‫ﺍﻟﺘﻮﺍﻓﻖ ﺍﻟﻨﻔﺴﻲ ﻟﺪﻯ ﺍﻟﻔﺘﺎﺓ ﺍﳉﺎﻣﻌﻴﺔ ﻭﻋﻼﻗﺘﻪ ﺑﺎﳊﺎﻟﺔ‬

‫ﺍﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺔ ﻭﺍﳌﺴﺘﻮﻯ ﺍﻻﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭﺍﳌﻌﺪﻝ ﺍﻟﱰﺍﻛﻤﻲ‬

‫د‪
K‬א
 ‬
‫
 ام اى‬

‫אאو ‬

‫‪www.gulfkids.com‬‬
 ‫ا ‪:‬‬
‫اهاف‪:‬‬
‫‪ -1‬ا ف
 ى اا ا ى
  )‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى !'&‬
‫ا'&(‪.‬‬
‫‪ -2‬ا ف
 ﺕ‪+ ,-‬ات‪) :‬ا' ل ااآ'‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪234‬دی(  ﺕ‪$‬ی‬
‫ارﺝت ا ی‪ =
>25‬ﺝ'< أاد
 اراﺱ  اا ا ا م‪.‬‬

‫ا ‪:‬‬
‫ﺕ&ﻥ?
 اراﺱ  ‪$%  $% 105‬ت آ  ا! !   أم اى‪.‬‬

‫ادوات‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺱ'رة  ‪$‬ﻥت ا‪ 2CD‬ﺕو? ا'‪+‬ات ا'‪G‬ب  دراﺱ= ا'ﺕ‪! H$‬ا ا ‬
‫إ
اد ا‪$‬ﺡ‪.I‬‬
‫‪ -2‬س اا ا ‪N‬ی‪ M‬ﺵ )‪.(2003‬‬

‫ا‪:‬‬
‫‪ -1‬أن  یرب ‪$%  %82‬ت آ  ا! !   أم اى ی= ﺵ ر ﺕ< !ا ا‪.‬‬
‫‪ -2‬أن اا ا ا م ا‪V‬ي ی‪ 'T‬ا‪ D‬ر‪! :‬ا ا‪ 2CD‬وا‪4‬ﻥ ‪ ،‬واا ا‪52‬‬
‫)وا '(‪ ،‬واا ا‪Z‬ﺱي‪ ،‬واا ا‪4‬ﺝ'
‪ 4 ،‬ی‪ Y C‬ى
 اراﺱ !ﺥ‪W‬ف ‪+‬‬
‫ا' ل ااآ'‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪234‬دی‪.‬‬
‫‪ 4 -3‬یﺝ ﺕ‪ ,-‬دال  
> ! ‪+‬ي ا' ل ااآ'‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬و‪! >
  4‬‬
‫‪+‬ي ا' ل ااآ' وا‪ 5‬ا‪234‬دی‪ ،‬و‪+ ! >
  4‬ي ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪5‬‬
‫ا‪234‬دی‪  ،‬ﺕ‪$‬ی ارﺝت ا ﺡ‪ =
>2‬ا‪$H‬ت  )اا ا ا م(‪.‬‬

‫ا ت‪:‬‬
‫‪ -1‬زیدة ا‪4‬ه'م !ت ا  ت‪ ،‬وﺕی] آ أﻥاع ا
] ا''&  ‪ 3 ' YC‬ی ﺽ [ ‬
‫ﺽ‪+‬ط ی'& أن ﺕ‪ 
,a‬ﺕا= ا‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺕ‪H‬ی ى ا‪C‬ت ا‪ ،‬وﺕ
دة ﻥ‪ ،‬وأﺥ‪c2‬ت ﻥت‪ ،‬واﺝ'
ت ‪a‬ه‪W‬ت ‬
‫ا   '
ة ات ا  ت
 ﺕ‪ 5‬أ
 ‪3‬ر  اا ا‪.‬‬
‫‪ -3‬ا‪4‬ه'م !'‪5‬ﺽات واوات ا ﺕول ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا وا‪4‬ﻥ   ا'اﺡ> ا 'ی‬
‫ا'‪ ، C‬وآ‪ eV‬ا‪4‬ه'م !‪$‬ا‪ d‬ا
 ا‪  c3‬ت ا  ت‪ ،‬ا''ة  ا‪ I‬ای‬
‫ا‪g‬ﺱ‪ W‬ا ی'< != ا' '< ا دي‪ ،‬ا ﺕ‪  <D‬ﻥﺱ= اؤل وا‪ ،>Z‬وﺕ
ه
‬
‫و ا‪g‬ﺡ‪%$‬ت ا ‪ 3‬ﺕ‪2‬د=‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺕ&ﺕ‪ Y‬ا =د ! ‪a‬ﺱت او وا  ت  ا
ی ا‪ 52‬وا‪ ،‬و
‪W‬ج ا‪45‬ت ا‬
‫ﺕ‪5‬ج إ
‪W‬ج را ودون ﺕ‪-‬ﺥ  ﺕﺝ== و
‪W‬ﺝ=‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺕ=‪ k‬ا'خ ا   ا‪V‬ي ی‪ <$D‬اﺡﺝت اة ا  ‪.‬‬
‫‪ -6‬د
] ا'ت ا‪g‬ی !  ﺵ‪ 2C‬اة ا  ‪ ،‬وﺕ‪N5‬ه
 ا‪g‬ﻥ ز ا‪Z‬آدی'‪.‬‬
‫‪ -7‬إ
اد !ا‪H d‬رة 
] اا ا وا‪4‬ﺝ'
  ة ا  ‪ ،‬و
ﺕ= وﺕری‪
=$‬‬
‫ﺥ‪H‬ات و=رات ﺽ‪ o$‬ا‪ n‬وا‪  ]&5‬ا‪4‬ﻥ ‪4‬ت‪.‬‬
‫‪ -8‬ا‪4‬ﺱدة  وﺱ‪ >c‬ا‪W
g‬م  زیدة و
 ا' '< !'‪W&D‬ت وا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا ﺕ‪ 
,a‬ﺕا‬
‫اة ا  ‪.‬‬
 ‫ﺍﻟﺘﻮﺍﻓﻖ ﺍﻟﻨﻔﺴﻲ ﻟﺪﻯ ﺍﻟﻔﺘﺎﺓ ﺍﳉﺎﻣﻌﻴﺔ ﻭﻋﻼﻗﺘﻪ ﺑﺎﳊﺎﻟﺔ ﺍﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺔ ﻭﺍﳌﺴﺘﻮﻯ ﺍﻻﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭﺍﳌﻌﺪﻝ ﺍﻟﱰﺍﻛﻤﻲ‬
‫د‪# .‬ﺱ ‪ )* $%‬را' ‪%‬آت‬

‫

‪:‬‬
‫ی ‪ $‬ا ] ا    أه] ا'اﺡ> ا '‪ ،‬وه یل !'یﺕ[ ا'‪  C‬آ‪I‬ا  ا ی‬
‫وا‪4‬ه'م   ‪ ]p‬دول ا ]‪ ' ،‬ی‪a‬دی[  دور هم   ل ا' ا‪D$‬ی وا‪4‬ﺝ'
‬
‫وا‪234‬دی‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ
> ا  ت < ا' '<‪ q5!  ،‬ﺡﺝﺕ[ وﺕ ‪$ H‬ﺕ[ )آوي‪،(2001 ،‬‬
‫وذ‪  e‬ﺥ‪W‬ل ﺕ&ی‪ n‬ﺝ=ده  إ
اد ا‪WH‬ب وا‪$H‬ت  ا‪$D‬ب ا‪V‬ی ﺕ '
=] ا‪ D‬ب ‬
‫ﻥ=‪ =T‬و!‪ .=c‬و
 ا‪  ]G‬أن ا  ت  ا'' & ا ! ا دی ﺕم !ور آ‪  $‬ﺕ‪N‬وی‬
‫ا' '< !‪-‬اد ‪a‬ه  ور!‪ ،‬إ‪ 4‬أﻥ= زا? ﺕ ﻥ  ! ‪ s‬ا‪5‬یت وا‪! 2‬ت ا'‪D‬ر إ= ‬
‫ا ء ا&ي  ‪5‬ار ا‪ %‬ا‪V‬ي اﻥ   ی ایض یم ا‪,WI‬ء ‪1427/10 /16‬هـ ا'ا‬
‫‪2006/11/7‬م‪ ،‬وا' ن !ـ " ا ]‪ ...‬اا‪ <3‬وﺱ‪ >$‬ا‪H‬ی"‪ ،‬وا‪V‬ي ﺕ‪ ?'T‬ﺕﺹﺕ[  ی‪ $‬أن‬
‫‪W%‬ب ا  ت ‪4‬ی‪N‬اا یون إ !ء ا‪ ،2CD‬وأن هك ﺡﺝ ‪
g‬دة ﺕ‪-‬ه =]‪..‬إ{‪ ،‬وأن ﺕ ]‬
‫وﺕری‪ M‬اة !‪5‬ﺝ إ أن ی‪-‬ﺥ‪ V‬ﺡ‪ p‬أآ‪  $‬ا‪4‬ه'م‪.‬‬
‫وا'‪W‬ﺡ|  ﺕ ‪ e‬اﺹت ﺕ‪-‬آه
 أه' ا ی !ة ا   !
‪$‬ره أﺡ ا ﺹ‬
‫ا‪D$‬ی ا‪ c‬ا'ه' 
'  ا‪$‬ء وا‪H‬ی‪ ،‬و
= ﺕ  ا&‪  I‬ا}ل ‪'% 5‬ﺡت‬
‫و~ل ا' '<‪V ،‬ا ن ﺕ‪ > 5‬وا‪ <3‬ا ] ا    ة‪ ،‬وﺕ‪5‬ی ﻥ
 ا ‪$‬ت ا ی'& أن ﺕ ض‬
‫‪%‬ی ﺕ= أی آﻥ? ﻥ
=‪) :‬أآدی'‪ ،‬ﻥ‪ ،‬ا‪23‬دی‪ ،‬اﺝ'
‪ ،‬أﺥ‪...3W‬ا{(‪ ،‬ی '>
‬
‫ﺕ وا‪3‬اح اﺱ‪ >c‬وا‪Z‬ﺱ‪ M‬ا ی'& أن ﺕ
 اة ا  
 اﺝ=  ‪ 3‬ی ﺽ= ‬
‫‪ 3 ،M
2‬ﺕ‪ 
,a‬إ&ﻥﺕ=‪ ،‬وأدا‪ =c‬دوار ا'‪$
! ،= -‬ره
'د ا‪ %‬و
ﺕ[‪ ،‬ﺵ‪-‬ﻥ=‬
‫ﺵ‪-‬ن ‪G‬ه  ﺵ‪$‬ب ا‪  .%‬ه ﺝءت &ة ه‪ ‚V‬اراﺱ  ‪3‬ف
 ‪  $%‬اا ا ی=‪،‬‬
‫وﺕی ﺡ ] ا' ﻥة ا‪ ،‬و  ى
‪ 3W‬ذ‪ s $! e‬ا'‪+‬ات ا ‪ 3‬ی&ن = دور ‬
‫ى اا ا ی=‪  H  ،‬أن ا‪p‬وف ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪234‬دی‪ ،‬وا'&ﻥت‬
‫ا' ‪...‬إ{ ﺕ   ا ا> ا'‪,a‬ة  ﺵ‪ 2C‬اد وﺕا[ ا‪  ~ ،‬أن یه] ه‪V‬ا ا = ‬
‫ﺕﺝ[ اﻥ‪ ‚$‬ا‪$‬ﺡ‪ ،I‬وا'‪ ،2C‬وأﺹ‪5‬ب اار إ اﺱ‪ >c‬ا  ا ی'&  ﺥ‪ =W‬اﺝ=‬
‫ا'‪W&D‬ت ا ا ﺕ ض ﺡة اة ا  ‪ ،‬م !وره ا'‪ '! ،= <3‬ﺕ‪$‬ع [   ‪4‬ت‬
‫أد! و
'‪...‬إ{‪.‬‬

‫
‪ +,‬اراﺱ‪:‬‬
‫ﺕ‪ >&D‬ا‪ k‬ا ﺕ< ﺽ'= ات ا  ت ‪ $G‬أاد ا' '<‪ ،‬وا ﺕ‪ ƒ $‬أر!  ‪W‬ی ‬
‫ 'ع أاد ا' '< ا دي‪ ' ،‬ی‪ D‬إ أﻥ= ا'‪ >$‬ا'‪-‬ل‪ ،‬واﺹ ا‪4‬ﺱاﺕ ‪ ،‬وا‪I‬وة‬
‫ا‪ 5‬ا ﺕ 
= ا}ل  !ء وﻥ=‪ T‬ا‪'5) %‬د‪ eV ،(2002 ،‬ن ا‪4‬ه'م != ی ‬
‫ا‪4‬ه'م !‪ k‬ا ﺕ‪ $G = >&D‬أاد ا' '< !‪
>&D‬م وه‪ k) :‬ا‪$D‬ب( )ا‪D‬ت‪.(1993 ،‬‬
‫واا‪ <3‬ا‪ ]   5‬ا    ا'' & ا ! ا دی ی‪ =D‬زیدة  ‪  …5‬أ
اد ا‪$H‬ت‬
‫ا  ت‪ ' ،‬ی‪ I‬اؤل
 ى اا ا ی=‪ ،‬ﺥﺹ < اﺕع ا… ا ﺕ=‬
‫ا  ‪ ،‬ﺡ‪ q‬آﻥ?  ا! ‪3‬ﺹة
 ا ] ‪ =& ،o‬ﺕ‪H‬رت وأﺹ‪  †$‬أه] أها= ﺕ'‬
‫ﺵ‪ 2C‬اة ا   ﺕ' ﺵ ؛ ' ‪  eV‬أ‪ 
,‬ﺵ‪ ،=2C‬وﺱ آ=‪ ،‬وﺹ‪ =5‬ا‪،‬‬
‫وى ﺕ‪ = 25‬ا‪Z‬آدی'‪ ،‬و!ء ا'ا‪ %‬ا‪ .52‬و >  ی‪ $‬أه' اآ‪ 
N‬ا' ا‪ D‬‬
‫‪ 2CD‬اة ا  ‪  ،‬ﻥ '[  ا ‪ 2‬ا‪W&D  5‬ت 
 ﺕ‪! H$‬ا ا ى‬
‫‪ k‬ا‪$D‬ب إﻥ‪ ,‬وذآرا‪ ،‬آ‪N‬یدة اﻥ‪D‬ر ا‪Z‬اض ا‪ ،‬وا'‪C‬رات‪ ،‬وا‪4‬ﻥ‪W5‬ل ا‪Z‬ﺥ‪،3W‬‬
‫وا ‪....Y‬إ{‪.‬‬
‫و!' أن اة ا    ﺽ &‪  I‬ا‪+T‬ط‪) :‬ا‪Z‬آدی'‪ ،‬وا‪ ،‬وا‪234‬دی‪،‬‬
‫وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬أﺥ‪...3W‬ا{(‪ 3 ' ،‬ی‪ 
,a‬ى ﺕا= ا‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ<
= ‪a‬وت آ‪I‬ة‬
‫=  ی  !‪aD‬ون ا‪N‬وج وﺕ! ا‪!Z‬ء‪..‬ا{ إذا آﻥ? ‪N‬وﺝ‪ ،‬إﺽ إ ‪k‬ت اراﺱ‬
‫ا  ‪ ،‬ن ا '>
 ا‪  YC‬ا‪+T‬ط ا ﺕاﺝ==‪ ،‬وﺕ‪ 5‬ا‪Z‬وﺽع ا ﺕ ˆ =‪3 ،‬‬
‫ی‪ >&D‬د
' إی !‪ ،‬ی &‪ n‬أ‪ 
‚,‬ى ﺕا= ا‪ ،‬و ‪ ],‬اور ا'‪-‬ل =‪  .‬ه‪V‬ا‬
‫ا'‪  H‬رأت ا‪$‬ﺡ‪ I‬دراﺱ اا ا ى ‪$%‬ت ﺝ  أم اى !'& ا'&‪ 
،‬ا
‪$‬ر أﻥ=‬
‫ ا  ت ا‪  c‬ا'' & ا ! ا دی‪ ،‬ا ﺕ‪C‬م ﺵی‪ 5‬آ‪$‬ة  ات‪  ' ،‬ى‬
‫ﺕا= ا‪  ،‬ﺽء ! ‪ s‬ا'‪+‬ات آ‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'ى ا‪234‬دي‪ ،‬وا' ل‬
‫ااآ'‪ 
،‬أﺱس أن ﺕ ‪ e‬ا'‪+‬ات ﺕ'‪ >I‬أه] ﺝاﻥ‪ M‬ا‪5‬ة ى اة ا  ‪ ،‬ا ‪ 3‬ﺕ
ه‬
‫
 ﺕ‪ 5‬اا ا‪ ،‬و ‪ ],‬ام !‪Z‬دوار ا' دة ا'‪ ،=  3‬ﺥﺹ وأن  ‪ ]p‬ا‪5$‬ث‬
‫ا'‪  5‬ا‪5‬ی‪ ،I‬ا'  !=‪V‬ا ا' ل  زا? ‪ ،  3‬آ' أﻥ=  ﺡ‪ q‬ا'ﺽع ] ﺕ‪H‬ق إ اا‬
‫ا !
‪$‬ر‚ = ‪ 
W2‬ا‪Z‬ﺵ&ل ا‪Z‬ﺥى  ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا آ  وا‪4‬آ‪k‬ب‪...‬ا{‪،‬‬
‫ا ﺕ ‪$‬ه ا‪$‬ﺡ‪a I‬ﺵات ﺕل

م اا آ'  ه‪V‬ا ا‪.q5$‬‬

‫أه اراﺱ‪:‬‬
‫‪4‬ﺡ‪ ?p‬ا‪$‬ﺡ‪ I‬أن ا‪ $H‬ا ی&ن  ﺡﺕ= ﻥع  ا‪4‬ﺱار ا‪ ،‬وا'ﻥة ا‪4‬ﺝ'
‬
‫ا‪Z‬ﺱی‪ ،‬وا
] ا‪234‬دي‪ ،‬ﺕ'< !'ى ﺕ‪  25‬أ‪ ،>T‬وأن ا‪ $H‬ا ﺕ ﻥ  ﺽ‪ o+‬وﺕﺕ‬
‫!‪… M$‬و= ا‪4‬ﺝ'
 وا‪234‬دی ﺕ ﻥ  ‪W&D‬ت دراﺱ 
‪ :‬آ‪+‬ب ا''‪ ,‬وا‪V
4‬ار‬
‫
 ا'‪5‬ﺽات‪ ،‬وا‪D‬ود ا‪V‬ه‪ ،‬وإه'ل ا& ت ‪...‬إ{‪ ' ،‬ی‪  ,a‬ا=ی
  = ااآ'‪،‬‬
‫ا‪ Z‬ا‪V‬ي ? ﻥ‪ p‬ا‪$‬ﺡ‪ I‬إ ام !=‪ ‚V‬اراﺱ ى ﺵی‪$%  5‬ت آ  ا! !   أم‬
‫اى‪   ،‬ف
 ﺕ‪ ,-‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'ى ا‪234‬دي‪ ،‬وا' ل ااآ'  اا‬
‫ا ی=‪ ،‬وﺕ‪$‬ز أه' ه‪ ‚V‬اراﺱ  ﻥﺡ‪:‬‬
‫‪ -1‬ا'ﺡ  ا 'ی ا ﺕ' != اة ا  ‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ' ‪ e‬اة  ه‪ ‚V‬ا'ﺡ  ‪3%‬ت وإ&ﻥت‬
‫‪5 G‬ودة  ا ‪H‬ء وا‪$‬ء وا‪ 5T‬وارات‪ ،‬ا ﺕ‪a‬ه = ﻥ‪ 5‬ا'ا‪ <3‬ا'  ا' ‪4‬ت‬
‫ا'‪. C‬‬
‫‪ -2‬دور ا   ﻥ=  إ
اد اة ا  ‪ ،‬وﺕ‪-‬ه = …‪ Yc‬إﻥﺝ‪ ،‬و
ﺕ=
 ا‪H‬ر‬
‫ﺝ' وﻥ واﺝ'
‪ ،‬وﺕ ا‪Z‬ﻥ‪ HD‬ا‪W‬ز ا ی' أ‪,‬ه إ ‪ Y C‬ﺝاﻥ‪ M‬ا‪5‬ة‪.‬‬

‫و‪%‬ء *‪/0 1‬ن اه ا‪6‬ی ‪ 734‬اراﺱ ﺕ‪8‬د ‪ )0‬أﻥ‪:4‬‬
‫‪ -1‬ﺕ  ا‪T‬ء
 ! ‪ s‬ﺝاﻥ‪ M‬اا ا ى اة ا  ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺕ† اﺹ   ف
 ! ‪ s‬أﺱ‪$‬ب اا ا‪ ،‬اﻥ‪  3WH‬ا‪5‬ﺝ إ ام !راﺱت ی'&‬
‫أن ید =  ﺕ‪ 5‬ا‪C‬ت ا!ی وا‪Z‬آدی' وا‪4‬ﺝ'
 وا ا'  ة ا  ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺕ&‪  T ! YD‬ا'‪,a‬ات ا ا ﺕ '>
 ﺕ‪ >&D‬ا‪ $‬ا ى اة ا  ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺕ ‪3‬را  ا' ت ا ﺕ ‪N‬ز =] ا‪Z‬ﺱ‪$‬ب ا'‪,a‬ة
 إ&ﻥت ﺕا اة ﻥّ‪.‬‬

‫آ ﺕ‪8‬د اه ا<; ‪34‬ا اراﺱ ‪:)0‬‬

‫‪ -1‬أﻥ= ﺕ'= راﺱت ‪    $‬ف
 ا ا> ا ﺕ
 اة ا  
 ﺕ‪3 5‬ر أآ‪ $‬‬
‫اا ا‪  ،‬وﺝ= ﻥ‪ p‬ا‪$H‬ت أﻥ=‪ ،‬و وﺝ= ﻥ‪ p‬ا'‪H3  =
k‬ع ا ]‬
‫
 ‪ Y C‬یﺕ=]‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺕ ‪3‬را  ا' ت ا ﺕ ‪N‬ز  =] ا‪Z‬ﺱ‪$‬ب ا'‪,a‬ة
 إ&ﻥت اا ا ى‬
‫‪$%‬ت ﺝ  أم اى !'& ا'& و  ﺡ&'=  ﺝ ت وارس ا'' &‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺕ‪ < D‬ا‪ 
'c‬ا '  ا '‪ ،‬وا ] ا ‪ 
،‬زیدة ﺝ=ده] ‪H‬ی أ&ر إی !
‬
‫أﺱ‪H M‬رة رﺵد وا ‪W‬ج ا  ‪$H‬ت ا‪W‬ﺕ ی ﻥ  ‪p‬ه ﺱء اا  ﺝ  أم‬
‫اى و  ﺡ&'=  ﺝ ت وارس ا'' & ا ! ا دی‪' ،‬ﻥﺕ=‪ ،‬وﺡ> ‪W&D‬ﺕ=‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 وا‪234‬دی ور< ا' ﻥة ا ا ﺕاﺝ==‪ ،‬وا‪4‬رﺕء !'ى ﺕ‪= 25‬‬
‫ا‪Z‬آدی'‪.‬‬
‫‪ -4‬ی'& أن ﺕ† ا' ل '‪N‬ی  اراﺱت ا ا' ' ا ‪ 3‬ﺕه]  ﺕ‪H‬ی أﺱ‪ M‬ا‪g‬رﺵد‬
‫وا ‪W‬ج ا  ‪$H‬ت ا  ت ا‪W‬ﺕ ﺕ ﻥ  ‪p‬ه ﺱء اا‪ ،‬و  ﺡ&'= ‬
‫!‪W‬دﻥ‪.‬‬

‫أﺱ= اراﺱ‪:‬‬
‫‪  -1‬ى اا ا ى ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى؟‬
‫‪ -2‬ه> یﺝ ﺕ‪ ,-‬دال إﺡ‪+' c2‬ات )ا' ل ااآ'‪ ،‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬ا'ى ا‪234‬دي(‬
‫ ﺕ‪$‬ی ارﺝت ا ﺕ‪ =
>25‬أاد
 اراﺱ  ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى ‬
‫اا ا ا م؟‬

‫أهاف اراﺱ‪:‬‬
‫‪ -1‬ا ف
 ى اا ا ى
  )‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى !'& ا'&(‪.‬‬
‫‪ -2‬ا ف
 ﺕ‪+ ,-‬ات )ا' ل ااآ'‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'ى ا‪234‬دي(  ﺕ‪$‬ی‬
‫ارﺝت ا ی‪ =
>25‬ﺝ'< أاد
 اراﺱ  ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى ‬
‫اا ا ا م‪.‬‬

‫ﺡود اراﺱ‪:‬‬
‫ﺕ‪5‬دت ه‪ ‚V‬اراﺱ !'ﺽع ا‪V‬ي !‪ ،[ ?I5‬و!  ا'‪$%  C‬ت آ  ا!‬
‫!   أم اى‪ ،‬و!‪Z‬داة ا اﺱ‪ =C‬ا‪$‬ﺡ‪ ،I‬و!ة ا‪ N‬ا ‪ = $%‬ا'س  ا م‬
‫ا   ‪1430/1429‬هـ‪ eV ،‬ن إ&ﻥ ﺕ '] ﻥ‪ dc‬اراﺱ‪ ،‬وا‪4‬ﺱدة =‪ ،‬ﺕﺕ‪ e ! o$‬ا‪5‬ود‪.‬‬

‫
‪A‬ه@ و
?<‪8‬ت اراﺱ‪:‬‬
‫أو ً‪ :C‬ا ا‪ D0‬ا‪Adjustment )A‬‬
‫
ف ﺱ و~ﺥون )‪ (35 :1984‬اا ا !‪-‬ﻥ[‪3» :‬رة اد
 أداء و…[ ‬
‫ا‪5‬ة ! ح‪  ،‬ﺥ‪W‬ل أها[ وإ&ﻥﺕ[ واص ا'& [‪ ،‬و إ‪%‬ر !‪ [k‬ا‪4‬ﺝ'
‬
‫وا‪234‬دی«‪ ،‬وی&ن  ه‪ ‚V‬اراﺱ  أر!  ‪5‬ور ه‪:‬‬
‫‪ -1‬ا ا‪ D0‬ا‪)*C‬‬
‫وی'‪3 >I‬رة اد
 ا'‪D‬رآ ا‪4‬ﺝ'
 ا ‪ ،‬وﺵ ر‚ !'‪ k‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪[I‬‬
‫] ا' '< ا‪V‬ي ی ˆ [‪ ،‬وﺵ ر‚ !'[ ودور‚ ا ل  ﺕ'  ' [‪ ،‬و‪3‬رﺕ[
 ﺕ‪5‬‬
‫ا‪4‬ﻥ'ء وا‪4‬ء  '
  ﺡ[‪ ،‬واﺥل  ت اﺝ'
 !ءة < ا}ﺥی‪ ،‬وارة
‬
‫إ‪3W
3‬ت ‪ $%‬إی !‪ ،‬آ' ی‪5‬ص
 ﺡق ا}ﺥی  ﺝ  ا‪ I‬وا‪4‬ﺡام ا'‪$‬دل  =]‪،‬‬
‫وﺵ ر ! دة وا‪4‬ن ‪4‬ﻥ'‪ 
'  [c‬واﺡ‪& [W‬ﻥ '‪N‬ة  ﺥ‪W‬ل  ی‪a‬دی[ 
'> اﺝ'
‬
‫ﺕ وﻥ‪.‬‬
‫‪ -2‬ا ا‪ D0‬ا‪ )?,‬وا‪C‬ﻥ‪) A‬‬
‫وی‪3 [! 2‬رة اد
 ﺕ‪ >$‬ذاﺕ[ واﺽ
=‪ ،‬و‪3‬رﺕ[
 ﺕ‪ 5‬اﺡﺝﺕ[ !‪V$‬ل ا = وا '>‬
‫ا'اﺹ>‪ ،‬وﺵ ر‚ !ة وا‪ ،
 D‬وإﺡﺱ[ !'[ ا‪V‬اﺕ و‪  '3‬ا‪5‬ة‪ ،‬وﺥ ‚  ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت‬
‫ا ‪ ،!2‬وﺕ' [ !ﺕ‪N‬ان اﻥ  وهوء ﻥ‪.‬‬
‫‪ -3‬ا ا‪ D0‬اﺱي‬
‫ود‚ ﺕ'< اد !‪5‬ة ﺱ ة داﺥ> أﺱة ﺕر‚ وﺕ‪ [$5‬وﺕ‪ < ،[
5‬ﺵ ر‚ !ور‚ ا‪5‬ي‬
‫داﺥ> ا‪Z‬ﺱة واﺡا= [‪ ،‬وأﺱ ب اه] = ه ا‪Z‬ﺱ ب ا‪ ،c‬و ﺕ‚ [ أﺱﺕ[  إﺵ‪$‬ع‬
‫‪5‬ﺝﺕ[ وﺡ> ‪W&D‬ﺕ[ ا‪C‬ﺹ‪ ،‬وﺕ‪ 5‬أآ‪3 $‬ر  ا‪ n! I‬و=] ذاﺕ[‪ ،‬وﺡ ا‪ =! p‬وﺕ‪[ $‬‬
‫و
ﺕ[  إ‪ 3W
3‬ااد وا'‪.$5‬‬
‫‪ -4‬ا ا‪ D0‬ا?‪) )8‬ا‪()L‬‬
‫وه ﺕ'< اد !‪ 52‬ﺝة ﺥ  ا‪Z‬اض ا ' وا   وا‪4‬ﻥ ‪ < ،‬ﺕ‪‚=p' [ $‬‬
‫ا‪C‬رﺝ واﺽ
[‪ ،‬وﺥ ‚  ا'‪D‬آ> ا ‪T‬ی‪ ،‬وﺵ ر‚ !‪4‬رﺕح ا ﺕ ‚ ‪3‬راﺕ[ وإ&ﻥﺕ[‪،‬‬
‫وﺕ' [ !‪5‬اس ﺱ '‪ ،‬و [ إ ا‪D‬ط وا‪5‬ی  ‪ ]p‬ا‪ ،?3‬و‪3‬رﺕ[
 ا‪5‬آ وا‪4‬ﺕ‪N‬ان‪ ،‬وا‪W‬‬
‫اآ‪ < ،N‬ا‪4‬ﺱ'اری  ا‪D‬ط وا '> دون إﺝ=د أو ﺽ ‪ ['= Y‬وﻥ‪) [%D‬ﺵ‪.(2003 ،‬‬
‫و! ن ا ی‪ Y‬ا‪g‬ﺝا‪  c‬ا ا  ه‪ ‚V‬اراﺱ ه ارﺝ ا ی‪=
>25‬‬
‫أاد ا   ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى آ' 'ع  '< ‪5‬ور ا'س ا‪Z‬ر! ‪.‬‬

‫‪N‬ﻥ ً‪ :‬ا‪ 8‬ا‪Social status *C‬‬

‫ا'‪2‬د !'‪ +‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
  ه‪ ‚V‬اراﺱ‪ ،‬ه إذا  آﻥ? أاد ا   ‪$%‬ت آ ‬
‫ا! !   أم اى ‪N‬وﺝت أو ‪N G‬وﺝت‪ ،‬و  ﺕر‚ ا‪$H‬ت
 أﻥ=‪  ،‬ا‪4‬ﺱ'رة‬
‫ا'‪ ،22C‬ا ﺕو? ا'‪+‬ات ا'‪G‬ب دراﺱ= ا'ﺕ‪! H$‬ا ا‪.‬‬

‫‪ :ً ON‬ا ى ا‪?PC‬دي ‪Economical level‬‬

‫ا'‪2‬د ![ ى اﺥ> ا‪=D‬ي ﺱة ا ی' إ= أاد ا   ‪$%‬ت آ  ا!‬
‫!   أم اى ا‪  $H‬و‪ ?3‬ا‪ ،$H‬وا ﺕ< ﺽ' ا'یت ا‪234‬دی ا‪) :‬أ‪ >3‬‬
‫‪ 1000 ) (1000‬إ ‪) ،(3000‬أ
  ‪ 3000‬إ ‪) ،(6000‬أ
  ‪ ،(6000‬و  ﺕر‚‬
‫ا‪$H‬ت
 أﻥ=  ا‪4‬ﺱ'رة ا ﺕو? ا'‪+‬ات ا'‪G‬ب دراﺱ= ا'ﺕ‪! H$‬ا ا‪.‬‬

