Istlverim hy, Carnot Cevrimi 1-2 Tersinir sabit sicaklikta genisleme (T=sabit) (Sisteme dis kaynaktan 1st gecisi (q,1 2-3. Tersinir adyabatik genisleme <4) Tersinir sabit sicaklikta sikistirma (T,=sabit) (Sistemden dis ortama ist geyisi (9,3 4-1 Tetsinir adyabatik sikisirma ing Cevrimi Tersinir sabit steaklikta genisleme (Ty,=sabit) abit) Tersinir sabit steakhkta siktstirma (Ty: Ericsson Gevrimi Tetsinir sabit sicaktihta genisleme (Ty=sabit) Sabit basingta ( ‘Tersinir sabit sienklikta stkistirma (T,=sabit) ideal Brayton (Gaz) Cevrimi o ao ees te, o abst a ampresee cy Wow . S X : oy 4 esti! int 0, Sofiuk hava standard: Kabulline gore isl verim 1 Me = Gergek Brayton gevriminde komprestir ve tirbin adyabatik verimleri w =h wo Byh Me = Rejeneratérlii Brayton Cevrimi Sabit hacimde (v=sabit) rejenerasyon (aractakishandan rejen. si gecigi) it) rejenerasyon (aract akigkandan rejen. 1st gecisi) omy gagras Nac Nanstxine = Sabit hacimde (1=sabit) reenerasyon (rejemeratGrden araci akiskanc 1st ggisi) Nation Sabit basingta (P=sabit) rejenerasyon (rejeneratdrden aract akiskana 1st gegisi) Kompresorde izentropik sikrstirma Sisteme sabit basincta si gegisi 3-4 Turbinde izentropik genisleme 41 Cevreye sabit basmsta ist gegisi Verilen ve alinan stlar-ister hy=hy)—Q_= meh, hy) W, =m(h,-h,) Isil Verim Wax nero ~ Wy =Q, -Q, Geri ig oram ty Basing orant 1, = Rejenerator etkinligi Aas ri Soguk hava standard) kabulleri alunda ideal rej. Brayton gevriminin istl verimi eeimats | heAva Sogutmah-Ava Ismah Rejeneratirlf! Brayton Gevrimi ideal AS-AI RBG ayagidaki hal degisimlerinden meydana gelmektedir. 5-2 Pe basineina izentropik sikistirma 2-3. Sabit basineta ara sogutma 3-40 Psbasincina izentropik sikistirma 4-5) Rejenerasyon 5-6 Sabit basingta isitma 6~7 _izentropik tuirbinde genisleme 8-9 _izentropik trbinde genisleme 9-10 Rejenerasyon 10-1. Sabit basincts sogutma Iki kademeli sikistirmada kompresbre verilecek en az ig ve iki kademeli yenislemede tarbinden alinacak en fazla is basing oranlartesit oldugu zaman gergeklesir.Buna gére: ec po Basing orantart ‘she )h P, rie ro Woe {ideal Rankine (Bubar) Gevrimi Torin fe a Ideal Rankine gevrimi 2 Pompayla izentropik sikistirma 3. Kazanda sabit basingta isitma 4° Tirbinde izentropik gentesme 1 Yogusturucuda sabit basingta sogutma Pompa Kazan Tlirbin Yogusturueu q, =h,—h, Yogususturuew gikisinda akiskan doymus sividie:»1= ve Gergek Rankine gevriminde Pompa ve Turbin adyabati verinleri ah 1 YBT den cikan buhar tekrar Kazanda sabit basingta ssitilarak ABT ne aGnderilir.Araci akiskana iki yerde Ist verilir, akiskancan iki yerde de ig tiretilie Kazanda verilen tstlar: Ge = Ariat + agg = (Ba — Hy) + (yh) ‘Tiirbinden alinan isler; We EWyar FW yy) (hy Hy + hy hy) Q, tng, = W, =rhw, WW, = thw,ideal Ava Bubar Almalt Rankine Cevrimi Agik Besteme Suyu Isitier Yuin ES Kapalt Besleme Suyu Isiticth ‘ 2, Birlesik Ist-Gitg Uretimi Oe Basing Oe toon FE — ree TUrbinden aytslan bir miktar buhar (6 noktasiy ile yogusturucudan cikan dosmus su (1 nokiast) pompavla fara buhar basineina basilarak (2 noktast) sabit