Odgovori na I parcijalni iz predmeta Organizacija preduzeća

DEFINIRANJE ORGANIZACIJE – RAZLIČITO:

ORGANIZACIJA U ŠIREM SMISLU – svaki oblik udruživanja ljudi radi ostvarivanja bilo
kojih ciljeva

ZNANOST – zakonitosti koje omogućuju da se postignu optimalni rezultati u realizaciji

zadataka organizacije

VJEŠTINA – sposobnost kojom čovjek usklađuje činioce proizvodnje radi ostvarivanja

postavljenih ciljeva

STANJE – PROCES (poduzimanje akcija da bismo što bolje realizirali svoj cilj)– i jedno i
drugo

Bavi se isključivo ljudima i njihovim odnosima, povezuje ljude i sredstva

Održavanje hijerarhijskih rukovodnih odnosa – regulira rad i život pripadnika neke zajednice.

OPĆENITA DEFINICIJA ORGANIZACIJE (Novak) – organizacija je svjesno udruživanje

ljudi kojima je cilj da odgovarajućim sredstvima ispune određene zadatke s najmanjim
mogućim naporom na bilo kojem području društvenog života – ako se ljudi udružuju radi
ispunjavanja privrednih zadatak onda: ORGANIZACIJA RADA – to je svjesna čovjekova
djelatnost kojom se usklađuju svi činioci proizvodnje (rad, sredstva za rad, predmeti rada) radi
postizanja optimalnih rezultata rada.

1. Definirati podjelu rada i standarizaciju djelova te objasniti njihov uticaj na

organizaciju preduzeća

Podjela rada – odnosi se na raščlanjivanje ukupnog zadatka koji se mora obaviti na nivou
cjelokupne organizacije. Dijele se na posebne (obavljaju se na nivou organizacijskih jedinica)
i pojedinačne (obavljaju pojedinci, radnici)

Specijalizacija – rezultat je podjele rada – pojedinci ili odjeli specijaliziraju se za obavljanje

samo određene djelatnost. Kroz podjelu rada i specijalizaciju povećava se radni učinak i
profesionalnost. Kroz dobru podjelu rada mnogo je lakše organizirati poslove u firmi, vrši se
bolja kontrola. Kroz specijalizaciju razvija se inovacija. Ukoliko odu predaleko mogu se javiti
negativni učinci.

Koordinacija i kooperacija – važni za dobro poslovanje firme

Standardizacija – specifičan je postupak kojim se utvrđuje kakva jednoobrazna svojstva mora

imati proizvod, materijali, tehnološki postupak ili sl., a rezultat toga je određeni tehnološko-
ekonomski propis ili STANDARD. Postoje 2 načina: a) zakonski – obavezan za sve, b)
specifikacije – nastaju voljom nekoliko poduzeća. Neobično je važna za izvozne firme. Može
se odnositi na proizvod (oblik, kvaliteta, dimenzije, boja, funkcije, itd.) i na uslugu (npr.
Zvjezdice koje dobiju hoteli), na sadržaj i način označavanja proizvoda koji se pušta u promet
(kodiranje), oblici tehničko-radne i projektne dokumentacije, način pakiranja i transportiranja
proizvoda, način uzimanja uzora, načini njihova ispitivana i vrijeme čuvanja, tehnološki
procesi… Najčešće se javlja u djelatnostima poput proizvodnje i trgovine. Uvijek postoji
dozvoljeno odstupanje od standardizacije – TOLERANCIJA

Tipizacija – slična standardizaciji. Poduzeće odlučuje koje će standarde izabrati da bi ih u

budućnosti za proizvode koristilo. To je postupak kojim se sužava izbor standardiziranih
proizvoda i to na određeni broj proizvoda koji određenim svojstvima zadovoljavaju određenju
potrebu.

Centralizacija i decentralizacija – imaju drugo značenje ako se govori o a) organizaciji

rukovođenja – ovisi na koji se način donose odluke (decentralizirano rukovođenje omogućuje
fleksibilnost u firmi), b) organizaciji poduzeća – razlikuju se: 1. funkcionalna decentralizacija
– u organizaciji se vrši podjela prema funkcijama, 2. federalna decentralizacija – podjele u
poduzeću vrše se ili prema predmetu ili teritoriju, proizvodu, uslugama.