‫را‪ :ً %‬ا ل ااآ) ‪GPA‬‬

‫ا'‪2‬د !'‪ +‬ا' ل ااآ'  ه‪ ‚V‬اراﺱ‪ ،‬ه ى ا ح ا‪V‬ي وﺹ> إ[ أاد‬
‫ا  وا‪V‬ي ی &‪  n‬ﺥ‪W‬ل  ‪4‬ﺕ= ااآ' ﺥ‪W‬ل ﺱات دراﺱ= ﺡ‪ M‬ﻥ‪p‬م ﺝ  أم اى‬
‫ا‪V‬ي ی‪ M5‬ا' ل ااآ'  ‪ 4‬ﻥط‪ ،‬وا‪V‬ي ی< ﺽ' ا'یت ا‪) :‬ﺽ ‪ 0.0  Y‬إ أ‪>3‬‬
‫ ‪$) (1.5‬ل  ‪ 1.5‬إ أ‪) (2.5  >3‬ﺝ  ‪ 2.5‬إ أ‪) (3.5  >3‬ﺝ ﺝا  ‪ 3.5‬إ أ‪>3‬‬
‫ ‪') (3.75‬ز  ‪ ،(4.0 -3.75‬و  ﺕر‚ ا‪$H‬ت
 أﻥ=‪  ،‬ا‪4‬ﺱ'رة ا'‪ 22C‬ا‬
‫ﺕو? ا'‪+‬ات ا'‪G‬ب دراﺱ= ا'ﺕ‪! H$‬ا ا‪.‬‬

‫ﺍﳋﻠﻔﻴﺔ ﺍﻟﻨﻈﺮﻳﺔ‪:‬‬
‫ﺡة ا‪g‬ﻥن !ﺝ[
م ‪ 4‬ﺕ‪   C‬ا‪! 2‬ت ا ﺕ‪ 
,a‬ﺕا[ ا‪ ،‬وﺕ [
 ﺕ‪5‬‬
‫أها[‪ ،‬وإﺵ‪$‬ع دوا [‪ ،‬و‪ 3‬ی‪ <H‬ا‪g‬ﻥن ﺕ‪ HC‬ﺕ ‪ e‬ا‪! 2‬ت !‪V$‬ل ا'‪N‬ی  ا =‪ ،‬واﺱ 'ل‬
‫ﺕ&‚‪ ،‬و‪ 4 3‬ی'&  ! ‪ s‬ا‪Z‬ﺡن  ذ‪ e‬وی ]‪ ،‬وی‪ †$2‬ﻥ=‪  $‬ی  ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا‬
‫آ‪C‬ف‪ ،‬ا‪4‬آ‪k‬ب‪ ،‬ا‪ ،MT+‬ا‪ ،> C‬أو ا‪,‬ء ‪V‬اﺕ[‪ ،‬ا ‪ ،‬ا ‪ ،N‬ا‪...$C‬إ{‪ ،‬وه‪ ‚V‬ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت‬
‫اﺕ 
 ا‪ >D‬وا‪g‬ﺥق  اﺝ= ا‪! 2‬ت‪ 4 ،‬ﺕب ا‪g‬ﻥن  أها[‪ ،‬و‪ 4‬ﺕ‪ [ 5‬اا‬
‫وا‪4‬ﺱار ا ا‪V‬ي ی‪ †'H‬إ[ )
‪ $‬ا' ‪V ،(2004 ،‬ا رأت ا‪$‬ﺡ‪  I‬ه‪V‬ا ا ﻥ‪ M‬ا‪p‬ي‬
‫ﺕﺽ† ه اا ا‪ ،‬ویﺕ[‪ ،‬واق ![ و! ا‪ 52‬ا  ﺝ=‪ ،‬وا&‪  Y‬ﺝ=‬
‫أﺥى‪ ،‬وأﻥا
[‪ ،‬و‪p‬ه‚‪ ،‬وآ‪ Y‬ت ا‪p‬یت ا اا‪ ،‬وذ‪ 
e‬ا‪ 5‬ا‪:‬‬
 ‫ﺕ ی‪ R‬ا ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫اا آ' ﺝء  ن ا ب ی ‪ :‬ا'‪W‬ء‪ ،‬ووا ا‪D‬ء أي‪4 :‬ء[ )ا! ‪p‬ر‪،‬‬
‫ب‪.‬ت(‪ ،‬واا‪ :‬ا’‪ Y‬وارب‪ ،‬وه ﻥ‪ s‬ا وا‪2‬دم )ا=ﺵ'‪ ،(2003 ،‬واا‪ :‬ﺱ ك‬
‫ﺝ[  ‪ 
M +‬ا ‪$‬ت وا‪! 2‬ت‪ ،‬وا}ت ا ی '= ا‪g‬ﻥن  ﺹا
[ < ا‪5‬ة‪ ،‬وا‬
‫ی   ﺥ‪ =W‬إ إﺵ‪$‬ع ﺡﺝﺕ[‪ ،‬وإرﺽء دوا [‪ ،‬وﺕ‪ YC‬ﺕﺕاﺕ[؛ ‪ [ 5‬ا‪ D‬ر !ازن‪،‬‬
‫واﺽ‪ ،‬وه ‪ -‬ﺵ‪ ،2C‬ﺕ '> = ﺥ‪$‬ة ا‪ ،“CD‬وا'ا‪ Y3‬ا ﺕ‪) [! o5‬ا ﻥ‪ ،(2005 ،‬و‪3‬‬
‫
ف اا ا ! یت  دة =‪:‬‬
‫ﺕ ی‪ Y‬ﺱن )‪ (153 :2004‬ا‪V‬ي ذآ [ أن اا ی ‪» :‬إﺵ‪$‬ع اد ‪5‬ﺝﺕ[ ا‪،‬‬
‫وﺕ‪V [ $‬اﺕ[‪ ،‬واﺱ'
[ !‪5‬ة ﺥ  اﺕات‪ ،‬وا‪2‬ا
ت‪ ،‬وا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا‪ ،‬واﺱ'
[‬
‫! ‪3W‬ت اﺝ'
 ﺡ''‪ ،‬و‪D‬رآ[  ا‪Z‬ﻥ‪ HD‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وﺕ‪  [ $‬دات وﺕ و‪.«[ '  ]3‬‬
‫و
? اا!‪ H‬ا‪Z‬ی&  ‪ MH‬ا اﺽ‪H‬اب اا !‪-‬ﻥ[‪» :‬اﺽ‪H‬اب ی'‪5! N‬وث أ
اض‬
‫اﻥ  أو ﺱ آ‪ ،‬ﺥ‪W‬ل ‪ ,W,‬أﺵ=  !ء ا‪ o+T‬ا‪ ،‬وه اﺱ ! اﺡ أو أآ‪  I‬ا‪+T‬ط‪،‬‬
‫و!' د زوال ا‪ oGT‬ن ا‪
Z‬اض ‪ 4‬ﺕوم ‪Z‬آ‪  I‬ﺱ أﺵ=‪ ،‬وه‪V‬ا ا‪4‬ﺽ‪H‬اب ی&ن ﺡدا إذا‬
‫اﺱ‪+‬ق أ‪  >3‬ﺱ أﺵ=‪ ،‬و‪ N‬إذا اﺱ‪+‬ق ﺱ أﺵ= أو أآ‪ ،I‬وﺕ&ن ا‪
Z‬اض ذات د‪4‬‬
‫إآ & إذا آن هك آب زا‪ ،c‬اﺥ‪W‬ل  ا‪Z‬داء ا‪4‬ﺝ'
 وا'= واراﺱ‪ ،‬ا'‪N‬اج ا'&‪،Mk‬‬
‫ا‪&$‬ء‪ 
D ،‬ا‪-‬س‪ ،‬ا ‪ ،$2‬ا ‪ ،‬و!‪% $‬ل ا‪C‬ف  ا‪4‬ﻥ‪2‬ل
 ا‪2CD‬ت ا'='‬
‫ا یﺕ‪ ،=! o$‬وردود ا‪ Z‬ل ‪ G‬ا& ‪ >I‬ا‪&D‬وى ا ی‪ ،‬ا‪4‬ﻥ‪N‬واء ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬ا‪'C‬ل ‬
‫ا '> أو اراﺱ« )ا'ك و~ﺥون‪ .(2001 ،‬و
ف و'ن )‪ Wolmen (1973: 35‬اا !‪-‬ﻥ[‪:‬‬
‫»‪3‬رة اد
 إﺵ‪$‬ع ﺡﺝﺕ[‪ ،‬و!  ‪$ H‬ﺕ[ ا وا‪4‬ﺝ'
  ﺥ‪W‬ل
‪ < '  3W‬ا‪k$‬‬
‫ا ی ˆ =«‪.‬‬

‫ا ا‪ D0‬وا?‪ 8‬ا‪A‬‬

‫ارﺕ‪ o$‬اا ا !‪ s $‬ا'ه] إ درﺝ ا‪ ،=! o C‬و > ه‪V‬ا ا‪ o C‬ﻥﺝ]
 ارﺕ‪$‬ط‬
‫ه‪ ‚V‬ا'ه] !‪ ،=T $‬و أ‪  I‬ا ری‪ Y‬ا ر!‪ ! ?H‬اا وا‪ 52‬ا‪:‬‬
‫ﺕ ی‪ (18 :1998) '= Y‬ا‪V‬ي یى [ أن ا‪ 52‬ا ه‪ ]
» :‬ا&‪ Y‬أو اا ا ا‪V‬ي‬
‫ی=ف إ ﺕ'ﺱ‪ e‬ا‪ ،2CD‬ووﺡﺕ=‪ ،‬وﺕ‪ >$‬اد ‪V‬اﺕ[‪ ،‬وﺕ‪ >$‬ا}ﺥی [ !‪ q5‬یﺕ‪ 
M‬ه‪V‬ا آ [‬
‫ﺵ ر‚ ! دة وااﺡ ا«‪ .‬وی ف ای‪ (28 :2003) H‬ا‪ 52‬ا !‪-‬ﻥ=‪» :‬ﺡ
 ‬
‫اﻥ  إی !‪ ،‬ة ﻥ‪ ،$‬ﺕ ‪ 
$‬ﺕ&> ‪3%‬ت اد وو…‪ [c‬ا'‪ ، C‬وﺕازن اى ااﺥ ‬
‫وا‪C‬رﺝ ا'ﺝ=  آ[   '<‪ ،‬وو‪ ، ?3‬وﺡ  ﻥ'  ‪ ،‬وﺕ' [ !  ا وا
‬
‫ا‪4‬ﺝ'
«‪ .‬ویى آ‪W‬ﻥر ‪-! Kilander‬ن ا‪ 52‬ا‪» :‬ﺕس !'ى ‪3‬رة ا‪g‬ﻥن
 اا <‬
‫ا‪5‬ة‪ '! ،‬ی‪a‬دي !‪2‬ﺡ‪ [$‬إ ‪3‬ر  ل  ا‪g‬ﺵ‪$‬ع ا‪ 2CD‬وا&ءة وا دة« )
‪ $‬ا‪+‬ر‪،‬‬
‫‪.(2007‬‬

‫ا ا‪ D0‬ا‪ )A‬وا‪R+‬‬

‫ارﺕ‪ o$‬اا ا أی‪='! T‬م ا&‪= ،Y‬ك  یى أﻥ=' ی‪ C‬ن
 أﺱس أن ا ' ت‬
‫ا‪$‬ﺝ ا ﺕ!> ‪$ H‬ت ا‪ k$‬ا'دی ه‪ :‬ﻥ‪D‬ط ﺕ&‪ ،‬أ ا ك ا‪V‬ي ی!> ‪$ H‬ت ا‪k$‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 ه‪ :‬ﻥ‪D‬ط ﺕا )‪ ،(Bernard, 1971‬وهك  یى أن اا ادف  &‪
Y‬‬
‫ا
‪$‬ر أﻥ=' ی'‪WI‬ن ‪p‬را و…‪  ،‬ك ی‪ +$‬أن ی=] !
‪$‬ر‚ ‪5‬و  &‪ Y‬ﻥاع ا'‪  C‬‬
‫ا‪5‬ﺝت ا '‪ ،‬أو ﺕا  '‪$ H‬ت ا&ﺝ )='‪1979 ،‬؛ ‪ ،(Lazarus, 1970‬وهك ‬
‫ا
‪ $‬ا&‪ = Y‬أﺵ'>  اا‪ 
،‬أﺱس أن ا&‪ Y‬ی‪ 'T‬ا‪5‬ان وا‪$‬ت 
‪'=3W‬‬
‫!‪ k$‬ا'دی وا‪4‬ﺝ'
 )ﺱن‪ ،(2004 ،‬و=]  ا
‪ $‬اا = أ
]  ا&‪
،Y‬‬
‫أﺱس أن ا&‪ Y‬ی‪! “C‬اﺡ اﺝ‪ ،‬واا ی‪ >'D‬ااﺡ ا وا‪4‬ﺝ'
 )اي‪،‬‬
‫‪ q5! (1996‬ﺕ‪  '
†$2‬ﺕ‪ +‬اد  آ[  < ‪! ،‚G‬ﺕ‪  [
$‬ـدات وا وﺥ‪
T‬ـ[‬
‫‪NW‬ات ا‪4‬ﺝ'

'  ﺕا‪ ،‬وﺕ‪  '
†$2‬ﺕ‪ +‬ﺡ‪ 3‬ا  !ﺕ
=  ا‪Wp‬م وﺽ= ‬
‫ا‪T‬ء ا‪D‬ی
'  ﺕ&‪) Y‬ا‪ ،(1975 ،‬و=]  ﻥ‪ p‬إ اا
 أﻥ[ ‪',‬ة  &‪ ،Y‬وأن ﺱء‬
‫اا ه
م ارة
 ‪W‬ء  ه ﻥ !' ه اﺝ'
 )دﺱ‪.(1974 ،3‬‬
‫و أ‪  I‬ا ری‪ Y‬ا ر!‪ ! ?H‬اا آ'ادف '‪ † H2‬ا&‪:Y‬‬
‫ﺕ ی‪ Y‬ا‪5H‬ن )‪  (47 :1996‬ا ا  إ‪%‬ر =[
 ا‪ 52‬ا !‪-‬ﻥ[‪» :‬ﺡ‬
‫ ا‪4‬ﺕ‪N‬ان ا ﺕ   ﺕ&> ﺵ‪ 2C‬اد‪ ،‬وا‪ ،[ $' oHC‬وﺡ> ‪W&D‬ﺕ[‪ ،‬وا&‪< Y‬‬
‫اا‪ ،<3‬وا'< !ر  ا‪$I‬ت ا‪4‬ﻥ  ا‪V‬ي ی'& اد  إ‪3W
3‬ت اﺝ'
 ﻥﺝ‪ ،5‬وا‪N4‬ام‬
‫!] ﺕﺝ[ ﺱ آ[‪ ،‬وا‪g‬ﺱ=م  !ء ا' '<‪ ،‬وا‪ D‬ر !‪-'H‬ﻥ واﺽ«‪ .‬وی ف ﺱ&ت ‪Scott‬‬
‫اا !‪-‬ﻥ[‪» :‬ارة ا 
 ا&‪ ،Y‬و
 إرﺽء ا‪V‬ات‪ ،‬وا&ی  ا ‪ ! 3W‬ا‪Z‬ﺵ‪C‬ص‪،‬‬
‫وﺕ‪ >'D‬ارة ا  ‪ ،‬وا‪! ]&5‬وا<‪ ،‬وا ا‪ ،Y%‬وا'ا‪ < Y3‬ا}ﺥی‪ ،‬وارة ا‪g‬ﻥﺝ‪،‬‬
‫وا‪4‬ﺱ‪W‬ل ا‪V‬اﺕ‪ ،‬وا‪ ،dT‬وا'‪ Y3‬ا'ﺱ‪  M‬ا‪V‬ات « )ا ‪N‬ة‪.(2004 ،‬‬
‫و ا‪  IZ‬ا ر!‪ ! ?H‬اا آ'‪ † H2‬أ
] وأﺵ'>  ا&‪:Y‬‬
‫ﺕ ی‪
Y‬ض )‪  (219 :1985‬ا
 أﻥ[‪» :‬ى  یـت ﺡـة اـد ـل‪:‬‬
‫)ااـ اـ وااـ ا‪4‬ﺝ'ـ
(‪ ،‬و‪ 3‬ی] إﺽـ[ إ  ـل ﻥ‪D‬ـط أو ﺱ ـك اـد ـل‪:‬‬
‫)ااـ ا'=ـ‪ ،‬ااـ ا‪k$‬ـ‪ ،‬ااـ اراﺱـ(‪ ،‬آ' ی‪T‬ف إ ﻥ'‪ o‬ا‪4‬ﺱ ـ! ا یـم !=‬
‫اد  ا'ا‪ Y3‬ا ﺕاﺝ=ـ[ ـل‪) :‬اا اي‪ ،‬واا ا'ﺽ(«‪.‬‬
‫و أ‪  I‬ا ری‪ Y‬ا ا
‪$‬ت اا ‪',‬ة  ‪',‬ات ا&‪:Y‬‬
‫ﺕ ی‪  (22 :1970) M$ Y‬ا !‪-‬ﻥ[‪' [ '
» :‬ة ی‪5‬ول != ا‪g‬ﻥن
 ‪%‬ی ﺕ‪+‬‬
‫ﺱ آ[ أن ی‪ 5‬اا < ﻥ[ وا‪ ،k$‬وﺕ‪ >'D‬آ>  ی‪  [! o5‬ﺹل إ ﺡ ا‪4‬ﺱار وا&‪.« Y‬‬
‫وﺕى ا‪$‬ﺡ‪ I‬أﻥ[ ر‪ ]G‬ا‪ o C‬ااﺽ† ! ‪5 H2‬ت )اا‪ ،‬وا&‪ Y‬ا‪ ،‬وا‪ 52‬ا(‪ ،‬إ‪4‬‬
‫أن ه‪ ‚V‬ا'‪5 H2‬ت ا!‪ & ،=T $! H‬ا‪ 52‬ا أآ‪  '
I‬اا‪ ،‬وا&‪ Y‬ا‪،‬‬
‫وه' ‪=p‬ان ی‪4‬ن
=‪ ،‬وﺕ  ا‪ 52‬ا  ه‪ ‚V‬ا‪ :5‬ﺕ ارة ا& ا ﺕ'& ا‪“CD‬‬
‫ ا&‪… < Y‬وف ا‪5‬ة ا'‪   C‬ﺥ‪W‬ل اﺱ‪C‬ام أﺱ‪ M‬ﺕا ﺕ
‚
 ا‪4‬ﺱ'ار ‬
‫ا‪5‬ة !‪3 23-‬ر  ا&ءة‪ ،‬و!ء
[‪ ' ،‬ا'ض أن ا‪ “CD‬ا''< !ر  ا‪ 52‬ا إذا‬
‫ﺕ ض ‪ ، ! 2‬ﺱ&‪ < Y‬وﺽ [ ا‪H‬رئ‪ ،‬دون أن ی > ه‪V‬ا ا‪p‬ف  ‪ ،3‬وﺱف ی‪ VC‬أﺱ‪M‬‬
‫ﺕا ﺕ‪ [ 5‬ا‪g‬ﺵ‪$‬ع ‪5‬ﺝﺕ[ وﺕ
'[ ﻥ ‪3 †$2‬ﻥ  وا ر‪  ]G‬ﻥﺕ[‪.‬‬

‫
 یت ا ا‪D0‬‬
‫ی‪ >'D‬اا ﺝ'<  ‪4‬ت ﺡة ا‪g‬ﻥن ا‪$‬ﺝ‪ ،‬وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا؛ ‪Z‬ن ا&ن‬
‫ا‪g‬ﻥﻥ ی '>  وﺡة ﺱ و& ‪ ،‬ا!‪  H‬ﻥ‪p‬م ی ی‪ 
=D‬إ
ز ا‪ ،C‬و' ی ‬
‫ﺕﺽ†  'یت ا‪  c‬ا ا ﺕ‪ =
>'D‬ﺵ‪ 2C‬ا‪g‬ﻥن وه‪:‬‬
‫‪ -1‬ا ا‪ S* D0‬ا ى ا;  )‬
‫ا‪g‬ﻥن آ‪ c‬ﺡ ی‪ q5$‬دا‪% 
'c‬ق ﺝیة ‪g‬ﺵ‪$‬ع ﺡﺝﺕ[‪ ،‬وإ‪ 4‬أﺹ‪
†$‬ﺽ  'ت‪،‬‬
‫و
[ ن اا < ا‪p‬وف ا'‪+‬ة
'  'ة وﻥ یم != ا‪g‬ﻥن ‪%‬ال ﺡﺕ[‪ ،‬وهك‬
‫إدراك  ﺝﻥ‪ M‬ا‪g‬ﻥن ‪  $H‬ا ‪ 3W‬ای& ا''ة ![ و! ا‪  k$‬ﺡ[ )أﺡ'‪.(1999 ،‬‬
‫‪ -2‬ا ا‪ S* D0‬ا ى ا‪)*C‬‬
‫ا‪5‬ة ﺱ   
' ت اا ی ل = اد ﺱ آ[  ﺱ‪ >$‬ا‪4‬ﺱ !  '‪ Y3‬ا'آ‪،M‬‬
‫ا‪V‬ي ی‪ 
d‬ﺡﺝﺕ[‪ ،‬وا‪g‬ﻥن اي ی[ ارة
 ام !ﺱ !ت 
 ﺕ‪ ]cW‬ا'ا‪ Y3‬وﺕ †‬
‫ ﺕ‪ 5‬دوا [ )ﺵ‪ ،(1966 ،‬وﺕ < ا‪Z‬ﺱ‪ M‬ا‪c‬ة   ' [‪ ،‬وﺕ&ن ﻥ و‪>&D   !3‬‬
‫و  ' ی ا‪ ،I‬و
 یا اد 
‪3W‬ﺕ[ ا‪4‬ﺝ'
 ﻥ[ ی‪5‬ث ﺕ‪+‬ا ﺡ‪.‬‬
‫‪ -3‬ا ا‪ S* D0‬ا ى ا‪)  +‬‬
‫‪ 4‬ی ‪ $‬اد ‪ G‬اا‪  3‬وا'‪ o$5‬ﺵ‪ 2C‬ا‪ ،‬أ ا‪V‬ي ی!> ا ‪$‬ت وا‪2‬ا
ت !‪H‬ی‬
‫!ءة ﺕ‪ [ 5‬إﺵ‪$‬ع ﺡﺝﺕ[ ﻥ[ ی ‪ $‬ﺵ‪ 2C‬ﺡ اا؛ ‪Z‬ن ا ‪$‬ت وا‪2‬ا
ت ‪ 4‬ﺕ ق ‪3‬رﺕ[‬
‫
 ا‪g‬ﻥج‪ ،‬ا ا یم
 ﺕ‪ 5‬ﻥع  اﺽ ا م !‪ “CD  $‬آ&>‪ ،‬أآ‪ I‬‬
‫اﺱد‚ إ إﺵ‪$‬ع دا<  
 ﺡب اوا< ا‪Z‬ﺥى‪ ،‬وا‪g‬ﻥن اي ی ] إرﺝء ا‪g‬ﺵ‪$‬ع ا ﺝ>‬
‫ ﺱ‪  >$‬ﺱ‪  [5‬إﺵ‪$‬ع ~ﺝ>‪ ' ،‬ی  أﻥ[ ی'< !‪ dT‬ا‪4‬ﻥ  )أﺡ'‪.(1999 ،‬‬

‫أﻥ اع ا ا‪D0‬‬

‫!ء
  ﺱ‪ $‬ذآ‚  یت  ا ﺡد ! ‪ s‬اﻥ ‪) :>I‬ا‪C‬ي‪1972 ،‬؛‬
‫ﺱ و~ﺥی‪1984 ،‬؛ ا'‪1992 ،!+‬؛ ‪1993 ،[%‬؛ ='‪1998 ،‬؛ ﺡ و~ﺥی‪ (2008 ،‬أﻥاع‬
‫اا ا
 ا ی'& أن ﺕ‪ =
>'D‬ﺕ ‪ e‬ا'یت وه‪:‬‬
‫‪ -7‬اا اراﺱ‪.‬‬ ‫‪ -4‬اا ا‪234‬دي‪.‬‬ ‫‪ -1‬اا ا  ‪.‬‬
‫‪ -8‬اا ا‪N‬واﺝ‪.‬‬ ‫‪ -5‬اا اﺱ‪.‬‬ ‫‪ -2‬اا ا‪.2CD‬‬
‫‪ -9‬اا ا'=‪.‬‬ ‫‪ -6‬اا ای‪.‬‬ ‫‪ -3‬اا ا‪4‬ﺝ'
‬
‫
ی ‪P‬س ا ا‪D0‬‬
‫یﺝ
د  ا' ی  ‪ 
]&5‬ى اا ا  د‪ ،‬و‪ 3‬وﺽ† )ﺵذ‪2001 ،‬؛‬
‫ا‪ (2003 ،{D‬ا&ة ا یم
= آ>  ر
 ا‪ 5‬ا‪:‬‬
‫‪ -1‬ا ر ا‪V‬ﺡ?)‬
‫‪ G‬ا'ا و ه‪V‬ا ا' ر ی‪5‬ف
 ﺱ‪ o‬ﺕزی< ا‪Z‬ﺵ‪C‬ص أو ا'ت أو ا ك‪.‬‬
‫‪ -2‬ا ر ا‪)0O‬‬
‫وی‪ p‬ه‪V‬ا ا' ر &> ﺱ ك ی وز  أ‪ ‚3‬ا' '< و‪-! [,‬ﻥ[ ﺱ ك ‪ G‬ا‪.‬‬
‫‪ -3‬ا ر ا‪3‬اﺕ)‬
‫ی‪  p‬ا
 أﻥ[ ﺥ‪$‬ة ذاﺕ‪ ،‬ذا ﺵ  اد !  أو ا ﺱ = ی  ‪ G‬ا‪.‬‬
‫‪ -4‬ا ر ا<; )‬
‫ی‪ D‬اا ‪V= $%‬ا ا' ر !ءًا
 ‪3‬رة ا‪g‬ﻥن
 اﺱ‪C‬ام از‪ ،‬و ‪%‬ل ة ا‪H‬‬
‫ی[‪ ،‬وا‪ “CD‬ا'ا ه ا‪V‬ي اآ‪ M‬ا'‪ ،>I‬وی[ ارة
 ﺽ‪ o$‬ا‪V‬ات‪ ،‬وا‪g‬ﺡس !'‪k‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
‪Z ،‬ن ذ‪ ]   e‬ا‪ 2CD‬ا'ا‪.‬‬
‫‪ -5‬ا ر ا‪6‬ي‬
‫وی ' ﺕ‪5‬ی اا‪ ،‬وﺱء اا
 ا‪  C‬ا‪p‬ی '‪C‬م ا' ر‪   5 ،‬ی‪5‬دون ﺱء‬
‫اا !رﺝ  ﻥة اد  ا‪$C‬ات ا'‪ 'a‬ا'&‪$‬ﺕ‪ ،‬وا آن ی‪p‬ون إ اا  ﺥ‪W‬ل ‬
‫ی '[ اد  ﺱ آت‪.‬‬
‫‪ -5‬ا ر ا‪V‬آ‪)+‬‬
‫وی‪5‬د =م اا !ءًا
 ه‪V‬ا ا' ر  ﺽء ا' ی ا‪g‬آ & ‪ “CD‬ا‪
Z‬اض‬
‫ا'ﺽ‪ “CD ،‬ا'ی‪ s‬ی ‪ G $‬ا ﻥ‪.‬‬
‫‪
-7‬ر ا ا
‪YO‬‬
‫ی ه‪V‬ا ا' ر  ﺕ‪5‬ی ا‪ 2CD‬ا'ا إ ﺡ  ا'& ا&>  ااﺡ ا '‬
‫وا   وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬و‪  n‬د ا‪   C‬ا'ض‪.‬‬
‫
‪6‬ه ا ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫ﺡد
'ء ا‪  
'  n‬ا‪2‬ت ی'&  ﺥ‪ =W‬ا‪  
]&5‬إذا آﻥ? ا‪ 2CD‬ا‬
‫ﻥ‪ $‬أم ‪ G‬ا‪ ،‬أﺵر إ= آ> ‪1998 ،'=) :‬؛ ﺱ‪2001 ،‬؛
‪ $‬ا' ‪2004 ،‬؛ ‪،'5‬‬
‫‪ (2004‬وﺕ'‪ ' >I‬ی ‪:‬‬
‫ا ح  ا '>‪.‬‬ ‫‪-10‬‬ ‫ﺕ‪ >'5‬ا'‪.k‬‬ ‫‪ -1‬ﺹرة ا‪V‬ات ا ة‪-6 .‬‬
‫ااﺡ ا‪.‬‬ ‫‪-11‬‬ ‫ا‪ D‬ر ! دة‪.‬‬ ‫‪-7‬‬ ‫‪ -2‬ﺕ‪ 5‬ا‪V‬ات‪.‬‬
‫ا‪  C‬ا<‪.‬‬ ‫اﺕ‪C‬ذ أهاف وا‪-12 . 3‬‬ ‫‪-8‬‬ ‫‪ -3‬اﺝ= ا‪Z‬زت‪.‬‬
‫ا‪  W‬ا‪Z‬اض ا '‪.‬‬ ‫ارة
 ا‪-14 .5T‬‬ ‫‪-9‬‬ ‫‪ -4‬اا ا‪4‬ﺝ'
‪.‬‬
‫‪ -5‬ا‪4‬ﺕ‪N‬ان ا‪4‬ﻥ ‪.‬‬
 ‫ا ا
‪ Y‬ا  *‪ S‬ا ا‪:D0‬‬
‫ی ‪ $‬اا ا ﺡ ی‪ = 5‬اد ‪3‬راﺕ[ ا‪C‬ﺹ‪ ،‬وی'&[ أن ی‪ 
M +‬ا‪! 2‬ت‬
‫ا دی  ا‪5‬ة‪ ،‬وأن ی '> !ﻥﺝ ‪'I‬ة‪ ،‬وهك  '
  ا ا> ا'  ﻥن & ی&ن‬
‫ا‪ ،‬أﺵر إ= آ> ‪N
) :‬ی‪ N‬و~ﺥی‪1991 ،‬؛ ='‪1998 ،‬؛
‪2001 ،H‬؛
‪ $‬ا' ‪،‬‬
‫‪2004‬؛ آس‪ (2005 ،‬و أه'=‪:‬‬
‫ا‪$I‬ت ا‪4‬ﻥ ‪.‬‬ ‫‪-6‬‬ ‫‪ -1‬اﺽ !‪T‬ء وار‪.‬‬
‫ا''‪.‬‬ ‫‪-7‬‬ ‫‪ -2‬إﺵ‪$‬ع ا‪5‬ﺝت ا‪Z‬و‪ ،‬وا‪I‬ﻥی‬
‫ا& ا ' واﺕع ا‪.Z‬‬ ‫‪-8‬‬ ‫‪ -3‬ﺕ‪ >$‬ا‪g‬ﻥن ‪V‬اﺕ[‪.‬‬
‫ا'وﻥ‪.‬‬ ‫‪-9‬‬ ‫‪   -4‬ا‪g‬ﻥن [‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺕا  '
  ا‪4‬ﺕ هت ا‪4‬ﺝ'
‬ ‫‪ -5‬ﺕا  '
  ا]‪.‬‬
‫ا‪g‬ی !‪.‬‬
‫ا ا
‪ Y‬ا   ا‪D0‬‬
‫ی‪ Y C‬ﺕ‪
,-‬ا> اا  د إ ~ﺥ ﺡ‪ M‬ا‪$‬ء أو ا‪ ]p‬ا&  ای& ا‪V‬ي‬
‫ی'‪ [! N‬اد‪ ،‬وا‪V‬ي ی&ن  ‪  25‬ا
> ا'' ! ﺝاﻥ‪ M‬اد ا '‪ ،‬وا‪ ،‬وا  ‬
‫وا‪4‬ﻥ  < ‪,a‬ات ا‪ k$‬ا'دی‪ ،‬وا‪4‬ﺝ'
 )زهان‪ ،(1997 ،‬وهك  '
  ا ا>‬
‫ا'   ا أﺵر إ= آ> ‪) :‬ا=!‪1985 ،o‬؛ ='‪1998 ،‬؛ !‪H‬س‪ (2008 ،‬و أه'=‪:‬‬
‫‪ -6‬ﺽ ‪ Y‬ا‪g‬دراك وا‪4‬ﻥ‪‚$‬‬ ‫‪ -4‬ﺥ > ا‪+‬د‪.‬‬ ‫‪ -1‬ا'ل ا‪D‬ذة‪.‬‬
‫‪ -5‬ﻥ“ ا‪V‬آء‪ -7 .‬ا‪ >&D‬ا م وا هت وا‪D‬هت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺱء ﺡ اد ا‪.52‬‬
‫‪ -3‬ﺽ ‪ Y‬ارات ا‪C‬ﺹ‪.‬‬

