Cikas

Kriterijum A
• procjenjuje se da je populacija opala za 80-85% u posljednjih 100 godina
• daljnji pad populacije od najmanje 30% očekuje se u narednih 30 godina
(pretpostavka 90% u 90 godina)
• postojanost populacije tokom dužeg perioda oslanja se na opstanak
odraslih, a ne na regrutovanje sadnica
•
•

•
populacija je ekstremno fragmentisana
odnos polova cca četiri mužjaka na jednu ženku - efektivna veličina
populacije izuzetno mala
sve subpopulacije sadrže manje od 20 biljaka, što je neodrživo za podršku
A4
oprašivača; čini se da nije bilo podmlatka više od 50 godina
• čini vjerovatno da su prirodni oprašivači izumrli
• posljednjih godina nije zabilježen nijedan set prirodnih sjemenki
• očekuje se da će se prikupljanje (berba) jedinki iz divljine nastaviti

CR A4acd
Kriterijum B
• Procenjuje se da je obim, odnosno opseg pojave ove vrste 560 km2. Zbog veoma raštrkane
distribucije, procjenjuje se da će zauzeti ukupnu površinu (AOO) od samo 9 km2.
• Vjerovatno će trajno opadati površina zauzeća, jer postoji snažan pritisak na vrstu, pri čemu se
očekuje da će se prikupljanje (berba) jedinki iz divljine nastaviti u budućnosti.
• Populacija je ekstremno fragmentisana, jer su biljke široko raštrkane, pri čemu je većina jedinki
međusobno odvojena > 1 km.
• Uklanjanje relativno velikog broja biljaka od strane sakupljača zabilježeno je od strane agencija za
provođenje zakona i očuvanja.
• Na osnovu obrazaca sakupljanja i distribucije vrste, stručnjaci smatraju da postoje 2 lokacije.
• Populacijsko modelovanje drugih vrsta istog roda pokazalo je da su vrste poput ove izuzetno
osjetljive na uklanjanje odraslih biljaka; trenutna grupa odraslih biljaka ukazuje da je posljednji
događaj nastanka podmlatka bio prije više od 50 godina.

CR EN VU
B1 x + +
B2 + + +
a + + +
b + + +
c x x x

CR B2ab(ii,v)
Kriterijum C
• Procjenjuje se da sadašnja divlja populacija broji između 60 i 100 zrelih jedinki. Ova cikada je u
nesigurnom stanju bez prirodnog sjemena, a populacija i dalje opada.
• Na osnovu biljaka u kolekcijama i studijama podudarnih fotografija, procjenjuje se da je populacija
opala za 80-85% u poslednjih 100 godina.
• Daljnji pad populacije od najmanje 30% očekuje se u narednih 30 godina (pretpostavka 90% u 90
godina).
• Odnos polova je cca četiri mužjaka na jednu ženku, tako da je efektivna veličina populacije izuzetno
mala.
• Sve subpopulacije sadrže manje od 20 biljaka, što je neodrživo za podršku oprašivača; čini se da
nije bilo podmlatka više od 50 godina.

CR C1+2a(i)
Kriterijum D
• Procjenjuje se da sadašnja divlja populacija broji između 60 i 100 zrelih jedinki.
• Stvarni broj je neizvjestan, jer je poslednje zvanično prebrojavanje obavljeno prije više od 10
godina, kada su mikročipovi ubačeni u sve preostale biljke. Od tada, nisu sve biljke praćene i, u
nedavnom istraživanju biljaka za prikupljanje DNK materijala, činilo se da u divljini ima manje od 60
biljaka (da Silva et al. MS).
• Iako postoji velika vjerovatnoća da populacija sada broji i manje od 50 jedinki, zbog visokog
procenta opadanja, to ne možemo sa sigurnošću tvrditi, pa se držimo veličine <100.

EN D1
Kriterijum E
• Nema podataka za vjerovatnoću isčezavanja ove vrste, nije sprovedena kvantitativna analiza.