2. Kako je industrija revolucija uticala na poslovnu organizaciju preduzeća?

Industrijska revolucija u sustini je bila zamjena ljudske snage snagom masine. Industrijska
revolucija je utjecala na posl org preduzeca na nacin da je kroz historiju razvoj prve parne
masine, razvojem benzinskih motora i ekektricne struje, razvijanje koncepta masovne
proizvodnje.. pa sve do masovnog marketinga u kojem je pritisak bio na uvodnjenju
automatizacije i proizvodnju velikog obima.

3- nece biti

4. Pojasniti klasičnu teoriju organizacije i nabrojati njene sljedbenike.

Klasična OT - Definiranje i provedba optimalnih odnosa među organizacijskimresursima bit

je kako Taylorovog "znanstvenog upravljanja" tako i Weberove"birokratske organizacije". Za
klasične teoretičare organizacijska struktura jestdominantan, gotovo isključivi predmet
interesa. Ona je temeljno organizacijskosredstvo - oruđe kojim se postiže ustaljeni poredak, a
s tim poretkompreglednost i predvidivost nužne za optimalno korištenje svih organizacijskih
resursa. U ovom se razdoblju OS poistovjećuje s formalnom organizacijskomhijerarhijom.
Osobit naglasak dat je optimalnom rasponu kontrole, i uopćehorizontalnim i vertikalnim
dimenzijama organizacijske hijerarhije. U skladu stada prevladavajućim uvjerenjem da je
socijalni sustav kakav je poduzećemoguće zadovoljavajuće opisati, propisati i kontrolirati
(analogno tehničkimsustavima), za ovaj su se pristup organizaciji kasnije često koristili
atributimehanicistički ili tehnicistički. No, još i danas, među mnogim ekonomistima, iosobito
u široj javnosti, prevladava ovakvo "klasično" poimanje organizacijskihstruktura.

5. Definirati pojam organizacione strukture i nabrojati njene sljedbenike

ORGANIZACIJSKA STRUKTURA

Struktura – označava sastav, građu, raspored. Sveukupnost je veza između svih elemenata
poslova, kao i sveukupnost veza i odnosa unutar svakog pojedinog elementa poslovanja.
svako poduzeće ima neku svoju strukturuproblemom strukture bavili su se mnogi znanstvenici
pa postoji mnogo definicijaoblikovanje organizacijske strukutre je zapravo dizajniranje, tj.
utvrđivanje i oblikovanje strukturene smije se miješati pojam strukture sa pojmom orgnizacije
(koja je širi pojam) i sa organizacijom rukovođenja (uži je pojam od strukture)struktura je
dinamična kategorija, mijenja se ovisno o zahtjevima okoline
kod oblikovanja strukture treba paziti na vanjske i unutarnje faktore oblikovanja – ne djeluju
svi faktori jednako u svakom slučaju.

6. Nabrojat i objasnit elemente organizacione strukture

Elementi organizacijske strukture:
• organizacija opreme, sirovina, unutarnjeg transporta
• organizacija ljudskog faktora (sustavi i metode odabira radnika)
• organizacija raščlanjivanja zadataka (ukupne na posebne i pojedinačne, oblikovanje
radnog mjesta)
• organizacija unutarnjih odnosa (rukovođenje)
• organizacija vremenskog redoslijeda odvijanja poslova

7. Objasnit tri ključne dimenzije organizacijone strukture i njihov utjecaj na

determinisanje organizacione strukture.

Organizacionu strukturu svakog preduzeća, tj. svake organizacije određuju tri ključne
dimenzije organizacije i to:
 složenost,
 formalizacija i
 centralizacija.

Jedna od ključnih dimenzija organizacije je formalizacija organizacije- stepen propisa

organizacije, odnosno nivoa standarda, pravila i procedura kojima je određeno funkcionisanje
organizacije kao i ponašanje članova organizacije.
Bitna dimenzija organizacije je nivo centralizacije u organizaciji.
O centralizaciji odlučivanja u preduzeću govorimo u onom slučaju kada glavna uprava
donosi sve najvažnije odluke.
Decentralizovana preduzeća su u kojima je odlučivanje distribuirano na niže organizacione
nivoe.
8. Objasniti vertikalnu i horizontalnu diferencijaciju i utjecaj formalizacije,
kompleknosti i centralizacije na vertikalnu i horizontalnu diferencijaciju?

Horizontalna difrencijacija predstavlja podjelu zadataka u org na razlicite podzadatke na

istom org nivou, tj podjelu zadataka po "sirini"org. Moze biti uiza ili sira u zavinosti od toga
da li je formiran manji ili veci broj org jedinica na istom org nivou. Sto je horizontalna difer
veca to je org slozenija i obrnuto.