‫ا‪6‬یت ا‪A‬ة  ا‪ D0‬ا‪)A‬‬

‫اه] ا ی  ا 'ء ا !ﺽ< ﻥ‪p‬یت ﺕ'‪  
'  >I‬ا‪4‬ﺱﺝت‪ ،‬واات‬
‫ﺡل ﺵ‪ 2C‬ا‪g‬ﻥن‪ ،‬ووﺡة وﺕ&> ﺝاﻥ‪ M‬ﺡﺕ[‪ ،‬وآ ااﺥ> وا
> ! ﻥاﺡ ا‪،2CD‬‬
‫وا ا> ا'‪,a‬ة
 ﺕا= ا‪ ،‬و' ی  اﺱ اض ‪ s $‬ﺕ ‪ e‬ا‪p‬یت
 ا‪ 5‬ا‪:‬‬
‫أو‪ :C‬ا‪ 6‬ر ا‪A‬ویي‬
‫وا‪  2CD‬وﺝ= ا‪ p‬اویی ه أﺱ ب اد ا‪V‬ي ی‪  [C‬أﺝ> ﺕ‪ 5‬اا‪،‬‬
‫ه‪V‬ا ا‪Z‬ﺱ ب ی'‪ ! ‚,-! N‬ا> ا&ﺝ واﺝ‪ ،‬وﺕ'‪  >I‬ا‪+‬ا‪ Nc‬وا ‪$‬و‪ ،‬وﺕ‪25‬‬
‫ا‪+‬ا‪ 
Nc‬وی  ‪G‬ی‪N‬ة ا‪5‬ة‪ ،‬و‪G‬ی‪N‬ة ا'ت‪ ،‬وﺕ'‪  >I‬ا وان )ا ﻥ‪ ،(2005 ،‬و&‬
‫ی‪ '5‬ا‪g‬ﻥن ﻥ[  ا=ی‪ ،‬ﻥ[ ی ‪ -‬إ ا‪ >5‬ا
؛  '‪ 
p5‬آﻥ[ وأﻥ[ ا‬
‫)ا ﻥ‪ :>I (2005 ،‬ا&‪ ?$‬ا‪V‬ي ی  ه ﺡ  هو! ﺕ ‪ -‬إ= ا‪Z‬ﻥ ‪H‬د اوا< وا‪V‬آیت وا‪&Z‬ر‬
‫ا‪ D‬ری ا'‪ ،'a‬أو ا'‪N5‬ﻥ وإآاه=
 ااﺝ< إ ا‪W‬ﺵ ر )ا
‪ ،(2001 ،‬وا&ص‪،‬‬
‫وه
‪$‬رة
 ﺕاﺝ< اد إ أﺱ‪  % M‬أو !ا‪  c‬ا& أو ا ك‪ ،‬ﺡ ی ‪ 
N‬ا‪M +‬‬
‫!‪H‬ی !ءة
  ی ﻥ[  آ‪ ?$‬أو إﺡ‪$‬ط أو ﺹاع‪..‬إ{ )
‪ $‬ا' ‪.(2004 ،‬‬
‫‪N‬ﻥ‪ :‬ا‪ 6‬ر ادي‬
‫یى أد ‪ Adler‬أن اة اا   ا‪g‬ﻥن ه ا‪  $G‬اة‪ ،‬وه ﻥع  ا ی‪
s‬‬
‫‪ 
D‬ا“ ا ﺕ‪$‬أ  ا‪ 
H‬یى ا‪ >H‬أﻥ[ أﺽ ‪  Y‬ا&‪$‬ر ا'‪ [! H5‬ﺝ' و
 ‪،‬‬
‫وی< ![ ه‪V‬ا ا‪ D‬ر إ ا&ح  أﺝ> اق وا'‪ ،‬و ا ‪2‬ب إ‪5 4‬و ﺱ‪  k‬ا‪g‬ﻥن‬
‫‪5‬ی ا‪  n‬ا‪ D‬ر !“ )یﺱ‪ ،(2001 ،Y‬وﺱ' أد ﺕ‪H‬ی ا‪g‬ﻥن ‪5‬ﺕ[ وﺕ‪ 5‬اق‬
‫
 ا}ﺥی ا‪V‬ي ی] !ا< ا‪ D‬ر ! ‪! ،N‬ـ )أﺱ ب ا‪5‬ة(‪ ،‬وآ> د ی  أﺱ ب ﺡﺕ[‪M$! ،‬‬
‫ا‪,-‬ات ا'‪V   C‬ات ااﺥ  وﺕآ‪$‬ﺕ= )اﻥ ‪ ،(١٩٩١ ،‬ﺡ‪ q‬ی< ا‪ D‬ر ! ‪ N‬ا‪g‬ﻥن إ‬
‫ا '>‪ ،‬وزیدة ا '>‪ ،‬وإﺕﻥ[  ‪ >$3‬ا ی‪ 
s‬ا“‪ ،‬وا‪ “CD‬ا ﺝ‪ N‬ا'‪2‬ب ! ه ی‪ ]T‬ﻥ[‬
‫إ ‪ c%‬ذوي ا هت‪ ،‬ض
 ﻥ[ ا ‪T‬ی  ﺝ'
 ‪ 
 2‬ا' '< ‪p‬و= ا‪C‬ﺹ‬
‫‪ D!  D‬ره] وی'‪ < D‬اﺕ هﺕ=] )ا ‪$‬دي‪.(1984 ،‬‬
 ‫‪ 6
:ON‬ر ا‪ [8‬ا‪[N8‬‬
‫ﺕى آری هرﻥ ‪ K. Horney‬أن ا  وان ا‪'T‬ن ی‪a‬دین إ ا ‪2‬ب )یﺱ‪،Y‬‬
‫‪ (2001‬ﺡ‪ q‬ی' ا  ى اد أﺱ‪'  C M‬اﺝ=  ی‪  ،[!  D‬ی‪
†$2‬واﻥ أو ﺥﺽ ‬
‫ﺡ ی  ا‪ M5‬ا‪V‬ي ‚‪ ،‬أو ی&ن [ ﺹرة ‪I‬؛  ض  ی‪  [!  D‬ﻥ“ )
‪$‬س‪،‬‬
‫‪ ،(1990‬أ إیك وم ‪ Eric From‬ى !‪-‬ن ا‪g‬ﻥن یی أن ی&ن ﺝ‪N‬ءا &‪  W‬ا ] ‬
‫ﺡ[‪ ،‬وإذا اﻥ‪ 
>2‬ا ]‪ ،‬أﺡ‪ N ! n‬و‪  3‬ا‪ ، 5‬وإﺥق ا‪g‬ﻥن  إﺵ‪$‬ع [ ی ا ‪2‬ب‬
‫ی[ )زي‪ ،(1971 ،‬وﺕى أﻥ وی ‪-! A.Freud‬ن ا ‪2‬ب ﺹدر
 )ا‪Z‬ﻥ – ا‪V‬ات( وی‪2‬ر
=‬
‫أی‪ T‬ا‪ >5‬ا‪W‬ﺵ ری ا  ‪ ،‬آ‪ 5‬ل د
‪ ،‬أو هو!‪ ،‬وی  ﺕدور رای‪-! R..Reik e‬ن ا ‪2‬ب‬
‫ﻥ  ان ا‪ ،n! I‬ویى رو  ‪ R.May‬أن ا  ه ‪2‬ر ا‪Z‬اض ا ‪ !2‬ا‬
‫)یﺱ‪.(1988 ،‬‬
‫را‪ : %‬ا‪ 6‬ر ا‪)  % +‬‬
‫أﺱ[ أدو‪ Y‬ی ‪ Adolf Meyer‬وی  أن هك
ا> ﺕ‪ 
,a‬اد ه‪ :‬ارا‪ ،,‬وﺡة‬
‫ا ‪ ،‬وا‪ ،H‬وا‪Z‬اض‪ ،‬وﺽ‪+‬ط ا‪5‬ة‪ ،‬و‪,a‬ات ا‪) k$‬یﺱ‪ ،(2001 ،Y‬و‪ >D‬ا‪g‬ﻥن ‬
‫اﺝ= اا‪ ،<3‬و
م ‪3‬رﺕ[
 ﺕ‪ ،[ $% >$‬وا ] آ' ه ی‪ 
,a‬ﺕا[ ا )
&ﺵ‪،‬‬
‫‪ ،(1998‬وا'{ ‪4‬ی‪ <H‬أن ی& ﺕ&ا ﺱ ' إ‪ 4‬إذا آن هك اﺕ‪N‬ان ‪G‬دي‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ‪5‬ل اة ااﺥ ‬
‫ ا'{ إ ﺹر  دة ه‪ :‬ا‪ 3H‬ا '‪ ،‬وا‪ ،‬وا  ‪ ،‬وهك ﻥ
ن  ا‪) 3H‬ا‪g‬ی !‪،‬‬
‫وا ‪ ،($‬وﺕﺝ[ ا‪ 3H‬ا‪5‬ی
 ‪%‬ی )ا‪ D‬ر اا
‪ ،‬وا‪ D‬ر ‪ G‬اا
(‪ ،‬و ‪ D‬ر ‪G‬‬
‫اا
  ن‪ ،‬ا‪Z‬ول‪ :‬ﺱ‪ $‬ﺕ&ی ا‪ D‬ر آ! ا‪  ! >H‬ا‪4‬دة ا ‪    = n‬ذه[‪،‬‬
‫وا‪I‬ﻥ‪ :‬ه ا‪ 5‬ا ﺕﺱ‪ = M‬ا‪$C‬ات إ ا‪W‬ﺵ ر‪ ،‬وﺕ‪  =p ?$I‬و‪~ ?3‬ﺥ‪ ،‬وﺕ [ ا‪3H‬‬
‫اؤ وا‪D‬ؤ !‪ +‬و
 أو ﺽ‪  o$‬ا‪4‬ﺽ‪H‬اب ا‪ ،‬وا =ز ا '‪ ،‬وا‪ ،‬وا‪V‬آء‪،‬‬
‫وارات ا‪C‬ﺹ ه ا‪Z‬ﺝ=‪N‬ة ا'‪ 
k‬ا ح  ا'ا‪ Y3‬ا‪4‬ﺝ'
 )أﺱ ‪ ،‬ب‪.‬ت(‪.‬‬
‫ﺥ
‪ :‬ا‪ 6‬ر ا آ)‬
‫یى ! ف ‪ Pavlov‬أن ا‪4‬ﺽ‪H‬اب ا ی ]  اﺽ‪H‬اب ! اﺱ ! ا&‪ Y‬وا‪4‬ﺱ‪I‬رة‪،‬‬
‫وه اﺱ !ت ﺕ '
 ﺕ&ی اد )یﺱ‪ ،(1988 ،‬وﺕ‪ -D‬ا‪Z‬اض ا  أ ل  &‬
‫ﺥ‪ k%‬ﺕ&ن !‪ ,-‬ﺕ
>
  ا‪ k$‬وارا‪) ,‬ا‪5H‬ن‪ ،(1996 ،‬وه أﻥ'ط  ا ك ا' ]‬
‫ا‪4~  YC  ™%C‬م ا ‪ ،‬ی ‪N‬زه إﺡ م ا'ی‪ 
s‬ام !‪-‬ي
'> ی‪a‬دي إ ‪C‬و[ ' ی‪?$I‬‬
‫ا'ض ی[‪ ،‬ویض !ﺕ!!ف اوﺱ ‪ Protopopov‬وﺝد !‪a‬رة ا‪4‬ﺱ‪I‬رة  )ا=‪4,$‬س(‬
‫ﺕ‪a‬دي إ ﺡة ﺝ'< ا‪ Z‬ل ا' & ا ﺕ' ﺥ‪W‬ل ‪$%‬ت  ﺕ‪ ?5‬ا‪D‬ة )ﺝ‪W‬ل‪ ،(1986 ،‬وا ك‬
‫اا ی‪ D‬إ آ ا‪4‬ﺱ ! ‪5‬یت ا‪5‬ة‪ ،‬ا ﺕ!> ! ‪N‬ی‪ N‬أو ا
] )اﻥ ‪ ،(١٩٩١ ،‬ﺡ‪q‬‬
‫ی&‪ M‬اد ا دات ا'ﺱ‪ $‬وا  ا ﺱ‪ $‬أن ﺕ '=‪ ،‬وأدت إ ﺥ‪ s‬ﺕﺕ‚‪ ،‬أو أﺵ‪ ? $‬دوا [‬
‫وﺡﺝﺕ[‪ ،‬وأﺹ‪  ! ' ?5$‬ﺱ آ ﺕا ی
[ آ ' و‪  Y3‬ذات ا'‪ Y3‬ﻥ  ا
] )آ‪.(1967 ،‬‬
‫ﺱدﺱ‪ :‬ا‪ 6‬ر ا; آ)‬
‫ویم
 &ة وﺝد ارﺕ‪$‬ط ! ا‪+‬ات ا&'‪ ،c‬وا‪+‬ات ا ا‪4‬ﻥ ‪ ،‬ﺡ‪q‬‬
‫ی&‪ YD‬ا‪Z‬اد ا ‪V‬ی ﺕ ﺽا  ‪2‬ت
 اﺱ !ت ‪N‬یﺝ وآ'‪ c‬آ‪4‬ﺱ !ت ا'‪ 2‬‬
‫! ‪ ،M‬وا‪4‬رﺕ
ت  ﺽ‪ o+‬ام ا ﺕ' ‪%‬ی‪ ...W‬إ{‪+ ،‬ات ا‪N‬یﺝ ﺕ‪ [$‬اد‪ ،‬وﺕ<‬
‫ ﺡﺱ[‪ ،‬وﺕ‪N‬ی  ‪  [ !3‬ح )
‪ $‬ا‪ ،(2006 ،C‬وی‪N‬داد إاز ا‪Z‬ت ﺕ‪… ?5‬وف‬
‫ا‪,g‬رة ا‪ ،‬آ' أن ا ا> ا وا‪ k$‬ﺕ‪  ]&5‬إاز ارادی وا‪Z‬دری‪.‬‬
‫ﺱ‪ : %‬ا‪ 6‬ر ا<;)‬
‫ﺕ‪a‬آ ا‪p‬ی ا ‪T‬ی ا‪ 
$H‬أن ا‪Z‬اض ا ه ﻥج ‪g‬ﺹ!ت د‪ G‬وأاض‬
‫
‪T‬ی )یﺱ‪ ،(2001 ،Y‬وی=] ا'‪ +D‬ن  ا‪ MH‬ا ! اﻥ‪ M‬ا'ﺽ ا'ﺕ‪4! H$‬ﺽ‪H‬اب‬
‫ا  اﺡ اﺝ‪ 
،‬أﺱس أﻥ= اﺽ‪H‬ا!ت و… ﻥﺝ'
 اﺽ‪H‬اب ا‪]p‬‬
‫ا=ﻥ أو ا&'‪ c‬ى اد < إﺱ=م ا ا> اﺝاﻥ وا‪ ،k$‬وإذا ﺕ  ا‪ > C‬و
‪ d‬اﻥ‪?'p‬‬
‫ا‪ 52‬ا‪ ،‬وی=] أﺹ‪5‬ب ه‪V‬ا ا‪4‬ﺕ ‚ !ﺱ‪C‬ام ا‪Z‬دوی واﺥ> ا اﺡ ‪g‬زا ا‪
Z‬اض !‪-‬ي‬
 ‫وﺱ  !‪ s+‬ا‪ 
p‬دی& ا‪2‬ا
ت ا !
‪$‬ره ذات ‪  $%‬آ )
&‪.(1988 ،‬‬
‫‪ 6
:
N‬ر ا‪6‬یت ا ‪0‬‬
‫ویض ه‪V‬ا ا'‪p‬ر وﺝد ﻥ'ذﺝ  ‪:‬‬
‫ا'ذج ا‪Z‬ول أﺱ[ !‪ e‬ور‪ Beck & Other [3‬ویى !‪-‬ن ﺱ‪ M$‬ا‪4‬ﺽ‪H‬اب ا ا‪&Z‬ر‬
‫ا‪ 
$‬ا‪V‬ات‪ ،‬وا‪$C‬ات ااه‪ ،‬وا'‪ ،>$‬ﺡ‪ q‬ی‪a‬دي ا‪g‬دراك ا ‪ $‬ى اد وﺕ'[  '‪Y3‬‬
‫إ ا'ض‪ ،‬و‪  $G‬ﺕ&ن ا‪&Z‬ر ا‪ G $‬وا‪  3‬و‪ 5‬و‪) H G‬إﺱ'
>‪ ،‬ب‪.‬ت(‪،‬‬
‫ﺕ‪5‬ك
 ‪%‬ی ﺕ ﺥ‪$‬ات اد ﺽ' ﺡود ا‪5‬ن وا“ وا‪4‬ﻥ=‪N‬ام )
&‪ ،(1988 ،‬أ‬
‫ا'ذج ا‪I‬ﻥ ‪-‬ﺱ[ ﺱ  'ن ‪ Seligman‬وی' ﻥ'ذج ا ‪ N‬ا' ] و‪  3‬ا‪ ، 5‬ویى أن‬
‫ا ض ‪Z‬ﺡاث ﺥرﺝ
 ﻥ‪H‬ق ا‪H‬ة وإدراآ=  ه‪V‬ا ا‪%g‬ر ی‪a‬دي إ ﺕ‪ 3‬ت
 ان‬
‫ا‪H‬ة
 ا‪Z‬ﺡاث ا  ا'‪) >$‬إﺱ'
>‪ ،‬ب‪.‬ت(‪' ،‬ی‪ s‬ا ﺕ ] وا
 !‪-‬ﻥ[ ‪4‬‬
‫ی‪ <H‬ا‪H‬ة
 =م ﺡﺕ[ !‪   YC‬ﻥﺕ[ أو ﺕ‪ 5‬إﺵ‪
$‬ﺕ[‪ ،‬و ا‪Z‬ﺡاث ا'  ا‪>D‬‬
‫ا'= واراﺱ‪ ' ،‬ی ا'ی‪3 s‬ﺕ[ وی [ ﺽ   ‪3‬راﺕ[‪N ،‬ای ی[ ا‪Z‬اض ا‪$‬ﻥ‪،‬‬
‫وا‪g‬ﺡس ! ‪! N‬رﺝ آ‪$‬ة‪ ،‬وأﺵر ﺱ  'ن إ ا‪44‬ت ا‪g‬آ &
 ا‪4‬ﺽ‪H‬اب ا‪4‬ﻥ ‬
‫ﺡ‪ q‬ی]  ﺡ ا ‪ N‬اﺱ‪N‬اف آ> ار!ی ‪  Norepinephrin‬اغ )
&‪.(1988 ،‬‬
‫ویى ‪4‬زاروس و&'ن ‪ Lazarus and Folkman‬أن ﺕ] اد ا‪Z‬و  '‪ Y3‬ی‪5‬د‬
‫أﺱ‪  [$‬اا‪ ،‬ﺡ‪ q‬ی] ﺕ] اد ﺡاث ا'‪ o+T  $$‬ا
 أﻥ= ه‪ ،‬أو ﺕق‬
‫‪3‬رﺕ[‪ ،‬وﺕ ﺽ[  ‪  ،HC‬إ‪%‬ر
‪ k$! [3W‬وﺕ'[ ا'   ‪ ،o+T‬وﺕ ﻥ  ‪ eV‬اﺱ !ت‬
‫‪  C‬اﻥ  أو ﺝ ﺕ ‚ ا‪5‬ث ا‪  ،oGT‬یرك ﺵ‪2C‬ن ا‪5‬ث
 أﻥ[ ﺽ‪& oG‬‬
‫أﺡه' ی  أن ی[ ‪2‬در‚ وإ&ﻥﺕ[ ا ﺕ
‚
 ا >  [‪ 4 '! ،‬ی  ا‪ “CD‬ا}ﺥ‬
‫ذ‪2' $% ،e‬در ا'اﺝ= ا‪ 2CD‬وا'  وا‪4‬ﺝ'
 وا'دی ى آ> =] )ﺡ و~ﺥون‪،‬‬
‫‪.(2006‬‬
‫ﺕﺱ ‪ :‬ا‪ 6‬ر ا‪6‬هیﺕ) )ا‪() 
A‬‬
‫وی ه‪V‬ا ا'‪p‬ر ‪%‬ی ﺕ اد  ‪p‬هة  وﺝ= ﻥ‪ ‚p‬ا‪C‬ﺹ‪ ' ،‬وﺝ= ا‪p‬‬
‫اﺝ ی‪ =p‬ﺱء اا  ه‪ k‬أ
اض ﺝ' و ی‪ ،‬ﺕﺝ] ‪  $%‬ا‪5‬ار ا'‪! >$‬‬
‫ا‪V‬ات وا ] !ﺹ‪ Y‬ا‪V‬ات اﻥ &ﺱ آ  ] )
&‪ ،(1988 ،‬وی'& أن ﺕ‪ ,a‬ا‪5‬ادث ا‪ 2‬‬
‫وﺝ= ا‪ p‬اﺝ ﺕ‪,-‬ا آ‪$‬ا
 ﻥ ا‪
4‬د وا'‪ 
D‬ى اد‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ‪a‬دي إ هم‬
‫ا‪4‬اﺽت وا' ات ا‪ c‬ى اد‪ ،‬و !=‪ :‬ا‪
4‬د  آن ا‪  >!3 G “CD‬ح‪،‬‬
‫وا‪
4‬د !‪-‬ن ا‪5‬ادث ﺕ‪ ،'p $‬ی'& ا‪ ،=! a$‬وا‪ D‬ر ! وا‪T‬ع‪ ،‬و ا‪  I‬ا‪V‬ات‪،‬‬
‫وا‪
4‬د !‪-‬ن ا ] ~‪ ،‬و ا‪}! I‬ﺥی‪ ،‬و ا=ی‪ ،‬وا‪  eD‬أن اس ‪,‬ق !=] وی‪5‬ن‬
‫ا‪34‬اب =] وا‪4‬ﺕ‪2‬ل !=]‪ ،‬وﺕ‪ ]H5‬ﺵ ر اد !‪ Z‬وا‪Z‬ن )
‪ $‬ا‪ ،(2006 ،C‬ویى زیر‬
‫أن ا‪4‬ﺽ‪H‬اب ا ﻥﺝ]
 ﺕهر ارة
 ا‪2‬ورة ا یﺕ‪ =
M‬اﻥ‪C‬ض ا‪ D‬ر‬
‫!ﺝد أي ا‪ D‬ر !&ﻥ‪ ،‬و‪&    4‬ﻥ !‪ +‬ا‪2‬ورة‪ ،‬وه‪V‬ا ا‪ D‬ر !“  ا&ﻥ‬
‫ی‪ >2‬ذروﺕ[  ا‪45‬ت ا‪D‬یة‪ ،‬وی  ذ‪ e‬ا'ت ا )ﺱ‪.(1993 ،‬‬
‫*ﺵا‪ :‬ا‪ 6‬ر ا‪V‬ﻥﻥ)‬
‫ی‪a‬آ أﻥ‪2‬ر ا‪4‬ﺕ ‚ ا‪g‬ﻥﻥ
 أن ا‪g‬ﻥن ی ه & ی‪ 5‬ذاﺕ[ آﻥن‪  ،‬ﺥ‪W‬ل ﺕ‪5‬‬
‫ا‪4‬ﺕق ! ا‪$C‬ات وﺹرة ا‪V‬ات‪ ،‬ﺡ‪ q‬ی'† اس  'ا‪ Y3‬ا ﺕ < =م ا‪V‬ات !ﺥل ‬
‫ا
‪ ،‬و ‪ ],‬یرآﻥ= !‪ ،3‬أ ا‪$C‬ات ا‪2‬ا
 =
ﺽ‪Z ،‬ن ﺕ'<  اﺥل  ا‪ D‬ر‪،‬‬
‫وﺕرك  ‪ G‬د‪ ،3‬ﺡ‪ q‬ی‪ D‬ون !=ی ا‪$C‬ات ا ﺕ‪2‬رع < ه] ا‪V‬ات )داوف‪.(1992 ،‬‬
‫وی‪ d‬ﺱء اا
 أﺹ‪5‬ب ه‪V‬ا ا‪4‬ﺕ ‚
 ﺵ ر اد ! م ارة وﺕ&ی =م ﺱ‪M‬‬
‫
 ا‪V‬ات‪ WI' ،‬یى روﺝ ‪ Rogers‬أن ا‪ “CD‬ا ل ه ا‪V‬ي ی '> إ أ‪ 23‬ى‪ ،‬وی‪Y2‬‬
‫!‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ات‪ ،‬وی&ن رآ ووا
‪ ،‬ی[ ‪3‬رة
 ا ˆ وا دة‪ ،‬ی‪2‬ف !‪ >&D‬ﺱي‪،‬‬
‫ی…‪3% Y‬ﺕ[ إ أ‪ 23‬ﺡ‪ ،‬وﺱء اا ا ی'& أن ی' إذا ﺡول اد ا‪4‬ﺡظ !‪s $‬‬
‫ا‪$C‬ات ا‪4‬ﻥ  ! ا
  ل ا
‪ ،‬وی‪ 
d‬ذ‪ e‬اﺱ‪ 5‬ﺕ‪ ]p‬ه‪ ‚V‬ا‪$C‬ات‪ ،‬أو ﺕﺡه‬
‫آ ‪N‬ء  ا‪V‬ات ا ﺕ&‪ e‬ﻥ‪p‬ا ‪4‬د اد ‪V [$3‬اﺕ[‪ ،‬وه‪V‬ا  ﺵ‪-‬ﻥ[ أن ی ‪N‬یا  اﺕ‬
‫وا‪Z‬ﺱ‪.‬‬
‫واا آ' یى ﺱ  ‪ Maslow‬ی  ا‪4‬ﺱ'اری  ا&ح‪ ،‬وا
 ا''ة ‪g‬ﺵ‪$‬ع‬
‫ا‪g‬ﻥن ﺡﺝﺕ[ ا ﺕرج  أه'=  ا‪5‬ﺝت ا‪$‬ﺝ‪ ،‬إ ا‪5‬ﺝت ا‪ ،‬و‪ 3‬ﺡد ﺱ ‬
‫
ة  ی  ا ﺵ' ? ا‪g‬دراك ا ل  ا‪ ،<3‬و‪$3‬ل ا‪V‬ات‪ ،‬وا ‪ ،c‬وا'آ‪ N‬ﺡل ا'‪W&D‬ت‬
‫‪ ،= 5‬وﻥ“ ا‪'
4‬د
 ا}ﺥی‪ ،‬وا‪4‬ﺱ‪W‬ل ا‪V‬اﺕ‪ ،‬واﺱ'ار ﺕ ی ا‪
g‬ب !‪Z‬ﺵء أو ﺕیه‪،‬‬
‫وا‪$C‬ات ا'=' ا‪Z‬ﺹ ‪ ،‬ا‪4‬ه'م ا‪4‬ﺝ'
 اي‪ ،‬وا ‪3W‬ت ا‪4‬ﺝ'
 ای‪ ،‬وا‪ D‬ر !‪M5‬‬
‫ﺕ ‚ ا}ﺥی‪ ،‬وأﺥا اازن أو ا'ازﻥ ! أ‪H3‬ب ا‪5‬ة ا'‪)  C‬إﻥ ‪.(١٩٩١ ،‬‬

‫ﺕ ^ *‪ S‬ا‪6‬یت ا) ‪0‬ت ا ا‪D0‬‬

‫ی‪W‬ﺡ| ' ﺱ‪ $‬أن آ> ﻥ‪p‬ی ﺡو? ﺕ ا‪4‬ﺽ‪H‬اب ا ا‪V‬ي ی  ‪a‬ﺵا  م ‪3‬رة‬
‫اد
 ﺕ‪ 5‬اا ا‪  ،‬زاوی ﺥﺹ و ﺱس ا‪V‬ي ا
'ت
[  !ء &ﺕ= ﺡ‪q‬‬
‫رآ‪N‬ت آ> واﺡة =
 ﺝﻥ‪  M‬ﺝاﻥ‪ M‬ﺡة ا‪g‬ﻥن ور!‪ [! ?H‬و! ا‪ > C‬ا‪ ،‬و!ء
‬
‫ا}راء ا'‪ e   C‬ا‪p‬یت ن ى ‪3‬رة اد
 اا ا ﺕ د إ  '
  ا ا>‬
‫‪  2 C‬ﺕ ‪ e‬ا‪p‬یت ه‪:‬‬
‫
ا‪4‬ﺥ‪W‬ل  آ'‪ c‬وهﻥت ا ]‪ ،‬واﺥ‪W‬ل اازن ا‪+‬دي‪ ،‬وإاز ا‪Z‬ت‪،‬‬
‫وارادی‪ ،‬وا‪Z‬دری وا'&ﻥ‪N‬ت ا‪$‬آ'‪ ،c‬واﻥ‪C‬ض یت ارا!ی‪.‬‬
‫
ا‪  > C‬ا&ی ا‪ {'  &$D‬اﺕ‪ 
d‬ا‪4‬ﻥ &ﺱت ا‪ ،%D‬واﺱ ! ا&‪ Y‬وا‪4‬ﺱ‪I‬رة‪ ،‬ا‬
‫ﺕ '
 ﺕ&ی ا'ی‪ s‬ا ‪.$2‬‬
‫
‪ 
D‬ا“ وا ‪ ،N‬وا‪C‬ف  ا‪4‬ﻥ‪2‬ل
 ا'‪2‬در ا ی' = ‪ 
D‬ا‪Z‬ن‪.‬‬
‫
ا‪g‬ﺹ!ت ا‪ G‬وا‪Z‬اض ا ‪T‬ی ا ‪ 3‬ی&ن ﺕ ض =‪.‬‬
‫

