία µεµβράνη από πολυµερή
που εµποδίζουν την απώλεια (αποστράγγιση) του νερού που περιέχεται στον
αφρό.
6) Υψηλής διογκώσεως
Ο αφρός αυτός διογκώνεται έως 1000 φορές από τον αρχικό όγκο του, µε ειδικές
για το σκοπό αυτό αφρογεννήτριες. Είναι πρωτεïνικής βάσης και χρησιµοποιείται
για την επίστρωση αεροδροµίων στην περίπτωση προσγείωσης αεροσκάφους µε
πρόβληµα στους τροχούς του, σε κατασβέσεις πυρκαγιών πλοίων (αµπάρια),
υπογείων (ολική κατάκλιση του χώρου).
Χρήσιµα στοιχεία - πληροφορίες
1) Καλή προσαρµογή του σωληνίσκου επί του σώµατος του αναµικτήρα, διότι σε
περίπτωση που δεν έχει εφαρµόσει στεγανά σ' αυτόν, δεν θα µπορέσει να
δηµιουργηθεί η απαραίτητη υποπίεση και να γίνει έτσι αναρρόφηση του
αφρογόνου υγρού.
2) Η παροχή αναµικτήρα και αυλού αφρού (comett) θα πρέπει να είναι ίδιες π.χ.
400lit/min. ∆ιαφορετικές παροχές θα έχουν ως αποτέλεσµα δυσλειτουργία στον
αναµικτήρα, αδυναµία αναρρόφησης, και τελικά δεν θα παραχθεί αφρός.
3) Η θέση του ρυθµιστή περιεκτικότητας στον αναµικτήρα θα πρέπει να είναι ίδια µε
την αναγραφόµενη στο δοχείο (µπιτόνι) αφρογόνου, π.χ. 6%. Εξαρτάται πάντοτε
από τον κατασκευαστή του αφρογόνου υγρού.
4) Η πίεση λειτουργίας του αναµικτήρα κυµαίνεται από 5 -16 bar. Έξω από το εύρος
αυτό δεν παράγεται αφρός.
33
γ) ∆ΙΟΞΕΙ∆ΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ: Αέριο άχρωµο µε οσµή και υπόξινη γεύση. ∆εν
είναι δηλητηριώδες, αλλά ασφυξιογόνο αέριο σε συγκεντρώσεις > 9%. ∆εν
καίγεται το ίδιο, ούτε διατηρεί την καύση. Είναι βαρύτερο από τον ατµοσφαιρικό
αέρα µε ειδικό βάρος (Ε.Β.) 1,529. Είναι διαλυτό στο νερό – χρήσιµη ιδιότητα
προκειµένου να µειώσουµε την συγκέντρωση του CO2 σ' έναν κλειστό χώρο που
πιθανά να έχει κορεστεί από το αέριο αυτό, π.χ. σε πηγάδι ή υπόγειο, µε βολή
νερού σε µορφή οµίχλης.
ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ CO2
1) Παρασύρει τις φλόγες και τις αποκόπτει. Οι ατµοί που αναδύονται από την
ελεύθερη επιφάνεια του καυσίµου στη συνέχεια, δεν αναφλέγονται εκ νέου,
επειδή δε βρίσκουν την κατάλληλη (υψηλή) θερµοκρασία.
2) Ψύχει τα καιόµενα υλικά, προσλαµβάνοντας τη θερµοκρασία από τη µάζα τους,
προκειµένου να εξαερωθεί και να µετατραπεί από την υγρή φάση (στην οποία
βρίσκεται αποθηκευµένο εντός των φιαλών), στην αέρια. Έτσι υποβιβάζει την
θερµοκρασία του καιόµενου υλικού κάτω από αυτήν της ανάφλεξής του.
3) Αποµονώνει την καιόµενη επιφάνεια από τον ατµοσφαιρικό αέρα, τον οποίο
συµπαρασύρει µε την ορµή που εκτοξεύεται. Επικάθεται στο καιόµενο σώµα και
ως βαρύτερο του αέρα εµποδίζει την εισροή νέου ρεύµατος αέρα, αποστερώντας
έτσι την πυρκαγιά από την τροφοδότησή της µε Ο2
ΕΝ∆ΕΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ
Πυρκαγιές ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, πυρκαγιές των κατηγοριών A,B,C
παρουσία ηλεκτρικού ρεύµατος ή άνευ κι εκεί όπου απαιτείται (λόγω της φύσης
των υλικών ή χώρων που καίγονται) η προστασία τους από ζηµιές που µπορούν
να υποστούν από τη χρήση άλλων κατασβεστικών υλικών, π.χ. πινακοθήκες,
βιβλιοθήκες, εργαστήρια Η/Υ κ.α.
δ) ΞΗΡΗ ΣΚΟΝΗ: Κύριο συστατικό της κατασβεστικής σκόνης είναι το

δισανθρακικό νάτριο ή κάλιο. Επιπλέον προστίθενται σκόνες αλάτων Mg, Cu, S,
34
P, καθώς και άλλων υλικών (ανάλογα µε την πατέντα κάθε εταιρίας) που
προσδίδουν ορισµένες ιδιότητες στη σκόνη όπως, κινητικότητα, ικανότητα
συνεργασίας µε άλλες σκόνες και παραγωγή κρούστας πάνω στην καιόµενη
επιφάνεια. Μια άλλη σηµαντική ιδιότητα της σκόνης είναι να µπορεί να
συνεργάζεται µε τον αφρό και να µη τον διασπά.
Με την ξηρή σκόνη αντιµετωπίζονται µικρές συνήθως πυρκαγιές, όλων των
κατηγοριών, µε ή χωρίς παρουσία ηλεκτρικού ρεύµατος, όπως επίσης και
µετάλλων που µπορούν ν' αναφλεγούν (ειδικές σκόνες). Υπάρχουν τρεις (3)
τύποι ξηράς σκόνης:
α) Για την κατάσβεση πυρκαγιών κατηγοριών Α, B, C, χωρίς παρουσία
ηλεκτρικού ρεύµατος (P)
β) Για την κατάσβεση πυρκαγιών κατηγοριών A, B, C, µε διηλεκτρική αντοχή
µέχρι 1000Volts. (Pα)
γ) Για την κατάσβεση πυρκαγιών κατηγορίας D. (Pd)
Κατασβεστική ενέργεια ξηρής σκόνης
1) ∆ιακοπή της αλυσωτής αντίδρασης. Οι ελεύθερες ρίζες των
υδρογονανθράκων αντιδρούν µε το οξυγόνο, Οι αντιδράσεις µεταξύ των µορίων
αυτών είναι αναγκαίες για τη συνέχισή της. Η σκόνη επενεργεί ακριβώς στη ζώνη
καύσης των µορίων µε τέτοιο τρόπο, ώστε να εµποδίζει το πλησίασµα των
ενεργών µορίων µεταξύ τους (τα µπλοκάρει, τα δεσµεύει) και τη συνέχιση έτσι
της αλυσωτής αντίδρασης της καύσης.
2) Αποπνικτική δράση. ∆ιώχνει τον ατµοσφαιρικό αέρα από την καιόµενη
επιφάνεια κι αποστερεί την πυρκαγιά από την τροφοδότησή της µε Ο2..
3) Σχηµατισµός κρούστας πάνω στην καιόµενη επιφάνεια, η οποία αποµονώνει
από τον ατµοσφαιρικό αέρα την επιφάνεια του καυσίµου και εµποδίζει την
παραγωγή ατµών.
4) Αποµόνωση της επιφάνειας του καυσίµου από µέρος της ακτινοβολούµενης
θερµότητας.
35
5) Σε µικρότερο βαθµό ψυκτική δράση µε την παραγωγή νερού κατά την

µετάπτωση του δισανθρακικού νατρίου (Na2Co3) σε ουδέτερο.
ε) ΑΜΜΟΣ, ΧΩΜΑ, ΚΑΛΥΜΜΑΤΑ: Λειτουργούν όπως και ο αφρός, δηλ.
αποµονώνουν την επιφάνεια του καιόµενου υλικού από το οξυγόνο. Μπορούν να
χρησιµοποιηθούν οποιαδήποτε άκαυστα υλικά σε µορφή σκόνης. Τέτοια µπορεί
να είναι το χώµα, η άµµος, το τσιµέντο, η µαρµαρόσκονη, ο γύψος, ο ασβέστης.
Επίσης µπορούν να χρησιµοποιηθούν καλύµµατα, κατά προτίµηση βρεγµένα
υφάσµατα και άφλεκτα, όπως είναι το µαλλί, το καραβόπανο ή τα βαµβακερά
µεγάλου πάχους ή στην καλύτερη περίπτωση που περιέχουν αµίαντο (fire
blanket).
Ενδείκνυνται για την αντιµετώπιση µικρών κυρίως πυρκαγιών υγρών καυσίµων
σε δοχεία π.χ. τηγάνι, στην περίπτωση ανθρώπου που καίγεται κ.λ.π.
στ) ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΘΑΡΟΥ ΜΕΣΟΥ: Χρησιµοποιούνται τα
τελευταία χρόνια διάφορα κατασβεστικά υλικά, βασιζόµενα σε αδρανή αέρια και
µίγµατα αυτών. Έτσι σαν κύρια χρησιµοποιούµενα υλικά είναι το N2, Ar, F, και
διάφορες χηµικές ενώσεις όπως CO2, C4F10 (CEA 410), C6F14 (CEA 614), C3HF7
(FM200) κ.α.
Χρησιµοποιούνται συνήθως σε συστήµατα ολικής κατάκλισης για την προστασία
κλειστών χώρων όπως θάλαµοι µετασχηµατιστών, τηλεπικοινωνιακές
εγκαταστάσεις, χώρους Η/Υ, βιβλιοθήκες, χώρους φύλαξης αρχείων, περιοχές
εύφλεκτων υγρών κ.λ.π.
ζ) ΑΕΡΙΟΙ ΑΛΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ: Ήρθαν ν' αντικαταστήσουν τους
αλογονοµένους υδρογονάνθρακες (Halon) και τα επιζήµια αποτελέσµατα από τη
χρήση τους στη ζώνη του όζοντος. Έχουν πολύ χαµηλό ή µηδενικό ∆υναµικό
Καταστροφής Όζοντος (ODP). Τέτοια κατασβεστικά αέρια είναι το
περφθοροβουτάνιο, το επταφθοροπροπάνιο κ.α. Χρησιµοποιούνται για την
προστασία χώρων όπως και τα κατασβεστικά υλικά καθαρού µέσου (αδρανών
αερίων).
36
10) Βασικές εργασίες κατά την κατάσβεση
1) ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 6) ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
2) ∆ΙΑΣΩΣΗ 7) ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ
3) ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 8) ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ
4) ΠΡΟΣΒΟΛΗ 9) ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΖΗΜΙΩΝ
5) ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΚΙ ΑΕΡΙΣΜΟΣ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ
Πρωταρχικός µας στόχος είναι να βρούµε τυχόν άτοµα που κινδυνεύουν και στη
συνέχεια να εξακριβώσουµε όλες τις ειδικές συνθήκες της πυρκαγιάς, την
διαρρύθµιση των εσωτερικών χώρων, τι υλικά καίγονται (είδος-ποσότητα), τι
µπορεί να προστατευθεί κ.λ.π. Έτσι θα πάρουµε κάποιες πρώτες πληροφορίες
που θα µας βοηθήσουν να καταστρώσουµε το σχέδιο επέµβασης και την τακτική
- στρατηγική που θα ακολουθήσουµε για την προσβολή της πυρκαγιάς και την
όλη επιχείρηση γενικότερα.
Ο Επικεφαλής της πυροσβεστικής εξόδου είναι επιφορτισµένος κατά κύριο λόγο
µε την εργασία αυτή. Θα πρέπει να εισβάλει στον χώρο της πυρκαγιάς πρώτος,
έτσι ώστε να διαπιστώσει την ύπαρξη ατόµων και να προβεί σε διάσωσή τους ή
να κατευθύνει την οµάδα του για την ενέργεια αυτή, εφόσον µόνος του αδυνατεί.
Να προσδιορίσει την εστία της πυρκαγιάς και να δώσει οδηγίες και κατευθύνσεις
για την κατάσβεση.
Να σχηµατίσει πλήρη εικόνα για τα καιόµενα υλικά, την εσωτερική διαρρύθµιση
του κτιρίου, την κατάσταση των µέσων επικοινωνίας (κλιµακοστάσια, διάδροµοι
κ.λ.π.), αν γειτονεύει το κτίριο µε άλλα.
Να καταστρώσει σχέδιο επέµβασης, δηλ. τρόπο και µέσα κατάσβεσης, θέσεις
προσβολής της πυρκαγιάς, για να πετύχει τόσο την κατάσβεση, όσο και την
προστασία των υλικών που δεν έχουν αναφλεγεί ακόµη και να συµβάλει έτσι στη
37
διάσωση του µεγαλύτερου κατά το δυνατό µέρους της περιουσίας που απειλείται
από την πυρκαγιά.
Να εξασφαλίσει την επικοινωνία µε τους υπόλοιπους Πυροσβέστες, δηλ. την
οµάδα του και την ασφάλειά τους στα σηµεία απ' όπου αυτοί επιχειρούν.
Να εκτιµήσει την αναγκαία δύναµη σε προσωπικό, µηχανολογικό εξοπλισµό και
µέσα, καθώς και σε κατασβεστικά υλικά.
∆ΙΑΣΩΣΗ
Η εργασία της διάσωσης αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα των πυροσβεστών
σε µια επιχείρηση κατάσβεσης πυρκαγιάς. Ο Επικεφαλής της πυροσβεστικής
εξόδου, πολύ πριν την άφιξή του στο συµβάν, συλλέγοντας πληροφορίες από το
κέντρο, σχηµατίζει µια εικόνα, κάνει ένα γρήγορο σενάριο, τι δηλ. προβλέπει να
συναντήσει στο µέρος που εκδηλώθηκε η πυρκαγιά και αναλόγως
προετοιµάζεται για την επέµβασή του. Φτάνοντας δε στο συµβάν, θα πάρει
κάποιες πληροφορίες επιπρόσθετα από τους παρευρισκόµενους και
συνδυάζοντας αυτές, θα ξεκινήσει την έρευνα του χώρου για τον εντοπισµό
τυχόν ατόµων που κινδυνεύουν. Η διάσωση χωρίζεται σε 2 βασικές εργασίες:
α) Την είσοδο στο χώρο όπου υπάρχουν τα άτοµα που κινδυνεύουν.
β) Την ανεύρεση και διάσωσή τους.
Η είσοδος γίνεται κατά προτεραιότητα από τις ήδη υπάρχουσες εξόδους
διαφυγής (κλιµακοστάσια, διαδρόµους, ράµπες, µέσα επικοινωνίας των κτιρίων
γενικότερα), οι οποίες είναι και οι ασφαλέστερες. Μόνο στην έσχατη περίπτωση
δηλ. καταστροφής των µέσων επικοινωνίας του κτιρίου θα γίνει χρήση
πυροσβεστικών µέσων (µηχανοκίνητες κλίµακες, βραχιονοφόρα, σάκοι –
σεντόνια διάσωσης, σχοινιά) ή άλλων µέσων εισόδου, όπως παράθυρα, εξώστες
κ.λ.π.
Βοηθάµε το άτοµο που έχει ακόµη τις αισθήσεις του εµψυχώνοντάς το, δίνοντάς
του θάρρος, έτσι ώστε να κινηθεί µόνο του. Αν πρόκειται για ανήµπορα άτοµα
38
(ηλικιωµένοι, ανάπηροι, παιδιά ή αναίσθητα άτοµα), τότε τα µεταφέρουµε επάνω

µας.
Η διάσωση πολλές φορές επιτυγχάνεται µε την ταυτόχρονη προσβολή της
φωτιάς. Εκτός από την κατάσβεση της φωτιάς, η εγκατάσταση και η προσβολή
έχει σαν σκοπό την διάνοιξη διόδων ανάµεσα στις φλόγες ή την προστασία των
διόδων και των πυροσβεστών, όταν αυτοί ενεργούν την διάσωση. Έτσι πολύ
συχνά γίνονται ταυτόχρονα µε την διάσωση, η εγκατάσταση και η προσβολή της
φωτιάς και δεν διαχωρίζονται οι δύο αυτές φάσεις (διάσωση - προσβολή).
Κάποιες φορές είναι ασφαλέστερο για ορισµένους ενοίκους, να παραµείνουν στη
θέση που βρίσκονται, αντί να κινηθούν µέσω διαδρόµων, οι οποίοι είναι γεµάτοι
από καπνούς, διότι µια τέτοια κίνηση µπορεί ν' αποβεί µοιραία. Τέτοιες
µετακινήσεις µπορούν ακόµα να εµποδίσουν ή και να σταµατήσουν τελείως την
προσπάθεια κατάσβεσης στο εσωτερικό ενός κτιρίου. Πιο ασφαλής αντιµετώπιση
είναι να µετακινηθούν αυτοί που απειλούνται ή επηρεάζονται σοβαρά από τη
φωτιά και µετά να ξεκινήσει µια επιθετική τακτική για την προσβολή της,
αφήνοντας τους υπόλοιπους ενοίκους στο µέρος που βρίσκονται. Αυτό
προϋποθέτει να είναι ικανή αυτή η επίθεση κατά της πυρκαγιάς να τους
προστατεύσει, µέχρι να γίνει ο πλήρης έλεγχός της και ο διευθύνων την
επιχείρηση να είναι ανά πάσα στιγµή ενήµερος των συνθηκών της πυρκαγιάς, για
όσο χρονικό διάστηµα προστατεύει τους παραµένοντες εντός του κτιρίου,
ενοίκους.
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Γενικά
Καλείται η συναρµογή (ένωση) σωλήνων, ανταλλακτικών, κι εξαρτηµάτων κατά
τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτυγχάνεται η αδιάλειπτη και απρόσκοπτη µεταφορά του
νερού από το σηµείο εκκίνησης (αντλία οχήµατος, υδροστόµιο), στο επιθυµητό
σηµείο για την προσβολή της πυρκαγιάς, αλλά και η σωστή και εύκολη
αξιοποίησή του.
39
Σωλήνες
Η εγκατάσταση πραγµατοποιείται κυρίως µε την σύνδεση των σωλήνων µεταξύ
τους τόσων, όσων απαιτούνται κάθε φορά για να φτάσουµε στο σηµείο, απ’ όπου
θα γίνει η προσβολή της πυρκαγιάς. Επίσης εγκατάσταση µπορούµε εύκολα να
δηµιουργήσουµε µε την σωλήνα υψηλής πίεσης, η οποία έχει µήκος περίπου 60
µέτρα και είναι τυλιγµένη µόνιµα σε τύµπανο. Οι σωλήνες που χρησιµοποιούνται
σήµερα στο Πυροσβεστικό Σώµα είναι τριών (3) διαµέτρων:
α) Σωλήνες µεγάλης διαµέτρου (65mm) που χρησιµοποιούνται κυρίως για την
µεταφορά µεγάλων ποσοτήτων νερού, σε µεγάλη σχετικά απόσταση. Η τριβή του
νερού που δηµιουργείται στο εσωτερικό τους, είναι µικρότερη από αυτήν που
δηµιουργείται σε σωλήνες µικρότερης διαµέτρου κι έτσι επιτυγχάνουµε καλύτερη
και γρηγορότερη ροή του νερού στο εσωτερικό τους και µικρότερη απώλεια
πίεσης νερού. Οι σωλήνες αυτής της διαµέτρου προσφέρουν µεγαλύτερη
παροχή νερού για τον ίδιο χρόνο, σε σχέση µε τις σωλήνες 45 ή 25mm.
β) Σωλήνες µεσαίας διαµέτρου (45mm) που χρησιµοποιούνται για την τελική
φάση της µεταφοράς νερού, δηλ. κοντά στο σηµείο προσβολής. Επίσης
χρησιµοποιούνται όταν πρόκειται να σχηµατίσουµε εγκαταστάσεις µικρού σχετικά
µήκους. Στο εσωτερικό τους αναπτύσσονται µεγαλύτερες τριβές και οι απαιτήσεις
στην αντλία αυξάνονται σε σχέση µε τις εγκαταστάσεις 65mm, αλλά η εργασία
κατάσβεσης γίνεται λιγότερο κοπιαστική.
γ) Σωλήνες µικρής διαµέτρου (25mm) που χρησιµοποιούνται αποκλειστικά σε
πυρκαγιές υπαίθρου (αγροτικές και δασικές).
δ) Σωλήνες υψηλής πίεσης (25mm). Είναι µια µονοκόµµατη σωλήνα περίπου 60
µέτρων, µόνιµα τυλιγµένη σε τύµπανο και χρησιµοποιείται για την γρήγορη και
άµεση προσβολή της πυρκαγιάς. Η εγκατάσταση αυτή θέλει ελάχιστο χρόνο για
να πραγµατοποιηθεί.
40
Γωνίες-καµπύλες
Όταν αναπτύσσουµε εγκαταστάσεις, προσπαθούµε ν' αποφύγουµε τον
σχηµατισµό γωνιών και καµπυλών µικρής ακτίνας, διότι έτσι έχουµε απώλεια
πίεσης νερού, ενώ είναι πιθανό να έχουµε και θραύση του σωλήνα. Η
εγκατάσταση καλό είναι να διαγράφει ευθεία πορεία κι όπου αυτό δεν είναι
εφικτό, οι καµπύλες που σχηµατίζονται να έχουν µεγάλη ακτίνα. Η αρίθµηση των
σωλήνων και η εγκατάσταση γενικά ξεκινά από την αντλία προς τον αυλό. Αυτό
γίνεται για πρακτικούς λόγους συνεννοήσεως.
Μετακίνηση αυλών
Υπάρχει περίπτωση να προκύψει ανάγκη για προσθήκη κι άλλων σωλήνων ή
αφαίρεσης αυτών. Προνοούµε ώστε να αφήνουµε πάντα µια απόσταση από την
εστία της φωτιάς (περίπου 5-10 µέτρων – όσο άλλωστε είναι και το αναµενόµενο
βεληνεκές της βολής, αλλά και η σωστή απόσταση προσβολής της φωτιάς για να
εργαζόµαστε µε ασφάλεια), ώστε αν χρειαστεί να προσθέσουµε σωλήνα, να
έχουµε τη σχετική ευχέρεια και την άνεση χώρου. Η προσθήκη σωλήνων γίνεται
στον αυλό.
Ζεύξη
Είναι η ένωση δύο ή περισσότερων οχηµάτων και/ή φορητών αντλιών. Αυτό
γίνεται για την αντιµετώπιση πτώσης πίεσης που φυσιολογικά θα συµβεί σε µια
εγκατάσταση, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν µεγάλες υψοµετρικές διαφορές. Ακόµη,
στην περίπτωση όπου για την κατάσβεση µιας πυρκαγιάς απαιτείται µικρό και
ευέλικτο όχηµα (λόγω στενότητας δρόµων), αυτό πρέπει να τροφοδοτείται
διαρκώς από ένα άλλο όχηµα-δότη. Γενικά όταν η πηγή νερού (δεξαµενή,
υδροστόµιο, δότης) βρίσκεται µακριά από την πυρκαγιά, τοποθετούνται
ενδιάµεσα οχήµατα ή φορητές αντλίες, παίρνουν το νερό από προηγούµενα
(οχήµατα) και το προωθούν σε επόµενα, ενισχύοντας και την πίεση κάθε φορά,
41
µέχρι τελικά το νερό να φτάσει στο τελευταίο όχηµα, από το οποίο θα γίνει η
προσβολή της πυρκαγιάς (σύνδεση αντλιών σε σειρά).
Κραδασµοί αντλίας
Για την εξουδετέρωση των κραδασµών της αντλίας και τον περιορισµό έτσι της
καταπόνησης και φθοράς της, χρησιµοποιείται µία µικρού µήκους σωλήνα
65mm, αµέσως µετά την αντλία και στη συνέχεια το δίκρουνο - τρίκρουνο, από το
οποίο θα ξεκινήσουν 2 ή 3 εγκαταστάσεις αντίστοιχα.
Τοποθέτηση οχηµάτων-εγκαταστάσεων
Η εγκατάσταση ξεκινάει από την αντλία προς τον αυλό. Αναπτύσσεται κατά
µήκος του οδοστρώµατος ή του πεζοδροµίου για να µην υπάρχει περίπτωση να
πατηθούν οι σωλήνες από διερχόµενα οχήµατα, είτε πυροσβεστικά, είτε πολιτικά.
Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, τοποθετούµε σωληνογέφυρες για τα οχήµατα.
Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στην αρίθµηση των σωλήνων και την
ανεξαρτησία των εγκαταστάσεων, για την ευκολότερη παρακολούθηση της κάθε
µίας χωριστά και τον εύκολο χειρισµό τους, ανάλογα µε τις απαιτήσεις και την
εξέλιξη της επιχείρησης (παροχή - διακοπή νερού, µετακίνηση).
Από την µεθοδική, απλή κι επιτυχηµένη εγκατάσταση εξαρτάται η απρόσκοπτη
παροχή νερού και µε τον τρόπο αυτό η αποτελεσµατικότητα στο έργο της
κατάσβεσης.
ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ

Σκοπός
Η προσβολή και η κατάσβεση της πυρκαγιάς αποτελούν τον καταληκτικό σκοπό
της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ενώ όλες οι υπόλοιπες προπαρασκευαστικές
εργασίες στοχεύουν ουσιαστικά στην ταχύτερη και τελειότερη εκπλήρωση του
σκοπού αυτού.
42
Σηµεία προσβολής
Αφού ολοκληρωθεί η αναγνώριση, καταστρώνεται το σχέδιο προσβολής της
πυρκαγιάς. Όταν σχηµατίσουµε πλήρη εικόνα για τα καιόµενα κτίρια, την
γειτνίαση αυτών µε άλλα, τα καιόµενα υλικά, το µέγεθος της πυρκαγιάς, την
επίδραση του ανέµου και τέλος για την επιδείνωση της κατάστασης και πως
µπορεί να εξελιχθεί το συµβάν (γνώση κατάστασης - γνώση επιδείνωσης της
κατάστασης), ορίζουµε τα κατασβεστικά µέσα (νερό, αφρός, σκόνη) και τα σηµεία
απ' όπου θα γίνει η προσβολή της πυρκαγιάς.
Στην περίπτωση όπου ταυτόχρονα µε την προσβολή της πυρκαγιάς επιχειρείται
και διάσωση, οι αυλοί τοποθετούνται µεταξύ των εγκλωβισµένων ατόµων και της
φωτιάς, για την προστασία διασωστών και εγκλωβισµένων, καθ' όλη την διάρκεια
της διάσωσης. Επίσης οι αυλοί τοποθετούνται σε σηµεία τέτοια απ' όπου είναι
δυνατή η προστασία των µέσων επικοινωνίας (κλιµακοστάσια), των δρόµων από
τους οποίους πρόκειται να γίνει η διάσωση αυτών που κινδυνεύουν.
Σε µεγάλες πυρκαγιές, οι πρώτες δυνάµεις που θα φτάσουν στο συµβάν, θα
ασχοληθούν µε την ανακοπή της επέκτασης της φωτιάς προς παρακείµενα κτίρια
ή δέντρα (αν πρόκειται για δασική πυρκαγιά). Να κόψουν δηλ. την επεκτατική της
πορεία. Στη συνέχεια και µε την ενίσχυση της Α' εξόδου σε µηχανοκίνητα µέσα κι
εξοπλισµό, κατασβεστικά µέσα και προσωπικό, θα γίνει η κύρια, κατά µέτωπο,
προσβολή και κατάσβεση της πυρκαγιάς.
Σε περίπτωση όπου η πυρκαγιά επεκτείνεται προς περισσότερες από µία
κατευθύνσεις, ιεραρχούµε την σηµασία των κτιρίων και γενικά των υλικών που
απειλούνται από τη φωτιά κι επεµβαίνουµε κατά προτεραιότητα. Τέτοια µπορεί
να είναι νοσοκοµεία, χώροι συνάθροισης κοινού, αποθήκες εύφλεκτων υλικών
κ.λ.π. Όταν εξασφαλιστεί η επάρκεια σε αυλούς και κατασβεστικά µέσα
γενικότερα, αυτοί θα τοποθετηθούν µε γνώµονα την σοβαρότητα του κινδύνου
επέκτασης της φωτιάς. Επίσης δίνουµε προτεραιότητα σε επικίνδυνα σηµεία και
χώρους, από την καύση των οποίων µπορούν να δηµιουργηθούν µεγάλες
καταστροφές και να επηρεάσουν δυσµενώς την όλη επιχείρηση κατάσβεσης της
43
ευρύτερης περιοχής, π.χ. δεξαµενές υγρών καυσίµων στο λεβητοστάσιο