Vertikalna diferencijacija predstvalja podjelu org po "dubini" tj po nivoima menadzmenta u

org. Dublja je org ona koja ima vecui broj nivoqa menadzmenta, od top menadzmenta do
najdizeg nivoa.
9. Objasniti raspon rukovođenja- razlozi za veći raspon, razlozi za manji raspon, faktori
raspona rukovođenja
Raspon upravljanja je broj izvršitelja koje jedan menadžer može uspješno voditi i kontrolirati.
Manji raspon vodi ka dubljoj strukturi. Širi raspon horizontalnih organizacija. Vertikalna
struktura više kontrole, teža komunikacija. Horizontalna struktura krace i jednostavnije
komuniciranje manje promocije. Mali raspon zahtjeva vece vrijeme komuniciranja -
deformacija informacija, mali raspon povećava izdatke za rukovođenje. Trendencije veći
raspon- manji broj razina i raspon rukovodilaca. Kod velikog raspona menadžeri, nemaju
vremena za dovoljnu komunikaciju, nema individualalnog pristup. Rukovodioci na nižim
razinama su zadovoljniji sto je manje razina.
Faktori:
sličnosti poslova funkcionalnosti ili veći raspon, veća sličnost
Geografski rasprostranjenost- bliže lokacije izvrsilaca, veći raspon
kompleksnosti funkcionalnosti jednostavniji posao, veći raspon
razina zahtijeva izravnu kontrolnu manje potrebno nadzor, veći raspon razina potrebno
koordinacije- manje potrebna koordinacija, veći raspon razina potrebnih planiranja- manje
planiranja potrebng, veći raspon
organizacijsku pomoć rukovodioca- veću pomoć, manji raspon
frekvencija i intenzitet poslova - veca frekvencija, manji raspon
vrsta posla – kompleksniji posao, manji raspon
nivo obuke i specijalizacije- veci nivo, veci raspon
nivo u organizaciji- viši nivo, nizi raspon
Sposobnost i mogućnosti komuniciranja- Lakse komuniciranje, veći raspon

10. Objasniti utjecaj koncentacije moći (autoriteta) na struktuiranje organizacije.

Ako je kontrola na operativnoj razini odluke su decentralizirane a struktura profesionalna
birokracija
Kada je strateško jezgro dominirajuće kontrola je centralizirana a struktura jednostavna
Ako je kontrola u srednjoj liniji imat ćemo autonomne jedinice divizionalnu strukturu
Kada analitičari u tehnostrukturi dominiraju kontrola će biti na bazi standarda a struktura
mašinska birokracija- funkcionalna
Ako pomoćno osoblje ima glavnu ulogu u organizaciji kontrola će biti preko međusobnog
prilagođavanja a struktura adhokratska

11. Razlike između formalne i neformalne organizacione strukture

Formalna organizaciona struktura javlja se kao rezultat procesa organizacione izgradnje i ona
predstavlja osnovu odnosno suštinu (kostur) svake organizacije. Tako daje formalnom
organizacionom strukturom unaprijed utvrden raspored poslova i sistem medusobnih veza u
odredenoj organizaciji. Formalna organizaciona struktura je propisana i službeno utvrdena i sa
njom se utvrduju sva relevantna pitanja funkcionisanja organizacije. Tako se formalnom
organizacionom strukturom: . Utvrduju i povezuju poslovi koje treba obaviti u preduzeću, .
Spajaju činioci rada u uže i šire grupe, od radnih mjesta do odjeljenja ili nivoa preduzeća i
odreduju status ljudi u organizaciji, itd Neformalna organizacija se vezuje za ljude i njihovo
djelovanje u organizaciji. Neformalna organizaciona struktura je skup relativno trajnih odnosa
medu ljudima u organizaciji koji su se razvili tokom njihovog zajedničkog rada, a dijeluju na
formalne ciljeve organizacije. Neformalna organizacija je formalna organizacija prilagodena
stvarnim okolnostima i specifičnostima članova organizacije. Bez kostura zdrave formalne
organizcaije koja daje osnovu srukture neformalna organizacija mora obavljati dužnost
formalne organizacije isto tako kao i formalna organizacija. Neformalna organizacija je
spontano fromirana grupa ljudi koji zajednički djeluju radi nekih identičnih ciljeva.
Neformalne grupe se, s obzirom na motive formiranja dijele na dva osnovna tipa: intersne
grupe i prijateljske grupe.