م إﺵ‪$‬ع دوا [‪ ،‬و ؤ‚ إ ا‪Z‬ﺱ‪ M‬ا
‪.‬‬
‫
ا‪&Z‬ر ا‪ G $‬اا‪ 
 3‬ذاﺕ[ و
 ا}ﺥی‪ ،‬وا‪Z‬ﺡاث ا‪C‬رﺝ
 ﻥ‪H‬ق ا‪H‬ة‪،‬‬
‫وا‪ D‬ر ! م ارة
 ا‪H‬ة
 ا'ا‪ Y3‬وا‪Z‬ﺡاث‪.‬‬
‫
درﺝ أه' ه‪ ‚V‬ا‪Z‬ﺡاث ى ا‪.“CD‬‬
‫
ﺕ‪ 3‬ت ا‪-‬س‪ ،‬وﺕهر ارة
 ا‪2‬ورة‪ ،‬واﻥ‪C‬ض ا‪ D‬ر !&ﻥ‪.‬‬
‫
ا ا> ارا‪ ،,‬و
ا> ا‪ !,g‬وا
] وان ا‪4‬ه'ت‪.‬‬
‫وﺕى ا‪$‬ﺡ‪ I‬أن اات ا أوردﺕ= آ> ﻥ‪p‬ی[  ا‪p‬یت ا! ﺕ   ﺕی] =] ﺝ‪cN‬‬
‫'‪D‬آ> اا ا !‪
>&D‬م‪ ،‬إ‪ 4‬أن ا‪'
4‬د
 إﺡاه ‪ 4‬ی  آ '  ا‪Z‬ﺱ‪$‬ب ا'‪,a‬ة
‬
‫ى اا ا ى اد؛ ‪Z‬ﻥ[  ‪ G‬ا''& ‪ >2‬ﺝاﻥ‪ M‬ﺡة ا‪g‬ﻥن
 ! ‪ =T‬ا‪،s $‬‬
‫‪ ,-‬ااﺡ ا‪$‬ﺝ أو ارا‪ 4 ,‬ی>
 ا‪ ,-‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬أو ا‪ ،‬و! ن ‬
‫ا‪T‬وري
 ‪5‬و   أﺱ‪$‬ب ﺱء اا ا أو ا ا> ا'‪a‬دی إ[ ا‪4‬ه'م !&> وﺝ=ت‬
‫ا‪25  p‬ل
 =]  ﻥ‪ n‬ی
  ﺕی] ﺥت أ‪.>T‬‬
 ‫ﺍﻟﺪﺭﺍﺳﺎﺕ ﺍﻟﺴﺎﺑﻘﺔ‬
‫ﺕ
? اراﺱت ا ! وا‪Z‬ﺝ‪ $‬ا ﺡو? ا&‪ 
YD‬اا ا ى اة ا  ‬
‫و
‪ 5! [3W‬ا‪4‬ﺝ'
 وا‪234‬دی وا' ل ااآ'‪ ،‬ﺡ‪ q‬اه'? ! ‪ s‬ﺕ ‪ e‬اراﺱت !'‪p‬ه‬
‫ا ا ﺕل
 ﺱء اا ا ی=‪ :‬آ‪4‬آ‪k‬ب‪ ،‬وا ‪ ،‬واﺡة ا‪ ،‬وا‪ D‬ر‬
‫!‪G4‬اب‪ ،‬و
م ا‪g‬ﺡس !‪ Z‬وا‪-'H‬ﻥ‪ ،‬وا ‪ N‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪ ،> C‬وان ا' ‪،‬‬
‫وا ‪ ،!2‬وا‪4‬ﻥ‪H‬اء‪ ،‬وا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ‪ ،‬وا‪D‬ؤم‪ ،‬واﻥ‪C‬ض ا‪  I‬ا‪ ،n‬وا'آ‪ N‬ﺡل‬
‫ا‪V‬ات‪ ،‬وﺽ ‪ Y‬ا‪ >25‬اراﺱ‪...‬إ{‪.‬‬
‫آ' اه'? دراﺱت أﺥى !'‪+‬ات ا =
‪! 3W‬ا ا آ ‪ ،n‬وا‪، $‬‬
‫وا‪ “2C‬ا‪Z‬آدی'‪ ،‬واﺽ< ا‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'ى ا ' )!&ریس‪ ،‬ﺝ‬
‫دآرا‚(‪ ،‬وا'ى ا‪ ، 25‬وﻥع اراﺱ‪ ،‬وا& ‪ ،‬وا'ﺡ  اراﺱ ‪..‬إ{‪ .‬وﺕو? دراﺱت‬
‫‪G‬ه  ‪4‬ت اا ا آ' ل ا‪g‬رﺵدي‪ ،‬وا‪ ،‬واراﺱ‪ ،‬وا' ‪ ،‬وا‪ ،52‬وا'‬
‫آ] ای‪ ،‬وا‪234‬دی‪ ،‬وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬واﺱ‪ ،‬ا '‪ ،‬وا] ا‪p‬ی‪ '! .‬أﺵرت ! ‪ =T‬إ‬
‫ا‪5‬ﺝت ا یه] إﺵ‪  =
$‬ر< ى اا ا ‪ ،‬آ‪5‬ﺝ إ ا‪4‬ﻥ'ء وا‪ ،M5‬وﺕی‬
‫ا‪V‬ات‪ ،‬وﺕ ا'خ ا ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬و‪3‬م ‪ k‬ا   وا'ﺵی ! '> !ا‪ d‬إرﺵدی ‪N‬یدة‬
‫ا
 !'=م ا‪+T‬ط ا‪ ،‬وﺕ‪ 5‬ﺵوط اراﺱ  ا  ت‪ .‬وﺕ‪ s ! ?3H‬اراﺱت إ‬
‫ا‪4‬ﺱاﺕ ت ا ﺕ
 اة ا  
 اﺝ= ا‪Z‬زت وا‪Z‬ﺡاث ا'‪ ،'a‬ا'‪,a‬ة
 اا‬
‫ا آﺱاﺕ ت ا'اﺝ=‪ ،‬وإﺡاث ا'‪N‬ی  ا ‪3W‬ت ا‪4‬ﺝ'
 ا'ﻥة‪ ،‬واﺱاﺕ ت ﺡ>‬
‫ا'‪W&D‬ت‪ ،‬وا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة‪ ،‬و' ی  اﺱ اض ‪ s $‬ﺕ ‪ e‬ا‪5$‬ث  ا‪3Z‬م إ ا‪Z‬ﺡث
‬
‫ا‪ 5‬ا‪:‬‬
‫‪ -1‬اراﺱت ا) ﺕو‪_
$‬ﺵات ﺱ ء ا ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫درس ا‪5H‬ن )‪ (1990‬ا ‪= ! 3W‬م ا‪V‬ات وآ>  ا‪ >25‬اراﺱ واا ا‪،‬‬
‫و‪
ƒ ! 3‬د أاد
 اراﺱ ‪  $% 100‬آ  ا!  ﺝ  ا‪g‬رات ا ! ا'‪5‬ة‪،‬‬
‫وأﺱت ا‪ 
dc‬وﺝد ارﺕ‪$‬ط دال ﺝ‪= ! M‬م ا‪V‬ات ا&  وا‪ >25‬اراﺱ‪ ،‬وارﺕ‪$‬ط‬
‫ﺝ‪= ! M‬م ا‪V‬ات واا ا‪ .‬و‪ ?3‬ا‪$2‬ن )‪! (1999‬راﺱ
 ا'‪W&D‬ت ا‬
‫وا‪ 2CD‬وا‪5‬ﺝ رﺵد ا ى ! ‪$% s‬ت ﺝ  أم اى !&  ا!  ‪$‬ت ! ة‪،‬‬
‫ﺕ&ﻥ? = ا   ‪  $% 270‬ﺕ‪22C‬ت أآدی' ‪ ، C‬وﺕﺹ ? إ وﺝد ‪W&D‬ت ﻥ‬
‫ى ا‪$H‬ت آ ‪ ،‬واﺕ‪ ،‬وا‪ .> C‬ودرﺱ? ا'‪$‬ل )‪ (2001‬إدراك ا‪+T‬ط ا و
‪[3W‬‬
‫!‪ s $‬ﺱ'ت ا‪ 2CD‬ى
  ‪$%‬ت ﺝ  ا' ‪ e‬ﺱ د !'ی ایض‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ&ﻥ? ا  ‬
‫‪$%  $% 375‬ت ا‪&$‬ریس !   ا' ‪ e‬ﺱ د !یض  ا‪ k‬ا 'ی  ‪ 22 -18‬ﺱ‪،‬‬
‫‪ : W‬ﺱ'ت ا‪،2CD‬‬ ‫وآ‪ 
?D‬وﺝد
‪ 3W‬ارﺕ‪ [%$‬دا ! إدراك ا‪$H‬ت  ‪+T‬ط ا وآ ً‬
‫وا‪g‬ﺡس !‪ ،n! I‬وﺱ' ا'‪D‬رآ ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬آ' ﺕ‪  $‬اراﺱ أن ا'> ا ‪،!2‬‬
‫وا‪4‬ﻥ‪H‬اء‪ -‬وا‪4‬ﻥ‪$‬ط‪  ،‬أ‪3‬ى ا'ت ا ﺕ‪ &! ™$‬إدراك ‪$%‬ت ا    ‪+T‬ط ا‪.‬‬
‫آ' أﺝت ر‪T‬ن ) ‪ (2001‬دراﺱ رﻥ ‪+ s $‬ات ا‪ 2CD‬ى
  ‪W%‬ب‬
‫اراﺱت ا   ا! ا' وا' ‪I‬ی‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ&ﻥ? ا   ‪ $% 120‬و‪W%  $%‬ب‬
‫اراﺱت ا  )ﺝ ودآرا‚( !&  ا! !  
 ﺵ'‪ $% 60 ]= ،n‬و‪ $%‬‬
‫ا'‪ ،‬و‪ $% 60‬و‪  $%‬ا' ‪I‬ی‪ ،‬وأوﺽ‪ ?5‬ا‪ dc‬أﻥ[ ‪ 4‬ﺕﺝ وق دا إﺡ‪! c2‬‬
‫ﺱ‪H‬ت ‪W%‬ب ا' '
 ا'‪ ،‬وﺱ‪ o‬درﺝت ا' '
 ا' ‪I‬ة  ! اوا<‪ ،‬و=م‬
‫ا‪V‬ات‪ ،‬وا‪G4‬اب‪ & ،‬آﻥ? اوق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ †2 c2‬ا‪g‬ﻥث  دا< ا‪4‬ﻥ'ء‪ ،‬وﺕ'‬
‫ا ‪3W‬ت ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪  $‬ا‪4‬ﻥ ‪  ،‬ﺡ آﻥ? اوق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ †2 c2‬ا‪V‬آر  دا<‬
‫ا'&ﻥ ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'آ‪ N‬ﺡل ا‪V‬ات‪ ،‬وا‪ W‬ری‪ ،‬وا‪G4‬اب‪ .‬وأﺝت ا &ی‪ (2003) D‬دراﺱ‬
‫
 اا  ا‪ k$‬ا   وا‪V‬آء ا‪4‬ﻥ  و‪  3‬ا'‪ >$‬ى ‪ $ %‬ا  ‪

?$% ،‬‬
‫‪ M% 400  a‬و‪ $%‬ﺝ ‪ ،‬ﺕﺹ ? ﻥ‪ = c‬إ أن ‪ $ %‬ا   ی ﻥن  ‪  3‬ا'‪>$‬‬
‫وی' ن !ا وا‪V‬آء ا‪4‬ﻥ ‪ ،‬وأن هك
‪ 3W‬ارﺕ‪ %$‬دا ! ‪+‬ات ا‪ q5$‬ا‪.,WI‬‬

‫و‪ ?3‬ا‪ <$T‬و~ل ﺱ د )‪! (2004‬راﺱ

 [
 ‪  &D‬ا‪G4‬اب ى
  ‪$%‬ت‬
‫ا   ا دیت  ﺽء
‪ 2‬ا '‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ&ﻥ?
 اراﺱ  ‪$%  $% 50‬ت آ ‬
‫ا! !   أم اى‪ ،‬وآ  ا}داب‪ ،‬وآ  ا‪5‬ﺱ‪ ،M‬وا ‪+‬ت واﺝ'‪ ،‬ﺕاوح أ
'ره ! ‪-18‬‬
‫‪ 29‬ﺱ‪ ،‬و‪ 3‬أﺱت ا‪ 
dc‬ﺕ‪2‬ر
> ا‪g‬ﺡس !‪2 '3  W‬در ا‪G4‬اب ى ا‪$H‬ت‬
‫‪ ],‬ا‪g‬ﺡس ! ‪ N‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪4‬ﻥ ‪N‬ا‪ ،‬وﺽ ‪ Y‬ا'‪D‬رآ ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪g‬ﺡس !‪!+‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪N5‬ن‪ ،‬وا ‪ ،‬وﻥ“ ا' ی‪ ،‬وا‪ 
$‬ا‪ .I‬وأﺝت ا &ی‪ (2004) D‬دراﺱ‬
‫
 ا‪ 52‬ا و
‪V! =3W‬آء ا‪4‬ﻥ  ى ا‪!D‬ت ا  ت  آ  ا!  ‪$‬ت !  ‬
‫!‪+‬اد‪ ،‬و‪ 3‬ﺵ' ? ا 
 ‪  $% 100‬ا‪3Z‬م ا ﺕ'‪ >I‬آ  ا!  ‪$‬ت  ﺝ  !‪+‬اد‬
‫ 'ﺡ  ا‪Z‬و واا! ‪! ،‬ا‪  $% 50 <3‬ا'ﺡ  ا‪Z‬و ‪3‬م آ‪ ،‬و ‪  $% 50‬ا'ﺡ ‬
‫اا! ‪ ،‬وأﺱت ﻥ‪ dc‬اراﺱ
 أن هك و‪ 3‬دا إﺡ‪  c2‬ا‪V‬آء ا‪4‬ﻥ  ى ا‪!D‬ت‬
‫ا  ت  آ  ا!‪ ،‬وو‪ 3‬دا إﺡ‪  c2‬س ا‪ 52‬ا‪ ،‬وس ا‪V‬آء ا‪4‬ﻥ ‬
‫و ‪ +‬ا'ﺡ  اراﺱ ‪ †2‬ا'ﺡ  اا! ‪ ،‬ووﺝد
‪ 3W‬دا إﺡ‪ ! c2‬ﺱ‪H‬ت درﺝت‬
‫ا‪$H‬ت  '‪+‬ی ا‪ 52‬ا وا‪V‬آء ا‪4‬ﻥ ‪ .‬وأﺝت ا ] )‪ (2006‬دراﺱ
 اؤل‬
‫وا‪D‬ؤم و
‪ ! '=3W‬ا> ا‪ 'C‬ا&‪$‬ى ى
  ‪$%‬ت ﺝ  ا' ‪ e‬ﺱ د‪
?$% ،‬‬
‫‪3Z! $% 1001‬م ا ' وا‪Z‬د!‪ ،‬و‪ ƒ ! 3‬ﺱ‪ '
o‬أاد ا  ‪ 20‬ﺱ و‪',‬ﻥ أﺵ=‪ ،‬و‪3‬‬
‫أﺱت ا‪ 
dc‬وﺝد ارﺕ‪$‬ط ﺝ‪ M‬دال إﺡ‪ ! c2‬درﺝت
ا> ا‪ 2CD‬وه‪ :‬اؤل‪،‬‬
‫و
ا> ا‪4‬ﻥ‪ ،%$‬وا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة‪ ،‬واﻥ‪ ،‬وادا
 ى
 اراﺱ‪ ،‬وأﻥ[ ی'& ا‪a$‬‬
‫!رﺝت اؤل !‪ >&D‬دال إﺡ‪  c2‬درﺝت
ا> ا‪4‬ﻥ‪ ،%$‬ا ‪ ،!2‬ا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة‪،‬‬
‫واﻥ‪ ،‬وادا
‪ ،‬آ' وﺝ ارﺕ‪$‬ط ﺱ‪ M‬دال إﺡ‪ ! c2‬درﺝت ا‪D‬ؤم‪ ،‬ودرﺝت آ> 
>‬
‫ا‪4‬ﻥ‪ ،%$‬ا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة‪ ،‬وادا
 ى
 اراﺱ‪ ،‬وأﻥ[ ی'& ا‪! a$‬رﺝت ا‪D‬ؤم !‪>&D‬‬
‫دال إﺡ‪  c2‬درﺝت
ا> ا ‪ ،!2‬وا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة‪ ،‬وادا
‪ ،‬آ' وﺝت
‪ 3W‬ﺱ‪$‬‬
‫دا إﺡ‪ ! c2‬درﺝت ا‪ >25‬اراﺱ ودرﺝت ا‪D‬ؤم‪ ] '! ،‬ﺕ‪ 3W
=p‬دا إﺡ‪! c2‬‬
‫درﺝت ا‪ >25‬اراﺱ ودرﺝت اؤل ى أاد ا ‪ ،‬ووﺝت وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ c2‬‬
‫ﺱ‪H‬ت درﺝت اؤل وا‪D‬ؤم ﺕ د إ ا'ى ا‪234‬دي‪ ] '! ،‬ﺕ‪ =p‬وق ذات د‪ 4‬ﺕ د‬
‫إ ا‪ “2C‬وا'ى اراﺱ وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
 ی=‪.‬‬
‫و‪! (2008) ?D!! ?3‬راﺱ ا'‪W&D‬ت ا‪Z‬آدی' ا ﺕاﺝ[ ‪$%‬ت آ  اراﺱت‬
‫ا‪ $H‬وﺥ ا' '< !   ا' ‪  >2 e‬وﺝ= ﻥ‪p‬ه‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ&ﻥ?
 اراﺱ  ‪432‬‬
‫‪$%  $%‬ت آ  اراﺱت ا‪ '! $H‬ا   !‪Z‬ﺡء و
= !م  ‪Y C‬‬
‫ا‪22C‬ت ا‪Z‬آدی'‪ ،‬و‪ 3‬ﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ أن ‪+‬ات ا‪ “2C‬اراﺱ  ا‪I‬ﻥی ا ‬
‫)
'‪ -‬أد!( وا' ل ااآ'  ‪$H‬ت أ‪ >3‬ا'‪+‬ات ﺕ‪,-‬ا  إدراآ= ‪Z‬ه' ا'‪W&D‬ت‬
‫ا‪Z‬آدی'‪.‬‬
‫‪ -2‬اراﺱت ا) ﺕو‪ $‬ا`ات اﺕ;< ‪ %‬ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫‪3‬م ﺝ'> ا > )‪! (1993‬راﺱ ‪ s $‬ا'‪+‬ات ا'ﺕ‪! H$‬ا < ا' '< ا   ‪$ H‬‬
‫و‪$%‬ت ﺝ  ا' ‪ 
YD&  ،>2 e‬اوق  اا < ا' '< ا   و '‪+‬ات‬
‫ا ‪ ،n‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا ‪ ،‬وا‪ ،“2C‬و&ن ا‪ ،3g‬وا& ‪ ،‬وا'ى اراﺱ‪ ،‬و‪3‬‬
‫‪ ?$%‬اراﺱ

 &ﻥ  ‪ M% 200‬و‪ $%‬ﺝ ‪ ،‬و‪ 3‬أ…=ت ﻥ‪ dc‬اراﺱ
م وﺝد‬
‫وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪  c2‬اا < ا' '< ا   و ‪+‬ات اراﺱ 
ا &ن ا‪3g‬‬
‫! ا'' داﺥ> ا'ی وﺥرﺝ= ‪ †2‬ا'' داﺥ> ا'ی‪ ،‬آ' وﺝت وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪c2‬‬
‫! ا‪WH‬ب وا‪$H‬ت  درﺝ اا < ا' '< ا   ‪ †2‬ا‪$H‬ت‪ .‬و‪ 3‬درس ااهي‬
‫وﺱن )‪ (1997‬ا‪V‬آء ا‪4‬ﺝ'
 وا] ا‪4‬ﺝ'
 و
‪! '=3W‬ا ا وا‪4‬ﺝ'
 ى ‪$ %‬‬
‫
] ا‪  n‬ﺝ  ﺕ ‪ ،N‬و! ‪ 
?+‬اراﺱ ‪ $% 327‬و‪ ،$%‬وأﺱت ا‪ 
dc‬ﺕ'< ‪]
$ %‬‬
‫ا‪  n‬ﺝ  ﺕ ‪! N‬ا ﻥ واﺝ'

ل‪ ،‬آ' ﺕﺝ
‪ 3W‬ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬ا‪V‬آء‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 واا ا‪4‬ﺝ'
 وا ی=]‪ ،‬و‪4‬ﺕﺝ وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪  c2‬اا ا‬
‫ﺕ‪ +'  $‬ا'ﺡ  اراﺱ‪ ،‬وﺕ‪ +'  $‬ا‪V‬آء ا‪4‬ﺝ'
 وا] ا‪4‬ﺝ'
  ‪ ،‬و& وﺝت وق‬
‫ذات د‪ 4‬إﺡ‪ c2‬ﺕ‪ +'  $‬ا ‪ †2 n‬ا‪V‬آر‪ .‬و‪3‬م  '‪ d‬و~ﺥون )‪Fleming et al (1998‬‬
‫!راﺱ ﺕ‪ ,-‬ا&ءة ا‪V‬اﺕ وا ‪ n‬و=م ا‪V‬ات وا  وا‪$C‬ة ا!
 ا‪  >25‬ایﺽت‪،‬‬
‫‪& 

?$%‬ﻥ  ‪ M% 332‬و‪ $%‬ﺝ ‪ ،‬وأ…=ت ا‪ dc‬وﺝد وق ! ا  ‬
‫ى ا  ‪ †2‬ا‪g‬ﻥث‪ ،‬ووﺝد
‪ 3W‬ﺝ‪= ! $‬م ا‪V‬ات وا‪ >25‬اراﺱ‪.‬‬
‫آ' أﺝى ﺡ‪ (2000) M‬دراﺱ
 ا ‪ ! 3W‬ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ وا‪ D‬ر !ﺡة ا‬
‫وا‪4‬آ‪k‬ب‪W%  

?$% ،‬ب ا'ﺡ  ا‪I‬ﻥی وا   &ﻥ  ‪ M% 217‬و‪ ،$%‬و‪3‬‬
‫ﺕﺹ ? إ وﺝد
‪ 3W‬دا إﺡ‪ s ! ! c2‬ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ وآ‪ : W‬ا‪ D‬ر !ﺡة ا‬
‫وا‪4‬آ‪k‬ب‪ ،‬وأن هك و‪ 3‬ذات د‪ 4‬إﺡ‪ TC ! c2‬وﺱ‪ H‬وﺕ  اﺡة ا‬
‫وا‪4‬آ‪k‬ب  ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ‪ ،‬وأن هك ﺕ‪,-‬ا دا‪ 4‬إﺡ‪ >  c2‬ا ‪ n‬وا‪4‬آ‪k‬ب وا
> !='‬
‫
 ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ ‪ .‬درس
‪ $‬اي )‪ (2002‬أﺱ‪ M‬ا > < ا‪+T‬ط و‪p‬ه ا‪4‬آ‪k‬ب ى‬
‫
  ‪ $ %‬و‪$%‬ت ﺝ  ا‪g‬رات‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ&ﻥ?
 اراﺱ  ‪ M% 234‬و‪ $%‬ﺝ ‪،‬‬
‫وﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ أن ا‪g‬ﻥث أآ‪ I‬اآ‪ ،!k‬وأﻥ= ی‪ C‬ا‪Z‬ﺱ‪ M‬ا'ﺝ= اﻥ 
 ﺕ  = <‬
‫ا‪+T‬ط‪ ،‬آ‪ eV‬ﺕ‪ $‬أن ‪ TC‬درﺝ ا‪4‬آ‪k‬ب ی‪C‬ن أﺱ‪ M‬ﺝ= ﻥ‪ 5‬ا'‪ n&
 &D‬ﺕ ‬
‫ارﺝ‪ ،‬وأن اﺱ‪C‬ام ا ی  أﺱ‪ M‬ا > ا'ﺝ= اﻥ  ی'&[ أن ی‪ ! ™$‬ی  ‪p‬ه‬
‫ا‪4‬آ‪k‬ب‪.‬‬
‫و‪ ?3‬ا‪! (2003) 5‬راﺱ ‪W‬آ‪k‬ب و
‪ s $! [3W‬ا'‪+‬ات ا‪4‬ﺝ'
 ای'‪G‬ا‬
‫ى ‪W%‬ب ا   ا ‪$‬ﻥ‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ‪ ?-‬ا   ‪ M% 610‬و‪  $%‬ا   ا ‪$‬ﻥ‪ ،‬وا‪Z‬ی&‬
‫ !وت‪ Y C  ،‬ا‪$H‬ت ا‪4‬ﺝ'
 وا'‪ %‬ا ‪+‬ا‪ ،‬و‪ 3‬أﺵرت ا‪ dc‬إ وﺝد درﺝت‬
‫  ‪W‬آ‪k‬ب ى
 اراﺱ‪ ،‬آ' ] ﺕ‪ =p‬اراﺱ و‪ ! 3‬ا  ﺕ‪ <3'   $‬ا ‪+‬ا‪ ،‬آ'‬
‫ﺕ‪ $‬أن أ!ء ا‪ $H‬اة أآ‪ I‬اآ‪  !k‬ا‪ $H‬اﺱ‪ ،H‬وآﻥ? ا‪ $H‬ا  أ‪ >3‬اآ‪ ،!k‬آ' أن  ل‬
‫ا‪4‬آ‪k‬ب ى ‪ $ %‬ا   ا ‪$‬ﻥ آن أ
 رﻥ !‪3-‬اﻥ=]  ا   ا‪Z‬ی&‪.‬‬
‫وأﺝى ا‪Z‬ﺱد ) ‪ (2003‬دراﺱ
 ا ‪ ! 3W‬ى ا ‪ ،‬و=م ا‪V‬ات‪ ،‬وى ا‪'H‬ح‬
‫ي ا‪ $ H‬ا    دو  ‪ ،H‬وﺕ&ﻥ?
 اراﺱ  ‪ M% 378‬و‪ $%‬ﺝ ‪،‬‬
‫وﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ وﺝد
‪ 3W‬ﺱ‪ ! $‬ى ا  و=م ا‪V‬ات‪ ،‬آ' أ…=ت
م وﺝد وق‬
‫دا ﺕ ‪N‬ى &>  ‪ +‬ا ‪ ،n‬وا'ى اراﺱ‪ ،‬وا‪ “2C‬ا‪Z‬آدی'‪ .‬ودرﺱ? إﺝ‪WH‬وي‬
‫)‪= (2004‬م ا‪V‬ات و
‪! [3W‬ا ا  ‪ MH‬ا   وﺕ‪ [ 25‬اراﺱ‪ ،‬و‪ ƒ ! 3‬ﺡ ]
‬
‫ا‪ M% 370 q5$‬و‪ ،$%‬و‪ 3‬ﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ أﻥ[ یﺝ ارﺕ‪$‬ط ﺝ‪ M‬دال إﺡ‪= ! c2‬م‬
‫ا‪V‬ات واا ا‪ ،‬وأﻥ[ ‪ 4‬یﺝ ارﺕ‪$‬ط دال إﺡ‪= ! c2‬م ا‪V‬ات وا‪ >25‬اراﺱ‪ ،‬وأﻥ[ ‪4‬‬
‫ﺕﺝ وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬ا   ا ‪= ! 3W‬م ا‪V‬ات واا ا‪ ،‬وا‪>25‬‬
‫اراﺱ‪.‬‬
‫و‪3‬م ‪! (2004) '5‬راﺱ ا ‪ ! 3W‬ا‪+T‬ط ا وا‪ >25‬ا‪Z‬آدی' ى ا‪$ H‬‬
‫ا  ‪ ،‬و‪ ƒ ! 3‬ﺡ ] ا  ‪ M% 476‬و‪  $%‬ﺝ  ادان  م وا&ﺝ‪ ،‬و ‪M% 475‬‬
‫و‪  $%‬ﺝ  وادي ا>‪ ،‬و ‪ $ %‬ا‪ 2‬ا‪Z‬ول واا!< ‪ ،o‬و ‪',‬ﻥ آ ت
' وإﻥﻥ‪،‬‬
‫و‪ 3‬أ…=ت ا‪ dc‬وﺝد
‪ 3W‬ارﺕ‪ %$‬دا إﺡ‪ ! c2‬ﻥع ا‪+T‬ط وا‪ >25‬ا‪Z‬آدی' ى‬
‫أاد ا ‪ ،‬و
م وﺝد وق دا إﺡ‪ ! c2‬ﻥع ا‪+T‬ط ﺕ‪ ،n   $‬وﺕ‪ >2   $‬اراﺱ‪،‬‬
‫وﺕ‪ “2C   $‬اراﺱ‪ '! ،‬ﺕ‪ $‬وﺝد وق دا إﺡ‪ ! c2‬ﻥع ا‪ “2C‬ﺕ‪ &  $‬ا‪،MH‬‬
‫وآن أآ‪ I‬ا ا> ﺕ‪,-‬ا  ا‪ >25‬ا‪Z‬آدی' ه ا ا> ا‪234‬دی وا‪4‬ﺝ'
 وا‪Z‬ﺱی‪ ،‬وإ‬
‫ﺡ  ا‪Z‬آدی' وا‪V‬اﺕ ا'ﺕ‪ > ! H$‬ا ‪.n‬‬
‫و‪3‬م ا] )‪! (2005‬راﺱ ا‪-'H‬ﻥ ا و
‪! =3W‬ﺡة ا ى
  ‪$ %‬‬
‫ا   و‪ 3‬ﺕ&ﻥ? ا   ‪ M% 288‬و‪  $%‬ا ا‪Z‬و ا  ‪ ،‬وأ…=ت ا‪ dc‬وﺝد‬
‫
‪ 3W‬إی ! دا ! ا‪g‬ﺡس !‪-'H‬ﻥ وا‪ D‬ر !ﺡة ا‪ ،‬آ' وﺝ أن هك و‪ 3‬دا !‬
‫‪ $ %‬ا‪22C‬ت ا ' وا‪Z‬د!‪ ،‬ﺡ‪ q‬اﺕ‪ †T‬أن ‪ $ %‬ا& ت ا ' أآ‪ I‬إﺡﺱ !‪-'H‬ﻥ‪ ،‬آ'‬
‫آ‪! ?D‬ﻥت اراﺱ
 وﺝد وق دا ! ا‪WH‬ب وا‪$H‬ت  درﺝ ا‪ D‬ر !ﺡة ا‬
‫ﺡ‪ =… q‬أن ا‪V‬آر أآ‪ I‬ﺵ را !ﺡة  ا‪g‬ﻥث‪ .‬ودرﺱ? ﺵ‪ (2005 ) $‬ا‪ D‬ر !ﺡة ا‬
‫و
‪'! =3W‬ت ا‪ 2CD‬ى
  ‪$%‬ت ﺝ  أم اى !'& ا'&‪& 

?$% ،‬ﻥ‬
‫ ‪  $% 200‬ا‪ “2C‬ا‪Z‬د!‪ ،‬و‪  $% 200‬ا‪ “2C‬ا '‪ ،‬وآ‪ ?D‬اراﺱ
 أﻥ[ یﺝ‬
‫ارﺕ‪$‬ط ﺱ‪ ! M‬اﺡة ا وﺱ'ت ا‪ ،2CD‬وا‪g‬ﺡس !‪ ،I‬وا‪4‬ﺱ‪W‬ل‪ ،‬وا'‪$‬دأة‪ ،‬وا‪g‬ﻥ ز‪،‬‬
‫وا=ی‪ ،‬وا‪ ،Z‬وا‪ ،3‬آ' وﺝت وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪  c2‬درﺝ ا‪ D‬ر !ﺡة ا و‬
‫'‪ +‬ا'ى اراﺱ وا‪ †2 “2C‬ا‪3Z‬م ا‪Z‬د!‪ ،‬ووق ذات د‪ 4‬إﺡ‪  c2‬درﺝ‬
‫ﺱ'ت ا‪ 2CD‬و '‪ +‬ا'ى اراﺱ وا‪ †2 “2C‬ا‪3Z‬م ا‪Z‬د!‪.‬‬
‫و‪ ?3‬ا=‪=$‬ب و~ﺥون )‪! (2006‬راﺱ ا‪ > C‬و
‪ >25! [3W‬اراﺱ‪ ،‬ا‪23‬ت
‬
‫‪ $ %‬أ‪3‬م ا م ا‪g‬ﻥﻥ )
] ا‪ ]
،n‬ا‪4‬ﺝ'ع‪ ]
،‬ا!( !&  ا}داب‪ ،‬ﺝ  ﺱ أآ!‪،‬‬
‫و‪& 

?$% 3‬ﻥ  ‪ ،$% 58‬و‪ ،M% 18‬و‪ 3‬ﺕﺹ ? إ أﻥ[ ﺕﺝ وق ذات د‪4‬‬
‫إﺡ‪ c2‬ﺡ‪ M‬ا‪ ]
! “2C‬ا‪ n‬وا‪4‬ﺝ'ع ‪ ]
†2‬ا‪ ،n‬و! ا‪4‬ﺝ'ع وا! ‪†2‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'ع‪ ،‬وأﻥ[ ﺕﺝ وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬ا‪V‬آر وا‪g‬ﻥث ‪ †2‬ا‪g‬ﻥث‪ ،‬آ' ‪ 4‬ﺕﺝ وق‬
‫ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬اات اراﺱ‪ ،‬و‪ 4‬ﺕﺝ
‪ ! 3W‬ا‪ > C‬وا‪ >25‬اراﺱ‪ .‬ودرﺱ?‬
‫!‪C‬ري )‪ (2006‬اؤل وا‪D‬ؤم وأﺱ‪N
M‬و ا ‪ N‬ا' ] ى
  ‪$%‬ت ﺝ  أم اى‬
‫!'&‪ ،‬و‪ ?$% 3‬اراﺱ

 &ﻥ  ‪$%  $% 400‬ت ﺝ  أم اى !'& ا'& ‬
‫‪ Y C‬ا& ت‪ ،‬وا‪22C‬ت وا'یت اراﺱ‪ ،‬و‪ 3‬ﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ
م وﺝد وق ذات‬
‫د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬ا‪$H‬ت  = اؤل وا‪D‬ؤم و
‪N‬و ا ‪ N‬ا' ] ﺕ‪'   $‬ى اراﺱ‪،‬‬
‫آ' ‪ 4‬ﺕﺝ وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪$% ! c2‬ت ﺝ  أم اى  =م اؤل ﺕ‪“2C   $‬‬
‫)ا '‪ ،‬وا‪Z‬د!(‪ ،‬و& وﺝت وق ! ا‪22C‬ت ا ' وا‪Z‬د!  ا‪D‬ؤم ‪ †2‬ا‪“2C‬‬
‫ا '‪ ،‬آ' ‪ 4‬ﺕﺝ وق ذات دا إﺡ‪ ! c2‬ا‪$H‬ت  = اؤل وا‪D‬ؤم و
‪N‬و ا ‪N‬‬
‫ا' ]  ! ي ا‪V‬اﺕ وا‪$I‬ت ﺕ‪ ،   $‬و‪ 3‬وﺝت وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬ا‪$H‬ت‬
‫ا'‪N‬وﺝت و‪ G‬ا'‪N‬وﺝت  =م اؤل ‪ k †2‬ا'‪N‬وﺝت‪ 4 '! ،‬ﺕﺝ وق ذات د‪4‬‬
‫إﺡ‪=  c2‬م ا‪D‬ؤم و
‪N‬و ا ‪ N‬ا' ] ﺕ‪ 5   $‬ا‪4‬ﺝ'
‪.‬‬
‫ودرس ا'‪5‬زي وزای )‪4  (2007‬ت ا‪4‬آ‪k‬ب ى ا‪ $ H‬ا' ی !' ا!‬
‫ا‪g‬ﺱ‪ W‬وا! ایﺽ !&  ا! !   ا ‪H‬ن ‪!3‬س‪ ،‬و‪ ?$% 3‬اراﺱ

