You are on page 1of 91

E-book is created by www.shanyoma.

org

E-book is created by www.shanyoma.org

yk*Hpmtkyfwkduf
E-book is created by www.shanyoma.org

yk*Hpmtkyfwkduf
yHkESdyfjcif;
yxr/ /1967
apmifa&

E-book is created by www.shanyoma.org


3000
rsufESmzkH;
pHwkd;
bavmuf
bopftifqef;
tzkH;&kduf
umvmarmif0if;
pmtkycf sKyf
nTefYnTefYESifharmifrsm;

xkwfa0ol ykHESdyfjzefYcsdol
armifuHwifh armifuOdk ;D (0736)?ukrm&ykEH ydS w f u dk ?f (yk*pH mtkyw
f u
dk f
(0237) taqmuftOD)? trSwf 123? jrefrmh*P k &f nfvrf;?
Nidr;f pmpOf? uefawmfav;? &efuek Nf rdKUu ]ukrm&puf}jzifw h m0ef
3? 3 vrf; ,lyEHk ydS í
f ? ]yk*pH mtky}f tjzpf jzefcY sdonf/
ykoed n f eT ?Yf &efuek /f (zk;H 18946)

yk*Hpmtkyfwkduf
E-book is created by www.shanyoma.org

yk*pH mtkyf trSwf 132

OD;armifarmifwif (uxdu)

jrefrmrif;vufxuf
pmwrf;rsm;

yk*Hpmtkyfwkduf
1967 xkwf
yk*Hpmtkyfrsm;
120/ te,fe,fu usef;rma&;jyóem jyefvnfajzMum;vTmrsm;
121/ rNydKonfrh ;dk

E-book is created by www.shanyoma.org


122/ awm&dik ;f ajr('kw, d ykid ;f )
123/ &mrmc&pf&eS m\okweå yf jHk yifrsm;
124/ tiwfrcH
125/ aEGO;D umv jrLxaomtcg
126/ aZmf*sD\uAsmaygif;csKyf
127/ oydwaf rSmufausmif;om;
60-'k/ qk&d , S vf pfp;D yGm;a&;wnfaqmufp tawGt
Y MuKHrsm;
128/ olvv dk l
102-'k/ oifu h ,kd w
f iG ;f rS a&m*grsm;
129/ igwkaYd cwfEiS t hf NydKif
130/ olww Ydk awG ae0ifcsdef
131/ bkbH 0rSmjzifh (pwkwy¬ idk ;f )
132/ jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;
133/ yef;om rpmtk
134/ vli,frsm;qkid &f m aq;ynm
135/ wESpo f m;

Ek0d ifbm 1 xGurf nfh yk*pH mtkyrf sm;


136/ '*kew f m&m\'*kew f m&m
137/ MunfO;D \cav;aMu;rkH iSurf sKd;pkH
138/ yDr;dk eif;\yGpJ m;BuD;om;tzESijhf rjr
139/ ausmfvIdifOD;\w*kd;vufa&G;pif
140/ ewfE, G \f jrefrmjynfajrmufyikd ;f (twGJ 2)

yk*Hpmtkyfwkduf
rmwdum
trSmpm 1
1/ jrefrmrif;vufxuf &k;H awmfrsm; 2
2/ bk&ift h mPmESiv hf wT af wmftmPm 7
E-book is created by www.shanyoma.org

3/ jrefrmrif;vufxuf Oya'jyKXme 10
4/ oóar"Oya' 14
5/ jrefrmrif;vufxuf taumufceG Xf me 17
6/ jrefrmrif;vufxuf v,f,majrXme 21
7/ jrefrmrif;vufxuf tvkyXf me 27
8/ jrefrmrif;vufxuf pmay;pm,lXme 29
9/ jrefrmrif;vufxuf Ekid if jH cm;ESiv hf rl sKd;jcm;trIxrf;rsm; 30
10/ þ,Hrif;udk,fpm;vS,fvmpOfu 35
11/ jrefrmrif;vufxuf ynmawmfoifrsm; 41
12/ jrefrmydou k mynmESiEhf idk if jH cm;ykpH H 44
13/ jrefrmrif;vufxuf yGaJ wmfcsuf 48
14/ yJMG unfah qmiftaMumif; 53
15/ a&S;a[mif;aq;a&;yk&ykdufrsm; 56
16/ aZmwd0g' 60
17/ a&S;a[mif;yk&yku d vf mT rsm; 64
18/ a&S;jrefrmbk&ifrsm; 68
19/ rif;wke;f rif;vufxuf rdz&k m;rsm; 73
20/ oOÆmvDEiS , hf mOfrsm; a0grsm; 77
21/ orkid ;f wGif rarhEidk af omaeY 82

yk*Hpmtkyfwkduf
1 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

trSmpm

]]jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;}}pmtkyo f nf &Ir0? jr0wD? ,Ofaus;rIpaomr*¾Zif;


pmapmifrsm;wGif a&;om;cJhaom a&S;jrefrmrif;rsm;vufxuf tkyfcsKyfa&;? ,Ofaus;rI?
tEkynm? vlaerIpepfEiS ahf &S;rif;rdz&k m;rsm;taMumif; odrw S pf &m aqmif;yg;rsm;rS aumuf
Ekwí f pmwtkyt f jzpf xkwaf 0jcif; jzpfygonf/
,if;okYd aqmif;yg;rsm;udk jyKpka&;om;pOftcgu jrefrmrif;tkyfcsKyfykHpmwrf;?
vTwaf wmfrw S w f rf;? a&Teef;ok;H a0g[m&tbd"mefponfph mtkyrf sm;onfvnf; &Sm;yg;vsuf

E-book is created by www.shanyoma.org


&Sd&m xkdxkdaom pmtkyfpmwrf;a[mif;rsm;udk &SmazGavhvmNyD;aemuf a&S;jrefrmrif;rsm;
vufxuf odro D l ysOf;rem;ud, k af wmfBuD; pnfoal rmifarmifausmf? a&Tjynfq&mBuD;OD;b
wifpaomyk*K¾ v d rf sm;xHrS pkpH rf;ar;jref;&&Sad omtcsuftvufrsm;ESiphf ak ygif;um acwfEiS hf
tnD odtyfrw S t f yfaom taMumif;t&mrsm;ukd jynfov l xl tk usKd;iSm a&;om;cJjh cif;jzpf
ygonf/
,cktcg a&S;acwftaMumif; odrMD uaom yk*K¾ v d Bf uD;rsm;vnf; ocFg&oabmw
&m;BuD;twkid ;f tcsKdu Y ,
G vf eG f tedpaö &mufMuavNyD/ ud;k um;a&;om;aom usrf;pmwrf;
rsm; oufoufudkcsnf; zwfygu tcsKdYtcsufrsm;udk &Sif;vif;&efvkdaMumif; awGYMu&ay
rnf/ xko d aYkd om taMumif;t&mrsm;udk a&S;a[mif;yk&yku d rf sm;rSvnf; avhvmqnf;yl;NyD;
vQif jyKpka&;om;cJMh ujcif; jzpfonf/ ,cktcsdet f cgrS jyKpka&;om;&ygvQif pkv H ifwefrS
pkv
H ifaumif;pkv H ifacsawmhrnf/ þa&;om;azmfjyxm;aom pmrsm;onfvnf; txl;w
vnf pkv H ifvNS yD[í l rqkv d ydk g/ odrwS zf ,
G &f m a&S;jrefrmrif;vufxuf taMumif;t&mrsm;
ESiqhf idk af om aqmif;yg;rsm;onf okawoevkyif ef;w&yftjzpf vGecf ahJ omq,fih g;ESpt f
wGi;f u pkaqmif;jyKpkjcif;jzpfonf/
xkdodkYokawoepmwrf;aqmif;yg;rsm;udk jynfolwkdYpdwf0ifpm;ap&ef wkdwdkwkwf
wkwEf iS v hf &dk if;rsm;uko d m csKyfí a&;cJo h nf/ a&SUqufvufí &SmazGvadk om pdwrf sm;jzpfay:
ap&ef &nf&, G &f if; jzpfygonf/ jrefrmrItEkynmqkid &f mypön;f rsm;udk oGm;a&mufMunf&h I
avhvmvkpd w d ?f a&S;a[mif;ypön;f rsm; awG&Y ydS gu xde;f odr;f vkpd w d rf sm; wk;d wufvmap&ef
vnf; &nfreS ;f ygonf/ þodaYk om jrefrmrIaqmif;yg;rsm;udk jyefvnf&mS azG&wwforQ wpk
waygif;wnf;]]jrefrmrif; vufxufawmfpmwrf;rsm;}}[laomtrnfjzifh okawoDrsm;t
wGuf jyefvnfxw k af 0ygonf/

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 2

jrefrmrif;vufxuf &k;H awmfrsm;


jrefrmrif;vufxuf tkyfcsKyf&mXme rsm;jym;pGm &Sdaomfvnf; vTwf&kH;ig;&yf t0iftyg
vTwaf wmfonf tcsKyftcsmXmeBuD;jzpfavonf/ xkv d wT af wmfü rif;{u&mZfu, dk af wmf
wkid ?f odrYk [kwf tdraf &SUrif;? odrYk [kwf vTt J yfc&H aom vTww f ufrif; rif;om;BuD;rSpí 0ef
BuD; 0efaxmufrif;wkYd ndE§ idI ;f pDrq H ;Hk jzwfavh&o dS nf/
,if;vTwaf wmfü a&S;tpOftvmpDro H nfx h if&mS ;aom udprö sm;rSm-
1/ &mxl;cefx Y m; Ekwyf ,fjcif;?
2/ rSwo f m;csuf rSwpf mrSpí Oya'otrdeaYf wmfrsm; xkwjf yefjyifqif&ef?
E-book is created by www.shanyoma.org

3/ omoema&;? ynma&;rsm;twGuf aqmif&u G &f ef?


4/ Munf;aMumif;? a&aMumif; ppfonfawmfrsm;twGuf pDraH qmif&u G &f ef?
5/ rsufEmS nDrw l &m; &mZ0wftao;tzGrJ ?I &k;d &mrIw&m;&mZ0wfponf rIcif;rsm;udk pDrH
aqmif&u G &f ef?
6/ tcGeaf wmf? taumufawmfrsm; pDraH qmif&u G &f ef?
7/ v,f,mXmetwGuf pDraH qmif&u G &f ef?
8/ 12 &moDrpS í vkyaf &;aqmifwmrsm;twGuf aqmif&u G &f ef?
9/ pmyko Yd jcif;twGuf aqmif&u G &f ef?
10/ Ekid if jH cm;ESiphf yfvsOf;í aqmif&u G &f efrsm; jzpfavonf/
þudp&ö yfrsm;onf ouú&mZf 1240 jynfEh pS w f iG f 14 XmecGjJ cm;aqmif&uG &f ef t
rdeaYf wmft& aqmif&u G Mf ujcif; jzpfavonf/
a&Teef;ok;H a0g[m&tbd"mefü vTwaf wmfwnf&mXmeuk-d
eef;NrdKUawmf opfwyftwGi;f wHcg;eDawmftxGuf vuf,mbufu ta&SUodrYk sufEmS jyKí vuf0J
vuf,ma&SUrsufEmS rsm;ü Murf;jyifBuD; ywfvnfEiS w
hf uG vTwaf wmfaqmif oD[moe &mZyv’if
xm;&mjzpfaom aZw0efaqmifwjYdk zifh ESpaf qmifwJG aeausmf aqmufxm;onf/ 14 cef;pD ywf
vnf&dS taqmuftODBuD;jzpfonf/
[lí jyqkx d m;avonf/
vTwaf wmfac:aom a&SUaqmifrmS 2 xyf vnfay:aqmif pjrifcjH zpfonf/ uGe;f
pifwidk f 4 vk;H rSm a&Tyed ;f csonf/ xku d eG ;f pif 4 vk;H rSwyg; wkid rf sm;rSm atmuf teD 1 pk?
txufrS a&T 2 pkcs&onf/ aZw0efaqmif tajymufrmS a&Tyed ;f cs&onf/ 0efBuD;rsm;wuf
aom a&SUaqmif\tajymufrmS a&T 2 pk? teDwpk jc,fv, S &f onf/
bk&if{u&mZfrif;jrwfonf vTwfawmfodkYwufí w&m; qkH;jzwfawmfrlaMumif;
usrf;*efZmwfeyd gwfü vmonft h wkid ;f a&S;jrefrmbk&ifwo Ydk nf pnfBuD;wD;í waeY 3 Budrf

yk*pH mtkyw
f u
dk f
3 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

vTwaf wmfoYkd wufawmfrNl yD;oumv omoemawmf? wkid ;f a&;jynfa&;? w&m;&mZ0wftrI


tcif;? BuD;pd;k &k;d &mrIwu Ydk kd qk;H jzwfawmfrMl uavonf/ rk'm¨ bdou d cf ,
H al omrif;onf vTwf
wufí w&m;rpD&ifygu raeom[lívnf; &mao0uusrf;ü qkx d m;avonf/ vTwaf wmf
wGif a&SUwl&ül rif;wufavSum; 1? 0J,mwküYd avSum; 1 pD;? aygif; avSum; 3 ckxm;&Sad v
onf/
vTwaf wmfwiG f trIxrf;&olrsm;rSm 0efrif;BuD; 4? jrif;pk0efBuD; 1? tonf0ef 1?
0efaxmufawmf 4? em;cHawmf 4? pma&;awmfBuD; 4? jrif;pmBuD; 2? trdeaYf wmfa&; 4? tok;H
pma&; 4? trSma&; 4? ta0;a&muf 4? oHawmfqifh 4? vufaqmifpma&; 2? tonfpm

E-book is created by www.shanyoma.org


a&; 2? trdeaYf wmf& 4? opömawmfa&; 1? wHqyd pf ma&; 2? &k;H aqmf 1? ae&mcsaoG;aomuf
BuD; 1? vufeufwu dk 0f ef 1? wku d pf ;kd 2? wku d pf ma&; 2? uaomif;ajymifwu dk pf ;kd 1? wku
d pf m
a&; 1? vufaqmif,w l u dk pf ;dk 1? wku d pf ma&; 1? xkaYd emuf t&m&Sw d rYdk mS vTwaf wmfwiG f ae
&mvGwt f &m&Srd sm; jzpfonf/ txuftqkyd gt&m&Sw d Ydk vufatmufcH pma&;awmfrsm;rSm
vnf; t&m&Sd 1 vQif ESpaf ,muf ok;H a,mufus cefx Y m;xrf;&Gu&f onf/ vTwaf wmftapcH
rsm;rSm cifO;D ? NrdKUopf? wnfawm? pnfyw k &å m[lí vTwaf p 4 pk trIxrf;&S\ d / xkjYd yif ol&?J
vuf&? aumif;[ef[lí vuf&okH;wef; trIxrf;&Sd\/ xkdYaemuf jrefrmjrif;? &Srf;jrif;?
a&Tjynf&efatmifjrif;? &Jbufjrif;[lí jrif; 4 pk trIxrf;rsm; jzpfavonf/
vTwfawmfrSty w&m;pD&if&m a&SU&kH;awmf[laomtrnfESifhwXme &Sdavonf/
]]vTwf}}ESifh]]&kH;}}a0g[m&ESifhpyfvsOf;í
NrdKUav;rsufEmS Ekid if aH wmfav;bdYk av;pk cGaJ 0ykid ;f jcm;pD&ifap&onf/ xdo
k w
l Ydk vma&mufp&k ;Hk &m
taqmuftODukd &k;H [lí orkwMf uonf/ jynfxJ av;rsufEmS udk qk;H rpD&ifprd ahf omiSm tcGiv hf w T f
wufae pD&if&aom taqmuftODukd vTw[ f í
l ac:a0:onf/
[k a&S;]]a&Teef;awmftaMumif; rSwpf }k }pmü awG&Y onf/ ]]vTw}f }rSm ayg&mPpum; ylaZmf
jcif;teufay;í rif;wkt Yd m; ylaZmf&mXme[lí tcsKdUu qkad vonf/ þa0g[m&rsm;udk
aqG;aEG;&ef taMumif;rwkdufao;í csefxm;&ayOD;rnf/
a&S;OD;pGm a&SU&k;H awmf\wnf&mudk jyaytH/h a&SU&k;H onf;eef;NrdKUawmf opfwyfjyif
buf ta&SUu&So d nfukd taMumif;jyKí a&SU&k;H awmf[ak c:\/ &mZ0wfrrI sm;udk Munf&h &I
ojzifvh nf; &mZ0wf&;Hk [k jynfow l uYdk ac:Muavonf/ eef;NrdKUawmf opfwyfta&SU a&G;
awmf,l wHcg;txGuf ta&SUbufOD;xdyfwHcg; vrf;rawmf\v,f,ma'gifhü &Sdonf/ &kH;
awmfrmS trk;d 2 xyf vnfay:? ta&SUESit hf aemuf 5 awmif 7 cef;? awmifajrmuf xkt
Yd wl
&S\
d / uGe;f piftwGi;f atmufysOfcif; Murf;jyifukd armif;rvnf ywfvnfcNH yD;vQif wawmif
tjrifh xm;&S\ d / awmifajrmuf taemuf 3 rsufEmS rSm wrsufEmS vQif avSum; 3 pif;pD&dS

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 4

onf/
xkdaemuf w&m;&kH;awmftrnfESifh&kH;rnf&monfum;
eef;NrdKUawmf opfwyfta&SU a&G;awmf,l wHcg;txGuf ta&SUbufO;D xdyf wHcg; vrf;rawmfvuf
0Ja'gifw h iG f v,f,mbuf &mZ0wf&;Hk BuD;ESiahf wmifajrmuftwnfh ajrmufzufu &So d nf/ &k;H awmf
ykpH rH mS &mZ0wf&;Hk awmfBuD;uJo
h yYkd if jzpf\/ tenf;i,frQ i,fonf/ awmifajrmuf ta&SU3rsuf
ESm avSum; 2 pif;&So d nf/ w&m;&k;H awmf[í l ac:qkjd cif;rSm t&yf&yf w&m;rIcif;rsm;udk w&m;
olBuD;? w&m;emcH? w&m;pma&;? a&SUaetrdeaYf wmf&? ckw H oYdk nf "r®owf &mZowf tapmifapmif
jzifh owåad usyGeí f rSeu
f efnnD w T pf mG qk;H jzwfap&ef wnfaxmifxm;aomXmejzpfí w&m;&k;H
awmf[k ac:aMumif;/
E-book is created by www.shanyoma.org

]]&mZ ao0u'DyeD}}usrf;ü qkad v\/


xkdYjyif ]]aemuf&kH;}}[lívnf;&Sd\/ eef;NrdKUawmf opfwyftaemuf 0if;wHcg;t
xGuf pnf&iS v f rf;rawmf awmifbufa'gifw h iG &f í dS aemuf&;Hk ac:onf/ rif;rde;f rwkEYd iS phf yf
qkid af om taemufyikd ;f trIrsm;udk taemuf0efwYdk wufí pDraH qmif&u G qf ;Hk jzwfp&D if&av
onf/ xkaYd Mumifv h nf; taemuf&;Hk wGi\ f /
&H;k awmf\yko H P²mefrmS w&m;&k;H awmf\yku H o hJ yYdk if jzpfavonf/
vTw&f ;Hk ig;&yf[k ac:qk&d mü
1/ vTwaf wmf?
2/ NAJwu dk af wmf?
3/ a&SU&k;H awmf?
4/ w&m;&k;H awmf?
5/ taemuf&;Hk awmf[í l jzpfavonf/
txufü ]]NAJwu dk af wmf}}taMumif;udq k &dk ef tenf;i,f usefavonf/ NAJwu dk f
[laom a0g[m&onf jrefrmpum;r[kw/f rGepf um;jzpfí vlysKdawmfrsm;aeaomtaqmif
jzpfonf/ xdt k aqmifonf rif;{u&mZfpaH wmfr&l m a&Teef;awmfaZw0efaqmif\vuf0J
bufwiG f tkww f u dk o
f P²mef trk;d 3 qif&h o dS nf/ awmifoYkd rsufEmS rl\/ ajrmufzuf eH&w H iG f
qifcaH om *Zmoeyv’i&f o dS nf/ ]]atmufNAJwu dk }f }rSm ajrmuforYkd sufEmS rlí &mZyv’iw f ck
&So
d nf/ txufNAJwu dk af wmfu jrifí h atmufNAJwu dk af wmfu edro hf nf/ atmufNAJwu dk af wmf
rSm ajrrS 3 awmifjrifí h twGi;f ysOfcif;onf/ jyifbufcef; 5 awmifcefu Y s,fí 3 rsufEmS
ywfvnf tkwo f rHovif; cif;vsuf pdeaf wmifEiS &hf \ dS /
NAJwu dk af wmfrmS twGi;f 0ef 4? oHawmfqifh 8? NAJwu dk o
f q H ifh 8 &S\
d / NAJwu dk af wmf
tapcHwrYdk mS zGm;bufausmf trIxrf;? 'dik ;f awmf trIxrf;om;rsm; jzpfonf/ ta0;tvH
apckdif;&ef&SdvQif ajcvsifawmfwkdYudk apckdif;&onf/ xkdtrIxrf;om; apmifha&Smufaexkdif
yk*pH mtkyw
f u
dk f
5 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

aom zGm;bufausmfwef;? 'kid ;f awmfwef;rsm;wGif csKyf'Pf? &ku d 'f Pf ay;xku d of w l u Ydk kd csKyf
aESmif&u dk Ef u S &f ef BudK;? Budr?f ajcusOf;? xdyf tpkt H vif xm;&Sad p&onf/
NAJwu dk af wmfXmewGif twGi;f 0efrif;wkYd aeYpOfrjywf apmifah &Smufqifq h dk xrf;&Guf
&onfhtrIrsm;rSm
{u&mZrif;rsm;\trdefYcGef;rsm;udk trdefYawmfonf rSwfí vTwfawmfodkY xkwf
jyefoifo h nf? rSwo f m;csuf xm;oifo h nf ponfjzifh ydik ;f jcm;a0zef aqmif&u G &f avonf/
xD;&H? eef;&H? NrdKUpm;? apmfbmG ;? ta0;NrdKU0eft&m&Sw d Ydk wifpm avQmufpmrsm;ESirhf if;rIawmf
ESiphf yfí t&yf&yfvw T af wmfu oGi;f onfph mrsm;udk {u&mZfrif;jrwf a&Tem;awmfMum; wif

E-book is created by www.shanyoma.org


avQmufoiho f nf? rwifavQmufoifo h nfukd qifjcifpOf;pm; ydik ;f jcm;NyD;vQif 0efBuD;rif;wkYd
udk jyefajym tpD&ifcí H aqmif&u G &f onf/ xkjYd yif a&Teef;awmfBuD; taqmifawmfw&mausmf
rsm;ESifhwHcg;eDawmftwGif;&Sd &xm;&kH? ,mOfawmf&kH? a&Munfawmf&kH? yGJawmf&kH? a0gwkduf?
pm&if;wku d ?f ykq;dk wku d ?f tcsKyfwu dk ?f aMu;wku d ?f twGi;f vufeufwu dk ?f qifwif;uky?f jrif;
wif;uky?f aoewf? tajrmuf? avSabmiftrIxrf;wku Yd kd tNyD;apmifah &Smufqifq h x dk rf;&Guf
&onf/
vTw&f ;Hk ig;&yfrw S yg; tjcm;&k;H awmfrsm;vnf; &Sad vonf/ xk&d ;Hk rsm;onfum; rif;
{u&mZf pHawmfrl&m eef;NrdKUawmf opfwyf av;rsufESm wHcg;av;&yfwGif pdk;rkd;tkyfcsKyf
aom 0if;awmfrLS ;rsm;&k;H jzpfavonf/
ta&SUrsufEmS ü a&SU0if;&k;H 2?
awmifrsufEmS ü vuf,m0if;&k;H 3?
ajrmufrsufEmS ü vuf00J if;&k;H 4?
taemufrsufEmS ü aemuf0if;&k;H 4 &So d nf/ xk0d if;&k;H rsm;onf opfwyf\twGi;f
tkwf&kd;teD; txGuf\vuf,mbufwGif &Sdavonf/
xkjYd yif NrdKUpm;? &Gmpm;? rdz&k m;? rif;nDrif;om;wk\ Yd tdraf wmfwiG f tpm; toem;
awmfjrwfc&H aom NrdKU&Gmrsm;u wOD;ESiw hf OD; ,Suw f ifjzpfymG ;aomw&m;pum;rsm;udk qk;H
jzwfjcif;? rSL;awmfrwfawmf? 0efpk? rSL;pkponfh tpktief;vufudkift&m&Sdrsm;\tdrfOD;
rsm;wGiv f nf; rdrw d pYdk m;&aom NrdKU&Gm? BuD;rSL;tkycf sKyf&aom tpktief;tvku d f ykid q f idk f
&mjzpfaom XmeNrdKUe,frsm;wGif yg0ifoltcsif;csif; wOD;ESifhwOD; ,SufwifjzpfyGm;aom
w&m;pum;rsm;udk qk;H jzwf&onf/ &mZXmeDaejynfawmfrS ta0;NrdKU&Gmrsm;wGiv f nf; bk&if
cHtjzpfxm;onft h cg bk&ifcrH if; &k;H awmfrsm;? Adv k rf LS ;? Akv d cf sKyf? ppfuBJ uD;rsm; &yfwefY
pD&ifonft h cku d t f wefüY vnf; xkt d &m&SBd uD;rsm;\&k;H awmfrsm;? c&kid 0f ef? wku d 0f ef? NrdKU0ef
ponft h &m&Srd sm;\&k;H awmfrsm;? xkt d &m&Sw d \
Ydk tdrOf ;D rsm;wGiv f nf; 0efpma&;BuD;rsm;xm;
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 6

í ppfaq;pD&ifjcif;? NrdKUolBuD;&GmolBuD;wkdYvnf; rdrdwkdYNrdKU&Gmrsm;wGif w&m;rIcif;rsm;udk


ppfaq;pD&ifXme &Sad vonf/
,if;odkY jrefrmrif;vufxufü &kH;awmfrsm;wGif w&m;pD&if&aomtcg &mZ0wf
awmfa&; uif;vGwv f jHk cKHatmif owdxm;vsuf BuD;onft h rIi,fatmif? i,fonft h rI y
aysmufatmif ppfaq;pD&if&rnf[v k nf; jyefwrf;rsm; xkwx f m;&ayonf/

ÃÃÃÃÃ
E-book is created by www.shanyoma.org

yk*pH mtkyw
f u
dk f
7 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

bk&ift
h mPmESiv
hf w
T af wmftmPm

a&S;acwfjrefrmEkid if t H yk cf sKyfaom rSL;rwfrpS í &mxl;cefx Y m;jcif;rsm;rSm pdw0f ifpm;bG,f


aumif;vSayonf/ Ekid if t H yk cf sKyfrI &mxl;cefx Y m;jcif; Ekwyf ,fjcif;udprö sm;wGif rif;{u&mZf
o'¨mawmfrlwkdif;om csD;jr§ifh&Iwfcsjcif; rjyKEkdifacs/ 0efBuD; 0efaxmufrsm; cefYxm;&mü
0efBuD;rsm; oabmwlrS cefYxm;Ekdifavonf/ vTwfawmfü tkyfcsKyf&aom 0efBuD;? 0ef
axmuf &mxl;rsm;onf rif;{u&mZftvdak wmftavsmuf cefx Y m;jcif; rjyKEkid af Mumif;rsm;
udk or0g,r0efrif;OD;armifarmifjym; jrefrmynm&SBd uD;onf wHqyd af wmf& ausmufyef;

E-book is created by www.shanyoma.org


awmif;q&mawmfbk&m;BuD;? wkdufawmfa&Ta&;ausmif;q&mawmfbk&m;? jrif;pkBuD;0ef
axmufawmfrif;? 0ufrpGwNf rdKUpm;0efaxmufawmfrif;wkx Yd rH S Mum;emrSwo f m;onft h wkid ;f
]]jrefrmEkid if H tkycf sKyfypHk mwrf; rSwpf }k }aypmü azmfjyxm;avonf/
&wemykHa&TNrdKUawmf yxrNrdKUwnf eef;wnf yOöro*Fg,emwif rif;w&m;BuD;
bk&m; vufxufawmf ouú&mZf 1228 ckEpS ?f ywdr;f pm;ta&;wGif ywdr;f pm;bufrS olyek f
wyfrsm;onf a&TNrdKUawmf0ef;usif ywf0u dk af eojzifh jynfo&l [ef;&Siv f w
l Ydk qif;&Jyifyef;
r&Sad p&ef xD;eef;udyk if vTt J yf&ef oifh roifh MuHpnfpOf;pm;awmfro l jzifh
1/ ykPmÖ ;ynm&Sd jA[®pE´?
2/ jrefrmynm&Sd uEéND rdKU0ef rif;vS oD&o d cF,mbGcYJ H OD;0ku d ?f
3/ em&DrLS ; qifw&J mG pm;? rif;vSo&D pd nfob l cYJG H OD;aywkt Yd m; ]],ckta&;onf rnfonfh
tcg rnfojYkd zpf&ef &So d nfukd rSeu f efpmG wif0v hH Qif wif&rnf/ rwif0v hH Qif rwifEiS /hf tu,f
íwifonft h wkid ;f rrSev f Qif toufq;Hk &I;H atmif pD&ifrnf}}[k trdeaYf wmf&&dS m ynm&So d ;Hk
OD;wkdY cGJjcm;wGufcsufwifap&m? ta&;awmfatmifjrifrnfhaeY&ufrSm w&ufxnf;wlrQí
tcsderf Qom uGjJ ym;ojzifh ]]ynm&Sw d Ydk wifcsuf&o dS nfah eY&ufvnf; Mumrnfr[kw/f &ufrmS
wlrQNyD; umvtcsderf Qomjcm;em;í ,kMH unfxu dk af yonf/ xd&k ufrmS atmifjrifvQif twl
wlreS of nfyif jzpfavonf/ rrSev f Qif toufq;Hk &I;H atmif pD&ifrnf[k trdeaYf wmf&NdS yD;jzpf
onf/ rSev f Qif aemifarhusef ysuf,iG ;f jcif;r&Sad tmif armifrif;wkYd tvk&d &dS m wif&rnf}}
[k trdeaYf wmf&&dS m jA[®pE´u ykPmÖ ;0eftjzpf xrf;&Guyf grnft h aMumif; wif&m? rSev f Qif
ykPmÖ ;0efcef?Y ynm&Su d EéND rdKU0ef rif;vSo&D o d cF,mbGcYJ H OD;0ku d u
f twGi;f 0eftjzpf xrf;&Guf
ygrnft h aMumif; wif&m? rSev f Qif twGi;f 0efcef?Y ynm&Sd em&DrLS ; qifw&J mG pm;rif;vSo&D d
pnfob l cYJG H OD;ayu 0efaxmuftjzpf xrf;&Guyf grnft h aMumif;wif&m? rSev f Qif 0efaxmuf
cef[Y k xkyd *k K¾ vd w
f Ydk a[mpmwrf;yk&yku d rf mS yif uk, d af wmfwidk af &;rSwí f yk&yku d rf sm;ukd odr;f
,lawmfrNl yD;umv xkyd nm&So d ;Hk OD;a[monf&h uftwGi;f jyiforYkd xGu&f ef wHcg;eDoYkd trdeYf
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 8

awmfjyef[k trdeaYf wmf&NdS yD;umv 0ifawmfral v\/


]],if;odYk ynm&Srd sm;wifonf&h ufwiG f atmifjrifawmfro l jzifh ta&;awmfatmif
jrifaMumif;rsm;ukd wif&m ]]ighynm&Srd sm;wifjcif; rSeaf yonf}}[k rif;wke;f rif;w&m;BuD;
trdefYawmf&SdNyD;umv yk&ykdufukd awmif;,lNyD; jA[®pE´udk ykPÖm;0efcefY? uEéDNrdKU0efrif;vS
oD&o d cF,mbGcYJ H OD;0du k u f kd twGi;f 0efcef?Y em&DrLS ;qifw&J mG pm; rif;vSo&D pd nfob l cYJG OH ;D ay
ukd 0efaxmufcefY&efrSm vTwfawmfESifhqkdifayonf/ aemufu tusKd;taMumif;rsm;ukd pkH
vifpmG trdeaYf wmf&NdS yD;umv oabmwl rwl 0efBuD;rsm;odakY r;&ef tcsKyf0ef rde;f rpk;d OD;zD
udk vTwí f ar;awmfr&l m ycef;0efBuD;rif;u oabmrwlaMumif; wifvu dk o f jzifh rif;w&m;
E-book is created by www.shanyoma.org

BuD;xH wkjYH yefoaH wmfO;D wifumv pdwaf wmf vGepf mG roufrom&Sad wmfrNl yD;vQif b,ftwGuf
oabmrwlonfukd wif&rnf[k tar;ckid ;f awmfro l jzifh xkt d csKyf0efrif;yif vma&mufar;
&m tvk;H pkH oabmrwlaMumif;udk wifjyefí rif;wke;f rif;w&m;BuD; tvGet Yf vGepf wd af wmf
roufrom &Sad wmfral omfvnf; xk;H pHukd ry,frzsufawmfrb l J em&DrLS ; qifw&J mG pm;rif;vS
oD&pd nfob l cYJG H OD;ayudk ac:awmfrNl yD;umv ]]armifrif;wifonft h & iguwdxm;awmfrl
onft h wkid ;f 0efBuD;rsm;udak r;&m ycef;0efBuD;u oabmrwlaMumif; wifojzifh 0efaxmuf
rcefEY idk ?f twGi;f 0ef cefaY wmfrrl nf/ oabmwl rwl wif&ef&u dS mv}} em&DrLS ; qifw&J mG pm;
rif;vSo&D pd nfob l cYJG H OD;ayu rnfonf&h mxl;ESirhf qkd oem;awmfr&l m trIawmfxrf;&Guyf g
rnft h aMumif; wifojzifh 0efaxmufrcefb Y J twGi;f 0efcefaY Mumif; uEéND rdKU0efrif;vSo&D d
ocF,mbGcYJ H OD;0ku d of nf uEét D wGi;f 0efrif;[lívnf;aumif;? em&DrLS ; qifw&J mG pm;rif;vS
oD&dpnfolbGJYcH OD;ayonf em&DtwGif;0efrif;[kvnf;aumif;? aA'ifusrf;jyKynm&Sd rSL;
awmfrwfawmfBuD;rsm;[k xif&mS ;&Scd ahJ yonf/
ppfolBuD;aoemywdrnfaom0efBuD;/ xkd0efBuD;&mxl;udk axmuf&aom
0efaxmuf[al om&mxl;rsm;rSm Ekid if t H yk cf sKyfEidk &f ef t&nftoGm; jynfph aHk Mumif; vuf&dS
0efBuD;rif;rsm; oabmwlrS cefx Y m;&avonf/ &mxl;XmeEÅ t&nftoGm;wlnv D Qif usrf;
*efrsm;wGif trwfBuD;av;rsKd;&So d nft h euf twåuv k u d mrnfaomtrsKd;aumif;aomol
ukd a&G;cs,fonf/ ppfoBl uD;? aoemywd? rSL;awmf? rwfawmf[ak c:aom0efBuD;? 0efaxmuf?
twGi;f 0ef? a&TNrdKUawmf0ef? 0if;awmfrLS ;paom Akv d rf if;? wyfrif;? 0efp?k rSL;pk? pka&;? pk
ukid pf onf&h mxl;rsm;t& xrf;&Gu&f aom rSL;&k;d ? rwf&;dk ? t&m&Srd sKd;&k;d [kxif&mS ;pGm&Sad omf
vnf; xk&d mxl;rsm;ukd bd;k ab;rdbxrf;&Guv f m&aom &mxl;rsm;jzpfí t&k;d vku d f t&m[k
rqk&d / xkrd LS ;awmf rwfawmft&m&Srd sm;onf &mxl;wrsKd;wnf;udo k m xrf;&Gu&f aom rSL;
rwft&m&S[ d k r&Sad cs/ rdrw d \Ydk touft&G,?f t&nftaoG;tavsmuf XmeEÅ& ESpYH yfvo dk rQ
ESpYH yfatmif wp wp wqifh wqifh xrf;&Guv f mMujcif;jzifo h m rdrwd EYdk iS ohf ifah vsmfaom
yk*pH mtkyw
f u
dk f
9 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

&mxlXmeEÅ&rsm;udk &&SMd uavonf/


rif;{u&mZf o'¨mawmfro l nfth avsmuf csD;jr§i&hf w
I cf sy,fEw
k af wmfro
l nfvnf;
&Sdavonf/ xkdudpörsm;rSm rdzk&m;? om;awmf? orD;awmf? NrdKUpm;? &Gmpm; tpD;teif;t
aqmift&Guf vpm&dum© ? pm;awmf0ef? pm;awmfu?J a&Munf0ef? vufo;Hk awmfBuD;? vuf
ok;H awmfuav;? pm;awmfurG ;f ? a&awmf? vufzuf&nfawmf? zdeyfawmf eef;awmfom; av;
q,fawmf ig;q,fawmf? taqmifawmfNrJ xD;rIeef;avh wwfuRrf;apjcif;jzifh cefjY cif;? ol
aX;ol<u,f bGrYJ nfay;jcif;wko Yd nfomvQif bk&ifrif;jrwf trdeaYf wmf xkwjf yefavonf/
xkad Mumifh bk&ift
h mPmtrdeoYf nf t&m&m vTwaf wmf\tmPmtrdeu Yf kd rusL;

E-book is created by www.shanyoma.org


ausmfcahJ Mumif; xif&mS ;vSayonf/

ÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 10

jrefrmrif;rsm;vufxuf Oya'jyKXme

jrefrmEkdifiHtkyfcsKyfykHpmwrf;rsm;udk a&S;tcgu ykHESdyfxkwfa0cJh&m twGJig;wGJ&Sdavonf/


,cktcg xkpd mwrf;rsm;udk &&ef cJ,Of;vsuf&adS vonf/ jrefrmEkid if aH wmf tpk;d &ykEH ydS w f udk f
rS jyefvnf&kdufESdyfae&m yxrESifh'kwd,ESpfwGJ xkwfa0vsuf&Sdayonf/ xkdjrefrmrif;tkyf
csKyfypHk mwrf; ig;wGt J ay:ü avhvmxm;NyD; aumufEw k cf sufa0zefcsufrsm;jzifh a&;om;
xm;aom ]]jrefrmrif; tkycf sKyfypHk mwrf;rSwpf }k }aypmudk ]]tavmif;rif;w&m;BuD;bk&m;
vufxuf? jrif&ifxufajcmufusdy&f pS Of ;D t0iftyg aoemywd rsKd;&k;d Zmwd&adS om rif;BuD;
E-book is created by www.shanyoma.org

r[mrif;vS rif;acgifausmfxifbcYJG H rkid ;f aemifaMumif;csD Akv d cf sKyf? jrif;pkBuD;0ef? 0efaxmuf


awmfrif;? wGJbufrif;uawmfBuD;wkdY\om;? tdE´d,r[m&|o[m,bGJY? NAdwd&S r[m&|
*PdubG?YJ trIxrf;aumif; a&Twq H yd &f rif;bGYJ ok;H xyf& or0g,rtoif;0efaxmuf armif
armifjym;}}a&;rSwo f nfudk avhvm&&Sad yonf/
þrSwpf u k kd rS;D í a&S;jrefrmrif;vufxuf Oya'jyKXme oD;jcm;xm;&Syd u Hk kd azmfjy
tyfayonf/
rEÅav;&wemykaH &TNrdKUawmf 'kw, d eef;pH oDaygrif;w&m;BuD;bk&m;vufxuf Oy
a'jyKXme oDjcm;xm;&Scd ahJ vonf/ jrefrmEkid if t H xufyikd ;f ü vlaetdraf jcrsm;onf waeY
wjcm; avsmhyg;qkw, f w k vf suf&odS nfukd taMumif;jyKí Oa&mywku d w f iG f pnfyifBuD;yGm;
qJ&adS om Ekid if BH uD;rsm;\Oya'pnf;urf;rsm;ud, k ul m vku d ef mEkid of rQ vku d ef m&ef &nfoef
í Oya'jyKXme oD;jcm;xm;&Sdjcif;jzpfavonf/ waMumif;rSmvnf; rif;wkef;rif;w&m;
BuD;vufxufawmfu Oya'rsm;onf tcsKdyY kd tcsKd, Y w
k of nft h &myg&Sí d jyifqif&ef &So d nf
rsm;ukv d nf; jyifqv dk jdk cif;aMumifh jzpfonf/
,if;uJo h Ykd Oya'jyKXmewGif yg0ifaom rSL;rwfrsm;rSm ok;H rsKd;cGjJ cm;xm;avonf/
yxrtpnf;ta0;0if rSL;rwf? 'kw, d tpnf;ta0;0ifrLS ;rwf? wwd,tpnf;ta0;0if
rSL;rwf[k cGjJ cm;xm;av\/
yxrpnf;ta0;0if rSL;rwfrsm;rSm wm0efct H yk cf sKyf&aom 0efBuD;? twGi;f 0ef?
0efaxmufpaom t&m&SBd uD; 15 ESihf trI&u G af qmifol 0efpk 7? bufwaJG om oHawmfqifh
BuD; 2 OD; ygav\/
'kw, d tpnf;ta0;rSm jrif;pkBuD;0ef? tonf0efpaom t&m&SBd uD;rsm; yg&\/
wwd,tpnf;ta0;rSm ppfAkdvfrsm; ygonf/ t,kwfojzifh wHcg;eDawmfrSL;yg
onf/ pkpt k &m&Sad ygif; 64 &S\ d / xkjYd yif 10 XmecGaJ 0&ef wXmevQif t&m&SBd uD;i,f 40
ausmfyg0if&onf/ 10 XmewGif t&m&SBd uD;i,faygif; 500 ceY&f adS vonf/ þuJo h Ykd Ekid if H
yk*pH mtkyw
f u
dk f
11 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

jcm;enf;udk vku d v
f o dk nfjzpfí Ekid if jH cm;ESio
hf ufqidk af omudpu ö kd Oya'XmewGif yg0ifapNyD;
vQif Ekid if jH cm;ESiahf y;ydq Yk ufqaH om ay;pm jyefpmrsm;? pmcsKyfwiG f Ekid if jH cm;0efBuD;taeESihf
Oya'-Oya'Xme\trSL; uif;0efrif;BuD;\trnfudk xnfhoGif;a&;om;avh&Sdonf/
Ekid if jH cm;ESio hf ufqidk af om udprö sm;wGif ynmawmfoifapvTw&f ef taMumif;rsm;
vnf; yg0ifonf/ t*Fvyd pf m? jyifopfpmwwfaom t&m&Srd sm;onf Ekid if jH cm;ESiq hf ufqrH ?I
&mZ0wfOya'? tcGefawmfOya'? aMu;eef;Oya'? pmwkdufOya'? rD;&xm;Oya'paom
t*Fvyd Of ya'rsm;udk jrefrmbmomjyefqrdk ?I xkOd ya'rsm;t& Oya'jyK&ef pDrrH rI sm;yg aqmif
&Gu&f aomaMumifh Ekid if jH cm;udpaö qmif&u G rf o
I nfyif Oya'XmewGif yg0ifa&maESmaeav

E-book is created by www.shanyoma.org


onf/
jrefrmrif;vufxuf Oya'XmerSm ESpyf ikd ;f cGjJ cm;xm;&So d nf/ yxrykid ;f rSm Ekid if jH cm;
odYk oGm;a&muf&efupd jö zpfí Ekid if jH cm;wGif qufo, G rf tI wGuf Oya'jyK&ef udprö sm;udk 'kw, d
ydik ;f [k xm;avonf/
ykpH q H adk omf tDwmvsHEidk if EH iS q hf ufqí H ukezf ufpyfu;l oef;&ef trIEiS w hf uG Oya'
pnf;urf;rsm; a&;om;&ef trIukd Oya'Xmeu aqmif&u G &f avonf/
&Hzef&cH gvnf; omoemynmqkid &f mXmeESiEhf idk if jH cm;Xmersm;udk wXmewnf; aygif;
pnf;tkycf sKyfavh&o dS nf/ taMumif;um; ynmawmfoifru I pd rö sm; a&maESmaeonft h wGuf
jzpfaumif;jzpfayrnf/
,if;odYk Oya'XmerS a&;qGcJ aJh om Oya'rsm;pGm &Sad vonf/
OD;armifarmifjym; rSwrf o d rQ pkaqmif;jyoxm;onfwrYdk mS
1/ tpnf;ta0;Oya'?
2/ rlvblwOya'?
3/ tcGiahf y;Oya'?
4/ oóar"aumufcyH OHk ya'?
5/ &[ef;oHCmawmfwYdk usifah qmif&ef Oya'?
6/ pm&if;Oya'?
7/ NAJwu dk f tqift h ac: Oya'?
8/ ajrawmftcGiahf y;Oya'?
9/ orm"dvBl uD;a&G;aumuf&ef pum;csuf?
10/ t&mawmf v,f,mukid ;f uRef;cs&ef pum;csuf?
11/ w&m;trIjy|mef;ydik ;f jcm;csuf Oya'?
12/ &mZ0wfjy|mef;ydik ;f jcm;csuf Oya'?
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 12

13/ NrdKU&GmolBuD;wkYd apmifx h ed ;f &ef Oya'?