12. Objasniti i nacrtati funkcionalnu organizacijsku strukuru i navesti primjer

Funkcionalna organizaciona struktura je takva vrsta organizacione strukture kod koje se

podjela rada u preduzeću kao i grupisanje i povezivanje poslova, kao i formiranje
organizacionih jedinica, obavlja prema odgovarajućim poslovnim funkcijama u preduzeću
Funkcionalna organizaciona struktura primjenjivati će se u malim preduzećima i preduzećima
srednje veličine
Međutim, funkcionalna struktura će biti primenjena i u velikim preduzećima ako se bave
proizvodnjom jednog osnovnog proizvoda (npr. ulja, šećera, cementa itd.)
Sa stanovišta broja funkcionalnih organizacionih jedinica može se govoriti o tri osnovna
modela funkcionalne organizacione strukture: Početni,standardni irazvijeni model
funkcionalne strukture.

Primjer 1.

Primjer 2.
13. Objasniti i nacrtati divizionu organizacijsku strukuru i navesti primjer

Diviziona organizaciona struktura se javlja kao poslijedica rasta i razvoja preduzeća koja su
(usljed diverzifikacije proizvodnje i širenja asortimana proizvoda) ekspanzijom na nova
tržišta, kao i usmjeravanjem na određene kategorije kupaca, neophodno bila primorana da
mijenjaju staru strukturu, tradicionalnu funkcionalnu organizacionu strukturu novim oblicima
i modelima organizacije.
Diviziona organizaciona struktura je takva vrsta organizacione strukture kod koje se podjela
rada u preduzeću kao i grupisanje i povezivanje srodnih ili sličnih poslova kao i formiranje
nižih organizacionih jedinica obavlja prema "proizvodima", "geografskom području" ili
"kategorijama kupaca"

Zato se može govoriti o tri osnovna oblika odnosno podvrste divizione podjele preduzeća, i
to:
• podjela prema proizvodima,
• podjela prema teritoriji i
• podjela prema korisnicima / potrošačima
Primjer divizione strukture

Coca-Cola ima divizionu organizacijsku strukturu jer njihovo međunarodno osoblje posluje
odvojeno i izolovano od glavnog ureda.
Ima različite divizije na svim kontinentima u svijetu sa direktorima koji kontrolišu divizijama.
Coca-Cola ima 5 kontinentalnih divizija:Euroazija i Afrika, Europa, Latinska Amerika,
Sjeverna Amerika, Pacifik.
Svaka kontinentalna divizija ima vice predsjednika koji kontroliše sub-divizije bazirane na
regionu ili državama.
Ova struktura je efikasna za Coca-Colu otkad je postala velika kompanija.
Coca-Cola je etnocentrična jer domaće operacije su vrlo slične međunarodnim operacijama.
Zavisno od zemlje ili regiona, Coca Cola posluje na isti način i prodaje isti brend i vrstu pića.
Ima čvrstu kontrolu poslovanja iz glavnog ureda:

14. Objasniti i nacrtati strukturu profesionalne birokracije i navesti primjer.

Primjer : Bolnice, univerziteti, biblioteke, škole, agencije. Moć je na operativnom nivou,
pomoćno osoblje ima značajnu ulogu, individualne sposobnosti, kombinuje standardizaciju sa
decentralizacijom, izvršava specijalističke zadatke, značajna kontola s vrha.
Mane: tendenciju konflikti među OJ, usko usmjereni ciljevi i zanemarivanje ukupnih ciljava,
slaba kontrola slijeđenja generalnih pravila.

15. Objasnite T-oblik organizacione strukture

T-oblik organizacije = tehnološka organizacija (TO) (veliki uticaj informatiče tehnologije na
oblikovanje organizacije)
Radi se o organizaciji otvorenog tipa (open organisation) – stvorena međusobna elektronska
veza, čine je svi partneri u mreži
Najčešće korišteno ime za takvu organizaciju je mrežna i virtuelna organizacija
T-oblik organizacije karakteriše veća zaokupljenost logičkom nego fizičkom strukturom:
Fizička struktura – zadržavanje unutrašnje organizacije
Logička struktura – koristi se u nastupu prema kupcima, za lakše zadovoljenje njihovih
potreba (logička struktura = „kako nas drugi vide”)