επιχείρησης ή φιάλες υγραερίου σε εστιατόριο. Η ανεπάρκεια αυλών
αναπληρώνεται γενικά µε την ευκινησία των εγκαταστάσεων, την καλή
αξιοποίηση των αυλών (µε κάθε έναν να καλύπτεται όσο το δυνατόν µεγαλύτερος
χώρος - επιφάνεια) και την σχετική οικονοµία στα κατασβεστικά υλικά που
χρησιµοποιούνται την ώρα της κατάσβεσης.
Η πυρκαγιά δε σβήνει απ' έξω, αλλά από µέσα προς τα έξω. Όταν
εξασφαλίσουµε τις προϋποθέσεις εκείνες, που θα µας επιτρέψουν να
εργαστούµε στο εσωτερικό ενός κτιρίου µε ασφάλεια, εισερχόµαστε και µε τον
τρόπο αυτό εξωθούµε θερµότητα, φλόγες και καπνούς από το κτίριο. Αν δεν
υπάρχουν ανοίγµατα για το σκοπό αυτό, δηµιουργούµε µόνοι µας (θραύση
υαλοπινάκων, άνοιγµα θυρών, παραθύρων).
Αν η πυρκαγιά έχει ήδη εξαπλωθεί σε περισσότερους από έναν ορόφους, η
προσβολή θα ξεκινήσει από τους κάτω ορόφους, χωρίς να παραβλέψουµε την
ανάγκη προστασίας των πιο πάνω. Έτσι θα γίνει µέριµνα τοποθέτησης
εγκατάστασης και στον αµέσως επάνω από την πυρκαγιά όροφο. Σε περίπτωση
ανεπάρκειας µέσων, προτιµάται η προστασία των ορόφων, στους οποίους δεν
έχει µεταδοθεί ακόµη η πυρκαγιά.
Μέσα επικοινωνίας
Προτιµούµε για την εγκατάσταση και προσβολή της πυρκαγιάς, τα µέσα
επικοινωνίας του κτιρίου (κλιµακοστάσια, διαδρόµους κ.λ.π.) και µόνο σε
περίπτωση που αυτά δε µπορούν πλέον να χρησιµοποιηθούν, επιχειρούµε από
εξώστες, παράθυρα, µπαλκόνια κ.α. µε τη βοήθεια µηχανοκίνητων µέσων. Κι
αυτό διότι η προσπάθεια που θα καταβάλουµε θα είναι πολύ µεγαλύτερη, τα
µηχανοκίνητα µέσα που θα απαιτηθούν αυξάνουν τον βαθµό δυσκολίας της
επιχείρησης, ενώ παράλληλα µειώνεται το επίπεδο ασφάλειας των
Πυροσβεστών.
44
Μέτρα για την είσοδο των Πυροσβεστών

Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δοθεί κατά την είσοδο των Πυροσβεστών στο
καιόµενο κτίριο. Όταν παράθυρα, πόρτες, αεραγωγοί είναι κλειστά, θα έχουµε
ατελή καύση. Στην προσπάθειά µας ν' ανοίξουµε µερικά από αυτά για να
εισέλθουµε στον καιόµενο χώρο προς κατάσβεση, γίνεται απότοµη τροφοδοσία
µε O2 κι αυτό µπορεί να δηµιουργήσει µέχρι και ακαριαία έκρηξη. ∆ηµιουργούµε
όλες τις εγκαταστάσεις που θα χρειαστούµε και µόνο όταν είµαστε έτοιµοι
εισερχόµαστε για προσβολή της φωτιάς. Προσέχουµε επίσης το ενδεχόµενο να
τιναχθούν φλόγες προς το µέρος µας την ώρα της εισόδου. Ανοίγουµε για
παράδειγµα την πόρτα, πίσω από την οποία υπάρχει φωτιά σε εξέλιξη και
περιµένουµε ελάχιστα, προστατευµένοι πίσω από τον τοίχο, έως ότου γίνει η
εκτόνωση τυχόν αερίων.
ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΚΙ ΑΕΡΙΣΜΟΣ
Σκοπός
Είναι η ανεύρεση και κατάσβεση κρυφών εστιών φωτιάς. Πολύ συχνά, στις
πυρκαγιές στερεών υλικών, παραµένουν µικρές κρυφές εστίες φωτιάς, είτε κάτω
από τον σωρό των υλικών, είτε µέσα στη µάζα τους. Γι' αυτό πριν
αποχωρήσουµε από το συµβάν πρέπει να βεβαιωθούµε ότι δεν αφήνουµε πίσω
µας τέτοιες εστίες.
Εργασίες
Υλικά τα οποία δεν έχουν προσβληθεί από τη φωτιά, µεταφέρονται σε ασφαλή
χώρο. Τα υπόλοιπα σβήνονται κι ελέγχονται σχολαστικά απ' όλες τις πλευρές για
τυχόν κρυφές εστίες φωτιάς. Ειδικά τα δέµατα (µπάλες βάµβακα, καπνού, χόρτου
- τριφυλλιού, υφάσµατα κ.α.), θα πρέπει να λύνονται για να σκορπίσει το υλικό
που έχει αναφλεγεί και να µπορέσει το νερό να φτάσει σε κάθε σηµείο του και να
κάνει ψύξη. Ταυτόχρονα µε την διαβροχή γίνεται το ανάλογο ανακάτεµα των
υλικών µε το αρπάγιο, για να διευκολύνουµε έτσι την διείσδυση του νερού σ'
45
αυτά. Η κατάσβεση των κρυφών εστιών γίνεται µε διασκορπισµένη βολή µικρής

πίεσης.
Προστασία
Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνουµε κατά την φάση της εκκαθάρισης για ν'
αποφύγουµε ανεπιθύµητους τραυµατισµούς. Χρήση µέσων ατοµικής προστασίας
(γυαλιά, κράνος, γάντια), είναι επιβεβληµένα αν θέλουµε ν' αποφύγουµε
εγκαύµατα, χτυπήµατα, εκδορές κ.α. Τέλος η εκκαθάριση θα πρέπει να γίνει µε
µεγάλη επιµέλεια, ώστε να βεβαιωθούµε κατά το δυνατόν ότι δεν θα γίνει
επανάφλεξη των υλικών.
Αερισµός
Ταυτόχρονα µε την εκκαθάριση, ανοίγουµε όλες τις πόρτες, παράθυρα για να
δηµιουργήσουµε ρεύµατα αέρα και ν' αποµακρυνθούν έτσι οι καπνοί και η
θερµότητα, ώστε να εργάζονται άνετα οι Πυροσβέστες.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Με τον όρο προστασία εννοούµε 2 πράγµατα:
1) την εξασφάλιση της ζωής και της ακεραιότητας των πυροσβεστών και των
πολιτών.
2) την πρόληψη κάθε φθοράς υλικών αγαθών.
Ύψιστη προτεραιότητα: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ
Ο ∆ιασώστης (Πυροσβέστης) ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να γίνει θύµα!
Εκτός από την προστασία των πυροσβεστών που εργάζονται, µέσω της καλής
στερέωσης κλιµάκων, τοίχων, στεγών, έχουµε ευθύνη για την εξασφάλιση των
υλικών που δεν έχουν προσβληθεί από τη φωτιά, καθώς και για την ακεραιότητα
των διερχόµενων πολιτών ή εργατών που θα εργαστούν µετά την αποχώρηση
των πυροσβεστών. Έτσι θα πρέπει να λαµβάνονται µέτρα για την υποστήλωση ή
46
κατεδάφιση (ανάλογα τι είναι προτιµότερο) τµηµάτων του κτιρίου που είναι

επικίνδυνα για κατάρρευση. Στην περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος
κατάρρευσης, γίνεται αποκλεισµός της ευρύτερης περιοχής και αποµάκρυνση
των πολιτών από τον χώρο του συµβάντος.
Προστασία επίσης παρέχεται και στα υλικά που βρίσκονται εντός του κτιρίου, στο
οποίο λαµβάνει χώρα η πυρκαγιά, από οποιαδήποτε φθορά, είτε από αλόγιστη
χρήση νερού, είτε κατά την µετακόµισή τους. Τυχόν είδη αξίας που θα βρεθούν,
παραδίδονται στον Επικεφαλής.
ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ
Εφόσον υπάρχει και η παραµικρή αµφιβολία για την πλήρη κατάσβεση της
πυρκαγιάς, µετά την αποχώρηση των πυροσβεστών παραµένει οµάδα µε
επαρκή εξοπλισµό σε µηχανήµατα και εργαλεία για επαγρύπνηση. Αυτή η οµάδα
θα παραµείνει έως ότου βεβαιωθεί για την πλήρη κατάσβεση και/ή την αποτροπή
αναζωπύρωσης. Επίσης παραµένει µια οµάδα για λόγους ασφάλειας, µέχρι δηλ.
να παραδοθεί το κτίριο στην αστυνοµία ή τους ιδιοκτήτες.
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ

Η αναζήτηση της αιτίας πυρκαγιάς έχει µεγάλη σηµασία για πολλούς
εµπλεκόµενους και θιγόµενους από αυτήν.
α) Για την Π.Υ. λειτουργεί ως βοηθός - οδηγός στον τοµέα της πρόληψης
(πυρασφάλεια), διότι βγαίνουν χρήσιµα συµπεράσµατα που θα χρησιµοποιηθούν
για µελλοντικές τροποποιήσεις και προσαρµογές στον τοµέα της προληπτικής
πυροπροστασίας.
β) Για τους ιδιοκτήτες, λόγω της επίπτωσης στην οικονοµία τους, αφού σε µια
στιγµή καταστρέφονται προϊόντα εργασίας και κόπων πολλών χρόνων.
γ) Για τις ασφαλιστικές εταιρίες, οι οποίες φέρουν την ευθύνη αποζηµίωσης,
εφόσον οι περιουσίες που καταστράφηκαν είναι ασφαλισµένες. Η επίπτωση για
47
τις ασφαλιστικές είναι άµεση, ενώ έµµεσα η ζηµιά αφορά όλους τους
ασφαλισµένους στις ασφαλιστικές (αύξηση ασφαλίστρων). Για το λόγο αυτό
πλήττεται έµµεσα και η εθνική οικονοµία, η οποία επιπροσθέτως στερείται τα
έσοδα από τα εξαφανιζόµενα κεφάλαια.
δ) Για τη δικαιοσύνη, διότι έτσι θα τιµωρούνται οι εγκληµατικές πράξεις, αλλά και
θ' αποτρέπονται νέοι εµπρησµοί, υποκινούµενοι από διάφορα κίνητρα (εκδίκηση,
είσπραξη ασφαλίστρων, εξαφάνιση πειστηρίου άλλου εγκλήµατος κ.λ.π.).
11) Η πρόληψη και η αξία της
Το προλαµβάνειν κάλλιον του θεραπεύειν.

Πολύ σοφό ρητό των αρχαίων Ελλήνων. Η πρόληψη είναι καλύτερη της
θεραπείας. Είναι καλύτερο, ευκολότερο, προτιµότερο και λιγότερο επώδυνο να
προλαµβάνει κανείς, παρά να θεραπεύει. Το ίδιο ισχύει και για την πυρκαγιά.
Αυτό είναι το «πιστεύω» της Πυροσβεστικής και αυτό πρέπει να γίνει και δικό
σας. Για παράδειγµα, είναι καλύτερο να έχει κανείς έναν πυροσβεστήρα στο σπίτι
του και να µην τον χρησιµοποιήσει ποτέ, παρά να µην έχει και να τον χρειαστεί
κάποια στιγµή. Γιατί ακόµη κι από µια µικρή φωτιά µπορεί να καταστραφεί µια
ολόκληρη περιουσία και να κινδυνέψει η ανθρώπινη ζωή, µέχρι να φτάσει η
Πυροσβεστική Υπηρεσία.
∆υστυχώς είναι γεγονός, ότι µας διακρίνει µία σχετική αδιαφορία στον τοµέα της
πρόληψης γενικά. Πρέπει όµως να ξέρουµε ότι ΠΟΤΕ ∆ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
Α∆ΙΑΦΟΡΟΥΜΕ για τον κίνδυνο της φωτιάς και ιδιαίτερα στους χώρους
διαβίωσης και στους χώρους εργασίας µας.
Α. Οι παρακάτω γενικές ενέργειες σε αυτούς τους χώρους αποτελούν εχθρό της
εκδήλωσης πυρκαγιάς, άρα σοβαρά προληπτικά µέτρα:
48
α) Η καθαριότητα των χώρων.
β) Η απαγόρευση του καπνίσµατος ή των γυµνών φλογών κοντά σε εύφλεκτα

υλικά και σε επικίνδυνους χώρους.
γ) Ο καλός αερισµός των χώρων.
δ) Η ρήψη των σκουπιδιών µέσα σε µεταλλικά δοχεία.
ε)Η τάξη και η καλή αποθήκευση όλων των ειδών µας.
Στ) Η αναγραφή, σε πινακίδες, οδηγιών προλήψεως ή αντιµετώπισης πυρκαγιών

ή άλλων έκτακτων συµβάντων.
Β. Μερικές χρήσιµες οδηγίες:
1) Προσοχή! Μην πετάτε τα τσιγάρα αναµµένα.

2) Μην καπνίζετε ποτέ ξαπλωµένοι στο κρεβάτι.
3) Μην τοποθετείτε εύφλεκτα υλικά κοντά σε θερµαντικές συσκευές.
4) Επιβλέπετε τα παιδιά ώστε να µην παίζουν µε φωτιές - σπίρτα - αναπτήρες -
πυροτεχνήµατα κλπ.
5) Μην γεµίζετε µε καύσιµα τις θερµάστρες ενώ λειτουργούν.
6) Αποφεύγετε την υπερχείλιση κατά το γέµισµα.
7) Αν στις θερµάστρες ή στο καλοριφέρ παρατηρηθεί πυρκαγιά κλείστε τον
διακόπτη παροχής πετρελαίου.
8) Κάνετε συντήρηση των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων.
9) Μην επισκευάζετε πρόχειρα τις ασφάλειες του ηλεκτρικού πίνακα. Αν καεί η
ασφάλεια υπάρχει αιτία. Καλέστε τον ηλεκτρολόγο.
10) Τοποθετήστε στους ηλεκτρικούς πίνακες αυτόµατες ασφάλειες.
49
11) Να αποφεύγετε την υπερφόρτωση των ηλεκτρικών γραµµών.

12) Να µην λειτουργούν ηλεκτρικές συσκευές κατά την απουσία σας (φώτα,
ψηστιέρα, κουζίνα, θερµάστρα, θερµοσίφωνας, σίδερο κ.α.).
13) Μην χρησιµοποιείτε καλώδια φθαρµένα, σπασµένα φις ή ελαττωµατικές
ηλεκτρικές συσκευές.
14) Μην πιάνετε διακόπτες ή φις µε βρεγµένα χέρια.
15) Αν έχετε µικρά παιδιά, καλύψτε τις πρίζες µε ειδικά πλαστικά καπάκια.
16) Φροντίστε όλες οι ηλεκτρικές συσκευές να γειώνονται (3 καλώδια).
17) Μην αφήνετε µικρά παιδιά µόνα και κλειδωµένα στο σπίτι.
18) Κατά τον καθαρισµό ενδυµασιών µε βενζίνη ή άλλα εύφλεκτα υγρά να µην
υπάρχει κοντά γυµνό φως ή φλόγα.
19) Κατά την αντικατάσταση φιαλών υγραερίου να ελέγχετε τις συνδέσεις για
διαρροή.
20) Σε περίπτωση διαρροής υγραερίου ή φωταερίου, κλείστε στην στρόφιγγα
παροχής, αποφύγετε σπινθήρα ή φλόγα και αερίστε καλά τον χώρο.
Με το θέµα της πρόληψης των πυρκαγιών ασχολείται το τµήµα Πυρασφάλειας

της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και στοχεύει διαµέσου της επιβολής προληπτικών
και κατασταλτικών µέτρων και µέσων, στην αποτροπή ή καταπολέµηση των
κινδύνων που µπορούν να προκύψουν σε ανθρώπους και υλικά σε
βιοµηχανικούς-βιοτεχνικούς χώρους, αίθουσες συγκέντρωσης κοινού, αλλά και
σε κάθε κτίριο ή δοµική κατασκευή που από τη φύση των υλικών κατασκευής
του, τη διαρρύθµιση των χώρων, τον προορισµό χρήσης του, κρίνεται αναγκαίο
να προστατευθεί.
Παθητική πυροπροστασία
Με την σχετική νοµοθεσία που υπάρχει, ρυθµίζονται όλα εκείνα τα µέτρα που
οφείλει ο κάθε ιδιοκτήτης επιχείρησης να λαµβάνει για την προστασία αυτής. Τα
µέτρα αυτά ξεκινούν από την κατασκευή ακόµη του κτιρίου, έτσι ώστε να
εξασφαλίζονται οι κατάλληλες οδεύσεις διαφυγής των ενοίκων, αλλά και των
50
προϊόντων καύσης (καπνοί - αέρια) χωρίς να επηρεάζονται οι ένοικοι, ο

διαχωρισµός των διαµερισµάτων µε πυράντοχα υλικά
(πυροδιαµερισµατοποίηση), έτσι ώστε να επιβραδύνεται η µετάδοση της
πυρκαγιάς από το ένα στο άλλο, η στατική µελέτη για την αντοχή του κτιρίου και
τέλος η εξωτερική διαµόρφωση του κτιρίου, έτσι ώστε να είναι εύκολη η
πρόσβαση των οχηµάτων της Π.Υ.
Ενεργητική πυροπροστασία
Είναι το σύνολο του εξοπλισµού εκείνου που είναι εγκαταστηµένος σε µια
επιχείρηση και αποσκοπεί αφενός στην έγκαιρη ειδοποίηση σε περίπτωση
πυρκαγιάς και αφετέρου στην καταστολή της πριν προλάβει να πάρει µεγάλες
διαστάσεις ή τουλάχιστον στον περιορισµό της έως ότου καταφθάσει η Π.Υ. Ο
εξοπλισµός χωρίζεται σε προληπτικά και κατασταλτικά µέσα.
Τα προληπτικά µέτρα ενεργητικής πυροπροστασίας περιλαµβάνουν τους
ανιχνευτές θερµότητας, καπνού ή φλόγας, τις σηµάνσεις και τον φωτισµό των
οδεύσεων διαφυγής, τα κοµβία ενεργοποίησης συναγερµού και τα φωτεινά και
ηχητικά σήµατα συναγερµού.
Τα κατασταλτικά µέτρα ενεργητικής πυροπροστασίας περιλαµβάνουν τους
πυροσβεστήρες, τα υδροδοτικά δίκτυα, τα συστήµατα καταιονισµού νερού
(springler) και τα συστήµατα ολικής κατάκλισης χώρων.
Τα προληπτικά µέτρα που µπορεί να πάρει ο κάθε ιδιοκτήτης για την προστασία
της επιχείρησής του, αλλά και την ασφάλεια του προσωπικού που εργάζεται εκεί,
είναι πολλά και διάφορα, ανάλογα µε το είδος και τις ιδιαιτερότητες της κάθε µιας.
Είναι απλά και µικρά πράγµατα, έτσι ώστε σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς
αυτή, είτε να µην εξαπλωθεί, είτε να κατασταλεί γρήγορα κι εύκολα µε τα
κατασταλτικά µέσα της ενεργητικής πυροπροστασίας που υπάρχουν στο χώρο.
Ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω:
1. Η αποµάκρυνση άχρηστων, εύφλεκτων υλικών και ο συχνός καθαρισµός των
χώρων (διαµερίσµατα, γραφεία, διάδροµοι)
51
2. Η διατήρηση διαδρόµων µεταξύ αποθηκευµένων υλικών και η διατήρηση

οδεύσεων διαφυγής για την άµεση και ασφαλή εγκατάλειψη των εργαζοµένων,
αλλά και την εύκολη πρόσβαση των πυροσβεστών.
3. Ο καλός και συχνός αερισµός των αποθηκευτικών χώρων ιδιαίτερα σε
περιπτώσεις εύφλεκτων υλικών.
4. Η αποφυγή χρήσης γυµνής φλόγας και καπνίσµατος σε επικίνδυνους χώρους.
5. Η δηµιουργία θέσεων πυροσβεστικών σηµείων (πυροσβεστήρες, βαρέλια µε
άµµο, πυροσβεστικοί σταθµοί µε εργαλεία κ.λ.π.) και η κατάλληλη σήµανση των
σηµείων αυτών.
6. Η σήµανση των οδεύσεων διαφυγής και των εξόδων κινδύνου, των επικίνδυνων
υλικών και χώρων.
7. Η επιθεώρηση και συντήρηση θερµικών, χηµικών, ηλεκτρικών εγκαταστάσεων,
µηχανηµάτων και συσκευών.
8. Η τοποθέτηση πινακίδων σε εµφανή σηµεία µε οδηγίες πρόληψης πυρκαγιάς και
τρόπους αντιµετώπισης της πυρκαγιάς από το προσωπικό.
9. Η κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού σε συνεργασία µε την Π.Υ.
12) Πυρκαγιές οικοδοµών
α) Υπογείων
Είναι πολύ επικίνδυνες για τους πυροσβέστες, λόγω της συχνά δαιδαλώδους
διαρρύθµισης των υπογείων, ύπαρξης εσωτερικών κλιµακοστασίων ή βαθµίδων,
συσσωρευµένων άχρηστων ή µη υλικών, τα οποία µε την καύση τους παράγουν
υψηλές θερµοκρασίες (έχουν υψηλό πυροθερµικό φορτίο) και τέλος λόγω
παραγωγής µεγάλων ποσοτήτων καπνού, ως προϊόν της συνήθους ατελούς
καύσεων των υλικών αυτών, δηµιουργώντας έτσι συνθήκες περιορισµένης ή
µηδενικής ορατότητας.
Η ανεύρεση της εστίας πυρός είναι πολύ δύσκολη, δεδοµένης της περιορισµένης
αυτής ορατότητας. Η καύση τις περισσότερες φορές είναι ατελής, για το λόγο ότι
52
ο χώρος του υπογείου δεν αερίζεται επαρκώς, µε αποτέλεσµα το O2 να µην είναι

αρκετό για να δηµιουργηθούν συνθήκες τέλειας καύσης. Αυτό συνδυαστικά µε
την αδυναµία καλού εξαερισµού του χώρου, δηµιουργούν ένα περιβάλλον πολύ
εχθρικό για τον πυροσβέστη.
Ο εντοπισµός της εστίας πυρός επιτυγχάνεται µε την παρατήρηση των καπνών,
οι οποίοι στο σηµείο εκείνο φεγγοβολούν. Επίσης εκµεταλλευόµαστε την αίσθηση
της αφής. Όταν πλησιάσουµε την εστία, θα αισθανθούµε την αύξηση της
θερµοκρασίας, είτε µε την παλάµη, είτε στο σώµα µας. Τέλος διαµέσου της
ακοής, µε την οποία αντιλαµβανόµαστε θορύβους και τριγµούς που
προκαλούνται κατά την καύση των υλικών.
Κατάσβεση
Η αναγνώριση είναι δύσκολη υπόθεση λόγω της περιορισµένης ορατότητας και
γι' αυτό το λόγο προσπαθούµε να πάρουµε πληροφορίες από τους ιδιοκτήτες.
Μετά την αναγνώριση επιλέγουµε τα κατάλληλα κατασβεστικά µέσα. Στην αρχή η
πυρκαγιά θα είναι µικρή, εξαιτίας της ατελούς καύσης. Για να µπορέσουµε πιο
εύκολα να εντοπίσουµε την εστία και να καταστείλουµε τελικά την φωτιά κάνουµε
καλό αερισµό του χώρου, ''δηµιουργούµε'' δηλ. µια αναζωπύρωση µε την
προσαγωγή O2 κι έτσι η φωτιά γίνεται αντιληπτή. Για το σκοπό αυτό
χρησιµοποιούµε τα µηχανήµατα απαγωγής καπνού µε την φυσούνα. Αν υπάρχει
στο χώρο σύστηµα εξαερισµού – κλιµατισµού και µπορεί να λειτουργήσει, το
ενεργοποιούµε.
Κάνουµε χρήση λογικών ποσοτήτων νερού, µε διασκορπισµένη βολή στην αρχή,
όπου κατά κανόνα η φωτιά, λόγω της ατελούς καύσης θα είναι µικρή. Εκτός από
την περίπτωση της διαβροχής των υλικών για τον υποβιβασµό της θερµοκρασίας
τους και την αποτροπή έτσι της ανάφλεξής τους, δεν πρέπει να ρίχνουµε
ανεξέλεγκτα και στην τύχη νερό, αν δε βεβαιωθούµε πρώτα για την εστία πυρός.
Επίσης γίνεται χρήση περιστροφικών αυλών (υπογείων), οι οποίοι θα
τοποθετηθούν από το ανώτερο του υπογείου επίπεδο, είτε µέσω ανοιγµάτων
(όπου αυτό θα είναι εφικτό), είτε από τα κλιµακοστάσια.
53
Σε περιπτώσεις υπογείων µεγάλου εµβαδού, η κατάσβεση θα γίνει µε εισαγωγή

και κάλυψη των υλικών µε αφρό υψηλής διογκώσεως µε τη βοήθεια ειδικών για
το σκοπό αυτό αφρογεννητριών. Η κατάσβεση µπορεί επίσης να γίνει µε
κορεσµό της ατµόσφαιρας του υπογείου µε κατασβεστικά αέρια (CO2, µίγµατα Ar,
CO2, N2 κ.α.) ή µε κατασβεστικές σκόνες. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν τα µόνιµα
συστήµατα ολικής κατάκλισης. Καλό είναι σε τακτά χρονικά διαστήµατα, λόγω
των µεγάλων ποσοτήτων καπνού που παράγονται τη στιγµή της κατάσβεσης, να
γίνεται διακοπή της προσβολής της πυρκαγιάς για να αραιωθεί η συγκέντρωσή
τους στο χώρο, δια του εξαερισµού τους και να µπορέσουν έτσι οι πυροσβέστες
να εργαστούν πιο άνετα και µε ασφάλεια.
Κίνδυνοι
α) Τραυµατισµός από πτώση λόγω ολισθηρότητας των δαπέδων
β) ∆ηλητηρίαση ή ασφυξία από τους καπνούς
γ) Αποπροσανατολισµός και εγκλωβισµός
Αντιµετώπιση
α) Είσοδος απαραίτητα 2 ή περισσοτέρων πυροσβεστών, οι οποίοι θα
βρίσκονται ανά πάσα στιγµή κοντά ο ένας στον άλλο και δεµένοι µεταξύ τους.
β) Χρήση αναπνευστικών συσκευών.
γ) Σχοινί οδηγός, το ένα άκρο του οποίου θα ελέγχει πυροσβέστης απ' έξω και θα
είναι επιφορτισµένος µόνο µ' αυτό, δηλ. την επικοινωνία µαζί τους και την
ασφάλειά τους.
Τέλος θα πρέπει να είµαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να έχουµε πάντοτε κατά
νου ότι µπορεί να υποχωρήσει το δάπεδο άνωθεν του υπογείου, λόγω της
αύξησης της θερµοκρασίας και των διαστολών που συνεπάγεται τούτο (δάπεδα
που στηρίζονται σε σιδηροδοκούς, δάπεδα από σκυρόδεµα) ή λόγω απευθείας
ανάφλεξης και καταστροφής τους (ξύλινα δάπεδα).
β) Ορόφων
Για την κατάσβεση πυρκαγιών που εκδηλώνονται σε ορόφους κτιρίων ξεκινάµε
την προσβολή από τους κατώτερους και από µέσα προς τα έξω. Αν τα
54
χωρίσµατα και οι οροφές είναι ξύλινα, πρέπει να σιγουρευτούµε ότι η φωτιά

