‫‪http://www.tmrg.

ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬

‫با سالم و احترام‪،‬‬

‫فصل پانزدهم ‪ :‬آنالیز اکتشافی دادهها‬

‫اکتشاف دادهها برای بررسی مناسب بودن یا نبودن تکنیکهای آماری که برای تحلیل دادهها در نظر گرفته میشوند‬
‫مورد استفاده قرار میگیرند‪ .‬به عبارت دیگر این دستور کمک میکند تا با داشتن تصویری جامع از دادهها‪ ،‬پی‬
‫ببریم که آیا تکنیکهای آماری مورد نظرمان برای تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها مناسباند یا خیر؟ این‬
‫دستورالعمل خالصهای تصویری و عددی از دادهها‪ ،‬برای همه موارد یا به طور جداگانه برای گروههای موارد‪،‬‬
‫فراهم میآورد‪ .‬متغیر وابسته باید یک متغیر ‪( Scale‬کمی) باشد‪ ،‬در حالی که متغیرهای گروهبندی ممکن است‬
‫ترتیبی یا اسمی باشند‪ ،‬با دستورالعمل ‪ Explore‬موارد زیر را میتوان انجام داد‪:‬‬

‫‪ ‬بررسی دادهها‬
‫‪ ‬شناسایی مقادیر پرت (‪[ )Outliers‬یک مقدار پرت مقداری است که نسبت به اکثر مقادیر متفاوت‬
‫است]‪.‬‬
‫‪ ‬بررسی فرضیات‬
‫‪ ‬توصیف گروههای موارد مختلف‬

‫آمار توصیفی از روی گروهها‬

‫محصوالت غله باید آزمایش شوند که افالتوکسین (سم محصوالت کشاورزی) نداشته باشند‪ .‬هر دانه گندم‪8 ،‬‬
‫دانه گندم بازده دارد توزیع افالتوکسین باید به صورت در هر یک بیلیون (‪ )PPB‬محاسبه گردد‪ .‬در این مثال‪،‬‬
‫دادهها شامل ‪ 16‬نمونه از هر ‪ 8‬محصول دانه هستند‪.‬‬

‫اجرای تحلیل‬
‫‪1‬‬

‫‪ .1‬برای آغاز تحلیل‪ ،‬مسیر زیر را از منوی اصلی برگزینید‪.‬‬

‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫‪Analyze> Descriptive Statistics > Explore‬‬
‫‪ .2‬گزینه ‪ Aflatoxin PPB‬را به عنوان متغیر وابسته انتخاب نمایید‪.‬‬
‫‪ .3‬گزینه ‪ Corn yield‬را به عنوان متغیر عامل (‪ )Factor‬انتخاب نمایید‪.‬‬
‫‪ .4‬روی ‪ Ok‬کلیک کنید‪.‬‬

‫محوربندی جدول توصیفی‬

‫برای تعیین چگونگی تغییر میانگین ‪ Aflatoxin PPB‬یا ‪ ،Corn yield‬میتوانید با محوردار کردن جدول‬
‫‪ Descriptive‬برای نمایش آمارههای مورد نظر استفاده نمایید‪.‬‬

‫‪ .1‬در پنجره خروجی‪ ،‬روی جدول ‪ Descriptive‬دو بار کلیک کنید تا فعال شود‪.‬‬
‫‪ .2‬مسیر ‪ Pivot > Pivoting Trays‬را از منوی اصلی برگزینید‪.‬‬
‫‪ .3‬آیکن ‪ Statistics‬را در کادر محاوره ‪ Pivoting Trays 1‬در قسمت ‪ Row‬کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .4‬آیکن ‪ Statistics‬را به قسمت ‪ Layer‬بکشید‪.‬‬
‫‪ .5‬کادر محاوره را ببندید‪.‬‬
‫‪ .6‬با کلیک کردن در مرز بیرونی جدول‪ ،‬آن را از حالت فعال خارج کنید‪.‬‬