16. Objasnite virtuelnu organizacijsku strukturu

Virtuelna organizacija - prividna organizacija ili zamjena za stvarnost

Virtuelna organizacija - nehijerarhijska organizacija nezavisnih kompanija koje samostalno
odlučuju o ulasku u mrežu virtuelne organizacije s drugim kompanijama radi razmjene
virtuelnih komponenti
Virtuelne komponente: sirovine, materijali, informacije, znanje, tehnologija, istraživanje i
razvoj, proizvodi i usluge.
Osnovni
Virtuelna posao
fokus
organizacija (core
business)
17. Objasniti mrežnu organizaciju i navesti primjer za ovu vrstu organizacije
Mrežna organizacija (network organisation) – novi oblik organizacije koji je u najužoj vezi
sa virtuelnom organizacijom
Mrežni modeli - Mreža je fleksibilna struktura, koja treba da odgovori sve složenijim
uslovima poslovanja, sve većoj brzini promjena, visokoj kompetitivnosti i visokom riziku
Mrežu čine:
• Centralno preduzeće (jezgro)
• Članovi mreže (obavljaju specijalizovane funkcije
Mrežni modeli mogu biti različiti: interna mrežna struktura, stabilna mrežna struktura,
dinamička mrežna struktura
Ona upravlja različitim kompleksnim i dinamičnim odnosima između različitih organizacija
od kojih je svaka specijalizirana za određenu poslovnu funkciju ili zadatak (ne radi se o
dijelovima poduzeća već organizacijama u cjelini koje su odvojene). Povezuje odvojene
organizacije kako bi omogućila interakciju zadataka. Primjenjuje se u proizvodnim
kompanijama – npr. Apple Computers, Bennetton, konstrukciji, nabavi u javnom sektoru.
Osnovne karakteristike:
različite poslovne funkcije (proizvodnja, marketing, distribucija) koje su se tradicionalno
obavljale u jednoj organizaciji, obavljaju različite članice mreže
mrežama često upravljaju brokerske organizacije koje lociraju i sakupljaju organizacije
članice
članice mreže se obično ne kontroliraju kroz hijerarhijske aranžmane ili planove.

koordinacija rada na mreži vrši se na tri načina: - neformalni odnosi, ugovori, tržišni
mehanizam
18. Objasniti izvrnutu organizaciju i navesti primjer za ovu vrstu organizacije

Izvrnuta (izokrenuta) organizacija (inverting organisation) – jedan od oblika

nehijerarhijske organizacije
Izvrnuta organizacija – profesionalci iz određenih polja postaju šefovi (npr. mnoge bolnice,
univerziteti)
Mintzbergova „profesionalna birokratija“ ima dosta zajedničkih elemenata sa „izvrnutom
organizacijom“:
 razlike – izvrnuta organizacija je širi pojam sa širom mogućnošću primjene
 Sličnosti – izostajanje hijerarhije i samokontrola

Individualni profesionalci

Osoblje podrške
(nekadašnji linijski
menadžeri)
Top
men
adžer
19. Objasniti organizaciju paukove mreže

Organizacija paukove mreže (The spider‘s web of network) – ad hoc tj. nestalna organizacija
u kojoj nekoliko eksperata prave tim kako bi ostvarili specifičan izazov
Sličnost sa projektnim i timskim organizacijama
Često se koristi u „izvrnutoj organizaciji“ kada ona naiđe na komplikovane probleme koje
niko u organizaciji ne zna riješiti.

20. Objasnite timsku organizacijsku strukturu

Timska organizacija – Centralno mjesto imaju timovi koji se formiraju unutar funkcionalne ili
divizionalne organizacijske strukture. To otklanja rigidnost (krutost) klasičnih struktura, ruši
granice između pojedinih organizacijskih jedinica, što organizacijsku strukturu čini plićom i
fleksibilnijom. Timovi su relativno autonomni u realizaciji zadataka. Klasične managere
naredbodavaoce zamjenjuju manageri treneri. Budući da se timska organizacija najčešće
interpolira u funkcionalnu organizacijsku strukturu, često se tako strukturirani timovi nazivaju
KROSS-FUNKCIJSKI TIMOVI. Timovi mogu biti orijentirani na projekte, proizvode ili
potrošače. Hijerarhija ustupa mjesto lateralnim (horizontalnim, bočnim) vezama.

21. Objasnite Front/Back organizacijsku strukturu

Front/back struktura – model hibridne organizacione strukture:

 Organizacija prednjeg dijela (Front) radi se po jednom načelu struktuiranja
organizacionih jedinica najčešće prema potrošačima, tržištima odnosno geografskom
obilježju
 Organizacija zadnjeg dijela (Back) predstavlja drugu dimenziju organizacije prema
proizvodima
Podsjeća na matričnu organizaciju.