έσβησε και να παραµείνουµε για επαγρύπνηση. Επίσης πριν αποχωρήσουµε, θα
πρέπει να κάνουµε ανοίγµατα σε διάφορα σηµεία στα χωρίσµατα αυτά για να
αποκλείσουµε κατά το δυνατόν το ενδεχόµενο να έχει προχωρήσει η φωτιά στο
εσωτερικό τους.
γ) Στεγών
Οι πυρκαγιές στεγών σπάνια γίνονται αντιληπτές κατά το αρχικό στάδιο της
εξέλιξής τους, για να µπορέσουµε έτσι να τις σβήσουµε µε µικρή προσπάθεια.
Όταν γίνει αντιληπτή µια πυρκαγιά σε στέγη, αυτή είναι πιθανότατα
καταδικασµένη και θα πρέπει να κατεδαφιστεί. Ακόµη κι αν δούµε φλόγες ν'
αναπηδούν σ' ένα σηµείο της στέγης µόνο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η φωτιά θα
την έχει προσβάλει σε όλη την έκτασή της. Αν η φωτιά είναι µικρή, η προσβολή
µπορεί να ξεκινήσει αρχικά από το εσωτερικό του σπιτιού, µε αυλούς. Αν η
πυρκαγιά βρίσκεται σε προχωρηµένο στάδιο, τότε θα πρέπει να γίνει προσβολή
απ' έξω µε παράλληλη χρήση ολκωτών ή µηχανοκίνητων κλιµάκων. Αν
επιχειρήσουµε να προσεγγίσουµε τη φωτιά βαδίζοντας επάνω στη στέγη, θα
πρέπει να έχουµε κατά νου ότι πιθανά η στέγη να υποχωρήσει, εξαιτίας της
φωτιάς που ''εργάζεται'' εσωτερικά κι έχει προσβάλει τα υποστυλώµατα, µε
αποτέλεσµα αυτά να αστοχήσουν. Θα πρέπει να αποµακρύνουµε τόσα
κεραµίδια, όσα απαιτούνται για την εξακρίβωση της συνολικής επιφάνειας που
έχει προσβληθεί από τη φωτιά, αλλά και για να εισάγουµε µέσω των ανοιγµάτων
τους αναγκαίους αυλούς. Τέλος µπορούµε να κόψουµε σε κάποιο σηµείο τη
στέγη και να σβήσει η φωτιά λόγω έλλειψης καύσιµης ύλης.
δ) Καπνοδόχων
Οι πυρκαγιές αυτές έχουν σαν αιτία, την ανάφλεξη της αιθάλης, της ρητίνης και
συχνά των λιπαρών ουσιών που έχουν προσκολληθεί στα τοιχώµατα της
καπνοδόχου από ψήσιµο φαγητού. Η βολίδα καπνοδόχου χρησιµοποιείται στις
περιπτώσεις αυτές για την αντιµετώπισή τους. Αφού τοποθετήσουµε ένα δοχείο
µε νερό στη βάση της καµινάδας και διαβρέξουµε το υφασµάτινο περιτύλιγµά της,
55
ανεβάζουµε και κατεβάζουµε τη βολίδα διαδοχικά. Η φλεγόµενη αιθάλη πέφτει

µέσα στο δοχείο και ταυτόχρονα διαβρέχεται η βολίδα περιοδικά. Βολή νερού και
ειδικά συµπαγής θα πρέπει ν' αποφεύγεται, γιατί δηµιουργούνται ρωγµές στο
εσωτερικό της καµινάδας από την απότοµη ψύξη της.
Εκτός από τη βολίδα µπορεί να γίνει χρήση πυροσβεστήρα CO2 ή ξηρής σκόνης.
Η εκτόξευσή τους γίνεται από τη βάση της καµινάδας. Το ρεύµα αέρα που
δηµιουργείται από την καύση, παρασύρει τα κατασβεστικά υλικά, τα οποία καθώς
έρχονται σ' επαφή µε την καιόµενη αιθάλη, τη σβήνουν. Τέλος αφού ολοκληρωθεί
η κατάσβεση και πριν αποχωρήσουµε, βεβαιωνόµαστε ότι η πυρκαγιά δε
µεταδόθηκε εξαιτίας υπερθέρµανσης σε ξύλινα ή άλλα εύφλεκτα µέρη
πατωµάτων, στεγών, σοφιτών κ.α., µε τα οποία αυτή έρχεται σε επαφή.
14) Εξάρτυση Πυροσβέστη (Ατοµικός προστατευτικός εξοπλισµός)
Πυροσβεστικό κράνος
Σκοπός του είναι να προστατεύει την κεφαλή του πυροσβέστη από πτώσεις
διαφόρων αιχµηρών και βαρέων αντικειµένων (σίδερα, πέτρες, σοβάδες,
δοκάρια), αλλά και από την θερµική ακτινοβολία και τα ηλεκτρικά φορτία, κατά
την ώρα της εργασίας τους. Ως υλικό κατασκευής τους χρησιµοποιείται άκαυστο
συνθετικό, ενισχυµένο από ίνες ύαλου. Βάρος 1300γρ.
(Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε πρότυπο EN 443 – 97).
Επενδύτης πυρκαγιάς
Αποτελείται από το χιτώνιο και την περισκελίδα (πανταλόνι). Από τα πιο
σπουδαία είδη του ατοµικού προστατευτικού εξοπλισµού του πυροσβέστη. Είναι
ένδυµα πολλαπλών στρωµάτων από συνδυασµούς υλικών:
1ο στρώµα (εξωτερικό): 77% META ARAMID και 23% PARA ARAMID, υλικό
άφλεκτο και το οποίο δε συντηρεί τη φλόγα.
56
2ο στρώµα (ενδιάµεσο) ή αδιάβροχο ύφασµα: καθιστά τον επενδύτη αδιάβροχο,

ενώ η µεµβράνη (Gore-tex) που χρησιµοποιείται τα τελευταία χρόνια επιτρέπει
και την “αναπνοή” του σώµατος του Πυροσβέστη, µε την αποβολή των
παραγόµενων υδρατµών εσωτερικά (ιδρώτας).
3ο στρώµα (εσωτερικό) ή εσωτερική φόδρα: 50% META ARAMID και 50%
VISCOSE. Πυρίµαχο, εξασφαλίζει πρόσθετη θερµοµόνωση και πρέπει να
φέρεται µαζί µε το εξωτερικό.
Η περισκελίδα αποτελείται από 2 στρώµατα (δεν έχει φόδρα). Στα γόνατα έχει
ενίσχυση από ύφασµα ειδικής σύνθεσης (100% PARA ARAMID).
(Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε πρότυπο EN 469 – 95).
Πυροσβεστικά γάντια
Παρέχουν προστασία στα χέρια από την θερµότητα, τη διαβροχή, τις επικίνδυνες
χηµικές ουσίες, τις εκδορές και το ψύχος. Κατασκευάζονται από επιλεγµένο
δέρµα µε κατάλληλη επεξεργασία, για να έχουν θερµική αντίσταση, να είναι
αδιάβροχα (τόσο στο νερό, όσο σε χηµικές ουσίες) και να αναπνέουν. Στο πίσω
µέρος έχουν µανικέτι από πλεκτό ύφασµα 100% PARA ARAMID εξωτερικά και
δέρµα ίδιο µε το υπόλοιπο γάντι εσωτερικά.
Πυροσβεστική ζώνη
Χρησιµοποιείται από τον πυροσβέστη κυρίως στις περιπτώσεις διάσωσης του
ίδιου ή άλλων ατόµων που κινδυνεύουν. Κατασκευάζεται από χοντρό λινό
ύφασµα και φέρει δερµάτινη επένδυση για µεγαλύτερη αντοχή. Έχει 2 κρίκους
από σίδερο, στον ένα κρεµάµε το άγκιστρο και στον άλλο το σχοινί οδηγό.
Συνοδεύεται από ειδική θήκη, για να κρεµάµε το ατοµικό πελεκίδιο, µε το οποίο
θα γίνουν παραβιάσεις σε κλειδαριές, θύρες, παράθυρα, το σπάσιµο ή κόψιµο
ξύλων για την γρήγορη είσοδό µας σε διάφορους χώρους ή την έξοδο από
επικίνδυνους.
Η πυροσβεστική ζώνη νέου τύπου είναι ένας φαρδύς ιµάντας που
κατασκευάζεται από συνθετικό υλικό πολύ ανθεκτικό και είναι σαφώς πιο
57
ελαφριά και εύχρηστη (χωρίς φυσικά να υπολείπεται σε αντοχή), σε σχέση µε την

ογκώδη και δύσχρηστη παλαιού τύπου.
Υψηλά υποδήµατα (µπότες)
Προφυλάσσουν τον πυροσβέστη από πτώσεις βαρέων αντικειµένων στα πόδια,
καθώς και από την διαβροχή και την υψηλή θερµοκρασία. Κατασκευάζονται από
ειδικά επεξεργασµένο δέρµα, ανθεκτικό στο πετρέλαιο, τα οξέα, τα αλκάλια και το
νερό. Για την καλή προστασία των δακτύλων φέρει ατσάλινη κάλυψη. Για την
προστασία από καρφιά φέρει ενδιάµεση σόλα από ατσάλι. Η εξωτερική σόλα
κατασκευάζεται από ελαστικό νιτρίδιο και είναι αντιολισθητική, αντιστατική και
ανθεκτική σε πετρέλαιο, βενζίνη, οξέα και κατά µέρος στα χηµικά.
Σχοινί οδηγός
Απαραίτητο τόσο κατά την αναγνώριση, όσο και στην κατάσβεση. Με το σχοινί
οδηγό ο πυροσβέστης κινείται σε επικίνδυνους χώρους, χωρίς να χάνει την
επαφή και επικοινωνία µε τους συναδέλφους του που βρίσκονται έξω σε
ασφαλές σηµείο. Έτσι το χρησιµοποιεί σε περίπτωση που θα χάσει τον
προσανατολισµό του για να µπορέσει να βγει έξω. Επίσης στην περίπτωση που
για κάποιο λόγο θα χάσει τις αισθήσεις του για να µπορέσει να εντοπιστεί από
τους συναδέλφους του. Τέλος χρησιµεύει για ανεβοκατέβασµα διαφόρων
µικροαντικειµένων.
Ατοµικός φανός
Χρησιµοποιείται στις πυρκαγιές αλλά και σε διάφορες άλλες επεµβάσεις όταν ο
φωτισµός του χώρου είναι ανεπαρκής. ∆ιακρίνονται σε φορητούς χειρός και
µικρούς ατοµικούς που προσαρµόζονται στο κράνος.
15) Πυροσβεστήρες - Αναπνευστικές συσκευές
α) Πυροσβεστήρες
Ο πυροσβεστήρας είναι µια εύχρηστη συσκευή, η οποία περιέχει κάποιο
εγκεκριµένο κατασβεστικό υλικό και σε συγκεκριµένη ποσότητα (ανάλογα µε το
58
µέγεθός του) και χρησιµεύει στην αντιµετώπιση µικρών πυρκαγιών, όταν αυτές
βρίσκονται στο στάδιο της εκδήλωσής τους. Το κατασβεστικό υλικό εκτοξεύεται
µε τη βοήθεια προωθητικού αερίου (CO2, N2), το οποίο είτε είναι αποθηκευµένο
µαζί µε τη γόµωση (πυρ/ρες συνεχούς πίεσης), είτε αποθηκεύεται σε φιαλίδιο
εσωτερικά ή εξωτερικά του πυροσβεστήρα (πυρ/ρες µε φιαλίδιο).
Υπάρχουν φορητοί πυρ/ρες και τροχήλατοι. Οι πρώτοι ζυγίζουν µέχρι 20 Kg.
Πυροσβεστήρες µε συνολική µάζα >20Kg σύµφωνα µε τη νοµοθεσία πρέπει να
είναι τροχήλατοι. Το κατασβεστικό υλικό ονοµάζεται και εκφράζεται σε κιλά ή
λίτρα (αν πρόκειται για υγρό). Η διάρκεια λειτουργίας του πυρ/ρα είναι ο χρόνος
αδιάλειπτου και πλήρους εκτόξευσης του κατασβεστικού υλικού. Κυµαίνεται από
6'' έως και 30'' max, ανάλογα µε το ποσότητα του κατασβεστικού υλικού.
Ανάλογα µε το είδος της γόµωσης, οι πυροσβεστήρες διακρίνονται σε:
α) Πυροσβεστήρες νερού
β) Πυροσβεστήρες ξηρής σκόνης
γ) Πυροσβεστήρες αφρού
δ) Πυροσβεστήρες διοξειδίου του άνθρακα
ε) Πυροσβεστήρες αλογονοµένων υδρογονανθράκων
στ) Πυροσβεστήρες άλλων εγκεκριµένων υλικών τελευταίας γενιάς (CEA 614,
Inergen, Polyfoam κ.α.). Κάθε ένας από τους πυρ/ρες αυτούς είναι κατάλληλος
και για µία ή περισσότερες κατηγορίες πυρκαγιών. Έτσι για παράδειγµα ο
πυρ/ρας αφρού χρησιµοποιείται για την κατάσβεση µικρών εστιών φωτιάς από
υγρά καύσιµα, χυµένα λάδια, πλαστικά, καλώδια (όχι υπό τάση).
(Σηµ.: στο σηµείο αυτό µπορούν να δοθούν εκτενέστερα παραδείγµατα
εφαρµογής και των άλλων πυροσβεστήρων για την πλήρη κατανόησή τους από
τους εκπαιδευόµενους, κατά την κρίση του εκπαιδευτή).
Πάνω στο σώµα του πυρ/ρα πρέπει να αναγράφεται ότι ανταποκρίνεται σε µία
τουλάχιστο από τις κατηγορίες πυρκαγιών (µαζί µε τα σχετικά εικονίδια
επεξήγησης των κατηγοριών αυτών) και ποια είναι η κατασβεστική του ικανότητα.
59
Η ποσότητα της γόµωσης και η ηµεροµηνία ελέγχου και αναγόµωσης.

Αναγράφεται επίσης και η σχέση του µε τον ηλεκτρισµό π.χ. κατάλληλος για τάση
µέχρι 1000Volts ή ακατάλληλος για ηλεκτρικό ρεύµα. Η κατασβεστική ικανότητα
ενός πυρ/ρα προσδιορίζεται από την κατάσβεση καθορισµένης και
τυποποιηµένου µεγέθους πυρκαγιάς.
Οι πυρ/ρες γενικά αποτελούνται από το κυρίως σώµα (φιάλη + µανόµετρο), τον
µηχανισµό ενεργοποίησης (φιαλίδιο µε αδρανές αέριο, µεταλλικός σωλήνας
εσωτερικά και χειρολαβή µε πείρο ενεργοποίησης) και το σύστηµα εκτόξευσης
(ελαστικός σωλήνας εξωτερικά, δικλείδα εκτόξευσης). Μέσω του µηχανισµού
ενεργοποίησης διοχετεύεται αέριο µέσα στο σώµα του πυρ/ρα, δηµιουργείται
πίεση στο εσωτερικό του κι έτσι προωθείται το κατασβεστικό υλικό προς τα έξω.
β) Αναπνευστικές συσκευές
Οι αναπνευστικές συσκευές που χρησιµοποιούνται στο Π.Σ. διακρίνονται σε
ανοιχτού και κλειστού κυκλώµατος. Στις πρώτες, ο ατµοσφαιρικός αέρας που
υπάρχει στη φιάλη, καταναλώνεται σταδιακά µέχρι εξαντλήσεώς του, οπότε και
πρέπει ν' αντικατασταθεί η φιάλη µε νέα γεµάτη. Στις δεύτερες, ο εκπνεόµενος
αέρας µέσω µιας διαδικασίας καθαρισµού και ψύξης του ανακυκλώνεται και
επαναχρησιµοποιείται. Με την διαδικασία αυτή επιτυγχάνεται αύξηση του
ωφέλιµου χρόνου λειτουργίας της αναπνευστικής συσκευής, η διάρκεια της
οποίας µπορεί να φτάσει µάλιστα τις 2 ώρες. Σε αντίθεση µ' αυτές, οι
αναπνευστικές συσκευές ανοιχτού κυκλώµατος έχουν διάρκεια το πολύ 45' σε
ιδανικές συνθήκες (άριστη φυσική κατάσταση, φιάλη πλήρως γεµισµένη – 250 ή
300 bar, µικρό φόρτο εργασίας).
Ανοιχτού κυκλώµατος
Αποτελείται από τα εξής µέρη:
1) Χαλύβδινη φιάλη 6 Lit
2) Πλάτη ανάρτησης µε ιµάντες
3) Μειωτήρα πίεσης (από 300 bar → 6-8 bar)
4) Μανόµετρο υψηλής πίεσης
60
5) Αεροπνεύµονας
6) Προσωπίδα
Το συνολικό βάρος της ανέρχεται στα 16 κιλά.
Οι φιάλες γεµίζονται µε τη βοήθεια αεροσυµπιεστών µέχρι του ποσού των 200 ή
300 bar, ανάλογα µε τις προδιαγραφές της φιάλης. Αυτή η ποσότητα αέρα µας
εξασφαλίζει - για µια µέση κατανάλωση χρήστη - διάρκεια λειτουργίας από 28'-
40'. Όταν η πίεση πέσει στα 50 bar, ενεργοποιείται µία σφυρίχτρα που µας
προειδοποιεί. Ο διαθέσιµος χρόνος που έχουµε θα είναι περίπου 6', τόσο δηλ.
όσο χρειαζόµαστε για να εγκαταλείψουµε το χώρο και να εισέλθουµε µε νέα
φιάλη.
Στην πλάτη ανάρτησης στερεώνονται όλα εκείνα τα εξαρτήµατα που
εξασφαλίζουν µε την συνεργασία τους την λειτουργία της αναπνευστικής
συσκευής. Ο µειωτήρας πίεσης συνδέεται απ' ευθείας στο κλείστρο της φιάλης
κι έργο του είναι να υποβιβάζει την υψηλή πίεση (250-300bar), σε µέση (6-8bar).
Στο σηµείο αυτό βρίσκεται η σφυρίχτρα. Το µανόµετρο µας δείχνει κάθε στιγµή
της πίεση στο εσωτερικό της φιάλης. Ο αεροπνεύµονας ρυθµίζει την παροχή
αέρα στη φάση της εισπνοής µόνο και φέρει διάταξη για τη δηµιουργία και
διατήρηση της θετικής πίεσης στην προσωπίδα (περίπου 4mbar πάνω από την
ατµοσφαιρική). ∆ιαθέτει επίσης κουµπί για την αύξηση της παροχής αέρα. Όσο
πιέζουµε το κουµπί, εισέρχεται βεβιασµένα επιπρόσθετη ποσότητα αέρα, για ν '
αντιµετωπίσουµε έτσι δύσκολες καταστάσεις (δύσπνοια, έλλειψη αέρα, δυσφορία
και αυξηµένες απαιτήσεις γενικότερα). Η προσωπίδα εξασφαλίζει πανοραµική
θέα, εισπνοή καθαρού αέρα και µας προφυλάσσει από τις επιπτώσεις τοξικών -
δηλητηριωδών καπνών και αερίων. Έχει φωνητική µεµβράνη για να µπορούµε
να επικοινωνούµε και φέρει είτε κεφαλοδέµατα, είτε κλείστρα για την καλή
προσαρµογή στο πρόσωπο του πυροσβέστη και τη στεγανοποίηση.
Χειρισµοί
Οι αναπνευστικές συσκευές Α/Κ πρέπει να µεταφέρονται και να χειρίζονται µε
προσοχή (προσοχή στα χτυπήµατα, όχι βίαιες κινήσεις). Να σταθεροποιούνται
61
καλά στα οχήµατα. Να µη σφίγγουµε υπερβολικά το κλείστρο και να µην κάνουµε

οποιαδήποτε επέµβαση σ' αυτό. Οι φιάλες να µην αποθηκεύονται για διάστηµα
µεγαλύτερο των 4 µηνών, διότι το O2 καταναλώνεται για τη δηµιουργία σκουριάς
στο εσωτερικό τους. Επίσης πρέπει να αδειάζουν αργά σε χρόνο που θα
υπερβαίνει τα 10' και όχι τελείως, να µένει δηλ. µια πίεση 5-10 bar στο εσωτερικό
τους. Το άδειασµα µε τη χρήση της προσωπίδας ικανοποιεί αυτή την απαίτηση.
Κανόνες χρήσης
Αναπνέουµε ελεύθερα και αργά για οικονοµία. Η αναπνοή γίνεται από την µύτη
για ν' αποφύγουµε το θάµπωµα του γυαλιού. Ελέγχουµε τακτικά το µανόµετρο.
Μπαίνουµε πάντοτε στο χώρο της πυρκαγιάς δύο πυροσβέστες. Κάνουµε καλό
πλύσιµο µετά από χρήση σε περιβάλλον µε χηµικά - τοξικούς ή διαβρωτικούς
ατµούς (κίνδυνος µεταφοράς επικίνδυνων χηµικών ουσιών στο σταθµό, στο σπίτι
µας, αλλά και µείωση της διάρκειας ζωής της συσκευής). Οµοίως καθαρίζουµε τις
προσωπίδες χρησιµοποιώντας χλιαρό νερό και σαπούνι. Μαθαίνουµε να
προσαρµόζουµε την προσωπίδα σωστά στο πρόσωπό µας και κάνουµε τον
έλεγχο στεγανότητας αυτής. Αλλάζουµε τις φιάλες µετά από κάθε συµβάν µε νέες
γεµάτες. Αποθηκεύουµε τις συσκευές σε κατάλληλο χώρο, προστατευµένο από
το ψύχος, τις υψηλές θερµοκρασίες και τις ακαθαρσίες, διότι αλλοιώνονται τα
ελαστικά µέρη τους.
Κλειστού κυκλώµατος
Η βασικότερη διαφορά τους µε αυτές τις ανοιχτού κυκλώµατος (Α/Κ) είναι η
διάρκεια λειτουργίας. Άλλη διαφορά είναι ότι η κλειστού κυκλώµατος (Κ/Κ)
διαθέτουν φιάλη καθαρού O2 ή µίγµατος αερίων (60% N2 40%O2), σε αντίθεση µε
τις (Α/Κ) που έχουν ατµοσφαιρικό αέρα. Ο εκπνεόµενος αέρας ενός µέσου
ανθρώπου περιέχει περίπου 16% O2. Αυτός φιλτράρεται και κατακρατείται το
CO2. Στη συνέχεια εισάγεται στον αναπνευστικό σάκο όπου εµπλουτίζεται µε το
62
καθαρό O2 της φιάλης. Τέλος περνάει από ένα δοχείο µε πάγο και ψύχεται, διότι
η θερµοκρασία του αέρα σταδιακά αυξάνει µε τη λειτουργία της συσκευής. Το
βάρος της είναι 11-12 κιλά. Υπάρχουν συσκευές που η διάρκεια λειτουργίας τους
φθάνει τις 4 ώρες.
∆ιηθητικά φίλτρα - ατοµικές προσωπίδες

Χρησιµοποιούνται για την προστασία του πυροσβέστη από τοξικά - δηλητηριώδη
αέρια και επιβλαβή σωµατίδια, αέρια από την πυρκαγιά σε ανοικτό χώρο,
δακρυγόνα και άλλα ερεθιστικά αέρια. Χρησιµοποιούνται γενικά σε ανοικτούς
χώρους (συγκέντρωση 17% O2 min), διότι δεν κατακρατούν το δηλητηριώδες CO.
Τα φίλτρα είναι 3 ειδών: αερίων, σωµατιδίων και συνδυασµού. Στο Π.Σ.
χρησιµοποιούνται τα φίλτρα συνδυασµού, δηλ. αυτά που κατακρατούν και τοξικά
αέρια και επιβλαβή σωµατίδια. Τα φίλτρα επισηµαίνονται µε διάφορα γράµµατα
και χρώµατα εξωτερικά, ενδεικτικά των αερίων που κατακρατούν.
Η διάρκεια χρήσης τους είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, όπως ρυθµός
αναπνοής, συγκέντρωση των αερίων ή σωµατιδίων, υγρασία, θερµοκρασία κ.α.
Τα επίσηµα όρια είναι από 20'-240'. Στην πράξη όµως και για ανοιχτό χώρο, η
διάρκεια µπορεί να είναι αθροιστικά από 1-24 ώρες. Ο κορεσµός του φίλτρου
συντελείται προοδευτικά. Πρακτικά η οσµή του προς διήθηση αερίου ή η
δυσκολία ελεύθερης και άνετης αναπνοής, µας προειδοποιούν ότι το φίλτρο
εξαντλήθηκε και χρήζει αντικατάστασης.
Τα φίλτρα που δεν έχουν αποσφραγιστεί αποθηκεύονται για 4-6 χρόνια. Αν
αποσφραγιστεί πρέπει ν' αντικατασταθεί σε 6 µήνες, ανεξάρτητα αν
χρησιµοποιήθηκε ή όχι σ' αυτό το διάστηµα. Πάντοτε σκουπίζουµε το φίλτρο µε
στεγνό πανί µετά από κάθε χρήση και τα ταπώνουµε τις εισόδους του για να µην
µπει υγρασία (εχθρός του φίλτρου).
(Στο τέλος της ανάπτυξης του κεφαλαίου αναπνευστικές συσκευές να τονιστεί η
σπουδαιότητά τους και να επισηµανθούν οι επιπτώσεις από την εισπνοή καπνών
στην υγεία του Πυροσβέστη, είτε άµεσα, είτε µακροπρόθεσµα, για να καταστεί
63
σαφής η αναγκαιότητα της χρήσης τους από όλους όσους επιχειρούν στην
κατάσβεση, όσο µικρή κι αν είναι µια πυρκαγιά.)
16) Κλίµακες
Χρησιµοποιούνται για την πρόσβαση των πυροσβεστών σε ανώτερο ή κατώτερο

επίπεδο, προκειµένου να πραγµατοποιήσουν κατάσβεση ή διάσωση.
Αποτελούνται από 2 κύριους, παράλληλους δοκούς, τους ορθοστάτες και
συνδέονται µεταξύ τους µε οριζόντιους δοκούς σε κανονικά διαστήµατα, τις
βαθµίδες. Όταν η κλίµακα αποτελείται από δύο ή περισσότερα τµήµατα, το κάθε
τµήµα χωριστά λέγεται κλιµάκιο.
Είδη κλιµάκων
1) Κλίµακα απλή
2) Κλίµακα ολκωτή (9µετρη ή 15µετρη)
3) Κλίµακα µε αρπάγιο
4) Κλίµακα σχοίνινη
5) Μηχανοκίνητη κλίµακα πυροσβεστικών οχηµάτων
17) Περιγραφή διαφόρων πυροσβεστικών µέσων (ηµισύνδεσµοι, ανταλλακτικά,

αυλοί, δίκρουνα κ.,λ.π.)
18) Περιγραφή µέσων και εργαλείων που χρησιµοποιούνται από την Π.Υ. (Υδρίες
από λινό, βολίδα καπνοδόχου, λοστοί διάρρηξης, αρπάγια κ.λ.π.)
(Σηµ.: Τα πεδία των παραγράφων 17 και 18 θα αποτελέσουν αντικείµενο
πρακτικής εκπαίδευσης και θα γίνει µια πρώτη γνωριµία µε τον εξοπλισµό των
πυροσβεστικών οχηµάτων).
64
19) Εγκαταστάσεις - διάκριση εγκαταστάσεων
Χρησιµοποιούνται για την µεταφορά του κατασβεστικού υλικού (νερού, αφρού)