 ‪a‬‬
‫ ‪ M% 108‬و‪  $%‬ا ا‪Z‬و‪ ،‬وأﺵرت ا‪ dc‬إ وﺝد وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪$ % ! c2‬‬
‫ﺕ‪ “2C‬ا! ایﺽ وأ‪3‬اﻥ=]  ‪ $ %‬ا! ا‪g‬ﺱ‪4   W‬ت ا‪4‬آ‪k‬ب‪ ،‬وأن ‪W%‬ب ا!‬
‫ایﺽ ی=] یت اآ‪k‬ب أ‪ $ %  >3‬ا! ا‪g‬ﺱ‪ ،W‬وأ…=ت اراﺱ
م وﺝد وق دا‬
‫إﺡ‪  c2‬ى ا‪4‬آ‪k‬ب ! ا‪V‬آر وا‪g‬ﻥث  ‪ $ %‬ا‪ .22C‬و‪3‬م أ! ﺵ  )‪! (2007‬راﺱ‬
‫ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ ى ‪ $ %‬ا  ت ا ‪ H‬و
‪ s $! =3W‬ا'‪+‬ات‪ ،‬و‪
ƒ ! 3‬د أاد ا ‬
‫‪$%  412‬ت و‪ $ %‬ا  ت  ‪NG‬ة )ا‪g‬ﺱ‪ ،W‬ا‪Z‬زه‪ ،‬ا‪ ،(23Z‬و‪ 3‬ﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ أن‬
‫ا‪V‬آر ی=] أ&ر ‪W
4‬ﻥ أآ‪  I‬ا‪g‬ﻥث‪ ،‬وأن ‪ $ %‬ا'ى ا‪Z‬ول ی=] أ&ر ‪W
4‬ﻥ أآ‪ I‬‬
‫اا!<‪ ،‬وأن ذوي اﺥ> ا'ﺱ‪ o‬أآ‪W
4 I‬ﻥ  ذوي اﺥ> ا'ﺕ< وا'‪ ،sC‬وأن ‪ $ %‬ﺝ ‬
‫ا‪Z‬زه أآ‪W
4 I‬ﻥ  ‪ $ %‬ا   ا‪g‬ﺱ‪.W‬‬
‫‪ -3‬اراﺱت ا) ﺕو‪CL
$‬ت ا ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫ودرﺱ? ا‪ 
 (2001)  $‬ا‪g‬رﺵد ا آ ا'  ‪ sC‬ﺥ‪$‬ة ا‪ D‬ر !ﺡة‬
‫ا ى ‪$%‬ت ا'ﺡ  ا  ‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ&ﻥ? ا   ‪$%  $% 30‬ت ا'ﺡ  ا   ‬
‫ﺝ  أم اى  ﺕ‪22C‬ت ‪ ، C‬و‪ 3‬أﺱت ﻥ‪ dc‬اراﺱ
 أن ا‪g‬رﺵد ا آ ا'  أدى‬
‫إ ﺥ‪ s‬ﺡة ا‪ D‬ر !ﺡة ا ی=‪ ،‬آ' وﺝت وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬درﺝت أاد‬
‫ا  ا& 
 س ا‪g‬ﺡس !ﺡة ا ‪ †2‬ا‪ $H‬ا‪ $‬ي‪ .‬و‪ ?3‬ﺡ' )‪! (2006‬راﺱ‬
‫ا] ا‪c‬ة و
‪! =3W‬ا ا ا‪4‬ﺝ'
 ى ‪ $ %‬ﺝ  ﺝ  ﺱ‪  $‬أآ! !'‪2‬اﺕ‪ ،‬و‪3‬‬
‫ﺕ&ﻥ?
 ا‪ $% 261  q5$‬و‪ ،$%‬وأﺱت ا‪ 
dc‬أن ا] ا‪c‬ة ى ‪ $ %‬ا   ﺡ‪M‬‬
‫درﺝ وﺝده وأ‪ = T‬ه‪ :‬ای‪ ،‬وا‪234‬دی‪ ،‬وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬واﺱ‪ ،‬وا '‪ ،‬وا] ا‪p‬ی‪،‬‬
‫وأﻥ[ ‪ 4‬ﺕﺝ
‪ 3W‬دا إﺡ‪ ! c2‬ا] واا ا ا‪4‬ﺝ'
 ! أاد
 ا‪.q5$‬‬
‫ودرس ا‪ (2008) $‬ا'ا‪ Y3‬ا‪5‬ﺕ ا‪ HGT‬ى ‪ $ %‬ﺝ  ا‪NG p5'! 23Z‬ة‪ ،‬و‪3‬‬
‫ﺕ&ﻥ?
 اراﺱ  ‪ ،M% 100‬و‪ ،$%100‬وﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ أن ا'ا‪ Y3‬ا‪4‬ﻥ  ‬
‫ا'ﺕ‪ $‬ا‪Z‬و‪ ], ،‬ﺕ = ا'ا‪ Y3‬اراﺱ وا‪ ], ،2CD‬ﺕ = ا'ا‪ Y3‬ا‪ 52‬وا‪234‬دی‪ ], ،‬أﺥا‬
‫آﻥ? ا'ا‪ Y3‬ا‪Z‬ﺱی وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬آ' أ…=ت اراﺱ
م وﺝد وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪  c2‬أ! د‬
‫ا'ا‪ Y3‬ا‪5‬ﺕ ا‪ HGT‬ﺕ ‪N‬ى '‪ +‬ا ‪
 ،n‬ا !  ا'ا‪ Y3‬ا‪5‬ﺕ ا‪ 52‬ا‪ ،HGT‬و‪3‬‬
‫آﻥ? اوق ‪ †2‬ا‪g‬ﻥث‪.‬‬
‫‪ -4‬اراﺱت ا) ﺕو‪ $‬ا‪8‬ت اﺕ;< ‪ %‬ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫درس أ! ق ) ‪ (1995‬ﺡﺝت ا‪$D‬ب ا !  ﺽء ﻥ‪p‬ی ﺱ ‪  ،‬ا‪W$‬د ا !‬
‫ا'‪)  C‬ا‪Z‬ردن‪ ،‬ا‪g‬رات ا !‪ ،‬ا دی‪ ،‬ادان‪ ،2 ،H  ،‬ا'‪+‬ب‪ ،‬ا'(‪   ،‬ف‬
‫
 أوﺝ[ ا‪4‬ﺕق وا‪4‬ﺥ‪W‬ف  ﻥ
 ا‪5‬ﺝت ! ﺕ ‪ e‬ا' ' ت‪ ،‬و
 رﻥت !=‪ ،‬ﺵ' ?‬
‫اراﺱ ‪ M% ٧٩٧‬و ‪W%  $% ٧٥٨‬ب ا'ﺡ  ا  ‪ ،‬یرﺱن  ﺕ‪22C‬ت ا'‪، C‬‬
‫ﺕاوﺡ? أ
'ره] ! ‪ 24 -١٨‬ﺱ‪ ،‬و‪ 3‬أﺵرت ﻥ‪ dc‬اراﺱ إ وﺝد وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ c2‬‬
‫ﺡﺝت ا‪ Z‬وا‪Z‬ن ى ﺝ'< ا‪W$‬د ا ! ‪ †2‬ا‪g‬ﻥث‪ ،‬و‪ 4‬ﺕﺝ وق ! ا   ا‪WH‬ب‬
‫وا‪$H‬ت  ا‪5‬ﺝت ا وﺡﺝت ا‪4‬ﻥ'ء وا‪ ،M5‬وآ‪  eV‬ﺡﺝت ﺕی ا‪V‬ات‪ .‬و ‪
?3‬دة‬
‫)‪! (2002‬راﺱ ا'خ ا ا‪4‬ﺝ'
 و
‪-'H! [3W‬ﻥ ا‪4‬ﻥ  و‪3‬ة ا‪Z‬ﻥ ى ‪$%‬ت ا  ‬
‫ا‪g‬ﺱ‪N+! W‬ة‪& 

?$% ،‬ﻥ  ‪ ،$% 376‬وآ‪ 
?D‬وﺝد
‪% 3W‬دی ! ا'خ‬
‫ا ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪-'H‬ﻥ ا‪4‬ﻥ  ی=‪ ،‬وآ‪ ! eV‬ا'خ ا ا‪4‬ﺝ'
 و‪3‬ة ا‪Z‬ﻥ‪ ،‬آ' ﺕ‪$‬‬
‫
م وﺝد وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪$% ! c2‬ت ا‪3Z‬م ا ' وا‪3Z‬م ا‪Z‬د!  ا‪4‬ﺱ‪W‬ل ا‪V‬اﺕ‪،‬‬
‫وا‪4‬ﻥج‪ ،‬وا‪ ،I‬وا
]‪ ،‬وا‪ D‬ر !‪ '! ،>T‬وﺝت وق ذات د‪ 4‬وإﺡ‪$% ! c2‬ت‬
‫ا‪3Z‬م ا ' و‪$%‬ت ا‪3Z‬م ا‪Z‬د!  ا ی‪ ،‬وا‪  I‬اŸ ﺱ‪5$‬ﻥ[ وﺕ  ‪$% †2‬ت ا‪3Z‬م‬
‫ا '‪ ،‬و] ﺕﺝ وق ذات د‪ 4‬وإﺡ‪$% ! c2‬ت ا‪3Z‬م ا ' و‪$%‬ت ا‪3Z‬م ا‪Z‬د!  ‪3‬ة‬
‫ا‪Z‬ﻥ‪ ،‬ا‪5‬ر  ا}‪4‬م ا‪ ،‬اؤل‪ ،‬اﺽ
 ا‪V‬ات‪ ،‬وارة
 إﺵ‪$‬ع ا‪5‬ﺝت ا ‪T‬ی‬
‫وا‪4‬ﺝ'
‪.‬‬

‫آ' درس دﺥن و ا‪ 5‬ر ) ‪ (2006‬ا‪+T‬ط ا ى ‪ $ %‬ا   ا‪g‬ﺱ‪ W‬و
‪=3W‬‬
‫!‪ !W2‬ا‪ ،‬و‪ 
?+ ! 3‬اراﺱ ‪ M% 541‬و‪  $%‬آ ت ا   وأ‪ =3‬ا'‪، C‬‬
‫وﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ وﺝد وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪  c2‬ى ا‪+T‬ط ا )
ا ﺽ‪+‬ط !‪k‬‬
‫ا  ( ﺕ ‪N‬ى '‪ +‬ا ‪ †2 n‬ا‪V‬آر‪ ،‬أي أن ى ا‪+T‬ط ا ى ا‪WH‬ب أ
 [‬
‫ى ا‪$H‬ت‪ ،‬آ' وﺝت وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬ا‪  $ H‬ى ا‪+T‬ط ا )
ا‬
‫ا‪Z‬ﺱی وا'( ﺕ ‪N‬ى '‪ +‬ا‪ $ % †2 “2C‬ا '‪ ] '! ،‬ی‪ =p‬وﺝد وق ذات د‪4‬‬
‫إﺡ‪  c2‬ى ا‪+T‬ط ا )
ا اراﺱ وﺽ‪+‬ط !‪ k‬ا  ( ﺕ ‪N‬ى '‪ +‬اﺥ>‬
‫ا‪=D‬ي‪ ،‬و!? اراﺱ وﺝد
‪ 3W‬ارﺕ‪ %$‬ﺱ‪ $‬ذات د‪ ! 4‬ا‪  $ H‬ى ا‪+T‬ط ا‬
‫وا‪ ،!W2‬وأوﺹ? اراﺱ !‪T‬ورة ‪3‬م ‪ k‬ا   وا'ﺵی ﺥﺹ ! '> !ا‪ d‬إرﺵدی‬
‫‪N‬یدة و
 ‪ $ %‬ا   !'=م ا‪+T‬ط ا وا ا> ا'‪,a‬ة = وﺕ‪ 5‬ﺵوط اراﺱ ‬
‫ا  ‪.‬‬
 ‫‪ -5‬اراﺱت ا) ﺕو‪ $‬ا‪C‬ﺱاﺕ‪L‬ت ا_‪N‬ة *‪ S‬ا ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫و‪3 3‬م !ﺱ? و~ﺥون )‪! Brissette et al (2002‬راﺱ '  وﺕی] ا ‪ ! 3W‬اؤل‬
‫وﻥ
 وار اوا!‪ o‬ا‪4‬ﺝ'
‪& 

?$% ،‬ﻥ  ‪ $% 43‬ﺝ ‪ ،‬و‪ $% 36‬ﺝ ‪،‬‬
‫وأﺱت ا‪ 
dc‬ﺕ'< ا‪Z‬ﺵ‪C‬ص ا‪V‬ی ی‪$‬و
=] اؤل !‪ 5‬ﻥ ﺱ '  ا‪Z‬زت وا‪Z‬ﺡاث‬
‫ا'‪ M$! ،'a‬اﺱاﺕ ت ا'اﺝ= ا ی‪C‬ﻥ=‪ ،‬و‪3‬رﺕ=]
 إﺡاث ا'‪N‬ی  ا ‪3W‬ت‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 ا'ﻥة =]‪ ،‬آ' د? ا‪ 
dc‬وﺝد
‪3W‬ت ! اﺱاﺕ ت ا'اﺝ= ى أاد ا ‬
‫ویت ا'ﻥة ا‪4‬ﺝ'
 ی=]‪ .‬ودرس ی )‪ (2003‬ا‪-‬س وﺡ> ا'‪W&D‬ت واﺡة ا‪،‬‬
‫و
 ا‪V‬ات آ'‪k$‬ت !‪2‬ر ا‪4‬ﻥ‪5‬ر ى ‪$%‬ت ا  ‪ ،‬و‪ 3‬ﺕ&ﻥ?
 اراﺱ ‪ $% 312‬‬
‫ا'ات !‪ 3‬ا‪Z‬و وا‪I‬ﻥ !]
] ا‪ ،n‬ﺕاوﺡ? أ
'ره ! ‪ 19 -17‬ﺱ‪ ،‬وﺕﺹ ?‬
‫ا‪ dc‬إ وﺝد ارﺕ‪$‬ط ﺝ‪ M‬دال ! ﺕ‪2‬ر ا‪4‬ﻥ‪5‬ر وآ>  ا‪-‬س وا‪2‬ر  ﺡ> ا'‪W&D‬ت‬
‫واﺡة ا واﻥ‪C‬ض 
 ا‪V‬ات‪ ،‬وأن
‪N‬ل ﺕ‪ ,-‬درﺝت ا‪-‬س ی‪a‬دي إ ﺽ ‪ Y‬ا ‪! 3W‬‬
‫ﺕ‪2‬ر ا‪4‬ﻥ‪5‬ر وآ>  ا‪2‬ر  ﺡ> ا'‪W&D‬ت أو اﺡة ا أو اﻥ‪C‬ض 
 ا‪V‬ات‪ ،‬وأن‬
‫ا‪-‬س وا‪2‬ر  ﺡ> ا'‪W&D‬ت‪ ،‬واﺡة ا‪ ،‬واﻥ‪C‬ض 
 ا‪V‬ات‪ ،‬ه ‪+‬ات   =‬
‫‪3‬رة ﺕ‪a$‬ی !رﺝ ﺕ‪2‬ر ا‪4‬ﻥ‪5‬ر‪.‬‬
‫و‪3‬م ﺱ'   و~ﺥون )‪! Cemalcilar et al (2003‬راﺱ ﺕ ی‪ $‬ه? إ    إذا‬
‫آن  ا> ا‪ 2CD‬ا‪ 'C‬ا&‪$‬ى أ‪ 
,‬اﺱ‪I‬رة ا‪-‬س‪ M% 42 ?+ ! 

?$% ،‬ﺥی ‪،‬‬
‫و‪  $% 50‬ا‪C‬ی ت‪ ،‬و‪ 3‬ﺕﺹ ? ا‪ dc‬إ أن اء ا‪W‬ﺕ أﺡزن درﺝت أ
  ا ‪!2‬‬
‫ی‪ D‬ن !‪-‬س  و‪ ?3‬أﺱع  ا‪5‬ﺹ‪W‬ت
 درﺝ ‪ >
 TC‬ا ‪ ،!2‬آ' وﺝ أن‬
‫اء ا‪W‬ﺕ أﺡزن درﺝت
  ا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة اﺱ‪  H‬إﻥ ز ا'=م !‪2‬رة أﺱع ‬
‫اء ا‪W‬ﺕ أﺡزن درﺝت أ‪V= $! >3‬ا ا'‪ ،+‬آ' آﻥ? هك
‪ 3W‬ذات د‪+ ! 4‬‬
‫ا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة وإﻥ ز ا'=م دون ی‪-‬س !‪  $‬ء‪ ،‬ﺡ‪ q‬آﻥ? اء ا‪W‬ﺕ أﺡزن درﺝت‬
‫أ
  ا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة أآ‪ I‬إی !  ه‪V‬ا ا‪g‬ﻥ ز رﻥ !‪+‬ه ' أﺡزن درﺝت أ‪ >3‬‬
‫ﻥ‪ n‬ا > )ا‪4‬ﻥح
 ا‪$C‬ة(‪.‬‬

‫ا ‪ S* D‬اراﺱت ا‪%‬‬

‫اﺱﺝ  ا ض ا! ﺡو? ا‪$‬ﺡ‪ I‬ﺕ‪5‬ی و‪ “5‬ا اﻥ‪ M‬ا ﺕو= ا‪5$‬ث‪،‬‬
‫ﺝت أن  ‪ ='p‬آ‪ 
?D‬أﻥاع ‪D   C‬آ> اا ا ى اة ا  ‪ ،‬وا ا>‬
‫ا'‪,a‬ة
 اﺱاره ا‪ ،‬وا' ‪4‬ت وا‪5‬ﺝت وا‪4‬ﺱاﺕ ت ا ی'& أن ﺕ‪  YC‬ا‪Z‬زت‬
‫ا ی'& أن ﺕاﺝ==‪ ]p  & ،‬ﺕ ‪ e‬اراﺱت  ﺡ‪ q‬ا'ﺽع ] ﺕ‪H‬ق إ اا ا ى‬
‫اة ا   !
‪$‬ر‚ = ‪ 
W2‬ا‪Z‬ﺵ&ل ا‪Z‬ﺥى  ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا آ ‬
‫وا‪4‬آ‪k‬ب‪...‬إ{‪ ،‬ا ﺕ ‪$‬ه ا‪$‬ﺡ‪a I‬ﺵات ﺕل

م اا آ'  ه‪ ‚V‬اراﺱ‪ .‬وﺕى ا‪$‬ﺡ‪I‬‬
‫أن ا‪
 M$‬م ﺕ‪H‬ق  ‪ ]p‬اراﺱت  ا ا آ'=م > ه  أﺵرت إ[ ا‪$‬ﺡ‪ I‬ﺡل‬
‫ﺽع ا‪5 H2 ! o C‬ت )اا‪ ،‬وا&‪ Y‬ا‪ ،‬وا‪ 52‬ا(‪ ،‬و
[ ن اا ا‬
‫ا‪V‬ي ﺕ‪ ‚2‬ا‪$‬ﺡ‪ ،I‬ه ‪3‬رة ا‪$H‬ت
 اﺱ‪C‬ام أﺱ‪ M‬ﺕا ﺕ
ه
 ا‪4‬ﺱ'ار  ا‪5‬ة‬
‫!‪3 23-‬ر  ا&ءة ‪ ،‬ﺕ‪  †T‬ﺥ‪W‬ل ارﺝ ا ی‪ =
>25‬أاد ا  آ' 'ع  '< ‪5‬ور‬
‫ا'س ا‪Z‬ر!  وه‪ :‬اا ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪ 2CD‬وا‪4‬ﻥ ‪ ،‬وا‪Z‬ﺱي‪ ،‬وا‪) 52‬ا '( وا‬
‫ﺕ'‪ >I‬ى اا ا ا م ى ا‪$H‬ت‪ 
،‬أﺱس أن اا ا اي آ' ﺕا‚ ا‪$‬ﺡ‪،I‬‬
‫وآ' یا‚
‪ $‬اŸ )‪ (2003‬ی‪$‬أ !'‪5‬و‪4‬ت ‪ HC  C‬ا‪! 2‬ت‪ ،‬وﺡ> ا‪Z‬زت‪ ،‬واﺝ= ا ا‪،c‬‬
‫!‪-‬ﺱ‪ M‬ﺕ'& اد  ا‪ 
M +‬ا‪Z‬ﻥاع ا'‪   C‬ا'‪D‬آ> ا‪ ،‬آﺕات‪ ،‬وا'‪C‬وف‪ ،‬وا=]‪،‬‬
‫وا‪ ،MT+‬وا  وا‪4‬آ‪k‬ب‪...‬إ{‪% 
،‬ی ا'اﺝ=‪ ،‬واﺱ‪C‬ام ا‪3H‬ت ا‪V‬اﺕ !رﺝ ﺕ'& ا‪“CD‬‬
‫ ﺕ‪ >$‬ا‪g‬ﺡ‪$‬ط‪ ،‬وﺕ'< ا‪  n‬أن ﺕ‪ 
D =! $‬ا‪-‬س‪ ،‬وﺕ '‪ n‬وﺱ‪ >c‬إی ! 'اﺝ= ا‪2‬اع‬
‫وا‪+T‬ط وا}‪,‬ر ا'ﺕ‪  ،=
$‬ﺱ‪ >$‬ا‪W3g‬ل  ا'‪
T‬ت ا ‪ 3‬ﺕ‪5‬ل إ
ا‪ c‬اﻥ ‪.‬‬
‫آ' ی‪W‬ﺡ| أن ﺕ ‪ e‬اراﺱت آ‪ 
?D‬ﺕ‪T‬رب ﻥ‪ s !  $‬ا‪ dc‬ا ﺕﺹ ? إ=‪ ،‬و‪3‬‬
‫یﺝ< ذ‪ e‬إ اﺱ‪C‬ام ﺕ ‪ e‬ا‪5$‬ث  ت وﺕ  ﺝ=‪ ،‬وﺡ '=‪ ،‬وا‪  C‬ا‪ I‬وا‪4‬ﺝ'
‬
‫ا ﺕ' إ=‪ ،‬آ' أن ا&‪  I‬ﺕ ‪ e‬ا‪5$‬ث أﺝی?

ت   ' ت ذات ‪
 C  $%‬‬
‫ا‪ k$‬وا‪ I‬ا دی‪ ،‬و! ن ه‪ ‚V‬اراﺱ إﺽ ـ !ذن اŸ ـ إ اراﺱت ا أﺝی? ‬
‫ا'' & ا ! ا دی‪  H  ،‬أن دراﺱ ا ﻥ‪ M‬ا ی ‪ M‬أن ﺕ&ن  اق ا‪ I‬وا‪k$‬‬
‫وا‪4‬ﺝ'
 ا‪V‬ي ﺵ& [‪.‬‬

‫
‪ L4‬اراﺱ وإاءاﺕ‪:4‬‬
‫ ه‪ ‚V‬اراﺱ اﺱ‪ ?C‬ا‪$‬ﺡ‪ I‬ا'=‪ d‬اﺹ ا‪   5‬ا‪V‬ي ی=ف إ ا ف
 ا‪c5‬‬
‫
 ‪%‬ی ا‪p‬وف ا‪'c‬؛ ‪3W
= o$‬ت =' ! ا‪p‬اه ا ری‪% 
،‬ی ﺝ'<‬
‫ا' ت وﺕ‪ =  5‬وﺕه‪ ،‬واﺹل إ ا‪ dc‬ا ' ‪ .‬و‪ ?$% 3‬س اا ا م ا‪V‬ي أ
ﺕ[‬
‫ﺵ ) ‪ ،(2003‬وی&ن  )‪$
(80‬رة ﺕ‪ n‬اا ا ا م‪ ،‬ﺕزع
 أر!  أ! د ه‪ :‬اا‬
‫ا‪ 2CD‬وا‪4‬ﻥ ‪ ،‬اا ا‪) 52‬وا '(‪ ،‬واا ا‪Z‬ﺱي‪ ،‬واا ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وﺕر‬
‫ارﺝت  ا'س و ‪ ,W,‬یت رﺝ  ﻥع &ت ‪ 
='3‬ا‪ 5‬ا‪) :‬ﻥ ]‬
‫ﺕ‪ ،2 =($H‬و )ﺕ‪ $H‬أﺡﻥ(= ‪ ،1‬و )‪ 4‬ﺕ‪ =($H‬ﺹ‪ ،‬وذ‪$  $! e‬رات ا'ﺝ‪ ،$‬أ !‪$‬‬
‫ ‪$‬رات ا‪ n&
] $‬ای وﺕ‪ †$2‬ا'
 ا‪ 5‬ا‪) :‬ﻥ ] ﺕ‪ =($H‬ﺹ‪ ،‬و )ﺕ‪$H‬‬
‫أﺡﻥ(= ‪ ،1‬و )‪ 4‬ﺕ‪ .2 =($H‬وی ا'س  ﺝ'< ا‪'
Z‬ر  ا  ا!ءًا  ﻥ=ی ﺡ ‬
‫ا‪ H‬ا'‪-‬ﺥة إ آ‪$‬ر ا‪ ،‬و‪ ƒ ! 3‬ا'ى ا‪p‬ي  رﺝ ا&  ' 'ع
‪$‬رات ا'س !‬
‫ﺹ‪ 160 -‬درﺝ‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ‪ D‬ارﺝ ا&  ا'ﺕ  إ ارﺕع درﺝ اا ا‪ '! ،‬ﺕ‪D‬‬
‫ارﺝ ا&  ا'‪ TC‬إ اﻥ‪C‬ض درﺝ اا ا‪ ،‬وه  وﺝ= ﻥ‪ ُ p‬ة ا'س )ﺵ(‬
‫
 ا‪ 5‬ا‪  :‬ﺹ‪ 40 -‬ﺱء ﺕا‪ 80 -41  ،‬ﺕا ‪ 120 -81  ،sC‬ﺕا‬
‫ﺱ‪ ،o‬و ‪ 160 -121‬ﺕا ﺕ<‪.‬‬
‫و‪ 3‬رأت ا‪$‬ﺡ‪ I‬أن ه‪V‬ا ا] ‪ 3‬ی‪a‬دي إ ا‪$4‬س  ﺕ ارﺝت اﺕ 
 ﺕ‪،[$H‬‬
‫ﺡ‪ q‬إن ﻥ‪ H‬ا‪5‬د  ا'س = ‪ 80‬درﺝ‪ ،‬وا
‪$‬ر أن ى ارﺝت  ‪ 120 -81‬ه ى‬
‫ﺱ‪ 3 ،o‬ی‪a‬دي إ ا‪  o C‬ﺕ ا‪V ،dc‬ا ‪ ]! ?3‬ى ارﺝت إ ﺥ'‪k n‬ت !
‪$‬ر أن‬
‫‪%‬ل ا‪ 32 k‬درﺝ‪=! ،‬ف إی د ‪ k‬ﺱ‪'  H‬س؛ ‪Z‬ن )ﺵ( أ
‪  k ?H‬رﺝت أ‪  >3‬ﻥ‪H‬‬
‫ا‪5‬د ه‪ k) :‬ﺱء ﺕا‪ ،‬و‪ k‬اا ا'‪ '! ،(sC‬ا
‪$‬ت أن ارﺝت أ
  ﻥ‪ H‬ا‪5‬د‬
‫ه‪ k) :‬اا ا'ﺱ‪ ،o‬و‪ k‬اا ا'ﺕ<( و! ﻥ[ ‪4‬یﺝ ﺕ‪5‬ی ‪ k‬ا'ﺱ‪ >&D! o‬د‪،3‬‬
‫‪V‬ا ‪ ?3‬ا‪$‬ﺡ‪! I‬ﺝاء ! ‪ s‬ا ی> ﺽ† ‪ k‬ا'ﺱ‪& ،o‬ن هك ﺕ'‪ % ! >,‬ا'س‬
‫!‪ q5‬أﺹ‪ †$‬آ‪  :‬ﺹ‪ 32 -‬ﺱء ﺕا‪ 64 -33  ،‬ﺕا ‪ 96 -65  ،sC‬ﺕا‬
‫ﺱ‪ 128 -97  ،o‬ﺕا ﺕ<‪ ،‬و ‪ 160 -129‬ﺡُ ﺕا‪ .‬و‪) ?3 3‬ﺵ( ه‪V‬ا ا'س
‬
‫ا‪ k$‬ا !‪ ،‬وﺡ‪ ?$‬ا‪$I‬ت‪ ،‬وا‪2‬ق‪ ،‬واﺕ‪ †T‬أن  ‪W‬ت ا‪$I‬ت !‪ <'  $‬ا‪ !Z‬د‪ ،‬وارﺝ‬
‫ا&  ﺝ‪ $‬دا
 ى ‪ ،0,01‬وأﻥ[ ی'ز !رﺝ ﺹق
 ﺡ‪ q‬آﻥ? ﺝ'<  ‪W‬ت ا‪4‬رﺕ‪$‬ط‬
‫دا
 ى ا‪.0.01 4‬‬

‫و‪=cb‬ن *‪

S‬ى ‪b‬ﺡ اس <;‪ )0 D‬ه‪ 73‬اراﺱ‪ ،‬وا‪-‬آ  ﺥ‪ [2c2‬ا&ی‪،‬‬
‫و  ى ‪W‬ء ا ‪$‬رات  '‪5‬ﺹت‪ ،‬وى ‪3‬رﺕ=
 ا‪g‬ﺝ!
= دون ﺹ !‪?3 ،‬‬
‫ا‪$‬ﺡ‪ I‬ا‪! 5‬راﺱ اﺱ‪& 

?$% 
WH‬ﻥ  )‪$%  $% (75‬ت آ  ا!‬
‫!   أم اى‪.‬‬
‫و‪ 3‬ﺕ] ﺡب ا‪$I‬ت وا‪2‬ق  'س  ه‪ ‚V‬اراﺱ
 ا‪ 5‬ا‪:‬‬
‫أو‪ :C‬ق اداة‬
‫ﺕ] ﺡب ﺹق ا'س  اراﺱ ا‪4‬ﺱ‪H! 
WH‬ی ﺹق ا&ی ‪Construct‬‬
‫‪ ،Validity‬ﺡ‪ q‬ﺕ] ﺡب  ‪W‬ت ا‪4‬رﺕ‪$‬ط ! ارﺝت &> !   ا‪ !Z‬د ا‪Z‬ر!   ﻥﺡ‪،‬‬
‫وارﺝ ا&   'س )اا ا ا م(  ﻥﺡ أﺥى‪ ،‬و' ی  اﺱ اض  ‪ 
dc‬ا‪5‬‬
 ‫ا‪:‬‬
‫ول )‪(1‬‬
‫ ‪W‬ت !ء )ﺕ&ی( ا‪ !Z‬د ا
 !‪ =T $‬و!رﺝ ا&   'س )اا ا ا م(‬
‫ن= ‪$% 75‬‬
‫اا‬ ‫اا‬ ‫ا‪ !Z‬د‬
‫اا‬ ‫اا‬
‫ا‪52‬‬ ‫ا‪2CD‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
‬ ‫ا‪Z‬ﺱي‬
‫)وا '(‬ ‫وا‪4‬ﻥ ‬
‫اا ا‪ 2CD‬وا‪4‬ﻥ ‬
‫**‬
‫‪0.640‬‬ ‫اا ا‪) 52‬وا '(‬
‫**‬ ‫**‬
‫‪0.486‬‬ ‫‪0.486‬‬ ‫اا ا‪Z‬ﺱي‬
‫**‬ ‫**‬ ‫**‬
‫‪0.427‬‬ ‫‪0.447‬‬ ‫‪0.469‬‬ ‫اا ا‪4‬ﺝ'
‬
‫**‬ ‫**‬ ‫**‬ ‫**‬
‫‪0.686‬‬ ‫‪0.751‬‬ ‫‪0.815‬‬ ‫ارﺝ ا&  )اا ا ‪0.827‬‬
‫ا م(‬
‫ﺡ‪ q‬ر‪ >  '3 :‬ا‪4‬رﺕ‪$‬ط‬ ‫** ر ≤ ‪ 0.325‬دا
 ‪0.01‬‬

‫وی‪  †T‬ا ول ر‪ (1) ]3‬أن  ‪W‬ت ا‪4‬رﺕ‪$‬ط ا‪ ! $! $‬د ا
  'س آﻥ? ﺝ' =‬
‫ﺝ‪ $‬ودا
 ى ا‪ ،(0.01 ) 4‬وأن ‪ >  '3‬ارﺕ‪$‬ط ا‪  $‬ا
 < ارﺝ ا& ‬
‫ 'س )اا ا ا م(‪ ،‬أآ‪ >  '3  $‬ارﺕ‪ ! < [%$‬ا‪ !Z‬د ا
‪ ،‬آ' ی‪W‬ﺡ| أن‬
‫ﺝ'< ‪W  ]3‬ت ا‪4‬رﺕ‪$‬ط < ارﺝ ا&   'س )اا ا ا م( آﻥ? ﺕ ‪ ،‬و‪ 3‬یﺝ<‬
‫ذ‪ e‬إ ااض وﺝد
>
م ی
‪ M‬ﺝ'< أ! د اا ا‪.‬‬
‫‪N‬ﻥ‪;N :‬ت اداة‬
‫!  ﺕ‪ $H‬ا'س
 ا  ا‪4‬ﺱ‪ ،
WH‬ﺕ] ﺡب ا‪$I‬ت !‪H‬ی  > أ آﻥ‪$‬خ‪ ،‬وآﻥ?‬
‫ﻥ‪W  dc‬ت ا‪$I‬ت ا‪C‬ﺹ !'ی‪ n‬ا
 و!'س آ&> آ' ه ﺽ†  ا ول ا‪:‬‬