‫توزیع اکتشافی‬

‫یک شرکت سازنده از نیترید نقره برای ساخت یاتاقانهای سرامیکی استفاده میکند که باید تا دمای ‪ 1500‬درجه‬
‫سانتیگراد مقاومت کنند‪ .‬مقاومت حرارتی یک آلیاژ استاندارد به صورت نرمال توزیع شده است‪ .‬اگر چه‪ ،‬آلیاژ‬
‫جدید تحت آزمون قرار دارد و توزیع آن ناشناخته است‪.‬‬

‫اجرای تحلیل‬

‫‪ .1‬مسیر ‪ Analyze> Descriptive Statistics > Explore‬را از منوی اصلی برگزینید‪.‬‬

‫‪ .2‬گزینه ‪ Degrees Centigrade‬را به عنوان متغیر وابسته انتخاب نمایید‪.‬‬
‫‪ .3‬گزینه ‪ Alloy‬را به عنوان متغیر عامل (‪ )Factor‬انتخاب نمایید‪.‬‬
‫‪ .4‬گزینه ‪ Labrunid‬را برای کادر ‪ Label Cases by‬انتخاب نمایید‪ .‬با استفاده از این قسمت می توانیم‬
‫متغیری را به عنوان متغیر شناسا انتخاب کنیم و پاسخگویان را بر اساس آن برچسب بزنیم‪ .‬با این کار می‬
‫‪2‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫توانیم پاسخگویان بیرونی و پرت را در نمودارهای کادری برچسب زده و بر اساس برچسبشان نشان‬
‫دهیم‪.‬‬
‫‪ .5‬دکمه ‪ Statistics‬را کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .6‬در کار محاوره ‪ Explore: Statistics‬گزینه ‪ M- estimators‬و ‪ Outliers‬را فعال کنید‪.‬‬
‫‪ .7‬دکمه ‪ Continue‬را کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .8‬دکمه ‪ Plots‬را در کادر محاوره ‪ Explore‬کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .9‬گزینه ‪ Normality Plots With tests‬را فعال نمایید‪.‬‬
‫‪ .10‬دکمه ‪ Continue‬را کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ Ok .11‬را در کادر محاوره ‪ Explore‬کلیک کنید‪.‬‬

‫توصیف عددی شکل‬

‫جدول توصیفات طوری محوربندی (‪ )Pivot‬شده است که ‪ Alloy‬در الیههای جدول به همراه یاتاقانهای‬
‫استاندارد نمایش داده شدهاند‪ .‬میانگین‪ ،‬میانگین اصالح شده (‪()Trimmed‬میانگین حسابی که با حذف ‪n%‬‬
‫بزرگترین و ‪ n%‬کوچکترین موارد به دست میآید‪ ).‬و میانه تقریب ًا یکسان هستند‪ ،‬و چولگی (‪ )Skewness‬و‬
‫کشیدگی (‪ )Kurtosis‬نزدیک به ‪ 0‬میباشند‪ .‬این دلیل محکمی است مبنی بر اینکه مقاومت حرارتی در‬
‫یاتاقانهای استاندارد به طور نرمال توزیع شدهاند‪.‬‬

‫یاتاقانهای ‪ Premium‬دارای مشخصات متفاوتی هستند‪ .‬میانه آن بزرگتر از میانگین اصالح شده است؛ مقادیر‬
‫پرت (‪ )Outliers‬و مقادیر مرزی آن را به سمت باال میکشند‪ .‬آماره ‪ Skewness‬و ‪ Kurtosis‬نیز نشانه مقادیر‬
‫بیش از حد را در دنباله باالیی توزیع فراهم میآورد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬

‫مقادیر استحکام و بانفوذ‬

‫در این مورد‪ ،‬استحکام یاتاقانهای پرمیوم نزدیک به میانه (‪ )1539.72‬برآورد میشود‪ .‬چون هیچ یک از این‬
‫اندازهها نزدیک میانگین نیست‪ ،‬ممکن است نشانه آن باشد که توزیع نسبتاً نرمال نیست‪.‬‬