από την αντλία του οχήµατος, φορητή αντλία ή υδροστόµιο, µέχρι το σηµείο από
το οποίο θα γίνει η προσβολή της πυρκαγιάς. ∆ιακρίνονται σε εγκαταστάσεις
χαµηλής και υψηλής πίεσης. Η διάκριση αυτή γίνεται µε βάση την πίεση που έχει
το νερό στην έξοδο της αντλίας, αυτή που πραγµατικά παράγει (πίεση εκκίνησης)
και όχι την πίεση εξόδου στον αυλό της εγκατάστασης. Η τελική πίεση στον αυλό
επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως διάµετρο σωλήνων, υψοµετρική
διαφορά αντλίας - αυλού, διάµετρο προστοµίου - ακροφυσίου αυλού).
Οι εγκαταστάσεις χαµηλής πίεσης σχηµατίζονται από εύκαµπτους σωλήνες
από συνθετικό ελαστικό εσωτερικά και ύφανση µε πολυεστερικές ίνες εξωτερικά
µε τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η αντοχή σε πίεση, τριβή και θερµοκρασία.
Έχουν το πλεονέκτηµα ότι µπορούν να φτάσουν σε µεγάλες αποστάσεις από το
αρχικό σηµείο εκκίνησης (αντλία) και να µεταφέρουν µεγάλα ποσά νερού.
Παρουσιάζουν όµως δυσκολία στην µετακίνησή τους, καθότι γίνονται ιδιαίτερα
βαριές, ενώ για την τελική προσβολή της πυρκαγιάς απαιτείται ένα σεβαστό
χρονικό διάστηµα, έως ότου δηλ. σχηµατιστεί πλήρως η εγκατάσταση. Οι
εγκαταστάσεις χαµηλής πίεσης βρίσκουν µεγάλη εφαρµογή σε πυρκαγιές
υπαίθρου (για τη µεταφορά νερού σε απόσταση), στη ζεύξη και την πλήρωση
οχηµάτων και στις αστικές πυρκαγιές ως 2η και 3η εγκατάσταση µετά από την
εγκατάσταση υψηλής πίεσης.
Οι εγκαταστάσεις υψηλής πίεσης σχηµατίζονται από σωλήνα εσωτερικής
διαµέτρου 25mm µε υλικό κατασκευής το συνθετικό καουτσούκ σε 3 στρώσεις για
αντοχή στις υψηλές πιέσεις και θερµοκρασίες. Μας προσφέρουν αµεσότητα στην
κατάσβεση και χρησιµοποιούνται κύρια σε αστικές πυρκαγιές κι εκεί όπου
υπάρχει άµεσος κίνδυνος να µας ξεφύγει η πυρκαγιά. Έτσι λοιπόν µας δίνουν µια
πρώτη λύση έως ότου υποβιβάσουµε την πυρκαγιά και περιορίσουµε την
επεκτατική πορεία της. Στη συνέχεια συνδυάζονται µε τις εγκαταστάσεις χαµηλής
65
πίεσης για να ολοκληρωθεί το έργο της κατάσβεσης. Έχουν περιορισµένο µήκος

(60µ. max), αλλά πλεονεκτούν στο ότι συµβάλουν, διαµέσου των αυλών τους,
στην καλύτερη αξιοποίηση του νερού και µε τον τρόπο αυτό στην οικονοµία του.
Υπολογισµός µέγιστου µήκους εγκατάστασης µε ικανοποιητική πίεση στον

αυλό.
Έχει υπολογιστεί ότι η ελάχιστη ικανοποιητική πίεση που χρειάζεται ο αυλοφόρος
για να προσβάλει την πυρκαγιά είναι 4,5 - 5 ατµόσφαιρες.
Επίσης για κάθε 10 µέτρα υψοµετρικής διαφοράς µεταξύ της αντλίας και του
αυλού, έχουµε απώλεια πίεσης 1 ατµόσφαιρα.
Τέλος για κάθε σωλήνα 15 µέτρων σε οριζόντιο επίπεδο έχουµε µια απώλεια
πίεσης λόγω τριβών (κατά µέσο όρο και για σωλήνες 45mm και 65mm) περίπου
0,1 ατµόσφαιρες.
Οι 3 αυτές πιέσεις συνδέονται µεταξύ τους µε τη σχέση:
Πίεση αντλίας = απώλειες τριβών + υψόµετρο + πίεση αυλού
Μια πολύ καλή αντλία µεγάλου πυροσβεστικού οχήµατος (Γ ή ∆ τύπου) µπορεί
να δώσει πίεση για σωλήνες 65 ή 45mm (χαµηλή πίεση), 10 -11 ατµόσφαιρες,
Αυτή είναι και η ανώτερη αποδεκτή πίεση εργασίας µε ασφάλεια. Με το δεδοµένο
αυτό και άνοιγµα ακροφυσίου του αυλού τα 16mm, υπολογίστηκαν τα παρακάτω
µέγιστα µήκη εγκαταστάσεων που µπορούν να σχηµατιστούν, στην περίπτωση
κατάσβεσης πυρκαγιάς, µε τελική πίεση στον αυλό τις 5 ατµόσφαιρες:
α) Εγκατάσταση σε οριζόντιο έδαφος (65mm)
54 σωλήνες επί 15 µέτρα = 810 µέτρα εγκατάστασης
Κι αυτό διότι 54 σωλήνες x 0.09 ατµ. (απώλειες τριβών) = 5 ατµ. περίπου
Πίεση αντλίας 10 ατµ. = απώλειες τριβών 5 ατµ. + πίεση αυλού 5 ατµ.
Για τις εγκαταστάσεις που έχουν αναπτυχθεί σε εδάφη µε ανωφέρεια, έχουν
προστεθεί στους υπολογισµούς και οι απώλειες λόγω υψοµέτρου.
β) Εγκατάσταση µε κλίση εδάφους 10°
14 σωλήνες x 15 µέτρα = 210 µέτρα εγκατάστασης
66
γ) Εγκατάσταση µε κλίση εδάφους 15°

δ) Εγκατάσταση µε κλίση εδάφους 20°
Με παρόµοιο τρόπο υπολογίστηκαν τα µέγιστα µήκη για εγκαταστάσεις
διαµέτρου 45mm. Είναι:
α) Εγκατάσταση σε οριζόντιο έδαφος (45mm)
β) Εγκατάσταση µε κλίση εδάφους 10°
γ) Εγκατάσταση µε κλίση εδάφους 15°
δ) Εγκατάσταση µε κλίση εδάφους 20°
Όλα τα παραπάνω ισχύουν µε την προϋπόθεση ότι έχουµε ιδανικές συνθήκες
δηλ. απόλυτα επίπεδο έδαφος ή σταθερές κλίσεις εδάφους ανάλογα, καµία
διαρροή νερού από τρύπηµα σωλήνας κ.α. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία για τα µήκη
των εγκαταστάσεων µπορούν, µε µικρό σφάλµα, να χρησιµοποιηθούν ως
βοήθηµα στον επικεφαλής για την ορθή εκτίµηση της κατάστασης, σχετικά µε την
δυνατότητα προσβολής της πυρκαγιάς σε λόφους κ.λ.π.
Εγκαταστάσεις αφρού
Η εφαρµογή του αφρού για την κατάσβεση πυρκαγιών κυρίως της κατηγορίας Β,
µπορεί να γίνει είτε µε εγκαταστάσεις υψηλής, είτε µε χαµηλής πίεσης. Στις
εγκαταστάσεις υψηλής πίεσης, η ανάµειξη του αφρογόνου γίνεται στην αντλία του
οχήµατος και το µίγµα (αφροδιάλυµα) προωθείται προς τον αυλό υψηλής πίεσης
(πιστόλι). Εκεί ακριβώς προσαρµόζεται ο ειδικός αυλός αφρού, µε την βοήθεια
του οποίου το αφροδιάλυµα θα εµπλουτιστεί µε τον απαιτούµενο αέρα για την
παραγωγή τελικά του επιθυµητού αφρού (αεραφρός).
67
Όταν πρόκειται να εφαρµόσουµε αφρό µε εγκατάσταση χαµηλής πίεσης,

παρεµβάλουµε µεταξύ των 2 τελευταίων σωλήνων αυτής (15µ. πριν τον αυλό),
τον φορητό αναµικτήρα (µπορούµε επίσης να τοποθετήσουµε τον αναµικτήρα σε
απόσταση 30µ. από τον αυλό - 2 σωλήνες πριν) και λόγω της υποπίεσης που θα
δηµιουργηθεί σ' αυτόν από τη ροή του νερού µέσα του, γίνεται η αναρρόφηση
του αφρογόνου από το δοχείο αφρού. Στη συνέχεια µε τη βοήθεια του ειδικού
αυλού αφρού που προσαρµόζεται στο άκρο του τελευταίου σωλήνα δίνεται στο
αφροδιάλυµα ο απαιτούµενος αέρας για την παραγωγή τελικά του επιθυµητού
αεραφρού.
Για την σωστή παραγωγή του αφρού θα πρέπει να δώσουµε προσοχή σε 3
βασικές παραµέτρους:
α) πίεση
β) παροχή και
γ) περιεκτικότητα (τα 3 Π).
Η πίεση λειτουργίας του αναµικτήρα κυµαίνεται από 5 - 16 bar. Αυτό σηµαίνει ότι
για να παραχθεί ο αφρός, θα πρέπει η πίεση του νερού που εισέρχεται σ' αυτόν
να είναι εντός αυτών των ορίων. Επίσης για κάθε 100µ. µήκος εγκατάστασης (7
σωλήνες), και κάθε 10µ. υψοµετρική διαφορά, έχουµε πτώση πίεσης από 1bar σε
κάθε µία περίπτωση. Λαµβάνοντας υπόψη τις παραµέτρους αυτές,
προσαρµόζουµε κάθε φορά την πίεση εξόδου από την αντλία, ώστε να
''βρισκόµαστε'' πάντα µέσα στο εύρος πίεσης αποδοτικής λειτουργίας του
αναµικτήρα.
Η αναγραφόµενη παροχή στον αναµικτήρα πρέπει να είναι ίδια µ' εκείνη που
είναι τυπωµένη στον αυλό αφρού, π.χ 400lit/min.
Η περιεκτικότητα (ποσοστό) αφρογόνου υγρού που αναµιγνύεται µε το νερό θα
είναι ίδια µ' εκείνη που αναγράφεται στο δοχείο από τον κατασκευαστή, π.χ. µε
περιεκτικότητα 6%, ο ρυθµιστής στον αναµικτήρα θα είναι στον αριθµό 6, ενώ
όταν πρόκειται η ανάµειξη να γίνει στον µόνιµα προσαρµοσµένο επί της αντλίας
68
αναµικτήρα αφρού (FIX MIX 3% + 6%), ο αντίστοιχος µοχλός θα είναι όµοια στο
6%.
Τέλος το βέλος του αναµικτήρα θα πρέπει να ''δείχνει'' τη ροή του νερού της
εγκατάστασης, ενώ µετά το πέρας της αφροπαραγωγής και κατάσβεσης θα
ξεπλένονται καλά όλα τα υλικά και οι σωλήνες που χρησιµοποιήθηκαν και φυσικά
όλου του αντλητικού συγκροτήµατος.
20) Σύνδεση - αποσύνδεση, τύλιξη - εκτύλιξη, αποστράγγιση σωλήνων εκροής
Σύνδεση. Η σύνδεση των σωλήνων γίνεται µε την συνεργασία 2 πυροσβεστών,

οι οποίοι στέκονται αντικριστά και αφού ενώσουν τους 2 ηµισυνδέσµους,
''κλειδώνουν'' αυτούς, στρέφοντάς τους προς τα δεξιά. Αν δεν έχει ''κουµπώσει''
τελείως ο σύνδεσµος µε τα χέρια, ολοκληρώνουµε µε την βοήθεια κλειδιών
ηµισυνδέσµων. Για την αποσύνδεση των σωλήνων εκτελούµε την αντίστροφη
διαδικασία.
Εκτύλιξη. Είναι η βασική εργασία του Πυροσβέστη, που αποσκοπεί στην
ταχύτερη και ευθύγραµµη ανάπτυξη των πυροσβεστικών σωλήνων εκροής.
Κρατώντας µε το δεξί χέρι τον ηµισύνδεσµο, εκτινάσσουµε τον σωλήνα εµπρός
µε ορµή, ώστε να εκτυλιχθεί και να ευθυγραµµιστεί. Αν δε γίνει η ευθυγράµµιση
και ο σωλήνας έχει εκτυλιχθεί ελικοειδώς, περνάµε πάνω από τον σωλήνα
(βάζουµε αυτόν ανάµεσα στα πόδια µας), τον κρατάµε µε τις παλάµες 10 εκ.
περίπου από το έδαφος και διατρέχουµε όλο το µήκος του, έως ότου φτάσουµε
στην άλλη άκρη (ηµισύνδεσµο). Ένας άλλος πυροσβέστης κρατάει σταθερό τον
ηµισύνδεσµο εκκίνησης για να διευκολύνει τον συνάδελφό του στην
ευθυγράµµιση.
Αποστράγγιση. Είναι η εργασία εκείνη που έχει σαν σκοπό το άδειασµα των
σωλήνων από το νερό, για να µπορέσει στην συνέχεια να γίνει η τύλιξή τους.
Πηγαίνουµε σε απόσταση 2 µέτρων από τον ηµισύνδεσµο µε µέτωπο κάθετα
στον σωλήνα. Πιάνουµε µε τα 2 χέρια και τον φέρνουµε στην ανάταση. Ακολουθεί
69
εναλλαγή των χεριών και διατρέχοντας τον σωλήνα καταλήγουµε στον άλλο
ηµισύνδεσµο, αφήνοντας περιθώριο και πάλι 2 µέτρων από το τέλος του και
περιµένουµε έως ότου αδειάσει πλήρως από το νερό. Ευθυγραµµίζουµε τον
σωλήνα (2 Εθελοντές) και είµαστε έτοιµοι για την τύλιξη.
Τύλιξη. Είναι η διαδικασία που ακολουθεί την αποστράγγιση και έχει σαν σκοπό
την τύλιξη των σωλήνων εκροής µε οµοιόµορφο τρόπο, για να τοποθετηθούν στη
συνέχεια στις θυρίδες των οχηµάτων. Πιάνουµε τον ένα ηµισύνδεσµο και
φέρνουµε τις σιαγώνες (αυτάκια) στην ίδια ευθεία µ’ αυτήν που διαγράφει ο
σωλήνας, όταν τον κοιτάµε κατά µήκος. Καθώς ο ένας τυλίγει τον σωλήνα, ο
δεύτερος κρατάει σταθερό τον άλλο ηµισύνδεσµο. Περιοδικά τραβάµε τον
σωλήνα για να σφίξει και να µην δηµιουργηθεί έτσι µεγάλος κύκλος, ενώ
προσέχουµε να µην δηµιουργούµε προεξοχές και αυξάνουµε έτσι το πλάτος του.
(Σηµ.: Η παράγραφος 20 γίνεται αντικείµενο πρακτικής εκπαίδευσης)
21) Χειρισµός χειραντλίας-φορητής πυροσβεστικής αντλίας-αντλίας αυτοκινήτου

(Σηµ.: Η παράγραφος 21 γίνεται αντικείµενο πρακτικής εκπαίδευσης).
22) Θέσεις εργαλείων στο όχηµα

(Σηµ.: Η παράγραφος 22 γίνεται αντικείµενο πρακτικής εκπαίδευσης).
23) Προσθαφαίρεση σωλήνων εγκαταστάσεων-µεταφορά εγκαταστάσεων-

αντιµετώπιση κατάστασης θραυσθέντων σωλήνων
Γενικοί κανόνες σωστής λειτουργίας των εγκαταστάσεων

Το νερό που διοχετεύεται µέσα στους σωλήνες εκροής από την αντλία ως την
έξοδό του από τον αυλό, συναντά διάφορες αντιστάσεις, µε αποτέλεσµα να
µειώνεται σταδιακά η πίεση εκκίνησής του από την αντλία. Τούτο οφείλεται στην
τριβή των µορίων του νερού στο εσωτερικό τοίχωµα των σωλήνων, στο
σχηµατισµό διαφόρων καµπυλών και γωνιών που εµποδίζουν τη ροή του, στην
70
αυξοµείωση της διαµέτρου των σωλήνων, στο µεγάλο µήκος των εγκαταστάσεων
και στη χρησιµοποίηση πολλών εξαρτηµάτων (ανταλλακτικά). Έτσι λοιπόν θα
πρέπει να προσέξουµε τα εξής:
α) Οι ''γραµµές'' των εγκαταστάσεων θα πρέπει να είναι εις δυνατόν οριζόντιες,
ευθείες και µικρού µήκους. ''Αυξάνουµε'' την διάµετρο των σωλήνων, όταν
πρόκειται να σχηµατίσουµε εγκαταστάσεις µεγάλου µήκους. Ξεκινάµε δηλ. την
εγκατάσταση µε µεγαλύτερης διαµέτρου σωλήνες και σταδιακά µειώνουµε την
διάµετρο. ∆εν κάνουµε ποτέ το αντίστροφο.
β) Αποφεύγουµε το σχηµατισµό καµπυλών, αλλά όταν αυτό δε είναι δυνατό,
δηµιουργούµε καµπύλες µεγάλης ακτίνας.
γ) Αποφεύγουµε οξείες γωνίες, γιατί εκτός από το γεγονός ότι εµποδίζεται πολύ η
ροή του νερού, µε αποτέλεσµα να µειώνεται αισθητά η παροχή, υπάρχει µεγάλη
πιθανότητα θραύσης του σωλήνα στο σηµείο εκείνο.
δ) Μεγάλη προσοχή να δίνεται κατά τη σύνδεση των σωλήνων, τόσο για να µην
έχουµε απώλεια νερού, όσο και για να αποφύγουµε ενδεχόµενη αποσύνδεσή
τους, πράγµα το οποίο θα καθυστερήσει πολύ την εργασία της κατάσβεσης, αλλά
το σηµαντικότερο θα θέσει σε κίνδυνο τους πυροσβέστες.
ε) ∆ηµιουργούµε πάντα µεγαλύτερη εγκατάσταση κατά 1 σωλήνα περίπου (15µ.),
από το µήκος που πραγµατικά θα χρειαστούµε για να προσβάλουµε την
πυρκαγιά αρχικά. Αυτό γίνεται για να µην διακόπτεται η εργασία µας, όσες φορές
επιβάλλεται η µετακίνηση του αυλού, όταν χρειαστεί ν' αλλάξουµε σηµείο
προσβολής και γενικά για να έχουµε µια ευελιξία στις κινήσεις µας.
στ) Οι σωλήνες εκροής αριθµούνται από την αντλία ή το δίκρουνο (όταν
µεσολαβεί), προς τον αυλό. Όλοι οι αυλοί (εγκαταστάσεις) αριθµούνται από τα
δεξιά προς αριστερά, όταν βρισκόµαστε στον αυλό και κοιτάµε προς αντλία,
δίκρουνο κ.λ.π.
ζ) Η προσθήκη - αφαίρεση σωλήνων γίνεται από τον αυλό, αφού προηγηθεί
φυσικά συνεννόηση µάχιµου – οδηγού για την διακοπή του νερού, µέχρις ότου
ολοκληρωθεί η διαδικασία.
71
η) Η µεταφορά των εγκαταστάσεων είναι επίπονη, κοπιαστική και χρονοβόρα,

ειδικά αυτών χαµηλής πίεσης. Για τον λόγο αυτό πρέπει να είµαστε ιδιαίτερα
προσεκτικοί στην επιλογή της καλύτερης δυνατής γραµµής, την οποία θ'
ακολουθήσει κάθε εγκατάσταση αρχικά για την προσβολή της πυρκαγιάς. Μετά
την οριστική ανάπτυξη ίσως να είναι αδύνατη η µεταφορά τους.
θ) Στην περίπτωση που ανοίξει τρυπήσει ένας σωλήνας εκροής (συνήθως
συµβαίνει σε ταλαιπωρηµένους σωλήνες, σε συνδυασµό µε µια αυξηµένη πίεση
από την αντλία), καλύπτουµε προσωρινά το σηµείο απ' όπου διαφεύγει το νερό
µε τους ειδικούς επιδέσµους. Αν η τρύπα είναι µεγάλη, δεν µας συµφέρει να
συνεχίσουµε γιατί γίνεται σπατάλη νερού, ειδικά στις περιπτώσεις δασικών
πυρκαγιών που το νερό είναι συχνά δυσεύρετο. Θα πρέπει να γίνει διακοπή
προσωρινά της εγκατάστασης και να αντικατασταθεί ο σωλήνας που έχει φθαρεί
ή σπάσει.
Αυτό βέβαια σηµαίνει καθυστέρηση στην εργασία της προσβολής της πυρκαγιάς,
αφού πρέπει να διακοπεί για λίγο η παροχή νερού από την αντλία και να γίνει
προηγουµένως η σχετική συνεννόηση µάχιµου και οδηγού (µε την δυσκολία που
συνεπάγεται η επικοινωνία αυτή, ειδικά όταν πρόκειται για µεγάλου µήκους
εγκαταστάσεις π.χ. στις δασικές πυρκαγιές). Ενδεχοµένως επίσης να σηµαίνει
και απώλεια µεγάλης ποσότητας νερού που υπάρχει εντός των σωλήνων τη
στιγµή εκείνη.
Για το λόγο αυτό θα πρέπει να προσέξουµε πολύ τα όσα πιο πάνω αναφέρθηκαν
στους γενικούς κανόνες, αλλά και προληπτικά, δηλ. κατά την ώρα της
ανάπαυσής µας στο σταθµό, να ελέγχουµε τους σωλήνες και να αντικαθιστούµε
όσους παρουσιάζουν φθορές, για να µη µας δηµιουργήσουν πρόβληµα τη στιγµή
που θα τους χρειαστούµε. Αν παρόλα αυτά αστοχήσει ένας ή περισσότεροι
σωλήνες, τότε καλό είναι να επιλέξουµε τον κατάλληλο χρόνο διακοπής της
παροχής νερού για την αντικατάστασή τους, π.χ. όταν η φωτιά είναι σε ύφεση ή
υπό µερικό έλεγχο, έτσι ώστε η αντικατάσταση αυτή να γίνει σε “νεκρό” χρόνο και
να µην επηρεάσει δυσµενώς την εξέλιξη του συµβάντος.
72
24) Εγκατάσταση για πλήρωση βυτίου - ζεύξη οχηµάτων
α) Με µυζητικούς σωλήνες ονοµαστικής διαµέτρου 110mm για πλήρωση του

βυτίου του οχήµατος από δεξαµενή νερού, πηγάδι, ποτάµι, λίµνη, θάλασσα (σε
εξαιρετικές περιπτώσεις). Ενώνουµε τους µυζητικούς σωλήνες που απαιτούνται
για να γίνει σύνδεση της αντλίας µε την ελεύθερη επιφάνεια του νερού (µε τον
περιορισµό πάντα που υπάρχει για το βάθος άντλησης π.χ. 8µ. ανάλογα µε τα
τεχνικά χαρακτηριστικά της αντλίας). Συνδέουµε το ράντιστρο στο άκρο των
σωλήνων και στη συνέχεια ''κουµπώνουµε'' την άλλη άκρη των µυζητικών στο
στόµιο αναρρόφησης της αντλίας (ηµισύνδεσµος 110mm). Βυθίζουµε το
ράντιστρο στο νερό τουλάχιστον 15cm κάτω από την επιφάνεια του νερού, χωρίς
όµως να αγγίζει τον βυθό.
Στη συνέχεια κάνουµε προπλήρωση της αντλίας µε τη βοήθεια της αντλίας κενού
(προπληρώσεως). Ο χρόνος που θα χρειαστεί για να έρθει το νερό µέχρι την
αντλία (δηµιουργία στήλης) κι από κει να γίνει πλήρωση βυτίου, εξαρτάται από το
βάθος άντλησης (απόσταση άξονα στοµίου αναρρόφησης – ελεύθερης
επιφάνειας νερού) και µπορεί να φτάσει µέχρι και 20sec. Όταν ολοκληρωθεί η
προπλήρωση (το καταλαβαίνουµε όταν δούµε νερό να βγαίνει κάτω από την
αντλία κενού ή ακούγοντας την αλλαγή στο θόρυβο της κύριας αντλίας),
ανοίγουµε την βάνα πληρώσεως του βυτίου (ανακυκλοφορίας ή ανακουφίσεως)
και αυξάνουµε τις στροφές. Αν θέλουµε για να επιταχύνουµε την διαδικασία
πλήρωσης του βυτίου, χρησιµοποιούµε επιπρόσθετα και µια σωλήνα 62mm και
ενώνουµε ένα στόµιο εκροής της αντλίας µε το στόµιο πλήρωσης του βυτίου
εξωτερικά.
Προσοχή: Για να επιτευχθεί η άντληση θα πρέπει όλες οι βάνες εκροής και οι
τάπες που βρίσκονται στο σώµα της αντλίας να είναι καλά κλεισµένες και οι
συνδέσεις των µυζητικών σωλήνων καλά κουµπωµένες, για να µπορέσει να
δηµιουργηθεί στήλη και να γίνει η αναρρόφηση του νερού από την πηγή.
73
β) Από υδροστόµιο.
ⅰ) Με εγκατάσταση 62mm απευθείας στο στόµιο πλήρωσης του βυτίου του
πυροσβεστικού οχήµατος.
ⅱ) Με εγκατάσταση 62mm διαµέσου της αντλίας µε χρήση δίστοµου.
Αυτή η διάταξη έχει 2 βασικά πλεονεκτήµατα:
Όταν συνδυάζεται η κατάσβεση µε την πλήρωση της δεξαµενής του οχήµατος.
Στην περίπτωση αυτή, το νερό από το υδροστόµιο ή από άλλο όχηµα µε ζεύξη,
έρχεται στην αντλία του οχήµατος ''προσβολής'' και ένα µέρος δαπανάται για την
προσβολή της πυρκαγιάς και το υπόλοιπο γεµίζει το βυτίο. Με το τρόπο αυτό δεν
έχουµε σπατάλη νερού από ανεξέλεγκτες υπερχειλίσεις και αποφεύγονται
προβλήµατα επικοινωνίας και συντονισµού των χειριστών των αντλιών ή
χειριστών αντλίας και υδροστοµίου.
Όταν το νερό πρέπει να µεταφερθεί σε κάποιο υψόµετρο. Με την ζεύξη 2 ή
περισσοτέρων οχηµάτων, το νερό ξεκινάει από την αντλία του 1ου οχήµατος
(συνήθως µεγάλου, Γ' ή ∆' τύπου) και εισέρχεται στην αντλία του 2ου µε δίστοµο.
Το 2ο όχηµα βρίσκεται κάπου ψηλότερα σε σχέση µε το 1ο. Στη συνέχεια και
κατά τον ίδιο τρόπο το 2ο όχηµα µπορεί να στείλει το νερό σε ένα 3ο όχηµα κ.ο.κ.
(Σύνδεση αντλιών σε σειρά). Έτσι επιτυγχάνουµε την ενίσχυση της πίεσης του
νερού που εισέρχεται στην αντλία, ξεκουράζουµε κάθε επόµενη αντλία και
αντιµετωπίζουµε την φυσιολογική πτώση πίεσης που θα συµβεί εξαιτίας της
υψοµετρικής διαφοράς µεταξύ των πυροσβεστικών οχηµάτων.
25) α) Πρακτική άσκηση κατάσβεσης πυρκαγιών

β) Πρακτική άσκηση διάσωσης - απεγκλωβισµού - Χρήση διασωστικής σειράς
γ) Πρακτική άσκηση άντλησης
δ) Εκπαίδευση σε ανελκυστήρες
(Σηµ.: Τα πεδία της παραγράφου 25 αποτελούν πρακτική εξάσκηση των
εκπαιδευοµένων Εθελοντών και γίνονται στις εγκαταστάσεις της Π.Υ. ή σε άλλα
µέρη που κρίνεται σκόπιµο για το σκοπό της εκπαίδευσης και πάντα ανάλογα την
74
ευχέρεια της κάθε Υπηρεσίας. Συνιστάται η εξάντληση του αντικειµένου του