14/ c&kid 0f efwYdk apmifx h ed ;f &ef Oya'?
15/ ta0;NrdKU0ef t&m&Sw d aYdk pmifxed ;f &ef Oya'?
16/ &mZ0wftapmifOh ya'?
17/ taumuftcGef aumuf&ef ukeEf eI ;f Oya'? (wESpw f cgjyif&onf/ t*Fvyd t f &m&Sw d Ydk
u jyifqifvv dk Qifvnf; jyif&onf/)
18/ yxrjyefOya'?
19/ aiGyifpu dk &f ef Oya'ac:aom xD&OHk ya'/
E-book is created by www.shanyoma.org

þOya'rsm;udk ykEH ydS x f wk af 0cJí h ykrH ESyd &f ao;aom Oya'rsm;um; atmufygt
wkdif;jzpfonf/
1/ Edik if jH cm;rsm;wGif ud, k pf m;vS,x f m;&ef Oya'yk&yku d w f ql?
2/ aiGwu dk xf m;&ef Oya'yk&yku d f 5 ql?
3/ rk;d eJwyf&;Hk Oya'yk&yku d f 4 ql?
4/ wHqyd af wmf puúLxm;&ef Oya' yk&yku d f qlw0uf?
5/ atmufjrpfpOft&m&Sw d v Ydk u dk ef m&ef Oya' yk&yku d q f 0l uf?
6/ pmwku d w f nfvyk &f ef Oya'yk&yku d f 2 ql?
7/ w&m;trIwiG f vku d ef m&ef Oya' yk&yku d f 2 qlc?JG
8/ tvkyt f rIaqmif Oya'yk&yku d f ql0uf?
9/ þwmvsHEidk if EH iS q hf ufqu H ek zf ufpyfu;l oef;&ef Oya' ql0uf? (þ 1 rS 9 xd yk&yku d f
rsm;udk uif;0efrif;BuD;yk&ydu k rf sm;wGif OD;armifarmifjym; awG&Y v dS udk &f avonf/)
10/ vufeufOya'?(&Sr;f e,fukd csefí jrefrme,fwiG &f adS omaoewf? "m;? vSrH sm;udk apmifh
a&SmufykH/)
11/ uif;apmifOh ya'? (24 &yf uif;udk qkv d \
dk /)
12/ trIxrf;rsm; "m;? vS?H aoewf? cJ,rf;xm;&ef Oya'?
13/ &mZ0wfjypfrcI &H NyD; olwEYdk iS hf apmifah &Smufow l Ydk Oya'?
14/ axmifEiS q hf idk af omOya'?
15/ zrf;qD;ac:,lrOI ya'?
16/ r[m'gef0ef? r[m'gefpma&;wkEYd iS ahf usmif;trIxrf;wkOYd ya'?
17/ pGypf rJG OI ya'?(aiGpm;rI? tpktief;ysufjym;rI? ykepf m;ykeu f efrrI sm;ESiphf yG pf yJG u
Hk kd jyonfh
NrdKU&GmolBuD;vuf&rdS [kwb f J vuf&[ dS efaqmifrv I nf; ygonf/)
18/ ,pfrsKd; 5 yg;? EGm;om; uRJom;pm;rI Oya'?
yk*pH mtkyw
f u
dk f
13 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

19/ ta0;NrdKUcHwv Ydk u dk ef m&efOya'?


20/ a&T'*Fg; aiG'*Fg; rrSef ruefrOI ya'?
21/ axmufvrS ;f csufygvlwYdk qifah c:ppfaq;enf;Oya'?
22/ tdrx f ed cf sefrOI ya'?
23/ tcsKdu Y ek rf sm;udk ukeaf wmftjzpfrS &yfpaJ p&ef Oya'?
24/ aps;? yGu J if;? ul;wdcYk eG f ykad umufcrH OI ya'?
25/ ausmufprd ;f Oya'?
26/ Oya'usL;vGeo f w l uYdk kd ay:atmif avQmufxm;Ekid o f w l u
Ydk kd qkay;Oya'?

E-book is created by www.shanyoma.org


27/ oif;abmawmfp;D wyfavSawmfp;D wkYd vku d ef m&efOya'?
28/ NrdKU jypaom tvkyt f aqmifjyifqifrOI ya'?
29/ ta0;e,f qnfajrmif;uefacsmif;Oya'?
30/ apmfbmG ;rsm;Siw hf yfO;D csKyft&m&Srd sm; vku d ef m&ef Oya'? (jrefrmt&m&SEd iS &hf rS ;f t&m&Sd
wkYd trIrsm; cGjJ cm;pD&if&efEiS jhf refrmppfom;rsm;taMumif;vnf; ygonf/)
31/ pma&;awmfOya'? (pma&;awmfwYdk t*Fg 6 yg;jynfph &Hk ef? vpmESiv hf udk ef mapmifah &Smuf
&ef usif0h wfrsm;udk ykid ;f jcm;az:jyonf/)
32/ Oya'a[mif;rsm;udk jyifqef&efOya'?
trSw(f 10 rS 32 xd Oya'rsm;udk vTwaf wmftrwftom;yk&yku d rf sm;wGif awGcY hJ
aMumif; od&\/ od&Yk mwGif Oya'tjynft h pkrH ygbJ rmwdumomomavmuf awGcY í hJ þü
jyqkad om Oya'rsm;rSty tjcm;Oya'rsm;vnf; &Sad o;aMumif; od&onf/)
a&S;jrefrmrif;rsm; vufxuftcgü w&m;&mZ0wfa&;pDrt H yk cf sKyfyrHk sm;onf tcg
umva'otm;avsmfpmG jyKjyifprD t H yk cf sKyfoifo h nftwkid ;f jyKjyifajymif;vJco hJ nfrsm;udk
awG&Y EdS idk af yonf/ ]]"r®owfukd &mZowfu csKyfonf/ &mZowfukd uwd0'k u f csKyfonf}}
[laoma0g[m&pum;t& pDrHtkyfcsKyfykH Oya'rsm; wkd;wufajymif;vJ&jcif;jzpfaMumif;
odomxif&Sm;ayonf/

ÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 14

oóar" Oya'

jrefrmrif;vufxufü jyKvkyaf om oóar"Oya'(oó+ar"=aumufrS q,fbw Ykd bkYd


,ljcif;? q,fcidk w hf q,f tcGeaf umuf,jl cif;/)ESiphf yfvsOf;í ouú&mZf 1247 ck e,kev f
qef; 4 &ufaeY &wemykaH ejynfawmf a&Teef;awmftwGi;f a&Tvw T af wmfa&SU pmykEH ydS pf uf&Hk
awmfwiG f pmykEH ydS pf uf&aHk wmfwiG f pufwifyEHk ydS af om pmrsufEmS 47 rsuf&dS 'Dridk ;f qku d f oó
ar"tcGeaf wmfOya'pmtkyu f kd jyefvnfawG&Y &dS onf/ rpöwmawmfped cf \ dk ouú&mZf 1251
ckEpS f yxrtBudr?f 1257 ckEpS f 'kw, d tBudr?f 1288 ckEpS f wwd,tBudrf wnf;jzwfxw k f
E-book is created by www.shanyoma.org

a0aomvTwaf wmftrSwt f om; pmtkyf pmrsufEmS 66-72 üvnf; oóar"tcGeaf wmf


Oya'taMumif;udk uif;0efrif;BuD;\pmrsm;t& azmfjyxm;&Sad vonf/
a&S;acwfrEÅav;&wemykH aejynfawmfwiG f (1) a&Tvw T af wmfa&SUwGif pmykEH ydS pf uf?
(2) a&TusD;jrifb h &k m;awmifrw k Ef iS w hf nfw
h nfh &wemyko H wif;pmykEH ydS w f u dk (f 1237 ck OD;Muif
O\0uFEjÅ yZmwf ykEH ydS cf \ hJ /)? (3) rvGeaf ps;teD; jr0wDarmifuav; ykEH ydS w f u dk (f 1246 ck
ESpf OD;ykn\y'krjyZmwf ykHESdyfcJh\/ þykHESdyfpufrSm a&TusD;jrifhbk&m;teD;rS pufyifjzpf
aMumif; qkMd u\/)rsm;&Sad vonf/
þoóar"Oya'ESifhtwl tjcm;aomOya'rsm; ykHESdyfcJhaMumif; ]]jrefrmrif;
vufxuf Oya'jyKXme}}taMumif;ü azmfjycJah yNyD/ oóar"Oya'udk oóar"o*F[
w&m;ESit hf nD jynfojl ynfom;wku Yd qufoiG ;f xrf;aqmifNrJtbd?Yk tcGeaf wmfrsm;? a&mif;
0,fvkyfaqmif jzpfxGef;onfhvkyfief;pD;yGm;tm;&Sdtm;rJhtavsmuf omemnDrQ trSefus
atmif aMu;wkid f aMu;ykH &efxm;jyef;ndí § aumufcq H ufoiG ;f &ef wkid ;f jynfEidk if t H yk cf sKyf
aom rif;wkid yf if toif;0ifrLS ;BuD;rwfBuD;wkYd tpkt H nD xkwq f ifch ahJ vonf/
Oya'awmfukd twnfjyKaom ESpf v &ufrmS ouú&mZf 1247 ckEpS f uqkev f qef;
1 &ufaeY jzpfonf/ xk&d ufrwkid rf D jy|mef;xkwq f ifah om oóar" aumufcyH Hk Oya'rsm;
udv k nf; xkad eYrpS í Ekwo f rd ;f av\/
EkdifiHawmftwGif; oóar"tcGefawmfXmewGif c&kdif0ef? ta0;NrdKU0ef? ppfuJ?
em;cH? NrdKUpma&;? NrdKUolBuD;? &GmolBuD;wk&Yd í dS xko
d rl sm;onf NrdKUaus;&Gmrsm;ü tcGeaf umuf
cHEidk cf iG &hf o dS nf/ xkw Yd l a&TrLS ;? oHrLS ;? aiGceG rf LS ;wkv Yd nf; NrdKU&GmolBuD;wku Yd o
hJ Ykd aqmif&u G &f
avonf/ ajrwkid af wmuJ? &Gmacgif;? q,ftrd af cgif;wku Yd m; NrdKU&GmolBuD;wku Yd dk ulnMD u&
\/ xkrd w S yg; jrif;acgif;? jrif;pD;? 'kid ;f acgif;? t0Se;f ? axmifu?J yJeh if;rSpí tpktief;ESihf
qkid o f w l v Ydk nf; NrdKU&GmolBuD;uJo h Ykd tcGeaf wmfru I kd qifq h akd qmif&uG cf iG hf &Sad vonf/
tcGeaf wmfrsm; xrf;aqmif&ef aMu;wkid Ef eI ;f rsm; ykid ;f jcm;xm;avonf/ wNrdKU
yk*pH mtkyw
f u
dk f
15 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

ESiwhf NrdKU aMu;wkid Ef eI ;f rsm; rwlMuacs/ þodaYk Mu;wkid Ef eI ;f pm&if;jyK&mü urSwEf iS chf rSwf
[lí cGjJ cm;xm;avonf/ crSwf NrdKU0Se;f aMu;wkid w f iG f q,fXme&Sad vonf/ a&TNrdKUawmf?
qifajczk;H NrdKU&Gm? t0awmifbufu;dk c&kid ?f rdwv D¬ mNrdKU? awmifwiG ;f BuD;NrdKU? yk*NH rdKU? uEéND rdKU?
ppfuikd ;f NrdKU? &wemodCNF rdKU? ipOfu h ;l NrdKUponfjzifh awG&Y onf/ aMu;EIe;f rSmvnf; ok;H jym;
rS q,fjym;txd trsKd;rsKd;&Sad vonf/ tcGeaf wmfaiGrsm;udk yxr&pfw0ufukd yxr0gqkd
vwGifay;&í 'kwd,&pftajyukd oDwif;uRwfvwGif ay;aqmif&onf/ odkYaomf tcsKdU
aus;&Gmrsm;twGuf 'kw, d 0gqk?d 0gacgif? awmfovif;vrsm;ü yxr&pfay;í wefaqmif
rke;f ? ewfawmf? jymodv k rsm;ü 'kw, d &pf toD;oD; ay;aqmif&avonf/

E-book is created by www.shanyoma.org


NrdKU0eft&m&Sw d u Ydk tdraf jcpm&if;Z,m; tif;yküH tdr&f dS vluek w f OD;wa,muf r
usef aumuf,&l avonf/ uk, d t hf rd Ef iS u hf ,kd f aexkid o f ?l tdro f ;D jcm; r&Sd aqGrsKd; olprd ;f wkYd
ESiahf exkid o f ?l tdrif mS ;aexdik o f ?l tdrrf [kwf wpkw H &m taqmuftODwiG f aexkid o f ?l vSn;f
ESiahf exkid o f ?l avSEiS ahf exkid o f ?l v,f,mO,smOfjcHajr&S&d m wJtEHk iS ahf eolponfjzifh tvk;H pkH
pm&if;,l&onf/ a&S;acwfjrefrmwkdY\vlaerItqifhtwef;udk cefYrSef;Ekdifayonf/
,if;odYk oóar"tcGeaf wmf xrf;aqmifMu&mwGif vGwNf idr;f cGi&hf aomolrsm;rSm
1/ NrdKUolBuD;? &GmolBuD;/
2/ tdraf jc 200 ausmfvQif wa,mufus NrdKU&Gmoabmwl a&G;aumufxm;aom orm"dvl
BuD;/
3/ *kP d ;f tkyf 2 a,mufvQif uyÜ, d 2 a,mufus/
4/ ig;ESpf vGwNf idr;f cGi&hf ol? Ekid if jH cm;u 0ifa&mufvmaomol/
5/ v,f,mvkyfief;rvkyfonfholawmfoDv/
6/ twd'u k w d© rSeof /l (rkwq f ;dk zk?d rkwq f ;dk rwkrYd S ouf&o dS ufrhJ Opömypön;f 30 bk;d wefatmif
r&Sjd cif;? touf 60 ausmfjcif;? tm&kH rok;H oyfEidk af tmif em;yif;jcif;? rsufprd jrifjcif;?
ajcvufu, dk t f *FgcsKdUwJjh cif;? &l;oGyjf cif;? xm0&a0'em? Z*Fra0'emaMumifh wESpv f yk u
f ikd f
rpm;Ekdifol/)
7/ ta0;xrf; avSazmif? oif;abm? orÁe?f aq;xk;d xrf;ud, k f pm&if;usrSeo f ?l a&TNrdKU
awmf NrdKUBuD;twGi;f tdraf xmifpHk wufaexrf; avSawmfpm&if;vlEiS Nhf rdKUBuD;jyif tdrw f ef;
ae ta0;xrf; avSawmfpyk gvl/
8/ qifawmfO;D pD; aemufyhJ pm&if;usrSeo f w l Ydk jzpfMuonf/
,if;odaYk om trIxrf;rsm;rS rdrv d yk if ef; pD;yGm;twGuf rdrad e&m NrdKU&GmodjYk zpfap?
tjcm;NrdKU&GmodjYk zpfap oGm;vmaeygu oóar"tcGeaf wmf vGwNf idr;f cGirhf &acs/ tcGef
awmfvw G Nf idr;f &efvnf; NrdKU&k;H t&m&Srd sm;u ppfaq;&avonf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 16

aMu;wkid Ef eI ;f rsm;udk owfrw S &f ef tdraf jc 1000 vQif orm"dvBl uD;ig;a,mufu


ndE§ idI ;f jy|mef;&avonf/ xkrd aS Mu;wkid pf m&if;udk NrdKU&k;H okyYd &Ykd \/ xkaYd emuf wHqyd v f ufrw S f
pmtkyrf sm;jzifh tcGeaf wmfaiG aumufc&H onf/ tdraf xmifpNHk rdKU&Gmul;ajymif;&m ESp&f yfpvk;H
wcsdefwnf; tjynfhxrf;aqmif tjynfhxrf;aqmifEkdifonf/ ray; raqmif wdrf;a&Smif
xGuo f mG ;ygu wkid Mf um;tpD&ifccH suftwkid ;f xkv d yl idk q
f idk af om ypön;f rsm;udk odr;f í pm
qGuJ yfonfh 15 &ufjynfv h Qif a&mif;csypfEidk af vonf/ tcGeaf wmf aiGxuf ydak eygu ydik f
&Sit f m; jyefay;&avonf/
wzef rD;tEÅ&m,f? vlq;dk "g;jytEÅ&m,f MuKHawGaY omf tcGeaf wmftaumuftcH
E-book is created by www.shanyoma.org

&yfqkdif;cGifh&Sdonf/ tcGefawmfXmeodkY cGifhawmif;&onf/ aumufcH&aom tcGefawmfaiG


rsm;rS q,fcidk w hf ckid f ckErdS íf NrdKU&k;H odyYk aYdk qmif&onf/ NrdKU0ef&;Hk ü tyfaqmifaomaiGrsm;udk
wGurf w S o
f m;NyD; v &ufpjJG zifh rSw, f &l onf/ tcGeaf wmfaiGukd ykrd adk umufcjH cif; rjyK&acs/
xdrcf sefjcif;? uJ0h u S jf cif;vnf; rjyK&acs/ tcGeaf wmfrw S yg; tjcm;aMu;aiGcaJG wmif;jcif;
rjyKvky&f / vTwaf wmfrS qifq h jdk cif;r&Sb d J tjcm;tcGeaf wmfaiGrsm;vnf; raumufc&H / t
cGeaf wmfvw T Nf idr;f csrf;omatmif aMu;aiG yPÖm vufaqmif cH,jl cif;rsm;vnf; r&S&d acs/
þodeYk nf;jzifh ouú&mZf 1247 ckü oóar"tcGeaf wmfOya'rsm; jy|mef;cJah omfvnf;
xkcd Ek pS f ouú&mZfrmS yif jrefrmrif;tkycf sKyfro I nf ysufoOk ;f cJ&h avonf/

ÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
17 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

jrefrmrif;vufxuf taumufceG Xf me

jrefrmrif;vufxufawmfü rif;{u&mZfonf rif;usifw h &m;q,fyg;ESithf nD wkid ;f aejynf


ol &Siv f t l aygif;wkt
Yd m; apmifah &SmufEidk &f ef wkid ;f aejynfowl u
Ydk rdrw
d vYdk yk cf iG rf S q,fbYdk
wbkYd q,fEHS wESH q,fcidk f wckid f ay;qufMuaMumif;udk oóar"taMumif;tcef;ü az:
jycJah yNyD/ ,if;odYk tcGeaf wmf aumufco H nft h aMumif;udk avmu0d'al rmfueG ;f ü
av;oacsFjynf?h aeYpnfrh ek ed ?f &mZda`E´? uGe&Yf eT ;f a0om;? y&aracgifzsm;? wkb Yd &k m;uk?d ig;yg;uwåK
? c&kypHk ?D uRef;vk;H &nfjzif?h q,frnfrif;usif?h zGiv hf pS jf zL0ef;? odr;f avmhbo
d u d ?f 0Sex
f yd yf wfcsKdi?hf
q,fcidk t hf ES?H wtrÁP? bkpYd u k suk?d v,frteD;? wvif;BuD;0,f? wifE;DS vufcyk ?f pm&if;csKyfí?

E-book is created by www.shanyoma.org


uREkyf w f u Ydk Ref? wkwcf eG w
f idk ef uf? qufrnfb&k m;? onfpum;vnf;? wvTm;ajrrk;d ? uRef;vk;H Ek;d onf
? qkrd sKd;rjyefY azmufvw JT nf;/
[lí jyqkx
d m;avonf/
t¥oHacy 0PÖem"r®owfwGifvnf;
rde;f rvkycf iG f wv 5L;/ a,musfm;vkycf eG f wv wusyf? ESprf ;l yJ/
[lí yg&daS vonf/ þodv kY yk cf eG af y;oGi;f aumufcyH rHk mS acwfumv a'orsm;tavsmuf
Ekid if w
H iG ;f Ekid if yH apmihaf &Smuf&ef tenf;trsm; trsKd;rsKd;&So d nft
h wkid ;f aumufcaH qmif
&Guaf vonf/ xkaYd Mumifh a&S;jrefrmrif;vufxufawmftcguyif tok;H jyK&ef oifo h nfrsm;
twGuf tcGeaf wmfrsm;udk &oifh &cGihf &&ef&o dS nft
h wkid ;f tcga'otavsmuf jyKjyiftyk f
csKyfawmif;cHavonf/ tcGeaf y;jcif; tcGeaf wmif;jcif;udprö sm;ü wHp;dk ok;H yg;? t8wdav;
yg; rvkdufpm;bJ ay;oGif;awmif;cHEkdifap&efvnf; enf;aumif; vrf;aumif; pnf;urf;
aumif;jzpfatmif xkH;a[mif;y,fí xkH;opfrvJrlbJ jyKvkyfpDrHavonf/ þtaMumif;
rsm;udk jrefrmrif;vufxuf Oya'rsm;taMumif;wGif azmfjyxm;ayonf/
a&S;tpOftm;jzifh tcGeaf wmfqo dk nfrmS
1/ &mZ"meDuif;-ta0;uif;cGef
2/ &mZ"meDopfawmcGe-f ta0;opfawmcGe?f
3/ ywåjrm;? ausmuf? pde?f a&T? abmf? y,if;? cJ? uefpY onfh wGi;f xGuu f ek cf eG ?f
4/ &mZ"meDaps;-ta0;aps;cGe?f
5/ ul;wkcYd eG ?f
6/ xGuu f ek cf eG ?f
7/ 0efuek cf eG [ f í l ckepfrsKd; xif&mS ;avonf/
rEÅav;&wemykNH rdKUwnfeef;wnf yOöro*Fg,emwif rif;w&m;BuD;vufxufawmf
ouú&mZf 1219 ckupí wpp wtdrv f Qif aiG 10d EIe;f xm;tus aus;&Gmorm"dvBl uD;
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 18

rsm;u oem;nDrQ aMu;0Se;f NyD;vQif aumufcaH om oóar"tcGeaf wmfrsm;yif jzpfav


onf/ oóar"tcGerf t S jyif txufyg tcGeaf wmfcek pfrsKd;udk awG&Y &dS avonf/
1/ rif;{u&mZfqidk af om tcGeaf wmf?
2/ rif;rdz&k m;? om;awmf? orD;awmf? rSL;awmfrwfawmftpm; oem;cH&olEiS q hf idk af omt
cGeaf wmf?
3/ Ekid if EH iS q
hf idk af omtcGeaf wmf?
4/ &wemok;H yg;ESiq hf idk af om tcGeaf wmf[í
l av;rsKd;jcm;em;avonf/ þodt Yk cGeaf wmf
rsm;udk aumufc&H mü cGeaf ocGe&f iS [ f í
l ESprf sKd;&Sad vonf/ ]]vTwaf wmftrSwt f om;}}pm
E-book is created by www.shanyoma.org

tkyf cufcaJ om pum;rsm;ajz&mü


cGeaf oqko d nfrmS wESpt f wGujf zpfap ykaH ouefo
Y wfí ykwjf ywfcsxm;onfukd cGeaf oac:onf/
cGe&f iS q
f o
dk nfrmS ykwjf ywfrcsbJ &orQ tpk;d &aumufco H nfukd cGe&f iS f qkv
d o
dk nf/
rif;rdz&k m; rif;nDrif;om; rSL;awmfrwfawmf t&mxrf;trIxrf;rsm;tm; &dum©
awmf&efyv Hk pm ray;rDtcgumvü a&S;tpltpOftwkid ;f oóar"tcGeaf wmfudk aumuf
cHí xkt Yd jyif tcGeaf wmf ckepfrsKd;wGif qkid o f if&h m NrdKU? &Gm? &yfuuG ?f aps;? uif;? ul;wkpYd onf
rsm;u ppfwrf;t& tpOFtvmay;oGi;f NrJ cGeaf o cGe&f iS rf sm;udk ok;H vwBudr?f av;vw
Budr?f ajcmufvwBudr?f wESpw f Budrf ponfjzifh aumufcaH vonf/
&dum© vpmawmfrw S yg; rif;rdz&k m;? rif;nD? rif;om;? rSL;awmf? rwfawmf? t&m
xrf; trIxrf;wkdYtm; NrdKUpm;&Gmpm; y,fpm;ponfoem;awmfrlonf/ ,if;odkYNrdKUpm;&Gm
pm; toem;cH&olwo Ydk nf xkNd rdKU? &Gm? &yfuuG &f dS aps;? uif;? ul;wku Yd &NrJtcGerf sm;ESiwhf &m;
&mZ0wfrrI sm;\twGuf NrdKUolBuD; &GmolBuD;ponfh pD&ifyidk o f w
l Ydk pD&if&m jzwfpmwGif wef
bk;d aiG\q,fyHk wyku H s uGr;f bd;k &aiGrS pD&ifou l w0uf,í l usefw0ufukd NrdKUpm;&Gmpm;
wkYd &&Sad vonf/
rdz&k m;acgifBuD;rSmum; ,Ge;f aygifygNrdKU? &Gm? aps;? uif;? ul;wk?Yd v,f,mO,smOf
rsm;u &NrJtcGeaf wmfrsm; pm;&avonf/
wkid ;f jynfEiS rhf if;{u&mZfwYdk oufqidk af om tcGeaf wmfqo dk nfrmS txufwiG f az:
jy&mygrS usefaomNrdKU? &Gm? &yfuu G ?f aps;? uif;? ul;wkpYd onfrsm;ESiahf &TceG ?f aiGceG ?f ausmuf
oHywåjrm;cGe?f v,fawmf,mawmf O,smOfawmfceG ?f uefawmhvufaqmifawmfceG ?f wkid ;f w
yg;u qufoNrJ tcGeaf wmfrsm; jzpfonf/
jrefrmEkid if aH wmftyk cf sKyf&mü oDaygrif;w&m;vufxuf yl&o d ar"tcef;wGif az:
jyaompm&if;csKyfrmS

yk*pH mtkyw
f u
dk f
19 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

wESpf&oifhaiG OD;a& aiG'*Fg; taMumif;t&m


jrefrmNrdKU&Gm &oifoh óar"aiG 1 3950000
&Sr;f jynf&mG &oifh oóar"aiG 1 470000
aygif; 2 4420000
aps;? yG?J uif;? uif;wk?Yd ausmuf
pde?f a&eH? ywåjrm;cGe&f oifah iG 1 2997000
opfawmcGef &oifah iG 1 502000 opfawmcGew f iG f
opfawmfquf0if

E-book is created by www.shanyoma.org


&mygtcGerf sm;
vnf;yg\/
aygif; 2 3499000
2 pkpak ygif; 4 7919000
a&cGe?f tpGycf eG ?f v,f,mukid ;f uRef;
cGe?f O,smOfceG yf g &oifah iG 1 410000
aygif; 1 410000
a&TNrdKUawmfqifajczk;H NrdKU&Gmu
pyg;zkd;aiG 1 277331-5L;
awmifbufu;kd c&dik f aus;&Gm
ta0;NrdKU aus;&Gm 1 441903-5L;
aygif; 3 1236072-5L;
pkpkaiGaygif; 8 9565072-5L;
þum; rEÅav;&wemykaH ejynfawmf\&aiG pm&if;jzpfavonf/ rdz&k m;BuD;oD;
oefpY m;&aom ,Ge;f aygifygrsm;rS rdz&k m;BuD;u rdrt d a>ct&Hrsm;udk tpm;oem;awmfral v
onf/ xkrd w S yg; uGr;f bd;k aiG&aom NrdKU&GmOD;a& 65 rQom&S&d m trsm;qk;H 5000 usyf? t
enf;qk;H 15 usyf? trsm;qk;H NrdKU&Gm awmifwiG ;f BuD;NrdKU? tenf;qk;H NrdKU&GmrSm ausmufajrmif;
NrdKUjzpfavonf/ aiG 100d atmufavsmhaom e,frsm;u wESpw f Budrf ay;quf&í w&m
txuf NrdKUrsm;u 6 vwBudrf ay;quf&onf/ tcsKdUe,frsm;url wvwBudrf qufoiG ;f
&avonf/
,if;odYk aumufcaH om yk&ó d ar"tcGeaf wmfrsm;rS vpOfEpS pf Of rif;rdz&k m; om;
awmforD;awmf txde;f awmf t&Hawmf tcsDawmf tysKdawmf NrdKUpm; &Gmpm;wku Yd kd toD;t
oD; csD;jr§io
hf em;awmfrí l xkrd w S yg;vnf; tok;H awmf&&dS m ok;H aiGrsm;tjyif ausmif;bk&m;
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 20

pmayyd#urSpí &[ef;omraPolawmfov D onfwu Ydk kd vpOf ESppf Of vSL'gef;jyKpkcsD;jr§ihf


avonf/ xkjYd yif cHwyf cHNrdKU uefawmf qnfawmf wnfaxmifjyKjyifjcif;? vrf;azmufvyk f
jcif;? aMu;eef;oG,w f ef;jcif; oif;abm orÁef avSawmf azmifawmfrsm; wnfvyk jf yKjyif
jcif;? xrf;&Guaf om trIawmftrIxrf;rsm; ay;urf;jcif;? olt&dk Hk olem&kH jyKjyifjcif;? eef;
awmf tdraf wmf vTwaf wmf &k;H awmf b@mwku d af wmf usDawmf puf&rHk sm; aqmufvyk jf yKjyif
jcif;? omoemynmXmersm;wGif qefawmfponft h vSLawmfrsm;udk *kP d ;f csKyf*P
dk ;f tkyq
f &m
awmfrsm; vSL'gef;jcif;? olto dk rl sm;udk auR;arG;jcif;? apmfbmG ;BuD;rsm;tm; axmufyjhH cif;?
&Sr;f jynfoC H mawmfrsm;tm; vSL'gef;jcif;? Ekid if aH wmfpnfyifjyefaY jymap&ef rif;aumif;rif;
E-book is created by www.shanyoma.org

jrwfwYdk xk;H twkid ;f tcGeaf wmfrsm;udk ok;H pGaJ Mumif; rSwo f m;&avonf/

ÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
21 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

jrefrmrif;vufxuf v,f,majrXme

jrefrmrif;vufxuf v,f,majrXmetaMumif;udk yifpifpm; 0efawmfrif;OD;wif2? (K.S.M.,


A.T.M) a&;om;onfh]]jrefrmEkdifiHtkyfcsKyfykHpmwrf;}}rS avhvmaumufEIwfazmfjytyfay
onf/
v,f,majrXmeonf tcGefawmfXmeuJhodkY us,f0ef;&IyfaxG;aomXmejzpfav
onf/ a&S;acwftcgü rif;tpd;k &wko Yd nf vkyaf qmifxrf;&Gu&f mwGif a&S;xk;H wrf;t& vku
d f
emtkycf sKyfprD &H avonf/ ,ckacwftcgü ]]v,f,majrjynfoyl ikd }f }tjzpf awmfveS af jymif;

E-book is created by www.shanyoma.org


vJvsuf&MdS u&m a&S;xk;H a&S;enf;rsm;udv k nf; avhvmEkid af p&ef xkwaf zmfí wifjyjcif;jzpf
ayonf/
ajrESifhywfoufí rif;ajymif;rif;vGJ? ykefpm;ykefuefrIpaom taMumif;rsm;t
avsmuf pDrt H yk cf sKyfjcif; ajymif;vJweforQ ajymif;vJMuaomfvnf; xif&mS ;aom owfrw S f
ykdif;jcm;onfhajrrsm;rSm
1/ rif;{u&mZfEiS q hf idk af om t&mawmfajr 4 rsKd;
2/ t&mawmfEiS pfh yf,u S q f ufo,G af om ajr 3 rsKd;
3/ bk;d bGm;ykid af jr 4 rsKd;
4/ bk;d bGm;ykid Ef iS phf yf,u S qf ufo,G af om ajr 4 rsKd;
5/ 0w¬KuHajr 3 rsKd; ponfjzifh rsm;pGm&Sad vonf/

1/ rif;{u&mZfEiS q
hf idk af om t&mawmfajr 4 rsKd;[lonfrmS
u/ eef;pOft&mawmf
c/ pkaH om tarGjywft&mawmf
*/ odr;f pkt&mawmf
C/ ,Ge;f aygifyg t&mawmf[í l jzpf\/

u/ eef;pOft&mawmfqkdonfrSm rif;{u&mZftqufquf qif;oufydkifqkdifaom t&m


awmfajrjzpf\/ xkad jrwGif rif;{u&mZfu, dk w f idk f e,kev
f rSm v,fxeG rf *FvmjyKvkyaf om
xkH;pH&Sdavonf/
c/ pkaH om tarGjywf t&mawmf[o l nfrmS tarGpm; tarGcrH &Sí d t&mawmfjzpfaomajr
jzpf\/ od&Yk mwGif q,fEpS t
f wGi;f tarGcx H u dk of l ay:aygufvQif tvG,w f ul jyef&,lEidk f
onf/ q,fEpS u f ausmfrS ay:vQif &xku
d af Mumif;rsm;udk &Si;f vif;&onf/ od&Yk mwGif "r®owf
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 22

rsm;rSm ajrrIrsm;twGuf raqG;rytyf[k yg&So d nft& rnfonft h cgrqkd jyef&xku d o f u l


avQmufxm;awmif;cHEkdifonf/
*/ odr;f pkt&mawmfajrqko d nfrmS Opömypön;f udk odr;f ,lxu dk af om ykeu f efrI &mZ0wfrBI uD;
udk usL;vGeo f w l xYdk u
H odr;f ,l&aomajrudk qko d nf/ odaYk omf xkad jrrsm;wGif aygifEx HS m;
olrsm;\ajrrSm aygif&if;aiGukd tpd;k &xH qyfoiG ;f vQif tcsif;csif;a&G;,louJo h Ykd jyef,l
Ekid o
f nf/ þtxufyg ajrok;H rsKd;udk vpmaiGtpm; trIxrf;rsm;odYk oD;jcm;acwåay;avh
&Sdonf/
C/ ,Ge;f aygifyg t&mawmfqo dk nfrmS ,Ge;f aygify&k yku d yf g t&mawmfajrjzpf\/ a&S;OD;pGm
E-book is created by www.shanyoma.org

,Ge;f aygify&k yduk tf aMumif;udk odtyfayonf/ ,Ge;f aygify&k yku d qf odk nfrmS yk&ydu
k jf zL? yk
&yku d tf eufwiG f oapö;[oFmy'g;okwí f a&Tcsjcif;wrsKd;? o&k;d yef;jc,fv, S í
f a&Tcsjcif;
wrsKd;? ausmufpDrSefpDjcif;wrsKd; ponfjzifh okH;rsKd;&Sdonf/ xkd,Gef;aygifyk&ykdufrsm;wGif
rSwo f m;xm;onfrmS &wemok;H yg;ESiq hf idk af om trSwt f om;? rif;rdz&k m;acgifBuD;ESiq hf idk f
aom trSwt f om;rsm;udk xm;avh&\ dS / tdraf &SUESi;f wrf; trdeaYf wmfuv kd nf; a&;avh&dS
\/ ,Gef;aygifyg t&mawmf v,f,m,mO,smOfrsm;rSm NrdKU&GmtESHYtjym;&Sdavonf/ xkdY
aMumifh ,Ge;f aygifygt&mawmfajrqko d nfrmS eef;rawmf rdz&k m;acgifBuD;odYk ay;zG&YJ mygaom
ajrrsKd;ukd ,Ge;f aygifygajrqko d nf/ xdak jrrsKd;onf rdz&k m;acgifBuD; tqufquf ydik q f idk cf hJ
aom ajrrsKd;jzpfaomaMumifh ,Ge;f aygify&k yku d wf iG f a&;wifrw S of m;xm;&avonf/
2/ t&mawmfajrESiphf yf,u S q f ufo, G af omajr 3 rsKd;onfum;
u/ tpm;ay;ajr
c/ tukid pf m;ajr
*/ tBuD;pm;ajr[lí 3 rsKd; xif&mS ;&So d nf/

u/ tpm;ay;ajrqko d nfrmS um; t&mawmfajrrsm;wGif xGiNf yD;ajrrsm;ü t&mxrf; trI


xrf;wko Yd Ykd vc&dum© tpm; csxm;ay;urf;avh&o dS nf/ xkad jrrsm;udk tpm;ay;ajr[kac:
onf/ xkad jrrsm;rS jyefí Ekwo f rd ;f jcif;? vJv,
S cf sxm;jcif;rsm;udk tpk;d &wku Yd jyKvkyEf idk f
onf/
c/ tukid pf m;ajrqko d nfrmS NrdKUjzpfap? &Gmjzpfap xkt d ukid jf yKvkyaf eorQ umvtwGi;f cs
xm; pm;aomufyikd af omajrudk qkv d odk nf/
*/ tBuD;pm;ajrqko d nfrmS &GmolBuD;aomf¤if;? NrdKU&GmolBuD;ESit hf vm;wl tkyx f ed ;f &aom
olwoYdk nf &mxl;&So d nfu h mvtwGi;f csxm; pm;aomufyikd af om ajrudk qkv d o
dk nf/ tudik f
pm;ajr? tBuD;pm;ajrrsm;rSm bk;d bGm;tykid af jrESiw hf pkw
H &m oufqikd jf cif; r&Sad cs/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
23 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

