7.

HAFTA

3) EĞRİSEL İNTERPOLASYON (KUMANDA)

Eğrisel interpolasyon (Kumanda) da hareket boyunca kesici takım sürekli olarak iş parçası ile temas
halinde olup talaş kaldırmaktadır. Hareket aynı anda 2 eksende yapılır. ISO programlama dilinde ;

G02……………..Saat yönünde eğrisel hareketi,

G03……………..Saat yönünün tersinde eğrisel hareketi ifade eder.

Eğrisel hareketleri tanımlamada (R) parametresi yerine I, J, K parametrelerini kullanacağız.

X Y Z
I J K

X- Eksenindeki eğrisel hareket…… I

Y- Eksenindeki eğrisel hareket…… J

Z- Eksenindeki eğrisel hareket…… K ile ifade edilir.

I, J, K her zaman yayın başlangıç noktasından merkezine doğru eklemeli olarak alınır. Eklemeli

alındığından kesme hareketinin yönü sola ve aşağı doğru ise negatif (-) ,sağa ve yukarı doğru ise

pozitif (+) alınır.

I,J,K ……ile 3 değişik yay tipi farklı olarak programlanabilir.

1) 90,180 ve 360 derecelik yayların programlanması

2) Başlangıç ve bitiş konumları aynı olan yay parçaların programlanması,

3) Merkez noktasının koordinatları belli olan yay parçalarının programlanması

1) 90,180 ve 360 derecelik yayların programlanması :

Bu yayların programlanmasında ; Örneğin CNC torna tezgahlarında 2 temel eksen (X,Z)

olduğundan haliyle sadece (I , K) parametreleri olacaktır. Yani tornada Y ekseni
olmadığından (J) parametresi de olmayacaktır. Düzgün yayları (90.180 ve 360 derece)
programlarken I,J,K parametrelerinden biri sıfır (0) olacaktır.

Yukarıdaki şekilde tornada eğrisel kumanda da (I,K) parametreleri gösterilmiştir.

-Soldaki şekilde G02 ile saat yönündeki eğrisel harekette kesici takım (1) no.lu
başlangıç noktasından hareketle (2) no.lu hedef noktaya kesme işlemini
gerçekleştirmektedir. Burada esas olan yayın başlangıcından merkezine doğru Z
ekseninde sola doğru bir hareket ile yayın merkezine ulaşıldığından (K) eksi (-) değer
almakta ve ( I) sıfır (0) olmaktadır. Yani yayın merkezine tek eksende (Z) ulaşılmaktadır.

-Sağdaki şekilde ise G03 ile saat yönünün tersindeki eğrisel harekette kesici takım (1)
no.lu başlangıç noktasından hareketle yine (2) no.lu hedef noktaya kesme işlemini
gerçekleştirmektedir. Burada da esas olan yayın başlangıcından merkezine doğru X
ekseninde aşağı doğru bir hareket ile yayın merkezine ulaşıldığından (I) eksi (-) değer
almakta ve ( K) sıfır (0) olmaktadır. Yani yayın merkezine tek eksende (X) ulaşılmaktadır.

Bunları şimdi sırasıyla CNC Torna ve Freze tezgahlarında yapılan basit örnekler ile
açıklamaya çalışalım.
ÖRNEK -1 : Aşağıda imalat resmi verilen basit bir iş parçasının Mutlak Koordinat Sistemi
(G90) ne göre CNC Torna tezgahında program formatını oluşturalım.(Not : Önce kaba talaşı
sonra ince talaşı alınacaktır.)

CNC Tornada Mutlak Koordinat Sistemine göre Program Formatı

% 001
ÖRNEK -2 : Aşağıda imalat resmi verilen basit bir iş parçasının Eklemeli Koordinat Sistemi (G91) ne
göre CNC Freze tezgahında çevresel kesme program formatını oluşturalım.(Not : Takım çapı ihmal
edilecektir.)

CNC Frezede Eklemeli Koordinat Sistemine göre Program Formatı

% 002

N01 G91 G21

N02 G0 X0 Y0 Z2 S1600 T01 M03
N03 G1 Z-5 F 0.25 M08
N04 X110 ………………………………………….(2) NO.LU NOKTA
N05 G3 X30 Y30 I0 J30………………(3) “
N06 G1 Y40………………………………….(4) “
N07 G3 X-30 Y30 I-30 J0………………..(5) “
N08 G1 X-80……………………………………………(6) “
N09 G3 X-30 Y-30 I0 J-30……………..(7) “
N10 G1 Y-40…………………………………(8) “
N11 G3 X30 Y-30 I30 J0…………………(1) “
N12 G0 Z50 M30
2)Başlangıç ve bitiş konumları aynı olan yay parçaların programlanması
Yayın başlangıç ve bitiş noktalarının konumu aynı ise bu tür yay parçalarının programlanmasında
yardımcı dik üçgen oluşturarak Pisagor bağıntısından yararlanılır. Bunu önce CNC torna tezgahında,
sonra da CNC Freze tezgahında basit birer örnekle açıklamaya çalışalım.