επαγγέλµατός µας κατά τις ώρες της πρακτικής εκπαίδευσης, διότι ως γνωστόν
εκεί γίνεται η καλύτερη αφοµοίωση του προς µάθηση υλικού).
26) Υλικά και µέσα διασώσεως
α) Τρίποδας διάσωσης
Αποτελείται από 3 ορθοστάτες (σκέλη) που ενώνονται στο πάνω µέρος µεταξύ
τους. Εκεί τοποθετείται τροχαλία για την ευκολότερη ανέλκυση ανθρώπων, ζώων
και µικρών βαρών. Τα κάτω άκρα είναι µυτερά ή έχουν αντιολισθητική επιφάνεια
για την καλύτερη στήριξή του. Κάποιοι τύποι τρίποδων φέρουν επιπρόσθετα και
κρίκους στα κάτω άκρα, για την µεταξύ των σκελών σύνδεση µε αλυσίδα. Έτσι
εξασφαλίζεται ακόµη µεγαλύτερη ευστάθεια στον τρίποδα.
Αφού περάσουµε το σχοινί διάσωσης από τον κρίκο ή την τροχαλία στο ανώτερο
σηµείο του τρίποδα, δένεται ο διασώστης και µε τη βοήθεια των συναδέλφων του
κατεβαίνει και δένει µε µια δεύτερη ζώνη το άτοµο. Κατά προτίµηση την περνάει
κάτω από τις µασχάλες του θύµατος. Στη συνέχεια τη στερεώνει πάνω στη δική
του µε κρίκο (ένωση των 2 ζωνών). Αν το θύµα δεν ζει, το δένει, ανεβαίνει
πρώτος και κατόπιν γίνεται η ανέλκυσή του.
β) Ταινία διάσωσης
Χρησιµοποιείται για τη διάσωση ατόµων από ψηλά κτίρια, όταν δεν υπάρχει
δυνατότητα ανάπτυξης µηχανοκίνητης κλίµακας ή βραχιονοφόρου.
Κατασκευάζεται από χοντρό λινό ύφασµα πλάτους 3,0 µ. και µήκους 26µ. Στο
ένα άκρο είναι µόνιµα στερεωµένη ξύλινη δοκός για τη στερέωσή της στο
παράθυρο. Στα πλευρά και σε όλο το µήκος της έχει ραµµένους 2 κάλλους για να
µη φθείρεται η ταινία.
γ) Σάκος διάσωσης
Είναι ένας επιµήκης σάκος 25µ. που κατασκευάζεται από λινό ύφασµα. Είναι
ανοιχτός στα δύο του άκρα. Αποτελείται από 2 τεµάχια, τα οποία ράβονται
75
µεταξύ τους. Στο πάνω άκρο ράβονται δύο ξύλινες δοκοί για την στερέωσή του
στο παράθυρο. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε όλο το µήκος του σάκου,
ώστε να µην παρουσιάζει σακουλιάσµατα ή ξεχειλώµατα στις πλευρές του, για να
γλιστράει ο διασωζόµενος άνετα στο κέντρο του σάκου και να µη σκαλώνει στις
πλευρές του. Ο σάκος αυτός αποτελεί µόνιµο εξοπλισµό και σε καλαθοφόρα
γενικά πυροσβεστικά οχήµατα. Στερεώνεται κατά περίπτωση στο καλάθι και
αναπτύσσεται ως το έδαφος. Έτσι για παράδειγµα µπορεί να γίνει η ταχεία
αποµάκρυνση των ενοίκων ενός µεγάλου κτιρίου, ιδιαίτερα στην περίπτωση
όπου το πλήθος είναι µεγάλο.
δ) Σεντόνι διάσωσης
Χρησιµοποιείται για τη διάσωση ατόµων από µικρό σχετικά ύψος.
Κατασκευάζεται από χοντρό λινό ύφασµα διαµέτρου 4µ. σε σχήµα στρογγυλό.
Από την κάτω πλευρά είναι ραµµένες λωρίδες από ειδικό λινό ύφασµα για
αύξηση της αντοχής του. Περιφερειακά φέρει ραµµένο σχοινί ή σωλήνα που
σχηµατίζουν 35 - 40 λαβές, από τις οποίες κρατούν οι πυροσβέστες το σεντόνι
τεντωµένο (όχι λιγότεροι από 8).
ε) Αερόστρωµα
Έχει επικρατήσει και χρησιµοποιείται πολύ πιο συχνά από το σεντόνι, διότι για το
σεντόνι απαιτείται µεγάλος αριθµός ανδρών, µε ειδική εκπαίδευση. Πλεονεκτεί για
πολλούς λόγους: Μπορεί να αναπτύσσεται σε σχετικά ανώµαλες επιφάνειες. Η
µετακίνησή του απαιτεί µονάχα 2 πυροσβέστες. Μπορεί να τοποθετείται
εφαπτόµενο σε τοίχο κτιρίου. ∆εν υπάρχει περιορισµός στις πτώσεις ατόµων,
παρά µόνο χρονική απόσταση 2' -5' µετά την αποµάκρυνση κάθε ατόµου από το
αερόστρωµα. Κατασκευάζεται από άριστης ποιότητας υλικά και καλύπτεται από
υψηλής αντοχής άκαυστα υλικά. Πλένεται όταν είναι φουσκωµένο µε ζεστό νερό.
Ζυγίζει περίπου 70Kg. Οι διαστάσεις του δεν είναι µικρότερες των 4,5 x 4,5 x 2,2
76
(ύψος). Το αεροπλαίσιο παρέχει την αντοχή και σταθερότητα στο αερόστρωµα

και ταυτόχρονα ωθεί το άτοµο µε την πτώση του προς το κέντρο του στρώµατος.
Για την πλήρη ανάπτυξη του αεροστρώµατος απαιτούνται 2 φιάλες
αναπνευστικής συσκευής και 40' χρόνος.
Σειρά φορητών συσκευών και διασωστικών εργαλείων
Αντλία
Είναι είτε ηλεκτροκίνητη, είτε (συνήθως) µηχανοκίνητη. Εξασφαλίζει την
απαιτούµενη πίεση για την λειτουργία των εργαλείων υδραυλικής πίεσης. Η
ανώτατη πίεση λειτουργίας που µπορεί ν' αναπτυχθεί κατά την εργασία είναι 720
bar. Είναι διπλής ενεργείας (επιτρέπει δηλ. τόσο το άνοιγµα, όσο και το κλείσιµο
των σιαγώνων) και 2 βαθµίδων. Στην 1η βαθµίδα έχουµε µεγάλη παροχή λαδιού
και µικρότερη πίεση σε σχέση µε την 2η βαθµίδα όπου συµβαίνει το αντίθετο:
Έξοδος 1ης βαθµίδας 190bar - 2,4lit
Έξοδος 2ης βαθµίδας 720bar - 0,7lit
Υπάρχει δυνατότητα ταυτόχρονης η εναλλακτικής λειτουργίας 2 ή περισσοτέρων
εργαλείων στην ίδια αντλία (χρήση αυτόνοµης βαλβίδας αλλαγής).
∆ιαστολέας
Πολύµορφη υδραυλική συσκευή, η οποία µε τη βοήθεια υψηλής πίεσης από την
αντλία, πετυχαίνει τη διαστολή, το κόψιµο αλλά και τις εξολκήσεις αντικειµένων,
όταν συνδυαστεί µε τις αλυσίδες έλξης. Η δύναµη διαστολής είναι ανάλογη µε το
µέγεθος του διαστολέα και κυµαίνεται από 15 – 22 τόνους. Το βάρος του είναι
από 18 – 45 Kg. Το µέγιστο άνοιγµα σιαγώνων από 60 – 80 cm, ελκτική δύναµη
από 1,2 – 12,2 τόνους και η απόσταση έλξης από 48 – 70 cm.
Κόφτης (ψαλίδα)
Κατάλληλος για διάφορες διασωστικές αποστολές. Χρησιµοποιείται για το κόψιµο
µεταλλικών ταινιών, µεντεσέδων, κολόνες παραθύρων – θυρών οχηµάτων,
ατσάλινων στρογγυλών ράβδων ¢ 14 – 30 mm. Έχει άνοιγµα λεπίδων από 10 –
30 cm, δύναµη κοπής από 10 – 45 τόνους και βάρος από 9,5 – 19 Kg.
77
∆ιασωστικός τηλεσκοπικός γρύλος

Υδραυλικό εργαλείο που λειτουργεί σε περισσότερες από µία κατευθύνσεις, µε
σκοπό την ώθηση ή την έλξη (µε τη βοήθεια αφαιρούµενου ή µόνιµα
προσαρµοσµένου εξαρτήµατος και στα 2 άκρα του εργαλείου) και ενεργοποιείται
µε απλό, διπλό ή τηλεσκοπικό πιστόνι. Υπάρχουν διάφοροι τύποι µε κύρια
διαφορά το µήκος τους (και βεβαίως το µήκος του εµβόλου), της µονής ή διπλής
κατεύθυνσης λειτουργίας τους, καθώς και της ύπαρξης ή όχι δεύτερου εµβόλου
εντός του ίδιου πιστονιού (τηλεσκοπικός). Η δύναµη ώθησης κυµαίνεται από 10 –
22 τόνους.
Σωληνώσεις υψηλής πίεσης

Είναι κατασκευασµένες από ειδικά επεξεργασµένο ελαστικό και άλλα συνθετικά
υλικά σε πολλαπλά στρώµατα, ενισχυµένα µε συρµάτινο πλέγµα. Η ελάχιστη
πίεση θραύσης ανέρχεται στα 800 bar. Το µήκος τους κυµαίνεται από 15 – 30
µέτρα. Χρησιµεύουν για την λειτουργία των υδραυλικών εργαλείων σε
αποµακρυσµένα από την αντλία σηµεία.
Ανυψωτικά µαξιλάρια (υψηλής πίεσης)
Είναι τα µέσα εκείνα, µε τα οποία επιτυγχάνεται µικρή µετατόπιση και ανύψωση
µεγάλων φορτίων για την διευκόλυνση του διασωστικού έργου. Η διόγκωσή τους
γίνεται µε πεπιεσµένο αέρα από φιάλη ατµοσφαιρικού αέρα, µε κατάλληλη
διάταξη µειωτήρα πίεσης (250bar → 8bar), χειριστήριο και σωληνώσεις. Η
ανυψωτική τους ικανότητα εξαρτάται από την επιφάνειά τους και κυµαίνεται από
1 – 67 τόνους. Τα υλικά κατασκευής τους τα καθιστούν ελαφριά, ευλύγιστα,
αντιολισθητικά και πολύ ανθεκτικά στα χηµικά, στη θερµοκρασία (-40 – 115 ℃)
και το όζον. Το µέγιστο ύψος ανύψωσης είναι 52cm (ένα µαξιλάρι).
78
Κανόνες ασφαλείας στη χρήση των µαξιλαριών

ⅰ) Η επιφάνεια επαφής µεταξύ µαξιλαριού και αντικειµένου θα πρέπει να είναι ≥
2/3 της επιφάνειας του µαξιλαριού.
ⅱ) Αποφεύγουµε τις πολύ µικρές επιφάνειες επαφής.
ⅲ) Ασφαλίζουµε συνεχώς το ανυψούµενο αντικείµενο (δηλ. κατά την εξέλιξη των
εργασιών).
ⅳ) ∆ε στεκόµαστε κάτω από το φορτίο όταν αυτό ανυψώνεται.
ⅴ) ∆ε στεκόµαστε µπροστά από το µαξιλάρι, αλλά στο πλάι, γιατί υπάρχει
κίνδυνος εκτόξευσης σε περίπτωση εσφαλµένης χρήσης – τοποθέτησής του.
ⅵ) ∆ιατηρούµε αποστάσεις ασφαλείας.
ⅶ) Λαµβάνουµε µέτρα για την αποτροπή ολισθήσεων (δε φουσκώνουµε τα
µαξιλάρια σε επιφάνειες που υπάρχουν λάδια, πετρέλαιο κ.α.).
ⅷ) Εξασφαλίζουµε τη σταθερότητα σε ολισθηρό περιβάλλον (χιόνι, πάγο, λάσπη
κ.α.).
ⅸ) ∆εν καταπονούµε τα µαξιλάρια µε πρόσθετα φορτία (γρύλους, γάντζους,
κινητά φορτία κ.α.).
ⅹ) ∆εν τσακίζουµε τα µαξιλάρια
ⅹⅰ) ∆ε φέρνουµε σε απευθείας επαφή µεταλλικές επιφάνειες (κίνδυνος
ολίσθησης).
ⅹⅱ) Αποφεύγουµε την απευθείας επαφή των µαξιλαριών µε τις αιχµές των
αντικειµένων που ανυψώνουµε, παρεµβάλλοντας άλλα κατάλληλα αντικείµενα
(καουτσούκ, πανιά, αφρώδη υλικά κ.α.).
ⅹⅲ) Προστατεύουµε τα µαξιλάρια από σπινθήρες (κολλήσεις ή κοψίµατα), ιδίως
όταν εκτελούνται διασωστικές εργασίες.
Ανυψωτικοί σάκοι (χαµηλής πίεσης)
Χρησιµοποιούνται κι αυτοί για την ανύψωση ή την επαναφορά βαρέων
οχηµάτων, Η διόγκωσή τους γίνεται µε πεπιεσµένο αέρα 0,5 – 1,0 bar πάνω από
την ατµοσφαιρική πίεση. Η ανυψωτική ικανότητα κυµαίνεται από 3 – 23 τόνους,
79
ανάλογα πάντα µε το µέγεθος του σάκου. Κατασκευάζονται από πολύ ανθεκτικό

αραµίδιο ή πολυαµίδιο. Έχουν επένδυση νεοπρενίου, αντέχουν στην τριβή, λάδια
κ.α. Οι έδρες τους είναι πολυστρωµατικές και το µέγιστο ύψος ανύψωσης φτάνει
τα 110cm.
Γρύλος ανύψωσης φορτίων
Είναι υδραυλικός απλής ενεργείας, µε ενσωµατωµένη ή µη την αντλία πίεσης και
έχει ανυψωτική ικανότητα 10 – 12 τόνους.
Σετ γρύλων
Περιλαµβάνει χειροκίνητη, διβάθµια αντλία µονής ενεργείας, 2 γρύλους,
προεκτάσεις και άλλα παρελκόµενα εξαρτήµατα
Μίνι κόπτης
Υδραυλικός κόπτης απλής ενεργείας για κοπή σε δύσκολα προσπελάσιµα
σηµεία π.χ. τα πεντάλ του αυτοκινήτου, µε ικανότητα κοπής 5 – 8 τόνους και
άνοιγµα σιαγώνων 3 – 4 cm.
Κάλυµµα µη ενεργοποιηθέντος αερόσακου
Τοποθετείται στο τιµόνι του οδηγού και µας προφυλάσσει από ενδεχόµενη
ενεργοποίηση του αερόσακου την στιγµή που προσπαθούµε ν’ απεγκλωβίσουµε
τον οδηγό του αυτοκινήτου.
Εργαλείο αφαίρεσης ή κοπής υαλοπινάκων
Χρησιµοποιείται για να κόψουµε το παρµπρίζ και να σπάσουµε υπόλοιπα τζάµια
του αυτοκινήτου πριν επιχειρήσουµε τον απεγκλωβισµό. Μεγάλη προσοχή
δίνουµε στην προστασία της αναπνοής µας, αλλά και του εγκλωβισµένου την
ώρα που κόβουµε, διότι η σκόνη που παράγεται από το κόψιµο του γυαλιού είναι
πολύ πιο τοξική από τον αµίαντο!
Τάκοι σταθεροποίησης
Πάντοτε σταθεροποιούµε το όχηµα πριν επιχειρήσουµε οποιαδήποτε διασωστική
ενέργεια σ’ αυτό, προς αποφυγή ανεπιθύµητων µετακινήσεων του οχήµατος,
αλλά και για να διατηρηθεί (σε περίπτωση βλάβης του εξοπλισµού µας) το
αποτέλεσµα της µέχρι εκείνου του σηµείου, εργασίας µας.
80
Προστατευτικά καλύµµατα αιχµηρών γωνιών

Σκεπάζουµε µ’ αυτά ό,τι αιχµηρό δηµιουργήσαµε µετά την κοπή µε τα εργαλεία
διάσωσης π.χ. τα κολωνάκια παραθύρων.
27) Προστασία διασώστη
Η πιο σηµαντική παράµετρος για µια επιτυχηµένη διάσωση είναι η ασφάλεια. Και
όταν µιλάµε για ασφάλεια, εννοούµε πρώτα εκείνη του διασώστη που θα
εργαστεί στον χώρο του ατυχήµατος (ασφάλεια σκηνής – ασφάλεια διασώστη).
∆εν πρέπει να γίνεται καµία ενέργεια, αν δεν έχει πρώτα εξασφαλισθεί η
σκηνή του ατυχήµατος από όλους τους κινδύνους. Μπορούµε εύκολα να
αντιληφθούµε την αξία αυτής της προτεραιότητας, δηλ. την ασφάλεια πρώτα του
διασώστη, αν σκεφτούµε πολύ απλά ότι χωρίς διασώστη δεν µπορεί να γίνει
διάσωση! Εξάλλου η αποστολή του διασώστη δεν τελειώνει σε ένα µόνο
περιστατικό, αλλά αντίθετα έχει να φέρει εις πέρας και να προσφέρει τις
ικανότητές του σε πολλές. Βασικός κανόνας της διάσωσης είναι ότι
αντιµετωπίζουµε τους κινδύνους κατά σειρά σε:
ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ → ΖΩΑ → ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΑΞΙΑΣ
Επίσης: Ο διασώστης “απαγορεύεται” να γίνει θύµα! Κάτι τέτοιο έχει
δυσανάλογα σοβαρές συνέπειες στην αντιµετώπιση του περιστατικού, διότι έτσι
µειώνεται ο αριθµός των διαθέσιµων διασωστών, αυξάνεται ο αριθµός των
θυµάτων και πλήττεται το ηθικό της οµάδας διάσωσης.
Είτε πρόκειται για διάσωση από τροχαίο ατύχηµα, είτε διάσωση από γκρεµό,
πηγάδι, φρεάτιο, είτε απεγκλωβισµό από ανελκυστήρα, τα µέτρα ασφαλείας θα
πρέπει να λαµβάνονται µε µεγάλη προσοχή και κατόπιν ορθής σκέψης και θα
είναι προσαρµοσµένα στις επικρατούσες συνθήκες και το είδος του συµβάντος
που έχουµε ν’ αντιµετωπίσουµε.
81
Τροχαία ατυχήµατα
ⅰ) Σήµανση της οδού ή ακόµη και διακοπή της κυκλοφορίας.
ⅱ) Έλεγχος για διαρροή καυσίµου στο όχηµα.
ⅲ) Αφαίρεση πόλων µπαταρίας (ο αρνητικός πρώτα) και εξάντληση κάθε
ποσότητας ''κρυφού'' ρεύµατος που πιθανόν να έχει διατηρηθεί στα κυκλώµατα
(βραχυκυκλώνουµε τους ακροδέκτες της µπαταρίας, στρέφουµε το κλειδί του
αυτοκινήτου στο Ο και ανοίγουµε την πλαφονιέρα).
ⅳ) Σταθεροποίηση του αυτοκινήτου (χειρόφρενο, τάκοι σταθεροποίησης).
ⅴ) Εφαρµογή καλύµµατος µη ενεργοποιηµένου αερόσακου.
ⅵ) Αποµάκρυνση ή κόψιµο ζώνης ασφαλείας (κίνδυνος από τους
προεντατήρες).
ⅶ) Προστασία της αναπνοής και των µατιών µας κατά το κόψιµο των τζαµιών
(γυαλιά, φίλτρο αναπνοής).
ⅷ) Προστασία κατά τη διάρκεια χειρισµού των υδραυλικών διασωστικών
εργαλείων (κατάλληλα υποδήµατα - µπότες, γάντια).
ⅸ) Προστασία από τις αιχµηρές επιφάνειες (γάντια, κράνος).
ⅹ) Φοράµε πλήρη ατοµικό προστατευτικό εξοπλισµό (γάντια, γυαλιά, επενδύτη
κ.λ.π.) καθ’ όλη τη διάρκεια της επιχείρησης απεγκλωβισµού.
Ορεινές διασώσεις – σχοινιά – ασφάλεια
(Σηµ.: Το αντικείµενο αυτό επειδή είναι εξειδικευµένο και απαιτεί εξοπλισµό που
δεν διαθέτουν οι περισσότερες Π.Υ. παρά µόνον οι Ε.Μ.Α.Κ., επαφίεται στην
ευχέρεια της κάθε Π.Υ. και εφόσον υπηρετούν σ’ αυτές συνάδελφοι που
ασχολούνται µε την αναρρίχηση και γνωρίζουν το αντικείµενο).
28) Καθήκοντα επικεφαλής
Ο επικεφαλής πραγµατοποιεί την αναγνώριση, η οποία περιλαµβάνει πιθανούς

κινδύνους που εγκυµονούν και θέτει προτεραιότητες στην αντιµετώπισή τους,
82
καθορίζει το σχέδιο επέµβασης µε την ανάλογη προτεραιότητα ενεργειών και

φροντίζει για την εφαρµογή του. Είναι ο συνδετικός κρίκος επικοινωνίας µε
άλλους εµπλεκόµενους στο συµβάν (Ε.Κ.Α.Β., ΕΛ.ΑΣ, γερανοί ιδιωτών κ.λ.π.).
Κανονικά δεν χειρίζεται κάποιο εργαλείο, αλλά συντονίζει και επιβλέπει την όλη
επιχείρηση, όλη δε η οµάδα αναφέρεται σ’ αυτόν και µόνο για ό,τι συµβαίνει κατά
τη διάσωση.
29) ∆ιάσωση εγκλωβισµένων σε ανελκυστήρα
Η υποχρέωση των πυροσβεστών σε περιπτώσεις εγκλωβισµού ανθρώπων σε

ανελκυστήρα, περιορίζεται στον απεγκλωβισµό τους και µόνο. Σε καµία
περίπτωση δεν είναι υπεύθυνοι ν’ αποκαταστήσουν τη βλάβη ή την αιτία που
προκάλεσε τον εγκλωβισµό.
Βασικές ενέργειες
ⅰ) Έλεγχος της θέσης του θαλάµου.
ⅱ) ∆ιακοπή παροχής ηλεκτρικού ρεύµατος από το µηχανοστάσιο (καλό είναι ν’
αφαιρέσουµε και την ασφάλεια από τον πίνακα).
ⅲ) Εντοπισµός της βλάβης ή αιτίας εγκλωβισµού (∆ιακοπή ηλεκτρικού ρεύµατος,
υπερφόρτωση, θραύση συρµατόσχοινου κ.λ.π.).
Ανάλογα µε τη θέση του θαλάµου ή την αιτία που προκάλεσε τον εγκλωβισµό,
καθορίζουµε τις περαιτέρω ενέργειές µας. Αν ο θάλαµος έχει σταµατήσει µεταξύ
2 ορόφων, ένας πυροσβέστης ανεβαίνει στο µηχανοστάσιο, κλείνει τον γενικό του
ρεύµατος και µε κατάλληλους χειρισµούς στο σύστηµα πέδησης (φρένο) του
ανελκυστήρα, κατεβάζει ή ανεβάζει τον θάλαµο, ανάλογα προς ποια κατεύθυνση
µας συµφέρει καλύτερα, έως ότου ο θάλαµος ευθυγραµµιστεί µε την πόρτα του
ορόφου. Σ’ αυτό βοηθάει ένας άλλος πυροσβέστης που βρίσκεται στον όροφο.
Αν φτάνοντας ο θάλαµος στον όροφο, η πόρτα δεν ανοίγει από µόνη της,
χρησιµοποιούµε το κατάλληλο κλειδί, ανάλογα µε την διατοµή της εγκοπής (κλειδί
allen, τριγωνικό ή κατσαβίδι) και απελευθερώνουµε τον πείρο της θύρας. Αν έχει
83
φθαρεί η δεν υπάρχει στον συγκεκριµένο όροφο υποδοχή για κλειδί, τότε ή θα
µετακινήσουµε τον θάλαµο σε άλλο όροφο ή (αν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό) θα
κάνουµε µε τη βοήθεια τροχού, µία τοµή στην πόρτα και στο ύψος του πείρου
(χωρίς όµως να τον κόψουµε) και αφού διπλώσουµε λίγο την λαµαρίνα, µε
κατσαβίδι κάνουµε µοχλό και σπρώχνοντας απελευθερώνουµε τον πείρο.
Αν δεν µπορούµε µε κανέναν τρόπο να µετακινήσουµε τον θάλαµο (κλειδωµένο
µηχανοστάσιο, χαλασµένη – κολληµένη πέδηση κ.λ.π.) ή αυτός έχει πέσει κάτω
από το επίπεδο του ισόγειου ορόφου (λόγω θραύσης συρµατόσχοινου), θα
χρησιµοποιήσουµε το ειδικό σύστηµα ανύψωσης (κιθάρα), το οποίο θα
στερεώσουµε στον επόµενο όροφο από αυτόν που θέλουµε τελικά να φέρουµε
τον θάλαµο. (Για παράδειγµα, αν ο θάλαµος έχει σταµατήσει µεταξύ 1ου και 2ου
ορόφου, η κιθάρα θα τοποθετηθεί στην πόρτα του 3ου ορόφου για να ανεβάσουµε
τον θάλαµο στον 2ο όροφο).
Η διαδικασία έχει ως εξής: Ανοίγουµε τις πόρτες των δύο επόµενων ορόφων από
εκεί που έχει σταµατήσει ο θάλαµος (στο παράδειγµά µας, 2ου και 3ου). Από την
πόρτα του 3ου κατεβάζουµε το συρµατόσχοινο της κιθάρας και από την πόρτα
του 2ου ένας άλλος πυροσβέστης προσαρµόζει το άγκιστρο της κιθάρας στην
κατάλληλη θέση του άνω µέρους του θαλάµου (κάποιον σταθερό κρίκο).
Ανεβάζουµε σταδιακά τον θάλαµο, έως ότου φτάσει στο ύψος της κάτω πόρτας
(2ου) και απελευθερώνουµε τα άτοµα. Όταν τελειώσουµε µε τον απεγκλωβισµό,
ελέγχουµε όλες τις πόρτες του ανελκυστήρα να είναι ασφαλισµένες και
ενηµερώνουµε τους ενοίκους ή τον διαχειριστή, να µην γίνει χρήση αυτού πριν
έλθει ο συντηρητής.
Στους υδραυλικούς ανελκυστήρες σε περίπτωση βλάβης, ο θάλαµος πηγαίνει
αυτόµατα στο ύψος του αµέσως πιο κάτω ορόφου και η πόρτα ανοίγει συνήθως
µόνη της. Αν κάτι τέτοιο δεν γίνει, είµαστε αναγκασµένοι να το πράξουµε εµείς.
Κατεβαίνουµε στο µηχανοστάσιο και εκτονώνουµε σταδιακά την πίεση του
υδραυλικού συστήµατος µε τον κατάλληλο µοχλό η κοµβίο που υπάρχει µπροστά
84
από την αντλία λαδιού (φρένο), µέχρι να κατέλθει ο θάλαµος στον κοντινότερο
όροφο.
Σε περιπτώσεις που οι ανελκυστήρες παρουσιάζουν ιδιοµορφίες, είτε λόγω
κατασκευής, είτε λόγω λειτουργίας τους, απαιτείται η επαφή µε τον διαχειριστή ή
τον υπεύθυνο του κτιρίου, για να πάρουµε περισσότερες πληροφορίες και
λεπτοµέρειες για τον συγκεκριµένο ανελκυστήρα.
30) ∆ιάσωση σε άλλα δυστυχήµατα
α) ∆ιάσωση από φρέατα