3/ bk;d bGm;ydik af jr 3 rsKd; onfum;


u/ "g;rOD;csajr
c/ rif;ay;ajr
*/ aiG0,faiGaygifajrrsm; jzpfonf/

u/ "m;rOD;csajrqko d nfrmS vuf&adS pmifah &Smufol r&Sad om ajrrsm; wDxiG Nf yD; r[kwaf om
ajrrsm;udk qkid &f majrwkid ;f wkx Yd H xk;H pHtwkid ;f wkid Mf um;í ckwv f yk pf u
dk yf sKd;pm;aomufcahJ om
ajrrsm;udk qkv d o dk nf/

E-book is created by www.shanyoma.org


c/ rif;ay;ajrqko d nfrmS vc&dum© tpm; r[kw/f rif;{u&mZfo;D jcm;ay;oem;awmfrí l
vufa&muf&aom ajrrsKd;udk qkv d odk nf/ "r®owfrmS oif;oD; 12 &yfwiG f tygt0ifjzpf
onf/ xdu k ohJ Ykd rif;{u&mZf oem;awmfral om ajrrsm;udk e,fav;&yf owfrw S í f BudK;vrf;
wkid ;f &yfy,fpmwrf;rsm;ESio hf em;awmfrNl rJ jzpfonf/
*/ aiG0,faiGaygifajrqko d nfrmS "m;rOD;csajr? rif;ay;ajrrsm;udk w&m;ojzifh vuf&q dS uf
cH ydik q f idk o f w l u Ydk a&mif;csaygifEí HS 0,f,t l aygifco H l om;ajr;pOfquf ydik q f idk o
f nfah jrudk
qko d nf/ xkad jrok;H rsKd;udk aygif;&k;H NyD;umv bk;d bGm;tykid [ f íl orkwyf nwfMuonf/
4/ bk;d bGm;ykid Ef iS phf uf,yS q f ufo, G af omajr 4 rsKd;
u/ aeajr? pm;ajr
c/ pm;ajr
*/ ol&rJ ;dk ? ol&aJ jr
C/ tonfajr
þodYk 4 rsKd;cGjJ cm;&Sad vonf/
u/ aeajr? pm;ajr[lonfrmS Ekid if jH cm;om;?okyYH ef;vuf&vlrsm;tm;¤if;? trIxrf; zGpYJ nf;
íjzpfap? trIxrf; rzGrYJ pnf;bJ jzpfap? vGwv f yfaomajrrsm;udk aexkid &f ef? vkyu f ikd pf m;
aomuf&ef ESprf sKd;twGuf rif;tpk;d &u ay;urf;csxm;aomajrrsKd;jzpfonf/ xkad jrrsKd;
udk &,l&if;olupí om;ajr;qufvufyidk q f idk Mf uavonf/ wzefwv Hk nf; vGwv f yfaom
ajrqko d nfrmS ajr&kid ;f odrYk [kwf vkyaf qmiforl &Sad omt&mawmfajr? odrYk [kwf ,if;uJo h Ykd
aom 0w¬KuHajrrsm;wGiyf if csxm;avh&o dS nf/ odaYk omf 0w¬KuHajrjzpfvQif qkid &f m0wford ;f
yk*K¾ v
d w f u Ydk orkid ;f ausmufpmrSmygonfx h ;Hk pHt& tpkrsm;udk w&m;ojzifh awmif;cHEidk o f nf/
xdu k o hJ Ykd aeajr? pm;ajrtjzpf ay;urf;csxm;onfrmS vnf; ouú&mZf 960 ausmf tif;0
NrdKU aumif;pm;pOfupí csxm;avh&adS Mumif; rSwo f m;&onf/ ouú&mZf 1246 ckEpS w f iG f
&wemykH 'kw, d eef;pH rm&fatmif&wemapwDawmf 'g,umrif;w&m;BuD;bk&m;(oDaygrif;)
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 24

vufxufawmfwiG f t&mawmftpm; ay;ajrrsm;udk oem;awmfr&l if; tpk trIxrf;rsm;xH


rS Ekwo f rd ;f &mrSmyif xkad eajr? pm;ajrrsm; rygaMumif; trSwt f om;rsm; &Sad vonf/
c/ pm;ajr[lonfrmS aexkid &f efr[kw/f vkyu f ikd pf m;aomuf&ef oufouftwGuf csxm;
jcif;cH&oluo hJ aYkd omolrsm;udk ay;urf;csxm;aomajr jzpfonf/ tpm; toem;awmfjrwf
cH&aom ajr[lonfEiS rhf wlacs/ tpm; toem;awmfjrwfc&H aomajrrSm trsm;tm;jzifh
t&mawmfajrjzpfonf/ t&mawmftaMumif; txufü azmfjyxm;ayNyD/
*/ ol&rJ ;dk ? ol&aJ jr[lonfrmS wyfawmfrsm; tapmifx h m;aom NrdKU&Gmrsm;wGif xkw d yfppfonf
awmfwkdY wDxGifvkyfaqmifcJhaom ajrrsm;udk qkdonf/ xkdajrrsKd;udk ppfonfawmfrsm;eSifh
E-book is created by www.shanyoma.org

aemuf ,if;uJhodkY ppfonfawmfrsm; vma&mufaexkdifjcif;r&Sdu xkdNrdKU&GmaeolwkdYrS vkyf


aqmifaomolwYdk om;ajr;pOfquf ydik q f idk af vonf/ oóar"rcGrJ u D xkad jrrsKd;rS 10 zdYk
wzkYd tcGeaf wmf aqmif&aMumif;? oóar"tcGeaf wmfco JG nfupí vGwu f if;aMumif; t
rSwftom;rsm; &Sdavonf/
C/ tonfajr [lonfrmS xk&d yf&mG ae tonfwYdk ydik af omajrudk qko d nf/ xkad jrudk xkxd dk
&yf&mG ae tonfwo Ydk m vkyaf qmifpm;aomufEidk o f nf/ uyÜm;rsm;? tvmrsm;ESirhf qkid af cs/
odkYaomf tonfronf tvm uyÜm;a,musfm;ESifhoifh&m&aomorD;? tonfa,musfm;
onf tvmuyÜm;rESifhoifh&m&aom om;a,musfm;jzpfu qkdifí tarGtaMumif;t
avQmuf rdvu dk zf yg t&qkid o f nf/ xk&d mG rSmaeenf;í vkyaf jrus,f0ef;vQif tvmuyÜm;
rsm;udk &Gmom;&Gmacgif;&GmolBuD;ajrykid f awmuJ 'dik af cgif;polwYdk oabmwlí csxm;vQif
xk&d mG wGif aeorQ vkyu f ikd pf m;aomufciG &hf onf/ xko d v
Ykd yk u f ikd pf m;aomufonfupí usdwf
pktonfac:a0:avonf/ tonfrsm;ESiv hf nf; 12 rI rif;wkid ;f ay;aqmifxrf;&Gu&f av
onf/ (,ckacwf oD;jcm;csxm;pepfEiS , hf OS í f avhvmoifo h nf/)

5/ 0w¬KuHajr 3 rsKd;onfum;
u/ bk&m;ESiq hf idk af om 0w¬KuHajr/
c/ yd#uwfEiS q hf idk af om 0w¬KuHajr/
*/ ausmif;ESiq hf idk af om 0w¬KuHajr[lí &Sad vonf/
xkd 3rsKd;rSm rif;jzpfap? qif;&Jom;jzpfap &wemok;H yg; rnforl qkd uk, d yf ikd af jr
jzpfvQif tvk&d &dS m jy|mef;vSL'gef;Ekid of nf/ xku d o
hJ Ykd w&m;ojzifh vSLNyD;ajrrsm;rSm &wem
ok;H yg;taqmuftODajr r&Sad omfvnf; vSLNyD; 0w¬KuHajrudk rnforl Q y,fzsufciG hf r&jzpf
onf/ vSLNyD;0w¬KuHajrukd rnforl Q y,fciG rhf &aom usrf;*efausmufpmrsm; txift&Sm;
&Sad vonf/ ouú&mZf 593 ckEpS ?f xkyd *k t H a&SUawmif aZ,yGwb f &k m;ausmufpmü txif
yk*pH mtkyw
f u
dk f
25 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

t&Sm; awGEY idk af yonf/ a&S; tif;0rif;vufxuf yk*w H iG f bk&ifcv H yk af om rif;om;u 0w¬K
uHajrrsm;udk odr;f ,l&ef MuHpnf&müvnf; y,f&bl;avonf/ ausmif;bk&m;wku Yd dk vSL'gef;
&if; 0w¬KuHajrrSeo f rQrsm;udk ausmif;bk&m;yif r&Sad omfvnf; ouFoEÅu? apwD,oEÅ
uomjzpfavonf/ &ZoEÅurjzpfoifah cs/ oCFmtarGukd oCFmonf cHaumif;onf/ odYk
aomf ausmif;bk&m;rsm;ukd ylaZmfjyKjyif&mü omoemawmfp;D yGm;rsm;atmif w&m;rif;jrwf
u odr;f cHí vSL'gef;ylaZmfoifah Mumif;vnf; rSwo f m;&ayonf/
þodaYk om a&S;acwfv,f,majrrsm;wGif rif;{u&mZfEiS q hf idk af om t&mawmfajr?
t&mawmfajrESiphf yf,u S q f ufo, G af omajrrsm;udk pDrt H yk cf sKyfonfrmS a&Teef;&k;d vrkid ;f 0ef?

E-book is created by www.shanyoma.org


vrkid ;f 0ef? atmifyifv,f vrkid ;f 0ef? 0wfajr0ef? Ekid if aH wmfqidk &f m v,f0ef? ta0;v,f
0efrsm;? ajrpGe;f 0ef? 'DyAkv d ?f t&mawmftyk ?f O,smOfawmftyk ?f O,smOfawmfrLS ;paom t&m
&Sdrsm; cefYxm;í tkyfcsKyfpDrH&avonf/ xdkaemuf qkdif&mc&kdif0ef NrdKU0efwkdYvnf; yg0if
aqmif&u G &f avonf/ ajrwkid ;f wmí cGjJ cm;ykid ;f jzwf&efEiS yhf wfoufvQif ajrwkid ;f trwfu
BudK;vrf; ppfwrf; ppfcsufEiS w hf uG owfrw S yf ikd ;f jcm;&avonf/
a&S;acwf v,f,majrESiyhf wfoufí tcGeaf wmfXmerS aumufcyH u Hk kd þodaYk wG&Y dS
&avonf/ txufjrefrmEkid if aH wmifbuf uk;d c&kid ef ,fajronf t&mawmfajr? bd;k bykid f
ajrpaom ajrrsm; a&m>yrf;NyD; umv qnfa& ajrmif;a& &ojzifh toD;tESH trsKd;rsKd;
vkyfaqmifEkdifaomaMumifh tcGefawmfXmerS aumufcHykH pHepfonfum; t&mawmfv,f?
aumufBuD; woD; vkyo f nfjzpfap? aumufvsif aumufBuD; ESpo f ;D vkyof nfjzpfap? ajr
aumif; a&aumif;jzpfaom y,faumif; wy,fvQif tpkpyg; 20 wif;? xkaYd tmufnv hH Qif
wy,fvQif tpkpyg; 1 wif;u 6wif;xd xrf;aqmif&onf/ xkt d wef;tqifrh sm;udk xkd
e,f orm"d(wif;)rsm;ESifhqkH;jzwfaumufcHavh&Sdonf/ ajrmif;awmfa&aomuf v,fy,f
wy,f wESpw f u G f a&cGeaf wmf 8 wif;u 4 wif; tus tcGeaf wmf xrf;aqmif&onf/ xkd
uJhodkY tqifhtwef;rsm;udkvnf; txuftwkdif; orm"dESifhqkH;jzwf&onf/ iSufaysmpkduf
aomt&mawmfrsm; toD;&Sd wy,fvQif pyg; 40 wif;? yiftdk yifi,f wy,fvQif pyg;
10 wif;? MuHpu dk af umif;aomy,frmS wy,fvQif pyg; 30 wif;? wHawG;Opku d f wy,fvQif
pyg; 20 wif;? eDyaq;pdu k v
f Qif yifa& 1000 udk tcGeaf iG 3d? toD;&Sd tke;f yif wyifvQif
wrl;? toD;pm;&aom o&ufyif yifBuD; yifi,ftvku d f wyifvQif 1d rS 2d xd? toD;ok;H
&aom r,fZ,fwyifvQif wrwf? xef;yif uGr;f oD;yifrsm; pku d xf m;aom ajrrsm;udk y,f
zGí
YJ tusKd;cHpm;&aom tyiftenf;rsm;tavsmuf wy,fvQif pyg; 10 wif;u 40 wif;
txd? uke;f ,majrrsm;rSm taumif;tnHh tvdu k f wy,fvQif pyg; 6 wif;u 3 wif;xd
awmif;cHavonf/ ,if;odYk tcGeaf umufc&H mwGif e,form"drsm; qk;H jzwfcsuft& aumuf
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 26

cH&avonf/ tcGeaf wmfXmetaMumif; tus,fo;D jcm; azmfjyxm;NyD;jzpfayonf/

ÃÃÃÃÃÃÃ
E-book is created by www.shanyoma.org

yk*pH mtkyw
f u
dk f
27 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

jrefrmrif;vufxuf tvkyXf me

jrefrmEkdifiHtkyfcsKyfrItygt0if tvkyfXmetwGuf vkdufemaqmif&Guf&aom tvkyfrsm;


udk atmufygtwkid ;f cGjJ cm;xm;avonf/
1/ q,fEh pS &f moDtvkyf
2/ vuftvkyf
3/ puftvky[ f í l ydik ;f jcm;xm;avonf/ þodt Yk vkyXf mersm;wGif uke;f aMumif;qkid &f m
a&aMumif;qkid &f m [lí tvkyrf sm;udk cGjJ cm;xm;avonf/

E-book is created by www.shanyoma.org


1/ q,fhESpf&moDtvkyfwGifvnf;
(u) aeYpOftvkyf
(c) vpOftvkyf
(*) wESpw f Budrt f vkyf
(C) txl;tvky[ f íl tao;pdwf cGjJ cm;xm;avonf/
aeYpOfvyk af qmif&aom vkyif ef;rsm;wGif yg0ifaomudprö sm;onfum; tvSLawmf
romawmfrsm;wGif wif;ukyf r@yfuEém;tjyif trTr;f tMuufpaom ,m,Dtvkyrf sm;ESihf
qkid &f m tzG,t f &m tcrf;tem;rsm;/ (pum;csyf/ /,m,Dqkdaomjrefrmha0g[m&udk
tokbudpEö iS q hf idk &f m tvkyt f aqmif[k tcsKdUu ,lqMuavonf/ ,m,D\t"dygÜ ,frmS
c&D;? oGm;vmjcif;\acwåcP=,m,D[lí qifhyGm;teuft"dyÜg,f,lMuavonf/)
vpOftvky[ f o l nfrmS vnf; qifcif;? jrif;cif;? pufoiG ;f ? oBuFeaf wmfac:? pyg;
oD; qyfo;D toD;tESH tvSLawmf? a&Tqif oif;abm orÁef wefaqmifwidk f tvSLawmf
rsm;ESiehf wfrsm;udk yojcif;rsm;twGuf vkyaf qmif&aom vkyif ef;rsm;jzpfonf/
wESpw f Budrf tvkyo f nfum; 0if;yGJ jrif;rdyk JG ESpo
f pf? 0g0if? 0guRwf uefawmht
crf;tem;? y|mef;p&yf ok"r®mp&yfrsm;wGif yxrjyefyJG yOöi;f cHyrJG sm;twGuf q&mawmfwYdk
acwåoD;wif;okH;&ef taqmuftODrsm;udk jyKvkyfaqmif&Guf&onf/
txl;vkyaf qmif&ef tvkyu f pd [
ö o
l nfum; Ekid if jH cm;rS vma&mufaom oHwref
rsm;twGuf oHwpJ onft h vkyf taqmifrsm;yif jzpfavonf/
2/ vuftvkyf[l&mwGifvnf;
(u) &mZ"meDtvkyEf iS hf
(c) ta0;tvky[ f íl ydik ;f jcm;xm;avonf/
&mZ"meDtvkyq f o
dk nfrmS bk&m;wnf? ausmif;aqmuf? NrdKU? usKH;? eef;awmf? tdrf
awmf? vTwaf wmf? &k;H awmf? usDawmf? wif;ukyaf wmf? wefaqmif;awmf? apmif;wef;? wef
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 28

wm;? vrf;BuD;? vrf;i,fvyk af qmif&efrsm; jzpfavonf/


ta0;tvky[ f o l nf cHNrdKU? cHwyf? cHuwkw?f uef? acsmif;? qnfajrmif;? wm? wrH?
NrdKU&k;H ? axmifwef;? usDawmf? Munf;vrf;? a&vrf;azmufxiG ;f jyKjyif&ef&adS om tvkyrf sm;
udk vkyaf qmif&avonf/
3/ puftvkyfqkdonfrSmvnf;
(u) vufeufESifhqkdifaompuf
(c) oif;abmESiq hf idk af ompuf
(*) txnftvdypf aom puf[í l jzpfavonf/
E-book is created by www.shanyoma.org

vufeufEiS q hf idk af om puftvkyw f iG f aoewf? pde? tajrmuf? Ak;H paom vufeuf


rsm;ESi'hf *Fg;vkypf ufrsm; yg0ifonf/ pufvyk if ef;wGif oHowåKrsm; t&nfusKdjcif;? wGicf H
jcif;? yGwcf jH cif;paom pufrv I yk if ef;rsm; aqmif&u G &f avonf/
oif;abmESifhqkdifaom pufonfum; yifv,foGm; oif;abm? jrpfaMumif;oGm;
oif;abmwnfvyk &f efrsm;ESiphf ufu&d,mrsm;yg vkyaf qmifaompuf? oHcsufpufrsm;wnf
aqmufvkyfudkif&onf/
txnftvdyEf iS q hf idk af om puf[o l nfrmS uwåyD gpaom &ufvyk u f ek f ,ufuef;
puf? *Gr;f puf? oMum;csufpuf? zefcsufpufponfrsm;rS paom vkyif ef;rsm;ukv d nf; vkyf
aqmif&onf/
xkrd w
S yg; omoema&; ynma&;qkid &f m tvkyu f pd rö sm;&Sad vonf/ þomoem
a&;ESifhynma&;qkdif&m wGJzufaeaomtkwftvkyfrsm;vnf; vkyfaqmifMu&avonf/
,if;uJo h aYkd om jrefrmrif;vufxuf tvkyXf mersm;udk toD;toD; cGjJ cm;NyD;vQif
vkyaf qmifMuaomtcgü tBuD;trSL; cGjJ cm;xm;&Sad vonf/ t&yf&yfaomtvkyXf mersm;
twGuf XmecsKyft&m&Sd tBuD;tcsKyfvyk o f u l tkycf sKyfvyk af qmif&avonf/ þodYk t
vkyXf me toD;oD;qkid &f m ynmESiphf yfvsOf;í wdrjf rKyfaysmufu, G jf cif; r&Sad p&ef xde;f odr;f
&avonf/ wk;d wufwwfuRrf;atmifvnf; ynma&;Xmeu pDr&H aqmif&u G &f avonf/
jrefrmrif;rsm; vufxuf tpktief; zGpYJ nf;um vkyif ef;trIqidk &f m &yfuu G rf sm; csxm;
ojzifh tquftEG,f aygufzmG ;vmolwidk ;f rdrw d q
Ydk idk &f m vkyif ef;taMumif;udk wwfoMd u
avonf/ þenf;jzifh xde;f odr;f NyD;jzpfí uRrf;usifrt I & wk;d wufatmif pDraH qmif&u G f
&avownf;/

ÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
29 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

jrefrmrif;vufxuf pmay;pm,lXme

a&S;jrefrmrif;vufxuf jynfwGif;pmay;pm,lXme[lí&Sdavonf/ a&S;tpOftvmtm;


jzifh
1/ ajcvsifawmf
2/ jrif;vsifawmf
3/ avSvsifawmf[í l ok;H rsKd;xif&mS ;&Sad vonf/ ouú&mZf 1235 ckEpS cf efu Y pí jrefrmEkid if H
wGif aMu;eef;Xme? pmXme xm;&dcS ahJ vonf/ þaMu;eef;XmetaMumif;udv k nf; 1959

E-book is created by www.shanyoma.org


ck rEÅav;&mjynfh pmapmifBuD;ü rEÅav;wuúov kd f ref;pm*kPf armifwifjrifuh tus,f
w0ifh aqmif;yg;a&;xm;avNyD/ jrefrmEkid if H aMu;eef;qufo, G af omc&D;ajrykH yk&ydu k u f kd
vnf; rEÅav;wuúov dk f jywku d üf xde;f odr;f xm;&Sad yonf/
ajcvsifawmfXmewGif &mZ"meDtwGi;f ta&;BuD;aom Mum;pm? rSmpm? qifph m?
cspm ydoYk &ef wrsKd;&So d nf/ ta&;rBuD;aom udp&ö yfrsm; jzpfygu vTwv f v
k if? zGm;buf
awmf? 'dik ;f awmf? &k;H aprsm;u ydaYk y;&onf/
ta0;NrdKU aus;&Gmrsm;twGuf ta&;BuD;aom Mum;pm? rSmpm? qifph m? cspm yko Yd
&efrsm;udk ta&;rBuD;ygu ta0;NrdKU0ef paomt&m&Sdrsm;u xm;&SdaomNrdKUcHrsm;tm;
tyfí ydaYk p&onf/
jrif;vsifawmfrsm;udu k m; ajcvsifawmfvw T of nfxuf vsifjrefpmG a&mufap&ef
tvGet f a&;BuD;aom udprö sm;twGuo f m vTwo f nf/ jrif;onfawmf[í l vnf;ac:onf/
avSvsifawmfqo dk nfrmS tnmqefaomavS? atmufopYkd ek af omavS[í l cGjJ cm;
xm;avonf/ "mwfav[lívnf; ac:avonf/
xkad vSrsm;wGif tBuD;trSL;vkyo f u
l kd "mwfavSp;D [líac:avonf/ ,if;od"Yk mwf
avSp;D tjzpf xm;aomolrsm;rSm rsm;aomtm;jzifh taqmifawmfNrJrsm;udk xm;avh&o dS nf/
avStrIxrf;rsm;udv k nf; oD;jcm;xm;avonf/ "mwfavSp;D rsm;onf pmydpYk m,l
aqmif&u G &f rHk Qru oGm;a&muf&aom Xmeyg NrdKU&Gm a'otavsmuf taxmufawmfrsm;
vnf; jzpfMuonf/ NrdKU &Gm tusKd;tjypfukd tppfccH sufcsMu&NrJ jzpfonf/ ppfaq;&onfh
t&m&Srd sm;rSm ta0;a&muft&m&Srd sm;u tppfc, H Ml u&onf/ ta&;BuD;aom tcsufyg
vQif tppfccH sufukd ta0;a&mufrsm;u txuft&m&SBd uD;rsm;xH tjrefo&d &dS ef avQmuf
Mu&onf/ rif;{u&mZfxH oGi;f oifah om taMumif;t&m yg&Sv d Qif em;cHawmfot Ykd yfí t
wGi;f awmfoYkd ykNYd rJjzpfonf/
ajcvsifawmf jrif;vsifawmfrsm;twGuf ta&;,loifh&mrsm;udkvnf; qkdif&mu
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 30

ta&;,lMu&avonf/ ajcvsifawmfac: ajcjrefawmfrsm;udk yk*Hacwfuyif xm;&Sdav


onf/ udAk swf0rd mS ajcvsifawmfom;jzpfí yk*jH ynfrS awmifawmfa&Tyyk mÜ ;odYk aeYpOfaeYwidk ;f
ajcvsifomG ; ajcvsifjyefum yef;cl;quf&avonf/ xkrd yS if r,f0PÖEiS u hf Adk swf0w
d Ydk zl;pm
qkHNyD; a&TzsOf;BuD; a&TzsOf;i,f nDaemif aygufzGm;vmavonf/ a&S;jrefrmajcvsifawmf
om;\&kyyf yHk ef;csDum;udk jrefrmEkid if o H rkid ;f aumfr&Sirf S okawoet&m&Sd a&Tjynfq&mBuD;
OD;bwifa&;qGJxm;aom &kyfykHum;ukd awGY&avonf/ aMumü 0g;vkH;wkdwacsmif;udk cg;
rwf tanmif;qefaY p&ef ykq;dk ü xk;d NyD; csnfaESmifxm;avonf/
aMu;eef;XmewGif aMu;eef;0ef aMu;eef;pma&;rsm; oD;jcm;cefx Y m;í aqmif&u G f
E-book is created by www.shanyoma.org

&onf/ tpk;d &ESiq hf idk af om aMu;eef;&ku d Mf um;jcif;twGuf tcaMu;aiG r,l&acs/ tpk;d &
ta&;r[kwfaomudpörsm;twGufrlum; tcaMu;aiG ay;aqmif&avonf/
w&m;rrIrsm;twGuf aMu;eef;&ku d Mf um;&m &ku
d Mf um;vko d ul tcay;&onf/ xkd
aMu;eef;azmufvyk f oG,w f ef;&efrsm;twGuf wkid ;f wmjcif;? ajrykx H wk v
f yk jf cif;rsm;rSm ajr
wkid ;f trwfEiS ahf jrwkid ;f pma&;rsm;u aqmif&u G &f avonf/ aMu;eef;&ku d Mf um;jcif;ESiq hf idk f
&m taMumif;t&mrsm;udk jrefrmhp, G pf u
Hk srf; twGJ 2 pmrsufEmS 127 wGiv f nf; tus,fw
0ifh azmfjyxm;avonf/
jrefrmEkdifiHwGif rif;wkef;rif;w&m;BuD;vufxufawmftcgrSmyif aMu;eef;ay:
aygufcJhí aMu;eef;&kdufjcif;ESifhpyfvsOf;í tokH;jyKaomtu©&ma&;om;enf;udkvnf;
a,mtwGi;f 0efrif;OD;bd;k vIid u f ]]vdy'd yD u d m}}ac:aom jrefrmaMu;eef;pm a&;enf;usrf;
ukd jyKpkp&D ifcahJ vonf/ jynfwiG ;f qufo, G rf rI Qru jrefrmEkid if H rEÅav;a&TNrdKUawmfro S wif;
pmrsm;udkvnf; EkdifiHjcm;jzpfaom t*Fvdyf? tar&duefjynfrsm;odkY ay;ydkYonfudk awGY&Sd&
ayonf/ jrefrmrsm;onf Ekid if jH cm;e,fcsJU\i,fuRefb0odYk rusa&mufcyhJ grlum; jrefrmEkid if H
onf rqGuyif ydrk w kd ;dk wuf pnfum;aernfum; rkcsjzpfayawmhownf;/

ÃÃÃÃÃÃ

jrefrmrif;vufxuf Ekid if jH cm;ESiv hf rl sKd;jcm;trIxrf;rsm;


jrefrmvlrsKd;rsm;onf vGwv f yfa&;&&SNd yD;aemuf rdrEd ikd if jH zpfypön;f rsm;udk rok;H aqmifEidk f
ao;bJ EkdifiHjcm;ypönf;rsm;udk trsm;tpm; tm;udk;jyKcJhMuonfrSm 0rf;enf;bG,f&myif
aumif;vSawmhonf/ odaYk omf acwfajymif;awmfveS af &;tcgü Ekid if jH cm;udk rsm;pGm tm;
ruk;d yJ uk,
d Ehf idk if wH iG ;f ü ypön;f rsm;udk wDxiG v f yk u
f ikd cf MhJ uayNyD/
a&S;u jrefrmhpufrv I ufrv I yk if ef; rwk;d wuf&jcif;taMumif;udk pdppfygu ouú
yk*pH mtkyw
f u
dk f
31 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

&mZf 1228 ck jrifueG ;f rif;om;ta&;awmfyw Hk iG f tdraf &SUuaemifrif;om; usqk;H ewf&mG


vm;íwaMumif;? ouú&mZf 1247 ckEpS f oDaygrif;ygawmfrNl yD; jrefrmrsm; uRefjzpfcMhJ uí
waMumif; jrefrmEkid if aH wmf pufrv I ufrv I yk if ef; pDru H ed ;f rsm; ysufjym;cJ&h avonf/
tdraf &SUuaemifrif;om; r&Sad omfvnf; rif;wke;f rif;w&m;BuD;onf pufrv I uf
rIvkyfief;rsm;udk tm;ay;wefoavmuf tm;ay;onf/ odkYaomf oDaygbk&ifvufxufü
qufvufta&;awmfr,l? vspfvsL&Icí hJ pufrv I ufrv I yk if ef; wdrjf rKyf&aMumif; a&S;rSwf
wrf;rsm;ü awG&Y avonf/ ,cktcg a&S;u pDru H ed ;f rsm;udk avhvmNyD; rdrEd ikd if H rdrrd cDS tdk m;
xm;Ekid &f ef vkyaf qmifvsuf&adS vNyD/

E-book is created by www.shanyoma.org


rif;wke;f rif;vufxuf pufrv I ufrv I yk if ef; tpwDxiG pf Oftcgu jrefrmwkcYd snf;
vkyu f idk cf o
hJ nf r[kwaf cs/ Ekid if jH cm;? vlrsKd;jcm;? bmomjcm;rsm;\tultnD trIxrf;rsm;
udv k nf; cefx Y m;vkyaf qmifapavonf/ rif;wke;f rif;acwfrwkid rf t D cguyif Ekid if jH cm;om;
ay:wl*D(b&if*sD)rsm;onf pufrIvufrIvkyfief;twGuf jrefrmEkdifiHodkY a&muf&SdNyD;jzpf
aMumif;vnf; rSwo f m;&avonf/ jrefrmrif; trIawmfukd xrf;aqmifMuolrsm;wGif jref
rmvlrsKd;csnf;oufoufr[kw/f jynfaxmifpt k wGi;f ü&Sad om vlrsKd;pkrsm;vnf; &Sad yonf/
þodrYk if;wke;f rif;vufxuf trIxrf;Muukeaf om Ekid if jH cm;om;trIxrf;? vlrsKd;jcm;trI
xrf;rsm;taMumif;udk okawoepkaqmif;í azmfjy&ayawmhrnf/
rif;wkef;rif;w&m;BuD;onf nDawmf tdrfa&SUuaemifrif;om;ESifhwkdifyifawmfrl
NyD;aemuf aoewf0ef? uif;0ef? aoemywd0ef &Siaf wmfrif;BuD;ESiw hf uG yef;wOf;0ef? oH
csuf0ef? zefcsuf0efpaom 0efBuD;? twGi;f 0ef? pma&;awmfBuD;rsm;udk oHwreftjzpfEiS hf
ynmawmfoif tajrmuftjrm;yg taemufEidk if OH a&mywku d ?f tDwmvsH? jyifopf? t*Fvef
Ekid if rH sm;odYk apvTwNf yD; Ekid if BH uD;rsm;ESi&hf mZrdwt å 00 o*F[jyKNyD; puf,EÅ&m;ynmt&yf&yf
rsm;udk Munf&h o I ifMum;apavonf/
xkad emuf puftrsKd;rsKd;? pyg;Budwpf uf? pmykEH ydS pf uf? ,ufuef;puf? opfv;Hk cGJ vT
&Snf vT0idk ;f puf? '*Fg;vkypf ufpaompuftrsKd;rsKd;udk taemufEikd if EH iS u hf mvuwåm;NrdKUrsm;
rS 0,f,cl í hJ wwfajrmufaom trIxrf;rsm;udv k nf; ac:,lNyD; xku d o f ifah om vpmawmf
rsm; ay;urf;trIxrf;aponf/
xko d Ykd trIxrf;rsm;wGif ukvm;trIxrf;[kac:aom Ekid if jH cm;om; trIxrf;rsm;
pm&if;udk a&S;vufa&;rSwfwrf;wapmift& (1)q&m0efuav; [,f',frpif (2)q&m
0efBuD;rmzDyefawmfquf (3)awmifi0l ef rku'ú cf (4)taumufawmf0ef r,faumfw,f (5)
opfawm0eftefaxmfeD (6)aoaX;om;umvuwD (7)a&eHtyk rf v l m£jA (8)qDr;D xGe;f rSL;
£jA[if (9)puf0efurk P Ü u D v k m;rlvm£prH (10)umrm;'k;d (11)pufAv dk Nf *dKvefbm; (12)
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 32

pufq&mbD'&kd (13)ESi;f qDcsuf plvwef (14)pmoifq&mq&mrSw[ f í


l awG&Y &dS avonf/
vufeufvkyfief;qkdif&mü rpöwm[wf[lí &SdaMumif;jzifhvnf; rif;wkef;rif;\om;awmf
ysOf;rem;ud, k af wmfBuD; ajymjycsufukd rSwo f m;cJ&h ayonf/
rif;wke;f rif;vufxuf rD;owfXmetwGuf trIxrf;&aom uyÜvv D rl sKd;ukvm;
av;a,muf&o dS nf/ (1) ydwpf (2) py,f (3) ESi;f qD (4) jzLvdr[ f í l trnfemr rSnahf c:
xm;avonf/ uyÜv\ D tom;rnf;ykEH iS t hf rnfemrrSnx hf m;ykrH mS [moqHvaS yonf/ w&H
wcgü rif;wke;f rif;a&Teef;awmfoYkd tDwmvsHjynfrS "mwfr;D aowåmqufoonfü prf;oyf
zGiMhf unf&h m rD;cd;k tvQHrsm; a&Teef;awmfwckv;Hk zk;H vTr;f t Hk aMumif;? rD;owfuyÜvaD v;OD;
E-book is created by www.shanyoma.org

u apmifah &Smufyt Hk aMumif;rsm;udv k nf; rSwo f m;&ayonf/ þuyÜvt D rIxrf;rsm;onf


yif rif;wke;f rif;w&m;BuD;vufxuf eHeufwidk ;f oHCmtyg;w&m qGr;f BuD;avmif;&mwGif
wk;d a0SMY uvGe;f í tjcm;rif;rIxrf;wkjYd zifrh wwfEidk af omtcg wk;d a0SaY om&[ef;awmfrsm;\
oydwu f kd qG,J Nl yD; aemufoyYdk aYdk y;&aMumif;jzifh rSwo f m;odraDS om rEÅav;NrdKU y&d,wåt d
oif;0ifvBl uD;wOD;u ajymjybl;\/
þodYk Ekid if jH cm;trIxrf;rsm;wGif jyifopfpufAv dk rf sm;pGm&So d nf/ tcsKdUjyifopft
rIxrf;rsm;onf wwd,ajrmuf eykdvD,Hbk&ifvufxufrS jrefrmjynfodkY a&muf&SdvmNyD;
aemuf jyifopfEidk if o H nf orwEkid if jH zpfomG ;aomtcg rdrw d EYdk idk if oH Ykd rjyefryl J rif;wke;f rif;
xHyg;rSmyif cpm;aMumif;ESiyhf sOf;rem;uk, d af wmfBuD;u trde&Yf adS vonf/
rif;wkef;rif;w&m;BuD;vufxuf puf&kHrsm;rSm ajrmufjyifol&Japs;ajrmufzuf
tr&pHacgif&yfwiG f trsm;&Sad vonf/ tajrmufpuf&?Hk aoewfvufeufpuf&?Hk ,ufuef;
&k?H zefcsufpuf&rHk sm; xkrd mS yif&o dS nf/ vufeufpuf&üHk tajrmufrsm;oGe;f vkyMf uonf/ Ak;H ?
pdeaf jymif;? jyifopf&idk zf ,f? b&SL? MovH(atmfv=H a[mfvefjynfvyk f aoewfrsKd;)? aemuf
xk;d ? qkv H nf/ AxufNcdKuf? ESpaf cG;pGy?f ajrjr§KyfA;Hk ? a&jr§KyfA;Hk ? puftajrmuf? pufA;Hk rsm;udk
vkyMf u&onf/ wBudrüf eef;NrdKUwGi;f a&uefawmfwiG f a&jr§KyfA;Hk azmufcpJG rf;oyf&m a&owå
0gESiihf g;rsm; aoausysufp;D Muojzihf rif;wke;f rif;w&m;BuD;onf þvufeufvyk if ef;udk
rsm;pGm rESpNf rdKUaMumif; od&avonf/ uaemifrif;om; r&So d nfah emuf vufeufpuf&u Hk kd
*&kpu dk rf nfoh l r&Sad Mumif; rSwo f m;&avonf/ ,rf;ESiq hf idk &f mu rD;eD? rD;jym? rD;&SL;? rD;
yef;ESirhf ;D jcpfrsm; vkyaf qmifMu&avonf/
ajrmufjyif vufeufpuf&t Hk eD;ü ,ufuef;puf&rHk sm; &So d nf/ oH&ifomG ;? aMu;
&ifomG ;? ig;&ifomG ;rsm;jzifh &ufvyk Mf uonf/ ,ufuef;pufq&mwku Yd ydw?f ouúvyf? uwåD
yg? aumfaZm? uspfcwf? emewfcsnf? yd;k tjzL? teD? tjym? t0g? tpdr;f tuGu?f ESpx f yf?
ok;H xyf? tyGi?hf tcuft&GuEf iS w hf uG? EIwv f mT ;? rsm;pGmjzifh &ufvyk Mf uavonf/ ,ufuef;
yk*pH mtkyw
f u
dk f
33 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

&krH mS ,cktcg jApfpufjzpfíaeacsNyD/ uwåyD gukrd l tmV0Dvrf; a&Twacsmif;xdyüf aexkid f


aom jyifopfvrl sKd;trsKd;orD; &ufvyk af Mumif; rSwo f m;&ayonf/
a&S;tcgu 0grsm;udk Budw&f ef *Gr;f Budwpf uf&&Hk o dS nf/ rEÅav; a*g0dew f cH g;teD;
puf,EÅ&m;ESi*hf rG ;f rsm;udk Budwo f nf/ ,cktcg *Gr;f &kaH ps;[lí usef&adS vonf/ oHcsuf&Hk
rSm taemufyP k mÖ ;uke;f teD; ,ck rD;jcpfpufae&mrSm &So d nf/ oMum;puf&rHk mS taemuf
jyif yku d u f sKH;wHcg;txGuf v,f,mbuf ,ckopfawm&k;H ae&mwGif &So d nf/ oif;abmpuf
&krH mS taemufjyif yef;qufwcH g;teD; bGKid v f mtk;d BuD;rsm;ESiphf uf&BHk uD; &So d nf/ t*Fvyd f
rif;vufxuf {&m0wDukrÜPDu odrf;ydkufqufvufvkyfudkifonf/ opfvkH;cGJaom vT&Snf