‫ﺝول )‪(2‬‬
‫ ‪W‬ت ا‪$I‬ت ا‪C‬ﺹ !'ی‪ n‬ا
 ا‪Z‬ر!  وا'س آ&> !ﺱ‪C‬ام ‪%‬ی  > أ‬
‫آوﻥ‪$‬خ ن= ‪$% 75‬‬
‫ > ا‪$I‬ت‬ ‫ا‪ $‬‬ ‫م‬
‫‪0.84‬‬ ‫اا ا‪ 2CD‬وا‪4‬ﻥ ‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.84‬‬ ‫اا ا‪) 52‬وا '(‬ ‫‪2‬‬
‫‪0.92‬‬ ‫اا ا‪Z‬ﺱي‬ ‫‪3‬‬
‫‪0.82‬‬ ‫اا ا‪4‬ﺝ'
‬ ‫‪4‬‬
‫‪0.94‬‬ ‫س اا ا ا م‬ ‫‪5‬‬
‫ی‪  †T‬ا ول ر‪ (2) ]3‬أن  ‪W‬ت ا‪$I‬ت !‪ <'  $‬ا‪ !Z‬د‪ ،‬و آ‪  eV‬رﺝ ا& 
‬
‫ا'س ﺕاوﺡ? ‪ 0.82  ='3‬إ ‪ ،0.94‬و! = ﺕ' ‪ e‬ى ﺝَا  ا‪$I‬ت‪ .‬و‪?3 3‬‬
‫ا‪$‬ﺡ‪ >' ! I‬اﺱ'رة  ‪$‬ﻥت ا‪  2CD‬ﺕ‪ =''2‬ﺕو? = ا'‪+‬ات ا'‪G‬ب دراﺱ=‬
‫ا'ﺕ‪! H$‬ا ا وه‪ :‬ا' ل ااآ' )ﺽ ‪$ ،Y‬ل‪ ،‬ﺝ‪ ،‬ﺝ ﺝا‪' ،‬ز(‪ ،‬ا‪5‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 )أ
‪N‬ب‪N ،‬وج(‪ ،‬ا'ى ا‪234‬دي )أ‪ 1000 ) (1000  >3‬إ ‪) ،(3000‬أ
 ‬
‫‪ 3000‬إ ‪) ،(6000‬أ
  ‪ .(6000‬و!  أن ‪ ?$%‬ا'س
 ا ‪! ?3 ،‬یƒ ا‪$‬ﻥت‬
‫وإدﺥ=  ا‪5‬ﺱ‪ M‬ا} !ﺱ‪C‬ام !ﻥ‪ d‬إـ ‪g SPSS‬ﺝاء ا‪ > 5‬ا‪g‬ﺡ‪ c2‬ﺡ‪ M‬ا‪Z‬ﺱ‪M‬‬
 ‫ا‪g‬ﺡ‪ c2‬ا'‪  C‬اراﺱ‪.‬‬
‫و‪0 [
D8‬وض اراﺱ اﺱ
‪ f % $‬اﺱ^ ا‪V‬ﺡ?‪ ،‬آ&ارات‪ ،‬ا'ﺱ‪H‬ت‪ ،‬واﺱ‪،o‬‬
‫وا‪4‬ﻥ‪5‬ات ا' ری‪ ،‬وا‪ M‬ا'‪k‬ی‪ ،‬وا‪4‬اء وا‪  5  †%‬اﺽ ا‪Z‬و‪ ،‬آ' اﺱ‪?C‬‬
‫اﺱم ا‪$‬ﻥ ا‪g‬ﺡ‪ c2‬ﺽ†  ﺕﺹ ? إ[‪ .‬وآ‪ eV‬ﺕ] اﺱ‪C‬ام ﺕ‪ > 5‬ا‪$‬ی ا' د ‪5‬ب ﺕ‪,-‬‬
‫‪+‬ات ا' ل ااآ'‪ ،‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬ا'ى ا‪234‬دي‪ 
،‬أن ی‪ <$‬ذ‪  e‬اﺥ‪$‬رات‬
‫! ی ‪  'cW‬ﺡل وﺝد ﺕ‪  5  ,-‬اﺽ ا‪I‬ﻥ‪.‬‬
‫
‪ gL‬اراﺱ و*‪ :4‬ﺕ&ن  '< اراﺱ  ‪$%‬ت ا‪&$‬ریس !&  ا! !   أم‬
‫اى‪ ،‬و‪
ƒ ! 3‬د أاد
 اراﺱ ا‪ ،$% 105 5‬ﺕ] اﺥره !‪H‬ی
‪D‬ا‪ ،c‬ﺕ] ﺕزی =‬
‫ﺝول‬ ‫
 ‪+‬ات اراﺱ ا‪ 5‬آ' ه ‪  $‬ا ول ا‪:‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ﺕزی< أاد
 اراﺱ
 ‪+‬ات اراﺱ ن= ‪$% 105‬‬
‫ا' 'ع‬ ‫ا د‬ ‫
ﺹ ا'‪+‬‬ ‫ا'‪+‬‬
‫‪44‬‬ ‫ﺝ‬
‫‪105‬‬ ‫‪44‬‬ ‫ﺝ ﺝا‬ ‫ا' ل ااآ'‬
‫‪17‬‬ ‫'ز‬
‫‪93‬‬ ‫أ
‪N‬ب‬
‫‪105‬‬ ‫ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‬
‫‪12‬‬ ‫‪N‬وج‬
‫‪2‬‬ ‫أ‪1000  >3‬‬
‫‪15‬‬ ‫ ‪ 1000‬إ ‪3000‬‬
‫‪105‬‬ ‫‪35‬‬ ‫أ
  ‪ 3000‬إ‬ ‫ا'ى ا‪234‬دي‬
‫‪6000‬‬
‫‪53‬‬ ‫أ
  ‪6000‬‬
‫' ا ول ر‪ (3) ]3‬ی‪ †T‬أن ‪ +‬ا' ل ااآ'‪ ،‬اﻥ‪
,W,  25‬ﺹ ‪ o‬وه‪) :‬ﺝ‪ ،‬ﺝ‬
‫ﺝا‪' ،‬ز(‪ ،‬ﺡ‪ ] q‬یﺝ !
 اراﺱ ‪$%‬ت ﺡﺹ‪W‬ت
 ﺕی ﺽ ‪ Y‬أو ‪$‬ل‪.‬‬
‫ﻥ اراﺱ و
‪:4,P‬‬
‫!‪  $‬ض ا‪Z‬ول ا‪V‬ي ﺹƒ
 ه‪ k‬ﺕؤل وه‪ 

" :‬ى ا ا‪ D0‬ا‪ )A‬ى‬
‫‪;c‬ت آ ا‪ 
L% %‬أم اى ‪ +%‬ا‪
+‬؟"‬
‫ ‪  5‬ه‪V‬ا اض‪ ،‬ﺕ ض ا‪$‬ﺡ‪ I‬ا‪ “c2C‬ا‪g‬ﺡ‪ c2‬اﺹ ‪4‬ﺱ !ت
‬
‫اراﺱ  ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى
 س اا ا )ن = ‪ 
(105‬ا‪5‬‬
‫ا'ﺽ†  ا ول ا‪:‬‬

‫ﺝول )‪(4‬‬
‫ا‪ “c2C‬ا‪g‬ﺡ‪ c2‬اﺹ 'س اا ا م ن= ‪$%105‬‬
‫ا‪$‬ﻥت‬ ‫م ا‪“c2C‬‬ ‫ا‪$‬ﻥت‬ ‫ا‪“c2C‬‬ ‫م‬
‫ا‪g‬ﺡ‪2‬‬ ‫ا‪g‬ﺡ‪2‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪1.71 -‬‬ ‫‪ 7‬ا‪†%‬‬ ‫‪105‬‬ ‫
د أاد ا ‬ ‫‪1‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪ 8‬ا‪4‬اء‬ ‫‪80‬‬ ‫
د
‪$‬رات ا'س‬ ‫‪2‬‬
‫‪1.089‬‬
‫اﺥ‪$‬ر ﻥ
 ازی< )ﺡ ‪*0.117‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪80‬‬ ‫ﻥ‪ H‬ا‪5‬د  ا'س‬ ‫‪3‬‬
 ‫ا'‪(!H‬‬
‫‪110.40‬‬ ‫‪ 10‬ا'ﺱ‪o‬‬ ‫‪ 4‬أ
 درﺝ ﺕ] ا‪25‬ل ‪146‬‬
‫
=‬
‫‪22.97‬‬ ‫‪ 11‬ا‪4‬ﻥ‪5‬اف ا' ري‬ ‫‪ 5‬أ‪ >3‬درﺝ ﺕ] ا‪25‬ل ‪33‬‬
‫
=‬
‫‪113‬‬ ‫‪ 12‬اﺱ‪o‬‬ ‫‪133‬‬ ‫‪ 6‬ا'ى‬
‫* دا
 ى ‪0.05‬‬

‫یﺽ† ا ول ر‪ s ! (4) ]3‬ﺥ‪ “c2‬اﺱ !ت ا ‪$


،‬رات س اا ا ا م‬
‫)‪$
(80‬رة‪ ،‬ﺡ‪ q‬آﻥ? ﻥ‪ H‬ا‪5‬د )‪ (80‬درﺝ‪ ،‬وأ‪ >3‬درﺝ ﺡ‪ =
>2‬أاد ا  )‪ (33‬درﺝ‪،‬‬
‫وأ
 درﺝ ﺡ‪ =
>2‬أاد ا  )‪ (146‬درﺝ‪ ،‬وااد ى ارﺝت )‪ (133‬درﺝ‪ .‬أ ‪'3‬‬
‫ا‪4‬اء )‪ = (1.089 -‬ﺕل
 أن ازی< ‪4‬ﺱ !ت
 اراﺱ
 س اا ا ی ي‬
‫ااءًا ﺱ‪ ،ً $‬و‪Z‬ن ا] ا'‪ H‬ا‪+2‬ة ﺕ [ إ ار‪ ،‬ن ا'ﺱ‪ o‬ا‪ !5‬یوي )‪(110.40‬‬
‫و‪ ['3‬أﺹ‪ '3  +‬اﺱ‪ o‬ا'وی ـ )‪ (113‬و&=' ر!ن‪ .‬آ' أن ‪ '3‬ا‪ †%‬ﺕوي )‪-‬‬
‫‪ (1.71‬وه ﺕ ‪ '3 
'3 
$‬ازی< !‪  $‬زی< ا‪ ، $H‬وه ‪ '3‬آ‪$‬ة ﻥ
  ' یل‬
‫
 أن ﺕزی< ا‪4‬ﺱ !ت
 ا'س ‪ ،
'3 [ n‬وه ﺕزی< ‪ M! G‬و
 ا‪†%‬‬
‫ﻥ‪ ،$‬وآ‪ eV‬أﻥ[ !ﺥ‪$‬ر ا
ا ازی<
 ‪%‬ی اﺥ‪$‬ر ﺡ ا'‪ !H‬وﺝت ا‪$‬ﺡ‪ I‬أن ‪'3‬‬
‫ا‪4‬ﺥ‪$‬ر )‪ (0.117‬وه دا
 ) ‪ ' (0.05‬ی  أن ازی< ‪ 4 3‬ی&ن ‪3‬ی‪  $‬ا‪
4‬ا‪.‬‬
‫و‪ 3‬ﺕ] رﺱ] ا'رج ا&اري ورﻥ[ !'‪ 5‬ازی< ا‪' '   $H‬ع ا&  رﺝت ا ‬
‫
 س اا ا ا م‪ ،‬آ' ی‪  †T‬ا‪:(1) >&D‬‬

‫ﺵ&> )‪(1‬‬

‫ﺕ زی‪ g‬اﺱ‪%L‬ت ‪;c‬ت آ ا‪ 

L% %‬أم اى *‪
S‬س ا ا‪ D0‬ا‪)A‬‬
‫ا م ن= ‪;c105‬‬
‫ی‪  †T‬ا‪ (1 ) >&D‬أﻥ[ ی‪a‬آ ﻥ‪ dc‬ا ول ر‪ (4) ]3‬ﺡ‪ q‬إن درﺝت
 اراﺱ ا‪ 5‬‬
‫‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى
 س اا ا ﺕآ‪ N‬ﺡل ﻥ‪ H‬اﺱ‪،(110.40) o‬‬
‫و
 ‪3‬رﻥ? ا‪$‬ﺡ‪ ! I‬رﺱ] ا'رج ا&اري وﻥ‪ H‬ا‪5‬د )‪ (80‬وﺝت أن  ‪ ]p‬درﺝت أاد‬
‫ا 
 ا'س ﺕ  درﺝ ا‪5‬د )‪ (80‬ﺡ‪ q‬إن ا'ﺱ‪ o‬یوي )‪ ،(110.40‬واﺱ‪ o‬یوي‬
‫)‪ ،(113‬وه‪V‬ا ا‪  HD‬ا'ى ا‪V‬ي ی  ﻥ‪ H‬ا‪5‬د ی'‪$% >I‬ت آ  ا! !   أم اى ا‪W‬ﺕ‬
‫ی= ﺕا ﻥ
م ﺕ<‪g! ،‬ﺽ إ ا‪W‬ﺕ ی= ﺕا ﻥ ﺡ‪ '! ،‬ا‪ HD‬ا}ﺥ ‬
‫ا'ى وا‪V‬ي ی'‪ >I‬ا] ا ﺕ>
 ﻥ‪ H‬ا‪5‬د )‪ (80‬وﺕ'‪$% >I‬ت آ  ا! !   أم اى‬
‫ا‪W‬ﺕ ی= ﺵ ر ‪! sC‬ا ا ا‪g‬ﺽ إ ا‪W‬ﺕ ی= ﺱء ﺕا‪.‬‬

‫و '‪N‬ی  ا‪g‬ی‪T‬ح و ‪  5‬ﺹ‪ 5‬اض ی'& اﺱاء اا ا ا م ‪$H‬ت آ ‬
‫ا! !   أم اى  ا‪ ،(2) >&D‬وا‪V‬ي ﺕ] [ ﺕ‪5‬ی> درﺝت س اا ا إ ت‬
‫وی‪  ،‬ﺥ‪W‬ل اﺱ‪C‬ام وﺡات ا‪4‬ﻥ‪5‬اف ا' ري )ع= ‪ ' $! (22.97‬ا'ﺱ‪ o‬ا‪!5‬‬
‫)م= ‪.(110.40‬‬

‫ﺵ‪(2) Y+‬‬
‫ا‪0‬ت اوی س ا ا‪ D0‬ا‪  % )A‬ﺕ‪ 8‬ی‪ 4‬و‪ ) 0‬ا ﺱ‪l‬‬
‫ا‪ (110.40) )%8‬وا‪C‬ﻥ‪8‬اف ا ري )‪ (22.97‬ن= ‪;c105‬‬

‫ ا‪ (2) >&D‬و!ﺝع  ول ر‪ (4) ]3‬ن أ‪ >3‬درﺝ ﺕ] ا‪25‬ل
=  اا ا‬
‫ﺕوي ) ‪ (33‬درﺝ‪ ،‬وأ
 درﺝ )‪ (146‬درﺝ‪ ،‬و!' أن ﻥ‪ H‬ا‪5‬د ) ‪ (80‬درﺝ = )!‪  p‬ﺱ](‬
‫ﺕ>
 ا] ا‪WI‬ث ا ﺕ  ‪ '3‬ا'ﺱ‪ (110.40) o‬وﺕ'  )م إ م‪2 +‬ع( أي ا] )‪-156.34‬‬
‫‪ 
(110.40 -133.37‬اا‪ ،‬أي  ی دل ﻥ‪  %48 = %14 + %34 $‬أاد
 اراﺱ‬
‫ا‪ ،5‬ه‪V‬ا  ﺝ= و ﺝ= أﺥى یﺽ† ا‪ >&D‬أی‪ T‬أن ﻥ‪ H‬ا‪5‬د )‪ (80‬درﺝ ‪3‬ی‪  $‬ا'‬
‫ا'!  ـ )م‪ -‬ع(‪ ،‬وی  ذ‪ e‬أن ﻥ‪ H‬ا‪5‬د ‪3‬ی‪  $‬ا' )م‪ -‬ع(‪ ،‬وﺕ'  )م إ م‪ -‬ع( أي !‬
‫ا] )‪ 
(87.43 -110.40‬اا‪ ،‬أي  ﻥ‪ %34 [$‬ﺕی‪  $‬أاد
 اراﺱ‪ ،‬و! ن‬
‫ﺡا ) ‪  (%82 = %34 + %48‬أاد
 اراﺱ ا‪$%  5‬ت آ  ا! !   أم‬
‫اى ﺕ‪N‬ی درﺝﺕ=]
 ﻥ‪ H‬ا‪5‬د  س اا ا )‪ (80‬درﺝ ' ی‪  D‬ا 'م أن ‬
‫یرب ‪$%  %82‬ت آ  ا! !   أم اى ی= ﺵ ر ﺕ< !ا ا‪.‬‬
‫وﺕ‪ R‬ه‪ 73‬ا‪ < L‬ﻥ‪ s ! dc‬اراﺱت ا أﺵرت إ وﺝد ا ی  ا'‪a‬ﺵات ا ﺕل‬
‫
 ﺱء اا ا ى ات ا  ت آ‪G4‬اب‪ ،‬واﺡة ا‪ ،‬وا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ‪،‬‬
‫وا‪4‬آ‪k‬ب‪ ،‬وا‪+T‬ط ا‪ ،‬و‪W&D‬ت أﺥى 
 آ ‪ ،‬واﺕ‪ ،‬وا‪..> C‬إ{ '‪:WI‬‬
‫‪ -1‬ﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪ d' ) :‬و~ﺥی ‪1998 ،Fleming et al‬؛ ﺡ‪2000،M‬؛ ا‪، $‬‬
‫‪2001‬؛ ی‪2003 ،‬؛ ا‪ <$T‬و~ل ﺱ د‪2004 ،‬؛ ا'‪5‬زي وزای‪ (2007 ،‬ﺵع ا‪4‬آ‪k‬ب‪ ،‬وا ‪،‬‬
‫واﺡة ا‪ ،‬وا‪G4‬اب ى ا‪$H‬ت وا‪ $ H‬ا  ‪ ،‬وﺕ'‪ >I‬ا‪
Z‬اض  ﺕ ‪ e‬ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت‬
‫!‪
>&D‬م  ! ‪ s‬ا'‪p‬ه‪ :‬آ‪ D‬ر !‪-‬س‪ ،‬وا‪2‬ر  ﺡ> ا'‪W&D‬ت‪ ،‬واﻥ‪C‬ض 
 ا‪V‬ات‪،‬‬
‫وا ‪ N‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وﺽ ‪ Y‬ا'‪D‬رآ ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪4‬ﻥ ‪N‬ا‪ ،‬وا‪N5‬ن‪ ،‬وا ‪ ،‬وﻥ“ ا' ی‪،‬‬
‫وا‪ 
$‬ا‪ ،I‬وان ا' ‪ ،‬وﺕ '] ا‪ ،>D‬وم ا‪V‬ات‪ ،‬آ' أن ! ‪  T‬ﺕ ‪ e‬ا'‪+‬ات آ‪ D‬ر‬
‫!‪-‬س‪ ،‬وا‪2‬ر  ﺡ> ا'‪W&D‬ت‪ ،‬وا‪4‬ﻥ‪C‬ض  
 ا‪V‬ات = ‪3‬رة ﺕ‪a$‬ی !رﺝ ﺕ‪2‬ر‬
‫ا‪4‬ﻥ‪5‬ر‪ ،‬وﺕ‪ $‬أی‪ T‬أن ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ ﺕﺕ‪ o$‬ارﺕ‪ %$‬و‪%‬ا !‪ D‬ر !ﺡة ا وا‪4‬آ‪k‬ب‪،‬‬
‫وأن ا‪4‬آ‪k‬ب ی‪! Y C‬ﺥ‪W‬ف ! ‪ s‬ا'‪+‬ات‪ :‬آ ‪ ،n‬وا‪ ،“2C‬ﺡ‪ q‬آﻥ? ا‪$H‬ت أآ‪I‬‬
‫اآ‪ ،!k‬وارﺕ
  ى ا   ا‪WH‬ب‪ ،‬وأن ‪ $ %‬ا! ایﺽ ی=] یت اآ‪k‬ب أ‪>3‬‬
‫ ‪ $ %‬ا! ا‪g‬ﺱ‪ ،W‬آ' ﺕ‪ $‬أن هك ﺕ‪,-‬ا  > ا ‪ n‬وا‪4‬آ‪k‬ب‪ ،‬وا
> !='
‬
‫ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ‪ ،‬وأن اﺱ‪C‬ام أﺱ ب ا‪g‬رﺵد ا آ ا'  ی‪a‬دي إ ﺥ‪ s‬ﺡة ا‪ D‬ر‬
‫!ﺡة ا ی=]‪.‬‬
‫‪ -2‬وﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪) :‬ا'‪$‬ل‪2001 ،‬؛
‪ $‬اي‪  (2002 ،‬ﻥة ‪$%‬ت و‪W%‬ب ا ]‬
‫ا    ﺽ‪+‬ط ﺕ‪ 
™$‬ى ا‪ 5‬ا ی=]‪ ،‬وأن هك
‪ ! 3W‬إدراك ا‪$H‬ت‬
‫ ‪+T‬ط ا وا‪g‬ﺡس !‪ ،n! I‬وا'‪D‬رآ ا‪4‬ﺝ'
 ی=‪ ،‬وأن ا'> ا ‪ !2‬وا‪4‬ﻥ‪H‬اء‪-‬‬
‫ا‪4‬ﻥ‪$‬ط  أ‪3‬ى ا'ت ا ﺕ‪ &! ™$‬إدراك ‪$%‬ت و‪W%‬ب ا ] ا    ‪+T‬ط ا‪ ،‬وأن‬
‫ا‪$H‬ت ی‪ C‬ا‪Z‬ﺱ‪ M‬ا'ﺝ= اﻥ 
 ﺕ  = < ا‪+T‬ط‪.‬‬
‫‪ -3‬وﺕ‪ $‬آ‪  eV‬دراﺱ ا‪$2‬ن )‪  (1999‬ﻥة ا‪$H‬ت  ا'‪W&D‬ت ا ! ة آ ‪ ،‬واﺕ‪،‬‬
‫وا‪ ' ،> C‬ی = !‪5‬ﺝ ﺱ رﺵد ا‪.‬‬
‫‪ %‬ﺕ‪ DA‬ه‪ 73‬ا‪ < n L‬ﻥ‪ s ! dc‬اراﺱت ا أﺵرت إ وﺝد ! ‪ s‬ا'‪a‬ﺵات ا ﺕل‬
‫
 ﺕا ات ا  ت ﻥ آؤل‪ ،‬و‪3‬ة ا‪Z‬ﻥ‪ ،‬وا‪&Z‬ر ا ‪W‬ﻥ‪ ،‬وﺕ‪ 5‬ا‪V‬ات‪ ،‬واا‬
‫ا‪4‬ﻥ ‪ ،‬وا‪4‬ﺝ'
‪..‬إ{ '‪:WI‬‬
‫‪ -1‬ﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪) :‬ااهي وﺱن‪1997 ،‬؛ ا &ی‪2004 ،D‬؛ ﺡ'‪ (2006 ،‬أن ا‪$H‬ت‬
‫وا‪ $ H‬ی' ن !ا ﻥ‪ ،‬واﺝ'

ل‪ ،‬وأن هك
‪ 3W‬دا ! ا‪V‬آء ا‪4‬ﺝ'
 واا‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 وا ی=]‪ ،‬آ' ‪ 4‬ﺕﺝ وق دا  اا ا ﺕ د '‪ +‬ا'ﺡ  اراﺱ‪.‬‬
‫‪ -2‬وﺕ‪  $‬اراﺱ ا'رﻥ ‪T‬ن )‪ (2001‬وﺝد وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪ ! c2‬ا‪$H‬ت وا‪$ H‬‬
‫ دا< ا'&ﻥ ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'آ‪ N‬ﺡل ا‪V‬ات‪ ،‬و!  ا‪ W‬ری‪ ،‬وا‪G4‬اب ‪ †2‬ا‪') $ H‬‬
‫ی  أن ا‪$H‬ت أ‪  >3‬ا‪WH‬ب  ا‪G4‬اب‪ ،‬وا'آ‪ N‬ﺡل ا‪V‬ات أي أﻥ= أآ‪ I‬ﺕا(‪.‬‬
‫‪ -3‬وﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪) :‬ا]‪2005 ،‬؛ دﺥن و ا‪ 5‬ر‪2006 ،‬؛ أ! ﺵ ‪2007 ،‬؛ ا‪(2008 ،$‬‬
‫أن ا‪WH‬ب ا   أآ‪ I‬ﺵ را !ﺡة‪ ،‬وى ا‪+T‬ط ا ی=] أ
  ا‪$H‬ت‪ ،‬وی=]‬
‫أ&ر ‪W
4‬ﻥ أآ‪  I‬ا‪g‬ﻥث‪ ،‬آ' ﺕ‪ $‬وﺝد و‪ 3‬ذات د‪ 4‬إﺡ‪  !  c2‬ا'ا‪ Y3‬ا‪5‬ﺕ‬
‫ا‪ 52‬ا‪ †2 ،HGT‬ا‪$H‬ت )أي أن ا‪$H‬ت أآ‪ I‬ﺕا  ا‪$ H‬؛ ‪Z‬ن ى اﺡة ا‪،‬‬
‫وى ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ ی= أ‪ ،>3‬آ' أﻥ= أ‪  >3‬ﻥة  ا'ا‪ Y3‬ا‪5‬ﺕ ا‪ 52‬ا‪.(HGT‬‬
‫و رأي ا‪$‬ﺡ‪ I‬أن ه‪ ‚V‬ا  ا ﺕ‪ 'T‬وﺝد ى ﺕ<  اا ا ى‬
‫‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى‪ ،‬ﺕ‪  YC‬ﺕ‪ ]p   $‬اراﺱت ا! )
ا دراﺱ‬
‫ااهي وﺱن ‪ 1997‬ا ﺕﺹ ? إ ﺕ'< ‪$%‬ت و‪ ]
$ %‬ا‪  n‬ﺝ  ﺕ ‪! N‬ا ﻥ‬
‫واﺝ'

(‪ ،‬وﺕ ا‪$‬ﺡ‪ I‬ه‪V‬ا ا‪4‬ﺥ‪W‬ف !‪-‬ﻥ[ ی د ‪  $H‬ا‪Z‬هاف ا ﺱ ? إ= ﺕ ‪e‬‬
‫اراﺱت‪ ،‬واﺥ‪W‬ف ﺥ‪ “c2‬ا ت ا'وﺕ  ﺝ=‪ ،‬و
'ه‪ ،‬وا'ﺡ  ا  ‪ ،‬وﺡ '=‪،‬‬
‫وا‪  C‬ا‪ I‬وا‪4‬ﺝ'
 ا ﺕ' إ=‪ .‬و!ءًا
  ﺱ‪ ،$‬و
  ﺕﺹ ? إ[ ﻥ  اض‬
‫ا‪Z‬ول ﺕ ا‪$‬ﺡ‪ I‬ا'ى ا'ﺕ<  اا ا ى ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى‪! ،‬‬
‫
ا>  ا'‪ <3‬أﻥ= ﺱ
ت ا‪$H‬ت
 اا ا‪ ،‬آ‪p‬وف ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪234‬دی‬
‫ا'ة‪ ،‬وﻥ
 ا‪C‬ت ا ﺕ= ا  ‪ ،‬وا‪Z‬وﺽع ا ﺕ‪ D‬ه !‪Z‬ه'‪ ،‬وﺕ‪  D‬أزره‪،‬‬
‫وﺕ<   یﺕ=‪ ،‬وﺕ'&=  اﺝ= ا}‪,‬ر ا ا ﺕﺕ‪ 
M‬ا'‪ M
2‬ا ‪ 3‬ﺕ' !=‬
‫أ‪,‬ء اراﺱ ا  ‪..‬إ{‪.‬‬
‫وﺕى ا‪$‬ﺡ‪ I‬أن  ا''& أن ﺕه] ﺕ ‪ e‬ا ا>  ا‪4‬رﺕع ا' ‪5‬ظ  درﺝ ا‪ D‬ر‬
‫!ا ا ی=‪ = ،‬ﺕ'‪ >I‬ﻥ
  ا
] ا' ي وا'ﻥة ا ﺕ '>
 ﺕ‪3 N5‬رات‬
‫ا‪$H‬ت 'اﺝ= ا‪! 2‬ت ا ‪ 3‬ﺕ‪ 
,a‬ﺕا=‪ ،‬ا یى ﺝﻥ  و~ﺥون )‪(1983‬‬
‫‪ Ganellen et al‬أﻥ= ﺕ‪  YC‬ﺡة و‪ <3‬ا‪+T‬ط
 اد‪ ،‬وﺕي ا'‪2‬در ا‪ ،‬وﺕ‪N‬ی ‬
‫ﺵ ر اد !' وا‪Z‬ه'‪ ،‬وارة
 ا‪5‬ي ' ی [ أآ‪ I‬ﻥ ﺡ  اﺝ= ا‪+T‬ط‪ .‬آ' ‪3‬‬
‫ی‪ D‬ا'ى ا'ﺕ<  اا ا ى ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى‪ ،‬إ ﺕ ! ‪s‬‬
‫ا'ت ا‪ 2CD‬ا‪g‬ی ! ى ا‪$H‬ت‪ ،‬ﺕ‪ 
,a‬ﺕ‪ ،= '5‬و‪3‬رﺕ=
 اﺝ= ‪2‬در ا‪+T‬ط‪،‬‬
‫
 ‪%‬ی  ی' &[  ‪3‬رات‪ ،‬ﺕ'&=  ﺕ] ا'ا‪ Y3‬ا'=دة‪ ،‬واﺱ‪C‬ام ا'‪2‬در ا‬
‫وا‪4‬ﺝ'
 ا'ﺡ‪ ،‬ﺥﺹ وأن وﺹل ا‪ $H‬إ ا'ﺡ  ا   ی ‪ $‬ﻥ  ﻥ
  ﺡﺕ=‪،‬‬
‫ﺕ
ه
 ﺕ] واﺝ= ا'‪W&D‬ت ا'=دة ا= ا‪ ،‬وه  ی' !‪ !W2‬ا ا ‬
‫أ!ز &ﻥﺕ= )ا‪N4‬ام – ا‪ – ]&5‬ا‪5‬ي(‪.‬‬
‫ ا'ﺡ  ا   ﺕ‪ >25‬ا‪$H‬ت
  رف أآدی'‪ ،‬و‪ ،,‬ﺕﺕ !&ه‪،‬‬
‫وﺕ'‪3 =5‬را  ا‪ ،n! I‬و‪3‬را  ا‪5‬ی ا ] ی ﻥ= ﺥ‪W‬ل اﺡ> ا ] ا!‪ ،‬إﺽ إ‬
‫ ﺕ'‪ = [5‬ﺕ
‪W‬ﺕ= < ز‪W‬ﺕ=  ‪D‬رآ وﺝاﻥ‪ ،‬وﺕ‪ ،>$‬وﻥة اﺝ'
‪ ،‬وﺡار &ي‪،‬‬
‫وﺕع  ا‪$C‬ات‪ ،‬وا‪4‬ﺕ هت وا‪&Z‬ر‪ ،‬ا‪ Z‬ا‪V‬ي ‪ 3‬یه] إ ﺡ آ‪!  $‬ء ﺵ‪2C‬ﺕ= ور<‬
‫ى اا ا ی=‪ .‬آ' أن ه‪ ‚V‬ا  ا
 ‪ 3‬ﺕ '>
 إﺥاج ا‪$H‬ت  دا‪c‬ة ا‪Z‬ﺱة‬
‫وا'رﺱ‪ ،‬إ دا‪c‬ة أوﺱ< ﺕ† = ﺹ ا
> < ‪k‬ت ﺝیة 
  ا' '<‪ ،‬وا‪C‬وج ‬
‫دا‪c‬ة ا‪'
4‬دی
 ا‪Z‬ﺱة إ ا‪'
4‬دی
 ا‪V‬ات‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ ' ا‪$H‬ت
  =ده ا‪V‬اﺕ ‬
‫اﺝ= ا'‪W&D‬ت ا'ﺕ‪%g! H$‬ر ا‪Z‬آدی'‪ ،‬آ' ی ' ! ‪ s‬ا‪4‬ﺱاﺕ ت ا'‪ H‬ا' 
‬
‫ا'اﺝ=‪ ،‬ا‪ Z‬ا‪V‬ي ی‪ 
D  YC‬ا ‪ N‬ی=‪ ،‬وی ‪N‬ز = ا‪ D‬ر !'‪ ،N‬وی† = أ‪3‬‬
‫رﺡ‪ $‬ﺕ' ﺵ‪ =2C‬وﺕ‪N‬ی  ى اا ا ی=‪.‬‬
‫و‪ 3‬یه]  وﺝد ى ﺕ<  اا ا ى ‪$%‬ت آ  ا! !   أم‬
‫اى‪ ،‬وﺝده  ﺥ ا‪$‬ع !ب !? اŸ‪ ،‬إﺽ إ
ا> أﺥى = ا
] ا'دي ا‪V‬ي ﺕ[‬
‫او ‪$H‬ت ا   ا''‪  >I‬ا'&’ت ا‪=D‬ی  ‪$H‬ت‪ .‬و وﺝ= ﻥ‪ p‬ا‪$‬ﺡ‪ I‬ن ه‪ ‚V‬ا ‬
‫‪ 4‬ﺕ  آی ا‪C‬ت ا ﺕ= ا    ‪$H‬ت‪! ،‬ر  ﺕ‪ D‬إ ى ا‪5‬ص وا‪4‬ه'م ا‪V‬ي‬
‫ﺕ[ ﺡ& ﺥدم ا‪ 5‬ا‪D‬ی   ] ا  ‪ .‬آ' أن وﺝد ى ﺕ<  اا ا‬
‫ى ‪$%‬ت ﺝ  أم اى !&  ا!‪ 4 ،‬ی  أﻥ[ ‪ n‬هك أي ‪D‬آ> داﺥ> أو ﺥرج ا  ‬
‫ﺕ‪ 
,a‬اا ا ی=‪ ،‬و' ی ‪N‬ز ذ‪ e‬اأي وﺝد ﻥ‪  $‬ا‪$H‬ت ﺕر !ـ ‪ ،%18‬أي ‬
‫ی دل ‪ !  $% 180‬آ> ‪ ،$% 1000‬ﺕا= ‪ n‬آ' ی ‪ ،M‬وه‪ ‚V‬ا‪ 4 $‬ی=ن !=‪ >! ،‬إن‬
‫ه‪ ‚V‬ا‪ $‬ﺕ‪ $‬ى ا‪5‬ﺝ إ ﺕ&‪ YI‬ﺝ=د ا‪ 
'c‬ا ] ا    ‪  q5$‬ا‪Z‬ﺱ‪$‬ب ا&‬
‫وراء ﺱء اا ا‪ ،‬وﺕ‪5‬ی ‪W&D  $%‬ت اا ا ى ا‪$H‬ت ا  ت‪.‬‬
‫وه ﺕ‪ D‬ا‪$‬ﺡ‪ I‬إ أن ! ‪ s‬اراﺱت ا أآت
 أه' ﺕ ا'خ ا‪ ،‬وإﺵ‪$‬ع‬
‫ﺡﺝت ا‪$H‬ت ا  ت‪ ،‬آ‪5‬ﺝ إ ا‪ ،Z‬وا‪ D‬ر !‪4‬ﻥ'ء وا‪ ،M5‬وا‪5‬ﺝ إ ﺕی ا‪V‬ات‪،‬‬
‫وا‪-'H‬ﻥ‪ ،‬وا‪4‬ﺱ‪W‬ل ا‪V‬اﺕ‪ ،‬وا‪4‬ﻥج‪ ،‬وا‪ ،I‬وا
]‪ ،‬وا‪ D‬ر !‪ ،>T‬وا‪  I‬اŸ ﺱ‪5$‬ﻥ[‪،‬‬
‫وا‪5‬ر  ا}‪4‬م ا‪ ،‬واؤل‪ ،‬وارة
 إﺵ‪$‬ع ا‪5‬ﺝت ا ‪T‬ی وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪4‬ﻥح
‬
‫ا‪$C‬ة‪ ،‬وا'ﻥة ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وﺕ اﺱاﺕ ت ﺱ‪' $‬اﺝ= ا ‪$‬ت ا ‪ 3‬ﺕ ض ا‪$H‬‬
‫ا  ‪ .‬آراﺱ آ> ‪
) :‬دة‪2002 ،‬؛ !ﺱ? و~ﺥی ‪2002 ،Brissette et al‬؛ ﺱ'  ‬
‫و~ﺥی ‪.. 2003 ،Cemalcilar et al‬إ{( و > إﺝاء ا'‪N‬ی  ا‪5$‬ث واراﺱت ا'اﻥ  ه‪V‬ا‬
‫ا ﻥ‪ M‬وا ا> ا'ﺕ‪ 3 ،[! H$‬ی&‪ 
YD‬ا'‪N‬ی  ا‪Z‬ﺱ‪$‬ب وا ا> ا'‪,a‬ة
 ﻥت ات‬
‫ا  ت و  ﺡ&'=  ا' '< ا دي‪.‬‬
‫أ !‪  $‬ض ا‪I‬ﻥ ا‪V‬ي ی“
 أﻥ[‪ C" :‬ی  ﺕ‪ No‬دال إﺡ? `ات )ا ل‬
‫ااآ)‪ ،‬ا‪ 8‬ا‪ ،*C‬ا ى ا‪?PC‬دي( ‪ )0‬ﺕ;ی[ ارت ا) ﺕ‪ 4* Y?8‬أ‪0‬اد *‬
‫اراﺱ
[ ‪;c‬ت آ ا‪ 
L% %‬أم اى ‪ )0‬ا ا‪ D0‬ا‪ )A‬ا م"‬
‫ﻥ[  ‪  5‬ﺹ‪ 5‬ه‪V‬ا اض‪ ،‬اﺱ‪ ?C‬ا‪$‬ﺡ‪ I‬أﺱ ب ﺕ‪ > 5‬ا‪$‬ی ا' د و ا‪]'2‬‬
‫)‪  5  (4
2
3‬ى ﺕ‪ ,-‬آ>  ‪ +‬ا' ل ااآ' )ﺝ‪ ،‬ﺝ ﺝا‪' ،‬ز(‪ ،‬وا‪5‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 )أ
‪N‬ب‪N ،‬وج(‪ ،‬وا'ى ا‪234‬دي )أ‪ 1000 ) ،(1000  >3‬إ ‪) ،(3000‬أ
‬
‫ ‪ 3000‬إ ‪) ،(6000‬أ
  ‪ (6000‬وا
> ! آ> ‪+‬ی  ه‪ ‚V‬ا'‪+‬ات  ﺕ‪$‬ی‬
‫ارﺝت ا ﺡ‪ =
>2‬أاد
 اراﺱ  ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى  اا‬
‫ا ا م‪ ،‬و' ی 
ض  ‪ 
dc‬ا‪ 5‬ا‪:‬‬
‫ول )‪(5‬‬
‫ﻥ‪ dc‬ﺕ‪ > 5‬ا‪$‬ی ا' د )‪  $! (4
2
3‬رﺝت ا ﺡ‪=
? 2‬‬
‫‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى  اا ا ا م ن= ‪$%105‬‬
‫ا‪4‬‬ ‫ا‪$‬‬ ‫درﺝت‬ ‫ 'ع‬
‫‪2‬در ا‪$‬ی‬ ‫م‬
‫ا‪g‬ﺡ‪c2‬‬ ‫ا‪c‬‬ ‫ا‪5‬ی‬ ‫ا'! ت‬
‫‪ G‬دا‬ ‫‪1.711‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1753.111‬‬ ‫أ‪ -‬ا' ل‬ ‫‪1‬‬
‫‪ G‬دا‬ ‫‪0.115‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪56.115‬‬ ‫ب‪ -‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‬ ‫‪2‬‬
‫‪ G‬دا‬ ‫‪2.60‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪40000.9‬‬ ‫ج‪ -‬ا'ى ا‪234‬دي‬ ‫‪3‬‬
‫‪ G‬دا‬ ‫‪0.238‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪243.748‬‬ ‫د‪ -‬ا
> ! )أ
ب(‬ ‫‪4‬‬
‫‪ G‬دا‬ ‫‪1.621‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4151.172‬‬ ‫هـ‪ -‬ا
> ! )أ
ج(‬ ‫‪5‬‬
‫‪ G‬دا‬ ‫‪2.473‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1266.842‬‬ ‫ز‪ -‬ا
> ! )ب
ج(‬ ‫‪6‬‬
‫‪90‬‬ ‫‪46105.369‬‬ ‫ا‪-HC‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪105‬‬ ‫‪1334883.000‬‬ ‫ا' 'ع‬ ‫‪8‬‬