Η επιχείρηση διάσωσης παγιδευµένων ατόµων από φρεάτια, πηγάδια κ.λ.π.
εγκυµονεί αρκετούς κινδύνους για τον διασώστη (από πτώσεις λίθων - χωµάτων,
µέχρι την ασφυκτική ή δηλητηριώδη ατµόσφαιρα στο εσωτερικό τους). Γι’ αυτό
καλό είναι να είµαστε πολύ συγκρατηµένοι στις ενέργειές µας, να πάρουµε όλα τα
µέτρα ασφαλείας και αφού προετοιµάσουµε τον εξοπλισµό µας να στήσουµε
σωστά και µε ηρεµία την όλη επιχείρηση. Αυτό σηµαίνει ότι ξέρει ο καθένας το
ρόλο του, έχουν δοθεί σαφείς οδηγίες στον καθένα και έχει υπολογιστεί το
ενδεχόµενο κάτι να πάει στραβά, ώστε να τεθεί εναλλακτικά βοηθητικό σχέδιο σε
εφαρµογή.
Στις διασώσεις αυτές χρησιµοποιείται ο τρίποδας µε ενσωµατωµένο βαρούλκο
και τροχαλία. Εναλλακτικά και εφόσον υπάρχει δυνατότητα προσέγγισης του
οχήµατος και φυσικά µας το επιτρέπουν οι συνθήκες και η κατάσταση του
πηγαδιού, ώστε να µην φθείρεται το συρµατόσχοινο, µπορεί να χρησιµοποιηθεί
για την κατάβαση του διασώστη ο εργάτης του οχήµατος. Συνήθως κατεβαίνει ο
πιο έµπειρος διασώστης από την οµάδα, ενώ ο αµέσως επόµενος σε εµπειρία
τίθεται επικεφαλής της οµάδας υποστήριξης, που µένει επάνω για να την
συντονίζει.
Επειδή δεν γνωρίζουµε την σύσταση της ατµόσφαιρας που επικρατεί στον
πυθµένα, κατεβαίνουµε οπωσδήποτε µε αναπνευστική συσκευή για την
85
προστασία της αναπνοής µας. (Συνήθως υπάρχει αυξηµένη συγκέντρωση CO2,

πράγµα το οποίο σηµαίνει ασφυκτικό περιβάλλον). Χρήσιµη επίσης είναι και η
ενδοεπικοινωνία µε φορητούς ασυρµάτους για την διευκόλυνση της επικοινωνίας
των διασωστών ανά πάσα στιγµή. Άλλα απαραίτητα εργαλεία στον εξοπλισµό
µας είναι ο ατοµικός φανός, ειδικά όταν έχουµε να κατέβουµε σε µεγάλο βάθος,
το κράνος, ένα κολάρο για την ακινητοποίηση του αυχένα του θύµατος και µία
ζώνη ασφαλείας µε µερικούς κρίκους και ιµάντες για το δέσιµο του θύµατος, είτε
επάνω στη δική µας ζώνη, είτε απευθείας στο σχοινί ανάσυρσης.
Εφόσον το θύµα διατηρεί τις αισθήσεις του και γενικότερα είναι ζωντανό, καλό
είναι να του τοποθετήσουµε το αυχενικό κολάρο, διότι το πιο πιθανό είναι µε την
πτώση του να έχει τραυµατιστεί σ’ αυτή την ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή του
ανθρώπινου σώµατος, οπότε µε την διαδικασία ανάσυρσής του, να του
προκαλέσουµε ολοκληρωτική καταστροφή στον νωτιαίο µυελό του, µε τις
γνωστές συνέπειες. Στη συνέχεια θα δέσουµε το θύµα επάνω µας (ζώνη µε ζώνη
ασφαλισµένες µεταξύ τους µε κρίκους και εφόσον δεν µπορούµε να του
περάσουµε τη ζώνη, του φοράµε µερικούς ιµάντες σαν γιλέκο και ασφαλίζουµε
στην ζώνη µας)
Αν η απόσταση που έχουµε να διανύσουµε ως το χείλος του πηγαδιού είναι
µεγάλη και αναµένεται να µεσολαβήσει αρκετός χρόνος µέχρι να µας ανελκύσει η
οµάδα επάνω, δίνουµε στο θύµα σε τακτά διαστήµατα αέρα από την συσκευή
µας, εναλλάσσοντας την προσωπίδα από µας, σε κείνο. Εννοείται πως έχει εν τω
µεταξύ ειδοποιηθεί το Ε.Κ.Α.Β. ώστε όταν ανέβουν διασώστης και θύµα να
δοθούν αµέσως οι Α’ βοήθειες.
β) ∆ιάσωση από ηλεκτροπληξία

Η ηλεκτροπληξία έχει σαν αποτέλεσµα (εκτός από τα εγκαύµατα που
προκαλούνται στους ιστούς) και την παύση της αναπνευστικής και καρδιακής
λειτουργίας, όταν η έκθεση στο ηλεκτρικό ρεύµα είναι παρατεταµένη. Έτσι στην
χειρότερη περίπτωση έχουµε πρώτα να διακόψουµε την επαφή του θύµατος µε
86
τον αγωγό του ρεύµατος και στη συνέχεια να εφαρµόσουµε και

καρδιαναπνευστική αναζωογόνηση (τεχνητή αναπνοή & µαλάξεις - ΚΑΡΠΑ),
µέχρι τουλάχιστο να καταφθάσει εξειδικευµένη µονάδα του Ε.Κ.Α.Β.
Η διακοπή της επαφής του θύµατος µε το ηλεκτρικό ρεύµα µπορεί να γίνει:
ⅰ) Με διακοπή του ηλεκτρικού ρεύµατος, είτε κατεβάζοντας τον γενικό διακόπτη
από τον πίνακα διανοµής, είτε αφαιρώντας την ασφάλεια, είτε κλείνοντας απλά
τον πιο κοντινό προς το θύµα, διακόπτη.
ⅱ) Με το κόψιµο του ηλεκτροφόρου αγωγού, εφόσον είναι ορατός σε µας. Το
κόψιµο προϋποθέτει κατάλληλο εξοπλισµό από αυτόν που θα επιχειρήσει
(µονωτικά, ελαστικά γάντια και υποδήµατα, ειδικά µονωµένη ψαλίδα) και επίσης
αυτό να γίνει σε αρκετή απόσταση από το θύµα, ώστε να αποφύγουµε το
ενδεχόµενο εκ νέου επαφής του θύµατος µε τον αγωγό ή και του διασώστη
ακόµη, την ώρα της παροχής Α’ βοηθειών.
ⅲ) Με την αποµάκρυνση του αγωγού από το θύµα µε την βοήθεια ξύλινου ή
άλλου µονωτικού υλικού (πλάστη ζαχαροπλαστικής, σκουπόξυλο, ράβδο από
συµπιεσµένο χαρτόνι, ελαστικό σωλήνα κ.α.).
ⅳ) Με την αποµάκρυνση του θύµατος από τον αγωγό, µε τη βοήθεια ειδικών
µονωτικών γαντιών ή αν δεν διαθέτουµε, πιάνοντάς το από τα ρούχα του µόνο
για να µην “κολλήσουµε” κι εµείς ή τέλος περιτυλίγοντας τα χέρια µας µε µάλλινα
ή βαµβακερά υφάσµατα. Η τελευταία µέθοδος ⅳ εφαρµόζεται σε έσχατη
περίπτωση, όταν δεν έχουµε άλλη επιλογή και φυσικά µε περισσή προσοχή.
γ) ∆ιάσωση από καταρρεύσεις

Καταρρεύσεις µπορούν να συµβούν είτε σε κτίρια, είτε σε τοιχώµατα τάφρων που
έχουν ανοιχθεί για την θεµελίωση κτιρίων, για τοποθέτηση αγωγών κ.λ.π. Όπως
σε όλες τις επιχειρήσεις διάσωσης, προέχει η ασφάλειά µας. Αρχικά πρέπει να
γίνουν οι απαραίτητες αντιστηρίξεις, έτσι ώστε να µην κινδυνεύσουν οι διασώστες
κατά την διάρκεια της εργασίας τους, αλλά και τα θύµατα από περαιτέρω πτώση
δοµικών υλικών, ετοιµόρροπων τµηµάτων ή χωµάτων.
87
Πολλές φορές προτιµάται η κατεδάφιση ορισµένων επικίνδυνων τµηµάτων των

κατασκευών, από την αντιστήριξη ή υποστήριξή τους. Βασική προϋπόθεση γι’
αυτή την ενέργεια είναι ασφαλώς να αποκλείσουµε το ενδεχόµενο παρουσίας
θυµάτων κάτω από τα σηµεία που βρίσκονται τα επικίνδυνα για κατάρρευση,
τµήµατα των κατασκευών.
Στην περίπτωση υποχώρησης τοιχωµάτων, η αντιστήριξη γίνεται τοποθετώντας
ξύλινες πλάκες µε µεγάλη επιφάνεια επάνω στα τοιχώµατα και αντιστήριξη αυτών
µε δοκούς.
Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται κατά την αποµάκρυνση χωµάτων, λίθων από
το θύµα, για να µην προκαλέσουµε επιπλέον τραυµατισµό από αυτόν που έχει
ήδη υποστεί. Ειδικά δε στην περίπτωση που έχει υποστεί το λεγόµενο
“σύνδροµο εκ συνθλίψεως”, οι χειρισµοί µας απαιτούν γνώση και την παρουσία
ασθενοφόρου για την άµεση διακοµιδή του θύµατος στο νοσοκοµείο, αµέσως
µετά τον απεγκλωβισµό.
Γενικά το θύµα που εγκλωβίζεται ή συνθλίβεται κάτω από ερείπια ή µεµονωµένα
βαριά αντικείµενα, είναι δυνατόν να αναπτύξει το σύνδροµο αυτό. Μετά την
αποµάκρυνση του αντικειµένου που ασκούσε πίεση σε µέλος ή µέρος του
σώµατος στο θύµα, υπάρχει ροή αίµατος κι έτσι απελευθερώνονται στην
κυκλοφορία προϊόντα καταστροφής των κυττάρων, των µελών που υπέστησαν
σύνθλιψη. Από κει και πέρα αρχίζει µια αντίστροφη µέτρηση για την υγεία, αλλά
και την διατήρηση της ίδιας της ζωής (ανάλογα µε το µέρος του σώµατος που
έχει συνθλιβεί), του θύµατος.
Επίσης θα πρέπει να έχουµε υπόψη µας, ότι τα θύµατα πολύ πιθανά να
αιµορραγούν ή να έχουν υποστεί κατάγµατα. Γι’ αυτό είµαστε σε ετοιµότητα να
σταµατήσουµε µε κατάλληλους χειρισµούς τυχόν αιµορραγία (περίδεση και
σφίξιµο) και να κάνουµε ακινητοποίηση στα µέλη εκείνα που έχουν υποστεί
κάταγµα, συνεργαζόµενοι για το σκοπό αυτόν µε εξειδικευµένο προσωπικό Α’
βοηθειών (Ε.Κ.Α.Β.).
88
Να θυµόµαστε ότι προέχει η ασφάλειά µας και ότι πριν από οποιαδήποτε
επιχείρηση διάσωσης, πρέπει να ασφαλίσουµε την σκηνή του ατυχήµατος, εκεί
δηλ. όπου θα εργαστούµε. Αυτό σηµαίνει µεταξύ άλλων ενεργειών ότι
φροντίζουµε να αποκλείσουµε τον χώρο από άτοµα που δεν έχουν θέση εκεί, τα
οποία εκτός από το ενδεχόµενο να γίνουν θύµατα, δυσκολεύουν µε τον τρόπο
τους το έργο των πυροσβεστών - διασωστών.
(Σηµ.: Το αντικείµενο της παραγράφου αυτής αναπτύσσεται περαιτέρω,

ελεύθερα, κατά την κρίση, την εµπειρία και το υλικό που διαθέτει ο εκάστοτε
εκπαιδευτής. Προτείνεται µεταξύ άλλων, η ανάλυση και εκµάθηση του
πρωτοκόλλου SAVER, για τον απεγκλωβισµό από τροχαία ατυχήµατα, η
εκπαίδευση για την αντιµετώπιση ατυχήµατος στο οποίο εµπλέκεται όχηµα
µεταφοράς επικίνδυνων ουσιών (Συµφωνία ADR) και η µετάδοση - µε τη βοήθεια
των τοπικών τµηµάτων του Ερυθρού Σταυρού (σε όποιες πόλεις υπάρχουν),
άλλως µε το Ε.Κ.Α.Β. - βασικών γνώσεων Α’ Βοηθειών).
ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΩΝ

ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ
Α) ΓΕΝΙΚΑ
Η ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει ως αποτέλεσµα την ανεξέλεγκτη
παραγωγή και χρήση περισσότερων από 50.000 υλικών που χαρακτηρίζονται
Επικίνδυνα Υλικά. Επικίνδυνα υλικά (εµπορεύµατα) είναι οι ύλες και τα είδη
από τα οποία µπορούν να υπάρξουν κίνδυνοι για το περιβάλλον, το κοινωνικό
σύνολο, τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων και ζώων, καθώς και για τη
δηµόσια τάξη και ασφάλεια. Οι κίνδυνοι αυτοί οφείλονται στη φύση, στις ιδιότητες
και στην κατάσταση γενικότερα των υλών και ουσιών αυτών.
89
Τα περισσότερα από τα υλικά αυτά θεωρούνται ασφαλή, µέχρις ότου

απελευθερωθούν από το σύστηµα διαφύλαξής τους, συσκευασίας τους. Εν τω
µεταξύ καινούργια υλικά συνεχώς εµφανίζονται.
Η βιοµηχανία και οι άλλες δραστηριότητες του ανθρώπου απαιτούν την
καθηµερινή µεταφορά µεγάλων ποσοτήτων επικίνδυνων εµπορευµάτων. Η
µεταφορά των εµπορευµάτων αυτών στην Ελλάδα, σε ποσοστό που υπερβαίνει
το 65% γίνεται οδικώς. Ακολουθεί η µεταφορά µε θαλάσσια µέσα και
σιδηροδροµικώς, ενώ ελάχιστα φορτία µεταφέρονται αεροπορικώς. Οι κίνδυνοι
που ενυπάρχουν σ’ αυτά τα εµπορεύµατα λόγω της σύστασης και των ιδιοτήτων
των επικίνδυνων υλικών (τοξικότητα, ευφλεκτότητα, διαβρωτικότητα),
µεγιστοποιούνται κατά τη διαδικασία της µεταφοράς.
Για να προληφθούν και να αντιµετωπισθούν οι κίνδυνοι αυτοί, πρέπει να
τηρηθούν αυστηρές προδιαγραφές µεταφοράς, οι οποίες προβλέπονται από
διεθνείς κανονισµούς και συµφωνίες.
Β) ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Θεµέλιος λίθος για τη διεθνή οδική διακίνηση επικίνδυνων εµπορευµάτων στον
ευρωπαϊκό χώρο είναι η “Ευρωπαϊκή Συµφωνία για την ∆ιεθνή Μεταφορά
Επικίνδυνων Εµπορευµάτων”. Είναι περισσότερο γνωστή και ως Συµφωνία
“ADR” από τα αρχικά του τίτλου της στη γαλλική γλώσσα (Accord Dangereux
Routier). Η Συµφωνία ADR συντάχθηκε από την “Οικονοµική Επιτροπή για την
Ευρώπη” του ΟΗΕ και υπογράφηκε στις 30-9-1957 στη Γενεύη από πολλά
ευρωπαϊκά κράτη, ανατολικά και δυτικά. Η Ελλάδα έχει προχωρήσει στη
συµφωνία αυτή µε τον Ν.1741/87 (ΦΕΚ 225 Α’/ 21-8-87).
Η ADR έγινε µερικά ή ολικά η εθνική Νοµοθεσία στα θέµατα µεταφοράς
επικίνδυνων υλικών στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη, αλλά ο αρχικός σκοπός
ήταν άλλος: η διευκόλυνση των διεθνών µεταφορών. Είναι φανερό ότι αν τα
κράτη είχαν διαφορετικούς κανονισµούς ασφαλείας στην µεταφορά επικίνδυνων
υλικών, µε την ραγδαία διεθνοποίηση της παραγωγής και των µεταφορών που
90
παρατηρήθηκε µεταπολεµικά στην Ευρώπη, θα υπήρχαν µεγάλα και ίσως

αξεπέραστα προβλήµατα στις διεθνείς ανταλλαγές.
Η Συµφωνία ADR ορίζει ποια επικίνδυνα εµπορεύµατα απαγορεύεται να
µεταφέρονται οδικώς και ποια επιτρέπεται. Αναφέρονται επίσης οι όροι και οι
προϋποθέσεις υπό τις οποίες πρέπει να γίνεται η µεταφορά των επικίνδυνων
εµπορευµάτων. Τόσο η Συµφωνία ADR που καθορίζει τους όρους και τις
διαδικασίες µεταφοράς επικίνδυνων εµπορευµάτων, όσο και η οδηγία 95/50/EK
που προβλέπει τον έλεγχο διακινήσεως, είναι εθνική Νοµοθεσία των χωρών-
µελών της ΕΕ. Εποµένως οι διατάξεις της ADR και της οδηγίας 95/50/EK ισχύουν
και για τις εθνικές µεταφορές.
Το κείµενο της Συµφωνίας ADR αναθεωρείται κάθε δύο (2) χρόνια από την
Επιτροπή και η χώρα µας κάνει αποδεκτή τα αναθεωρηµένα κείµενα µε
Υπουργικές Αποφάσεις. Έτσι κατ’ αυτό τον τρόπο η ADR ισχύει και για τις
εθνικές µεταφορές επικίνδυνων εµπορευµάτων στον ελληνικό χώρο.
Γ) ΣΥΜΦΩΝΙΑ ADR
Η Συµφωνία ADR αποτελείται από τρία (3) βασικά µέρη, τη Συµφωνία πλαίσιο
και τα παραρτήµατα Α και Β.
Η Συµφωνία πλαίσιο είναι απλή και σύντοµη. Περιλαµβάνει 17 άρθρα που
καθορίζουν το πεδίο εφαρµογής και τις δεσµεύσεις των κρατών που την έχουν
υπογράψει.
Το Παράρτηµα Α της ADR περιλαµβάνει τις διατάξεις για τις επικίνδυνες ύλες και
είδη. Σε αυτό υπάρχουν τα εξής βασικά κεφάλαια:
1) Κατάταξη των επικίνδυνων υλών σε κλάσεις (κατηγορίες).
2) Ειδικές “προδιαγραφές µεταφοράς” που ισχύουν για τις ύλες κάθε κλάσης.
3) Γενικοί και ειδικοί όροι συσκευασίας για τις ύλες κάθε κλάσης.
4) Ετικέτες κινδύνου που τοποθετούνται πάνω στις επικίνδυνες ύλες και
συσκευασίες τους.
91
Το Παράρτηµα Β αναφέρεται στις διατάξεις για τα µέσα µεταφοράς και την ίδια
τη µεταφορά. Περιλαµβάνει τα εξής κεφάλαια:
1) Τεχνικές προδιαγραφές και ο ειδικός εξοπλισµός των οχηµάτων που
µεταφέρουν επικίνδυνα εµπορεύµατα.
2) Τα συνοδευτικά έγγραφα µεταφοράς.
3) Η σήµανση των οχηµάτων και οι ετικέτες κινδύνου που τοποθετούνται στις
µεταφερόµενες ύλες.
4) Η εκπαίδευση των οδηγών των οχηµάτων.
5) Οι ειδικές προδιαγραφές των βυτιοφόρων οχηµάτων.
6) Αλφαβητικός και αριθµητικός κατάλογος των επικίνδυνων υλών µε τους
αριθµούς UN.
Η Συµφωνία ADR είναι ένα δυναµικό Νοµοθέτηµα, το οποίο παρακολουθεί
συνεχώς την τεχνολογική εξέλιξη των οχηµάτων που µεταφέρουν επικίνδυνα
εµπορεύµατα. Λαµβάνει επίσης υπόψη τον εξοπλισµό των οχηµάτων, τις
επικίνδυνες ύλες, τη συσκευασία τους και γενικότερα όλα τα θέµατα που είναι
σχετικά µε τις µεταφορές αυτές. Παράλληλα προνοεί για την προστασία του
περιβάλλοντος και την ασφάλεια των εργαζοµένων.
∆) ΚΑΤΑΤΑΞΗ
Τα επικίνδυνα εµπορεύµατα διακρίνονται σε 2 βασικές κατηγορίες:
- Στα εµπορεύµατα που τα οποία επιτρέπεται να µεταφερθούν οδικώς υπό
ορισµένους όρους.
- Στα εµπορεύµατα τα οποία εξαιρούνται της διεθνούς οδικής µεταφοράς.
Για να είναι δυνατή η εύκολη µελέτη των επικίνδυνων ουσιών που έχουν
παρόµοιες ιδιότητες, η σωστή εκτίµηση του επικίνδυνου χαρακτήρα τους και η
επίλυση διαφόρων προβληµάτων, τα οποία ανακύπτουν σε εργασίες µε τις
επικίνδυνες ουσίες ή σε περιπτώσεις ατυχηµάτων που εµπλέκονται οι ουσίες
αυτές, έγιναν πολλές σκέψεις και προσπάθειες για την κατάταξή τους σε µεγάλες
κατηγορίες, όπως εκρηκτικά, εύφλεκτα, ραδιενεργά, διαβρωτικά. Έτσι, ανάλογα
92
µε τις ιδιότητές τους, οι επικίνδυνες ουσίες κατηγοριοποιήθηκαν σε εννέα (9)

κλάσεις. Οι τρεις (3) από αυτές (4, 5 και 6) έχουν υποδιαιρέσεις. Ένα βασικό
κριτήριο για την ένταξη µιας ύλης σε κάποια κλάση, είναι το είδος του κύριου
(πρωτεύοντος) κινδύνου που εγκυµονεί. Οι κλάσεις δηλ. των επικίνδυνων υλών
είναι οµάδες υλών που εγκυµονούν τον ίδιο κύριο κίνδυνο. Αυτές οι κλάσεις, οι
οποίες περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα Α της Συµφωνίας ADR, είναι:
- Κλάση 1: Εκρηκτικά
- Κλάση 2: Αέρια πεπιεσµένα, υγροποιηµένα ή διαλυµένα υπό πίεση
- Κλάση 3: Εύφλεκτα υγρά
- Κλάση 4.1: Εύφλεκτα στερεά
- Κλάση 4.2: Εύφλεκτα στερεά ή ύλες που υφίστανται αυτόµατη καύση
(αυτοαναφλεγόµενες)
- Κλάση 4.3: Ύλες που παράγουν εύφλεκτα αέρια κατά την επαφή τους µε το νερό
- Κλάση 5.1: Οξειδωτικές ύλες
- Κλάση 5.2: Οργανικά υπεροξείδια
- Κλάση 6.1: Τοξικές ύλες
- Κλάση 6.2: Απεχθείς, νοσογόνες και µολυσµατικές ύλες
- Κλάση 7: Ραδιενεργές ύλες
- Κλάση 8: ∆ιαβρωτικές ύλες
- Κλάση 9: ∆ιάφορες επικίνδυνες ύλες και είδη
Οι επικίνδυνες ύλες κάθε κλάσης κατατάσσονται σε κάποιες µεγάλες οµάδες (A,

B, C, D, E κλπ) και υποοµάδες. Η οµαδοποίηση αυτή γίνεται βάσει κάποιων
κοινών ιδιοτήτων που παρουσιάζουν οι ύλες κάθε οµάδας και γίνεται για λόγους
διευκόλυνσης της Συµφωνίας ADR. Μπορεί ακόµη στο παράρτηµα Β5 της
Συµφωνίας ADR να αναφέρεται και ως είδος (1°,2°,3° κλπ). Η τελευταία οµάδα
κάθε κλάσης περιλαµβάνει συνήθως τα αδειανά, ακαθάριστα δοχεία ή βυτία.
93
Ας πάρουµε ένα παράδειγµα από την κλάση 3 για να γίνουν κατανοητά τα

παραπάνω. Η κλάση 3 διαιρείται σε 5 µεγάλες οµάδες υλικών:
Οµάδα Α: Περιλαµβάνει υλικά µη διαβρωτικά και µη τοξικά, µε σηµείο ανάφλεξης
κατώτερο των 21°C. Η οµάδα αυτή περιέχει 6 υποοµάδες, από την 1 έως 6
Οµάδα Β: Περιλαµβάνει υλικά τοξικά, µε σηµείο ανάφλεξης κάτω των 21°C. Η
οµάδα αυτή περιέχει τις υποοµάδες από 11 έως 26
Οµάδα C: Περιλαµβάνει υλικά διαβρωτικά, µε σηµείο ανάφλεξης κάτω των 21°C.
Η οµάδα αυτή περιέχει τις υποοµάδες 21 έως 26.
Οµάδα D: Περιλαµβάνει υλικά µη διαβρωτικά και µη τοξικά, µε σηµείο ανάφλεξης
µεταξύ 21°C και 100°C. Η οµάδα αυτή περιέχει τις υποοµάδες 31 έως 34.
Οµάδα E: Περιλαµβάνει άδεια δοχεία ή βυτία, ακαθάριστα που περιείχαν
προϊόντα της κλάσης 3.
Κάτι αντίστοιχο συµβαίνει και µε τις υπόλοιπες κλάσεις. Άλλες διαιρούνται σε
περισσότερες και άλλες σε λιγότερες µεγάλες οµάδες υλικών.
Τέλος, εκτός από τις κλάσεις 1, 2, 5.2 & 7, οι ύλες κάθε οµάδας (είδους)
διακρίνονται ανάλογα µε το βαθµό επικινδυνότητάς τους σε 3 κατηγορίες:
ⅰ) Την κατηγορία (a) που περιλαµβάνει τις πολύ επικίνδυνες ύλες

ⅱ) Την κατηγορία (b) που περιλαµβάνει τις επικίνδυνες ύλες
ⅲ) Την κατηγορία (c) που περιλαµβάνει τις λιγότερο επικίνδυνες ύλες
Πίνακας κατάταξης επικίνδυνων υλών σε κλάσεις

(Ενδεικτικές ύλες για κάθε κλάση)
Κλάση 1: Εκρηκτικά
Εκρηκτικές ύλες και είδη, όπως:βαµβακοπυρίτιδα, φυσίγγια πεπιεσµένης
µελανής πυρίτιδας, µελανή πυρίτιδα, νιτρογλυκερίνη κλπ.
Είδη γεµισµένα µε εκρηκτικές ύλες, όπως: εµπρηστικά φυσίγγια, εµπύρια,
πυροκροτητές, φυσίγγια κυνηγιού, πυροσωλήνες, καπνογόνοι µηχανισµοί κλπ.
94
Αναφλεκτήρες, πυροτεχνήµατα και παρόµοια εµπορεύµατα, όπως: σπίρτα,

εµπρηστικές βόµβες, βεγγαλικά, φωτοβολίδες, καπνογόνες ύλες κλπ.
Κλάση 2: Αέρια (πεπιεσµένα, υγροποιηµένα ή διαλυµένα υπό πίεση,

όπως:άζωτο, οξυγόνο, υδρογόνο, µεθάνιο, φθόριο, χλώριο, φυσικό αέριο, αέριο
πόλεως, αµµωνία, αργό, ήλιον, βουτάνιο, προπάνιο, αιθάνιο, υδροχλώριο,
υδρόθειο, µονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα, διανεµητές αεροζόλ.
Κλάση 3: Εύφλεκτα υγρά, όπως: βενζίνη (οινόπνευµα κινητήρων), κηροζίνη,

πετρέλαιο, οινόπνευµα, ορυκτά έλαια, υδρογονάνθρακες, παρασιτοκτόνα κλπ.
Κλάση 4.1: Εύφλεκτα στερεά, όπως: ξυλάνθρακας, πριονίδι, ροκανίδια,