E-book is created by www.shanyoma.org


vTyidk ;f rsm;jzifh opfysOfrsm; wku d Mf u&onf/ Mumqefvyk af ompuf? qefBudwaf ompufrsm;
vnf; &Sdonf/ tDuif;t&yfü a&eH za,mif;wkdif oif;abmqyfjym? uwå&map;? Muuf
aygifap;rsm; vkyfMuonf/ rSef? zef? a<u? y,if;? ovif;? a*:'efcsufq&mwkdYuvnf;
t&ky?f a<utky?f aowåm? vifyef;? c&m;? uGr;f yef;? yef;uefcu G wf Ydk vkyMf uonf/
oHcsufq&mwku Yd tvk&d &dS m puf? 0uft?l oHywf t&yf&yfvyk Mf u&avonf/ ppf
udik ;f NrdKU qdyu f rf; ,cifbw l ma[mif;teD;ü oHz(dk bk)d puf&BHk uD; tBuD;tus,f wnfaqmuf
cJhavonf/
ESi;f qDcsufq&mwku Yd a&arT;? ESi;f &nf? tDpwef? uwk;d qD? eHo Y mqD? py,fq?D a'g
eqD? tav;w&mqDrsm;udk csuf&onf/
'*Fg;vkyq f &mwku Yd rEÅav;NrdKU eef;awmf ta&SUajrmuf '*Fg;puf&üHk aiGa'gif;wH
qdy?f cJyu dk q f , H ek wf q H yd cf yfEydS í f '*Fg;vkyaf qmifMu&onf/ q&mawmf oHCmawmfrsm;tm;
qufuyfonfw h q H yd af wmfrsm;udv k nf; oHwq H yd rf sm; cyfEydS vf yk af qmifMu&avonf/ ykEH ydS f
puf&rHk mS rEÅav;a&Teef;awmfajrmufO,smOfbufwiG f &So d nf/
pufrv I ufrv I yk if ef;qkid &f momru jrefrmrif;vufxuf eSv;Hk &nf vuf&;Hk &nftm;
jzifhvnf; EkdifiHjcm;om;ESifhvlrsKd;jcm;trIxrf;rsm;udk awGY&SdEkdifayao;onf/
jrefrmrlqviftrsKd;om;rsm;jzpfMuaom ukvm;ysKduif;[m;rIxrf;wkdYonf (1)
&efNydKtajrmuf (2)&efycHk iG ;f tajrmuf (3)&efuif;tajrmuf (4)&efvif;BuD;tajrmuf (5)
vufrESyd t f ajrmufpaom tajrmufpk trIawmfxrf;ü woif;wGif vl 1000 ceYt f rIawmf
xrf;&GufMu&onf/ xkdYaMumifhvnf; rif;wkef;rif;w&m;BuD;vufxufawmfü bmoma&;
vGwv f yfr&I &S&d rHk Qru rif;w&m;BuD;ud, k af wmfwidk f yvDrsm; aqmufvyk v f LS 'gef;cJah vonf/
ykPmÖ ;trIxrf;rsm;vnf; yk*aH cwfrpS í awG&Y v dS m&m rif;wke;f rif;vufxufawmf
ü cwå, d ? jA[®P? ok'?¨ AdoQ? ykPmÖ ;jzL 100? ykPmÖ ;ndK 100? bdou d af wmfyP k mÖ ; 300? a&
Munfawmfcyf 100? N*dK[fpmauR; ewfwif 100? Zmwmawmfaq; 100? yka&m[dwf 60?
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 34

tcgay; 100 &S\ d /


uonf;vlrsKd;trIxrf;rsm;rSm avSawmfwef;? jrif;pD;ol&w J ef;? ,ufuef;awmf?
qwåmawmf? c0gawmf(bk&ifEiS rhf if;rdz&k m;wk\ Yd 0wfvaJ wmfrsm;onf Aefb Y ;dk awmf rSepf t D pf
ESix hf m;onf/ npfErG ;f cJonf/ c0gcsí jyef0wf&;dk r&S/d odaYk omf tjcm;txnftvdyt f ok;H
taqmifrsm;udk zGyaf &Sm&f onf/)tESyd af wmf? a&Munfawmf aysmf&mu trIawmfxrf;Mu&
onf/
ajrxl;ukv k m;trIxrf;wkrYd mS ukvm;ysKduif;wm;tajrmufppfonfawmfwYdk rdrw d Ydk
wwfpGrf;&mu trIxrf;Mu&onf/
E-book is created by www.shanyoma.org

tuúywfuonf;wkrYd mS jrif;pD; "m;ckwf vSx H ;dk ppfonfawmftjzpf trIxrf;\/


uv,ftrIxrf;wkrYd mS yef;bJtvky?f qifawmf jrif;awmfuBudK;wefqmvkyt f rI
xrf;rsm; 0wfqif&ef t0wfwefqmtcsKyftvky?f aMu;oGe;f ? yef;wOf;? rdrw d wfprG ;f &mu
trIxrf;&onf/
a0omvDtrIxrf;wkrYd mS zsm&uf? &kid &f uf? jcif;Mum;&uf? ya'omwefaqmifwef
vky0f g;ESiq hf idk &f m rdrw d wfuRrf;&mu trIxrf;Mu&onf/ (0g;ESiq hf idk &f m trIxrf;udk qif
umtrIxrf;[kvnf; ac:onf/) &Sr;f trIxrf;jzpfMuaom aumif;[ef&rS ;f ? ,Ge;f &Sr;f ? "Ek
&Sr;f ? u'l;&Sr;f wko Yd nf vufeufuikd f ppfonfbufü trIxrf;Muonf/
yavmiftrIxrf;wkrYd mS vufzuf? opfMum;oD;? opft,f? opfw?dk vdar®m?f ausmuf
[lorQtvkyEf iS phf pfrw I iG f xrf;aqmifMu&onf/ w&kwt f rIxrf;wkrYd mS rkeaYf wmfquf? e*g;
wk;d ? e&m;tu? vuform;? ausmufaoG;paomtrIawmfukd xrf;&onf/ ukvm;wdrt f rI
xrf;wkrYd mS rD;yef; rD;usnf rD;eD rD;0g rD;pdr;f rD;jym rD;jzL rD;yef;tvky?f rsufvn S ?hf aMu;
oGef;? ,rf;csuf? ,rf;axmif;? tajrmufqHvkyf trIawmfxrf;Mu&onf/ r&rHtrIxrf;
rsm;rSm bk&ifu;kd uG,af wmfral om q&mawmf oHCmawmfrsm;\ausmif;0pöyomuk#rD sm;udk
okwfoif&onf/
,k;d ',m;trIxrf;wkrYd mS tcsuftjyKwftvky?f a&Munfawmfcyf? ,k;d ',m;&mr
Zmwfjzifh trIawmf xrf;Mu&onf/ armfvNrdKif 'vbuftrIxrf;wkrYd mS oif;abmorÇeaf vS
awmfvyk f vuform; pojzifh trIxrf;Mu&avonf/
þodkYjzifh jrefrmrif;rsm;\tkyfcsKyfpDrHykHonf oabmxm;jynfh0í vGwfvyfrI&Sd
onf/ a&S;jrefrmwk\ Yd xk;H ukd yku
d o
f iG ;f NyD; pufrvI ufrv
I yk if ef;rsm; jyefvnfxeG ;f um;ap&ef
BudK;yrf;MuNyD;vQif acwfajymif;awmfveS af &;wGif jrefrmrsm;ud, k w
f idk f xrf;aqmifEidk af om
vkyif ef;rsm; atmifjrifa&; BudK;pm;&ayrnf/
ÃÃÃÃÃÃÃ
yk*pH mtkyw
f u
dk f
35 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

þ,Hrif;uk,
d pf m;vS,v
f mpOfu

ouú&mZf 1235 ck waygif;vtwGi;f þ,Hrif;ud, k pf m;vS,u f þ,Haumifppf*sife&,f


(aumifppf*sife&uf)NrDZmbGmpvkv d cHonf jrefrmEkid if aH wmf b0&Sirf if;w&m;BuD;bk&m;xH
awmfoYkd vufaqmifyPÖmawmfrsm; qufo&ef vma&mufcaJh yonf1/ xko d q Ykd ufo&ef vm
a&mufaom taMumif; ]]qD;BudK0ifxu G ?f qufojyefomG ;}}ykrH sm;udk a&S;vTwaf wmfrw S w
f rf;
yk&yku d w
f qlwiG f awG&Y &dS ayonf/
xkt d csdet
f cguyif jrefrmEkid if \ H bke;f t&Sed o f wif;onf ajrjyifrqHh r[mork'&´ m

E-book is created by www.shanyoma.org


jcm;&m taemufwidk ;f jynfEikd if rH sm;odYk jyefEY aYHS usmfapmonf[k qkb d ,
G &f m &Sad yonf/ þ,H
Ekid if H þ,Hb&k ifrif;onf b0&Sirf if;wke;f rif;w&m;BuD;ESi&hf mZr[mrdwjf zpfjcif;udk tvk&d dS
onf/ tdE, d´ jynf bkaH bNrdKUü ud, k pf m;vS,v f yk af eonfah umifppf*sife&,f NrDZmbGmpvkd
vcHtm; jrefrmEkid if o H Ykd apvTwaf vonf/ ouú&mZf 1235 ck waygif;vqef; 2 &ufaeYrS
aumifppfNrDZmbGmpvkv d cHonf &efuek Nf rdKUrS xGucf mG vm&m &wemykaH &TNrdKUawmfrS trdepYf m
jzifh ta0;a&mufpma&; a&Tawmifausmfol aemf&xmu &wem,Ofom rD;oif;abmawmf
jzifh r*kv d rl sKd; rlvmtpört H if2? NrDZm rEÅvu D av;? tmumZmuf? r&Swo D mwufwEYdk iS t
hf
wl tBudKxGu&f avonf/
,if;odBYk udKqk&d ef xGuv f m&m waygif;v {&m0wDjrpfa&enf;csdejf zpfí waygif;
vqef; 3 &ufaeY t0NrdKUe,f ijrm;BuD;&Gm pnf;aomifwiG f oif;abmwifaeí &yfqidk ;f ae
&avonf/ xkt d csdef vqef; 4 &ufaeY r*krd if;uk, d pf m;vS,af umifppf*sife&,fNrDZmbGm
pvkv d cHEiS ahf emufygvli,fwv Ydk nf;&efuek Mf um;oif;abmESiq hf efwufvm&m oif;abmawmf
(rSwcf suf 1? 2/ /þ,H aumifppf*sife&,fwYdk wnf;ckad omtcGe0f efrv l mtDA&m[if\wku d af e&monf
,ckrEÅav;NrdKU 26 bDvrf;? tmZmeDvrf; &k;d ukrP Ü wD udk yf sufBuD;\ajrmufzuf 0if;BuD;yifjzpfonf/ ppf
rjzpfru D rGwpf viftrsKd;om; txufwef;ausmif;&So d nf/ ,cktcg aubDarmfawmfpwk;d um;ysufrsm;
xm;onf/ aps;csKdawmf ajrmufzufwu dk w f ef;ESiu hf yfvsuf plvwDAvDü oif;csKdi;f *lwckwiG f ]]rlvmtDA&m
[if\om; rlvmtpört H v,fonf tz&Spd Ofuyif rif;w&m;BuD;vufxufawmfü olaX;BuD;wkt Yd pD;teif;
taqmift&Guf r[mabm*"e&mZmbGEYJ iS w hf uG olaumif;jyKawmfro l nf/ ¤if;aemuf om; rmefatmif&w
emapwDawmf'g,umoDaygbk&ifvufxufawmfwiG f tcGe0f ef taumuf0ef avmuAdrmef avSawmftyk f
ausmuf&JNrdKUpm; rif;vSpnfol bGJYtrnft&nfESifholaumif;jyKawmfrlonf/ aemuf jrefrmEkdifiHawmfudk
t&Sit f *Fvyd t
f pk;d &rif;wkYd odr;f ydu
k t
f yk pf ;dk awmfr&l m vlBuD;vlaumif;rSeo f nfth wkid ;f cefb[m'l;[laom
bGuYJ kd ay;oem;awmfrí l rif;ok;H qufwidk f &mxl;XmeEÅ&trsKd;rsKd; olaumif;jyKawmfrjl cif;udk cHp&H aom
rlvmtpört H vfonf ouú&mZf 1203 ck 'kw, d 0gqkv d qef; 11 &uf we*FaEGbmG ; touf 66 ESpf ouú&mZf
1267 ewfawmfvqef; 2 &uf weif;vmaeY eHeuf 5 em&Dtcsdef xGuu f oGmatvm[D&o dS nft
h wkid ;f toQif
jrwftrdeaYf wmfukd cH&avonf}}ponfjzifh ausmufpm a&;xk;d xm;avonf/)
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 36

teD; pnf;aomifwiG f wifNidjyefavonf/ jrefrmt&m&SEd iS u hf ek o f nfrsm;vnf; aumifppf


wkx Yd H pknH o
D mG ;a&mufBudKqkEd w I q
f ufí tBudKvm&mwGif aomifü NidpeG ;f MuefMY umaMumif;
ajymjyMuavonf/
xkw d aygif;vqef; 5 &ufaeY oif;abmrsm; csaxmifNyD; a&Taygufyif&mG odYk qef
wufum xif;rsm; wifMu&onf/ xkrd S qefwuf&m 7 &ufaeY o&ufarmfqyd u f rf;odq
Yk u
dk f
a&mufavonf/
qdyu f rf;ü pma&;awmfitko H nf qifawmfp;D a& 10 ESiahf pmifBh udKaeonf/ ta0;
a&mufpma&; a&Tawmifausmfoal emf&xm? pma&;awmfia&Ttw Hk Ydk BuD;MuyfNyD; a&TNrdKUawmf
E-book is created by www.shanyoma.org

taemufjyif tcGe0f efrv l £AsH[if\wku d tf rd wf iG f csxm;wnf;ckad exkid af pí a&mufonfh


aeYu jyefonfah eYwidk f &mZ0wfa&;uif;vGwv f jHk cKHatmif aeYnrjywf apmifMh uyf&ef pma&;
BuD;aersKd;pnfo&l mZm? NrdKUpm;aemf&xmausmfxif? ta0;a&mufpma&; a&Tawmifausmfol
aemf&xm? oHawmfciH aomf? pma&;awmf i&Siu f av;wku Yd kd wm0efcsxm;onf/ tvk&d &dS m
apckid ;f &ef ol&t J rIxrf; iausmfxif? cifO;D vTwaf piyde?f jrif;onf trIxrf;vl 2? vuf,m
aMumif; aoG;aomufBuD; iayESifhvuf,maMumif; aoG;aomuftrIxrf; 10 wkdYrSm rD;
armif;wefqmaumif;rGeo f nfah oewfrsm;udk ukid q f í JG "m;vG,u f , kd af ph cJ,rf;rD;ausmuf
tjynft h pkrH sm;ESi0hf if;ta&SUayguf taemufaygufrsm;wGif aeYnrjywf apmifah &SmufMu&
onf/
waygif;vqef; 8 &ufaeY NrdKUom0efw&m;olBuD;r[mrif;xif&mZmonf rdwv f u©
Pmrysufr,Gi;f ap&ef rdwq f ufvmí 10 &ufaeY a,mNrdKUpm; twGi;f 0efrif; oGm;a&muf
EIwcf eG ;f qufonf/ 11 &ufaeY 0efaxmufawmf ykymÜ ;NrdKUpm;rif; vmonf/ 12 &ufaeYnOfh
wcsufw;D ausmf jyifopfoBH uD; aumif'h aD &mf&El iS Nhf rdKUomw&m;0efBuD;rif;wkEYd iS t hf wl ]]&Stm
yGJ}}Munfh&IMuonf/
xkv d qef; 13 &ufü uif;0efrif;BuD;u xrif;pm;yGzJ w d Mf um;auR;arG;í a&TNrdKU
awmfwiG f aeY&uf rnfrQMumaeEkid rf nfuakd r;&m bkb H idk Nf rdKUwGif tvkyt f aqmifupd rö sm;aom
aMumifh a&TNrdKUawmfü a&TrsufEmS awmf zl;ajrmfciG &hf NyD;vQif tjrefjyefvadk Mumif; þ,Haumif
ppfu jyefMum;avonf/ xkad emuf &mZr[mrdwjf yKvkyaf &;? jrefrm&mZoHEiS o hf bH ufcefí Y
xnfah &;rsm;udk uif;0efrif;BuD;u ajymMum;avonf/
xdwk aygif;vqef; 15 &ufaeY þ,Haumifppf ¤if;\aemufygrsm;ESijhf refrmt&m
&SdBuD;rsm;onf 0ef&Sifawmfcef;ywfNrdKUpm;rif;BuD;\xrif;pm;yGJ cif;usif;auR;arG;&mokdY
oGm;Muonf/ pum;jyeftjzpf [mpDuav;? tcGe0f efrv l m£AsHwyYdk gMuonf/ 0ef&iS af wmf
rif;BuD;u c&D;xGucf o hJ nfrmS &ufrnfrQMumaMumif; ar;av&m aumifppfonf þ,Huek f
yk*pH mtkyw
f u
dk f
37 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

onfrsm;&S&d m NrdKUrsm;odYk 0ifa&mufí aumifppfxm;&ef vSnyhf wfMunfah e&ojzifh 9 vMum


aMumif; ajymavonf/ xkad emuf þ,Hrif;touf rnfrQ&So d nf? rdz&k m;? om;awmf? orD;
awmf rnfrQ&So d nf? eef;pHEpS f rnfrQ&So d nf ar;&m aumifppfu þ,Hrif;touf 45 ESp?f
rdz&k m;BuD; 4? om;awmf 3? orD;awmf 7? eef;pH 26 ESp&f adS Mumif; ajymavonf/ xkad emuf
cef;ywfrif;BuD; tar;awmf&&dS m þ,Haumifppf*sife&,f NrDZmbGmpvkv d cHonf touf
32 ESp&f í dS þ,Hrif;trawmfu arG;zGm;onf? aumifppf*sife&,fcefx Y m;í bkb H idk rf mS ae
onfrmS ajcmufEpS Mf umí aemufav;ESpaf eNyD; 10 ESpf aphaomtcg þ,HojYkd yef&rnf? þ
,HEiS rhf [mrdwcf sKyfqadk omrif;rsm;rSm (1)&Gw&f mS ;rif; (2)t*Fvyd rf if; (3)jyifopfrif; (4)

E-book is created by www.shanyoma.org


MopBwd&mrif; (5)b,fv*sD,rH if; (6)y&Gw&f mS rif; (7)£wmvsHrif; (8)wl&uDrif; (9)t
ar&duefrif;wkjYd zpfMuaMumif;rsm;udk ajymjyavonf/ þ,Hrif;ESi&hf w G &f mS ;rif;wkYd r[mrdwf
qufvufí wOD;ESiw hf OD; txl;csifcif pkrH uf&MdS uaMumif; ar;jref;&m rSeaf Mumif; jyefajym
avonf/
xkv d jynfah usmf w&ufaeY 0ef&iS af wmfavmif;&SnNf rdKUpm;avSoif;twGi;f 0efrif;
BuD;tdrüf þ,HaumifppfEiS jhf refrmt&m&Srd sm;tm; pm;yGcJ if;usif;auR;arG;jyefonf/ avS
oif;twGi;f 0efBuD;u þ,HEidk if o H nf ]]tajrmuf? pdeaf jymif;? aoewf? vkyaf qmifEidk o f nf
rvkyfaqmifEkdifonf}}udkar;&m
]]tjcm;Ekid if u H vkyaf qmifonfv h ufeufrsm;udv k nf; rok;H raqmifyg/ þ,HEidk if H
wGif vkyaf qmifjzpfxeG ;f onfv h ufeufrsm;udo k m ok;H aqmifygonf/ wBudrf cJ,rf;xk;d vQif
tcsuf 50 ypfazmuf&onfah oewfrsm;&Sad Mumif;}}ESiahf umifppf*sife&,fu ajymqko d nf/
xkdtcg 0ef&Sifawmfavmif;&SnfNrdKUpm; avSoif;twGif;0efrif;BuD;u ]]xkdt
ajrmufrsm; jrefrmEkid if o H Ydk ra&muf a&mufz;l aMumif;}}ajym&m aumifppf*sife&,fu
]]tajrmuf? pdeaf jymif;? aoewfvufeufrsm;udk uk, d Ehf idk if tH wGuf ok;H aqmif&ef
udok m vkyyf gonf/ tjcm;Ekid if o H Ykd xkw,
f al &mif;csNrJx;Hk pH r&daS Mumif;}}jyefMum;avonf/
xktd cg 0ef&iS af wmfavmif;&SnNf rdKUpm; avSoif;twGi;f 0efu ]]taqGcifyeG ;f jzpf
Mu&vQif tvk&d o dS nft h &mXmersm;udk aumif;rGepf mG jyKMu&onf}}[k ajym&m? þ,Haumif
ppf*sife&,fu ]]taqGcifyeG ;f jzpfMu&vQif vufeufrsKd;pkH cJ,rf;rD;ausmuf tjcm;Ekid if o H Ydk
a&mif;csNrJ r&Sdaomfvnf; tvdkawmf&Sdoíudk qufotrIawmfxrf;&GufEkdifaMumif;}}jyef
Mum;avonf/
r[mrdww f \ Ydk oabmwGif w&kwjf ynfEiS rhf [mrdwzf ufí a&Tvrf;aiGvrf; ayguf
a&mufonfrSm ESpfaygif;rsm;pGm &SnfMumNyDjzpfí pmcsKyfí qufvufjcif; r&Sdaomfvnf;
tusKd;udpu ö kd aqmif&u G Mf u&mü ,ckwidk f Aef;armfvrf;? odEv Dé rf;? usKdi;f &k;H ? usKdi;f wk?H Ekid if H
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 38

awmf NrdKU aus; &Gm vrf;ayguf vrf;rrsm; zGix hf m;&So d jzifh jrif;? vm;? 0efwif? ajcvsif y
ck;H xrf;rSpí Munf;vrf; a&vrf; ukeo f nftrsm; a&mufayguf a&mif;0,fMuaMumif;rsm;
udv k nf; 0ef&iS af wmfrif;BuD;onf ynmÓPf us,f0ef;pGmjzifh ajymMum;avonf/
xkjYd yif tjcm;Ekid if w H iG f r&So
d nfh ywåjrm;wGi;f ? ausmufprd ;f wGi;f ? y,if;wGi;f ? cJ
wGi;f ? abmfwiG ;f ? a&eHwiG ;f rSpí opf? 8sKH? ukvm;yJ? uket f rsm; a&mif;0,fvQif tvk&d o dS
a&GU 0,f,u l ;l oef;Ekid af Mumif;rsm;ukv d nf; rSmMum;í r[mrdwt f jzpfukd &nfum ajymav
onf/
xkEd pS w
f aygif;vjynfah usmf 2 &ufaeY wnf;cko d nfw h udk t f rd f b&if*sDocifBuD;q&m
E-book is created by www.shanyoma.org

rwf vma&mufEw I cf eG ;f qufonf/


ouú&mZf 1235 ck waygif;vjynfah usmf 4 &uf b0&Sirf if;wke;f rif;w&m;BuD;xH
odYk tzl;ajrmf0if&ef pD&ifcif;usif;í 0efBuD; rSL;BuD; rwfBuD;wko Yd nf t&nftavsmuf t
oem;awmfjrwfc&H onft h usÐvufus,f a&TpvG,rf sm;jzifh 0wfoefY 0wfaumif;taygif;t
xkyrf sm; vSyaumif;rGeaf tmif qif,ifum apmifBh udKaeonf/ qifawmfp;D a&aygif; 10
ESiv hf w
T af wmfot Ykd a&muf vufaqmifyPÖmrsm;ESiphf ;D eif;0ifa&muf&onf/ xküd 0ef&iS af wmf
uif;0ef;rif;BuD;ESifhjrefrmt&m&SdBuD;rsm;u qD;BudKMuavonf/
twGi;f awmfoYkd qufo&ef vufaqmifrsm;rSm
1/ ausmufza,mif;wkid f aowåmvk;H a& 10
2/ ESi;f &nfA;l vk;H a& 1
3/ r[l&m aowåmvk;H a& 1
4/ ESi;f qDA;l vk;H a& 30
5/ ESi;f qDA;l vk;H a& 2 xnfh uEkurm aowåm 1
6/ yk;d uwåyD gyGix hf ;dk ae&mawmf 1
7/ uwåyD ga&TyiG x hf ;dk zkaH wmf 1 wkjYd zpfMuonf/ vuf,maMumif;aoewftrIxrf;wku Yd o,f
,laqmifNyD; þ,Haumifppf*sife&,fNrDZmbGmpvkdvcH? vufaxmufNrDZmudk[ifwkdYESifhrSL;
awmfrwfawmfwu Ydk a&Teef;awmfoYkd 0ifMu&onf/ aZw0efaqmifü twGi;f 0ef a,mNrdKUpm;?
a&TwkduftwGif;0efrif;wkdYu qD;BudKMuavonf/
xkdaemuf b0&Sifrif;wkef;rif;w&m;BuD;onf ovGefxuf xGufpHtzl;tajrmfcH
onf/ rif;w&m;BuD;onf a&Tz0g;awmfatmuf ckv d &HI onfukd aysmf&iT yf g\avm[k ar;jref;
NyD; r[mrdwfrjzpfao;aomfvnf; r[mrdwfjzpfNyD;aomolwkdYESifhrxl;rjcm; oabmxm;
aMumif; ajymjyavonf/ þ,Haumifppf*sife&,ftm; rdrEd ikd if o H Ydk rjyefrD jrefrmaus;uRef
rsm;uJo h Ykd a&SUawmfoYkd rjywf0ifxu G f cpm;Edik cf iG uhf vkd nf; ay;avonf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
39 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

xkad emuf rumNrdKUonf þ,HEidk if t H wGi;f usonf? tjyifusonfukd rif;w&m;


BuD;u ar;&m aumifppf*sife&,fu þ,HEidk if t H wGi;f r[kwaf Mumif;? wl&uDEidk if t H wGi;f
jzpfaMumif; wifavQmufavonf/ a&SUawmfa&mufaom ukeo f nfrsm; þ,Hvrl sKd; [kwf
r[kwf ar;&m [kwfaMumif; jyefMum;avQmufxm;í þ,HESifhjrefrmEkdifiH wvc&D;Mum
aMumif; xyfraH jz&avonf/ þ,Hjynfü tat; tyl OwkrrQwaMumif;? at;onft h cg
tvGeaf t;í ylaomtcg tvGeyf al Mumif;ukd tar;awmftwkid ;f ajz&avonf/
rif;wkef;rif;onf &Gwf&Sm;jynftaMumif;udk odvkdí þ,HESifhr[mrdwfjzpfonfh
taMumif;t&mudk ar;jref;jyefonf/ þ,Haumifppf *sife&,fvnf; &Gw&f mS ;ESirhf [mrdwf

E-book is created by www.shanyoma.org


jzpfonfrmS tESpf 50 MumNyDjzpfaMumif;? wOD;ESiw hf OD; &Suw f ifjzpfymG ; ajymqk&d onf r&Sd
aMumif;? vufaxmufNrDZmtjzpf vkdufygvmolonf &Gwf&Sm;EkdifiHu bkHbkdifNrdKUwGif vm
a&muf aexkid o f &l w
G &f mS ;trsKd;om;jzpfaMumif;? þ,Hw\ Ydk t,l0g'rSm r*kv d rl sKd;rsm;uJo
h Ykd
yif ud;k uG,af Mumif; wifavQmufavonf/ þodzkY ;l ajrmfNyD;aemuf aumifppf*sife&,fwYdk
onf xGucf mG í tdro f Ykd jyefMuavonf/
xkd vjynfah usmf 5 &uf t*Fvyd t f a&;ykid f pwk0d gtdro f Ykd þ,Haumifppf*sife&,f
ESivhf ufaxmufNrDZmuk[ d ifwYdk vnfywfMuonf/ xkad eYrmS yif rEÅav;awmifEiS ahf usmufawmf
BuD;bk&m;odYk oGm;a&mufMunf&h MI uonf/ rEÅav;awmifay:wGif csufjyKwfpm;aomufMu
onf/ xkad emuf pHausmif;udk Munf&h o I nf/ vjynfah usmf 10 &ufaeYü twGi;f awmfrS rkeYf
,ktd csKdtqdrhf opfo;D rsKd;pkrH sm;udk þ,Hwx Ydk H ay;ydo Yk nf/ þaeYrmS yif vlarsmufiq,fukd
jyoonf/ aumifppf*sife&,fu tjcm;wkid ;f jynfwiG f þuJo h Ykd rawGb Y ;l aMumif; ajymav
onf/
iq,f? trd? ESrpkw H uYdk kd Munf&h NI yD; trdeaYf wmfc, H Nl yD; "mwfyaHk &;om;(&ku d )f ,lonf/
xkdvjynfhausmf 11 &ufaeYü jyifopfoHwJwGif þ,Haumifppf*sife&,fwkdYtm;
pm;yGJcif; auR;arG;onf/
wzef 1235 ck wefc;l vqef; 4 &ufaeY a&TrsufEmS awmf tzl;ajrmf 0ifjyef&m aumif
ppf*sife&,ftm; ywåjrm;vufpyG f 1? 15 usyfcw k f a&Tzvm; vk;H a& 1? tcsdef 40 &Sad &Tp
vG,f 9 oG,f 1? vGe;f rsm; ykq;dk xnfa& 1? vufaxmuf NrDZmuk[ d ifEiS phf um;jyef [mpDu
av;tm; 15 usyfcw k f a&Tzvm;vk;H a& 1? vGe;f rsm;ykq;dk 1 pD qkoem;awmfro l nf/ wef
cl;vqef; 6 &ufaeYü wzef þ,Hrif;xH &mZoHEiS v hf ufaqmifrsm; ay;avonf/ vuf
aqmifawmfrmS 1d? 5L;&Sd av;axmifah &TMuKyf? ausmufcsdef 12 &wD&dS ywåjrm; vufpyG af &
1? a&Tom;csdef 1d? 5L; yef;ajymufxk a&TMuKyfawmf 1? ywåjrm;ausmufeD 10? ausmufprd ;f
wk;H 1 wkuYd dk uwåyD gtdyef D ,Ge;f xk;d aowåmwkjYd zifx h nhNf yD; ay;avonf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 40

aumifppf*sife&,f NrDZmbGm pvkv d cH jrefrmEkid if o


H vYkd ma&mufpOf &Gw&f mS ;vlrsKd;
NrDZmuk[ d ifvnf; ygvmojzifh &Gw&f mS ;ESiv hf nf; r[mrdwjf yKvk&d m &Gw&f mS ;rif;odq Yk ufo&ef
vufaqmifawmfrsm;ESifh&mZoHudkvnf; ay;tyfavonf/ þodkYvQif a&S;u wEkdifiHESifh
wEkid if H pD;yGm;&Suwf if ul;oef;aygufa&mufcMhJ uayonf/ a&S;u 0ef&iS af wmfrif;BuD;rsm;
ESijhf refrmrSL;rwft&m&Sw d \ Ydk wkid ;f usKd; jynfusKd; MuHaqmifyrHk sm;udk þrSww f rf;jzifh urÇm
aMuaomfvnf; O'gef;rausEkid af p&ef wifjy&ayonf/ odaYk omf ]]urÇmt h a&;? aygufEiS hf
aus;}}jzpf&um; jrefrmoHbuf ceft Y yfaom t&m&Srd sm;onf þ,How H Ydk jyefomG ;&m vku d f
ygoGm;MupOf c&D;ü NrDZmukd[ifonf &Gwf&Sm;vlrsKd;r[kwfaMumif;? &Gwf&Sm;pum; rwwf
E-book is created by www.shanyoma.org

uRrf;aMumif; &mZoHEiS v hf ufaqmifrsm; &nfoef;xm;onft h wkid ;f &Gw&f mS ;Ekid if o H Ykd ae&m


wus a&mufzrYdk aocsmaMumif;rsm;udk pma&;BuD;ta0;a&muf ynmawmfoifwu Ydk 0ef&iS f
awmfcef;ywfrif;BuD;xH pma&;ydMYk uavonf/ uvuwåm;NrdKUae þ,Hta&;ykid f rmEkyBf uD;
&yfpwGe;f usD;uvnf; cef;ywfrif;BuD;xH pmjyefMum;onfrmS jrefrmoHbufrsm; 0rf;ajrmuf
0rf;om c&D;xGuo f mG ;aMumif;? jrefrmuRefawmfrsKd;uJo h yYkd if cpm;xrf;&Guv f adk Mumif; a&;
om;ay;ykaYd vonf/ þodv Yk Qif jrefrmhta&;onf eufa,mifEiS w hf rd cf íhJ cJavorQ oJa&
usum uRefwiG ;f odYk oufqif;cJ&h avonf/ ,ckvw G v f yfaom jrefrmEkid if H Ekid if jH cm;quf
oG,fa&;wGif txl;owdcsyfoifhaom om"uw&yftjzpf wifjyí þaqmif;yg;udk t
usOf;csKH;um ed*kH;owf&ayownf;/

ÃÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
41 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

jrefrmrif;vufxuf ynmawmfoifrsm;

jynfaxmifpjk refrmEkid if H awmfveS af &;tpk;d &onf Ekid if jH cm;rsm;odYk ynmawmfoifrsm; ap


vTwv f suf&&dS m a&S;jrefrmrif;vufxuf ud, k rhf if;uk, d chf sif;b0uvnf; þuJo h yYkd if ynm
awmfoifrsm; apvTwfaom tpOftvm rnfodkY&SdaMumif;udk avhvm&SmazGwifjytyfyg
onf/
rEÅav;&wemykNH rdKUwnfeef;wnf rif;wke;f rif;w&m;BuD;onf a&S;OD;pGm nDawmf
uaemiftrd af &SUrif;ESin hf E§d idI ;f wkid yf ifNyD;aemuf ynmawmfoiftrsm; a&G;cs,fí t*Fvef

E-book is created by www.shanyoma.org


ESiOhf a&myEkid if rH sm;odvYk nf;aumif;? tdE, d´ jynfov Ykd nf;aumif; ynmawmfoif apvTwcf hJ
aMumif; rSwo f m;od&&dS ayonf/ ,if;odaYk pvTwaf om ynmawmfoifrsm;teuf ouú&mZf
1236 ckEpS f 0efaxmuf r[mrif;vS aZ,sol BuD;rSL;NyD; tdE, d´ jynf umvuwåm;NrdKUodYk
apvTwaf om ynmawmfoifrsm;taMumif;udk a&S;rSww f rf; yk&yku d rf sm;ü þodaYk wG&Y &dS ay
onf/
a&S;u vTwaf om ynmawmfoiftcsKdo Y nf
1/ tok;H awmfc&H avmufatmif ynmrwwfajrmufrD jrefrmEkid if o H Ykd jyefvnfMujcif;/
2/ ynmoifrsm; wwfajrmufygNyDqí dk jyefvw T &f maemuf rwwfajrmuf tok;H awmfr&jzpf
&jcif;paom rajyjypfrrI sm;udk MuKHawGMY u&ojzifh 0efaxmufrif; r[mrif;vSaZ,solonf
umvuwåm;bk&ifcHESifhwkdifyifaqG;aEG;NyD; pDpOfrIjyKí jrefrmbk&ifxHokdY tpD&ifcH&av
onf/
ynmawmfoifEiS yhf wfoufNyD; trsKd;trnf? touft&G,?f twwfynmukd rnf
rQMumatmif oif&rnhq f &maumif;xH a&G;cs,fNyD; tyfxm;í tNrJrjywf ar;jref;Munfh
&Ií wwfajrmufaMumif; oufaocH wHqyd v f ufrw S &f rS jyefvw T &f ef tpDtpOfrsm; jyKvkyf
xm;&avonf/
þodYk ynmawmfoifrsm;twGuf vlwuk, d v f Qif aAmif;ADtusÐt0wfaumif;tpkH
6 pk?H t0wfnhH 3 pkH 0,f,cl sKyfvyk f ay;urf;&efvnf; owfrw S x f m;&avonf/
ouú&mZf 1236 ckESpf jrefrmynmawmfoifrsm; umvuwåm;odkYoGm;aomtcg
aersKd;rif;xifausmfacgif trSmawmfa&;OD;&Sifuav;onf rZösdra'obk&m;yGifh&mr[m
aAm"dyifodkYvSL'gef;&ef ypönf;awmfrsm;ESifhtwl tdE´d,jynfodkY vkdufygvmaMumif;vnf;
rSww f rf;rsm;ü awG&Y &dS ayonf/
ynmawmfoifrsm; umvuwåm;odYk a&muf&m ouú&mZf 1236 ck jymokv d qef;
10 &ufaeY rGe;f vGJ 1 em&Dtcsdew f iG f Ekid if jH cm;a&;&k;H ? twGi;f pma&;BuD; [Hbo D nf oHwo J Ydk
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 42

vma&mufBudK,lí ynmawmfoifrsm;udk ac:NyD;vQif oHawmfBuD; 0efaxmufawmf r[m


rif;aZ,solEiS phf um;jyefaemf&xm oD&pd nfow l Ydk bk&ifct H rd o
f Ykd vku d o
f mG ;Mu&avonf/
bk&ifct H rd 0f if; ta&SUrsufEmS ajrmufzuf wHcg;u0ifí ajrmufzufavSum;OD;odYk
a&mufrS &xm;u qif;MuvQif bk&ifcrH if; oufawmfapmifAh v dk Bf uD;qko d ul qD;BudKac:,l
í 'kw, d qifh Ouif&mZyv’ix f m;onft h eD;wGif ae&mcsxm;ojzifh xkid Mf u&avonf/ ig;
bDZemcef&Y v dS Qif twGi;f 0eftmcspöaH c:vSmí twGi;f {nfch pH ma&;cef;odYk oGm;Mu&avonf/
a&mufaomumv bk&ifcHrif;onf jrefrmoHawmfBuD;ESifhtwl,SOfvsuf teD;wGif aemf&
xmoD&dpnfol? xkdYaemuf twGif;0eftmcspöH? xkdYaemuf twGif;pma&;[HbDwkdY xkdifaeMu
E-book is created by www.shanyoma.org

onf/ vljyefawmfarmifb;kd tpfEiS w hf uG ynmawmfoif vlO;D a&ajcmufO;D udk rsufEmS csif;


qkid f rwf&yfaeMu&avonf/
xko d rl sm;onf bk&ifcrH if;u 0ef&iS af wmfuif;0efrif;BuD;udk ajymqkrd mS Mum;onfh
twkid ;f ynmoifMum;&ef xnft h yfawmfrv l u
dk of nfo h rl sm;jzpfaMumif; jrefrmoHawmfBuD;
u ajymjyavonf/ vljyefawmfarmifb;kd tpfonf ynmawmfoifwt Ydk m; trsKd;bmom xk;H pH
rysuf bk&m;&Sdckd;jcif;rSpí rjyKoifhonfhtrIwkdYudk rjyK&atmif EId;aqmfrnfjzpfaMumif;?
ynmoifrIudkvnf; vli,frsm; rayghravsmh&atmif MuyfrwfEId;aqmfrnfhtaMumif;
avQmufxm;avonf/
xkt d cg apvTwaf om ynmawmfoifrsm;rSm vli,fuav;rsm;omjzpfMuí t*F
vdypf m vk;H 0rwwfao;acs/ xkyd nmoifajcmufa,mufpm&if;onfum;
1/ tajrmuf0efrif;\om; armifb;dk apm? touf 18 ESp/f
2/ jrpfpOf avSawmfaxmifu\ J om; armifxeG ;f vif;? touf 17 ESp/f
3/ taemuf0efrif;\ajr; armifb;dk xif? touf 16 ESp/f
4/ vTwaf wmf emcHawmf\om; armifnKd ? touf 16 ESp/f
5/ yef;wOf;0efrif;\wl armifjzL? touf 17 ESp/f
6/ pma&;awmfBuD;\om; armiftif;? touf 15 ESp/f (b*Fvm;NrdKUwGif tNrJae&pf&ef
&nf&G,fydkYxm;olwkdYjzpfMuavonf/)
þynmawmfoifrsm;onf ESpf v tykid ;f tjcm; rxm;bJ ynmwwfajrmufouf
aocH wHqyd v f ufrw S f &rS jyef&efjzpfavonf/
ynmawmfoifrsm;onf ausmif;wGif ynmoifMum;aepOftwGif; xkH;pHtwkdif;
Oa&mywku d o f m; t0wftpm;ESiq hf if,ifaexkid f oifMum;Mu&avonf/ Oa&mywku d o f m;
t0wftpm;tok;H taqmif tjynft h pku
H kd ynmoifacgif; ibk;d tpf? NAJwu dk o
f q
H ifah ersKd;
od'&d¨ mZmwku Yd pDrjH yKvkyaf y;&avonf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
43 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

þodkYpDrHjyKvkyfay;&aom ypönf;rsm;rSm OD;xkyf? ouúvyfeufaAmif;AD? tusÐ?


aAmif;ADjzL? tusÐjzL? urÇpD mtusÐ? a&Smzf siftusÐ? n0wfaAmif;AD? n0wftusÐ? rsufEmS
okwyf 0k g? vufuikd yf 0k g? ajcpGy?f aAmif;ADoidk ;f vnfpnf;BuD;? vnfp;D i,f? aowåm? axmuf
rSe?f uRJcsKdacgif;bD;? tarG;pdu k af cgif;bD;? oHuiG ;f ygtusÐo;D ? ajceif;? qyfjymcJ? ausmuf
oifyek ;f ? ausmufw?H pmtkypf onfjzifh t&yf&yfaygif; aiG 574 usyf 12 yJ ukeu f savonf/
ynmoif&ef ausmif;rSm ]]pHapbD&}}ausmif; (St.Zaviers) jzpfí ausmif;vcok;H
vp&dwEf iS ahf y;tyfE&HS avonf/ t*Fvyd pf m? t*Fvyd pf um;rsm;udk a&;wwfzwfwwfajym
wwfqkdwwfNyD;aemufrS pufrIausmif;ü pufrItwwfynm? ppfESifhqkdif&mtwwfynm?