ÖRNEK -3 : Aşağıda imalat resmi verilen iş parçasının yüzeyinde çok ince bir talaş olup ince talaş
kalemi ile alınacaktır. Mutlak Koordinat Sistemi (G90) ne göre CNC Torna tezgahında program
formatını oluşturalım.

CNC Tornada Mutlak Koordinat Sistemine göre Program Formatı

% 003
N01 G90 G21
N02 G0 X0 Z0 S1500 T02 M03………. ……………..(1) NO.LU NOKTA
N03 G3 X 34 Z-17 I0 K-17 F0.25……...... (2) “
N04 G1 Z-25 ……………………………………………………………(3) “
N05 G3 X34 Z-43 I-27.56 K-9……………………….(4) “
N06 G1 Z-50………………………………………………… (5) “
N07 G1 X42 Z-66………………………. ……… …………….. (6) “
N08 G2 X42 Z-80 I32.24 K-7………………………(7) “
N09 G1 X42 Z-86 ………………..………………………………(8) “
N10 G3 X66 Z-98 I0 K-12…………………….(9) “
N11 G2 X94 Z-112 I14 K0 ……………………..(10) “
N12 G0 X150 Z50 M30
ÖRNEK -4 : Aşağıda imalat resmi verilen basit bir iş parçasının Eklemeli Koordinat Sistemi (G91) ne
göre CNC Freze tezgahında çevresel kesme program formatını oluşturalım.(Not : Takım çapı ihmal
edilecektir.)

CNC Frezede Eklemeli Koordinat Sistemine göre Program Formatı

% 004
N01 G91 G21
N02 G0 X0 Y0 Z2 S1200 T01 M03
N03 G1 Z-5 F 0.25 M08
N04 X51.34 ………………………………………………….(1) NO.LU NOKTA
N05 G2 X23.32 Y0 I11.66 J-15…………….(2) “
N06 G1 X30.34 …………………………………………………..(3) “
N07 G3 X21 Y21 I0 J21……………….(4) “
N08 G1 Y34………………………………………….(5) “
N09 G2 X-23 Y23 I0 J23……………….(6) “
N10 G1 X-21.86…………………………………………………...(7) “
N11 G3 X-36.28 Y0 I-18.14 J-20………………(8) “
N12 G1 X-23.86…………………………………………………….(9) “
N13 G3 X-21 Y-21 I0 J-21……………..(10) “
N14 G1 Y-40…………………………………………(11) “
N15 G2 X17 Y-17 I0 J-17………………(12) “
N16 G0 Z50 M30
3) Merkez noktasının koordinatları belli olan yay parçalarının programlanması
Bu yöntemde de merkez noktası belli olan yay parçalarının programlanmasında yayın merkezinin
koordinatları verilmesi gerekir. Ekleme çıkartma işlemleri ile I,J,K değerleri belirlenir.

ÖRNEK -5 : Aşağıda imalat resmi verilen iş parçasının yüzeyinde çok ince bir talaş olup ince talaş
kalemi ile alınacaktır. Mutlak Koordinat Sistemi (G90) ne göre CNC Torna tezgahında program
formatını oluşturalım.

CNC Tornada Mutlak Koordinat Sistemine göre TABLO şeklinde Program Formatı

% 005

N G X Z I K F S T M
1 0 18 0 1800 2 3
2 1 24 -3 0.25 8
3 2 24 -21 12 -9
4 1 -27
5 2 48 -39 12 0
6 3 60 -53 -20.8 -17
7 1 52 -58
8 -66
9 3 84 -82 0 -16
10 2 100 -90 8 0 30
ÖRNEK -6: Aşağıda imalat resmi verilen basit bir iş parçasının Eklemeli Koordinat Sistemi (G91) ne
göre CNC Freze tezgahında çevresel kesme program formatını oluşturalım.(Not : Takım çapı ihmal
edilecektir.)

% 006

N01 G91 G21

N02 G0 X0 Y0 Z2 S1300 T01 M03
N03 G1 Z-6 F 0.36 M08
N04 X85…………………………………………………………1.NOKTA
N05 G2 X9 Y15 I40.6 J-14.16……….2. “
N06 G1 Y46……………………………………………….3. “
N07 G3 X-13 Y7 I-23.69 J-28.42………..4. “
N08 G1 X-70…………………………………………………………5. “
N09 G2 X-11 Y-5 I-17.24 J23.32…………6. “
N10 G1 Y-17.69………………………………………….7. “
N11 G2 X0 Y-22.685 I-14 J-11.315………8. “
N12 G1 Y-6.69 ………………………………………….9. “
N13 G2 X16 Y-16 I0 J-16…………….10. “
N14 G0 Z50 M30