‫و! دة  ول ر‪ (5 ) ]3‬ی‪

†T‬م وﺝد ﺕ‪ ,-‬دال ‪Z‬ي ‪) :‬ا' ل وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
 وا'ى‬
‫ا‪234‬دي(‪ ،‬وا
> ! ‪+‬ي‪) :‬ا' ل وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
(‪ ،‬وا
> ! ‪+‬ي‪) :‬ا' ل‬
‫وا'ى ا‪234‬دي(‪ ،‬وا
> ! ‪+‬ي‪) :‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
 وا'ى ا‪234‬دي(‪  ،‬ﺕ‪$‬ی‬
‫ارﺝت ا ﺡ‪ 
=
? 2‬اراﺱ  اا ا ا م ﺡ‪ q‬آﻥ? ‪ ]3‬ا‪ $‬ا‪ c‬ا‪C‬ﺹ‬
‫!&>  ه‪ ‚V‬ا‪,-‬ات
 ا ﺕ‪،(2.473) ،(1.621 ) ،(0.238) ،(2.60) ،(0.115 ) ،(1.711) ƒ $‬‬
‫وﺝ' = ‪ G‬دا
 ى ا‪ .(0.05) 4‬وﺕ  ه‪ ‚V‬ا  أن اا ا ا م ا‪V‬ي ی‪'T‬‬
‫ا‪ D‬ر !ا ا‪ 2CD‬وا‪4‬ﻥ ‪ ،‬واا ا‪) 52‬وا '(‪ ،‬واا ا‪Z‬ﺱي‪ ،‬واا‬
‫ا‪4‬ﺝ'
‪ 4 ،‬ی‪ Y C‬ى ‪$%‬ت آ  ا! !   أم اى 
 اراﺱ ا‪! 5‬ﺥ‪W‬ف‬
‫‪) :+‬ا' ل ااآ'‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'ى ا‪234‬دي(‪ ،‬آ' ‪ 4‬یﺝ ﺕ‪ ,-‬دال  
>‬
‫! ‪+‬ي‪) :‬ا' ل ااآ'‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
(‪ ،‬و‪+ ! >
  4‬ي‪) :‬ا' ل ااآ'‪،‬‬
‫وا'ى ا‪234‬دي(‪ ،‬و‪+ ! >
  4‬ي‪) :‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا'ى ا‪234‬دي(‪  ،‬ﺕ‪$‬ی‬
‫ارﺝت ا ﺡ‪ =
 2‬ا‪$H‬ت  اا ا ا م‪.‬‬
‫وﺕ‪ R‬ه‪ 73‬ا ‪ < n‬ﻥ‪ s ! dc‬اراﺱت ا أﺵرت إ أن اا ا ی‪ Y C‬ى‬
‫ات ا  ت !ﺥ‪W‬ف ! ‪ s‬ا'‪+‬ات آع ا‪ ،“2C‬اق ا '‪ ،‬وا‪ >25‬اراﺱ‪،‬‬
‫وا'ى ا‪234‬دي‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬ا ‪..n‬إ{ '‪:WI‬‬
‫‪ -1‬ﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪) :‬ﺵ‪2005 ،$‬؛ دﺥن و ا‪ 5‬ر‪ (2006 ،‬أن ا‪$H‬ت ا  ت ‬
‫ا‪22C‬ت ا‪p‬ی أآ‪ !2
I‬واﻥ‪H‬ا‪  c‬ﺱ آ=‪ ،‬وی'  إ ا‪TC‬ع‪ ،‬وی'‪N‬ن !ة ا‪Z‬ﻥ‬
‫ا‪  ،
Z‬ﺡ أن ا‪$H‬ت  ا‪22C‬ت ا ' ی'‪N‬ن ! ‪ ،c‬وأن هك و‪ 3‬ذات د‪4‬‬
‫إﺡ‪  c2‬درﺝ ا‪ D‬ر !ﺡة ا‪ ،‬وﺱ'ت ا‪ 2CD‬و '‪ +‬ا'ى اراﺱ‬
‫وا‪$% †2 ،“2C‬ت ا‪3Z‬م ا‪Z‬د!‪ ،‬آ' ﺕ‪ $‬وﺝد وق ذات د‪ 4‬إﺡ‪  c2‬ى‬
‫ا‪+T‬ط ا ﺕ ‪N‬ى '‪ +‬ا‪$% †2 ،“2C‬ت و‪W%‬ب ا‪3Z‬م ا ' )' ی  أن ‪$%‬ت‬
‫ا‪22C‬ت ا '  اﺡ ا أ‪$%  >T‬ت ا‪22C‬ت ا‪Z‬د!(‪.‬‬
‫‪ -3‬وﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪ d' ) :‬و~ﺥی ‪1998 ،Fleming et al‬؛ ا‪5H‬ن‪1990 ،‬؛ ا &ی‪،D‬‬
‫‪ (2004‬وﺝد
‪ 3W‬ﺝ‪= ! $‬م ا‪V‬ات وا‪ >25‬اراﺱ‪ ،‬و=م ا‪V‬ات واا ا‪ ،‬وأن‬
‫هك و‪ 3‬دا  س ا‪ 52‬ا‪ ،‬وس ا‪V‬آء ا‪4‬ﻥ  و ‪ +‬ا'ﺡ  اراﺱ‪،‬‬
‫‪ †2‬ا‪$H‬ت ا  ت )' ی  أن ا‪ 5‬اراﺱ‪ 5! 3W
= ،‬ا ى أاد ا  ‬
‫ا  ت‪ ،‬وأن ا'یت ا‪  
Z‬ا‪ >25‬ا ' أ‪  >T‬ا‪ 52‬ا  ا'یت‬
‫ا‪Z‬دﻥ(‪.‬‬
‫‪ -4‬وﺕ‪  $‬دراﺱ ا‪ (2003) 5‬أن أ!ء ا‪ $H‬اة  ‪$%‬ت و‪W%‬ب ا   ا ‪$‬ﻥ أآ‪I‬‬
‫اآ‪  !k‬ا‪ $H‬اﺱ‪ ،H‬وآﻥ? ا‪ $H‬ا  أ‪ >3‬اآ‪ ،!k‬آ' أن  ل ا‪4‬آ‪k‬ب ‪$%‬ت و‪W%‬ب‬
‫ا   ا ‪$‬ﻥ آن أ
 رﻥ !‪3-‬اﻥ=]  ا   ا‪Z‬ی& )' ی  أن ا'ى ا‪234‬دي [‬
‫
‪ 5! 3W‬ا ی=](‪.‬‬
‫‪ -5‬وﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪2004 ،'5) :‬؛ ا ]‪ (2006 ،‬وﺝد
‪ 3W‬ارﺕ‪ [%$‬دا ! ﻥع‬
‫ا‪+T‬ط وا‪ >25‬ا‪Z‬آدی'‪ ،‬وآﻥ? أآ‪ I‬ا ا> ﺕ‪,-‬ا  ا‪ >25‬ا‪Z‬آدی' ه ا ا>‬
‫ا‪234‬دی‪ ،‬وا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪Z‬ﺱی‪ ،‬وإ ﺡ  آﻥ? ا ا> ا‪Z‬آدی' وا‪V‬اﺕ ﺕ‪> ! H$‬‬
‫ا ‪ ،n‬آ' آﻥ? هك وق ذات د‪  4‬ﺱ‪H‬ت درﺝت اؤل وا‪D‬ؤم ﺕ د إ ا'ى‬
‫ا‪234‬دي‪.‬‬
‫‪ -6‬وﺕ‪  $‬دراﺱ !‪C‬ري )‪ (2006‬أن هك و‪ 3‬دا ! ا‪$H‬ت ا'‪N‬وﺝت و‪ G‬ا'‪N‬وﺝت ‬
‫=م اؤل ‪ k †2‬ا'‪N‬وﺝت )' ی  أن ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
  ‪$H‬ت ﺕ‪ 
,a‬اا‬
‫ا(‪.‬‬
‫‪ %‬ﺕ‪ DA‬ه‪ 73‬ا‪ < 
* A?% L‬ﻥ‪ s ! dc‬اراﺱت ا أﺵرت إ أن اا ا ‪4‬‬
‫ی‪ Y C‬ى ات ا  ت !ﺥ‪W‬ف ! ‪ s‬ا'‪+‬ات آﺽ< ا‪4‬ﺝ'
‪ ،‬وا‪234‬دي‪ ،‬وا ‪، c‬‬
‫وا'ﺡ  اراﺱ‪ ،‬وا‪ 5‬ا‪Z‬ﺱی‪ ،‬وا ‪ ،n‬وا'ى اراﺱ‪ ،‬وا‪..“2C‬إ{ '‪:WI‬‬
‫‪ -1‬ﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪) :‬ا ]‪2006 ،‬؛ !‪C‬ري‪2006 ،‬؛ !!‪ (2008 ،?D‬ﺕ‪ >
<$D‬ا‪>$‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 وا‪4‬ﻥ'ء‪WI! ،‬ث ‪+‬ات ه ا‪-'H‬ﻥ ا‪4‬ﻥ  وا‪g‬ﺡس !'‪ k‬وا&ءة ا‪4‬ﺝ'
‪،‬‬
‫وأﻥ[ ‪ n‬هك
‪ 3W‬دا ! درﺝت ا‪ >25‬اراﺱ‪ ،‬ودرﺝت اؤل ى ات ا  ت‪،‬‬
‫وأﻥ[ ‪ 4‬ﺕﺝ وق دا  = اؤل وا‪D‬ؤم و
‪N‬و ا ‪ N‬ا' ] ﺕ‪ ً $‬إ یﺕ= اراﺱ‪،‬‬
‫و =م اؤل ﺕ‪22C ً $‬ﺕ= )ا '‪ ،‬وا‪Z‬د!(‪ ،‬وأن ‪+‬ات ا‪ “2C‬اراﺱ‪ ،‬وا' ل‬
‫ااآ'  ‪$H‬ت ا  ت أ‪ >3‬ا'‪+‬ات ﺕ‪ً,-‬ا  إدراآ= ‪Z‬ه' ا'‪W&D‬ت ا‪Z‬آدی'‪.‬‬
‫‪ -2‬وﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪) :‬ااهي وﺱن‪1997 ،‬؛ ا‪Z‬ﺱد‪
(2003 ،‬م وﺝد وق دا ‬
‫اا ا ﺕ‪ +' ً $‬ا'ﺡ  اراﺱ‪ ،‬و
م وﺝد وق دا ! ا‪$H‬ت وا‪WH‬ب ‬
‫ا‪22C‬ت ا ' وا‪Z‬د! ا  ‪ ،‬و ا‪$H‬ت وا‪WH‬ب  ا'یت اراﺱ ا'‪   C‬درﺝ‬
‫ا‪ D‬ر !ﺡة ا‪ ،‬و
م وﺝد وق دا  ى ا ‪ ،‬و=م ا‪V‬ات‪ ،‬وى ا‪'H‬ح‪،‬‬
‫ﺕ ‪N‬ى &>  ‪ +‬ا ‪ ،n‬وا'ى اراﺱ‪ ،‬وا‪ “2C‬ا‪Z‬آدی'‪.‬‬
‫‪ -3‬وﺕ‪  $‬دراﺱ آ> ‪) :‬إﺝ‪WH‬وي‪2004 ،‬؛ ا=‪=$‬ب و~ﺥی‪ (2006 ،‬أﻥ[ ‪ 4‬یﺝ ارﺕ‪$‬ط دال !‬
‫=م ا‪V‬ات وا‪ >25‬اراﺱ ي ا‪$H‬ت وا‪ $ H‬ا  ‪ ،‬وأﻥ[ ‪ 4‬ﺕﺝ وق ! ا  ‬
‫ا ‪= ! 3W‬م ا‪V‬ات وا‪ >25‬اراﺱ‪ ،‬آ' أﻥ[ ‪ 4‬ﺕﺝ
‪ ! 3W‬ا‪ > C‬وا‪ >25‬اراﺱ‪.‬‬
‫‪ -4‬وﺕ‪  $‬دراﺱ دﺥن و ا‪ 5‬ر )‪
(2006‬م وﺝد وق ذات د‪  4‬ى ا‪+T‬ط ا‬
‫ي ا‪$H‬ت وا‪ $ H‬ا   ﺕ ‪N‬ى إ ‪ +‬اﺥ> ا‪=D‬ي‪.‬‬
‫وﺕ ا‪$‬ﺡ‪ I‬ه‪ ‚V‬ا  ا ﺕ‪
'T‬م وﺝد ﺕ‪ ,-‬دال ‪Z‬ي ‪) :‬ا' ل وا‪5‬‬
‫ا‪4‬ﺝ'
 وا'ى ا‪234‬دي(‪ ،‬وا
> ! ‪+‬ي‪) :‬ا' ل وا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
(‪ ،‬وا
> !‬
‫‪+‬ي‪) :‬ا' ل وا'ى ا‪234‬دي(‪ ،‬وا
> ! ‪+‬ي‪) :‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
 وا'ى‬
‫ا‪234‬دي(‪  ،‬ﺕ‪$‬ی ارﺝت ا ﺡ‪ 
=
? 2‬اراﺱ  ‪$%‬ت آ  ا! !   أم‬
‫اى !'& ا'&  اا ا ا م
 ا‪ 5‬ا‪:‬‬
‫‪ +' $! -1‬ا' ل ااآ'  ی د
م وﺝد ﺕ‪ ,-‬دال =‪V‬ا ا'‪ +‬إ أن
 اراﺱ‬
‫ﺕزع  ‪4‬ﺕ=  ! ا  إ ا''ز‪ ،‬وه‪4  ‚V‬ت ‪ $‬وﺕل
 درﺝ  ا‪4‬ﺝ=د وا'‪!I‬ة‪،‬‬
‫وه ر‪ ]G‬ﺕوﺕ= ] ﺕ‪ 5  >2‬ا‪V‬ي ی'& ا
‪$‬ر‚ ﻥ ً‪ ' ،‬یل
 أن أاد
 اراﺱ
‬
‫درﺝ ﺝة  ا‪ >25‬ا '‪ ،‬ا‪ Z‬ا‪V‬ي ﺱ
ه !  اŸ
 اا ا‪.‬‬
‫‪ -2‬أ !‪ +' $‬ا‪ 5‬ا‪4‬ﺝ'
‪  ،‬ی د
م وﺝد ﺕ‪ ,-‬دال =‪V‬ا ا'‪ +‬إ ﺕ'< أاد
‬
‫اراﺱ‪! ،‬رﺝ  ا‪4‬ﺱار ا  ‪ o5‬أﺱﺕ=‪ ،‬و< أه =‪ ،‬أو < زوﺝ= وأ!‪ ،=c‬ﺥﺹ <‬
‫اﻥ‪D‬ر ا
  ا' '< !‪-‬ه' ا ] ا  ‪ ،‬ﺡ‪ q‬أﺹ‪ ?5$‬اة ‪ >5‬ا
ی وا‪4‬ه'م‪ ،‬وأﺹ‪†$‬‬
‫ا' '< یرك أه' ا ] ا   ة ا! آﻥ?‪ ،‬أو ﺡ زوﺝ‪  I& ،‬ا‪Z‬زواج ی وﻥن <‬
‫زوﺝﺕ=] ‪4‬ﺱ&'ل ﺕ '= ا ‪ ،‬وی‪5‬ون ﺕ‪ >V‬آ> ا ‪$‬ت  ﺱ‪ >$‬ذ‪ ،e‬ا‪ Z‬ا‪V‬ي ی
 اة‬
‫ا  
 أن ﺕ&ن ا وة ﻥ‪.‬‬
‫‪ -3‬و!‪ p‬إ ‪ +‬ا'ى ا‪234‬دي‪  ،‬ی د
م وﺝد ﺕ‪ ,-‬دال =‪V‬ا ا'‪ +‬إ ا‪C‬ت‬
‫ا'دی ا ﺕ= ا    ‪$H‬ت‪ ،‬ﺡ‪ q‬ﺕ&> ا   !&‪  I‬ا‪Z‬ﺱﺱت ا ﺕ‪5‬ﺝ= ا‪،$H‬‬
‫آی] ا'&’ت ا' ا‪=D‬ی  ‪ ،$H‬ﺡ  ﺡل ا‪g‬ﺝزة ﺥ‪W‬ل ﺝ'< اات اراﺱ‪g! ،‬ﺽ‬
‫إ ! ‪ s‬ا=‪W‬ت ا ﺕ  ا‪ ،$H‬آی] وﺝ‪$‬ت ا‪V+‬اء و‪ 
$%‬ا'‪W‬زم !‪-‬ﺱ ر ر‪N‬ی‪ ،‬وﺕ‬
‫ا&  ‪$H‬ت  ﺥرج ا'‪...H‬إ{‪ ،‬و! ن ا‪ 4 $H‬ﺕ‪ ,-‬آ‪I‬ا !'ى أﺱﺕ= ا‪234‬دي‬
‫ رﺝ ا ﺕ‪ 
,a‬ﺕا= ا‪.‬‬