E-book is created by www.shanyoma.org


w&m;"r®owfOya'ynmponfrsm;udk oifMum;Mu&avonf/
ynmawmfoif vlajcmufa,muf wuk, d v f Qif wv pm;p&dwf 10 usyf? aq;c
twGuyf g usyfo;Hk '*Fg;a& 35 usyf? ajcmufa,mufwu G f oifah iG 210 usyf? ok;H vtwGuf
630 usyfay;&aMumif;jzifh rSww f rf;rsm;rS avhvmod&&dS ayonf/
,cktcg txufyg ynmawmfoifrsm; jrefrmEkid if t H usKd; rnfoYkd xrf;aqmifchJ
aMumif; ajymqkjd yEkid o f rl sm;um; &Sm;vSbad wmhonf/ tu,fí oufqidk &f m tEG,af qGrsKd;
rsm;&Syd gu azmfxw k Mf u&ef oifah yawmhonf/

ÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 44

jrefrmydou
k mynmESiEhf idk if jH cm;ykpH H

rif;wke;f ? oDaygacwf rEÅav;&wemykaH ejynfawmfwiG f aqmufvyk af om aumif;rIuo k v dk f


ausmif;awmfBuD;rsm;udk avhvmMunf&h yI gvQif ydou k mynmwGif Ekid if jH cm;Oa&myykpH rH sm;0if
vmonfudk awGY&Sd&ayonf/ tr&yl&acwf NrdKUa[mif;wGif ppfrjzpfrDu <uif;usefaom
rSeaf usmif;onf jrefrmhtEkynmü tvGex f ;l uJaMumif; od&o dS t l csKdU &Sad yao;onf/ xkd
ausmif;BuD;rSm ppftwGi;f u tdru f ek o
f nfrsm; NzdKzsuf,Ml uí tpteyif rusefjzpfav
onf/ tcsKdUvuf&muav;rsm;uku d m; ausmufpmXmerS odr;f qnf;xm;cJo h jzifh ,cktcg
E-book is created by www.shanyoma.org

rEÅav;NrdKU Ekid if aH wmfjywku d w f iG f awGjY rifEidk Mf uayonf/


rEÅav;NrdKU av;jyifav;&yfü bk&ifrif;jrwfEiS w hf uG rif;rdz&k m;? rif;om;? rif;
orD;? rSL;BuD;rwfi,f toG,foG,fwkdYonf apwemxufoefpGmjzifh a&S;u ausmif;wkduf
BuD;rsm; aqmufvyk v f LS 'gef;cJMh uayonf/ r[mtwkva0,ef twkr&Sad usmif;awmfBuD;
rSm rEÅav; &wemykNH rdKUwnf ckepfXmet0iftyg ausmif;awmfBuD;jzpfayonf/ wkid af ygif;
246 wkid &f í dS twGi;f a&Tyed ;f csvsuf tjyifwiG f ausmuft8Faw tjzLa&mifow k xf m;onf/
bkt H qifh ig;qif&h í dS uGr;f pOfwidk rf mS 63 awmifjrifo h nf/ ]]jrefrm\wHqyd af wmf Oa'gif;}}
ykHpHt*Faw&kyfvkH;rsm;udk tkwfeH&Hü ,ckwkdif awGYjrifEkdifao;onf/ jrwfpGmbk&m;udk &nf
rSe;f í rif;wke;f rif;w&m;BuD; vSLawmfro l nf/ ,cktcg bkq H ifrh sm; r&Sad wmhacs/ oDayg
rif;ygawmfrNl yD;aemuf rD;avmifuRrf;ysufp;D avonf/ þausmif;BuD;\ykpH rH mS qef;Mu,f
vSbí d twkr&Sad om jrefrmh[efvuf&myif jzpfayonf/
xkdaemuf rSefausmif; pdefwkef;wkduf? rwå&mwkduf? oufyef;wkduf? armif;axmif
wku d ?f cifruefwu dk ?f a&T*w l u dk ?f waumif;wku d ?f tif;cef;wku d ?f pvif;wku d ?f 0dpw d må &mr
rmefatmifwu dk ?f qifww J u dk ?f v,fuikd ;f wku d ?f ru©&mwku d ?f ief;ZGew f u dk ?f pnfyw k &å mwku d ?f
r[m0dZw d m&mrwku d ?f tb,m&mrwku d ?f rEÅvm&mrwku d ?f rk;d xdwu dk ?f pvif;ta&SUwku d ?f
a,mrif;wku d ?f rSe&f ifwu dk ?f rwå&mta&SUwku d ?f anmif&rf;wku d ?f aexGu*f w l udk ?f vuFm&mr
wku d ?f a&Tvw HS u dk ?f vufeuf0efausmif;wku d ?f a&Tjynf(tuúywfjrif;0ef)wku d ?f 'kwv d rS ;f wkud ?f
cifrueftaemufwu dk ?f a*G;csKdwu dk ?f NrdKU0efrif;wku d ?f rk;d aumif;wku d ?f pukwu dk ?f arC0wD
(awmiforef)wku d ?f xD;vif;wku d ?f taumuf0efrif;wku d ?f NrdKUopftwGi;f 0efrif;(a&Ta&;
aqmif)wku d ?f tmaomu&mrwku d ?f qifwaJ wmifwu dk ?f rmefatmifwu dk ?f 'u©P d m&mrwku d ?f
atmifajra&Tbw Hk u dk ?f bkaH usmfwu dk ?f anmifuefwu dk ?f ukoEd mé &kw H udk ?f peufyvm0efausmif;
wkduf? rkd;xm;0efaxmufausmif;wkdfuf? aygufNrdKifwkduf? pHausmif;wkduf? wkdufawmfponf
jzifh ausmif;wku d Bf uD;aygif; 60 ausmf&adS Mumif; awG&Y &dS ayonf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
45 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

xkdausmif;wkdufBuD;rsm;\jrefrmydokumrIwGif ausmif;OD;jymom'f? abm*pEk


aqmifrsm;ESifhwuG okH;xyf? av;xyf? vnfay:? pjrifcH? bkHig;qifhausmif;rsm;? t&H
ausmif;rsm;udk BuD;us,fcrf;em;pGm awGjY rifEidk af yonf/ a&Ta&mif? rSeaf &mifwjYdk zifh ajymif
ajymif0if;xdev f suf usufoa&&Sv d aS omjrefrmydou k mvuf&mrsm;udk a&S;a[mif;rSww f rf;
pmtkyrf sm;üom awGjY rifEidk af yawmhonf/
xkdodkY crf;em;BuD;us,faom ausmif;awmfBuD;rsm;pGmyif jrefrmwkdY xD;usKd;pnf
aygufjzpfí wkid ;f jynf t*Fvyd w f oYdk rd ;f ,lpOfu rD;&IUd zsufq;D jcif;cH&avonf/ xkt d csdet f cg
u Ekid if aH wmft&yf&yf tkycf sKyfa&;qkid &f m rSww f rf;pmrsm;? bk&m;ausmif;uefqidk &f mpmay

E-book is created by www.shanyoma.org


rsm;? trItcif; pD&ifx;Hk yk&yku d pf mayrsm;pGmwku Yd vkd nf; q,f&ufcefY rD;&IUd zsufq;D jcif;cH
&aMumif; rSwo f m;&avonf/ tcsKdUausmif;rsm;rSm <uif;usefaomfvnf; 1940 ckEpS f 'kwd
,urÇmppfjzpf&m t*Fvyd t f ajy; *syeft0ifrmS aomf¤if;? *syeftajy; r[mrdwt f ar&duef
t*Fvyd rf sm; 0ifpOfrmS ¤if; tcsKdUrSm rD;avmifysufp;D jyefavonf/ tenf;i,fusef&aSd om
ausmif;tkBd uD;rsm;rSm &moDOwkav'Pfr;dk 'PfaMumif; ,Gi;f ,kyd sufp;D vsuf&MSd uavonf/
ru©&mausmif;wku d rf mS NydKysufí a&S;opfom; tajymuf&yk v f ;Hk rsm;ukd awGEY idk af yao;onf/
rif;wifwu dk rf mS rl vk;H 0NydKrusao;í twGi;f cef;aqmifrsm;0,f a&S;rlvuf&mukd awGjY rif
Ekid af o;onf/ rEÅav;awmif ajrmufzuf a&Tusifwu dk w
f iG vf nf; armifyef;rdz&k m;BuD;\
a&S;ausmif;ysufBuD; awGYEkdifao;onf/
xkad cwf xkt d cgu jrefrmydou k mq&mrsm;tjyif Ekid if jH cm;ydou k mq&mrsm;vnf;
trIxrf;aqmifvsuf&adS Mumif; rSwo f m;&ayonf/ *smrefvrl sKd; ar*smpwk0d g;? tDwmvsH
vlrsKd;yufyDEkd;? jyifopfvlrsKd; bv;efwkdYonf oDaygrif;vufxufawmfü t*Fvdyfudk ckcH
&efaemufq;Hk enf;vrf;t& t0cHwyf? ppfuikd ;f cHwyfEiS t hf r&yl& oajywef;cHwyfo;Hk ckukd
aqmufvyk Mf uaMumif; rSwo f m;&avonf/ xkjYd yifvnf; r[mousoD[bk&m;*E¨u#k w D u kd f
ESiyhf v’iu f v dk nf; jyifopfpufq&mbkb H vD ef;ESiv hf ufaxmufpufq&m bvef;wkYd wkid ;f xGm
Muyfrwfvyk af qmifMuaMumif;? jrefrmydou k mq&mBuD;rSm armif;axmif&mG pm; aersKd;ynm
od'jd¨ zpfaMumif; uke;f abmifquf r[m&mZ0ifawmfBuD;ü awG&Y adS yonf/ c&kywfavSum;
ESiehf ef;jrifu h v kd nf; jyifopfpufq&mrsm;ESiahf qmufvyk af Mumif; rSwo f m;&ayao;onf/
þodkY EkdifiHjcm;ydokumq&mrsm;vnf; jrefrmrif;vufatmuf trIxrf;aqmif
vsuf&pdS Of jrefrmydou k mq&m ynmonfBuD;rsm;vnf; Ekid if jH cm;ykpH EH iS Ehf idk if jH cm;[efrsm;udk
,lum ausmif;BuD;av;ausmif; aqmufvyk cf o hJ nfukd awG&Y &dS ayonf/
1/ uif;0efrif;BuD;\]]omu0ef}}uRef;om;ausmif;BuD;/ /ausmif;ykHpHrSm
uif;0efrif;BuD; vef'efrS oHBuD;tjzpfjyefvm&m Oa&mywku d rf S ykpH u
H ,kd íl wnfonf/ t
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 46

csKdUu jyifopfb&k m;&Scd ;dk ausmif;yk[ H í l ¤if;? bk&ifreef;awmfy[ Hk í


l ¤if; ajymMuonf/ Bwd*H
ykH jrifrh rdk sm;ESiv hf if;,keif u S &f yk f c&kywfavSum;? twGi;f xyfc;dk ? acgif;rk;d txuf&dS bk&m;
ausmif;awmfrS a&mrykH uRef;om;wkid rf sm;? opfom;yef;yktajymuf ynmvufprG ;f rsm;ukd
awGEY idk af o;onf/ av;rsufEmS wGif apmif;wef;av;oG,&f í dS O,smOfrsm;&So d nf/ uRef;yif
rsm;(omu-0e)aygufa&mufvsuf&Sdí uRef;awmausmif;(0g)omu0efausmif;[kac:
onf/ a&Twacsmif;rS a&&Si0f if&ef ajrmif;rsm; oG,af zmufxm;onf/ a&S;u t&Hausmif;
rsm; aqmufciG rhf &/ ,cktcg NydKysufvb k eef; jzpfonf/
2/ a,mtwGif;0efrif;ausmif;/ /a,mrif;BuD;OD;bkd;vIdifonf Oa&myEkdifiH
E-book is created by www.shanyoma.org

[kdw,fwck\ykHpHudk,lí aqmufvkyfxm;aomtkwfausmif;BuD;jzpfonf/ rEÅav;awmif


ajc jrif;NydKifuiG ;f taemufajrmufzufwiG f &So d nf/ tcef;zGyYJ rHk sm; qef;Mu,fí twGi;f t
v,fwiG f vomaqmif&o dS nf/ 'kw, d urÇmppftwGi;f u rD;avmifysufp;D onf/ rysufp;D
rDu jrefrm&Gv J ;Hk BuD;i,fEiS ahf &S;a[mif; zefxnfypön;f tajrmuftjrm; awG&Y &dS onf/ a,m
twGi;f 0efrif;OD;bk;d vIid rf mS ouú#? ygVd aumif;pGmwwfí "r®owfusrf; aq;usrf;rsm;ukd
vnf; wwfuRrf;onf/ Ekid if jH cm;aq;usrf;rsmudk rS;D í OwkabmZeusrf;udk jyKpkavonf/
jrefrmheef;wGi;f a&;üvnf; Oa&myygvDrefpepfukd wDxiG cf sifo?l £ó&D,bk&ifae&mwGif
tESpf 700 ausmf BudK;yrf;rS&&So d nft h *Fvyd wf \
Ydk ygvDrefpepfukd ajymif;vJcsifot l jzpfEiS hf
vnf; pGypf cJG &H onf/ oDaygbk&ifuv kd nf; ]]þbk&ifuav;u w,ftok;H tpGBJ uD;wmud;k }}
[lí ajym0Hq h 0dk o hH l jzpfonf/ ajymqk0d o hH nft
h avsmufvnf; &mxl;rScsjcif;vnf; cH&&Smav
onf/ a,mtwGif;0ef\ÓPf&nfudk tcsKdUu ysuf&,fjyKMuavonf/ þtkwfausmif;
BuD; raqmufvyk rf u D urÇmwnfxeG ;f í t&darwå,sjrwfpmG bk&m; ausmif;awmftzkYd &nf
rSef;NyD; tifMuif;om;jzifh ausmif;BuD;aqmufvkyfaMumif; od&ayonf/ þodkYtifMuif;
om;jzifh aqmufvyk jf cif;rSm tifMuif;om;rS tifMuif;ausmufjzpfonf"h mwfobm0tpOf
tvmtwkid ;f aemiftcg urÇmwnfap&ef &nfp;l onf[k od&avonf/ odaYk omf tifMuif;
om;onf tqDuif;rJí h oHr,fewG,&f mü oHacs;wufNyD; ausmif;BuD;rSm a,mtwGi;f 0ef
tedprö a&mufru D yif NydKysufaMumif; ajymprSwf jyKMuavonf/ a,mtwGi;f 0eftm; Owk
abmZeusrf;BuD; jyKpkaomfvnf; tifMuif;om;\oabm &kua© A'ukd ruRrf;usifaMumif;
jzifh ajymMuavonf/
3/ twGif;0efOD;bD\NrdKUopftwGif;0efwkduf(0g)a&Ta&;aqmifausmif;wkduf/
/tr&yl&acwfaumif;pOf bk;d awmfb&k m;\awmifa&Ta&;aqmifawmfae oD&rd *Fvma'0D
rdz&k m;(r,fatmif)aqmufvyk v f LS 'gef;aom r[mrket d aemufapmif;wef; ajrmufzuf a0
,efpv H w G f ausmif;wku d of nf 1246 ck waygif;vqef; 6 &ufaeYü taemufjyif a&Tbek ;f
yk*pH mtkyw
f u
dk f
47 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

&Sed t f &yf? jynfv;Hk tHh avStrIxrf; ius,ft h rd rf pS í rD;pGNJ idavmifum rD;oifí h ygoGm;av
onf/ xkw d udk t f wGi;f ü twGi;f 0efNrdKUopfNrdKUpm;rif;BuD; rif;vSr[maZ,soBuFeb f &YJG OD;
bDonf tkwaf usmif;BuD;waqmif aqmufvyk v f LS 'gef;avonf/ OD;bDonf rif;wke;f rif;
w&m;BuD; vufxufü r[mrif;xif oD[olbjYJG zifh trIxrf;í &wemykNH rdKUwnfaomtcg
uRef;vk;H ,lrw d w f cH g;udk BuD;Muyfaqmufvyk &f onf/ rif;w&m;BuD;vufxuf oHawmfqifh
BuD;jzpfí oDaygbk&ifvufxuftwGif;0efjzpfonf/ twGif;0efrSm twGif;aoemywdyif
jzpfí 0efBuD;rsm;atmuf enf;enf;usonf/ oDaygbk&ifvufxuf jyifopfoYkd oHBuD;tjzpf
oGm;cJí h jyifopfEidk if rH S jrefrmhtwGuf tultnD&atmif BudK;yrf;cJah yonf/ jrefrmEkid if H

E-book is created by www.shanyoma.org


jyifopfbPfziG b hf t
Ydk a&; jyifopfvufeuf &ku d b f wf 10000 ta&mif;t0,fupd ö NyD;ajycJh
í vufeufz;dk aiG w0ufyif ay;oGi;f NyD;aomfvnf; jrefrmEkid if t H *Fvyd o f rd ;f ,laomtcg
jyifopfu vufeufrsm; ray;awmhaMumif; rSwo f m;&avonf/ OD;bD\ausmif;rSm jyifopf
ykpH jH zpfí 1942 ckEpS u f t*Fvyd f ajrvSepf epft& ysufp;D &&Smavonf/ (,cktcg AE¨Kv
OD;qkid f jyefvnfjyKjyifaqmufvyk x f m;avonf/)
4/ a&Tjynftuúywfjrif;0efrif;tkwfausmif;BuD;/ /tcsKdUu oD[Vdk yf pHk u H , kd l
íaqmufaMumif;? tcsKdUu Oa&mytaemufEidk if \ H ykpH u
H ,kd í
l aqmufaMumif;jzifh ajymMu
onf/ Ekid if jH cm;pmtkypf mwrf;wckwiG f yd#uwfpmayt&yf&yf pkv H ifpmG &Sad Mumif; rSwo f m;
&onf/ aqmufvyk jf cif;tNyD;rowfao;aMumif;od&í ausmif;BuD;\tkwrf ;dk rsm; vGecf hJ
aom 3 ESpcf efu Y rk;d a&'PfaMumifh NydKusysufp;D &avonf/ Ekid if jH cm;bk&m;&Scd ;dk ausmif;ykpH H
ESiq hf ifqifwal vonf/ þodx Yk ;l jcm;aom ausmif;taqmuftOD\pepfypHk ?H yEéuyf pHk rH sm;
ukd ,Ofaus;rI xdef;odrf;vkdaom jrefrmydokumynmonfrsm;onf tao;pdwfavhvm
qnf;yl;NyD; twkdif;txGmrsm; jyKvkyfrSwfom;xm;oifhvSayonf/ þodkY rxdef;odrf;bJ
ypfíxm;ygrl jrefrmwk\ Yd xl;jcm;aom ykpH eH nf;,lrrI sm; uG,af ysmufomG ;rnfrmS rvGjJ zpfay
onf/ xkrd w S yg;vnf; jrefrmrIw&yfjzpfaom? a&S;tdraf wmfyHk vuf&mrsm;jzpfaom eef;OD;
pkduf pm;awmf0efrif;ausmif;? yk*HtwGif;0efrif;tdrfawmfykHausmif;? bk&m;BuD;wkduf yif;
omrif;om;tdrfawmfykHausmif;rsm;ukdvnf; avhvmqnf;yl;oifhayonf/

ÃÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 48

jrefrmrif;vufxuf yGaJ wmfcsuf

tr&yl&ESifh&wemykHrEÅav;acwf pkd;pHawmfrlaom jrefrmbk&ifrif;rsm;\trIxrf;rsm;rS


tquftEG,rf sm;udk tr&yl&NrdKUa[mif;bufü tpktief; &yf&mG tvku d f trnfemrrsm;
ESiwhf uG ,ckwidk f awG&Y EdS idk af yao;onf/ a&TMuuf,ufoo Ykd mG ;aom rD;&xm;vrf;w0du k w
f iG f
,rf;jyeftrIxrf;rsm;ae&m ,rf;jyef&mG [lí¤if;? oli,fawmf trIxrf;rsm;ae&m oli,f
awmf&Gm[lí¤if;? qifumtrIxrf;rsm;ae&m qifum&Gm[lí¤if; &Sdayonf/ yGJawmfcsuf
rsm;aexkdif&monfvnf; tr&yl&&wemh*lewfeef; oHvrf;ul;taemufzuf yGJawmf&Gm[l
E-book is created by www.shanyoma.org

í ,ckwidk f awG&Y EdS idk af yonf/


&wemykH rEÅav;acwftcgu aqmif;Owka&mufaomumvwGif aoewfpGJtrI
xrf; ESpaf omif;ausmf? tajrmuftrIxrf; vl 800 cefw Y Ydk rEÅav;awmifta&SUbuf puf
uwkwo f Ykd tvSnu f soGm;a&muf ypfcwfMu&onf/ xkt d cg tok;H jyK&ef ,rf;jyeftrIxrf;
rsm;u ,rf;rsm;udk vufeufwkdufokdY jznfhoGif;&onf/ xkdYtwGuf ,rf;axmif;aomtrI
xrf;rsm;onf rEÅav;awmif ta&SUbuf av;rsufEmS 0if;cwfNyD; trIxrf; vl 40 u ,rf;
axmif;&onf/ xkdtrIxrf;rsm;udk ukvm;wdrftrIxrf;[kvnf; ac:Muonf/ ,rf;ydYk&ef
qifq h adk om trIxrf; 40 xm;&S&d onf/ xko d q Ykd ifq
h &dk aom trIxrf;rsm;\&Gmonf tr&
yl&NrdKUawmifbuf a&TMuuf,ufr;D &xm;vrf;ab;wGif &Sad vonf/ oli,fawmf&mG rSmvnf;
tr&yl&yXrNrdKUwnfeef;wnf bk;d awmfrif;w&m;BuD;vufxufawmf ouú&mZf 1150 jynfh
ewfawmfvwGif &ckid Nf rdKU? oHwNJG rdKU? &rf;NAJNrdKU? rmefatmifNrdKUrsm;rS tdraf xmifpHk vl 100wkYd
udk oli,fawmftrIxrf; zGpYJ nf;xm;cJí h oli,fawmf&mG vnf; ,ckwidk &f adS vonf/ oli,f
awmfrsm;onf eef;wGif;wGif roifhravsmfonfudk &Sif;vif;okwfoif&avonf/ qifum
trIxrf;rSm a&Teef;awmfwiG ;f ok;H a0g[m&tbd"meftvkt d & pHeef;awmf wJuEém; tqif
tjyif jyKvky&f m 0g;u&d,mrsm;udk vkyaf qmif&onf/ xko d w
l aYdk e&mt&yfukd qifum&Gm[k
,ckwkdif&Sdavonf/ wenf;tm;jzifhvnf; qifwkdif(ta&SUtaemuf&Gm)? jrif;wkdif(ta&SU
taemuf&mG )rsm; teD;rSm&Sí d qifudk um&Hvu dk &f aom umpGJ trIxrf;rsm; ae&m&Gm[lí
vnf; od&ayonf/ yGaJ wmf&mG rSm yGaJ wmfcsuftrIxrf;wko Yd nfvnf; bk;d awmfrif;w&m;BuD;
vufxufrS pwiftrIxrf;í ¤if;tquftEG,fwkdYae&m yGJawmfcsuf&Gm&Sdayonf/ xkdyGJ
awmfcsuf&mG ae yk*b H &k if\tdraf wmfygtrIxrf; OD;ayvl\ajr;? OD;cspfO;D tdrrf S a&S;tr
&yl&? &wemykHrEÅav;acwfokH; a&S;yef;uefrsm;udk awGY&Sdí ,cktcg rEÅav;wuúokdvf
tEkynmjywku d üf jyoxm;ayonf/ bk;d awmfrif;w&m;vufxufrS yk*rH if;vufxuftxd
yGJawmfcsuftrIxrf;rsm;onf rif;wkef;rif;w&m;BuD;vufxufodkY wkdifaomtcg ajrmuf
yk*pH mtkyw
f u
dk f
49 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

NrdKUopfrEÅav;odYk vdu
k yf gxrf;&Guo f rl S xrf;&GuMf uavawmhonf/ eef;pOfyaJG wmfcsufjyKwf
NrJ yGJawmftrIxrf;rsm;ESifh,kd;',m;trIxrf; a&Tavmif;avSawmf? rkefwkdif;avSawmftrI
xrf;rsm;rS oifMum;apí wwfajrmufol trIxrf;wko Yd nfom rif;wke;f rif;\yGaJ wmfcsuf
trIawmfudk xrf;&GufMuavonf/ rif;wkef;? oDaygacwfü yGJawmfcsuf trIxrf;aygif;
50 &Sí d wvvQif vpmawmfaiG 750d oem;awmfjrwfc&H avonf/
þodkY bk&ifhyGJawmfpmudk pDrHcsufjyKwfaom pm;zkdaqmifonf tv,feef;awmf
aqmifteD;&Sad Mumif; rSwo f m;&onf/ pm;zkad qmifrmS tkww f udk jf zpfí pm;zkad yguf 100
&So
d nf/ rif;wke;f rif;\eef;wGi;f ü rsufjrifawG&Y cdS ahJ om rif;aiGa'gif\om; &Siaf wmfuek ;f

E-book is created by www.shanyoma.org


wku d pf m; armifarmifb\vufa&;rlrw S w
f rf;ü
]]tvGeEf ;l nHí h teHt Y &omESijhf ynfph aHk om v,fawmfpyg;udk eef;awmfrmS a&TAef;ESiv hf rS ;f ? a&T
vufqEHk iS afh xmif;? a&TpaumESijhf ym? a&TqefumESichf s? uGr;f &nfawmfom;wku Yd a&TZmuemESihf
a&G;&onf/ xkt d cg a&T"m;pGw J u Ydk "m;vGwrf ;dk í¤if;? "m;pGí J ¤if; jcH&aH e&\/ yGaJ wmfzrdk mS tkwf
wku d zf adk yguf 100 &So d nf/ csKd;? cg? Muuf? 0uf? bJ? ,ke?f orif? '&,f? pkid ?f qwfrsm;udk rkq;dk wkYd
u quf&onf/ od;k ? qdw?f MuufO? zGwOf ? vdyOf ? pmuav;? yk&pf? ykZeG ?f 'decf ?J rvkid ?f axmywf?
iSuo f u dk ?f ig;trsKd;rsKd;? EGm;Ek?Yd uRJE?Ydk qdwEf rYdk sm; xm;&So d nf/ tcsuftaMumf? pif;aum? tESy?f
txky?f taygif;rsm;udk csufjyKwf&onf/ tom;tcsde?f qD? eEGi;f ? qm;? i&kw?f MuufoeG ?f *sif;?
tcsdeEf iS x hf nf&h onf/ a&tcsdeEf iS x hf nf&h onf/ xif;tcsdeEf iS rhf ;D xd;k &onf/ xif;ukeu f usuf
&\/ yJtrsKd;rsKd;rsm;vnf; xm;&So d nf/ xef;&nfcrJ ?YHk ysm;EkrYd ?YHk MuufOrkw YH u
Ydk v dk nf; jyKvky&f onf
xkyd aJG wmfukd a&T[oFmtky?f ausmufpyD aJG wmftyk rf mS a&Tyef;uefaygif;rsm;pGm xnfí h yGaJ wmfyv Ydk Qif
orm;awmfrsm;u tcsKd? tcsOf? tzef? tief? tpyfoifh roifh jcifw h uG f Munf&h &I avonf? NyD;
vQif pm;awmf0efukd ay;tyf&onf/ oifah omyGaJ wmftyk u f kd pm;awmf0efu jrnf;NyD;vQif csxm;
&\/ xkaYd emuf wem&DcefMY umrS vufo;Hk awmf a&T"m;pGJ oufawmfapmifh jcH&í H rdz&k m;ok;H yg;pkí H
Munf&h NI yD;rS bk&ifrif; yGaJ wmfwnf&ef qufuyf&onf/ xkt d cg ,yfawmfquf&onf/ bk&ifrif;
\yGaJ wmf<uif;udk a&Tzvm;ESiahf ygif;xnfNh yD; ajrrSm jr§Kyf&\/ rwnfaom yGaJ wmfrsm;udk yGaJ wmf
vku d f rdz&k m;? rSL;om;? rwfom;tcsKdUolwu Ydk kd rdryd ef;uefEiS vhf vJ , S íf pm;awmf0efu ay;a0&
\/ xkaYd emuf MuH&nf? xef;&nf? oum? oMum;? ysm;&nf? oabFm? iSuaf ysm? o&uf? yde;f ES?J rm
uvm? a&Smuf? vdar®m?f rSeu f ?l opfaomh? 'l;&if;? pGyH vG?H zefcg;? rif;uGw?f urÁvm? Muufarmuf?
Mum&k;d ? MumpG,?f oabFmqD;jzL? oabFmzefcg;? toD;zkzkH Hk z&k, H ?dk emewf,t dk &yf&yf tcsKdtcsOf
yGaJ wmfqufMu&uke\ f / &Hzef&cH g yJupGe;f ,krd sm;vnf; jrif&\/ waeYvQif ok;H Budryf aJG wmfquf
&\/ ok;H Budrf nDvmcH&\/ ,ckrif;w&m;BuD;(rif;wke;f rif;)bk&m;rSm yGaJ wmf[if; 300 udyk ,f
í yGaJ wmfudk ukov dk t
f zkYd &nf&, G í f y,fjzwfawmfro l nfth wGuf yGaJ wmf 100 om qufMu&av
uke\ f /
1930 ck? pufwifbmvxkwf ]]okw0¹kpmwrf;}}trSwf 1 wGif tNidr;f pm;e,fyidk f
0efaxmufrif;OD;armifarmifwif K.S.M., A.T.M \]]&mZm0HorOÆ&}D }aqmif;yg;ü rif;wke;f

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 50

rif;\yGaJ wmfpm pm;ykt H aMumif;pkuH kd þokaYd zmfjyxm;onfukd awG&Y avonf/


jrefrmyGaJ wmf? a&Tavmif;yGaJ wmf? rkew f idk ;f yGaJ wmf? ukvm;yGaJ wmf? w&kwyf aJG wmf? yGJ
awmfcsufciG &hf aom rdz&k m;BuD;rsm;u qufoaomyGaJ wmf t&yf&yf yGaJ wmftyk af ygif; 40
ausmf 50 cefY a&Teef;awmfwiG f toifjh yifxm;&So d nfah e&modYk xGuaf wmfrí l eHeufyaJG wmf
wnfojzifh om;awmfokH;q,frif;om;? ru©&mrif;om;? anmif&rf;rif;om;? anmiftkyf
rif;om;? oDaygrif;om;BuD;rsm;u yGaJ wmfvu dk &f onf/ yGaJ wmfvu dk q f o dk nfrmS yGaJ wmfwnf
onft h eD;ü 'l;yqpfwyk yf pfum cpm;vsuf a'gif;awmif,yf vuf0J vuf,mu cyfjcif;?
aomufawmfa&? vufaq;a&? vufow k af wmfy0k g? vufaq;cHawmfrpS í tcefo Y ifjh yifqif
E-book is created by www.shanyoma.org

qufojcif;rsm;udk yGaJ wmf rusrcsif; tyg;awmfrmS aqmif&u G &f oludk qko d nf/ yGaJ wmfus
aomtcg yGaJ wmfvu dk rf if;om;BuD;rsm;u tyg;awmfrmS &Sad om om;awmf? orD;awmf? ajr;
awmfuav;rsm;tm;vk;H udk aphiatmif yGt J yk rf ,S í l a0jcrf;ay;&onf/ xkt d cg om;awmf?
orD;awmf? ajr;awmfuav;rsm;u aysmf&iT pf mG cH,Ml uí ndK;ndK;nHnaH eonfudk tm;&ESpf
oufawmfro l nf/ eHeufyaJG wmfusNyD;aemuf eHeufnv D mcHonf/ nDvmcHuo JG nfah emuf t
csKdyaJG wmf wnfawmfro l nf/ nae 4 em&Dtcsdef a&Teef;OD;ü bk&m;&Scd ;dk NyD;aemuf eHeufyJG
awmftpDtpOftwkid ;f naeyGaJ wmf wnfawmfr&l m orD;awmfBuD;rsm;u yGaJ wmfvu dk &f onf?
yGaJ wmfusvQif trsKd;rsKd;aom yGaJ wmftyk af ygif; 40 ausmf 50 cefu Y kd yGaJ wmfvu dk f orD;awmf
BuD;rsm;u om;awmf? orD;awmf? ajr;awmfuav;rsm;udk cGaJ 0pdwjf zmí ay;&onf/ þ
tcg &Tiv f ef;0rf;ajrmufpmG a0pkc, H Ml uonfukd b0&Sirf if;w&m;BuD;bk&m; ESpo f ufawmf
rlonf/ om;awmf? orD;awmf? ajr;awmfuav;rsm;rSm bGm;awmf? r,fawmfw\ Ydk taqmif
ü pm;í rukeaf vmufatmif aygrsm;pGm &Sad omfvnf; yGaJ wmfus aumuf&onf[al om*kPf
j'yfukd tvk&d o dS nfjzpfaomaMumifh þuJo h Ykd 0rf;ajrmuf0rf;om a0pkc, H Ml ujcif; jzpfonf/
rif;wkef;rif;w&m;BuD;onf þodkYqufuyfaom yGJawmfrsm; rnfodkYyif aumif;
apumrl wcgw&H pm;awmfac:&m a&SUawmfarSmufüyif pm;vkad omtm[m&twGuf qifjzL
&Sirf zd &k m;BuD;\tysKdawmf yGaJ wmfquftrIxrf; cifqifu h ,
kd w
f idk f qkEH iS ahf xmif;wefaxmif;
í qufuyf&aMumif;rsm;udk yGaJ wmfquf cifqifu h OD;armifarmifausmftm; ajymjyaMumif;
rSwfom;od&Sd&ayonf/ rif;wkef;rif;w&m;BuD;rif;vufxuf pm;awmf0efrSm OD;ay:apm
jzpfonf/ OD;ay:apm\om; OD;armifarmifjyefo Y nf ,cktcg tmV0Dvrf;ü aexkid v f suf&dS
onf/ a&S;jrefrmrif;vufxuf yGJawmfcsufvkyfief;twGuf ]]pm;awmfuJusrf;}}[lí xkd
usrf;\aypmrludk OD;armifarmifausmfxHü awGY&Sd&ayonf/ ([Hom0wDykHESdyfwkdufrSvnf;
rMumrDu ykEH ydS Nf yD;NyD/) yGaJ wmfcsuf[if;rsm;onf txl;t&mom&Sv d aS yonf/ OD;ykn\aw;
xyfüyif ]]yGaJ wmfcsuf 0ufom;eDukd rrufNyD ckrsm;}}[k a&;pyfco hJ nf/ 0ufom;eDcsufprD H
yk*pH mtkyw
f u
dk f
51 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

&mü jy'g;udkyif xnfh&aMumif; od&onf/ tr&yl&ü yGJawmf]][if;av;}}0ufom;csufykH


rSmvnf; rnfonfht&omESifhrQ rwlacs/ zefcg;oD;ajcmuf? r&rf;oD;ajcmuf? o&ufoD;
ajcmufrsm;udk tcsdet
f wG,Ef iS yhf if xnf&h avonf/ wGi;f oif;wku d 0f ef r[mpnfoOl ;D xGe;f
ndKonf ]]ov’mwd,ysKd}Y }ü yGaJ wmfpmESiyhf aJG wmfcsufyHk acwfaMu;rkuH dk jyxm;ayonf/
]],kMH uKHpmG om;? pOfvmrysuf? EG,q f ufreS pf mG ? &om&nfprG ;f ? [if;csufusrf;ü? avhuRrf;vdrrf m?
Nrdeo
f mG csufwwf? vufvw G o
f ;D jcm;? rIrsm;uif;í? a0zefavhvnf;? rrJah p&m? þodv Yk monf?
t*Fgig;rnf? pm;awmfonfvQif? qDMunfaxmywf? zsef;qGwaf umif;[kw?f i&kwt f jrwf? uefY
tdwcf sif;vTm? ZD&mu&a0;? BudKifarT;eHrY eG ?f MuufoeG yf ifprd ;f ? cwf&edS ;f pkv
H if? aumif;pGm&ifom?
aMumjcifNidrx hf mG ;? orifom;ud?k pm;vwfwrHk ?d aZmyDwjd zih?f rcsdjywfr;l ? vQm&nfE;l í}}

E-book is created by www.shanyoma.org


[lí¤if;
]]pkid q
f wforif? jrifu rvGw.f . . vwfvwf avmavm? jyKwfazsm[if;csKd? usKdumaEG;tuf? csuf
umpm;vQif}}
[lí¤if;
]]pm;awmfonfvQif? aoG;&nfpufpuf? rD;csuf&&J ?J &nf&&JT o
JT m;? pm;rJted x
Yf mG ;? orifom;ud?k
t0g;v0if? yGaJ wmfqufu? &rufprG ;f ayguf? vQmawmufirf;irf;? &rf;&rf;cufrQ? wwwESi?hf
&orsKd;uk?d [if;rsKd;ü jrwfE;dk aomtm;}}
[lí¤if; yGaJ wmfpm orifom;csufjyKwfyu Hk kd OD;xGe;f ndKazmfjyxm;ayonf/
usD;oJav;xyfq&mawmfbk&m;\]]Zdew¬yumoeDusrf;}}üvnf; &SifaomP
rax&f\a&S;taMumif; azmfjy&mü yGaJ wmfpm oav;pyg;csufyu Hk kd tao;pdwf azmfjyxm;
ayonf/ oav;pyg;ukd yuwda&? eHo Y m&nf? Ek&Yd nf ok;H rsKd;avmif;í pku d yf sKd;NyD;vQif aus;
iSuw f rYdk vmap&ef &wemcsnfueG , f ufjzifh tkyrf ;dk vsuf t&yf&pS rf sufEmS wGif zsmjzifu h m&H
í vltrsm; apmifha&SmufMu&onf/ xkdYaemuf oD;ESHrS tzsm;udkom &dwf,lNyD; wvif;ü
ajcmufaponf/ usDoiG ;f aomtcg pwkZmwdueHo Y mrIecYf í H oav;ESu H kd xm;onf/ þodYk
jzifh wxyfpD wxyfpD xm;NyD; t*FawESio hf &Gwrf u H m ok;H ESpx f m;NyD;aemuf zGi, hf al omf ewf
uuú&yk ef;uJo h Ykd NrdKUtvk;H vTr;f BudKifvidI af ompyg;ukd &onf/ xkpd yg;udk axmif;zGyí f ruGJ
rzs vSyaom qefukd &wemawmif;ü tBudrf w f &m aq;NyD; BudKufBudKufqal om a&ü w
BudrEf pS í f a&ppfNyD; a&Tcu G üf xm;NyD; BudKufBudKufqal omaxmywf? Cem? ysm;oumwkjYd zifh
oGe;f vsuf taiGjY zifh eyfapaMumif; awG&Y &dS ayonf/
ouú&mZf 1185 ckEpS f bBuD;awmfrif;w&m;onf w&kwo f rH sm;udk oHwüJG {nfch H
ykt
H aMumif; pmqkad wmf 0ufrpGwNf rdKUpm; 'kw, d e0a';zGq YJ cdk ahJ om ]]w&kwo f aH &muf armf
uGe;f }}ü azmfjyxm;&m jrefrmrIcsufjyKwfyEHk iS ahf uR;arG;{nfch &H mwGif qef;jym;yku H kd awG&Y EdS idk f
ayonf/ auR;arG;pOfyif yGJawmftkyfxJrS aus;iSufuav; pmuav;rsm;xGufí tHhMo