basingta ABS! da karisir ve dovmus su olarak grkar (3 nok), Burada y tGrbinden ayrilan buhar miktaridr Kazanda verifen is: a, =he-h, Yogusturucuda gekilen is q, = (I~ y}(h- ~h,) péTirbinde abnan ig Wy = (hy hy) +(L-yMlh, hg) tor Pompalarda verilen islet 8, =(1-y)W py = W py We = (P2-PL) Wey = VP, PL) th ‘Tarbinden ayrilan buhar oat The BSI da ene bilangosu 1h, = Sri, h, Tarbinden ayrilan bir miktar buhar (7 noktasi) ile yousturucudan gikan dovmus su (1. noktasi) pompayla (Pompa 1) kazan basincina bastlarak (2 noktast) KBST da karisma olmakstain 181 ahgveriginde bulunur, Ara uber doymus sw olatsk gikar (3 noktast}. Daha sonra arabuhar Pompa Il ile kazan basineina basilr (4 noktast) ve yogusturucudan gelen ekiskan ile karst. Kazanda verilen s1 yah, -he Yogusturucuda gekilen iss q, =(1~yyhy hy) ‘Tirbinde alinan ig wy = (hg —h,)+(L-y)(h, —h,) We = (yer tYW py Woy = PHP, Py) i, Pompalarda verilenisler Wy =H (P,P) Tairbinden ayrilan buhar ram y thy Hem elektrik enerji hem de 131 ihtiyacinda kullanihr, Basing diisGrdicéen gelen akis ile tUrbinden ayrilan buharin basines aymidir, Basing districtide entalpi sabinir, Proses ssitier _sikisinda akiskan dorms sudur (10 noktas) Enerjiden yararlanma oran: bretiten net sitilen top Gevtime verilen is ray(h-h,) Gevrimden atiian iss Q. = thy(hy ~h,) Proses sisi Qp = Highs + thigh. —thyohyy Turbinden alan gig W, = (th, ~thgth, hy) + thigh. hy)TERMODINAMIK OZELIK BAGINTILARI Kismi Torevie ilgili bagentlar dz = Mdx + Ndy (2) ve (2) a (ay, aay Ui) “hae Ox) (dz ax } L ox) (9) veya (2%) 21 ¥ },Lds J, a2 |, @z/dx), BSE) = Baye (ax }, lay J, Lay), | ay |. 82}. ax J, Gibbs denklemleri du = Tas ~ Pav ~sdT-Pdv (a; Helmholtz fonksiyonu) dh=Tds + veP dg =-sdT +vdP (g; Gibbs fonksiyonu) ‘Maxwell baginilart Basit sikistirlabilir bir sistemin P, v, T ve s dzelliklerinin kimi tiirevleri arasindaki iliskileri Maxwell bagintilan veri, (a 1-3) (3), -(3 wh la )-# (#)-(3) (=),-(3), Clapeyron Denklemi Clapeyron denklemi, sadece P, v ve T degerleri bilindiginde, faz degisimi strasindaki entalpi devisiminin hesaplanmasin: salar. (yew (2 = [2] (ar ir Me FF fom Clapeyron-Clausius denklemi Diisiik basinglarda gerceklesen sivi buhar ve kati buhar faz degisimleri igin Clapeyron denklemi yaklasikolarak ajagidaki sekli alte (eee a LaF Jaw R ” yee Bu denklem doyma basineanm sicaklikla degisimini gésterirBasitsikisturilablir bir sistemin ig enerji, entalpi ve entropi degisimleri, sadece basing, 6 ve Szeiilistlarla ifade edilebilir 1) ig enerji degisimleri: u=(T) unm) M1) Entropi degisimleri B hacimse! genisleyebilirlik vec izotermal sikistirilabilirlik olmak tizere Szgil 1s1 farklart (Mayer baginest) vTp a Ozgiil isi farklari (ep-c,) mUkemmel gazlar igin genel gaz sabiti Rye esittr. Sikistirilamayan maddeler iin ise sifirde, Joule-Thomson katsayist: bir kistima islemi (h=sabit) sirasinda akiskanin steakliginin nastl degistigini idaki gibi tanamlan 7 He 0. steak azahr ig enerji ve entropi degisimleri Gergek (reel) gazlarin ental} Gergek gazlarin ig enerji. entalpi ve entropi degisimleri, genellestirilmis entalpi