‫ﺍﻟﺘﻮﺻﻴﺎﺕ‪:‬‬
‫!ء
 ﻥ‪ dc‬اراﺱ ا‪ ،5‬ﺕم ا‪$‬ﺡ‪ s ! I‬اﺹت ا ﺕ‪ 'T‬ا'یت ا‪:‬‬

‫‪ -1‬ا ى ا‪V‬ﻥ)‬

‫ أﺝ> ﺕ ‪N‬ی‪ N‬ا'ى ا'ﺕ<  ا ا‪ ،‬وآع  ا‪H‬ی  ا‪C‬ت ا ا'‬
‫ ة ا   ﺕﺹ !}ﺕ‪:‬‬
‫
زیدة ا‪4‬ه'م !ت ا  ت‪ ،‬وﺕی] آ أﻥاع ا
] ا''&  ‪ 3 ' YC‬ی ﺽ [‬
‫ ﺽ‪+‬ط ی'& أن ﺕ‪ 
,a‬ﺕا= ا‪.‬‬
‫
ﺕ‪H‬ی ى ا‪C‬ت ا‪ ،‬وﺕ
دة ﻥ‪ ،‬وأﺥ‪c2‬ت ﻥت‪ ،‬واﺝ'
ت‬
‫‪a‬ه‪W‬ت '
ة ا‪$H‬ت
 ﺕ‪ 5‬أ
 ‪3‬ر  اا ا  ت ا  ت‪.‬‬
‫‪ -2‬ا ى ا ‪)P‬‬
‫و ‪3‬ی  ‪W&D‬ت اا ا ى اة ا   ﺕﺹ !}ﺕ‪:‬‬
‫
ا‪4‬ه'م !'‪5‬ﺽات واوات ا ﺕول ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا وا‪4‬ﻥ   ا'اﺡ>‬
‫ا 'ی ا'‪ ، C‬وآ‪ eV‬ا‪4‬ه'م !‪$‬ا‪ d‬ا
 ا‪  c3‬ت ا  ت‪ ،‬ا''ة  ا‪I‬‬
‫ای ا‪g‬ﺱ‪ W‬ا ی'< != ا' '< ا دي‪ ،‬ا ﺕ‪  <D‬ﻥﺱ= اؤل وا‪،>Z‬‬
 ‫وﺕ
ه
 و ا‪g‬ﺡ‪$‬ط ا‪V‬ي ‪ 3‬ی‪2‬د=‪.‬‬
‫
د
] ا'ت ا‪g‬ی !  ﺵ‪ 2C‬اة ا  ‪ ،‬وﺕ‪N5‬ه
 ا‪g‬ﻥ ز ا‪Z‬آدی'‪.‬‬
‫
إ
اد !ا‪H d‬رة 
] اا ا وا‪4‬ﺝ'
  ة ا  ‪ ،‬و
ﺕ= وﺕری‪
=$‬‬
‫ﺥ‪H‬ات و=رات ﺽ‪ o$‬ا‪ n‬وا‪  ]&5‬ا‪4‬ﻥ ‪4‬ت‪.‬‬
‫
ا‪4‬ﺱدة  وﺱ‪ >c‬ا‪W
g‬م  زیدة و
 ا' '< !'‪W&D‬ت وا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا ی'& أن‬
‫ﺕ‪ 
,a‬ﺕا اة ا  ‪.‬‬
‫
ﺕ=‪ k‬ا'خ ا   ا‪V‬ي ی‪ <$D‬اﺡﺝت اة ا  ‪.‬‬
‫‪ -3‬ا ى ا ‪)b‬‬
‫ﺕﺹ ا‪$‬ﺡ‪}! I‬ﺕ‪:‬‬
‫
ﺕ&ﺕ‪ Y‬ا =د ! ‪a‬ﺱت او وا  ت  ا
ی ا‪ 52‬وا‪ ،‬و
‪W‬ج ا‪45‬ت‬
‫ا ﺕ‪5‬ج إ
‪W‬ج را ودون ﺕ‪-‬ﺥ  ﺕﺝ== و
‪W‬ﺝ=‪.‬‬
‫ا;‪ 8‬ث ا; )اﺡت(‬
‫ ﺥ‪W‬ل  أﺱت
[ اراﺱ ا‪  5‬ﻥ‪ ،dc‬واﺱ&'‪ ‚V= 4‬اراﺱ‪ ،‬ﺕم ا‪$‬ﺡ‪T ! I‬‬
‫ اﺹت ا '‪ ،‬وﺕ‪ >-‬أن ﺕ&ن اﻥ‪$ 3WH‬ای ﺝ= !‪   ]p I5‬ل ا‪5$‬ث ا ﺕول‬
‫‪W&D‬ت اة ا    ‪ Y C‬ا اﻥ‪ ،M‬وﺕح ا‪$‬ﺡ‪  I‬ی ‪:‬‬
‫
إﺝاء دراﺱت '‪  '  ,‬ى اا ا ى اة ا    ﺽء ! ‪s‬‬
‫ا'‪+‬ات ا وای'‪G‬ا ا ] ی] ﺕو=  اراﺱ ا‪.5‬‬
‫
دراﺱ أ‪ ,‬ا‪  $‬ای
 اا ا‪ ،‬وﺥ‪ s‬ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا ى اة ا  ‪.‬‬
‫
ﺕ‪ ]'2‬ا ی  ا'ی‪ n‬ا ا ی'&  ﺥ‪ =W‬ا&‪ YD‬ا'‪  $% 
&$‬ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت‬
‫ا‪ ،‬ا ‪ 3‬ﺕ ض = ات ا  ت و  ﺡ&'=‪.‬‬
‫
دراﺱت '  أ‪ ,‬ا‪$‬ا‪ d‬ا‪g‬رﺵدی ا  ﺕ‪ 5‬اا ا ى ا‪$H‬ت‪.‬‬
‫
دراﺱت رﻥ ! ا'ات و‪ G‬ا'ات‪  ،‬ﺝاﻥ‪ M‬ا‪ 2CD‬وا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت ا‪.‬‬
‫
ام !راﺱ '‪   ,‬راﺱ ا‪ 5‬ى ا‪ $ H‬ا   ا‪V‬آر ورﻥ= !‪ dc‬اراﺱ‬
‫ا‪.5‬‬
 ‫‪ P‬اا‪g‬‬
‫أو‪ :C‬ا?در‬
‫ا~ن ا&ی]‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫ﺝ'ل ای ‪& ! '5‬م )ب‪.‬ت(‪ .‬ن ا ب‪ .‬دار ا&‪ ،‬ا'  اا!<‪ ،‬ص‬ ‫ا! ‪p‬ـر‪،‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪.1047‬‬
‫‪N‬ﻥ‪ :‬اا‪ g‬ا ‪%‬‬
‫
‪ $‬اح
‪ $‬ادر ‪" '5‬ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ ى ‪ $ %‬ا  ت ا ‪H‬‬ ‫أ! ﺵ ـــ‪،‬‬ ‫‪-3‬‬
‫و
‪ s $! =3W‬ا'‪+‬ات"‪ ,‬رﺱ
 ‪ ,
r‬رة‪ ،‬آ ا‪،%‬‬
‫ا‪ 
L‬ا‪V‬ﺱ‪.(2007 ) 
b‬‬
‫ﺝ'ل "ﺡﺝت ا‪$D‬ب ا !  ﺽء ﻥ‪p‬ی ﺱ "‪ ,‬رﺱ دآ را‪r 7‬‬ ‫أ! ـــق‪،‬‬ ‫‪-4‬‬
‫
‪ ,‬رة‪ ،‬آ ا‪ 
 – %‬ا‪ c‬م )‪.(1995‬‬
‫
ی ﺽ ‪=" '5‬م ا‪V‬ات و
‪! [3W‬ا ا  ‪ MH‬ا  ‬ ‫إﺝ‪H‬ــ‪W‬وي‪،‬‬ ‫‪-5‬‬
‫وﺕ‪ [ 25‬اراﺱ"‪ ،‬رﺱ
 ‪ ,
r‬رة‪ ،‬آ ا‪t‬داب ‪ @P‬ا‪%‬‬
‫و*@ ا‪ 
 ،uA‬ﺱ;‪.(2004) 4‬‬
‫ﺱ= آ> "ا‪ 52‬ا واا"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬ا‪V‬ﺱ‪+‬ری‪
،‬آ‪n‬‬ ‫أﺡــــ'‪،‬‬ ‫‪-6‬‬
‫ا‪V‬ﺱ‪+‬ری ‪+‬ب ) ‪.(1999‬‬
‫یﺱ‪) >cC Y‬ب‪ .‬ت( "اؤل وا‪D‬ؤم"‪ ,‬اهة‪ ،‬ا<;  او‪ ،S‬دار‬ ‫أﺱــــ ‪،‬‬ ‫‪-7‬‬
‫ا‪.v4‬‬
‫
‪N‬ت ﺱ إﺱ'
> )ب‪ .‬ت( "اآ‪k‬ب ا‪ n‬وأ
اﺽ[ وأﻥ'‪ [%‬وأﺱ‪[!$‬‬ ‫إﺱ'
ـــ>‪،‬‬ ‫‪-8‬‬
‫و
‪W‬ﺝ["‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬ا‪ +‬ی‪ ،$‬وآ ا<; *ت‪.‬‬
‫ی‪" 
N‬دراﺱ ا ‪ ! 3W‬ا  و=م ا‪V‬ات وى ا‪'H‬ح ى ا‪$ H‬‬ ‫ا‪Z‬ﺱــــد‪،‬‬ ‫‪-9‬‬
‫ا    دو  ‪ ,"H‬رﺱ دآ را‪ ,
r 7‬رة‪ ،‬آ ا‪،%‬‬
‫
 *[ ﺵ‪.(2003) u‬‬
‫أﻥر " ا'ا‪ Y3‬ا‪5‬ﺕ ا‪ HGT‬ى ‪ $ %‬ﺝ  ا‪NG p5'! 23Z‬ة"‪,‬‬ ‫ا‪$‬ـــــ‪،‬‬ ‫‪-10‬‬
‫آ ا‪ @* @P ،%‬ا‪ 
 ،uA‬ا‪ 
 L
،S?P‬ا‪ ،S?P‬ا' ‬
‫‪ ،12‬ا د ‪.(2008) ،2‬‬
‫ﺹ† ﺡ‪ ،‬وﻥ‪ >$‬ﺹ† ﺱن "ا‪V‬آء ا‪4‬ﺝ'
 وا] ا‪4‬ﺝ'
‬ ‫ااهـــي‪،‬‬ ‫‪-11‬‬
‫و
‪! '=3W‬ا ا وا‪4‬ﺝ'
 ى ‪ ]
$ %‬ا‪  n‬ﺝ  ﺕ ‪،"N‬‬
‫
آ‪ n‬أ‪Ac‬ل ا‪
،‬آ‪ n‬دراﺱت و‪ 8%‬ث ا ‪.(1997) [P‬‬
‫=
‪ $‬اŸ !
 "ا‪-'H‬ﻥ ا و
‪! =3W‬ﺡة ا ى
 ‬ ‫اــــ]‪،‬‬ ‫‪-12‬‬
‫‪ $ %‬ا  "‪ ،‬آ ا‪ 
 ،%‬ا‪ w‬ﺱ د‪ L
،‬ا  م ا‪ %‬ی‬
‫واراﺱت ا‪V‬ﺱ‪ ،
b‬ا د ‪ ،1‬ص ‪.(2005) 362 -329‬‬
‫ﻥ ] "ا‪ 52‬ا‪ ،‬دراﺱ  ﺱ&ﺝ ا&‪ ,"Y‬ا<;  ا‪
 ،
O‬‬ ‫ا
ــــ‪،‬‬ ‫‪-13‬‬
‫د
‪.(2001) D,‬‬
‫ﺱ ' ﺹ† "
 ا‪g‬رﺵد ا آ ‪ sC‬ﺥ‪$‬ة ا‪ D‬ر !ﺡة ا‬ ‫ا‪ $‬ـــ‪،‬‬ ‫‪-14‬‬
‫ى ‪$%‬ت ا'ﺡ  ا  "‪ ,‬رﺱ
 ‪ ,
r‬رة‪ 
 ،‬أم اى‬
 ‫)‪.(2001‬‬
‫ه 
‪ $‬اŸ "اؤل وا‪D‬ؤم و
‪ ! '=3W‬ا> ا‪ 'C‬ا&‪$‬ى  ‪2CD‬‬ ‫ا ــــ]‪،‬‬ ‫‪-15‬‬
‫ى
  ‪$%‬ت ﺝ  ا' ‪ e‬ﺱ د"‪ ,‬رﺱ
 ‪ ,
r‬رة‪،‬‬
‫
 ا‪ w‬ﺱ د )‪.(2006‬‬
‫أ‪ ،‬و
دل ‪" H2‬ﺕﺝ' ا> ا‪ 2CD‬وا‪g‬ﺡ‪ c2‬اا!<‬ ‫ا'ــــك‪،‬‬ ‫‪-16‬‬
‫‪W‬ﺽ‪H‬ا!ت ا‪ ،‬ا' ی ا‪  2CD‬ا!‪ H‬ا‪Z‬ی&  ‪ MH‬ا"‪,‬‬
‫ا<;  او‪ ،S‬ا‪ +‬ی‪ ;+
،$‬ار ا‪V‬ﺱ‪.(2001) 
b‬‬
‫
‪ $‬ا'  ‪ '5‬ﺵ ع "=م اا ا‪4‬ﺝ'
 ! ا'ارس ا‪،‬‬ ‫اـــي‪،‬‬ ‫‪-17‬‬
‫وﺕ ] ا‪g‬ﺱ‪W‬م"‪ ,‬ایض‪ ،‬إدارة ا‪_,‬ون ا 
‪ ،‬ا ات ا‪ 8‬ا دی‪،‬‬
‫
‪ L‬ا‪0‬ع‪ ،‬ا د ‪ ،89‬ص ‪.(1996) 80 -78‬‬
‫‪a‬اد ا‪" =$‬ا‪Z‬ﺱ‪ n‬اـ  'ـ  ا‪CD  H‬ﺥ"‪ ,‬ا<;  او‪،S‬‬ ‫اــــ‪،‬‬ ‫‪-18‬‬
‫اهة‪ ،‬دار ا‪ +A‬ا ‪.(1975) )%‬‬
‫ﺥ اﺡ' "ﺕ! ا‪$D‬ب ا' ]"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬ة‪ ،‬دار ا‪, gL‬‬ ‫ا‪D‬ـــت‪،‬‬ ‫‪-19‬‬
‫وا زی‪.(1993) g‬‬
‫د
 "=م ا‪V‬ات وا&‪ ,"Y‬ا<;  او‪ ،S‬د
‪ ،D,‬دار آ ان )‪.(2003‬‬ ‫ا‪D‬ــــ{‪،‬‬ ‫‪-20‬‬
‫اﻥ‪2‬ر ﺱ] ﺡ "ا'‪W&D‬ت ا وا‪ 2CD‬رﺵد ا ى ! ‪s‬‬ ‫ا‪$2‬ــــن‪،‬‬ ‫‪-21‬‬
‫‪$%‬ت آ  ا!  ‪$‬ت ! ة"‪ L
،‬آ ا‪ %‬و*@ ا‪[* 
 ،uA‬‬
‫ﺵ‪ ،u‬ا د ‪ ،11‬ص‪.(1999) 207‬‬
‫‪,‬ء یﺱ‪ Y‬وا هة = ~ل ﺱ د "دراﺱ
 [
 ‪  &D‬ا‪G4‬اب ى‬ ‫ا‪$T‬ــــ<‪،‬‬ ‫‪-22‬‬
‫
  ‪$%‬ت ا   ا دیت  ﺽء
‪ 2‬ا '"‪ ،‬آ ا‪،%‬‬
‫
 ا‪ w‬ﺱ د )‪.(2004‬‬
‫‪ '5‬ﺥ "‪$‬دئ ا‪ 52‬ا"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬د‪ ،)%‬دار ا@ ) ‪.(1996‬‬ ‫ا‪5H‬ـــن‪،‬‬ ‫‪-23‬‬
‫‪ '5 -‬ﺥ "ا ‪= ! 3W‬م ا‪V‬ات وآ>  ا‪ >25‬اراﺱ واا‬ ‫ا‪5H‬ـــن‪،‬‬ ‫‪-24‬‬
‫ا"‪ 
 ،‬ا‪
V‬رات ا ‪ %‬ا‪8‬ة‪ L
،‬آ ا‪ ،%‬ا د ‪،5‬‬
‫)‪.(1990‬‬
‫أﺡ'
 "ا‪ 52‬ا ووﺱ‪ >c‬ا&‪ ,"Y‬ایض‪ ،‬اآ‪ n‬ا ‪)%‬‬ ‫ا ‪$‬ـــدي‪،‬‬ ‫‪-25‬‬
‫راﺱت ا
 و اری^‪ ،‬ا د‪ ،6‬ص ‪.(1984) 55 -54‬‬
‫ﺱ  ﺡ "ﺕ'ی‪ s‬ا‪ 52‬ا"‪ ,‬ا<;  او‪* ،S‬ن‪ ،‬دار ا‪0O‬‬ ‫ا ــــ‪N‬ة‪،‬‬ ‫‪-26‬‬
‫‪ ,‬وا زی‪.(2004) g‬‬
‫!‪D‬ى اﺡ' ﺝﺱ] "ا‪ 52‬ا و
‪V! =3W‬آء ا‪4‬ﻥ  ى ا‪!D‬ت‬ ‫ا &ی‪D‬ــ‪،‬‬ ‫‪-27‬‬
‫ا  ت  آ  ا!  ‪$‬ت"‪ ،‬آ ا‪ %‬و*@ ا‪; uA‬ت‪
 ،‬‬
‫‪`%‬اد )‪.(2004‬‬
‫!‪D‬ى اﺡ' ﺝﺱ] "اا  ا‪ k$‬ا   و
‪  ! =3W‬ا'‪ ،">$‬رﺱ‬ ‫ا &ی‪D‬ــ‪،‬‬ ‫‪-28‬‬
‫دآ را‪ ,
r 7‬ر‪ ،7‬ا‪ 
L‬ا?ی‪ ،‬آ ا‪.(2003) %‬‬
‫ﺡن
‪ $‬ا‪" '5‬ا‪ 52‬ا"‪ ,‬ا<;  ا‪ ،OO‬اردن‪ ،‬دار ا‪*;< +A‬‬ ‫ا ﻥــــ‪،‬‬ ‫‪-29‬‬
‫وا‪.(2005 ) ,‬‬
 ‫
‪ $‬ا'‪ M H‬أ " ا‪ 52‬ا"‪ ,‬ا<;  ا‪ ،OO‬اهة‪ ،‬دار ا‪+A‬‬ ‫ای‪H‬ـــ‪،‬‬ ‫‪-30‬‬
‫ا ‪.(2003) )%‬‬
‫ة
‪ $‬اŸ "إدراك ا‪+T‬ط ا و
‪ s $! [3W‬ﺱ'ت ا‪ 2CD‬ى‬ ‫ا'‪$‬ــــل‪،‬‬ ‫‪-31‬‬
‫
  ‪$%‬ت ﺝ  ا' ‪ e‬ﺱ د !'ی ایض"‪ ،‬رﺱ
 ‪r‬‬
‫
‪ ,‬رة‪ 
 ،‬ا‪ w‬ﺱ د )‪.(2001‬‬
‫راﺵ ﺱ‪ ،Y‬آﺵ‪ Y‬زای " ‪4‬ت ا‪4‬آ‪k‬ب ى ا‪ $ H‬ا' ی !'‬ ‫ا'‪5‬ـــزي‪،‬‬ ‫‪-32‬‬
‫ا! ا‪g‬ﺱ‪ W‬وا! ایﺽ !&  ا! !   ا ‪H‬ن ‪!3‬س"‪،‬‬
‫
‪ L‬ا  م ا‪ %‬ی ا د ‪ ،13‬ص ‪.(2007) .355‬‬
‫‪ '5‬ا "ا&‪ Y‬وا‪ 52‬ا‪ ،‬ا‪Z‬اض ا‪ -‬ا‪Z‬اض ا  ‪-‬‬ ‫ا=!ـــ‪،o‬‬ ‫‪-33‬‬
‫‪W&D‬ت ا‪%Z‬ل و
‪W‬ﺝ=‪ ،‬آ‪ Y‬ی‪ |5‬اد
 ﺹ‪ [5‬ا"‪ ,‬ا<; ‬
‫ا‪O‬ﻥ‪ ،‬ا‪V‬ﺱ‪+‬ری‪ ،‬ا‪ ^+‬ا‪ )
L‬ا‪8‬ی‪.(1985 ) x‬‬
‫
‪ $‬ا‪" '5 '5‬اﺝ[ وا‪g‬رﺵد ا‪ ،‬ا‪ 52‬ا ا‪ ،"c3‬ا<; ‬ ‫ا=ﺵ'ـــ‪،‬‬ ‫‪-34‬‬
‫ا‪ ،7 ،OO‬دار ا‪,‬وق )‪.(2003‬‬
‫‪ '% ،
W! '% ،'%‬ا وﺵ‪ ،‬آ‪$‬ة ﺱ] "ا‪ > C‬و
‪>25! [3W‬‬ ‫ا=‪=$‬ـــب‪،‬‬ ‫‪-35‬‬
‫اراﺱ‪ ،‬أ‪%‬ل ا‪
،"d C‬آ‪ n‬دراﺱت و‪ 8%‬ث ا ‪.(2006) [P‬‬
‫ﻥ ى "ا‪4‬آ‪k‬ب و
‪ s $! [3W‬ا'‪+‬ات ا‪4‬ﺝ'
 ای'‪G‬ا ى‬ ‫ا‪5‬ــ‪،‬‬ ‫‪-36‬‬
‫‪W%‬ب ا   ا ‪$‬ﻥ"‪ ,‬ا‪ L‬ا‪ %‬ی‪ 
 ،‬ا‪ +‬ی‪ ،$‬ا د ‪ ،18‬ص‬
‫‪.(2003 ) 120-109‬‬
‫!ر!ا "ﻥ‪p‬یت ا‪ ,"2CD‬ﺕﺝ' =
‪ $‬اŸ ا]‪ ،‬ا<;  او‪،S‬‬ ‫اﻥ ــــ‪،‬‬ ‫‪-37‬‬
‫ا<‪ ،R‬ادي اد‪.(1991) )%‬‬
‫ﻥ' !? ‪3‬ري
‪ $‬ادر "اؤل وا‪D‬ؤم‪ ،‬وأﺱ‪N
M‬و ا ‪ N‬ا' ] ى‬ ‫!‪C‬ـــري‪،‬‬ ‫‪-38‬‬
‫
  ‪$%‬ت ﺝ  أم اى !'& ا'&"‪ ،‬رﺱ
 ‪r‬‬
‫
‪ ,‬رة‪ 
 ،‬أم اى )‪.(2006‬‬
‫!‪H‬س "ا&‪ Y‬وا‪ 52‬ا  ‪* ,">H‬ن‪ ،‬دار اة ‪ ,‬وا زی‪g‬‬ ‫!‪H‬ـــس‪،‬‬ ‫‪-39‬‬
‫)‪.(2008‬‬
‫ا هة !? إ!اه] "ا'‪W&D‬ت ا‪Z‬آدی' ا ﺕاﺝ[ ‪$%‬ت آ  اراﺱت‬ ‫!!‪D‬ــ?‪،‬‬ ‫‪-40‬‬
‫ا‪ $H‬وﺥ ا' '< !   ا' ‪  >2 e‬وﺝ= ﻥ‪p‬ه"‪ ،‬آ ا‪،%‬‬
‫
 ا‪ ،Y?0 w‬ا'  ‪ ،20‬ا د ‪ ،1‬ص‪.(2008) 177‬‬
‫‪ '5‬ﺝ  "دراﺱ ‪ s $‬ا'‪+‬ات ا'ﺕ‪! H$‬ا < ا' '< ا  ‬ ‫ﺝ'> ا ــ>‪،‬‬ ‫‪-41‬‬
‫‪ $ H‬و‪$%‬ت ﺝ  ا' ‪ ،">2 e‬ا‪ L‬ا ‪ ،% %‬ا د ‪13‬‬
‫)‪.(1993‬‬
‫ﺱ  " ا‪ 52‬ا  ‪ ،‬ا‪Z‬اض ا وا   وا‪4‬ﻥ‪5‬ات ا آ"‪,‬‬ ‫ﺝـــ‪W‬ل‪،‬‬ ‫‪-42‬‬
‫ا<;  او‪ ،S‬اهة‪ ;+
،‬اﻥ‪ L‬ا?ی )‪.(1986‬‬
‫
‪ $‬ا' ]
‪ $‬اŸ "ا‪&Z‬ر ا‪W
W‬ﻥ و
‪ D! =3W‬ر !ﺡة ا‬ ‫ﺡــ‪،M‬‬ ‫‪-43‬‬
‫وا‪4‬آ‪k‬ب ‪WH‬ب ا'ﺡ  ا‪I‬ﻥی وا  "‪ L
،‬ا  م ا‪ %‬ی‪،‬‬
‫اهة‪ 
 ،‬ﺡ ان )‪.(2000‬‬
‫ﺡ‪ $
،‬ا&ی] ﺝ'ل‪ ،‬ﺝ ﺱ ‪H‬ن‪" 
=p ،‬ا‪ 52‬ا"‪ ,‬وزارة‬ ‫ﺡــ‪،‬‬ ‫‪-44‬‬
 ‫ا‪ ،%‬ا<;  او‪ ،S‬اهة‪ ،‬إدارة ﺕ< ی اه )‪.(2008‬‬
‫‪ $
[%‬ا ‪ ،]p‬ﺱ‪ $
[W‬ا ‪" ]p‬اﺱاﺕ ت إدارة ا‪+T‬ط ا!ی‬ ‫ﺡــ‪،‬‬ ‫‪-45‬‬
‫وا"‪ ,‬ا<;  او‪* ،S‬ن‪ ،‬دار ا‪.(2006) +A‬‬
‫‪C '%‬ر "ا] ا‪c‬ة و
‪! =3W‬ا ا ا‪g‬ﺝ'
 ى ‪$ %‬‬ ‫ﺡ'ـــ‪،‬‬ ‫‪-46‬‬
‫ﺝ  ‪ 7‬أآ! !'‪2‬اﺕ"‪ ،‬رﺱ
 ‪ ,
r‬رة‪ ،‬آ ا‪t‬داب‬
‫وا  م‪ @P ،‬ا‪ %‬و*@ ا‪ 
 ،uA‬ا‪.(2006) ^P‬‬
‫ﻥ‪ D! ،>$‬ا‪ 5‬ر "ا‪+T‬ط ا ى ‪ $ %‬ا   ا‪g‬ﺱ‪ W‬و
‪=3W‬‬ ‫دﺥـــن‪،‬‬ ‫‪-47‬‬
‫!‪ !W2‬ا ی=]"‪ L
،‬ا‪ 
L‬ا‪V‬ﺱ‪ ،
b‬ا‪ L‬اا‪ ،,* g%‬ا د‪،2‬‬
‫)‪.(2006‬‬
‫ا‪ .‬ل "ﺥ>
] ا‪ ,"n‬ﺕﺝ' ﺱ ا‪H‬اب و~ﺥی‪ ،‬ا<;  ا‪،OO‬‬ ‫داــوف‪،‬‬ ‫‪-48‬‬
‫اهة‪ ،‬اار او ‪ ,‬وا زی‪.(1992) g‬‬
‫آ'ل "
] ا‪ n‬ودراﺱ اا"‪ ,‬ا<;  او‪% ،S‬وت‪ ،‬دار ا‪v4‬‬ ‫دﺱ‪3‬ــ‪،‬‬ ‫‪-49‬‬
‫ا ‪.(1974 ) %‬‬
‫دی[ ‪" 5‬دراﺱ رﻥ ‪+ s $‬ات ا‪ 2CD‬ى
  ‪W%‬ب‬ ‫ر‪T‬ــن‪،‬‬ ‫‪-50‬‬
‫اراﺱت ا   ا! )ا' وا' ‪I‬ی("‪ ,‬رﺱ
 ‪r‬‬
‫
‪ ,‬رة‪ 
 ،‬اهة )‪.(2001‬‬
‫ﺡ
‪ $‬ا‪W‬م "ا‪ 52‬ا وا ‪W‬ج ا"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬اهة‪،‬‬ ‫زهـــان‪،‬‬ ‫‪-51‬‬
‫*@ ا‪.(1997 ) ^+‬‬
‫ﻥ‪" >$‬ا'‪  2C‬ا‪ 2CD‬وا‪g‬رﺵد ا ا'=م‪ -‬ا‪p‬ی‪ -‬ا'‪-‬‬ ‫ﺱـــن‪،‬‬ ‫‪-52‬‬
‫اا‪ -‬ا‪4‬ﺽ‪H‬ا!ت"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬ﺕ ‪ ،n‬آ ا‪.(2004) %‬‬
‫
‪ $‬ا‪" '5‬اا ا  '"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬ا‪V‬ﺱ‪+‬ری‪ ،‬ا‪;+‬‬ ‫ﺵذـــ‪،‬‬ ‫‪-53‬‬
‫ا‪.(2001) 
L‬‬
‫راﻥ‪" n‬دی
] ا‪
،n‬ـ] اـ‪ n‬ا'ﺽـ"‪ ,‬ﺕﺝ'ـ ﺹ‪$‬ي ﺝﺝ‪،n‬‬ ‫ﺵـــ‪،‬‬ ‫‪-54‬‬
‫ا‪ L‬اول‪ ،‬ا<;  او‪ ،S‬اهة‪ ،‬دار ا رف ) ‪.(1966‬‬
‫ا هة !?
‪ $‬ادر ! ‪" [%‬ا‪ D‬ر !ﺡة ا و
‪'! =3W‬ت‬ ‫ﺵ‪$‬ـــ‪،‬‬ ‫‪-55‬‬
‫ا‪ 2CD‬ى
  ‪$%‬ت ﺝ  أم اى !'& ا'&"‪ ،‬رﺱ‬
‫
 ‪ ,
r‬رة‪ 
 ،‬أم اى ) ‪.(2005‬‬
‫‪" >2‬أﺱ‪ M‬دراﺱ ا‪) 2CD‬ا&&ت ا‪4‬ﺱ‪ ,"(%‬ا<;  او‪،S‬‬ ‫
‪$‬ــس‪،‬‬ ‫‪-56‬‬
‫‪%‬وت‪ ،‬دار ا‪ +A‬ا;ﻥ) )‪.(1990‬‬
‫أﺡ
‪" 8‬ا?
 ا‪ ,"A‬ا<;  ا‪O‬ﻥ‪ ،‬ا‪ +‬ی‪ ،$‬دار إ‪P‬أ )‪.(2006‬‬ ‫
‪ $‬ا‪C‬ـ‪،‬‬ ‫‪-57‬‬
‫ﺱ "أﺱ‪ M‬ا > < ا‪+T‬ط و‪p‬ه ا‪4‬آ‪k‬ب ى
  ‪$ %‬‬ ‫
‪ $‬اــي‪،‬‬ ‫‪-58‬‬
‫و‪$%‬ت ﺝ  ا‪g‬رات"‪ ,‬ﺡ ت ‪#‬داب *[ ﺵ‪ ،30   ،u‬ص‪-309‬‬
‫‪.(2002) 361‬‬
‫
‪ $‬ا‪W‬م "  ا‪ 52‬ا"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬اهة‪ ،‬دار ا‪v4‬‬ ‫
‪ $‬ا‪+‬ــر‪،‬‬ ‫‪-59‬‬
‫ا ‪.(2007 ) %‬‬
‫‪3 '5‬ﺱ] "ﺱ&ﺝ ا‪V‬اآة )‪T3‬ی واﺕ هت ﺡی‪ ،"(I‬ا<;  او‪،S‬‬ ‫
‪ $‬ا ــ[‪،‬‬ ‫‪-60‬‬
 ‫ا‪ +‬ی‪ @* ،$‬ا ‪ ،0‬ا‪ uL‬ا ‪ 0O )c‬وا‪ A‬ن وا‪t‬داب )‪.(2003‬‬
‫ﺡ?
‪ $‬ا‪" '5‬ا‪ 52‬ا واق اراﺱ"‪ ,‬ا<;  او‪،S‬‬ ‫
‪ $‬ا ‪،YH‬‬ ‫‪-61‬‬
‫ا‪V‬ﺱ‪+‬ری‪ ،‬دار ا ‪ 0‬ا‪.(1993) 
L‬‬
‫‪ '5‬رﺝء ﺡ "ا&‪ Y‬ا ] ﺱ' ا‪ 2CD‬ای ا'& "‪ ,‬ا‪،)LA‬‬ ‫
‪ $‬ا' ‪،‬‬ ‫‪-62‬‬
‫اﺱ<; ل‪ ،‬ا د ‪ ،5‬ص ‪.(2004) 19 -14‬‬
‫‪ '5‬رﺝء ﺡ "ا  أﺡ ا‪Z‬ﺱ‪ M‬ا'‪ G Y&   C‬اي"‪L
,‬‬ ‫
‪ $‬ا' ‪،‬‬ ‫‪-63‬‬
‫ا‪ ،0‬ا‪46‬ان‪ ،‬ا د ‪ ،7‬ص ‪.(2004) 6‬‬
‫ﺡ داود‪ $
'5 ،‬ا‪p‬ه ا‪ ،MH‬ﻥ…] هﺵ] ا ‪$‬ي "ا‪ ! 2CD‬ااء‬ ‫
‪N‬یـــ‪،N‬‬ ‫‪-64‬‬
‫وا'ض"‪ ,‬ا<;  او‪ ،S‬اهة‪ ;+
،‬اﻥ‪ L‬ا?ی )‪.(1991‬‬
‫
‪ $‬اŸ "ا‪4‬آ‪k‬ب ا ! ا‪p‬ی وا‪ ,"“CD‬اهة‪ ;+
،‬اﻥ‪L‬‬ ‫
&ــ‪،‬‬ ‫‪-65‬‬
‫ا?ی‪ ،‬ط ‪.(1988) 1‬‬
‫أﺡ' "ا‪ MH‬ا ا' ﺹ"‪ ,‬ا<;  ا‪O‬ﻥ‪ ،‬اهة‪ ;+
،‬اﻥ‪L‬‬ ‫
&ﺵـــ‪،‬‬ ‫‪-66‬‬
‫ا?ی ) ‪.(1998‬‬
‫ﻥال "
] ا‪ n‬وا&‪ Y‬ا وا‪4‬ﺝ'
"‪ ,‬ا<;  او‪
 ،S‬‬ ‫
‪H‬ــــ‪،‬‬ ‫‪-67‬‬
‫اهة‪ ،‬آ ا‪ ،%‬دار اهة ‪+‬ب ) ‪.(2001‬‬
‫‪ '%‬یﺱ‪ Y‬إ!اه] "ا'خ ا ا‪4‬ﺝ'
 و
‪-'H! [3W‬ﻥ ا‪4‬ﻥ ‬ ‫
ـــدة‪،‬‬ ‫‪-68‬‬
‫و‪3‬ة ا‪Z‬ﻥ ى ‪$%‬ت ا   ا‪g‬ﺱ‪N+! W‬ة"‪ ،‬رﺱ
 ‪ ,
r‬رة‪،‬‬
‫ا‪ 
L‬ا‪V‬ﺱ‪.(2002 ) 
b‬‬
‫
‪$‬س ‪'5‬د "ﺥــ> إ ا‪Z‬ﺱــ‪ n‬اــ واﺝ   ك"‪ ،‬ا<; ‬ ‫
ـــض‪،‬‬ ‫‪-69‬‬
‫او‪ ،S‬ا‪V‬ﺱ‪+‬ری‪ ،‬دار ا ‪ 0‬ا‪.(1985 ) 
L‬‬
‫ﺡ
 "ا‪-‬س وﺡ> ا'‪W&D‬ت واﺡة ا و
 ا‪V‬ات آ'‪k$‬ت‬ ‫یــــ‪،‬‬ ‫‪-70‬‬
‫!‪2‬ر ا‪4‬ﻥ‪5‬ر ى ‪$%‬ت ا  "‪ ،‬ا‪ L‬ا?ی راﺱت ا‪A‬‬
‫راﻥ@‪ ،‬ا د‪ ،‬ص ‪.(2003) 156 -102‬‬
‫‪" H2‬ااـ ا‪2CD‬ـ وا‪4‬ﺝ'
ـ"‪ ،‬ا<;  او‪ ،S‬اهة‪;+
،‬‬ ‫='ـــ‪،‬‬ ‫‪-71‬‬
‫اﻥ‪.(1979) )L‬‬
‫‪" H2‬ا‪ 52‬ا‪ ،‬دراﺱت  ﺱ&ﺝ ا&‪ ,"Y‬ا<;  ا
‪،‬‬ ‫='ـــ‪،‬‬ ‫‪-72‬‬
‫اهة‪ ;+
،‬اﻥ‪.(1998) )L‬‬
‫آ‪,‬ی  ‪" NG‬ﺕ ‪N‬ی‪ N‬ا‪ 52‬ا‪ ،‬ا'ه]‪ ،‬ا‪$‬ﻥت ا' ة‪،‬‬ ‫آــس‪،‬‬ ‫‪-73‬‬
‫ا''رﺱ"‪ ,‬ﺕی ‪ 'p‬ا‪ 52‬ا '‪ ،‬ا<;  او‪ ،S‬اهة‪ ،‬ا‪^+‬‬
‫ا‪ )0 )PV‬ا‪,‬ق اوﺱ‪.(2005) l‬‬
‫‪'5‬د ‪ $
'5‬اŸ "ﺕﺝ[ ا‪ q5$‬ا '  اراﺱت ا   ا  ت‬ ‫آـوي‪،‬‬ ‫‪-74‬‬
‫ا دی‪$ H $  ،‬ت ا' ا‪234‬دی وا‪4‬ﺝ'
 )اا‪ - <3‬ﺕﺝ=ت‬
‫‪ ،"( $‬ﻥوة اراﺱت ا  ‪
L%‬ت ا دی‪ 
 ،‬ا‪، w‬ة‬
‫)‪.(2001‬‬
‫
‪W‬ء ای "ا‪52‬ـ ا"‪ ,‬ا<;  ا‪O‬ﻥ‪ ،‬اهة‪ ;+
،‬اﻥ‪ L‬ا?ی‬ ‫آــ‪،‬‬ ‫‪-75‬‬
‫)‪.(1967‬‬
 ،S‫ ا<;  او‬،"‫ ا‬52‫ وا‬2CD‫ر "ا‬+‫ ا‬$
‫م‬W‫ ا‬$
‫ و‬،‫'ن‬I
،M‫ـــ‬$ -76
.(1970) ‫ـن‬0 ‫; ا‬+
،‫وت‬%
،‫ﻥ‬O‫ ا<;  ا‬،‫ ﺕﺝ' ج أﺡ' و~ﺥی‬،"2CD‫یت ا‬p‫ ج "ﻥ‬،‫ هل‬.‫ك‬ ،‫ـــزي‬ -77
.(1971) ,‫ وا‬Ro 
 ‫= ا?ی ا‬4‫ا‬
،S‫ ا<;  او‬,"=‫ﺝ‬W
‫ أاﺽ= و‬،‫ ا‬52‫ت ا‬W&D" ]‫' ﺝﺱ‬5 ،‫'ــــ‬5 -78
.(2004) g‫ وا زی‬, 0O‫ دار ا‬،‫*ن‬
‫ ا د‬،‫ اوﺡ‬،%‫ ا‬L
,"! ‫ب  ا ] ا‬$D‫ت ا‬W&D" ‫ﺡاس‬ ،‫'ـــد‬5 -79
.(2002) .31 ‫ ص‬،142
,"‫ ا  اﺵی‬52‫م " س ا‬W‫ ا‬$
‫ روق ﺱ‬،'5‫ ا‬$
‫ﺱ‬ ،‫ﺱـــ‬ -80
.(1984 ) ‫
 أم اى‬L% ‫ ث‬8;‫ ﺱ اراﺱت وا‬،S‫ا<;  او‬
،S‫ ا<;  او‬,"‫ج ا‬W ‫ ا وا‬52‫ "أﺱﺱت ا‬N‫ی‬N ‫ ا‬$
‫رﺵد‬ ،‫ﺱــ‬ -81
.(2001 ) , ‫
_ﺱ ار‬،‫اهة‬
@* ‫ دار‬،‫ اهة‬،S‫ ا<;  او‬,"‫ ای‬n‫ "
] ا‬N‫ی‬N ‫ ا‬$

‫رﺵد‬ ،‫ﺱــ‬ -82
.(1993) 0 ‫ا‬
،‫وت‬% ،S‫ ا<;  او‬,"q‫ی‬5‫ ا ا‬MH‫ ا‬n‫'د "أﺱ‬5 ‫ف‬H
،‫یﺱـــ‬ -83
.(1988) 0O‫ رات
 ن ا‬,

،S‫ ا<;  او‬,"‫اض ا‬Z‫  ﺕ ا‬I‫ی‬5‫یت ا‬p‫ﺝ'  ﺱ "ا‬ ،Y‫یﺱـــ‬ -84
.(2001) *;< ^‫ی‬r ‫ دار‬،‫اهة‬

;‫ ا‬g‫ اا‬:ON

85- Bernard, Harold W "Adolescent Development", London, International
Text Book Co, page 8. (1971).
86- Brissette, I, Scheier, M., Carver, C "The role of optimism in social
network development, coping, and psychological adjustment
during a life transition". Journal of Personality and Social
Psychology, 82, page 102-111. (2002).
87- Cemalcil Canbeyli, R, Sunar, D "Learned helplessness, therapy, and
ar, personality traits: An experimental study". The Journal of
Social psychology, 143, page 65-81. (2003).
88- Fleming, Kandace Kay "The effect of self-efficacy, gender, self-
concept, anxiety, and prior experience on a model of
mathematics performance", 10, page 58. (1998).
89- Ganellen, R. and Blaney, P "Hardiness and Social Support as
Moderators of the Effect of Life Stress". Journal of
Personality and Psychology, 47. 1. page 156-163. (1984).
90- Lazarus, Richard " Patterns of adjustment and human effectiveness",
New York, Mc- Grow Hill Book, page 134. (1970).
91- Wolmen, Benjamin B. "Dictionary of Behavioral Science". New Jersey,
and Mac- Millan Co. page 35. (1973).