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 52

bG,fysHoef;oGm;MuykHukdvnf; azmfjyxm;ayonf/
]]taygif;tuspf? uifyspfavSmzf w k ?f csufjyKwfaxGjym;? azsmfajzzsm;om? ig;yg;a*g&o? jA[®mh
MoZm? EIwv f QmNrdeEf ;dk ? [if;rsKd;om;rJ? NrdKufa&cJu?dk pm;qJpOfvsuf? yGu J xGuí f ? aus;iSuw f eG f
ysH? ESpH moli,f? uk, d 0f ,fvuf&;Hk ? yck;H ar;zsm;? xdyxf ufem;0,f? vefMY um;aMumuf&UHk ? OD;vnfiYHk
\? qkq YH q
YHk qYdk ?Ydk pNrdKUysKdUí? rBudKUreif? vif;jynfvh ifonf? aMumjcifNidrrhf Q &nf&w
JG nf;}}
[líyif zGEYJ x
YJG m;onfukd awG&Y ayonf/
a&S;rif;rsm;\&mZ0HotquftEG,t f aMumif; &mZ0ifukd vltrsm; avhvmMu
aomfvnf; eef;wGi;f xrif;[if;pm;aomufaexkid yf t Hk aMumif;t&mrsm;udk avhvmod&o dS l
okawoDy*k K¾ v d rf sm; enf;yg;&um; trsm;od&EdS idk af pjcif;iSm &SmazGpak qmif;wifjy&jcif;jzpf
E-book is created by www.shanyoma.org

ayawmhonf/ a&S;{u&mZf ya'om&mZfacwf\pm;bG,af omufcif;rsm;ESiahf &S;aus;vuf


awm&Gmrsm;wGif pm;aomufaexkdifMuykHrsm;udk ]]a&SUokdY}}jynfolYaw;oHaqmif;yg;rsm;ESifh
,SOw
f u
JG m avhvmEkid Mf uayonf/

ÃÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
53 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

yGMJ unfah qmiftaMumif;

a&S;aq;a&;yef;csDum;rsm;udk rEÅav;NrdKUr[mrkedbk&m;BuD;rkcfwefaqmif; tkwfeH&Hrsm;


üvnf;aumif;? tr&yl&NrdKUa[mif; vrf;ig;cGteD; bk&m;okH;qltwGif; tkwfeH&Hrsm;ü
vnf;aumif;? 'kwm¬ 0wDjrpfi,furf; &Sirf eG v f \S a&Tpm&Hb&k m;taemufzuf wk;d ukvm;bk
&m;tkwef &H üH vnf;aumif;? ppfuidk ;f NrdKU ppfuidk ;f acsmif wdavmu*k&Ok rifvP dI t
f w
k ef &H rH sm;
üvnf;aumif; avhvmMunf&h w I idk ;f jrefrmZmwfobifEiS q hf idk &f m yGMJ unfah qmifrsm;\yk?H ajr
0dik ;f Zmwfujyaeyk?H eef;wGi;f jyZmwfawmfBuD;rsm; ujyaeykw H u Ydk dk awG&Y &dS ayonf/ txuf

E-book is created by www.shanyoma.org


ü azmfjyaom ae&mXmersm;rS a&S;a&;yef;csDum;rsm;onf taqmuftODrsm; ,Gi;f ,kyd suf
pD;umaeMuNyDjzpfí rMumrDyif arS;rSed u f m aysmufu, G rf nft h csdeo f Ykd a&mufavawmhrnf/
xkdYaMumifh ,Ofaus;rIxdef;odrf;&eftwGuf yef;csDtEkynmonfrsm;? yefwsmausmif;qkdif
&m yk*K¾ vd rf sm;onf rysufp;D rD ul;,lxm;oifv h aS wmhonf/ (r[mjrwfrek ad qmif;wef;av;
oG,rf S yef;csDum;rsm;ukd ,Ofaus;rIXmeu a&;ul;,lxm;NyD;NyD/)
,if;odkY a&S;jrefrmZmwfobifESihfpyfvsOf;í jrefrmbk&ifrif;jrwfwkdY\yGJMunfh
aqmiftaMumif;udk &SmazG&m atmufygrSww f rf;wckukd avhvm&ayonf/
yGJMunfhaqmiftaMumif;/ /{u&mZfwYdk pHawmfral eaom a&Teef;awmfwiG f vuf,mbuf
tpGeq f ;Hk r,fawmfaqmifEiS u hf yfvsuf aqmufvyk pf rD aH wmfral omtaqmifukd yGMJ unfah qmif[k
ac:avonf/
a&S;a&S;aom rif;{u&mZfwYdk pHjref;awmfral oma&Teef;awmfrmS vnf; vuf,mbufujzpfap?
vuf0b J ufujzpfap yGMJ unfah qmifawmf aqmufvyk Nf yD;vQif om;awmf orD;awmf vufxyfr*F
vmawmf? em;xGi;f qHx;Hk xk;H ? 'uf'&ufqif r*Fvmawmftcef;tem;rSpí BuD;us,fpmG tcrf;
tem;jzifh cif;usif;jyKvkyaf wmfral omtcg xkyd MJG unhaf qmifawmf a&SUwGif uyfvsuf xD;jzLt
opfaqmufvyk í f ¤if;xD;jzL&kw H iG f Zmwf&yk pf Hk ujyMu&onf/ topfxyfraH qmufvyk &f aomxD;
jzL&kH qko d nfrmS vnf; t0ef;tm;jzifh tawmif 50? tcsif;tm;jzifh tawmif 50 &Sí d tjrifh
tm;jzifh yGMJ unfah qmifEiS chf sif rdwf wl rQpGm aqmufvyk Nf yD;vQif trk;d ü rsufEmS usuftyk rf ;dk ít
xufyef;zl;txGwrf sm;rSm &SeH rD rT ;f NyD; rmo&bufacgif;aygif;tkyw f uYdk kd ,yfuo hJ Ykd twGet Yf vdyf
jyKvkyNf yD;rS vSp&TyJ wfvnfqv JG suf xD;jzL&kw H idk rf sm;rSm uwåyD gukd rTr;f uyfí wifw h ,fb,G &f mpD
rHcs,fv, S Nf yD;vQif ¤if;xD;jzLZmwfawmftwGi;f yGMJ unfah qmifa&SUwnfw h nfw
h iG f rSL;awmfrwf
awmfr[m&mZmapmfbmG ;NrdKUpm;wdu kY cpm;Munf&h &I onf/
txufyMJG unfah qmifawmfxufrmS rif;{u&mZfEiS w hf uG rif;rdz&k m; rif;nDrif;om; rif;orD;p
aomaqGawmfrsKd;awmfwu Ydk kd toD;oD; csxm;awmfr&l if; ae&mtvku d f Munf&h aI wmfrMl uí xD;
jzL&ktH v,fwiG f Zmwf&yk pf w Hk u Ydk dk aeY n ujyMu&\/ xko d t
Ykd pDtpOftwkid ;f cif;usif;aqmuf
vkyNf yD;pD;umv ¤if;tcrf;tem;aeY&ufukd 15 &ufjzpfap? 7 &ufjzpfap trdeaYf wmfvmaeY&uf
owfrw S í f ¤if;aeY&ufapha&mufNyD;pD;&Sv d Qif xkt d opfaqmufvyk af omxD;jzL&ku H kd zsuford ;f í
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 54

rGr;f rHonft
h xnftvdyrf sm;udk a&Twudk af wmfrmS oGi;f xm;&onf/ yGMJ unfah qmifawmfrrl mS um;
pHawmfral om taqmifawmfrsm;uJo h Ydk a&Teef;awmfwiG f tpOfxm0&aqmufxm;&S&d onf/
xkod yYkd MJG unfah qmifx;D jzL&krH sm;wGif ouú&mZf 1246 ck oDwif;uRwfvü rEÅav;
&wemykH a&Teef;awmfü cif;usif;ykHudk ukef;abmifquf r[m&mZ0ifawmfBuD; wae&mü
þodkYjyxm;avonf/
,kd;',m;ZmwfBuD; twD;tu vlwdkYteuf trnf&Zmwfrif;om;wkdYrSm ykd;vGef;
ykq;dk wpf? bJBudK;ykq;dk wpf? bJy0k guyf wpf? om;arT;tusÐwpfp/D usefvw l rYdk mS bJBudK;yk
qk;d wpf? bJbvm;ykq;dk wpf? bJy0k guyf wpf? bJtusÐeuf wpfp/D trnf& tuawmfwYdk
rSm pdef em;awmif;? ausmufeDxdyfwif em;awmif;? jrxdyfwifem;awmif;? oifh&mwpfpD/
E-book is created by www.shanyoma.org

a&Tqyfcidk v f ufaumuf? a&TaemfZmvufaumuf oif&h mwpfp/D yk;d vGe;f rsm; xbD ESp?f bJBudK;
xbD wpf? a&Tusifcuf wbuf ESp?f yk;d yk0gtkyf ESp?f bJy0k guyf wpf? a&arT;Al; ESppf /D usef
tuawmfwrYdk mS yd;k vGe;f rsm; xbD wpf? bJBudK;xbD wpf? a&Tusifcuf wbuf wpf? bJy0k g
wpf? a&arT;Al; ESppf D oem;awmfro l nf/
wzef wae&müum;
ta&SUZmwf&kHawmfBuD;wGif aumif;uifc&D;ysHjcif;? oGm;jcif;? puf,EÅ&m;tvkyf
taqmiftzG,t f &m ajray:rS ay:jcif;? xGujf cif;? ikyjf cif;? vQKd;jcif;? Orifvrf; tvkyf
taqmif tzG,t f &m Zmwf&aHk wmfBuD;tv,f qef;Mu,faom a&uef0,f &k;d &Gupf rd ;f &Sif
pGm tzl; csyf&yHk iG ihf EHk iS w hf uGaom a&Ty'krmMumyifa&atmufrS wa&GUa&GU ay:xGuí f a&jyif
xufodkY a&mufumv txyfw&m yGifhcsyfvTmwkdYonf aet&kPfoifhí yGifhvwfaomtcg
,if;onf Mumikt H wGi;f rSygaom vQyfppfE, G uf o
hJ Ykd tqif;wefqma&mif uk, d af &mifwjYdk zifh
&Sufoef;aom a'0pä&munm OyywfoHao ewfonf vSnfhywf[efvSOD;nTwfcNyD;vQif
usL;ujcif;jyKapaom puf,EÅ&m;tvkyt f aqmif tzG,t f &m ruk#d o f &zlZmwf&yk Zf mwf
acgif;trsKd;rsKd;udv k nf; pdeaf &mif jra&mif zefreS f xGwrf sKd;wkEYd iS hf pDjc,fvsuf pepfusus
vSyaumif;rGeaf tmif topfvyk af qmifí qifapjcif;? Zmwf0wftqifwefqmrsm;rSmvnf;
ewfom;ewforD;wk\ Yd t0wftqifukd jyuf&,fjyKbd\odYk Mu,fjym;? Mu,fc;Hk ? &Gv J ;Hk ? yde;f
ESq
J ;l ? Al;EG,?f o&ufuif;? ypOf;BuD;? ypOf;i,fpaom a&Tom;aiGvsufNydK;NydK;jyuf awmuf
yaom ud&, d mwkjYd zifh tmumabmif ruef;uGuq f ifp,
G f 0ef;,Suif g;Muif;aMu;jcL;ao;?
oZifacGpaom toGifoP²meftrsKd;rsKd;wkdYjzifh qef;Mu,fpGm topfcsKyfvkyfay;tif0wf
qifapjcif;? vlp;D &xm;ESiw hf uG oGeo
f if,Ofaus;NyD;aom qifi,f? jrif;i,frsm;udk BudK;
upkH qif,ifp;D eif; oGm;vmapjcif; tzG,t f &mrSpí crf;em;BuD;us,f wifw h ,fvyS pGm
tzG,t f &mpkw H jYdk zifh cif;usif;aptyfaom &mrZmwfawmfBuD;/

yk*pH mtkyw
f u
dk f
55 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

taemufZmwf&kHrSmvnf; ta&SUZmwf&kHawmfBuD;uJhodkY crf;em;BuD;us,fwifhw,f


vSpmG tzG,t f &mpkw H jYdk zifh cif;usif;vsuf tEkt,Of crf;em;vSaom £E´m0kbcYJG aH omtD
aemifZmwfawmfBuD;rsm;udk toD;oD;,SONf ydKifvsuf cif;usif;jyoMuap&onf/ yGaJ wmfMunfh
0ifxu G Mf uonfrh LS ;awmfrwfawmf uawmfr,m;wku Yd v
kd nf; 0JbufrmS rif;a,musfm;? ,m
bufrmS rif;rde;f r þuJo h Ydk ae&mcsxm;NyD;vQif a&SUawmfw&l l rsufEmS rlapvsuf 0ifxu G f
cpm;Munfh&IMu&onf/
þum; ouú&mZf 1246 wykw Yd v
JG orD;i,f jrwf&wemem;xGi;f r*Fvm yGo J bif
cHawmfryl t Hk aMumif;rS jzpfonf/

E-book is created by www.shanyoma.org


wzef ppfrjzpfrD 1936 ck [Hom0wDr*¾Zif;wtkyüf OD;armifarmifwif (K.S.M.,
A.T.M) a&;om;aom aot&ufaMumifh toufawG ysufp;D &aom ipOfu h ;l rif;taMumif;
aqmif;yg;wGiv f nf; ipOfu h ;l rif;onf rif;ysKdrif;vGijf zpfí taysmfMuL;aMumif;? t&uf
aopm aomufpm;MuL;í yGMJ unfah qmifoOömvDay:rS &mrZmwf ujyonfukd Munfah wmfrl
&if; ae&mawmfrcS mG í ZmwfBuD;trIxrf;rsm;xHrS bDv;l acgif;? arsmufacgif; awG&Y muk, d l
í pGyNf yD; oefvsuf"m;pGu J m pum;rajym&aomtcef;rS0ifí ujyavh&adS Mumif; a&;om;
xm;avonf/
jrefrmZmwfobifavmutwGuf a&S;a[mif;tEkynmyef;csDum;rsm;rS yGJMunfh
aqmifEiS Zhf mwf&rHk sm;\yk/H &mrZmwfu[ef? ,dr;f u[efrsm;udk txufü nTejf yaoma'o
t&yfrsm;wGif usef&Sdavao;onf/ rkd;'Pfav'Pf ae'PfESifhxkH;jzLtvSL'ge&Sifrsm;\
zsufq;D rIray:aygufrD tEkynm&Sirf sm; oGm;a&mufavhvmqnf;yl;í xde;f odr;f xm;tyf
ayonf/

ÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 56

a&S;a[mif;aq;a&;yk&ydu
k rf sm;

jrefrmhorkid ;f ESijhf refrmhtEkynmudk avhvmaomyk*K¾ v d wf oYdk nf a&S;a[mif;ypön;f rsm;udk &Sm


azGí odrf;qnf;jcif;? EkdifiHawmfjywkdufBuD;rsm;odkY ay;vSLjcif;? a&mif;csjcif;? tjcm;t
vm;wl wuúov dk jf ywku d rf sm;odYk ay;ydjYk cif;? a&mif;csjcif;? xkrd w S yg; ypön;f &&SEd idk rf nfah e&m
Xmersm;odYk nTeMf um;jcif;jzifh MunfE;l arGaY vsmfvsuf &SMd uayonf/ 'kw, d urÇmppfr;D aMumifh
jrefrmha&S;a[mif;ypön;f rsm; tawmfyif ysufp;D qk;H &I;H cJah omfvnf; ,cktcg trSwrf xif
wdrjf rKyfvsuf&adS om a&S;a[mif;ypön;f rsm;udk Ekid if aH wmfjywku d Bf uD;rsm;ü ,Ofaus;rIXme
E-book is created by www.shanyoma.org

BuD;\BudK;yrf;&Guaf qmifraI Mumifh wpwp jyefvnfay:vmonfukd awGMY u&ayNyD/


þodaYk &S;a[mif;ypön;f rsm;udk ,Ofaus;rIXmeBuD; rwnfaxmifrD tcsdeu f av;
uyif rEÅav;wuúokdvfrS tEkynmjywkduftwGuf a&TZmwdtppfjzifh a&;jc,fxm;aom
a&Ta&;yef;csDum;rsm;? rif;ajrmufwefqmig;yg;yk?H avSawmfabmifawmfy?kH qHx;Hk xk;H enf;
55 rsKd;ykrH sm;? qif,w k vf u©Pmyg qifyrHk sm;ponf ykaH ygif; ajrmufjrm;pGm yg&So d nfyh &k yku d f
pmtkyrf sm;udk yef;csDq&mBuD;OD;apmarmifxrH S tzk;d aiG 5000d (ig;axmifusyf)ay;0,fxm;
&Sad yonf/ xkt d csdeu f þodrYk S ay;r0,fygu jrefrmhypön;f rsm; Ekid if jH cm;odYk a&muf&eft
ajcokYd a&mufvsuf&adS vonf/
xkdYjyifvnf; a&S;jrefrmbk&ifrsm; tkyfpkd;aomtcgu oD[moe&mZyv’if\t
wkdif;txGm tcsKd;tpm;ESifhykHpH? tif;0eef;NrdKUyHkpH? a&Tbkdeef;NrdKUykHpH? tr&yl&eef;NrdKUykHpH?
rEÅav;&wemykeH ef;NrdKUykpH rH sm;ESihf ,m,Deef;ykpH rH sm;\yEéuyf pHk rH sm;ygaom yk&yku d jf zLwql
ukv d nf; arNrdKUrif;rsKd;rif;EG,jf zpfaom a':cifcifBuD;xHrS tjcm;ypön;f rsm;ESit hf wl 0,f
,l&mrS &&Scd ahJ yonf/ xkjYd yif rEÅav;NrdKUe,fajrykH yk&yku d cf syfBuD;wckuv dk nf; pma&;q&m
OD;Munfjr &SmazGay;NyD; rEÅav;wuúov dk f tar&duefygarmu©rpöwmtmp,fcsyf 0,fum
vSL'gef;í rEÅav;wuúov dk jf ywku
d w
f iG f awGEY idk af yNyD/ tr&yl&NrdKUe,f aus;&Gme,fajrykH
udkrlum; &efukefwuúokdvfq&mOD;odef;[efxHrSwqifh ul;,lí &&Sdxm;ayonf/ xkdajrykH
ukd vef'efNrdKU OD;wufx#G f ppftwGi;f u ta[mif;qkid w f qkid rf S 0,f,x l m;NyD; &efuek w f uú
okdvfodkY ay;vSLxm;jcif;jzpfavonf/
þokYd a&S;a[mif;ypön;f rsm;udk avhvm&SmazG&mü rEÅav;NrdKUa&Tjynfq&mBuD;OD;
bwifxüH tHMh oavmufatmif tqef;wMu,fawG&Y &dS ayonf/ q&mBuD;onf rdru d ,kd yf idk f
ypön;f tjzpf BudK;BudK;yrf;yrf;pkaqmif;íomxm;NyD; tusKd;&Sad tmif tok;H jyKrnfyh *k K¾ v d f
rsm;tm; jzefYjzL;vkdaompdwfqE´&SdaMumif; tNrJajymjyavh&Sdayonf/ q&mBuD;pkaqmif;
aomvuf&mrsm;udk rEÅav;NrdKU q&mtwwfoifausmif; jywkdufcef;ü tcsKdUudkjrif&í
yk*pH mtkyw
f u
dk f
57 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

q&mBuD;\tdrfrSmyif odrf;qnf;íxm;aomypönf;rsm;pGmyif usef&Sdayonf/ (,cktcg


orkid ;f aumfr&Sio f Ykd ay;vSLxm;NyD;aMumif; od&onf/)
a&S;rSL;BuD;rwf&mrsm;\tdraf wmfyrHk sm;? rif;wke;f rif;acwfa&muf&MdS uaomrPd
yl&uonf;oHwrefrsm;\&kyyf v Hk mT rsm;? w&kwo
f rH sm;\&kyyf v Hk mT rsm;vnf; q&mBuD;tdrüf
awGY&ayonf/ xl;jcm;aomykHrsm;rSm a&S;ukef;abmifacwftavmif;rif;w&m;BuD;rSpí
om,m0wDa&Tbkdrif;w&m;wkdifatmif a&S;eef;pOf a&T&kyfwkrsm;\ykHrsm;yif jzpfayonf/
tavmif;rif;w&m;BuD;\ykaH wmf? qifjzL&Sirf if;w&m;yHak wmf? bk;d awmfb&k m;ykaH wmf? om
,m0wDa&Tbrdk if;ykaH wmfpaom ykaH wmfrsm;onf wykEH iS w hf yk?H wrlEiS w hf rl [efrsm; jcm;em;

E-book is created by www.shanyoma.org


vsuf a&S;rif;rsm;\o&kyf[efrsm; ay:vSayonf/ xkdYjyifvnf; a&S;rif;crf;rif;em;t
aqmifta,mifrsm; cif;usif;ykH tao;pdwfykHpHrsm;ukdvnf; awGY&í tcsKdUyef;csDa&;qGJ
xm;aomykrH sm;twkid ;f &efuek Nf rdKU Ekid if aH wmfjywku d üf "gwfyt Hk csKdU cif;usif;jyxm;onfudk
awGY&Sd&ayonf/
vTwaf wmfy?Hk y[k&d pf nfy?Hk pG,af wmfy?Hk qifu jrif;u wefqmrsm;? aygif;0ef;rsm;?
ovGerf sm;? yef;vSLaom uvyfBuD;rsm; a&S;a[mif;ykpH rH sm;udk a&Tjynfq&mBuD;onf rdrd
ud, k w f idk yf if yef;csD0goemxkí H om;rsm;vnf; rdred nf;wl rsufEmS vT&J ojzifh usepGm ykw H l
rsm; a&;ul;odr;f qnf;xm;jcif;jzpfayonf/ rPdy&l uonf;jynfoYkd ppfcsdaom ajrykyH &k
yku
d Bf uD;rSwzef rdwLå ul;&ef tdrüf rem;rae vkyu f ikd af eaomq&mBuD;ESio hf m;rsm;udk awGY
cJh&avonf/
þuJo h yYkd if rsm;jym;pGm pkaqmif;xm;&Sad om tjcm;XmewckoYkd &efuek Nf rdKU jrefrm
Ekid if aH wmf jywku d rf LS ;a':nTe[ Yf ef rEÅav;vmpOftcgu twlomG ;a&muf avhvmcJMh uay
onf/ xkad e&mum; rEÅav;NrdKU 84 atmifqef;vrf; jrefrmhtvif;owif;pmuk, d pf m;vS,f
OD;ukv d wf\aetdryf if jzpfonf/ OD;ukv d wf\ypön;f rsm;udk Munf&h efrmS 1 &uf? 2 &ufae
ukef aecef;Munf&h rI S pkv H if&rHk Q&Sí d avhvmrSwo f m;&efum; tcsdet f wefMum,l&ayrnf/
jyool OD;ukv d wfrmS pdwt f awmfyif&n S íf þokpYd ak qmif;xm;aom taMumif;t&mrsm;
udk *sme,fausmfrrav;vnf; &Ir0ü aqmif;yg;a&;om;NyD; jzpfavonf/ OD;ukv d wfxüH
a&S;yk&yku d rf sm;ESiyhf wfoufí tysKdawmf 100 ausmf\yk?H tcsKdU0wfpm;ykrH mS vufjywft
usÐ? tcsKdUrSm acwfqv H eG ;f í ray:hway:tusÐrsm; 0wfMuonf/ tcsKdUrSm tusÐu, dk Mf uyf?
tcsKdUrSm om;arG;vufy?G tcsKdUrSm AvmxD;xD;ykpH t H rsKd;rsKd;udk awG&Y ayonf/ tysKdawmf
rsm;\trnfemrrsm;udv k nf; ay;xm;ayonf/ tysKdawmfwOD;\trnfrmS r,faus;[l
íawGY&NyD; 0wfpm;ykHrSm avsmh&J&JESifhAvmusif;xm;avonf/ pavq&mBuD;OD;ykna&;
om;aom Murf;vGe;f í rD;&IUd ypf&mrS aemifusef&pfaom pusif0ol jynfw h efqmr rdaus;bGYJ
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 58

aw;xyfonf þtysKdawmfr,faus;ESifhrnfodkY qufpyfrnfudk pOf;pm;&avonf/


OD;ukdvwftdrfü opfoD;rsm;\ykH? wd&pämefom;aumifrsm;\ykH? pyg;trsKd;rsKd;ykH?
ya[VdozG,f ajzqk&d ef pDpOfxm;aom yk&ydu k jf zLrsm;vnf; awG&Y &dS ayonf/ jrifawmif;
jrif&cJaom ypön;f rsm;yif jzpfayonf/ a&S;eef;wGi;f uav;rsm;udk oifMum;jyo&mü t
ok;H jyKaom 550 edygwfawmf aq;a&mifpt Hk cef;quf Zmwfvrf;um;csyfBuD;rsm;ukv d nf;
awG&Y ayonf/ (q&mBuD;OD;ukv d wfonf 1966 ck arv? touf 71 ESpw f iG f tedpaö &muf
avonf/)rEÅav;wuúokdvfjywkdufüvnf; xkdyk&ykdufrsKd;wql &xm;onf/ þodkYypönf;
rsm;ukd wOD;wnf;ydik f wae&mwnf; pkaqmif;xm;jcif;jzifh tusdK;rrsm;Ekid ?f oufqidk o f l
E-book is created by www.shanyoma.org

ydik &f iS Ef iS ,
hf Ofaus;rIXmeonf tjrefq;Hk rysufp;D ap&ef xde;f odr;f &krH Qru A[kow k yGm;rsm;
vkdolrsm;twGuf wifjyoifhvSayonf/
tcsKdUaom&Sm;yg;onfyh &k yku d rf sm;udk rEÅav;NrdKUEkid if aH wmfjywku d üf om awG&Y &dS NyD;
&mZ0ifA[kokwtaxmuftyHhrsm;udkvnf; tusKd;jznfhvsuf &Sdavonf/ tr&yl&eef;
awmf\yEéuyf pHk w H ckukd Ekid if aH wmf jywku d üf awG&Y m tr&yl&NrdKUa[mif;ae&mü ,ckawG&Y &dS
aom roJruGJ jzpfaeonft h w k w f udk Bf uD;rsm;taMumif;rSeu f kd &Si;f vif;azmfxw k Ef idk af yawmh
onf/ a&S;vlBuD;rsm;ESib hf &k ifo h m;awmf rif;rsKd;rif;EG,rf sm;onfyif tr&yl&NrdKUtaMumif;
wdwu d sus ajymrjyEkid cf ahJ om av;axmift h wk w f udk Bf uD;rSm ]]pm&if;wku d }f }[lí awG&Y ay
onf/ bk;d awmfrif;bk&m;vufxuf ppfwrf;rsm; aumuf,Nl yD; xkpd mwrf;rsm;udk xde;f odr;f
NyD; pm&if;rsm;xm;&eftwGuf aqmufvyk af om wku d jf zpf[efvu©Pmwlavonf/ arQmfpif
oP²meftw k w
f udk rf mS t*Fvyd o f H zJ&m\]]t0eef;odv Yk mpOfu}}pmtkyüf aMu;wku d ?f b@m
wku d jf zpfaMumif; a&;xm;avonf/ xkt d aqmuftODudk om,m0wDa&Tbrdk if;vufxufü
aqmufvyk af Mumif;vnf; xkrd w S wf rf;ü awG&Y avonf/ þonfwu Ydk m; awG&Y NdS yD;aom a&S;
a[mif;aq;a&;&kyfpaomyk&ykdufrsm;taMumif; jzpfayonf/
waeYaomf rEÅav;NrdKU a&S;a[mif;ypön;f rsm;qkid &f mXmewckoYkd a&muf&m armfueG ;f
pmtkyBf uD;ü a&S;a[mif;ay? yk&yku d af [mif;rsm; pm&if;wckukd awG&Y &dS avonf/ awGí Y t
awmfyif 0rf;omNyD; tm;wufoa&m pm&if;udk zwf&NI yD;qk;H aomtcgü
aypmESiyhf &k yku
d pf m&if;rsm;? yk&yku
d jf zL? aq;a&;&ky?f rif;crf;taqmift&Guyf ?Hk pvG,yf rHk sm;
udk a&;xm;aom yk&yku d jf zLpm&if; þXmewGif r&S/d
[laom rSwcf sufukd awG&Y &dS m wcgu *E¦avmur*¾Zif;ü q&mrif;ok0Pfu jyZmwfaygif;
w&mausmfzwfMurvm;[kar;NyD; pm&if;rsm;jyNyD; aemufrS þjyZmwfrsm; jrefrmjynfrmS
r&S?d zwfvu
dk t*Fvefjynf vef'efjywku d rf mS &Sad Mumif;a&;om;onfukd awG&Y ojzifh atmifh
oufoufEiS phf w
d x
f J rcsdrqHh jzpf&avonf/ odaYk omf a&S;jyZmwfpmtkyrf sm;udk vef'efa&muf

yk*pH mtkyw
f u
dk f
59 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

aomtcg zwfEidk yf gOD;rnf/ þa&S;yk&yku d pf m&if;t& ypön;f rsm;udk tb,fqrD mS &SmazG


&ygtHhenf;/
xkad Mumifh uREkyf w
f EYkd iS t
hf wl a&S;a[mif;ypön;f 0goemygolrsm; uln0D ifkd ;f 0ef;&Sm
azGEidk Mf uap&ef &nfoefí pm&if;udk ul;,lwifjytyfygonf/ tcsKdUaomypön;f rsm;udu k m;
txufüjyqkad om ae&mXmersm;ü awG&Y MdS uNyD;jzpfí rawG&Y ao;aom ypön;f rsm;udk BudK;
pm;í 0kid ;f 0ef;&SmazG&ef EI;d aqmftyfygonf/

yk&yku
d pf m&if;

E-book is created by www.shanyoma.org


1/ &wemyl&tr&yl&NrdKU? wku d w
f ef; wif;ukwaf wmfy/Hk (,ck rEÅav;Ekid if aH wmfjywku d üf awGY
&NyD/)
2/ t0 tr&yl&NrdKU eef;awmfy/Hk (rEÅav;wuúov dk jf ywku
d üf awG&Y NyD/)
3/ jywku d af usmif;yk/H
4/ apmfbmG ;? NrdKUpm;? rif;om;? rSL;rwfwu Ydk akd y;aom tdryf /Hk (rawG&Y ao;/ &SmazG&ef t
a&;BuD;\/ 0ufrpGwf0efaxmufrif;\tdrfawmfykHukdum; awGYxm;onf/)
5/ a&Tom;uvyfy/Hk
6/ tqifwefqmyk/H
7/ rif;om;wkYd aAmif;0wfvyHk /Hk
8/ avSmu f m;yk/H
9/ rif;rdz&k m;? rif;om;? rif;orD;wkb Yd YJG a&;qGx J m;aoma&Tjym;yk/H
10/ tqifwefqm pvG,yf /Hk
11/ avSmu f m;&JavSyrHk sm;/ (rEÅav;ukov dk af wmfBuD;bk&m;awmifrck f 0ufrpGw0f efaxmuf
rif;&Spd Ofu BuD;Muyfjyoa&;qGaJ om rEÅav;acwfyef;csDrsm;ü awGjY rifEidk af o;onf/ ,Of
aus;rIXme þykrH sm; rarS;rSed rf D ykwH rl sm; ul;xm;oifv h o
S nf/)
12/ [oFmuGr;f tky?f aAmif; em;awmif; pvG,yf rHk sm;/
13/ 1227 ck v,fxeG rf *FvmwGif oem;aom rsOf;? armufwydk /Hk
14/ tr&yl&ausmufawmfBuD;bk&m; awmifrck &f dS aq;a&;&kyyf /Hk
15/ ¤if; taemufrck /f
16/ ¤if; ajrmufrck /f
17/ ¤if; ta&SUrkc/f
(14 rS 17 aq;a&;yef;csDum;rsm;ukd awmifNrdKU OD;ydew f efwm;rS ul;í awmifNrdKU
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 60

ausmufawmfBuD;bk&m;twGif; rkcfvkdPfrsm;wGif awGYjrifEkdifayonf/ yk*Hrif;\ukokdvf


aumif;rIpm&if;udk wduspGm awGEY idk o f nf/ tcsKdUu yk*rH if;tm; Muufwu dk ?f csKd;axmifponfh
p&kud rf sm;ESi,
hf OS í
f raumif;ajymMu a&;Muavonf/ yk*rH if;\tw¬KyÜwu då dk ausmufpm
0efa[mif; 'l&GKdifZ,f\vufa&;rl &mZ0ifü eef;wufaom tcsdefwGif tusOf;om;rsm;
axmifuvTwaf om bk&iftjzpf¤if;? ukov dk af umif;rI rsm;pGmjyKaombk&if[í l ¤if; a&;
om;xm;ayonf/ þyef;csDum;rsm;ESiyhf wfoufí avhvm&ef rsm;pGm&Sad yonf/)
18/ jrefrmEkid if aH wmfajrykH (&SmazG&ef oifv h o S nf/)
xkrd t
S y tjcm;
E-book is created by www.shanyoma.org

19/ a';0ef;taumufpma&; yk&yku d ?f 1244 ckEpS f 0,f,al om pde?f jr? ykv?J a&TxnfaiG
xnfpm&if;ESifh
20/ eef;awmfwiG ;f &Sd rde;f rpk;d rsm;pm&if; ponfjzifh tjcm;tjcm;yk&yku d f 18 ql\pm&if;
udk awGcY &hJ ayownf;/

ÃÃÃÃÃÃÃ

aZmwd0g'

omoemvuFm&pmwrf; 62? awmifwiG ;f BuD;yk*K¾ v


d af usmftaMumif; tcef;ü
ouú&mZf 1125 ckEpS w f iG f nDawmf qifjzL&Sirf if;jzpfawmfr\
l / xkrd if;vufxuf aZmwd0g'vl
wkaYd y:í qk;H rpD&if\/
[lí awG&Y &Sd avonf/
xkad Zmwd0g'onfum; tb,fenf;[lí odvpdk w d af y:vmojzifh omoemvuFm
&pmwrf;ESiu hf ek ;f abmifquf&mZ0ifrsm;wGif qufvuf&mS azGavhvmygaomfvnf; rawG&Y dS
cJah cs/ a&S;yk&yku d af [mif;wckwiG of m aZmwd*P
dk ;f om; iaygtdupd Eö iS t
hf rdeaYf wmfjyefwrf;
udk awG&Y í
dS aZmwd0g'taMumif;udk od&&dS avonf/
aZmwd0g'onf ]]vlaovQif wzef y#doaE¨rae qkH;jcif;aysmufjcif;om jzpf
onf}}[lí ,HMHk unfaom0g'jzpfonf/ bk&m;&kyyf mG ;qif;wk uk;d uG,jf cif;? &[ef;oHCmwkYd
udk uk;d uG,jf cif;vnf; r&S[ d q
k adk vonf/ þodaYk om 0g'rsKd;ukd a&S;jrefrmrif;rsm; vuf
xufawmftcgü jzefjY zL;0efMY uonfrmS vnf; tHMh op&mjzpfacsonf/
ouú&mZf 1125 ckESpfü xkdaZmwd0g'ay:cJhí qkH;rpD&ifcJhaomfvnf; ouú&mZf

yk*pH mtkyw
f u
dk f
61 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

1200 ckEpS o f w
Ykd idk af tmif þ0g'rsm; raysmufu,
G b
f J &Sad vonf/ xkaYd Mumifh aZmwd0g'
*kP
d ;f 0if iaygtdudk zrf;qD;ppfaq;&m tppfccH sufukd a&S;rSwwf rf;wckü þodaYk wG&Y &dS av
onf/
aZmwd0g' iaygtd tppfccH sufb&k m;
ouú&mZf 1200 ckEpS f wefc;l vjynfah usmf 13 &ufaeY iaygtdukd ar;aomf
csuf/ /uRefawmfae&if; t0NrdKU pD&ifpak bmifusif;&GmwGif trdryd ?k tb iausmfvw S EYdk iS hf
aexkid &f if;jzpfygonf/ touf 20 ceY&f v dS Qif &Gmaerdat;ESio hf ifah eí rdbwkaYd oonfah emuf
r,m;rdat;ESiahf &TNrdKUawmfoYkd ajymif;vmNyD;vQif awmiftwGi;f pnfomawmift&yfwiG f ae
xkid yf gonf/ 67 ckEpS f awmifwiG ;f BuD;NrdKUudk e&m&Jausmf emcHt&mESio hf mG ;&m awmifwiG ;f BuD;NrdKU