→ DD

Finalna procjena

CR A4acd; B2ab(ii,v); C1+2a(i)

PALMA
Studija slučaja

• endemična za samo nekoliko planinskih dolina

• zabilježena na 23 mjesta
• u posljednjih 5-10 godina nestala je sa devet lokaliteta, ali se još uvijek zna da zrelo drveće
raste na 14 mjesta
• svaki od mapiranih lokaliteta smatra se zasebnom podpopulacijom
• subpopulacije koje sadrže 4 ili manje zrelih biljaka smatraju se nevijabilnim
• oko 200 zrelih stabala izgubljeno istrebljenjem devet subpopulacija u posljednjih 5-10 godina
• ništa se ne zna o veličini ili trendovima populacije prije više od 10 godina
• stalne prijetnje i nepostojanje mjera očuvanja vrste trenutno, populacija i dalje opada
Broj biljaka zabilježen u svakoj subpopulaciji, na osnovu ispitivanja obavljenih prije 2 godine:
1. Samo tri velika zrela stabla.
2. Tri zrela stabla; četiri nezrele biljke.
3. Samo četiri zrela stabla.
4. Samo dva zrela stabla.
5. Samo pojedinačno zrelo drvo.
6. Dva veoma visoka (stara) zrela stabla.
7. 22 zrela stabla; mnogo malih nezrelih
stabala.
8. 11 malih, ali zrelih stabala; mnogo
nezrelih biljaka
9. Približno 200 zrelih stabala; > 1.000
nezrelih biljaka.
10. 40-50 velikih zrelih stabala; mnogo
desetina nezrelih biljkaka.
11. Jedno visoko (staro) stablo i mnoštvo
malih (nezrelih).
12. 79 zrelih stabala; mnogo malih nezrelih biljaka.
13. Približno 350 velikih zrelih stabala; > 1.000 nezrelih biljaka.
14. dva zrela stabla; tri male nezrele biljke.
• Pod pretpostavkom da se radi o mreži 2x2km, EOO
vrste iznosio je 26kmx32km = 832km², a AOO je iznosio
23x4km² = 92km². Međutim, prema podacima, u posljednjih
5-10 godina nestalo je 9 subpopulacija, pa je površina
zauzeća sada oko 56km² (4km²x14)
• sadnice i mlade biljke preferiraju sjenovite uslove, ali
kako rastu, nadmeću se sa susjednom vegetacijom i da bi im
krošnja izbila na puno sunce
• stablo može nastaviti sa proizvodnjom sjemenki do
oko 90 godina, ali vrsta relativno sporo raste i iako može da
počne da daje plodove sa oko 6 godina starosti, neće
proizvoditi održivo sjeme sve dok biljka nema najmanje 12
godina
• plod sazrijeva oko 20 mjeseci, a sjemenu je potrebno
još 17 mjeseci do klijanja
 • prijetnje: prekomjerna ispaša, čišćenje zemlje, požari i ljudska upotreba palminog
vlakna; vrstom se međunarodno trguje kao ukrasnom biljkom, postoji običaj sječe najviših
stabala, prije osam godina došlo je do povećanja izgradnje puteva na tom području
• prekomjerna eksploatacija, koja je rezultat poboljšanog pristupa transportnim rutama,
kriva je za nedavni gubitak devet subpopulacija i trend pada svih preostalih subpopulacija
• trenutno ne postoje direktne mjere očuvanja za ovu vrstu

KRITERIJUM A
• zabilježena redukcija u prošlosti
• uzroci poznati, ali i dalje traju
• nastavlja se opadajući trend, ali ne postoji procentualna procjena o redukciji u
budućnosti
• prema dostupnim podacima, možemo pretpostaviti generacijsko vrijeme od najmanje
15 godina (12 godina starosti za održivo sjeme + 37 mjeseci do sazrijevanja ploda i klijanja
sjemena)
• ne postoje podaci o redukciji kompletne populacije, samo zrelih individua, kao i
neprecizan period redukcije (5-10 godina) – prema čemu bi se dobile sljedeće vrijednosti:
stopa redukcije od 88,7% ako se događjaj nestanka 200 zrelih jedinki desio prije 5 godina, od
66,4% prije 10 godina, 78,9% prije 7 godina (redukcija u 3 generacije prema kalkulatoru-
Criterion A tool)
• prema ovim rezultatima, vrsta bi se mogla klasifikovati u ugroženu (EN) ili čak kritično
ugroženu (CR) (ukoliko se istrebljenje desilo prije 5 godina) prema podkriterijumu A2 i
uslovima a i d.
• međutim, zbog neizvjesnosti ovih podataka i mogućnosti dvije kategorije, odlučili smo
ne koristiti kriterijum A za procjenu vrste.