22. Objasnite ameba organizacijsku strukturu

Ameba organizacija (Amoeba organisation) – To je organizacija temeljena na autonomiji,
fleksibilnosti i participaciji zaposlenih u upravljanju. Amebe u organizaciji predstavljaju male
organizacijske jedinice, najmanje u kompaniji, koje mogu brojati 3-50 članova. Najvažnije
obilježje – izostanak hijerarhije među njenim članovima. Slična je timskoj organizaciji. Ne
može egzistirati sama za sebe, nego se interpolira u neki poznati oblik organizacijske
strukture (funkcionalni, divizionalni). Amebe imaju u sebi elemente samoorganizacije.

23. Objasnite fraktalnu organizacijsku strukturu

Frakltalna organizacija – novo ime za već dobro poznati divizioni model organizacije
Divizije kao relativno autonomne i tržišno orijentisane organizacione jedinice mogu se
nazvati frakltalima, ali i obrnuto, frakltale je moguće nazvati divizijama
Frakltali u sebi imaju elemente samoorganizacije, ali se ne mogu nazvati samoorganizacijom
 Imaju veću ili manju autonomiju, ali nisu u potpunosti autonomni
Frakltal – samostalna radna jedinica koja je uključena u opći informatički i komunikacioni
sistem preduzeća koje održava unutrašnju ravnotežu (homeostazu) na sinergičan način.

24. Objasnite klaster organizacijsku strukturu

Klaster organizacija (cluster organisation) – jedan od oblika divizione organizacione strukture
Koristi se u organizacijama koje istovremeno upotrebljavaju veći broj različitih strategija
Klasterisanje – gomilanje nečega na hrpu, po određenim načelima formiranja klastera
Dok su fraktali najmanje divizione jedinice, klasteri su grupe (grozdovi) fraktala koji se
struktuiraju na unaprijed navedenim načelima struktuiranja organizacije.

25. Objasnite hetjerarhiju.

Hetjerarhija (Hetjerarchiv) – oblik organizacione strukture koji se sastoji od više centara
(prema Gurmani Hedlundu, 1986)
Klasična hijerarhija – piramida sa većim ili manjim brojem nivoa menadžmenta (s jednim
licem na vrhu piramide)
Hetjerarhija – ima više vrhova tj. više centara koji su jednako važni
Upotrebljava se gdje je za funkcionisanje organizacije izuzetno važna naglašena autonomnost
dijelova i tek neznazna koordinacija među njima

26. Objasniti departmentalizaciju

Departmentalizacija ili oblikovanje organizacijskih jedinica provodi se u cilju
pojednostavljenja koordinacije, te se tako povezuju poslovi po sličnosti, procesnoj
povezanosti, značaju u okviru sustava odlučivanja u organizaciji i slično. Npr. Kosiol govori o
pet principa raščlanjivanja i grupiranja zadataka: prema izvršenju, prema objektu, prema
rangu, prema fazama i prema svrsi. Jedna od osnovnih preokupacija klasičnih teoretičara
svodila se na problem optimalne veličine organizacijskih jedinica, to jest tzv. optimalnog
raspona kontrole, ili onog raspona kontrole koji bi omogućavao zadovoljavajući uvid u rad
podređenih te pravovremenu i pravilnu intervenciju.

27. Objasniti organizacionu efikasnost

Ekonomska efikasnost / Organizaciona efikasnost
Za utvrđivanje ekonomske efikasnosti koriste se različiti materijali kojim raspolažu preduzeća
(razni izvještaji, obračuni i završni računi)
Za utvrđivanje organizacione efikasnosti – nastaju poteškoće zbog nedostatka relevantnih
informacija i podataka

Organizacija efikasnosti određuje se pomoću četiri osnovna kriterijuma:

1. efikasnost strukture
2. efikasnost procesa
3. prilagodljivost i
4. socijalno-ekonomske karakteristike.

28. Objasniti proces razvoja proizvoda

• Proizvod – rezultat čovjekove proizvodne aktivnosti koja ima za cilj stvaranje novih
predmeta ili usluga pogodnih za podmirenje ličnih, ekonomskih i društvenih potreba
• Osnovni cilj proizvodnog sistema:
 Proizvoditi adekvatan proizvod, po zahtjevu i na vrijeme, uz najmanje troškove
i maksimalno dobar kvalitet.
• Za ocjenu efekata rada proizvodnog sistema potrebno raspolagati činjenicama koje se
odnose na:
 Učešće novih proizvoda u programu proizvodnje
 Skraćenje vremena razvoja i uvođenja novih proizvoda
 Novi prilaz u organizaciji procesa proizvodnje
• Da bi proizvod postao aktivan izvor profita potrebno – identifikovanje/kreiranje ideja,
vođenje procesa njegovog razvoja i adekvatan program njegove prezentacije na tržištu
• U procesu razvoja proizvoda potrebno uvažavati:
 Dinamizam i suptilnost potreba i ukusa potrošača
 Razvoj tehnike i tehnologije
 Ponašanje konkurencije