E-book is created by www.shanyoma.org


odvYk u dk of mG ;í 10 ESpcf efY aexkid Nf yD;rS [Hom0wDNrdKUoko Yd mG ;a&muf aexkid o f nf/ 1 ESpcf ef&Y v dS Qif
[Hom0wDt&yfu 79 ckEpS f ajymif;oGm;í a&TawmifNrdKUpD&ifpk azsmufqyd u f ek ;f &GmwGif tESpf
20 cefaY exkid yf gonf/ aemuf ajrxJNrdKU pD&ifp&k mG axmif&mG odYk r,m;rdat;yg ajymif;oGm;aexkid f
í uRefawmfEiS t hf wl aygif;bufomG ;vmol a&TawmifNrdKUpD&ifpk azsmufqyd u f ek ;f &Gmae ajrxJNrdKU
ae vlt&yf&yf pm&if;usvlwu Ydk kd uRefawmfajymqkq d ;Hk ronfrmS ]]&kyyf mG ;qif;wkapwD ykx;dk arG
awmf "mwfawmfrsm;ukd ud;k uG,v f LS 'gef;í tusKd;r&S?d jyKjyifxv k yk o
f nft h &kyo f m jzpfonf}}
uRefawmfajymqkq d ;Hk rygonf/ ]]&[ef;oHCmawmfwrYdk mS vnf; t0wfe0D wfí pm;&&krH Qom a[m
ajymonf/ r*fzv dk ef Ad mÁ efa&mufatmif a[majymEkid o f nf r[kwf rxifaomaMumifh rvSLrwef;
ruk;d ruG,yf g/ vlaovQif wzef y#doaE¨rae qk;H jcif;aysmufjcif;om jzpfonf}}txift,l
&So
d nft h wkid ;f vma&mufonfv h rl sm;udk ajymqkq d ;Hk rygonf/ qk;H ronfuv kd nf; tav;tjrwf
jyKí aeYnrjywf uRefawmhx f H vma&mufqnf;uyf emcHonfrmS ia&;? i&G?J ixGm;? i0if;? irI?H
ibDv;l ? ia&T0g? i&JwifwYdk jzpfygonf/ usefpm&if; usefvw l rYdk mS &Hzef vma&mufonfuo kd m
uRefawmf ajymqkq d ;Hk rygonf/
[lí iaygtd\tppfccH sufukd awG&Y avonf/ ,if;odt Yk rIupd w
ö iG f jrefrmrif;{u&mZfwYdk
\vdrrf myg;eyfaom pD&ifx;Hk udk qufvufawG&Y &dS avonf/ tjypf&adS omolrsm;udk ZGww f
&Gwzf rf;jcif;? ppfaq;jcif; jyKrnfum; rSe\f / odaYk omf þ0g'udk NzdKcGi;f &efupd üö pDryH u
Hk m;
olv
Y u l ydk if olv
Y rl sm;tm; rusefr<uif;ap&atmif zrf;qD;ydaYk pjcif;yif jzpfonf/
ouú&mZf 1201 ckEpS f uqkevf qef; 9 &ufaeY aersKd;eE´rw d f a&TawmifjyeftrdeYf
awmfrmS atmufygtwkid ;f jzpfavonf/
trdefYawmf
ajrxJNrdKUaus;&Gm awmif&mG ae iaygtdonf w&m;usrf;*efEiS rhf nD t,l0g'uGjJ ym;aMumif; a&T
em;awmfMum;awmfrí l ppfaq;vQif rSeaf Mumif;ESiahf jzmifx h u
G q
f odk nf/ iaygtdukd tusOf;u
vTw?f rajzmifrh rSef tppfco H l ia&;? i&G?J ixGm;? irIwH u
Ydk dk tusOf;xm;NrJ xm;? iaygtdtqk;H
tr Mo0g'cHow l u
Ydk kd iaygtdu pm&if;wifay;ap? wifay;onfv h u l iaygtdtm; cefx
Y m;ap
vTwf odr;f ac:ap/
[líawG&Y avonf/ trdeaYf wmftwkid ;f ia&;? i&G?J ixGm;? irIw
H u
Ydk kd tusOf;xm;NrJ xm;
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 62

avonf/ odr;f ac:ap&ef vlpm&if;udk iaygtdu wifap&ef a&SU&k;H odYk qifq h akd vonf/
xktd rdeaYf wmft& ouú&mZf 1201 ck uqkev f qef; 12 &ufaeY 0eY&f iS af wmf usD
0efrif;BuD; a,mNrdKUpm;rif;BuD;u trdecYf srSwí
f 0efaxmufawmf rk;d eJAv
dk rf LS ;rif;u qifh
qkdaMumif;udkvnf; yk&ykdufa[mif;rSwfwrf;ü awGY&Sd&avonf/ þtaMumif;rsm;ESifhpyf
vsOf;í uke;f abmifqufEiS t hf jcm; &mZ0ifrsm; &SmazGzwf&&I m
ouú&mZf 1201 ckEpS f ¤if;vjynfah usmf wq,fah v;&ufaeY ajrmufeef;awmf rdz&k m;tz usD0ef
BuD;rif;BuD; r[mol& aovGeo f nfuv kd nf; aumif;rGeaf tmif vkyaf qmifoN*ØK[f&\/
[líomvQif trdeaYf wmf csrSwaf om 0efBuD;taMumif;udo k mvQif awG&Y avonf/ awGjY yef
aomtcgüvnf; trdecYf srSwo f nf0h efBuD; tedpaö &mufonft h aMumif;om awG&Y avonf/
E-book is created by www.shanyoma.org

aZmwd0g'onf xkad cwftcg aemufyikd ;f ü jyefí ay:aygufvmonf ray:aygufonfudk


um; rod&&dS acs/ odaYk omf ouú&mZf 1231 ckEpS üf omoemawmfEiS q hf efu
Y sifaom*kP d ;f rsm;
ay:aygufvsuf&adS Mumif; yk&ykud w
f qlü awG&Y &dS jyefavonf/ xkyd &k yku
d üf rif;wke;f rif;w
&m;BuD;vufxuf ouú&mZf 1231 ck uqkev f jynfah usmf 8 &ufaeY ok"r®mawmfwiG f r@vm
&mrq&mawmf? pvif;q&mawmf? oufyef;q&mawmf? vSaxGq&mawmf? ycef;q&mawmf?
wy&if;q&mawmfwYdk a&TNrdKUawmf taemufjyif rvGeaf ps;ae iokid ;f ? irdww f Ydk csKyfqcdk suf
udk awG&Y &dS avonf/
wynfah wmfwo Ydk nf ,aeYudk tpjyKí jrwfpmG bk&m;ocif omoemawmfjrwf ndK§ ;EGr;f avsmh,w k f
&mtaMumif; raumif;aom trltusifjh zpfaom rwD;r&m rdpmä 0g'udk olw\ Ydk tavh[k pum;
rsm;udk tjcm;olwYdk ajyma[mqk;H r&m rvkud rf em,lyg/ rdrw
d u
Ydk v
dk nf; rajym rqkd rrlusifyh g/
csKyfqkdcH0efonf/
[lí iokid ;f ? irdww f uYdk omoemawmfEiS q hf efu
Y sifbufudk rusihyf g[k cH0efcsuf jyK&av
onf/ þodo Yk moemawmfEiS q hf efu
Y sifbufjyKonft h aMumif;onfum; "mwfq&mBuD;OD;ykd
\0g'rsm;yif jzpfayonf/ OD;ykdonf omoemtESpfig;axmifr[kwf tESpfig;&momjzpf
onf/ t&Sirf [mAk'a¨ CmozGichf ahJ omt|uxmudk r,kMH unfEidk ?f ygVdawmfom ,kMH unfreS f
uefonf/ t|uxmrsm; rSm;,Gi;f aMumif; ajymqkad vonf/ OD;ykt d m; rdr\ d t,l0g'ukd
pGevYf w
T &f ef ajymaomfvnf; r&acs/ OD;yko d nf rdrt d ,lukd rpGev
Yf wT vf /dk bk&m;t,lawmf
ESiahf o&vQif jrwfonf/ ,ckyif owfygawmh[k wif;wif;rmrm ajymojzifh OD;ykt d m; t
&Snaf v;awmifceYf tcsif;xdy0f wvufrcefBY udrjf zifh csufa&rsm;pGm 'Pfcwfjcif;udk cH&
avonf/ OD;ykv d nf; xk'd Pfjzifh aoavonf/ xkaYd emuf trsm;vlwYdk xdwv f efaY Mumuf&UHG
ap&ef rEÅav;NrdKUtaemufjyif ykPmÖ ;uke;f oif;csKdi;f teD;ü OD;yk\ d t,l0g'vku d ef molrsm;
ukdvnf; &SmazGzrf;qD;avonf/ yk&ykdufüawGY&aom iokdif;? irdwfwkdYonfvnf; OD;ykd\

yk*pH mtkyw
f u
dk f
63 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

wynfrh sm;jzpfavrnfavm rajymwwfacs/ rif;wke;f rif;w&m;BuD;vufxufawmfü q&m


awmfBuD;rsm; a&SUawmfarSmufü rSm;aMumif; 0efccH sKyfqMdk uvQif tjypfrS vGwuf if;Muav
onf/ OD;yk\
d 0g'um; aZmwd0g'avmuf Murf;vSonf r[kwaf cs/ aZmwd0g'*kP d ;f taMumif;
udv
k nf; þrQom rSwo f m;&&Sad yonf/

ÃÃÃÃÃÃÃ

E-book is created by www.shanyoma.org

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 64

a&S;a[mif;yk&yku
d v
f mT rsm;

a&S;a[mif;uAsmpum;ajyusrf;BuD;rsm;udk &SmazGazmfxkwfpOftcgü tcsKdUausmif;wkduf


BuD;rsm;wGif wa&GUa&GU jcpm;ysufp;D vsuf&adS om yk&yku d t
f pktykBuD;rsm;rS aumuf,x l w
k f
Ekwcf ahJ om pmpktcsKdUudk avhvmrSww f rf;wiftyfayonf/ ,if;uJo h Ykd aumuf,rl xde;f odr;f
bJ xm;cJhygrl ,cktajctaeü jcpm;ukefvsuf usef&Sdrnfyif r[kwfygawmhacs/ wzef
,ckuo hJ Ykd rSwwf rf;rwifygvQifvnf; trsm;od&cdS iG &hf rnf r[kwyf gawmhacs/
yxryk&ykdufvTmuav;onfum;
E-book is created by www.shanyoma.org

]]rif;{u&mZfrif;jrwfxH qufoiG ;f ygonfth vTm}}[lí awG&Y onf/ rnfonfrh if;


{u&mZf[í l um; rod&acs/ rEÅav;&wemykH rif;wke;f rif;w&m;BuD; odrYk [kwf oDaygrif;
xH qufoiG ;f onfph m[k ,lq&ayonf/
5 usrf;wkud tf wGi;f owif;oH;k aeaom odum© 5 0g&Sad om &[ef;awmfO;D okw arwåm&yfcq H uf
oGi;f tyfygonf/ omoemh'g,umr[m"r®&mZf w&m;rif;jrwf/ pnfww k &å mNrdUwGi;f rnf;tk;d
ausmif;wku d rf o
S nf ukv av;wm 500 ceft Y wGi;f pwk&ef; av;rsufEmS pD a&Munf;uke;f wküYd
usufpm;aeukeaf om om;ig;wd&pämefwu Ydk dk vlowå0gwkoYd nf tEkid t
f xuf ESyd pf ufni§ ;f qJjcif;
r&Sad p&/ ZD0wd 'ge? tb,'ge ab;rJch srf;omay;vSLawmfryl grnft h aMumif;udk arwåm&yfcH
qufoiG ;f tyfygonf omoe 'g,um r[m"r®&mZfw&m;rif;jrwf/
[lí jzpfavonf/
ig;usrf;wkud o f nf ,cktcg rEÅav;taemufjyif a&Tjynft&yfü &Sad vonf/ pnf
wkw&å monfum; ta&SUvm;aomf {&m0wD? awmifukd vm;aomf rke;f acsmif;? taemufvm;
aomf &Sr;f &GmBuD;? &ckid af jrESiahf Mumckid ;f ? ajrmufvm;aomf ewfa&uef? ¤ife,ftwGi;f 64
&Gmteuf jrefrm 24 &Gm? olBuD;aygif; 50? acsmif;BuD; ESpaf csmif;&So d nf/ a&S;bk&ifrsm;
vufxufü &[ef;oHCmawmfrsm;onf rdrdwkdYESifhqkdif&m ausmif;ywf0ef;usifü om;iSuf
rsm; ypfcwfowfjzwfMuonfudk rvkdvm;í {u&mZfrif;xHodkY ZD0dwtb,'geay;&ef
arwåm&yfMuavonf/ þum; &[ef;awmfrsm;\apwem arwåmBuD;rm;ykH taxmuft
xm;w&yf jzpfayonf/
wzef yk&yku d v f mT wckü
q&mawmf trde&Yf o dS nf Ekid if aH wmfawmifrsufEmS *kP
d ;f tkyf *kP
d ;f csKyfwuYdk qif;&Jom; uRefawmf
rsKd;wkYd qif;&JNidKjiifyifyef;rnfukd omoe 'g,umr[m{u&mZfrif;jrwfonf tvGeaf MumifMh u
awmfro l nfjzpfí Ekid if aH wmfav;&yfukd cGpJ w d f a0zefí ok"r®m q&mawmfav;yg;wku Yd Munf&h I
axmufvrS ;f pkpH rf;apcsifaMumif;ESiahf vQmufxm;csuf&o dS nf/ NrdKU0efNrdKUolBuD;axmifrLS ;NrdKUpm
a&;olBuD; aus;xde;f &Gmtkyq f ,ftrd af cgif; tcGecf tH &m&Swd uYdk qif;&Jom;uRefawmfrsKd;wku Yd dk
oóar"rif;rIawmf&yfrpS í rawmf rvsm; ydrk cdk cJG efY aumufcjH yKvkyv f Qif *kP
d ;f tky*f P
dk ;f axmuf
yk*pH mtkyw
f u
dk f
65 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

*kP
d ;f oHCmwku
Yd Ekid ef if;atmif qk;H r jrpfxm;Mu&rnf/ qk;H rjrpfxm;onfukd remcHrí l qif;&J
om;uRefawmfrsKd;wku Yd kd rawmfrvsm; jyKvkycf v
hJ Qif taotcsm rSwof m;í a&TNrdKUawmfo"k r®m
p&yfawmfoYkd wifyaYkd vQmufxm;vm&rnf/
[lí jzpfavonf/
a&S;acwftcgu &[ef;oHCmawmf *kP d ;f tkyf *kP d ;f axmufwoYdk nf qif;&Jol qif;
&Jom;trsm;tay:ü n§mwmaxmufxm;yk?H tkycf sKyfa&;wGif rawmfrvsm; tcGeaf wmfyrkd dk
aumufcv H Qif ta&;,l&ef pDrcH efcY yJG u
Hk v dk nf; awG&Y avonf/ jrefrmrif;tkycf sKyfrüI &[ef;
oHCmawmfrsm;udk av;pm;,kMH unfyu Hk v kd nf; awGEY idk af yonf/ þyk&yku d o
f nfum; ]]Ekid if H
awmf awmifrsufEmS oCFZmq&mawmf qifph m}}[lí uAsnf;trSwt f om;ygavonf/

E-book is created by www.shanyoma.org


tjcm;yk&yku
d w
f ckrmS um; ]]icsKH? itk?H ivl? iopfwYdk wifavQmufvmT yif}}jzpfav
onf/ xkpd mvTmü
bk&m; uRefawmf r[m 40 awmf? icsKH? itk?H ivl? iopfwYdk a&Tz0g;awmfatmuf &Scd ;dk oHawmfO;D
wifygonfb&k m;/ qif;&Jyifyef;olrsm; jzpfygí vSn;f awmf EGm;awmfay;tyfvQif wvudk 10
us qifq h &dk m emcHwu dk yf yYdk grnf/ aiGawmf vlwuk, d f 100 usay;í rwku d rf ykEYd idk vf Qifvnf; ay;
tyf&if; aiGawmfukd jyefay;ygrnf/ vSn;f tkyf vSn;f pma&;wkEYd iS phf mcsKyfcsKyfxm;í qifq h &dk m
wESpaf usmf ESpEf pS cf efY wku d yf x
Ykd rf;&Gu&f ygonf/ ,ck vSn;f EGm; aoaysmuf ysufjym; &Syd gaom
aMumifh rwnfraxmifEidk jf zpfygí txufpmcsKyftwkid ;f ,l&if;aiGawmfudk ESpv f wefonf ok;H
vwefonfrsm;udk &yfqidk ;f &SmMuH qufoiG ;f &ygrnft h aMumif;udk a&Tz0g;awmfjrwfatmuf &Scd ;dk
oHawmfO;D wifygonfb&k m;/
[líawGY&avonf/
av;q,fawmfqkdonfrSm a&Teef;okH;a0g[m&tbd"mefü
tr&yl& yxrNrdKUwnfeef;wnf bk;d awmfrif;w&m;BuD;vufxufawmf ouú&mzf 1146 ck e,kef
vqef; 10 &uf aomMumaeY oD&ad '0AvwkYd t&nfwv l al ygif; 28 ukd av;q,fawmf oD&ad '0
Av aoG;aomufzaYJG wmfro l nf/ av;q,fawmfwrYdk mS oBuFeaf wmfa&cyfrpS í tcrf;tem;BuD;
us,fpmG BudK,l&ef&o dS nftxd aAmif; em;awmif; 0wfvHk pvG,f qifNyD;rS ,yf&;dk &Snf pGu J idk v
f suf
0J,m ESpzf uf pDwef;vku d &f onf/ {u&mZfrif;jrwf vufonf;awmf ajconf;awmf oefpY ifonfh
tcg av;q,fawmf "m;vku d uf qwåmykPmÖ ;\vnfuyk af y:rS "m;vku d "f m;ESirhf ;dk xm;&onf/
ajconf; vufonf;awmfrsm;ukd qwåmonfu 12 &moD a&Tzvm;ESichf , H íl eHawmf\awZt
&yf&dS jrpfBuD;acsmif;BuD; tv,frmS cs&onf/ þtcg "m;vku d "f m;xrf;vsuf wzufEpS af ,muf
0J,m "m;vku d u
f 0ef;&Hvu dk &f onf/
[lí awGY&avonf/ ,if;odkYaom av;q,fawmf trIxrf;rsm;onf vSnf;EGm;twGuf
'kuM© uKHav&m ay;qyf&ef aiGtwGuf &yfqidk ;f &eftaMumif; avQmufxm;onfph mjzpfav
onf/ a&S;acwf vlaerIpepfwckukd od&&dS ayawmhonf/
wzef ]]&efenf;wHcg;wGiaf e yk;d ukeo
f nf uRefawmfrsKd; ausmif;'umavQmuf}}[k
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 66

a&;xkd;onfhyk&ykdufpmvTmwGif
bk&m;wynfah wmf &efenf;wHcg;wGiaf e ausmif;wum icaemuf ajcawmfO;D cku d f &Scd ;dk em;awmf
avQmufygonfb&k m;/
bk&m;wynfah wmfrmS avmu"Hw&m; ruif;aomaMumifh a&S;ukov dk u f aH rSmufí Opömaysmufwrd f
vQif odrrf xGe;f u vlprG ;f &S&d m ra&mufacs qk&d ;dk &Sad omfvnf; ESv;Hk oGi;f oabmxm;rSm q&m
awmfb&k m; wynfo h m;ajr;jzpfonfEiS t hf nD uH-uH\tusKd;uko d m ,kMH unfygaomaMumifh &w
emok;H yg; waeYwnOfrh jywf qnf;uyf uk;d uG,af eonft h wGi;f ,ckrrd u d o k v
dk u f t H m;avsmfpmG
bke;f awmfBuD;vSaom t&Si{f u&mZfrif;jrwfxH yk;d ukeo f nf uRefawmfrsKd; pm&if;csrSwf 0ifxu G f
cpm;qif;&Jom; uRefawmfrsKd;wkYd remrMunf;ap& tusKd;awmf&rdS nfph um;ukd q&mawmfb&k m;
xH avQmufxm;ajymqkMd u&rnf? bk&m;trdeaYf wmfjrwfukd OD;xdyq f if&u G &f onft h wkid ;f wynfh
E-book is created by www.shanyoma.org

awmfrmS q&mawmfb&k m; wynfo h m;&if;uJo h Ykd ESv;Hk xm;í qif;&Jom; uRefawmfrsKd;wkYd rem r
Munf;&atmif jznf;n§i;f oufomajymqkNd yD;vQif wkid ;f BuD;jynfBuD; jzpfonfEiS t hf nD yk;d ukeo f nf
qko d nft h &monf wwkid ;f wEdik if u H trsm;a&mufayguf ul;oef;a&mif;0,fMurS tusKd;pD;yGm;
rsm;rnfjzpfygí aps;wkd aps;&Snt f edrthf jrifh tqkwt f wuf &So d nfukd wkid ;f xGmqifjcifNyD;vQif
ukeaf wmfjyKvkyí f o'¨m,krH w S af wmfro l nf/ uRefawmfrsKd;wku Yd kd vTt J yfawmfrí l ykq;dk xbDaps;
rsm;udk ndE§ idI ;f NyD;vQif uRefawmfrsKd; &ufuef;onfwv Ydk nf; yifyef;EGr;f e,forl sm;jzpfygí &if;
ES;D &ef ukv H aHk vmufiolvnf; &So d nf/ ravmufri olwxl;xH temcHí &uf ay;oGi;f tyf&ol
vnf; &So d nfrsm;udk remMunf;&atmif yk;d bk;d vufc qk;d csp&dwf aiGawmfxw k af y; ay;vTt J yf
&ufoiG ;f apNyD;vQif jywfNyD; ykq;dk xbDrsm;ukd t,kwt f vwf tjrwf ok;H pm;xm;í wHqyd v f uf
rSwEf iS ahf &TNrdKUawmfae yk;d ukeu f ;l oef;a&mif;0,fvo dk w l u Ydk kd pm&if;csrSwaf pNyD;vQif wkid ;f BuD;jynf
BuD;wkYd xk;H Oya'&So d nfth wkid ;f oif&h mt&yfwiG f csxm;a&mif;0,fapí ta0;teD; wNrdKUw&Gm
oGm;vma&mif;0,fu;l oef;onfu h ek o
f nf uRefawmfrsKd;rSmvnf; tjrwftpGe;f &Srd S aeY&ufr&Snf
rMum oGm;vmul;oef;a&mif;0,fol rsm;rnf/ rsm;rS tusKd;pD;yGm;jzpfxeG ;f &ef &So d nf jzpfygí
yk;d pnf; cifwdk MumcGuf Mumqef yd;k rsKd;rSeo f rQudk &rdatmif 0,f,í l yk;d ykq;dk uke?f yd;k xbDuek ?f
yk;d xnfEiS phf yforQ ukerf sm;udk ukeaf wmfjyKvkyNf yD;vQif ukeaf wmfrsKd;ukeo f nfBuD;wku Yd kd rSeu f ef
ajzmifrh wfpmG a&mif;0,fu;l oef;ap&vQif omoemawmf\tusKd;pD;yGm;? bke;f awmfBuD;vSaom
t&Si{f u&mZfrif;jrwf\tusKd;pD;yGm;? wkid ;f oljynfom;wk\ Yd tusKd;pD;yGm;wk;d wufrnfxifyg
aMumif;udk ajcawmfO;D cku d f em;awmfavQmufygonfb&k m;/
[lí awG&Y &dS avonf/ jrefrmbk&ifjrwfvufxuf yk;d ukeu f ;l oef;a&mif;0,frEI iS yhf wfouf
í a&TNrdKUawmf &efenf;wHcg;wGiaf eaom ausmif;'um OD;caemufu pD;yGm;ukeo f , G rf q I idk f
&m tMuHay;pmwrf;wck jzpfayonf/ a&S;jrefrmrif;vufxufü ykd;xnfwGif ]]caemuf
qif}}[lí tcsdwx f nf&adS Mumif; a&Tjynfq&mBuD;OD;bwifxrH S rSwo
f m;&avonf/ xkcd
aemufqifrmS rif;wke;f rif;w&m;BuD; vufxufawmfü aA'if,MwmjyK&m 0wfvaJ wmfus
ykq;dk udk pdwrf aumif;ol icaemuftm; ay;&mrS icaemufqif jzpfonf[k qkad vonf/
pdwrf aumif;ol rde;f rwa,mufudk rdz&k m;ajr§mufí aemufyg pdwrf aumif;olrsm;ESio hf mG ;
yk*pH mtkyw
f u
dk f
67 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

vmaeavh&NdS yD;vQif &musykq;dk cg;ykt H Nrdwxf nf;ü cJrsm;? tk;d wkcd u G pf rsm; xnfx h m;av
\/ tjcm;pdwrf aumif;olrsm;u olt Y m; aphaphMunfv h Qif Budr;f armif;avh&NdS yD; waeYoü
a&wGi;f teD; a&mufaomf rdrt d &dyu f kd a&wGi;f ü jrifNyD; rdrtd m; aphaphMunf&h ygrnfavm
[k a'gojzpfum ckeí f qif;&m a&wGi;f üusav\/ vltrsm; 0kid ;f í q,f,yl gaomfvnf;
vrf;ckvyfrSwzef jyefí ckeftkyfjyefojzifh r&awmhbJ a&wGif;ü toufqkH;oGm;av\/
xkpd wd rf aumif;aom icaemuf 0wfonfyh q k ;dk ukd eef;wGi;f &ufuef;awmfwt Ydk m; r&ufr
vkyaf p&[lí rSwo f m;&avonf/
,ck awG&Y &dS aom yk&ykud pf mvTmt& icaemufrmS pdwrf aumif;ol r[kwaf cs/ yk;d

E-book is created by www.shanyoma.org


ukeo f nfBuD;jzpfaMumif; awG&Y avonf/ pdwrf aumif;ol\Zmwf0w¬KrSmvnf; 'EÅm&DyjHk yif
ozG,f jzpfaeavonf/ xkt d csdwq f ifrmS vnf; ajymprSwjf yK&rnft h qif jzpfaumif;jzpf
ayrnf/ caemufqif tppftrSeo f nfum; yk;d ukeo f nfO;D caemuf wDxiG &f ufvyk af omt
qifrsm; jzpfavrnfavm rajymwwfacs/ pOf;pm;&ef wifjy&ayonf/ a&S;acwftcg &kyf
ao;rif;om; OD;zl;ndK0wfaomtqifukd zl;ndKqif? ywdr;f rif;om;0wfaomyef;EkEiS t hf jzL
refusnf;aphuu G t
f qifukd ywdr;f qif[í l ac:aMumif; rSwo f m;&ayonf/ caemufqif
vnf; OD;caemuf0wfaomtqifyif jzpfrnfavm rajymwwfacs/ okawoejyK&mü a&T
jynfq&mBuD;Mum;bl;aom yg;pyf&mZ0ifrsm;ESiyhf &k yku d pf mvTmrS &&Sad om taMumif;t&m
rsm;udk ndE§ idI ;f í qifjcifavhvmrIw&yf jyK&ayonf/

ÃÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 68

a&S;jrefrmbk&ifrsm;

]]w,f 'D&iS b f &k ifuav;u tok;H BuD;oud;k }}[k qkrd ad omaMumifh a,mtwGi;f 0efrif;ac:
a&Tjynfrif;BuD;OD;bk;d vIid o
f nf &mxl;rS csxm;jcif;cH&onf[k yg;pyf&mZ0ifpum; rSwo f m;
&avonf/
xkdYaMumifh a&S;jrefrmbk&ifrsm;onf oufOD;qHydkifí tmPm&Sifrsm; jzpfonf[k
,lqMuukeaf vonf/ od&Yk mwGif a,mtwGi;f 0efrif;OD;bk;d vIid o f nf ]]&mZ"r®o*F[}}usrf;
BuD;ukd jyKpka&;om;NyD; jrefrmEkid if t H yk cf sKyfa&;pepfukd jyKjyifv[dk ef &Sad vonf/
E-book is created by www.shanyoma.org

jrefrmbk&ifrsm;onf oufO;D qHyidk af omfvnf; jrefrmbk&ifwidk ;f wefc;dk tmPmudk


xifwkdif; okH;avhr&SdaMumif; a&S;pmay*E¦0ifusrf;rsm; avhvmaomtcg odomxif&Sm;
ayonf/
þodaYk vhvmMunf&h &I efoifah om *E¦0ifpm&if;rSm
1/ ZrÁLuGecf smusrf;
2/ ZrÁL'Dygtkyfaqmif;usrf;
3/ &mZokwusrf;
4/ &mZbd[w d usrf;
5/ &mZvuFm&ac:&maZm0g'usrf;
6/ &mZao0uusrf;
7/ &mZygarmZÆusrf;
8/ ok&mZr*¾'yD eD
9/ &mZ"r®o*F[usrf;
10/ &mZrwåPu f srf;
11/ tif&pHk mwrf;
12/ a&TbeHk 'd gef;
13/ jrefrm r[mr*Fvmrif;crf;awmf
14/ jrefrmrif;tkycf sKyfypHk mwrf;
15/ vTwaf wmfrw S w
f rf;rsm;
16/ {csif;a[mif;rsm;
17/ OD;ukvm;? rSeef ef;? okaom"dw? uke;f abmifpaom r[m&mZ0if
18/ e0&wf? a&T[oFmrif;ysKdU
19/ rif;wke;f rif;w&m;usifx h ;Hk ? aerd&uefponf*h E¦0ifpmaywkyYd if jzpfonf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
69 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

a&S;jrefrmbk&ifrsm;onf
wkid ;f awmfjynfaxmif tkypf ;dk aqmif tacgifaoXfeif;? igwkrYd if;rSm? jzpf&if;rlv? rk'g¨ bdaouH?
yv’iyf sH0,f? pHpOfuyif? odMum;ezl;? rsufEmS OD;rSm? jzL;jzL;NzdKifNzdKif? rD;q,fa&pH? aoGrvSe[ f ?k
a&TreS w f idk u
f ?kd pHcidk x
f ;Hk pk? tEIe;f jyKí? Akv
d xf t
k rsm;? wkid ;f jynfom;ud?k uk, d b
f mG ;awmfppf? Muif
jrwfav;&ifaoG;ESpu f o hJ ?Ykd cspfarwåm&nf? igrQrnf[?k EIwjf cnfon H eT ?f pHrvGef cH0efcsuf/
xm;&SMd uaMumif; pavq&mBuD;OD;ykn\0dZ,jyZmwfpum;t& odomEkid af yonf/
,if;odYk uwdopömqkí d wkid ;f jynfukd tkycf sKyfrif;vkycf ahJ om jrefrmbk&ifrif;rsm;
\a&Teef;pOfpm&if;udk &mZ0ifocH yd ?f &mZ0ifoaH ygufvuFmrsm;jzifh jyoxm;aomfvnf; pkH
vifjcif;? tpDtpOf&iS ;f vif;jywfom;jcif; r&Sad cs/ qm tmomzJ&m\&mZ0ifpmtkyw f iG f

E-book is created by www.shanyoma.org


um; &Si;f vif;pkvH ifpmG jyxm;í trnfemrrsm;udk t*Fvyd b f momjyefq&dk mü wdusrIr&Sd
ojzifh *sDt;D tm&f*&efb Y a&mif;(tkid pf t
D uf)onf jrefrmEkid if aH wmf okawoe*sme,f 1911
ck xkwf yxrwGJ trSwf 1 ü jyKjyifí wzef az:jyxm;cJah vonf/ azmfjy&mü eef;wuf
ouú&mZfrsm;udk rSeef ef;&mZ0ift& ndE§ idI ;f um t*Fvyd cf Ek pS jf zifh jyxm;ayonf/
A[kow k tvkiYd mS a&S;jrefrmbk&ifrsm; eef;qufpm&if;udk &mZ0ifrsm;ESin hf E§d idI ;f jyK
jyifum azmfjyygtH/h
1/ yk*aH cwf
taemf&xm(1010)rS ausmfpmG (1279)
taemf&xm 1010 rif;,Ofe&odcF 1164
apmvl; 1052 e&ywdpnfol 1167
usefppfom; 1057 aZ,socF 1204
tavmif;pnfol 1085 uspGm 1227
rif;&Sifapm 1160 OZem 1243
e&ol? ukvm;us 1160 e&oD[ywdw&kwfajy;rif; 1248
rif; ausmfpGm 1279

2/ &Sr;f acwf? txufjrefrmEkid if H


tocF,m(1298) rS OZmemajymif (1364)
tocF,m? &mZoBuø ig;pD;&SifausmfpGm 1336
wpD;&SifoD[ol 1298 ausmfpmG 1356
wpD;&SifoD[ol 1312 e&ol 1364
OZmem 1326 OZemajymif 1364
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 70

3/ &Sr;f acwf? atmufjrefrmEkid if H


0g&D&(l 287) rS ok&iS w
f um&Gwyf d (1526)txd
0g&D&l 287 Anm;&Hupf 1426
cGefavm 316 Anm;y&l 1446
xkrkdif 310 Anm;usef; 1450
Anm;&H' 1323 vdyfrGwfawmf 1453
Anm;{avm 1330 &Siaf pmyk 1453
Anm;OD;qifjzL&Sif 1348 "r®apwD 1460
E-book is created by www.shanyoma.org

&mZm"d&mZfAnm;EGYJ 1385 Anm;&H 1490


Anm;"r®&mZm 1423 ok&iS wf um&Gwyf d 1526

4/ t0acwf
owkd;rif;zsm;(1364) rS e&ywdpnfolausmfxif(1550)
owkd;rif;zsm; 1364 rkd;n§if;rif;w&m; 1426
rif;BuD;pGmapmfuJ 1367 rif;&JausmfpGm 1439
qifjzL&Sifw&zsm; 1400 oD[ol&bk&if e&ywd 1442
rif;acgif 1411 r[moD[ol&oD&dok"r®
qifjzL&SifoD[ol 1422 &mZ"dywd 1468
rif;vSi,f 1426 'kw, d rif;acgif r[m&mZ
uav;aus;awmifndK 1426 "dywd 1480
a&Teef;&Sif e&ywd 1501
okd[efbGm; 1526 rkd;NAJe&ywdrif; 1545
ckHrIdif;i,f(tkef;abmif) 1542 ppfukdif;pnfolausmfxif
e&ywd 1550

5/ awmifial cwf
yJc;l wyifa&Tx;D (1540) rS eE´b&k if(1581)
wyifa&TxD; 1540 bk&ifhaemif 1551
ordefapmxGwf 1550 ig;ql'g,umeE´bk&if 1581
ordeaf xm&mr 1550

yk*pH mtkyw
f u
dk f
71 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

6/ awmifi?l anmif&rf;? t0acwf (yJc;l ESit


hf 0)
anmif&rf;rif;(1599) rS r[m"r®&mZ"dywd(1733)
anmif&rf;rif; 1599 r[my0&r[m"r®&mZm
r[m"r®&mZmtaemuf rif;&Jausmfxif 1661
zufvGefrif; 1605 e&m0& 1672
rif;&J'dAÁ 1628 od&yd 0&r[m"r®&mZm
omvGefrif;w&m;owkd; (paerif;) 1698
rif;w&m; owk;d "r®&mZm oD&yd 0&r[m"r®&mZ

E-book is created by www.shanyoma.org


oD&od "k r®&mZmr[m"dywd 1629 "dywdqifjzL&Sif
yif;wvJig;xyfBuD;bk&m; (we*FaEGrif;) 1714
'g,um 1648 r[m"r®&mZm"dywd 1733

7/ auG&Y rS ;f acwfEiS yhf cJ ;l


auGYrif; 1740 jAif;nm;'v 1746

8/ uke;f abmifacwf
tavmif;bk&m;(1755) rS oDaygrif; (1878)
tavmif;bk&m; ppfudkif;rif;bBuD;awmf 1819
OD;atmifaZ,s 1755 om,m0wDa&Tbkdrif; 1837
aemifawmfBuD; 1763 yk*Hrif; 1846
qifjzL&Sif 1763 rif;wkef;rif; 1853
pOfhul;rif; 1775 oDaygrif; 1878
abmif;um;pm;
armifarmif 1781
bk;d awmfb&k m; y'krH if; 1781
txufyg rif;qufpm&if;ukd urÁn;f ausmufpm0efa[mif; rGepf , D mcsm;'l&KG id Zf ,f
u jznfph uG o f w
k o
f ifjyifqifxm;cJah vonf/
taemf&xmacwfrwkid rf u D jrefrmbk&ifrsm;taMumif;udu k m; razmfjyxm;acs/
ysLeef;quf [efvif;BuD;acwf? waumif;acwf? oa&acwå&macwf? yk*aH cwfa&SUykid ;f rsm;
vnf; rygacs/ a&S;a[mif;ausmufpmrsm;ESin hf E§d idI ;f aomtcg rif;qufpm&if;rsm;vnf;
jyKjyif&ef &Sv
d monfukd topftopf awGv Y suf&adS vNyD/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 72

a&S;a[mif;pmay&SmazG&mrSm aycsyfvTmrsm;wGif o*E¨(ouE´)yk&Pfusrf;xGuf


rif;qufaumufEw k cf sufoiG ;f pmudk avhvmbl;onf/ a&S;a&S;aomacwf pkprk if;quf 263
teuf ouú&mZfESpf ygaom rif;quf 712 (rif;rSm ESpfaygif;) 4046 ESpf&Sdí rif;quf
aygif; 52 rs yk*rH if;qufaygif; 55 qufxd wku d q f idk &f m ESpaf ygif; 1263 &Sad Mumif;? xkd
ESppf ak ygif;aomf 5309 ESpf &SnMf umaMumif; awG&Y avonf/
þyk&Pfusrf;udk y&o(Asmo)&aoh a&;om;cJah Mumif; rSwo f m;&ayonf/
xkxd adk om rif;taygif;teuf oDaygrif;vufxufü jrefrmEkid if aH wmfonf t*F
vdyv f ufatmufa&mufcí hJ jrefrmbk&ifpepf okO;f cJah vNyD/ qD;yeDq&mawmfb&k m;BuD;onf
E-book is created by www.shanyoma.org

um; Zmwdrmefpw d jf zifh


rSwyf g&pfap? rSmcJah ytH?h oHa0"r®? ,luek Mf uavm? ok'óe? NrdKUrocif? ol&m0ifvsuf? vkvif
rmC? OD;apmufcsí? tr&0wD? yk&jD ynfv;Hk ? vufvw G &f ;HI ok/Yd
[lí {uyk'd o
f aH 0*&wk pyfqcdk ahJ vonf/
,cktcg jrefrmEkid if o H nf {u&mZfpepfrS vGwu f if;chNJ yD; jynfaxmifpEk idk if BH uD;xl
axmifvsuf qk&d ,S v
f pfEidk if BH uD; wnfaqmufaeaom tcsdet f cgü a&S;jrefrmrif;rsm; t
aMumif; odaumif;p&m tjzpf rSwo f m;xm;jcif; jzpfayonf/

ÃÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
73 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

rif;wke;f rif;vufxuf rdz&k m;rsm;

rif;wke;f rif;vufxufawmfwiG f bk&ifrif;ü xif&mS ;aomrdz&k m;av;q,fih g;yg;&Sí d rxif


&Sm;aom rdzk&m;ig;q,fhukd;yg; aygif; w&mESifhav;yg; &SdaMumif; vufa&;rlrSwfwrf;w
apmifü awG&Y &dS avonf/
rdz&k m;rsm;wGif eef;&rdz&k m;? taqmif&rdz&k m;? aqmifi,f&rdz&k m;? NrdKUpm;&Gmpm;
rdz&k m;pojzifh cGjJ cm;xm;&Sad vonf/
eef;&rdzk&m;BuD;av;yg;um; (1) oD&dy0&twkvwdavmu&wemr*Fvma'0D

E-book is created by www.shanyoma.org


t&Sifrdzk&m;acgifBuD;? (2) oD&dr[mr*Fvma'0Dt&Sifajrmufeef;rawmfrdzk&m;? (3) oD&d
wdavmu r[m&wema'0Dt&Sit f v,feef;rdz&k m;qifjzLr&Si?f (4) oD&rd [m &wemokpE´m
a'0D yxrtaemufeef;rawmfwYdk jzpfMuonf/
taqmif&rdzk&m;av;yg;onfum; (1) awmifaqmifawmfzk&m;? (2) ajrmuf
aqmifawmfz&k m;? (3) awmifa&Ta&;zk&m;? (4) ajrmufa&Ta&;zk&m;wkYd jzpfMuonf/
aqmifi,f& rdzk&m;av;yg;um; (1) xm;0,faqmifzk&m;? (2) avomaqmif
zk&m;? (3) rSepf aD qmifz&k m;? (4) rSeef ef;ocifz&k m;wkYd jzpfMuonf/
NrdKUpm;&Gmpm; rdz&k m;rsm;onfum;
1/ vifyef; 2/ oufyef; 3/ xaemif;ukid ;f 4/ pum;pdr;f
5/ qifwJ 6/ jyLuef 7/ oeppf 8/ bvJb h
9/ vufyefpOf 10/ avmif;&Snf 11/ a&eHacsmif; 12/ pdew f ;Hk
13/ anmifapmuf 14/ tifaxmuf 15/ &yvJ 16/ wHwidk ;f &Snf
17/ refusnf;yifapmuf 18/ ckepf&mG 19/ 0efw&m 20/ 0efusif
21/ rauG; 22/ pm;yGaJ xmif 23/ a&0J(a&yG)J 24/ qnf&mG
25/ ukuKú v d S 26/ wrmyif 27/ vIid u f Ref; 28/ jrpfpOf
29/ rk;d eJ 30/ ief;ZGef 31/ vJcsm; 32/ oDayg
33/ o&pdr;f 34/ eef;OD; 35/ &Gmopf 36/ ig;yifpOf
37/ rdausmif;wuf 38/ ausmufwvk;H 39/ &GmykvJ
40/ awmifjyKH;BuD; 41/ odEDé 42/ aMu;jrif
43/ ausmuf&J 44/ xD;vIid pf onfwjYdk zpfMuonf/ (jrefrmr[mr*Fvmrif;crf;
awmfrmS ygonfh pm&if;xuf rsm;aeonfukd awG&Y onf/)
NrdKU&Gm? trnf? ae&yfrsm;ESifh,SOfzufí rdzk&m;wkdY\trnfrsm;onf xif&Sm;Mu
onf/ tcsKdUaom rEÅav;NrdKUay:&Sd aumif;rIuo k v dk f ausmif;uefrsm;onf rdz&k m;rsm;wnf
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 74

aqmufvLS 'gef;Muí rdz&k m;\trnfrsm;jzifh xif&mS ;wGi&f pfcahJ vonf/


yxrü jyqkcd ahJ om eef;aqmif&rdz&k m;BuD; 12 yg;wkt Yd m; rif;wke;f rif;onf rdzk
&m;taqmifta,mifrsm;ESifhwuG crf;em;pGm csD;jr§ifhxm;ayonf/ xkdodkY csD;jr§ifhay;tyf
aom taqmifta,mifww Ydk iG f a&Tudk eef;qGí J &ufaom ausmufpt D em;uGyf a&ToifjzL;
BuD; ESpfcsyfpD? aiGudk eef;qGJí &ufaomausmufoifjzL;ESpfcsyfpD? qifpG,fjzifh jyKvkyfí
ausmufpt D em;uGyf oifjzL;ESpcf syfp?D a&Tom;ausmufpD oOÆmvD wpf? aeYpOf yef;arG&Y mcif;
&onfq h ifp,G af usmufpD oOÆmvD wpf? ae&mawmf ausmufpt D cif;ESi&hf &dS onf/ a&Teef;csnf
udk &ufaom ausmufp, D yf? qifp, G jf zifh jyKvkyaf om,yf? xkyd pön;f rsm;ukd "EkjzLrdz&k m;rjr
E-book is created by www.shanyoma.org

pde;f \armifawmfrif;om;armifausmf? ZeD;rpD? orD;cifzek ;f ? bk&m;eDta&SUzuf "EkjzLrdzk