Kriterijum B
• opseg nalazišta iznosio je EOO=832km², a površina zauzeća ili AOO=92km²
• prema podacima, u zadnjih 5-10 godina nestalo je 9 subpopulacija, pa je površina zauzeća sada oko 56km²
(4km²x14)
• prema EOO iz prošlosti, vrsta dostiže prag za kategoriju ugrožene (EN)
• prema AOO, takođe je moguće primijeniti kriterijum B2, prema kome bi ova vrsta spada u ugroženu (EN)
kategoriju
• populacija je fragmentisana, javlja se na 14 lokaliteta a svaki lokalitet predstavlja jednu subpopulaciju, ali to
ne dostiže prag ni za ugroženu prema uslovu a. Međutim, uzmemo li u obzir da se subpopulacije sa 4 i manje
jedinki smatraju nevijabilnim, moglo bi se govoriti o samo 6 vijabilnih subpopulacija?
• za uslov b – zabilježen je kontinuiran pad (ii)-AOO, (iii)-AOO/EOO i/ili kvalitet habitata (prekomjerna ispaša,
čišćenje zemlje, požari), (iv)-broj subpopulacija, (v)-broj zrelih individua, zbog pretjerane eksploatacije
• nisu zabilježene ekstremne fluktuacije, pa uslov c nije ispunjen.
• vrsta ispunjava kriterijume B1 i B2 sa uslovom b za kategorije ranjiva (VU) i ugrožena (EN), međutim, ne
ispunjava nijedan dodatni potrebni uslov, ukoliko ne račinamo samo vijabilne populacije. Zbog nesigurnosti u
ovaj pristup, nismo procijenjivali vrstu prema ovom kriterijumu.

Kriterijum C
• prije 5-10 godina, kao uzrok pretjerane ekspoloatacije, je uništeno 9 od 23 subpopulacije i procjenjuje se da
je tada nestalo oko 200 zrelih jedinki
• prije dvije godine je izvršeno prebrojavanje jedinki u 14 preostalih subpopulacija i broj zrelih jedinki je iznosio
oko 730

• ne postoje podaci o redukciji kompletne populacije, samo zrelih individua, kao i neprecizan period redukcije
(5-10 godina) – prema čemu bi se dobile sljedeće vrijednosti: redukcija od 88,7% ako se događjaj nestanka 200
zrelih jedinki desio prije 5 godina, od 66,4% prije 10 godina, 78,9% prije 7 godina (redukcija u 3 generacije -
45 godina - prema kalkulatoru IUCN-a)
• iako su ovi podaci neizvjesni, zbog nesigurnosti tačnog vremena istrebljenja, skoro svaki od ovih mogućih
slučajeva se uklapa u sve granične vrijednosti kategorija za subkriterijum C1 (izuzetak redukcija od 66,4% za
CR – 22,13%, skoro dostiže)
• za subkriterijum C2 ispunjen je uslov a(i) za kategoriju ranjiva (VU)
• prema tome, vrsta se može procijeniti kao ugrožena prema kriterijumu C, subkriterijumu C1 ili ranjiva prema
C2a(i)

EN C1
 Kriterijum D
• Ukupan broj zrelih jedinki je oko 730, pa vrsta spada u ranjivu (VU) kateregoriju
ugroženosti prema kriterijumu D1
• Subkriterijum D2 nije ispunjen

VU D1

Kriterijum E
• Nema podataka za vjerovatnoću isčezavanja ove vrste, nije sprovedena kvantitativna
analiza.

DD

Finalna procjena:

EN C1