Faze uspješne transformacije ideja u novi proizvod (Kotler):

1. Generisanje ideja za nove proizvode
2. Preliminarna analiza i sortiranje ideja imajući u vidu ciljeve i najvažnija
područja politike proizvoda
3. Razvoj koncepta proizvoda i njegovo testiranje
4. Razvoj marketing strategije
5. Poslovna analiza ideja
6. Razvoj proizvoda
7. Tržišno testiranje
8. Komercijalizacija

29. Objasniti životni ciklus proizvoda i poslovni rizik

Životni ciklus proizvoda – niz sukcesivnih faza koje prolazi svaki proizvod od trenutka
lansiranja na tržište do trenutka kada se povuče kao neinteresantan za tržište.
30. Objasniti fazu komercijalizacije (tržišne realizacije)

Faza komercijalizacije obuhvata sve etape životnog ciklusa proizvoda:uvođenje, rast, zrelost,
zasićenost i opadanje
Preduzimanje koraka u pogledu reklame i pripreme osoblja iz prodajne mrežeTroškovi
pripreme proizvoda široke potrošnje često dostižu velike cifre.
Kupci moraju proći kroz pet faza u procesu donošenja odluke o kupovini (Kotler, Wong,
Saunders i Armstrong, 2006)

Vrednova
Traženje Poslije
Spoznaja nje
informacij Kupovina kupovno
potrebe alternativ
a ponašanje
a
Zavisno od dužine trajanja procesa upoznavanja sa novim proizvodom i kupovinom, kupci se
dijele u pet grupa:
 Kupci – inovatori
 Kupci – optimisti koji su spremni da rizikuju
 Kupci – realisti koji kupuju na osnovu pozitivnog iskustva kupaca iz prve i druge
grupe
 Kupci – realisti koji kupuju na osnovu pozitivnog iskustva kupaca iz prve, druge i
treće grupe
 Kupci – skeptici koji su rezervisani prema novom proizvodu sve dok pozitivna
iskustva kupaca iz prve, druge, treće i četvrte grupe ne postanu svakome očigledna.

31. Objasniti organizaciju nabavne funkcije

Osnovni cilj nabavne funkcije u trgovinskom preduzeću:
 nabaviti robu koja treba prodajnoj funkciji po asortimanu, obimu i kvaliteti;
 nabavku obaviti na vrijeme i uz povoljne cijene; i
 uvjete nabavke (plaćanje, reklamacija, isporuka, garancija...) učiniti najpovoljnijim.

Ciljevi nabavke u funkciji ostvarivanja prodaje

Nabavna funkcija kroz troškove nabavke sudjeluje u stvaranju troškova
- Najvećih i najznačajnijih troškova u trgovinskom preduzeću

Organizacija nabavne funkcije:

 Centralizovano
 Decentralizovano
 Kombinovano
Organizacijski modeli nabavne funkcije (bilo da je centralizirana, decentralizirana ili
kombinirana) mogu biti:
o predmetni model
o teritorijalni model i
o kombinirani model.
32. Objasniti organizaciju transportne funkcije

Cilj transportne funkcije – kvalitetno, efikasno, sigurno i uz najniže troškove blagovremeno

obaviti prevoz proizvoda
U trgovinskim preduzećima prevoz robe se obavlja:
− Od dobavljača do centralnog skladišta
− Od centralnog skladišta do prodajnog mjesta
− Od prodajnog mjesta do krajnjeg kupca

Poslovi transportne funkcije:

− Planiranje prevoza
− Osiguranje prevoznog sredstva
− Prijem robe i utovar u prevozno sredstvo
− Prevoz robe
− Pretovar robe u drugo prevozno sredstvo
− Istovar i predaja robe
− Osiguranje robe u transportu
− Razni administrativni poslovi

33. Objasniti organizaciju finansijske funkcije

Cilj finansijske funkcije – osiguranje finansijskih sredstava za nesmetano obavljanje robnog

prometa uz najniže troškove finansijskih sredstava
Zadatak finansijske funkcije:
1. U fazi nabavke robe osigurati sredstva za isplatu dobavljača,
2. U fazi prodaje robe osigurati zajedno sa prodajnom funkcijom naplatu potraživanja od
kupaca
3. Osigurati novčana sredstva za blagovremeno izmirenje raznih obaveza:(Porez na
promet, plate zaposlenim, poreze i doprinose na neto plate, druge razne obaveze...)