ve entropi sapma diyagramlart kullanilarak hassas olarak hesaplanabilir fy hy = RT (Zy) ~ Zy2)+ hy By aw hy hy = RT (Zy, ~Zya) + (hy 5h), a, -%, =(h, -h,)-R,(Z, R(Zqy Zs) 408s Beat Siissa Zentalpi. Zs entropi sapma garpini olup Py=P/Py, ve Ty=T/Ty, igin genellestirilmis entalpi ve entropi sapma diyagramlarindan. (hy ~y jay V8 Ss ~5, aga deBetleri ise mikemmel gaz tablotarindan okunurGAZ KARISIMLARI Gaz karsimlarinm mol ve kiitle oranlart Bir maddenin kitlesi, maddenin mol miktart ve mol kitlesi M ile. m=nM tke) seklinde ifade edilebitir Kitle Oran: yy, Mol Oram: y,, eds {kg/kmol] [kI/kg.K] Gar kariguminin P-v-T davranislart Dalton’ un toplanan basinglar yasast: P = YP, (T,V) Mikemmel gazlar igin tam, gergek gazlar igin yaklasik ‘Amagat’ in toplanan basinglar yasast: Miikemmel gaz karigimlart ™ Gergek gaz karismlar, Z sikigtiilabilme garpant olmak tizere; PV = ZnR,T Karisantarin sikistrlabilme garpant: Z= D> y,,Z, Sanki kritik basing: Py= iy... Sanki kritik steakiik: T=) yi Te, Mikemmel ve Gercek Gaz Karisimlarimn Qzellikleri Bir gaz karigiminin yaygin 6zellikleri. genellikle her kartsanin katkisint toplayarak bulunabilir, Karisamin yegin dzellikleri ise Kartsanlarin kitle ve mol oranfarint kullanarak ortalama almayt gerekt iti: uU Sm, Sa as)ve C=) y.C,; ¢kivkgk) veya (ki/kmolK) ve T= Sy, Gy (kvkeK) veya (kivkmotky YOKSEK HIZLI AKISIN TERMODINAMIGi Durma entalpisi veya toplam entalpi hy [kJ/kg] Sabie zg isilart olan milkemmel bir gazin steakliga Vv! 2¢, Bu sicaklik, mikemmel gaz advabatik olarak durma haline getirildiginde erigecegi steakbikti. T, =T+ Mikemmel bir gezn (izentropik) durma Szellikleriyle statik dzellikleri arasindaki igen bagintslar: gy rf. $F) zaman wae ve bir crkish, Durma entaipisi kullanth ekli akisli agik sistem igin enerjinin korunume denklemi 5 > { ye DusPT- «lft! Q=W = (hy Ry) + Bl23 -2)) Vie "RATS Burada hy. hy. sirasisla 1 ve 2 hallerindeki dutma entalpileridir. ve tT ae Sonsuz ktigiklikteki bir basing dalyasinin bir ortamdaki yayilma hrzi ses hnzt ve sonik hiedir. Ses hit asagidaki gekilde hesaplannMach say st: akishantn wergek hizinin ayn sartlarda hesaplanan ses hizina rans ses hizanda Mp> 1 hipersonik Mel sesal Ms! transonik Mol ses usta Kesit alaninin akis yOntinde daraldigu liieler, yakinsak lilleter diye bilinir. Kesit alaninin nce daraldigi sonra genislediai lleler yakinsak-iraksak Ileler diye adlandirihr. Akis alanmin en kiigik degeri aldigt kesit bogz adim abbr. Akiskanin yakinsak bir lilede erigebilecegi en yliksck hrz ses hzidir. Akiskant ses ist htzlara ivmelendirmek ancak yakinsak-iraksak liilelerde saglanabilir. Tim yakinsak-iraksak liilelerde akiskanin bogazdaki hizt ses hrzude. Sabit dzgil tsilari olan miikemmel gazlar igin durma dzelliklerinin statik dzelliklere oran1, Mach sayisiy la ifade edilir. ys Me! oldugu zaman, statik Ozelliklerin durma dzelliklerine oranlankritik oranlar diye adlandunr ve yildz Assi ile gosterlir r Po( 2 yea (2 ye P, (k+l pL Lile ve yaytcilarin gergek ve izentropik halleri adyabatik verimler ile ifade edilebilie. Lille verimi Yayrer verimi