‫جدول مقادیر مرزی‪ ،‬پنج مورد از بزرگترین و کوچکترین مقادیر هر آلیاژ را فهرست میکند‪ .‬یاتاقانهای پرمیوم‬
‫از پنج انحراف معیار باال تا یک انحراف معیار پایین میانگین در نوسان است‪ .‬بعضی وقتها‪ ،‬اینها میتوانند‬
‫حرارت خیلی زیادتر از یاتاقانهای استاندارد را تحمل کنند‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫آیا توزیعها نرمال هستند؟‬

‫آزمونهای نرمالیتی یک منحنی نرمال را روی مقادیر واقعی میکشند تا مناسب بودن آن تعیین شود‪ .‬اگر آزمون‬
‫معنیدار شد یعنی توزیع دادهها نرمال نیست ولی اگر آزمون معنیدار نشد یعنی سطح معنیداری بیشتر از ‪0.05‬‬
‫بود توزیع دادهها نرمال است‪.‬‬

‫نمودارهای ساقه و برگ‬

‫این نمودارها از مقادیر دادههای اصلی برای نمایش شکل توزیع استفاده میکند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬ویژگی این‬
‫نمودار آن است که در آن اعداد اصلی از بین نمیروند و به راحتی میتوان چندکها را محاسبه کرد‪ .‬سه ستون‬
‫این نمودار به شرح زیر است‪:‬‬

‫ستون اول حاوی تعداد فراوانیهای هر طبقه است‪ .‬ستون دوم (ساقه یا ‪ )stem‬میتواند اعداد دهگان‪ ،‬صدگان و‬
‫هزارگان باشد‪ .‬ستون سوم (برگ یا ‪ )Leaf‬اعداد یکان را نشان میدهد‪ .‬عبارت ‪ Stem width‬در پایین نمودار‬
‫نیز عرض ساقه و مبنای آن را نشان میدهد که در این مثال ‪ 10‬میباشد‪ .‬برای به دست آوردن مقدار حقیقی دادهها‬
‫در این نمودار‪ ،‬ابتدا باید هر ساقه را در پهنای آن ضرب کرده و سپس با مقدار برگ جمع کنیم‪.‬‬

‫نمودار یاتاقانهای پرمیوم آمار چولگی مثبت را در جدول توصیفی نشان میدهد؛ خوشه مقادیر به صورت‬
‫یکنواخت در یک دامنه ‪ 1530‬تا ‪ 1543‬درجه قرار میگیرد‪ ،‬سپس تدریجاً در دماهای بزرگتر پراکنده میشود‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫خط مستقیم در نمودار موقعی که دادهها به صورت نرمال توزیع شدهاند مقادیر مورد انتظار را نشان میدهد‪ .‬مقادیر‬
‫یاتاقانهای پرمیوم مشاهده شده به طور چشمگیری از خط منحرف میشود‪ ،‬به خصوص وقتی دما افزایش مییابد‪.‬‬

‫خــالصه‬

‫با دستورالعمل ‪ ،Explore‬یافتید که آلیاژ پرمیوم توزیع متفاوتی نسبت به آلیاژ استاندارد دارد‪ .‬به عنوان یک نکته‬
‫مثبت‪ ،‬مقاومت حرارتی میانگین آلیاژ جدید به طور قابل مالحضهای بیشتر از آلیاژ استاندارد است‪ .‬متأسفانه‪،‬‬
‫عالئمی وجود دارد که میانگین ممکن است یک سنجش مناسب از گرایش به مرکز آلیاژ پرمیوم نباشد‪ .‬اگر چه‪،‬‬
‫استحکام تخمینی گرایش به مرکز‪ ،‬ارجحیت آلیاژ پرمیوم را مجدداً تأیید مینماید‪.‬‬

‫با تجدید احترام‬

‫کبری سبزعلی یمقانی‬

‫ادامه فصل پانزدهم را در مرجع کاربردی ‪ )22( SPSS 20‬دنبال نمایید‪.‬‬

‫(‪Channel:@touloo‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