Poslovi finansijske funkcije:

a. pribavljanje novčanih sredstava,
b. čuvanje novčanih sredstava,
c. plaćanje dobavljačima,
d. ostala plaćanja (plate, porezi, usluge, vraćanje kredita...)
e. naplaćivanje potraživanja od kupaca,
f. ostala naplaćivanja (razna potraživanja, naplata datih kredita...)
 g. davanje kredita kupcima
h. plasiranje slobodnih novčanih sredstava (u banke, kupovinu hartija od vrijednosti,
ulaganje u druge organizacije)
i. prikupljanje nedostajućih novčanih sredstava
j. devizno poslovanje
Zadatak usklađivanja priljeva novčanih sredstava sa obimom dospijeća obaveza plaćanja
može se ostvariti:
1. Povećanjem koeficijenta obrta, odnosno smanjenja broja dana vezivanja obrtnih
sredstava u nenovčanim pojavnim oblicima (zalihe, potraživanja..)
2. Uzimanjem novih kredita,
3. Prodajom papira od vrijednosti,
4. Dobijanjem i naplatom avansa i
5. Odgodom rokova plaćanja

Posebno područje djelovanja finansijske funkcije – područje KONTROLE upotrebe

novčanih sredstava:
a) Kontrola upotrebe novčanih sredstava sa aspekta racionalnosti, odnosno
ekonomičnosti i rentabilnosti
b) Kontrola upotrebe novčanih sredstava sa aspekta zakonitosti:(Internih propisa
trgovinskih preduzeća iEksternih propisa države i drugih ovlaštenih organa)
Finansi
jska
funkcij
Napla Deviz a
ta i Kredi ni Likvid Kontr Blagaj
plaća ti poslo atura ola na
nje vi
34. Objasniti organizaciju istraživanja marketinga

Cilj istraživanja marketinga – prikupljanje i analiza podataka s namjerom da se dobiju

informacije potrebne za donošenje marketing odluka u trgovinskom preduzeću
Da bi se ostvario osnovni cilj istraživanja marketinga, provodi se logični slijed poslova:
 izrada istraživačkog projekta
 prikupljanje podataka
 obrada podataka
 analiza i interpretacija podataka i
 pisanje izvještaja o istraživanju

Istraživanje marketinga obuhvata sljedeća područja (svako od njih može biti u sastavu
istraživačke organizacione funkcije):
 1. istraživanje tržišta
2. istraživanje asortimana
3. istraživanje cijena
4. istraživanje promocije
5. istraživanje distribucije
6. istraživanje nabavke
7. istraživanje uvoza i izvoza

Poslovi istraživanja marketinga, određuju se i definiraju projektom istraživanja marketinga

koji sadrži (prema Borisu Tihom):
a) Ciljeve istraživanja (opći i posebni)
b) Razgraničenje istraživanja (teritorijalno, vremensko i predmetno)
c) Osnovne izvore podataka (preduzeće, poslovni, neposlovni, ankete)
d) Metoda istraživanja (interna i eksterna)
e) Organizacija istraživanja (unutrašnja i terenska)
f) Terminski plan (svake operacije, svake faze i konačni)
g) Plan troškova (po elementima)

35. Objasniti sistematizaciju radnih mjesta i opis radnih mjesta

Organiziranje u preduzeću prati sistematizacija radnih mjesta i opis radnih zadataka za svako
radno mjesto.
Kome i zašto treba sistematizacija radnih mjesta?

 Preduzećima sa preko 30 radnika koji prema članu 118. Zakona o radu imaju obavezu
donošenja internog pravilnika o radu,
 Preduzećima koja su naglo narasla i razvila se, te im se broj zaposlenih povećao, pa
imaju potrebu za preciznim definiranjem/delegiranjem zadataka i opisom radnih
mjesta,
 Svakom preduzeću u kojem postoji veći broj konflikata odnosno nesporazuma i
nedostatak komunikacije među zaposlenima,
 Svima koji žele dobiti kvalitetnu podlogu za uspostavu sistema motivacije i
nagrađivanja kroz platu.
Ovlaštenja – dodjeljuju se radnim mjestima koja prema svom položaju, aktivnostima,
sposobnostima, znanjima i informacijama što ih primaju mogu najpovoljnije oblikovati i
provoditi određene poslovne odluke.