&m;\0if;rSmaeí a&ToifjzL; aiGoifjzL; qifp, G o f ifjzL; ,yfrsm;jyKvkyí f qufo&av
onf/ xkdypönf;rsm;udk ausmufpD&ef eef;awmf taemufpnf&Snf(puf&Sif)aps;vrf; yef;
wdraf rmifx;l u jyKvkyaf y;&onf/ ,mOfawmfMuyf armifou kd \f om; ,mOfawmfrLS ; armif
pH&uJ quf&avonf/ tok;H taqmifvyk &f mwGif rdz&k m;wyg;vQif a&Ttcsdew f &m trdeYf
awmfjrwfcsrSwu f m ay;oem;awmfral vonf/
a&Tx;D av;csuf? ykZeG q f xD ;D Mum,yfqaJG v;csuf? vufuidk af &TxD av;csuf? a&T
usKdi;f av;csuf? a&TovGeaf wmfausmufp?D a&TreS w f ifausmufp?D rmvdum r[v’wmwefqm
awmf xnfhaom a&Taygif;tpf ausmufpD? a&TuvyfausmufpD? a&T[oFm vufzuftkyf
ausmufp?D a&Twacgif;uawmh pGyf ausmufp?D uk, d of efaY wmf qyfysmxnfah om a&TMuKyf
ausmufp?D a&py,fawmfral om a&Tcu G f ok;H q,fusyfp;D zvm;awmfBuD; tem;uGyf ausmuf
pD? a&Tx;Hk bl; ausmufp?D a&Tb;D ? a&Tvifyef;? a&Tyef;uef? a&TZeG ;f ? a&Tzvm;? a&TaxG;cH? a&T
jymom'f,mOfawmf? a&Tcsaom a0gawmf? a&Tcsaom &xm;awmfreS pf ?D oOÆmvDü py,f jrwf
av; ZGef pum;0g paom yef;rsm; aeYpOf aeY wcGo J m;? n wcGo J m; yef;arG&Y mcif;&onf/
rdz&k m;rsm;vnf; bk&ifrif;jrwfaqmifawmfu;l vm&m qufo&ef 0wfvaJ wmft
oifh? uwkd;tav;w&myef;aygif; yufzsef;í xm;&\/ waqmifrS waqmifodkY ul;&m
0wfvaJ wmf wxnf vJ&onf/
a&TuvyfESifhyef;uawmh a&mufaom rdzk&m;taqmifawmfrSm bk&ifxGufpHy,f
awmfro l nf/ ud, k o
f efq
Y yfysmESi;f &nfpy,f jrwfav; ZGepf aom yef;pdrx f m;aom a&jzifh
a&py,fawmfr&l onf/ aqmifawmfu;l aom 0wfvaJ wmfrmS rdz&k m;rsm;u c0gawmfay;NyD;
yef;owfí xm;&onf/ wvwcgjyí xm;ESiphf if; ausmufqí JG a&xJoYkd cs&avonf/
xkod Ykd yef;uefawmh a&mufaom rdz&k m;taqmifü oOÆmvDawmfwiG f yef;arG&Y m cif;xm;&
onf/ nOfh&kHMumcsD? rSDtkH;? Zmjcifaxmif? ,yfawmfcwf? tESdyfawmfav;OD;? tNidrfhawmf?
yk*pH mtkyw
f u
dk f
75 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

twD;trIwftqkdwkdYESifhtoifhaqmifhaeMu&avonf/
rD;aygif;rD;wkdif tcef;cef;? yef;yif? yef;yGifhtrsKd;rsKd;? puf&kyf? tajy;wvTm;?
tutcket f rsKd;rsKd;? tNidr?hf tu? tqk?d twD;? trIw?f opfo;D 0vHpm;&ef aomufz, G f
trsKd;rsKd; xm;&S&d avonf/ uwk;d ? ,ke?f yl;? <uuf? iSut f rsKd;rsKd;udv
k nf; O,smOfa&uef?
ud, k t
hf aqmifrmS xm;Mu&avonf/
rdz&k m;rsm;onf acgif;rSm tav;w&mqDukd vdr;f Muonf/ oeyfcg;rSm yef;aygif;
uwk;d wku Yd kd a&mpyfí vdr;f Muonf/ tysKdawmfwrYdk mS py,fqD jrwfav;qD acgif;rSm vdr;f
Muonf/ t0wftpm;wGif yef;aygif;ESiEhf iS ;f &nfzsef;Muonf/ aiGyef;uef? aiGZeG ;f ? aiGaxG;

E-book is created by www.shanyoma.org


cHukd ok;H &onf/ a&Tzvm;? a&TaxG;cHwrYdk mS rif;om;rif;orD;rsm;om ok;H &onf/
xkdrdzk&m;rsm;\trIxrf;rsm;um; xrf;pifawmfxrf;? avSawmfxrf;? &xm;qGJ?
a0gawmfxrf;? ,mOfawmfxrf;? yGaJ wmfcsuf? yGaJ wmfy?Ydk uGr;f awmfquf? yef;awmfquf? t
ESyd af wmf? qwåmawmf? c0gawmf? tcsKyfawmf? orm;awmf? yef;csDawmf? yef;xdraf wmf? pm
awmfzwf? tysKdawmf? tcsDawmf? tacsmhawmf? txde;f awmf? tqkad wmf? tNidrahf wmf? uGr;f
a&awmf? aq;vdyaf wmf? xD;awmfr;dk ? qHawmf&iS ;f ? b@mpk;d ? uawmf0ef? uawmfpma&;?
rde;f rpk;d wkuYd trIxrf;&GuMf u&onf/ xkt d rIxrf;rsm;\vpmrsm;udk rdz&k m;rsm;u vpOf
ay;&onf/
&mZ0ifpmwrf;rsm;wGif rawGb Y ;l ao;aom rdz&k m;rsm;\om;zGm;cef;rsm;rSm pdwf
0ifpm;bG,f aumif;vSayonf/ A[kow k &S&d eftwGuf qufí azmfjy&ayrnf/
rdzk&m;om;zGm;awmfrl&m eef;awmfopfwyftwGif;ü taemufacsmif;awmf&Sd\/
xkad csmif;awmftaemufzufü tdref rd o hf m;zGm;&ef 0efawmftrd w f ef; &So
d nf/
om;zGm;vkad omrdz&k m;wkrYd mS wvBudKwifí xkt d rd w
f ef;odYk qif;ae&onf/ xkt
d rd f
wef;ü tESyd af wmf ig;a,muf? vufo,fawmfig;a,muf? c0gawmfig;a,muf? txde;f awmf?
tcsDawmf? tacsmhawmf? tqkdawmf? a&Munfawmfqufig;a,muf? rD;&SL;awmfquf ig;
a,muf? tysKdawmfBuD;rsm;ESit hf NrJaeMu&onf/
orm;awmf? Zmwmawmfaq;? rde;f rpd;k ? uawmf0ef? uawmfpma&;? oli,fawmf
wko Yd nf vku d &ap&ef tjyifrS toifah pmihaf eMu&\/oli,fawmfrmS eef;awmf tnpft
aMu;[lorQ okwfoif&avonf/
rdz&k m;rsufEmS oefpY ifu vu©Pmzwf ykPmÖ ;wkt Yd m; csufcsif;jy&onf/ a&Tvif
yef;rSm a&py,fí tcsif;aq;&onf/ xdka&Tvifyef;udk vufo,fawmf 0efu &onf/
ykPmÖ ;vu©PmzwforQudk taxmufawmfu csufcsif;bk&if\a&Tem;awmfMum; oHawmfO;D
wif&vTm quf&onf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 76

om;zGm;aom rdz&k m;xH waeYo;Hk cg tar;awmf vTw&f onf/ xkrd if;om; rif;o
rD;i,fukd tcsDawmf tacsmhawmf txde;f awmfwv Ydk ufoYdk ykt
Yd yf&onf/
avmuDr*Fvmq,fEh pS &f yfEiS jhf ynfph aHk tmif jyK&onf/ jrykcufwifr8FvmrSm ]]&wem
a&TaiG? rsm;axGqifjrif;? oif;yif;aus;uRef? NrdKUrGeyf idk pf m;? xD;zvm;}}wku Yd kd oem;ay;tyf
awmfr&l avonf/ xkad emuf wvMumu rdz&k m;rSm a&rsm;pGm py,fawmfrí l xl;jrwfaom
uwk;d yef;aygif; zsef;avmif;í tav;w&mqDjzifh arT;xkaH pNyD;rS a&Teef;awmfo0Ykd ifí pH
y,fawmfrl&avonf/
rif;wkef;rif;rdzk&m;rsm;\trsKd;tEG,fawmfrsm;um; rsm;vSí wcef;zGJYavmuf
E-book is created by www.shanyoma.org

ayonf/ xkdrdzk&m;rS zGm;jrifaom om;awmfrsm;rSm 96 yg;? orD;awmfrsm;rSm 58 yg;&Sd


aMumif; awG&Y ayonf/ xko d rYkd sm;vSaom om;awmf orD;awmfrsm;tm; rif;jzpfou l uGyf
rsuf owfjzwfjcif; r&S&d ? vpmawmfrsm; ay;vwfí tapmift h MuyfEiS x
hf m;Mu&rnf[í l
crnf;awmf rif;wke;f rif;w&m;BuD; trdeaYf wmfjrwf csrSwu f m xm;cJah vonf[k od&&dS ay
ownf;/
þrif;wkef;rif;\rdzk&m;rsm;taMumif;onf a&S;eef;wGif;a&;okawoe&SmrSD;
aom yk*K¾ v
d rf sm;twGuf rSww f rf;wckjzpfprd ahf omiSm &nfoefygonf/

ÃÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
77 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

oOÆmvDEiS ,
hf mOfrsm; a0grsm;

jrefrmEkid if aH wmf jywku d rf sm;twGuf a&S;a[mif;ypön;f rsm;udk &SmazGpak qmif;Mu&mü a&S;


jrefrmrif;vufxuf tok;H taqmifjzpfaom oOÆmvD? anmifapmif;? oDw*l? ovGe?f tif
ysOf? a0g? xrf;pif? oHvsif;ponfyh pön;f tcsKdUukd &efuek Nf rdKU Ekid if aH wmfjywku d (f *sLAvDt
aqmuftOD)wGi¤f if;? rEÅav;NrdKU Ekid if aH wmfjywku d w f iG ¤f if; awGjY rifEikd Mf uayNyD/ þodaYk om
ypön;f rsm;udk ppfab;ppf'PfrS rxdr&S? rysufp;D bJ w&kw d ao odr;f qnf;Ekid Mf ujcif;ud¤k if;
&SmazGwifjyolrsm;udk¤if; csD;usL;zG,faumif;vSayawmhonf/

E-book is created by www.shanyoma.org


rEÅav;NrdKU Ekid if aH wmfjywku d t
f wGi;f ü (1) oDaygrif;vufxuf acsmif;ywf*P dk ;f
tkyf yxrq&mawmfO;D udwdå oDwif;ok;H awmfral omovGeaf wmf? (2) rdz&k m;wyg;pD;aom
aq;eDow k af &Ta&;,mOfawmf? (3) jrawmifrif;BuD; uawmf\aumif;rIjzpfonfq h ;D yeDq&m
awmfb&k m;ausmif;rS &&daS om ,mOfawmfrsm;udk ,cktcg vltrsm; awG&Y EdS idk Mf uayonf/
&efukefNrdKUEkdifiHawmfjywkduftwGif;üvnf; [oFm&kyftajccHaom ovGefawmfudk awGYjrif
Mu&ayonf/ þokjYd ywku d o f Ykd ra&mufao;aom ,mOfawmfEpS cf v k nf; rEÅav;NrdKU awmif
cGio f moemykid q f &mawmfb&k m;BuD;\yd#uwftyk w f u dk tf wGi;f ü awG&Y EdS idk af yonf/ xk, d mOf
rsm;udk awmifciG rf if;BuD;vSL'gef;cJah om xrf;pif[í l od&&dS ayonf/
rEÅav;a&Teef;awmfBuD; *syefrajy;rD t*FvdyfAkH;'Pfjzifh rD;avmifrysufpD;rDu
a&Teef;awmf taqmifwcktwGi;f ü om;awmf orD;awmfrsm;pD;onf, h mOfawmfrsm;pGmukd
yif awGjY rifcMhJ u&ayonf/
tr&yl& eef;ajrae&ma[mif;üvnf; a0gwkduf[k ac:aom a0gxm;onfht
aqmuftODa[mif;ae&mudk awGY&SdEkdifao;onf/ pm&if;wkduf(0g)NAJwkdufac:aom av;
axmiftw k w f udk \f ta&SUawmifbuf&dS tkww f u dk Bf uD;rsm;onf a0gwku d \ f t<uif;tusef
taqmuftODtpdwt f ykid ;f rQ jzpfayonf/ a&S;acwftcgü a&S;acwftavsmuf a&S;rif;
rSL;rwf aoemywdrsm; crf;em;x,f0gpGm pD;eif;oGm;vmMuykw H u Ydk kd cefrY eS ;f Ekid af yonf/
rEÅav;NrdKU a&TusD;jrifb h &k m;twGi;f &Sd aq;eDow k f xrf;pifrsm;udk bk&m;apmift h
csKdUu oDaygbk&if\a0gawmfrsm;jzpfaMumif;? eef;pOfb&k m;rsm;ukd eef;wGi;f rS yif&h mwGif
tok;H jyKaMumif; ponfjzifh rSm;,Gi;f ajymMuavonf/ a&TusD;jrifb h @mawmfxed ;f tzG0YJ if
vlBuD;wOD;jzpfaom jrefrmynm&Spd nfoal rmifarmifausmf\tqkt d rdet Yf & xdx k rf;pifrsm;
rSm rSL;rwfwpYdk ;D aom xrf;pifjzpfaMumif; od&ayonf/ xkx d rf;pifü jrefrmhtEkynm&yfrsm;
udk avhvmEkid í f ]]armf}}yGiahf c:aom yef;yGiu hf av;rsm;jzifh pDjc,fxm;onfuv kd nf; awGY
&SdEkdifayonf/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 78

jrefrmpmayukd avhvm&mü a&S;jrefrmrI rif;crf;rif;em;rsm;taMumif;udk od&ef


rSm ,cktcg rsm;pGm rvG,fawmhacs/ ykHpHqkdaomf vIdifxdyfacgifwif tdrfa&SUrdzk&m;\pm
awmfrsm;wGif
ykvNJ rdwpf k *kEmÅ efjcm;ygwJh e&m;&ky<f u jrcufo,
G ?f a&TuEd &é D &kycf sDqef;w,f? yef;tkjH rifv
h ,f/Ä
[lí¤if;? wzefwv
Hk nf;
ykv&J nfaiGO odejf y'krsufvmT ? ud;k rsufyiG hf oOÆmrSm? a&T&yd Mf umMuiSe;f / Ä Ä
[lí¤if; awG&Y &dS m a&S;jrefrmrif;crf;rif;em;rsm;ESiphf yfvsOf;aom odtyfcsufuav;rsm;
udk &SmazGMu&ayawmhonf/
rEÅav;NrdKU tNidr;f pm;0efaxmufrif; OD;armifarmifwif K.S.M., A.T.M \a&Teef;
E-book is created by www.shanyoma.org

ok;H a0g[m&tbd"mefonf pkw H efoifo h avmuf pkv H ifí a&S;jrefrmrIqidk &f m A[kow k rsm;
udk &&Sad omfvnf; a&S;u oOÆmvD? anmifapmif;? oDw*l? ovGe?f tifysOf? a0g? xrf;pif?
a&T&xm;paom taMumif;t&mrsm;\tao;pdwu f u
kd m; rawG&Y &dS acs/
ppfuikd ;f c&kid f a&Taygufyif&mG ü ppfrjzpfru D uG,v f eG t
f edpaö &mufomG ;aom uRef
awmf\tbkd; &Sifawmfukef;wkdufpm; vufzuf&nfawmfom; armifarmifb\]]rif;wkef;
rif;\usifo h ;Hk OyeDos}}[laomtrnfjzifh rSww f rf;wapmif vufa&;rlukd &&Sx d m;&m odvdk
aom a&S;a[mif;A[kow k rsm;ukd awG&Y &dS ojzifh wifjytyfygonf/ A[kow k &SmrD;S aom yk
*¾Kv
d rf sm;onf qifjcifjznfph u G rf w
S o
f m;Ekid Mf uyg&ef wifjyvku d yf gownf;/

1/ yOö&yl &kycf H oOÆmvD


yOö&yl ajcmuf&yk f ajcwyfaom ajcmufaxmifh Zmyef;uyfausmufpaD &Tukd vkyaf om
zxkid u
f kd oOÆmvDac:\/ bk&ifom pHawmfr&l \/

2/ e,m;&kycf H oOÆmvD
e,m;&kyf ajcmuf&yk f ajcwyfaom ajcmufaxmifah usmufpzD xkid u
f kd a&ToOÆmvD/
rif;rdz&k m;wkYd aqmif&\/

3/ ukvm;xkid yf Hk oOÆmvD
rSepf aD &Tcs ukvm;xkid ?f qifp,
G af usmufpD ukvm;xkid jf zpfonf/ (aemufrDS vuf&rf;
ygonf/)

Ä arQmfwvifv
h if/h
Ä Ä vif;Muufjzifh twefaqmfNyD/
yk*pH mtkyw
f u
dk f
79 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

«rSwcf suf/ /rEÅav;NrdKU a&Tausmif;BuD;ü ppfrjzpfru


D oDaygrif;w&m;BuD;\ukvm;xkid yf o Hk OÆm
vDukd awGjY rifc&hJ ayonf/ a&Tz0g;awmfatmufoYkd Ekid if jH cm;oHrsm; tzl;ajr§mcf H 0ifcef;"mwfyüHk þoOÆmvD
yku
H kd awGEY idk o
f nf/»

4/ ovGeaf wmf
tk;H xm;yef;uyf? iSuaf jcav;acsmif;wyf? a&TcsrSepf cD w
k ifukd ovGeaf wmfac:\/
(wenf;)ckwifiuS af jc av;acsmif;wyfukd ovGeaf c:\/

5/ anmifapmif;

E-book is created by www.shanyoma.org


ajcav;acsmif; tedr¤hf if; ajctjrifx
h m; e&m;axmufwyfaom ausmufpaD &TcHk
BuD;ukd anmifapmif;awmfac:\/ (wenf;)ckwifajcESpaf csmif; twkad jcESpaf csmif;t&Snf
e*g;cHí oDw*lanmifapmif;ac:\/

6/ oDw*l
ajcav;acsmif;e&m;cH? ig;axmifhatmufajc e&m;&kyfcHckwifudk oDw*lac:\/
anmifapmif;wrsKd;yifwnf;/

7/ tif;ysOf
aowåmudk arSmufíxm;ouJo h Ykd ckBH uD;rSm rSepf aD &Tcsxm;onfukd tif;ysOf[ak c:
\/ (rkaH &G;aZw0efausmif;wGif zxkid af wmf[í l ac:aomypön;f rSm tif;ysOfEiS chf yfqifqif
jzpfonf/)

8/ {,mOf
ajcmufaxmifrh eS pf ?D ausmufpD aqmifyef;udk {,mOfac:\/ a&Tom;jzifh jyKvkyf
onf/ (aqmifyef;[lonf opfom;ykcufukd ac:onf/)

9/ jrykcuf
rSepf aD &Tcs ykcufawmfukd jrykcufawmfac:\/ ausmufp{D ,mOfwrsKd;yifjzpf\/

10/ ,mOfawmf
vlEpS af ,mufxrf; rSepf aD usmufpD a&Tjymom'fwa,mufaeom&krH mS ,mOfawmf[k

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 80

ac:\/ a&Tom;jzifh jyKvkyaf om ,mOfawmf&\


dS /

11/ a0gawmf
vltrsm; xrf;&aom oOÆmvDwif a&Tjymom'fawmfBuD;udk a0gawmfac:\/ bk&if
rSwyg; tjcm;ol rok;H &/ (a&S;a0gawmfyu
Hk kd awmifjyKH;rif;nDaemifeef;ü awGEY idk af yonf)

12/ a0gedrhf
oOÆmvD rwifaom a&Tjymom'fawmfBuD;rSm a0gac:\/ rdz&k m;tysKdawmfwYdk tcGihf
E-book is created by www.shanyoma.org

ESi;f a&mufu pD;&\/

13/ xrf;pif
aemufwuJc?H a&Tcs? ¤if;a&Ta&;? ¤if;teDow k ?f ¤if;xrf;pifukd yvm xrf;pifawmf
ac:\/ t&m&Srd sm; ok;H &\/ (a&TusD;jrifb
h &k m;twGi;f ü þxrf;pifrsKd; awGEY idk o
f nf/)

14/ a&T&xm;awmf
trk;d vGwf vlq&JG aom vSn;f udk a&T&xm;awmf[ak c:\/

15/ pMumwif&xm;
trd;k jymom'fwiG f vlq&JG aoma&T&xm;udk pMumwifa&T&xm;awmfac:\/
(þodYk teDow k ?f yvm? a&Ta&;paom yufvufxrf;pif,mOfrsm;udk &Spaf ,muf
xrf;&\/ xrf;aomftrIxrf;rsm;rSm acgif;aygif;jzL? tusÐ&n S ?f ykq;dk cg;ykx
H ;dk ESix
hf rf;Mu
&onf/ oOÆmvDrsm;ü arT;BudKifaom yef;rsm;udk eHeufwcGJ? nwcGJ? aeYpOf cif;&onf/
xrf;pifawmfxrf;? &xm;qG?J a0gawmfxrf;? ,mOfawmfxrf; ponfjzifh trIxrf; toD;oD;
&Sdonf/)
«rSwfcsuf
a0gBuD;rSL;/ /rif;{u&mZf pD;awmfro l nfah 0gyvm? a0gBuD;&dy0f ;JS ? vif;Zif;a0gponf
wkuYd kd taygif;txkyEf iS ahf 0gawmfrmS vl 120 cefY xrf;&Gu&f aom a0gom;wkYd a&S;tcgu
&So
d nf/ aemuftcg ]]a0gBuD;&efviT ?hf a0gyvm&efviT ?hf a0gBuD;a&Twrd n f if;}}[laom avS
awmftrIxrf;udk a0gawmfxrf;aponf/ þtcg a0gBuD;rSL;Muyfrwfí vku d &f onf/ a0g
qko d nfrmS jrifrh w
dk &k ifwyfonf/ trNcD;ig;qif?h OD;NcD;ok;H qifw
h yfonf/ xrf;pifrmS jrifrh dk
yk*pH mtkyw
f u
dk f
81 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

aus;apwkdif? axmifhtkH; aus;apwkdif wyf&onf/ wk&if rwyf&/ odkYjzpfí rif;{u&mZf


tdraf &SUrif;? xkjYd yif o'¨mawmfro l nfrh if;om;BuD;rsm;omvQif a0gudk pD;&onf/ ,cktcg
rEÅav;NrdKUwGif a0gwpkw H &mrQ r&Sad cs/ rSL;awmfrwfawmfwrYdk mS a0grpD;&? xrf;pifuo dk m
pD;&onf/ rEÅav;NrdKU eef;awmfjywkduftwGif; (,ckwkdif)&Sdaom uif;0efrif;BuD;pD;onfh
xrf;pifukd tdE, d´ bk&ifccH sKyf avmh'u f m vmpOftcg ¤if;bk&ifcH yk*NH rdKUwGipf ;D &ef rlv&S&d if;
a&TEpS pf ?k teDwpkukd xyfrí H a&Tyed ;f csxm;jcif;jzpfonf[k a&Teef;ok;H a0g[m& tbd"mef
(OD;armifarmifwif)üawGY&onf/»

E-book is created by www.shanyoma.org


16/ r*Fvm&xm;
pD;eif;xGupf aH wmfral om r*Fvm&xm;awmfBuD;wGif a&S;tcg &xm;awmfqJG trI
xrf;rsm;&So
d nf/ aemuftcg aemufawmfyg jrif;0ef? 0efpt k rIxrf;wku Yd &xm;awmfq&JG
onfjzpfaomaMumifh trIxrf; 5 a,mufrQ xm;&So d jzifh wvvQif pyg;awmf 70 wif; o
em;awmfjrwfc&H onf/ (pmrsufEmS 165 a&Teef;ok;H a0g[m&tbd"mef/)
(oOÆmvD/ /&Sr;f jynfawmifyidk ;f anmifa&Ta[mfeef;ay:üqif&yk o f ;Hk aumif
ajcwyfvsuf ajcav;acsmif;ukvm;wkid f oOÆmvDuv kd nf; ,ckwidk f awGjY rifEidk o
f nf/ xkrd S
wyg; rif;uGef;t&Sif0dpdwåom&q&mawmfbk&m;ausmif;ESifhrEÅav;NrdKU a&Ta&;aqmif
ausmif;wku d rf sm;wGif a&Tjynfq&mBuD; MuyfrwfjyKvkyaf om oOÆmvDrsm;udv k nf; awGEY idk f
ayonf/)

ÃÃÃÃÃÃÃ

yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 82

orkid ;f wGif rarhEidk af omaeY

1947 ck *sLvkid v f 19 &uf? paeaeY? eHeuf 10 em&D 37 rdepfcef/Y vlrormwpk\vkyMf uH


rIaMumifh Akv d cf sKyfatmifqef;ESiw hf uG jrefrmhacgif;aqmifBuD;rsm; usqk;H aomaeYudk arhr&
ouJo h Ydk uRefawmht f zkYd ouú&mZf 1228 ck 'kw, d 0gqkv d jynfah usmf 7 &uf? Mumoyaw;aeY
(2? 8? 1886)aeY ESpfcsufwD;cefYtcsdef? rEÅav;awmifajc eef;ajrbkHompHeef;awmfvTwf
awmfteD; wJBuD;wGif tdraf &SUuaemifrif;ESiw hf uG jrefrmrSL;BuD;rwfBuD;tcsKdUtm; jrif;
uGe;f pm;ESijhf rif;ckwH idk pf m;wkYd vkyMf uHaomaeYuv kd nf; arhír&Ekid yf g/
E-book is created by www.shanyoma.org

eef;ajrbko H m pHeef;awmf\yk?H vTwaf wmf\yk?H jrifueG ;f rif;om;\0if;ykrH sm;ygaom


a&S;a[mif;ajrykw H ckukd rEÅav;NrdKU yk*t H wGi;f 0ef rif;ausmif;wku d q
f &mawmfO;D ynm0Ho
xHrS awG&Y adS vhvmcGi&hf &Sad omtcg xkad eY xd&k ufu jzpfysufcyhJ rHk sm;udk rsuf0g;xifxif us
qkH;aom ae&mtwdtusudk ajrykHt& rEÅav;awmifajcokdY uGif;qif;okawoe&SmrSD;cJh
onf/ vTwaf wmf0if;ae&monf rEÅav;awmifajc? a&Teef;awmfausmif;rsm; &S&d m\awmif
buf ,ck&mG om,m[lívnf;ac:aom tuGut f rSwf 54 pD0idk f 9 ae&mjzpfonf/ vTwf
awmf\ajrmufwiG f jrif;uGe;f rif;om;0if;&Sí d taemufwiG f r,fawmfb&k m;0if;&So d nf/ eef;
ajrbko H mpHeef;awmfae&monfum; ,ckpE´mrkeb d &k m;wnfxm;aomae&mjzpfí xkpd eH ef;
awmf\awmifbufwGif eef;rawmfbk&m;0if;? ajrmufeef;awmfbk&m;0if;? taemufeef;
awmfb&k m;0if;[lí ta&SUtaemufpOfvsuf&o dS nf/ uaemifrif;om; usqk;H aomae&m
rSm uke;f abmif&mZ0ifBuD;tvkt d & ]]vTwaf wmfawmifavSum;teD; jrifueG ;f pm; vl ijzL
oD;vkyMf uHí ewf&mG pHonf}}[k azmfjyxm;onf/ xkaYd emuf ouú&mZf 1228 ck 'kw, d 0gqkd
vjynfah usmf 9 &ufaeY tdraf &SUrif;tavmif;udk eef;ajrbko H m pHeef;awmfaqmifrwGif acgif;
oGi;f í xD;jzL0J,m av;pif;pD taqmift&Guf tapmift h aersm;ESichf if;usif;xm;onf/
ouú&mZf 1229 ck e,kev f qef; 5 &ufaeY eef;ajrbko H m pHeef;awmfaqmifrudk zsuford ;f
í tdraf &SUrif;tavmif;oN*ØK[f&ef tkw*f ?l ,if;teD; rvGerf if;om;? pukrif;om;? jyif
pnfrif;om;wkYd oN*ØK[f&ef tkw*f w l nfNyD;vQif ,if;*lrsm;wGif tdraf &SUrif;tavmif;? rif;
om;rsm;tavmif;udk acgif;ESiw hf uG 0efaxmufpma&;BuD; vTwaf wmftZm&Srd LS ;rwfawmf
rif;aqGrif;rsKd;wkYd Muyfrwfí oGi;f xm;&onf/ ,if;odYk *lta&SUESpaf wmifumG wGif pE´mrked
bk&m;udef;0yf&ef yv’ifcHí wnfonf/ tlwf*lrsm;tay: tkwf&kd;apwDwnfxm;onf/
þum; uaemifrif;om;usqk;H &mESio hf N*ØK[f&m ae&mrsm; okawoetopf awG&Y cdS sufrsm;
jzpfawmhonf/ rEÅav;NrdKUodYk orkid ;f okawoevma&mufjyKolrsm;ESit hf csKdUaomyk*K¾ v
d rf sm;
onf uaemifrif;om;wkt Yd m; vkyMf uHonfudk tkwNf rdKU&k;d twGi;f &Sd vTwaf wmfEiS ehf ef;awmf
yk*pH mtkyw
f u
dk f
83 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

BuD;rSm[k txif&w dS wfavonf/


rif;wke;f rif;w&m;BuD;onf ouú&mZf 1224 ck aESmif;wefc;l vjynfah usmf 5 &uf
aeYrpS í eef;ajrbko H mpHeef;awmfoYkd xGuí f aeonf/ aA'ifaMumifo h m jyifyxGuaf eonf[k
,lq&ef r&Sad cs/ rif;wke;f rif;BuD;\vkyif ef;rsm;onfum; rEÅav;awmifEiS ahf wmifajcw
0ku
d rf mS om &Sad eonf/ ckepfXmetygt0if ukov dk af wmfBuD;bk&m;? twkr&Sad usmif;awmf
BuD;? yd#uwfwkduf? y|mef;odrfawmf? ok"r®mZ&yfrsm;aqmufvkyfqJ jzpfonf/ xkdYteD;ü
ausmufawmfBuD;bk&m; xkvyk af eonf/ pHausmif;awmf aqmufaeonf/ rEÅav;awmif
ay:bk&m;(taemf&xm\qkawmif;jynf)h ESiAhf sm'dwn f eT ;f &kyyf mG ;awmfBuD;rsm;? apmif;wef;

E-book is created by www.shanyoma.org


rsm; aqmufvyk af eonf/ þodeYk nf;jzifh &efuif;awmifajcoGm;í NrdKUomuke;f t&yfwiG f
,m,DpeH ef;aqmufum ukov dk af wmfausmufapwDBuD;wnf&ef pDpOfcahJ o;aMumif; rSwo f m;
&avonf/ rif;wke;f rif;onf 1228 ck 'kw, d 0gqkv d jynfausmf 7 &ufaeYwiG f yGaJ wmfaqmif
rS om;awmfru©&mrif;om;? taemuf0ef &yfapmufNrdKUpm;? vIid ;f wufNrdKUpm;? bke;f awmf
jzpf aoewfAv dk u
f , dk &f aH wmf? pm;awmfurG ;f ? a&xD;"m;vufpJG &k;H rdorQ vl 40 ausmf 50
cefEY iS ehf ef;rawmfrzd &k m;acgifBuD;? rif;rdz&k m;om;awmf orD;awmfwyYdk g pHeef;awmf taemuf
wHcg;odx Yk u G v f mMuonf/ 0if;awmfjyifa&muf&m jrifueG ;f jrif;ckw H idk pf m;wku Yd vkyMf uH&ef t
apmifx h m;ol iyku d Bf uD;udk awGMY uonf/ iyku d Bf uD; rvkyMf uH0í hH rif;wke;f rif;tm; xrf;í
jrif;&S&d modYk ydv Yk Qif rif;wke;f rif;vnf; NrdKUajrmuf rsufref;OD; wHcg;rS a&Teef;awmfo0Ykd ifav
onf/
xkad eYx&dk ufu jrifueG ;f jrif;ckw H idk wf Ydk ta&;awmfyu Hk kd rEÅav;awmif ta&SUoDv
&Siqf &mr,fuif;acsmifrS qD;í Munfyh gvQif eef;awmfol eef;awmfom;rsm; owfMu? ckwf
Mu? ajy;Mu? vTm;Muonfrsm;udk twkid ;f om; jrif&Ekid af vonf/ jrifueG ;f jrif;ckw H idk pf m;wkYd
onf xkad eYx&dk ufü eef;ajrbko H mpHeef;awmf awmifaetdr0f if;u vlq;dk vlorG ;f wku Yd akd ygif;
oif;pk&;Hk pnf;Muyf t&ufaopm wku d vf suf&o dS nf/ wzef a&TNrdKUawmfBuD; awmifrsufEmS
a[mfuek ;f t&yfrS rD;xif;&IUd jyí vl 40 ausmf 50 cefY "m;vGwu f , dk af phEiS jhf rifueG ;f jrif;ckH
wkid wf Ydk OD;pD;um eef;awmf vTwaf wmfrsm;qDukd 0ifvmMuonf/ tdraf &SUuaemifrif;onf
vTwaf wmfü wuf&m vufo;Hk awmf"m;? vS?H aoewfrpS í aemufyg uRefawmfrsKd;rsm;udk pH
eef;awmf0if;jyif tkwpf &yfrmS xm;cJ&h avonf/ a&Smifwcifjzpfí wJBuD;u qif;oGm;onf
wGif vTwaf wmf awmifavSum;teD;ü ijzLoD;vkyMf uHí ewf&mG pHonf/ jrawmifNrdKUpm; ao
ewf0efBuD;vnf; olykefwkdY"m;csufESifhqkH;onf/ avmif;&SnfNrdKUpm;0efBuD;? vuf0J0if;rSL;
ajr'l;NrdKUpm;? v,f0efoaH wmfqif?h em;cHijym;BuD;? i&eJac: oEÅED pS Nf rdKUtkyw f EYdk iS v
hf t l rsm;
rSm olyek w f "Ydk m;xdjcif;cH&onf/ 0efaxmufNrdKUopfNrdKUpm; rk;d eJAv dk rf LS ;? 0efaxmufyyk mÜ ;NrdKU
yk*pH mtkyw
f u
dk f
OD;armifarmifwif(r[m0dZmÆ ) 84

pm;? ausmuf&NJ rdKUpm;? NrdKU0ef? NrdKUomNrdKUpm;? NrdKU0ef? opfawm0ef? usD0ef? qif0ef? yif;wvJ
0ef? awmifi&l rnf;oif; ESpNf rdKU0efwrYdk pS í rSL;awmfrwfawmfwv Ydk nf; ud, fk v
f w
G af &Smif&mS ;
xGufajy;Muonf/
om;awmfrvGefrif;om;? jyifpnfrif;om;? pukrif;om;wkdYudkvnf; tdrfa&SUrif;
trdeaYf wmfEiS q hf í
dk xifa,mifxifrmS ;jyKvkyv f al pvTwaf c:NyD; pHeef;awmf vuf,m0if;wHcg;
jyifü vkyfMuHtowfcH&onf/ olykefvl 40 ausmfESifhjrifuGef;pm;? jrif;ckHwkdifpm;wkdYvnf;
wHcg;eDu twif;0ifNyD; ]]eef;ajrbko H m pHeef;awmf}}odw Yk ufMuonf/ a&SU0if;rSL;ol&0J ef?
awmif'0,fAkdvf? uif;0efwkdYvnf; ckHcMu&m pHeef;awmfxuf OD;vnfjywf aoG;oHwcsif;
E-book is created by www.shanyoma.org

ESifhaoqkH;Muonf/
uaemifrif;om;\aMu;uRefrsm;vnf; olw\ Ydk ocifukd tES&YH mS azG&ef pHeef;awmf
wHcg;rS 0ifvmMu&m jrifueG ;f rif;om;ESio hf yl ek w
f vYdk nf; xGuaf jy;um usKH;twGi;f a&TNrdKU
awmfO;D xdyf wHcg;udzk iG í hf a&G;awmf,w l cH g;udk azmufMujyefonf/ xkrd w S qifh opfwyfwiG ;f
odYk 0ifa&mufEidk Nf yD; eef;NrdKUwGi;f vTwaf wmfwiG &f adS eMuaom rauG;NrdKUpm;0efBuD; owk;d rif;
BuD;r[mrif;vSoD[ol? 0efaxmuf ausmuf&JNrdKUpm;rif;BuD;rif;acgifr[moD[ol? 0ef
axmuftonf0ef r[moD[ol&wkv Yd nf; zrf;rdum csnfaESmifcaH eMu&onf/
olyek wf Ydk wHcg;eDawmfukd yGiahf tmif BudK;pm;aomfvnf; r&/ rif;wke;f rif;w&m;
BuD;vnf; ]]ighukd &efrjyKESi}hf }[laomtrdeaYf wmf pmyk&yku d u f kd yk0geD&pfywfNyD; jrifueG ;f ? jrif;
ckw
H idk pf m;wkYd r,fawmf awmifa&Ta&;rdz&k m;tm; oGm;a&mufay;aponf/ jrifueG ;f olyek w f Ydk
pD;xm;aom vTwaf wmfoYkd tdraf &SUrIxrf;rsm;u 0ifa&mufwu dk jf yef&m jrifueG ;f pm;nDtudk
ESio hf yl ek w
f yfwYdk r&yfraeEkid /f olyek w f Ydk aoaMuysufp;D um xGuaf jy;&avonf/ wzef eef;
awmftaemufwcH g;odv Yk mí wku d cf udk jf yef&mwGiv f nf; aoaMuysufp;D rsm;í a&TNrdKUawmf
awmifrsufEmS &efenf;wHcg;uxGuí f {&m0wDjrpfqyd u f rf;wGif qku d x f m;aom ]]a&eef;
pMum}}rif;oif;abmukd ,lNyD; pkeq f if;ajy;Muavawmhonf/
þodYk rarhEidk af om 1228 ck ta&;awmfyo Hk nfum; rnfoaYkd omolrsm;\ya,m*
aMumifh jzpf&ygoenf;/ tcgay;OD;yknaMumifch snf;um; aA'ifEiS q hf ufpyfawG;aeí rjzpf
awmhacs/ 1947 ck Akv d cf sKyfatmifqef;wk\ Yd vkyMf uHru I kd zefw;D olwu Ydk m; rnfow l eYdk nf;/
e,fcsJU\ya,m*jzpfaMumif; txift&Sm; awGYcJhMuNyD/ 1228 ckESpftwGif; rEÅav;eef;
wGi;f a&;ü e,fcsJUrsm; rnfrQ0ifa&mufaeMuNyDenf;/ þtcsdet f cgü qm tmomz,f&m
wko Yd nf atmufjrefrmjynf &efuek Nf rdKUrS rnfrQ pufyek ;f ckwí f MuHpnfaeMuayrnfenf;/
a'gufwm0DvQHwv Ydk nf; rEÅav;wGif a&mufvsuf&adS vNyD/ aemufyikd ;f í jrifueG ;f ESijhf rif;ckH
wkdifpm;wkdYtm; t*FvdyfwkdYulnDaeykHrsm;udk awGY&jcif;yif e,fcsJU\ya,m*ruif;EkdifykHukd
yk*pH mtkyw
f u
dk f
85 jrefrmrif;vufxufawmf pmwrf;rsm;

&dypf m;bG,&f adS vonf/ tdraf &SUuaemifrif;om;BuD;\pGr;f &nf ÓPf&nfrsm;udu k m; rcsJU


NyD/ xkpd Ofu tdraf &SUuaemifrif;om; usqk;H onft h wGuf jrefrmrsm; qk;H &H;I epfemcJ&h bdouJh
odYk Akv
d cf sKyfwYdk 1947 ck *sLvkid v
f 19 &ufaeY usqk;H onfrmS jrefrmhtwGuf qk;H &I;H epfemcJh
&onf/ jrefrmhq&dk , S v
f pfvrf;pOf csDwuf&m e,fcsJUudk owdjyK&monf/

ÃÃÃÃÃÃÃ

E-book is created by www.shanyoma.org

yk*pH mtkyw
f u
dk f

You might also like