άχρηστα χαρτιά, σανός άχυρο, φελλός σε σκόνη ή σε κόκκους, θείον,
κυτταροειδή, λιγνίτης, κωκ, γαιάνθρακας, καουτσούκ κλπ.
Κλάση 4.2: Εύφλεκτα στερεά ή ύλες υποκείµενες σε αυτόµατη καύση, όπως:

λευκός και κίτρινος φωσφόρος, ρητίνες, ρητινέλαιο, κατάλοιπα πετρελαίου κλπ.
Κλάση 4.3: Ύλες που παράγουν εύφλεκτα αέρια κατά την επαφή τους µε το
νερό, όπως: κάλιο, νάτριο, ασβέστιο, ανθρακασβέστιο, τριφθοριούχο βόριο κλπ.
Κλάση 5.1: Οξειδωτικές ύλες, όπως: υδατικά διαλύµατα υπεροξειδίου του

υδρογόνου, υπερχλωρικό οξύ, νιτρικό αµµώνιο, λιπάσµατα νιτρικού αµµωνίου,
οξυγόνο κλπ.
Κλάση 5.2: Οργανικά υπεροξείδια, όπως: υπεροξείδιο διτριτοταγούς βουτιλίου
Κλάση 6.1: Τοξικές ύλες, όπως: υδροκυανικό οξύ, ενώσεις: αρσενικού,

υδραργύρου, αντιµονίου, βαρίου, καδµίου, µολύβδου κλπ.
95
Κλάση 6.2: Απεχθείς, νοσογόνες και µολυσµατικές ύλες, όπως: νωπά

κόκαλα, εντόσθια, αδένες, κοπριά περιττώµατα, άλλες ύλες ζώων, οικιακά
λύµατα κλπ.
Κλάση 7: Ραδιενεργές ύλες
Κλάση 8: ∆ιαβρωτικές ύλες, όπως: θειϊκό οξύ, νιτρικό οξύ, διάλυµα καυστικής
σόδας κλπ.
Κλάση 9: ∆ιάφορες επικίνδυνες ύλες και είδη, όπως: άσβεστος, PCB'S, PCT'S
(πολυχλωριούχες διφαινόλες και τερφαινόλες - κλοφέν), συσκευές που περιέχουν
PCB'S (π.χ. µετασχηµατιστές) κλπ.
Ε) ΣΗΜΑΝΣΗ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Όλα τα οχήµατα που µεταφέρουν επικίνδυνες ύλες, φέρουν ειδικές σηµάνσεις

(πινακίδες) για τον εύκολο προσδιορισµό της ταυτότητας της µεταφερόµενης
επικίνδυνης ύλης και το είδος του κινδύνου που µπορεί να προκληθεί από την
ύλη αυτή, έτσι ώστε να µπορεί να γίνει η σωστή διαχείριση των φορτίων.
Η Συµφωνία ADR προβλέπει για όλα τα οχήµατα µεταφοράς επικίνδυνων υλών
(µε εξαίρεση τα οχήµατα που µεταφέρουν ραδιενεργές ύλες, για τις οποίες
ισχύουν ειδικές διατάξεις), δύο είδη σηµάνσεων:
- Τις πορτοκαλί πινακίδες αναγνωρίσεως ύλης και κινδύνου
- Τις ετικέτες κινδύνου
Η διαφορά των δύο αυτών πινακίδων συνίσταται στο εξής:
96
α) Από την πορτοκαλί πινακίδα λαµβάνουµε πληροφορίες για 2 πράγµατα: για

την ταυτότητα της ουσίας που µεταφέρεται π.χ. λευκός φωσφόρος και για το
είδος του κινδύνου ή των κινδύνων που απορρέουν από την ουσία αυτή.
β) Οι ετικέτες κινδύνου δίνουν πληροφορίες για τους κινδύνους που ενέχουν οι
µεταφερόµενες ουσίες, είναι ανάλογες προς τις ιδιότητές τους και απευθύνονται
σε όλα τα σχετιζόµενα µε την µεταφορά άτοµα. Για τους πυροσβέστες όµως και
για όλες τις Υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης γενικότερα που θα εµπλακούν σε ένα
ατύχηµα µε επικίνδυνες ουσίες, οι ετικέτες αυτές είναι σηµαντικές, επειδή
"περιγράφουν" µε µεγαλύτερη λεπτοµέρεια τους κινδύνους που εγκυµονούν από
τις ουσίες αυτές, πράγµα το οποίο δεν µπορεί να αποδοθεί τόσο καλά µε τον
αριθµό κινδύνου στις πορτοκαλί πινακίδες (αριθµητής).
Ένα παράδειγµα για την κλάση 4 - εύφλεκτα στερεά. Μεταξύ του αριθµού 4.1 και
4.3 που είναι τυπωµένοι στην κάτω γωνία της ετικέτας, υπάρχει ουσιαστική
διαφορά, µολονότι οι υποδιαιρέσεις αυτές ανήκουν στην ίδια κλάση. Η 1η
περίπτωση αφορά γενικότερα µια στερεή, εύφλεκτη ουσία, ενώ η 2η µια ουσία, η
οποία θα εκπέµψει εύφλεκτα αέρια σε επαφή της µε το νερό, π.χ. νερό
πυρόσβεσης.
Κάτι ανάλογο συµβαίνει και µε την κλάση 5 - οξειδωτικές ουσίες. Η υποδιαίρεση
5.1 χαρακτηρίζει ουσίες επικίνδυνες, διότι περιέχουν O2, το οποίο παράγουν
πολύ γρήγορα, ενισχύοντας έτσι τη φωτιά, ακόµη κι όταν δεν υπάρχει αέρας.
Από την άλλη, οι ουσίες της υποδιαίρεσης 5.2 είναι επικίνδυνες, διότι είναι
θερµικά ασταθείς και µπορεί να αποσυντεθούν παράγοντας εύφλεκτα ή
δηλητηριώδη αέρια. Είναι δυνατόν επίσης να αποσυντεθούν εκπέµποντας
θερµότητα και εν συνεχεία να καούν γρήγορα ή και να εκραγούν.
Καταλαβαίνουµε λοιπόν την αξία των ετικετών κινδύνου, ιδιαίτερα για ύλες που
υπάγονται σε κλάσεις µε υποδιαιρέσεις, και την σηµαντική για µας βοήθεια στην
αναγνώριση της υποδιαίρεσης αρχικά (αριθµός τυπωµένος στην κάτω γωνία της
ετικέτας) και στην λήψη απόφασης του κατάλληλου σχεδίου επέµβασης και
διαχείρισης της συγκεκριµένης ουσίας σε ατύχηµα, στη συνέχεια.
97
Συνοψίζοντας, οι ετικέτες κινδύνου µε το διαφορετικό χρώµα, φόντο και αριθµό

τους, µας δίνουν µε περισσότερη λεπτοµέρεια πληροφορίες για το είδος της
ουσίας, τις ιδιότητες της υποδιαίρεσης (εφόσον υπάρχει), τον κίνδυνο που ενέχει
σε ατύχηµα, πως αναµένεται να εξελιχθεί ένα συµβάν µε την ουσία αυτή και
τελικά (συνδυαζόµενες µε τις πορτοκαλί πινακίδες), ποιες είναι οι κατάλληλες
ενέργειες που πρέπει να γίνουν και/ή τα καταλληλότερα κατασβεστικά µέσα που
θα χρησιµοποιηθούν.
Οι ετικέτες κινδύνου στην περίπτωση οχηµάτων µε συστοιχίες δοχείων (αέρια
υπό πίεση) ή εµπορευµατοκιβωτίων – βυτίων, τοποθετούνται στις 2 πλευρές του
οχήµατος (πλαϊνά). Στην περίπτωση των βυτιοφόρων οχηµάτων, οι ετικέτες
κινδύνου τοποθετούνται στις 2 πλευρές και στο πίσω µέρος του οχήµατος.
ΣΤ) ΠΡΟΕΙ∆ΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙ∆ΕΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΗΣ

ΥΛΗΣ (πορτοκαλί πινακίδες)
α) Γενικά
Οι πινακίδες αναγνώρισης της µεταφερόµενης ύλης είναι χρώµατος πορτοκαλί
και έχουν ορθογώνιο σχήµα, ενώ οι ετικέτες κινδύνου έχουν διάφορα χρώµατα,
ανάλογα µε την κλάση της ύλης και την υποδιαίρεσή της και σχήµα τετράγωνο.
β) Περιεχόµενο πορτοκαλί πινακίδων
Οι πορτοκαλί πινακίδες φέρουν δύο (2) αριθµούς αναγνωρίσεως, σχηµατίζοντας
ένα κλάσµα: τον αριθµό αναγνώρισης της µεταφερόµενης ύλης και τον αριθµό
αναγνώρισης κινδύνου που προέρχεται από την µεταφερόµενη ύλη. Οι αριθµοί
έχουν χρώµα µαύρο και χωρίζονται µε µία οριζόντια µαύρη γραµµή. Ο 1ος
98
αριθµός (αναγνώρισης της ύλης) αναγράφεται στο κάτω µέρος (παρονοµαστής).

Ο 2ος αριθµός (αναγνώρισης κινδύνου) αναγράφεται στο άνω µέρος (αριθµητής).
γ) Αριθµός αναγνώρισης ύλης

Ο αριθµός αυτός (αριθµός UN) που αναγράφεται στο κάτω µέρος της πινακίδας,
υποδεικνύει την ακριβή ονοµασία της ύλης ή το όνοµα µιας συλλογικής
επικεφαλίδας (κατηγορίας), στην οποία έχει καταταχθεί η συγκεκριµένη ύλη. Είναι
η ταυτότητα της ύλης και ο αριθµός αυτός είναι µοναδικός για κάθε ύλη ή οµάδα
υλών. Με τον τρόπο αυτόν αναγνωρίζεται η ύλη ή η οµάδα που µεταφέρεται και
δίνεται η δυνατότητα στις Υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης (Πυροσβεστική
Υπηρεσία) και σε αυτούς που προσφέρουν Α' Βοήθειες (περιλαµβανοµένων και
αυτών που δεν έχουν γραπτές οδηγίες), να µπορούν να αναγνωρίσουν ακριβώς
την ύλη ή οµάδα υλών που µεταφέρεται.
δ) Αριθµός αναγνώρισης κινδύνου

Ο αριθµός αυτός που αναγράφεται στο άνω µέρος της πινακίδας, υποδεικνύει το
είδος του κινδύνου ή των κινδύνων (πρωτεύοντα και δευτερεύοντα) που ενέχει η
ύλη. Το 1ο ψηφίο του αριθµού αναγνώρισης κινδύνου υποδεικνύει τον
πρωτεύοντα (κύριο) κίνδυνο που σχετίζεται µε την κλάση στην οποία έχει
καταταχθεί η ύλη.
Το δεύτερο ψηφίο υποδεικνύει ότι ο πρωτεύων κίνδυνος είναι εντονότερος ή
υποδεικνύει έναν δευτερεύοντα κίνδυνο.
Το τρίτο ψηφίο (εάν υπάρχει) υποδεικνύει ότι ο δευτερεύων κίνδυνος είναι
εντονότερος ή υποδεικνύει έναν τρίτο κίνδυνο.
Γενικά βλέποντας έναν αριθµητή που αποτελείται από τρία ψηφία π.χ. 423,
µπορούµε να σχηµατίσουµε µια ολοκληρωµένη εικόνα για την φύση των
επικείµενων κινδύνων του συγκεκριµένου φορτίου, αν απαντήσουµε στις τρεις
παρακάτω ερωτήσεις:
4 Τι έχω; → µεταφέρω εµπόρευµα κλάσης 4
99
2 Τι παθαίνει το υλικό σε ατύχηµα; → βγάζει αέριο

3 Τι κίνδυνος υπάρχει; → ευφλεκτότητα
Οι αριθµοί που δείχνουν τον κύριο κίνδυνο, ο οποίος µπορεί να προέλθει από
την ύλη, υποδηλώνουν τα εξής:
2 Εκποµπή αερίων λόγω πιέσεων ή χηµικής αντίδρασης
3 Το εύφλεκτο των υγρών (ατµών) και αερίων των αυτοθερµαινόµενων υγρών
4 Το εύφλεκτο των στερεών
5 Οξειδωτική (ενίσχυση πυρός) αντίδραση
6 Τοξικότητα
8 ∆ιαβρωτικότητα
9 Κίνδυνος βίαιας αιφνίδιας αντίδρασης
Όταν ο κίνδυνος που σχετίζεται µε µια ύλη µπορεί ικανοποιητικά να καταδειχθεί
µε ένα µόνο ψηφίο ή δεν υπάρχει δευτερεύων κίνδυνος, τότε αυτό ακολουθείται
από το ψηφίο µηδέν (0). Το µηδέν δεν ενισχύει, ούτε µειώνει τη σηµασία του 1ου
ψηφίου και δεν προσδίδει κάποιο διαφορετικό νόηµα από αυτό. Ο διπλασιασµό
του 1ου ψηφίου π.χ. 33, σηµαίνει ενίσχυση (εντατικοποίηση) του πρωτεύοντα
κινδύνου. Αντίστοιχα ο διπλασιασµός του 2ου ψηφίου σηµαίνει την ενίσχυση του
δευτερεύοντα κινδύνου.
Αν ένας αριθµός αναγνωρίσεως κινδύνου έχει µπροστά το γράµµα "X", σηµαίνει
ότι η ύλη θα αντιδράσει επικίνδυνα µε το νερό π.χ. νερό για την πυρόσβεση. Στις
περιπτώσεις αυτές το νερό πρέπει να χρησιµοποιηθεί µε πολύ προσοχή και
κατόπιν έγκρισης ατόµου µε εξειδικευµένες γνώσεις για την ύλη αυτή.
Υπάρχουν όµως και ορισµένοι συνδυασµοί ψηφίων που έχουν ειδική έννοια.
Αυτοί οι αριθµοί χρήζουν περαιτέρω µελέτης από εµάς για να γνωρίζουµε καλά
την ακριβή έννοια που έχουν και να είµαστε έτσι καλύτερα προετοιµασµένοι σε
ενδεχόµενο ατύχηµα. Είναι οι αριθµοί: 22, 323, 333, 362, 382, 423, 44, 446, 462,
482, 539, 606, 623, 642, 823, 842 και 90.
ε) Περιπτώσεις σήµανσης µε πορτοκαλί πινακίδες βυτιοφόρων οχηµάτων
100
Είναι πολύ σηµαντικό να γνωρίζουµε όλους τους πιθανούς συνδυασµούς

τοποθέτησης πινακίδων κινδύνου που µπορούν να βρεθούν σε όχηµα
µεταφοράς επικίνδυνων εµπορευµάτων, διότι αµέσως µπορούµε να εξάγουµε
χρήσιµες πληροφορίες για το φορτίο που µεταφέρεται. Η Συµφωνία ADR
προβλέπει διαφορετικές θέσεις των πορτοκαλί πινακίδων, ανάλογα µε το του
οχήµατος, το είδος της ύλης και τον αριθµό των ειδών επικίνδυνων υλών, που
υπάρχουν στο ίδιο φορτίο. Για την τοποθέτηση των πορτοκαλί πινακίδων
ισχύουν οι εξής γενικές αρχές:
Α) ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ
Στο εµπρόσθιο και οπίσθιο µέρος µιας µεταφορικής µονάδας (φορτηγό, µικρό
όχηµα µεταφορών, βυτιοφόρο όχηµα (απλό ή µε ρυµουλκούµενο βυτίο), όχηµα
σιλό κλπ), τοποθετούνται 2 πορτοκαλί πινακίδες αναγνώρισης της ύλης.
α) Αν η επικίνδυνη ύλη που µεταφέρεται είναι µία και αναφέρεται στο παράρτηµα
Β5 της Συµφωνίας ADR, οι πινακίδες φέρουν τους αριθµούς αναγνώρισης της
ύλης.
β) Αν οι µεταφερόµενες επικίνδυνες ύλες είναι περισσότερες από µία ή δεν
αναφέρονται στο παράρτηµα Β5, οι πορτοκαλί πινακίδες δεν φέρουν αριθµούς
αναγνώρισης.
γ) Είναι όµως επιτρεπτό, αν µεταφέρονται πάνω από µία επικίνδυνες ύλες, οι
πορτοκαλί πινακίδες να φέρουν τους αριθµούς της πλέον επικίνδυνης ύλης.
Σηµείωση: Αν µια ύλη που υπάρχει στην απαρίθµηση του παραρτήµατος Α της
Συµφωνίας ADR δεν βρεθεί στο παράρτηµα Β5 της ίδιας Συµφωνίας, τότε
τοποθετούνται στο όχηµα οι πορτοκαλί πινακίδες χωρίς αριθµούς.
Β) ∆ΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ
Στις πλευρές των βυτίων ή των διαµερισµάτων των βυτίων τοποθετούνται
πινακίδες, αν µεταφέρονται επικίνδυνες ύλες που αναφέρονται στο παράρτηµα
Β5 της Συµφωνίας ADR.
101
Υπάρχουν οι ακόλουθες βασικές περιπτώσεις σηµάνσεως:

α) Βυτιοφόρα οχήµατα ή οδικοί συρµοί ή επικαθήµενα βυτία, που µεταφέρουν µία
µόνο επικίνδυνη ύλη, η οποία δεν αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της Συµφωνίας
ADR. Στην περίπτωση αυτή τοποθετούνται 2 πορτοκαλί πινακίδες χωρίς
αριθµούς αναγνωρίσεως, µπροστά και πίσω στο όχηµα µεταφοράς (σχ. 1).
Σχήµα 1
Τοποθέτηση πινακίδων αναγνωρίσεως σε βυτιοφόρα οχήµατα που µεταφέρουν
ένα µόνο επικίνδυνο υλικό που δεν αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της
συµφωνίας ADR.
β) Βυτιοφόρα οχήµατα ή οδικοί συρµοί ή επικαθήµενα βυτία που µεταφέρουν µία

µόνο επικίνδυνη ύλη, η οποία αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της Συµφωνίας
ADR. Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν δύο δυνατότητες:
1) Να τοποθετηθούν 2 πορτοκαλί πινακίδες χωρίς αριθµούς αναγνωρίσεως
µπροστά και πίσω στο όχηµα µεταφοράς και από µία πινακίδα µε αριθµούς
αναγνωρίσεως σε όλες τις πλευρές των βυτίων (σχ. 2).
102
Σχήµα 2
ένα µόνο επικίνδυνο υλικό που αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της συµφωνίας
ADR.
Σηµείωση: Στην περίπτωση αυτή δεν είναι λάθος οι πινακίδες που τοποθετούνται
µπροστά και πίσω στο όχηµα, να φέρουν τους αριθµούς αναγνωρίσεως.
2) Να τοποθετηθούν µόνο 2 πορτοκαλί πινακίδες µε τους αριθµούς
αναγνωρίσεως (κινδύνου και ύλης), µπροστά και πίσω στο όχηµα (σχ. 3).
103
Σχήµα 3
ένα µόνο επικίνδυνο υλικό που αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της συµφωνίας
ADR.
γ) Συρµός αποτελούµενος από ρυµουλκό και ρυµουλκούµενο βυτίο, τα οποία

µεταφέρουν διαφορετικές επικίνδυνες ύλες. Υπάρχουν τρεις περιπτώσεις:
1) Και οι δύο επικίνδυνες ύλες δεν αναφέρονται στο παράρτηµα Β5 της
Συµφωνίας ADR. Στην περίπτωση αυτή τοποθετούνται δύο πορτοκαλί
πινακίδες χωρίς αριθµούς αναγνωρίσεως, µπροστά και πίσω στο συρµό (σχ.
4).
Σχήµα 4
104
Τοποθέτηση πινακίδων αναγνωρίσεως σε βυτιοφόρο όχηµα και ρυµουλκούµενο

βυτίο που µεταφέρουν δύο υλικά που δεν αναφέρονται στο παράρτηµα Β5.
2) Και οι δύο επικίνδυνες ύλες αναφέρονται στο παράρτηµα Β5 της Συµφωνίας

ADR. Στην περίπτωση αυτή τοποθετούνται δύο πορτοκαλί πινακίδες χωρίς
αριθµούς αναγνωρίσεως, µπροστά και πίσω στο συρµό και στις πλευρές του
κάθε βυτίου, πορτοκαλί πινακίδες µε τους αριθµούς αναγνωρίσεως της
αντίστοιχης ύλης (σχ. 5).
Σχήµα 5
Τοποθέτηση πινακίδων αναγνωρίσεως σε βυτιοφόρο όχηµα και ρυµουλκούµενο
βυτίο που µεταφέρουν δύο υλικά που αναφέρονται στο παράρτηµα Β5.
3) Η µία επικίνδυνη ύλη αναφέρονται στο παράρτηµα Β5 της Συµφωνίας ADR,

ενώ η άλλη δεν αναφέρεται. Στην περίπτωση αυτή τοποθετούνται δύο
πορτοκαλί πινακίδες χωρίς αριθµούς αναγνωρίσεως, µπροστά και πίσω στο
συρµό. Επιπροσθέτως, στο βυτίο µε την ύλη που αναφέρεται στο παράρτηµα
Β5 της Συµφωνίας ADR, τοποθετούνται πινακίδες µε αριθµούς
αναγνωρίσεως και στο άλλο βυτίο (µε την ύλη που δεν αναφέρεται στο
παράρτηµα), τοποθετούνται πινακίδες χωρίς αριθµούς αναγνωρίσεως (σχ. 6).
105
Σχήµα 6
Τοποθέτηση πινακίδων αναγνωρίσεως σε συρµό, αποτελούµενο από βυτιοφόρο
όχηµα και ρυµουλκούµενο βυτίο που µεταφέρουν διαφορετικά επικίνδυνα υλικά,
εκ των οποίων το ένα αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της Συµφωνίας ADR, ενώ
το άλλο δεν αναφέρεται.
δ) Συρµός αποτελούµενος από ρυµουλκό και ρυµουλκούµενο βυτίο, εκ των

οποίων το ρυµουλκό µεταφέρει επικίνδυνη ύλη και το ρυµουλκούµενο άλλη µη
επικίνδυνη ύλη. Στην περίπτωση αυτή τοποθετούνται δύο πορτοκαλί πινακίδες
χωρίς αριθµούς αναγνωρίσεως, µπροστά και πίσω στο συρµό. Επιπροσθέτως,
στο βυτίο µε την επικίνδυνη ύλη, αν η ύλη αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της
Συµφωνίας ADR, τοποθετούνται πινακίδες µε αριθµούς αναγνωρίσεως,
διαφορετικά δεν τοποθετούνται πινακίδες (σχ. 7 & σχ. 8).
106
Σχήµα 7
Σήµανση σε συρµό που αποτελείται από ρυµουλκό και ρυµουλκούµενο βυτίο. Το
ένα βυτίο µεταφέρει ένα επικίνδυνο υλικό που δεν αναφέρεται στο παράρτηµα Β5
της Συµφωνίας ADR και το άλλο µεταφέρει µη επικίνδυνο υλικό.
Σχήµα 8
Σήµανση σε συρµό που αποτελείται από ρυµουλκό και ρυµουλκούµενο βυτίο. Το
ένα βυτίο µεταφέρει ένα επικίνδυνο υλικό που δεν αναφέρεται στο παράρτηµα Β5
της Συµφωνίας ADR και το άλλο µεταφέρει µη επικίνδυνο υλικό.
ε) Βυτιοφόρα οχήµατα ή οδικοί συρµοί ή επικαθήµενα βυτία, των οποίων τα βυτία

είναι χωρισµένα σε τµήµατα, τα οποία µεταφέρουν διαφορετικές επικίνδυνες
ύλες. Στην περίπτωση αυτή τοποθετούνται δύο πορτοκαλί πινακίδες χωρίς
αριθµούς αναγνωρίσεως
Στις δύο πλευρές του κάθε διαµερίσµατος βυτίου τοποθετούνται πινακίδες µε
αριθµούς αναγνωρίσεως, αν η ύλη αναφέρεται στο παράρτηµα Β5 της
Συµφωνίας ADR ή χωρίς αριθµούς αναγνωρίσεως, αν η ύλη δεν αναφέρεται στο
παράρτηµα αυτό (σχ. 9).
107
Σχήµα 9
108
∆ιάφορες περιπτώσεις τοποθετήσεως πινακίδων αναγνωρίσεως, ανάλογα µε το

είδος των µεταφερόµενων υλικών και την αναφορά τους ή µη στο παράρτηµα Β5
της Συµφωνίας ADR.
Ζ) ΣΥΝΟ∆ΕΥΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

Όταν µεταφέρονται επικίνδυνα εµπορεύµατα, πρέπει να συνοδεύονται από
ορισµένα απαραίτητα έγγραφα, τα οποία πρέπει να βρίσκονται στο όχηµα
µεταφοράς και ονοµάζονται συνοδευτικά έγγραφα µεταφοράς. Τα έγγραφα
αυτά µεταξύ άλλων περιλαµβάνουν στοιχεία σχετικά µε το µεταφερόµενο
εµπόρευµα και µπορούν να διευκολύνουν το έργο των Υπηρεσιών έκτακτης
ανάγκης π.χ. Πυροσβεστική Υπηρεσία, σε περίπτωση ατυχήµατος. Τα
συνοδευτικά έγγραφα µεταφοράς είναι τα ακόλουθα και παρέχουν τις παρακάτω
πληροφορίες:
α) Το έγγραφο µεταφοράς που συντάσσεται από τον αποστολέα του
εµπορεύµατος και περιέχει τουλάχιστον τις εξής πληροφορίες:
1) Το όνοµα - διεύθυνση του αποστολέα
2) Το όνοµα - διεύθυνση του παραλήπτη (παραληπτών)
3) Περιγραφή των εµπορευµάτων και τον αριθµό αναγνώρισης της ύλης (UN)
4) Την κλάση του εµπορεύµατος
5) Τον αριθµό του είδους (1°,2°,3° κλπ), στο οποίο ανήκει το εµπόρευµα και το
σχετικό γράµµα (a,b,c) που προσδιορίζει το βαθµό της επικινδυνότητάς του,
εφόσον υπάρχει.
6) Τα αρχικά ADR
7) Τον αριθµό και την περιγραφή των συσκευασιών π.χ. βαρέλια
8) Την συνολική ποσότητα των επικίνδυνων εµπορευµάτων (σε όγκο ή µικτή
µάζα ή καθαρή µάζα) και επιπρόσθετα για την περίπτωση εκρηκτικών υλών
και ειδών της κλάσης 1, τη συνολική καθαρή µάζα των περιεχοµένων
εκρηκτικών
109
9) Όταν η µεταφορά γίνεται βάσει ειδικής συµφωνίας, την προβλεπόµενη από

τους όρους, δήλωση.
Σηµείωση: Η Συµφωνία ADR προβλέπει να για τις αρµόδιες αρχές των µελών της
Συµφωνίας, να συµφωνούν µεταξύ τους προσωρινές ανακλήσεις των διατάξεων
των παραρτηµάτων Α και Β (ειδικές συµφωνίες), για την εκτέλεση συγκεκριµένων
επιχειρήσεων µεταφοράς. Οι προσωρινές αυτές ανακλήσεις των διατάξεων ADR,
σκοπό έχουν την διεξαγωγή των απαραίτητων δοκιµών, τα πορίσµατα των
οποίων θα επιτρέπουν αναθεώρηση της ADR, προς την κατεύθυνση της
προσαρµογής της σε νεώτερες τεχνολογικές και βιοµηχανικές εφαρµογές.
β) Τις οδηγίες αντιµετωπίσεως ατυχήµατος (δελτίο ατυχήµατος)
Οι οδηγίες αυτές, δίνονται στον οδηγό του οχήµατος ως προληπτικό µέτρο, για
την αντιµετώπιση οποιουδήποτε ατυχήµατος κατά τη διάρκεια µεταφοράς και
φυλάσσονται σε προσιτή θέση στην καµπίνα του οχήµατος. Οι οδηγίες αυτές
είναι εξίσου σηµαντικές και για τις Υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης, ειδικά στην
περίπτωση που δεν µπορεί να γίνει αναγνώριση της ύλης που µεταφέρεται, λόγω
της µη τοποθέτησης αναγνωριστικών πινακίδων, της περίπτωσης τοποθέτησής
τους άνευ αριθµών ή της καταστροφής τους.
Σηµείωση: Σε περίπτωση που το υλικό δεν έχει αριθµό αναγνώρισης στο
παράρτηµα Β5 της Συµφωνίας ADR, οπότε οι πορτοκαλί πινακίδες δεν έχουν
επίσης κανέναν αριθµό, ένα άλλο αντίγραφο των οδηγιών τοποθετείται στην θήκη
των πινακίδων και πίσω από αυτές.
Τα αντίγραφα των οδηγιών παραµένουν στο όχηµα και όταν αυτό είναι αδειανό,
εφόσον το όχηµα δεν έχει καθαριστεί. Οι γραπτές οδηγίες περιλαµβάνουν τα
ακόλουθα στοιχεία:
1) Τον χαρακτηρισµό του υλικού
2) Τις ιδιότητες των εµπορευµάτων του φορτίου
3) Τους κινδύνους που πηγάζουν από το φορτίο
4) Τον απαραίτητο προστατευτικό εξοπλισµό
110
5) Τα αναγκαία µέτρα έκτακτης ανάγκης, µεταξύ άλλων τις ενέργειες που πρέπει
να γίνουν και την θεραπεία που πρέπει να εφαρµοστεί σε περίπτωση που
κάποια πρόσωπα έλθουν σ' επαφή µε τα µεταφερόµενα εµπορεύµατα ή µε
οποιεσδήποτε διαφυγόµενες ύλες
6) Τα µέτρα που πρέπει να παρθούν σε περιπτώσεις πυρκαγιάς ή διαρροής των
µεταφερόµενων υλών, σπασίµατος ή φθοράς των συσκευασιών
7) Τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ειδικά εάν οι επικίνδυνες αυτές ύλες έχουν
χυθεί πάνω στο οδόστρωµα
8) Τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν για την πρόληψη ή ελαχιστοποίηση των
ζηµιών, όταν χυθούν ύλες που θεωρούνται ότι µολύνουν το υδρόβιο
περιβάλλον
9) Τα µέτρα για τον περιορισµό επιπλέον των κινδύνων που αναφέρονται στις
ετικέτες κινδύνου
10) Το όνοµα της ύλης, η κλάση, ο αριθµός και το γράµµα της οµάδας ή του
είδους (A, B, C ή 1°,2°,3° κλπ), οι αριθµοί αναγνωρίσεως της ύλης και του
κινδύνου (κλάσµα)
γ) Το πιστοποιητικό ADR, το οποίο κάθε όχηµα που µεταφέρει επικίνδυνα

υλικά σε βυτία ή επικίνδυνα υλικά των κλάσεων 1 και 7 σε συσκευασίες θα
πρέπει να έχει. Το έγγραφο αυτό βεβαιώνει ότι το όχηµα ελέγχθηκε από ειδικό
πραγµατογνώµονα και βρέθηκε κατάλληλο για να µεταφέρει τις επικίνδυνες ύλες
για τις οποίες προορίζεται.
δ) Τέλος το πιστοποιητικό επαγγελµατικής κατάρτισης, το οποίο πρέπει να
έχουν οι οδηγοί που εκτελούν εθνικές ή διεθνείς µεταφορές επικίνδυνων
εµπορευµάτων. Το έγγραφο αυτό πιστοποιεί ότι ο οδηγός έχει περάσει από
σχετική εκπαίδευση και αντίστοιχες εξετάσεις και του δίνει το δικαίωµα (ανάλογα
µε την κατηγορία του πιστοποιητικού), να εκτελέσει µεταφορές επικίνδυνων
εµπορευµάτων, συγκεκριµένων κλάσεων.
111
Η) ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΙΝ∆ΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ

ΚΛΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Κλάση 2: Κίνδυνοι
- Μπορούν να δηµιουργήσουν κρουστικό κύµα (κίνδυνος έκρηξης). Έκθεση σε
οξυγόνο ή ατµοσφαιρικό αέρα µπορεί να προκαλέσει έκρηξη.
- Έχουν οξειδωτική δράση, ενισχύουν δηλ. τη φωτιά.
- Προκαλούν κρυοπαγήµατα όταν έλθουµε σ' επαφή µε υγροποιηµένα αέρια,
λόγω της βαθιάς κατάψυξης.
- Υπάρχει κίνδυνος ασφυξίας χωρίς προειδοποίηση (άζωτο).
- Είναι εύφλεκτα, διαβρωτικά, δηλητηριώδη, έχουν τοξικότητα και καυστική
δράση
- ∆ηµιουργούν ερεθισµούς και είναι βλαβερά για την υγεία.
Παρατηρήσεις
- Αέριο είναι µια ουσία που σε θερµοκρασία περιβάλλοντος (20°C) και υπό
ατµοσφαιρική πίεση, βρίσκεται σε εντελώς αέρια µορφή.
- Ένα αέριο µπορεί να υγροποιηθεί, αν συµπιεσθεί και/ή ψυχθεί. Όταν µειωθεί η
πίεση ή αυξηθεί η θερµοκρασία µέσα στο δοχείο που περιέχεται το αέριο,
αυτό µπορεί να επανέλθει στην αέρια µορφή του.
- Η ιδιαιτερότητα της κλάσης 2 είναι ότι τα περισσότερα αέρια φέρονται σε
συνθήκες υψηλής πίεσης. Μερικά φέρονται σε συνθήκες βαθιάς κατάψυξης.
Από αυτά τα χαρακτηριστικά προκύπτουν και οι (προφανείς) ιδιαίτεροι
κίνδυνοι της κλάσης αυτής. Να σηµειωθεί ότι µερικά από τα υλικά της κλάσης
αυτής είναι επιπλέον τοξικά ή διαβρωτικά ή εύφλεκτα.
- Ένας από τους κύριους εγγενείς κινδύνους στα αέρια, είναι η πρόκληση
ασφυξίας σε κλειστούς χώρους ή η αυξηµένη πίεση στα δοχεία και στον
εξοπλισµό πληρώσεως και εκκενώσεως (εύκαµπτοι σωλήνες και αντλίες).
- Τα ασφυξιογόνα αέρια δεν είναι οξειδωτικά, εύφλεκτα ή τοξικά, αλλά
αραιώνουν η αντικαθιστούν το οξυγόνο που κανονικά βρίσκεται στην
ατµόσφαιρα.
112
- Σε ορισµένες συγκεντρώσεις στον αέρα, όλα τα εύφλεκτα αέρια µπορεί να

αναφλεχθούν, αν έρθουν σ’ επαφή µε υπέρθερµο µέταλλο ή εξαιτίας στατικού
ηλεκτρισµού. Μπορεί επίσης να αναφλεχθούν κατά την επαφή τους µε
οποιαδήποτε πηγή εναύσεως, αν περιέχονται σε µη καθαρισµένα δοχεία, στα
οποία υπάρχει επίσης και κάποια ποσότητα αέρα. Αν τα δοχεία που
περιέχουν αέριο υπερθερµανθούν, η πίεση µέσα στα δοχεία αυξάνεται και τα
δοχεία µπορεί να εκραγούν. Αν τα δοχεία διαθέτουν βαλβίδες ασφαλείας, το
αέριο µπορεί να διαφύγει µέσα από αυτές.
- Τα υγροποιηµένα αέρια βαθιάς ψύξεως (κρυογενικά αέρια) είναι επικίνδυνα,
διότι είναι υπερβολικά ψυχρά και µπορούν να βλάψουν ανθρώπινους ιστούς
(εγκαύµατα). Εκτός του ότι είναι πολύ ψυχρά, µπορεί επίσης να είναι και
εύφλεκτα. Αν µειωθεί η ικανότητα θερµικής προστασίας των δοχείων, τα αέρια
αυτά υφίστανται ταχεία αύξηση της εσωτερικής πιέσεως.
- Σύµφωνα µε την ADR, τα εύφλεκτα αέρια είναι ουσίες οι οποίες στους 20°C
και υπό ατµοσφαιρική πίεση, αναφλέγονται σε ποσοστό που δεν ξεπερνά το
13% κατ' όγκο του αέρα.
- Τα οξειδωτικά αέρια, όταν αναµειχθούν µε οξυγόνο, µπορούν γενικά να
προκαλέσουν ή να ενισχύσουν την καύση άλλων ουσιών περισσότερο από
τον αέρα.
Κλάση 3: Παρατηρήσεις
- Ο κύριος κίνδυνος της κλάσης 3 είναι η φωτιά. Όµως η τοξικότητα είναι επίσης
συνηθισµένη ιδιότητα στα υλικά αυτά, που προσβάλουν τα µάτια ή ερεθίζουν
το αναπνευστικό σύστηµα. Ένας πρόσθετος κίνδυνος είναι η ποικιλία των
µιγµάτων (συνήθως πρόκειται για υδρογονάνθρακες) που αντιδρούν χηµικά
µεταξύ τους, παρασκευάζοντας δευτερογενή προϊόντα αόριστης σύνθεσης και
γι' αυτό απροσδόκητης συµπεριφοράς, θερµικής, µηχανικής ή χηµικής.
- Υγρά µε υψηλό σηµείο ανάφλεξης (µεταξύ 55°Cκαι 61°C) δεν εξατµίζονται
εύκολα και γρήγορα σε θερµοκρασία περιβάλλοντος (15°C - 20°C). Στους
113
70°C όµως (θερµοκρασία η οποία µπορεί να αναπτυχθεί στην άσφαλτο τους

θερινούς µήνες) παράγουν αρκετό ατµό, ώστε να γίνει δυνατή η ανάφλεξή
τους από ένα σπινθήρα.
- Υγρά µε σηµείο ανάφλεξης <23°C χαρακτηρίζονται ως λίαν εύφλεκτα και
εξατµίζονται γρήγορα σε θερµοκρασία περιβάλλοντος (15°C - 20°C). Στη
θερµοκρασία αυτή παράγουν αρκετό ατµό, ώστε να µπορούν να αναφλεχθούν
από ένα σπινθήρα.
- Τα εύφλεκτα υγρά είναι επικίνδυνα, επειδή οι ατµοί τους µπορεί να
αναφλεχθούν από σπινθήρα, γυµνή φλόγα ή από αναµµένο τσιγάρο.
- Οι διαρροές εύφλεκτων υγρών (καυσίµων) είναι επικίνδυνες, επειδή παράγουν
ατµό που είναι βαρύτερος από τον αέρα. Ο ατµός αυτός µπορεί να εισέλθει σε
πηγάδια, κελάρια και αγωγούς αποχετεύσεως, όπου µπορεί να δηµιουργήσει
εκρηκτικά µίγµατα. Ο ατµός επίσης που παράγεται, µπορεί να σχηµατίσει
σηµαντικές ποσότητες εκρηκτικών µιγµάτων, καθώς και να προκαλέσει
ασφυξία σε κλειστούς ή περιορισµένους χώρους.
- Τα άδεια (ακαθάριστα) δοχεία ή συσκευασίες που περιείχαν εύφλεκτα υγρά,
είναι επικίνδυνα, διότι ακόµη κι αν δεν είναι ανοιχτά, µπορεί να περιέχουν
αρκετό ατµό για να σχηµατίσουν εύφλεκτα ή εκρηκτικά µίγµατα. Επίσης αν η
θερµοκρασία ανέβει, µπορεί οποιοδήποτε κατάλοιπο να δηµιουργήσει
επικίνδυνες πιέσεις. Τότε είναι δυνατό να διαφύγει ατµός και να εκραγεί.
- Οι ύλες των κλάσεων 4.2, 4.2 και 4.3 είναι επικίνδυνες, επειδή είναι εύφλεκτες
και είναι δυνατόν εύκολα να προκαλέσουν φωτιά.
- Οι ύλες της κλάσεως 4.1 είναι επικίνδυνες, διότι είναι εξαιρετικά εύφλεκτα
στερεά. Μπορούν να προκαλέσουν φωτιά µέσω της τριβής και καίγονται
αµέσως, εάν έρθουν σ’ επαφή µε σπινθήρες.
114
- Οι ύλες της κλάσεως 4.2 είναι επικίνδυνες, διότι αναφλέγονται αυτόµατα κατά
την επαφή τους µε τον αέρα και χωρίς αιτία (φλογών ή σπινθήρων). Όταν
έρχονται σ’ επαφή µε οξυγόνο, υφίστανται αυτανάφλεξη.
- Οι ύλες της κλάσεως 4.2 µεταφέρονται σε κλειστές ή σφραγισµένες
συσκευασίες.
- Οι ύλες της κλάσεως 4.3 είναι επικίνδυνες επειδή αν έρθουν σ’ επαφή µε νερό
π.χ. πυρόσβεσης, µπορούν να απελευθερώνουν εύφλεκτα αέρια. Μπορεί
ακόµη να υποστούν αυτανάφλεξη και κατά την επαφή τους µε τον αέρα και
είναι δυνατόν να σχηµατίσουν εκρηκτικά µίγµατα.
- Οι ύλες της κλάσης 4.3 µεταφέρονται σε κλειστά οχήµατα ή µε φύλλο
επικαλύψεως (επικαλυπτόµενα) και σε ερµητικά κλειστές συσκευασίες,
αδιαπέραστες από την υγρασία.
- Οι ύλες της κλάσεως 5.1 είναι επικίνδυνες διότι περιέχουν οξυγόνο, το οποίο
παράγουν πολύ γρήγορα. Κατά τον τρόπο αυτό ενισχύουν τη φωτιά, ακόµα κι
όταν δεν υπάρχει αέρας. Επίσης επειδή παράγουν οξυγόνο, συχνά
προκαλούν την καύση των εύφλεκτων υλικών.
- Οι οξειδωτικές ύλες κατά την επαφή τους µε εύφλεκτα υλικά, όπως το ξύλο, το
πριονίδι, τα ρούχα κλπ, µπορούν να ενισχύσουν τη φωτιά, παρόλο που οι
ίδιες µπορεί να µην καίγονται.
- Οι ύλες της κλάσεως 5.2 είναι επικίνδυνες, διότι είναι θερµικά ασταθείς και
µπορεί να αποσυντεθούν, εκπέµποντας εύφλεκτα ή και τοξικά αέρια. Είναι
δυνατόν επίσης να αποσυντεθούν εκπέµποντας θερµότητα. Στη συνέχεια
καίγονται γρήγορα ή και εκρήγνυνται.
- Η αποσύνθεση των οργανικών υπεροξειδίων µπορεί να προκληθεί από
αύξηση της θερµοκρασίας, από επαφή µε ακαθαρσίες (οξέα, µέταλλα, αµίνες)
ή από τριβή και χτυπήµατα.
115
- Οι ύλες της κλάσεως 6.1 είναι επικίνδυνες, διότι θέτουν σε κίνδυνο την υγεία
των ανθρώπων και ζώων και µολύνουν το περιβάλλον. Ακόµα και σε µικρές
ποσότητες µπορούν γρήγορα να δηλητηριάσουν ανθρώπους και ζώα. Μπορεί
επίσης να προκαλέσουν θάνατο µε εισπνοή, διαδοχική απορρόφηση ή πέψη.
- Οι ύλες της κλάσεως 6.2 είναι επικίνδυνες, διότι περιέχουν µικροοργανισµούς
που µπορεί να προκαλέσουν µολύνσεις και ασθένειες σε ανθρώπους και ζώα.
Μπορεί επίσης να περιέχουν βακτηρίδια, παρασιτικούς οργανισµούς ή ιούς,
χωρίς αντίδοτο σε περίπτωση µολύνσεως.
- Οι ύλες της κλάσεως 8 είναι επικίνδυνες, διότι µπορεί να προκαλέσουν
σοβαρές βλάβες σε ζωντανούς ιστούς (δέρµα και βλεννογόνος µεµβράνη), µε
τους οποίους θα έρθουν σ’ επαφή. Είναι δυνατόν να σχηµατίσουν διαβρωτικό
ατµό ή οµίχλη κατά την επαφή τους µε νερό ή ατµοσφαιρική υγρασία. Σε αυτή
την περίπτωση θα προκαλέσουν ζηµιά (διάβρωση) σε άλλα εµπορεύµατα ή σε
µονάδες µεταφοράς τους.
- Τα υλικά της κλάσεως 8 σηµαίνουν µεγάλου βαθµού διαβρωτικότητα (Νιτρικό
οξύ, Θειϊκό οξύ). Είναι τόσο ενεργά χηµικά, ώστε είναι δύσκολο να βρεθούν
δοχεία που να αντέχουν στην επίδρασή τους. Οι συσκευασίες µεταφοράς τους
είναι συνήθως µεταλλικά δοχεία από ανοξείδωτο χάλυβα. Είναι επίσης δυνατό
να τοποθετούνται σε πλαστικά ή µεταλλικά δοχεία µε µια εσωτερική
επίστρωση από καουτσούκ ή εβονίτη.
- Η κλάση 9 είναι µια “συγκεντρωτική κλάση” που µπορεί να περιέχει
πολλαπλούς κινδύνους. Βασικά χαρακτηριστικά των υλών που υπάγονται
στην κλάση αυτή είναι ότι προκαλούν φωτιά (υγροποιηµένα µέταλλα),
116
αποτελούν κίνδυνο για την υγεία αν εισχωρήσουν στο αναπνευστικό σύστηµα

(αµίαντος) και σε περίπτωση φωτιάς δηµιουργούν δηλητηριώδη αέρια.
- Οι ύλες της κλάσεως 9 είναι επικίνδυνες, διότι µπορούν να θέσουν σε κίνδυνο
την υγεία, αν είναι ύλες σε µορφή σκόνης. Στην περίπτωση φωτιάς µπορεί να
παράγουν διοξίνες ή εύφλεκτο ατµό. Ειδικές επικίνδυνες ύλες και αντικείµενα
µπορεί να είναι συσκευασµένες πολυχλωριούχες διφαινόλες και τερφαινόλες
(PCB ή PCT). Οι ύλες αυτές µπορεί να σχηµατίσουν τοξικούς ατµούς
(διοξίνες) στην περίπτωση φωτιάς. Σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ
δύσκολο να καταστραφούν (βιολογικά µη αφοµοιώσιµες). Η σκόνη αµιάντου,
διάφορα επικίνδυνα για το υδατικό περιβάλλον υγρά και ύλες που
µεταφέρονται σε υψηλές θερµοκρασίες (>100°C), είναι ενδεικτικές ύλες που
υπάγονται στην κλάση 9.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
∆εν αρκεί να γνωρίζει κανείς ότι µια χηµική ένωση είναι επικίνδυνη, πρέπει να
γνωρίζει και γιατί Ακολουθούν µερικές ερωτήσεις που θα πρέπει να
υποβάλλονται ανάλογα µε την περίπτωση.
ΣΕ ΜΙΑ ∆ΙΑΡΡΟΗ
1. Υπάρχει κίνδυνος δηλητηριάσεως; Μήπως το χηµικό προϊόν είναι

θανατηφόρο αν µπει στο κυκλοφορικό σύστηµα από κατάποση, εισπνοή
ή επαφή µε το δέρµα;
2. Μήπως καταστρέφει την επιδερµίδα; Είναι διαβρωτικό; Μήπως οι ατµοί

του είναι επιβλαβείς για την όραση, τη µύτη, το λαιµό;
3. Μήπως αναφλέγεται ακαριαία; Μήπως είναι πυροφόρο;
4. Μήπως δηµιουργεί εκρηκτικό µίγµα µε τον αέρα;
117
5. Μήπως προκαλεί πυρκαγιά ή έκρηξη αν έρθει σ’ επαφή µε συνήθη

αναφλέξιµα υλικά;
6. Μήπως αντιδρά βίαια όταν έρθει σ’ επαφή µε το νερό; Μήπως η υγρασία

προκαλεί την ανάφλεξή του;
ΟΤΑΝ ΤΟ ΧΗΜΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΕΚΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΦΩΤΙΑ
1. Μήπως υπάρχει κίνδυνος έκρηξης;
2. Μήπως διασπαστεί µε έκρηξη;
3. Μήπως πολυµεριστεί µε έκρηξη;
4. Μήπως γίνει ασταθές και εκραγεί όταν εκτεθεί σε υψηλή θερµοκρασία;
5. Μήπως εκλύει οξυγόνο και δυναµώσει τη φωτιά;
6. Μήπως εκλύει τοξικά αέρια και ατµούς;
7. Μήπως εκλύει τοξικά προϊόντα καύσης;
8. Μήπως εκλύει τοξικά προϊόντα διάσπασης;
9. Μήπως αντιδρά µε τα πυροσβεστικά µέσα (νερό, αφρό, αλογόνα κλπ);
Πρέπει να θυµόµαστε πάντα ότι ορισµένες αντιδράσεις παράγουν προϊόντα πιο

επικίνδυνα από τις αρχικές χηµικές ενώσεις.
118
Πηγές:
1) Μαθήµατα Πυροσβεστικής Τέχνης – Τυπογραφείο Α.Π.Σ. 1994
2) Πυροσβεστική Εκπαίδευση – Αθήνα 1996
3) Άρθρα από το περιοδικό “Πυροσβεστική Επιθεώρηση”
4) Θέµατα υγείας & ασφάλειας της εργασίας – ΕΛΙΝΥΑΕ Αθήνα 2003
5) “Βιοµηχανική Ασφάλεια” Φ. Ρήγας, Παπασωτηρίου 2005
6) Οδική µεταφορά επικίνδυνων εµπορευµάτων (Καλυβιώτης, Κουλοχέρης,
Παπαδόπουλος, Στεργίου) – Εκδόσεις Ιδρύµατος Ευγενίδου - Αθήνα 1999
7) Πυρασφάλεια Καυσίµων – ∆οµή και Συµπεριφορά Επικίνδυνων Υλικών
(Αριστοθέα Λαζαρίδου)
8) Π.∆.71/88
9) Ν.1951/91
10) Π.∆. 32/92
11) Π.∆ 210/92
12) (M.S.D.S.) Material Safety Data Seets
13) Ο∆ΗΓΙΑ 7 34923 Φ 702.10/20-9-1991∆/γή Α.Π.Σ.
14) Προσωπικές σηµειώσεις
119

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ

∆Ι∆ΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ

1)Σκοπός της καθιέρωσης του θεσµού του εθελοντή Πυροσβέστη -

20)Σύνδεση - αποσύνδεση, τύλιξη - εκτύλιξη σωλήνων εκροής -

Αφορµή για την συγγραφή του εγχειριδίου τούτου αποτέλεσε η συνειδητοποίηση

τοµέα τουλάχιστον), οι Εθελοντές Πυροσβέστες έρχονται να εναντιωθούν στο

χρήσιµα ελπίζω, στοιχεία που διέπουν τα επικίνδυνα εµπορεύµατα και τη

∆Ι∆ΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΩΝ

1α) Σκοπός της καθιέρωσης του θεσµού του Εθελοντή Πυροσβέστη

Είναι η ενίσχυση της υπάρχουσας πυροπροστασίας από το Π.Σ. , µε την

βελτιώνουν τις σχέσεις µας µε τους συνανθρώπους µας. Καλλιεργείται έτσι το

1β) Αρµοδιότητες εθελοντικών πυροσβεστικών Σταθµών και Κλιµακίων

Οι αρµοδιότητές τους, υπό την καθοδήγηση και την επίβλεψη των

2α) Προορισµός και αποστολή του Εθελοντή Πυροσβέστη

2β) Κίνητρα προσέλευσης Εθελοντών Πυροσβεστών

ⅳ) Μας δίνεται η δυνατότητα µέσα από τη συναναστροφή µας µε καινούργια

2γ) Ασφαλιστική κάλυψη

Σε περίπτωση ατυχήµατος που θα συµβεί στα πλαίσια της άσκησης των

2δ) Βαθµολογική εξέλιξη

2ε) Υποχρεώσεις Εθελοντών Πυροσβεστών

2στ) ∆ιεξαγωγή της υπηρεσίας στους Εθελοντικούς Πυροσβεστικούς Σταθµούς

(Μελλοντική πρόβλεψη βάσει του Ν.1951/91): Καθηµερινά ορίζονται σε ένα

Τις πρωινές ώρες (07:00-14:00), ένας Επαγγελµατίας Πυροσβέστης δέχεται τις

3) Προορισµός και αποστολή του Πυροσβεστικού Σώµατος

4) Στοιχεία δηµιουργίας πυρός - Καύση

Πίν. 1 Θερµοκρασίες ανάφλεξης – αυτανάφλεξης – όρια εκρηκτικότητας

ΥΛΙΚΟ Σηµείο Θερµοκρασία Όρια Εκρηκτι-

Βαµβάκι (Linters) 520 -- 500

Πετρέλαιο εσωτερικής καύσης (UN1202) >38 -- 1,0 - 6,0

Κηροζίνη (JET A1) UN 1223 64 250 0,7 - 6,5

Βουτάνιο (UN 1011) -60 287 1,8 - 8,5

*LEL – UEL (Lower – Upper Explosive Limit)

ⅴ) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΥΤΑΝΑΦΛΕΞΗΣ: Είναι η χαµηλότερη θερµοκρασία, στην

σκόνης που πρέπει να υπάρχει στον ατµοσφαιρικό αέρα από το αποθηκευµένο

ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ ΟΞΥΓΟΝΟ

5) ∆ιάδοση της θερµότητας

Η θερµότητα είναι µια µορφή ενέργειας που έχει σαν χαρακτηριστικό να

Οι πυρκαγιές ανάλογα µε το υλικό που καίγεται, κατατάσσονται σε τέσσερις (4)

γ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΡΙΤΗ (C) - Πυρκαγιές αερίων καύσιµων υλικών

Οι κυριότερες αιτίες, από τις οποίες µπορούν να προκληθούν πυρκαγιές, είναι:

δ) Τα υπολείµµατα καπνίσµατος (αποτσίγαρα).

ⅲ) Τυχαίες. Είναι οι πυρκαγιές που προκαλούνται από βραχυκύκλωµα, τριβή,

8) Τρόποι κατάσβεσης πυρκαγιών

Γνωρίζουµε ότι για να συντελεστεί η διαδικασία της καύσης, θα πρέπει να

ⅰ) Αφαίρεση της καύσιµης ύλης

α) Πυρκαγιές κτιρίων → Μεταφορά των εύφλεκτων υλικών έξω από αυτά.

ⅱ) Αφαίρεση της θερµότητας (υποβιβασµός θερµοκρασίας)

Προσπαθούµε να υποβιβάσουµε τη θερµοκρασία του καιόµενου σώµατος. Αυτό

ⅲ) Αποστέρηση (αποµόνωση) του Ο2

ⅳ) ∆ιακοπή της φλόγας

Παράδειγµα: πυρκαγιά σε διυλιστήρια και εγκαταστάσεις εξόρυξης πετρελαίου

ⅴ) ∆ιακοπή της αλυσωτής αντίδρασης

9) Μέσα κατάσβεσης πυρκαγιών

Τα κατασβεστικά υλικά που χρησιµοποιούνται σήµερα από το Πυροσβεστικό

ε) Κατασβεστικά υλικά τελευταίας τεχνολογίας (καθαρού µέσου)

α) ΝΕΡΟ: Το νερό αποτελεί το σπουδαιότερο κατασβεστικό µέσο. Υπάρχει

Υψηλό πυροθερµικό φορτίο → Συµπαγής βολή

∆ιαφορετικά γίνεται σπατάλη νερού, προκαλούνται ζηµιές από το νερό που

Έως 8mm → µικρή διάµετρος

Πάνω από 14mm → µεγάλη διάµετρος

β) ΑΦΡΟΣ: Ο αφρός αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα και πιο χρήσιµα

υλικών). Έτσι ο αφρός ενδείκνυται ως κατασβεστικό υλικό και για πυρκαγιές

Περιεχόµενο µπιτονιού (δοχείου) → αφρογόνο υγρό

Αφρογόνο υγρό + νερό → αφροδιάλυµα